SPECIMINIS ACADEMICIDe

TRANSMUTATfcONE SPECIERUM

REGNO VEGETABILIPARS POSTERIOR,

QuamPRO GRADU,

fiwa AmpL Seuat. Pbifof w Reg, AboenfPR&SIDE

FIRO MAGNIFICODk. Johanne

BROWALLIO,S. 5. Theol. Do&. ac Scient. Nat. Prof. Reg. & Ord«

Publieo bojjontm examim ftfletD. V- Ipfis Idibus Julii Aa. MDCCXLV.

L. & h. folitis.

JOHANNES JUSTANDER H. F.Aboi'n(it

ABO£, Excud. |OH. KL*MPE> Reg. Ac. Typ*

VIKO Nohiliffimo Mfr GenerofiffimoD, CAROLO "* GEER,Domino de Leuiftad, Srrcmsberg, Ullfors, Weiliand,Carlholm, Helleboda, 2.k<?rby &c.

Officinarumque in fingulis ferrariarum PoiTefTori,Cubiculari Aulico arque Reg. Academ fcienriarum

Holmenfis Membro maxime inclitoM&CENATI MAGNO.

FIRO NobHiffimiD, CMOLO

Med. Doi-tor- & Bo^anices ad Reg. Acad. Upfalien»lialis Alceri Dioicondi, nee non Reg. Socier.Lir, & A.

M&CENATI

/"^Rsviter omnino in Vos, Nobiliflimi atque Celeber-\J[ ob cauffas Nomina Veftra Ampliflima opell* buic

fulgorem (f dignitatem ex Tantis Nomintbtu Intiffimo ope-pna omni d:ftitutnm prsftantia ritl quicqu.m grati ritciffmobfufcare glonam , quemque fibt ex eadem aucupari t>ult>aufts adhuc alia fiubeft cai-,ffa , (f qutdam me quaft ne "in rebus txpediundts Virorum, fctentia (f meritts infi-fepe numero etiam in beliis , Auffyicit* non minus , virtu-robori, omnique annorum adparatui proffieros deberi eventametft nu/its fere dubiis De Tranfmurationqpinu ftt obnoxia, muitum tatnen bujtu ntea , jamjam ine»rum prottgi aufpiciis If muniri fuffraqjQ , quorum per in»

VIRO Maxime Re-verendo atqne Celeberrimo,

D»WUBROWALLIO<S. S. Th Doft. atcg Sc.Nar. in illufl-. Afhenao AbcenfiProtefT. Reg & Ordtn. utriusqua Confifiorii Adfeflorigraviflimo, nee non Re<_. h.r, Magnif. Reg. Acad.Sc. Svfcia? M embro maxime inclito atqj Ecclefiarumin Cftrtn&amdft & _}3aatlss Antifliri vigilantiflimo.

MfiSfe&NA 1 1 & PATRONO SINGULARLatqut txpcrtentiffimo

LINNMO,(Em Profeflori Regio & Ordinario, Academi* Impe-cad.Sc. Svccis arcg Monspel.Membro Maxime inclitoMAGNO.

rimi Domini, pe:carem, ft atias, quam juftas fonticasquetenuiffims. pr<eftgere fufiinetem, Neque eritm boc f.ttis effet>ri conciliare vei/e, cum id, quod VobtS, Ma?cenates, pro>feenerare poteft, eo ipfo cenfendum ftt immorta'em Veftramfplendorem temerario Vobis detrabere aufu, At vero bitcefitas urget eorum infifierc toefiigiis , qui dubiis (f arduisgnium operatn implorare non dnbitant; qu'pt>e quorutnti atque famt, qttatn totitu, numerofi quantumt-is exertttiuttu , omnium tetnporutn experientia nos condocet, FtentmSptfcierum, tmnium faniorum (f- perititrwn judtcio. am-publicam lucern eandem decifum prodeuntti opellt interefi ,duftriam (f operarn foterttfiimam, indefefam fcienti<t"■ gene-

r/

ri htunano proftcne m.ixima ceperunt incremcnta. Vos lo<quor, Maecenates, Veftrumqve fuffragium (f aufpiciatanto conatu ambio, pr*fidium bijce Uviffimis in omni ca>fu prsftitura tutiffimum, Non eritm dubito fore pterosque,qui, cum fe alttiu \>ulgo faperc viden veltnt , abQruftori"btu tarnen Natura phmomenis hac in re deluft, t>eritatemtenuitatii me& defpeftu fibi fufpeElam , ietis utut ficutneistbruere conentur " terum enim vero nee unquam non con-fidere pofifum , hos eosdem tandem hac fua cxca pervicaciadeftittitus fore, cum olim ab >pfa experientia conrimcentureandem omnibtu , fpe ritfi laßor inarit, probatum iri fa-gacioribtu, quemaimoduni jam dndum Vobis, MaecenacesMagni, quorum beneftcio, folertia puta, /abare atqueimpenfis Hiftoriam imprimis (f Scientiam Natura "fern, fwieffu pltu quam fpcrato, ab interitu ' non mo>do vindicatam, fed etiam adfwnmtm, qu< bodte tnter re "liquas in patria eminet faftigium pubiica per totum quapatet crbem literarium, fiama eveUas effe prstdicat. £^uodfi prtiterea non dtdignemini g>a'ia eadem , qua virtutetVeftra: fpondent ipfum boc a Vobis exctpmm iri opu-

fcutitm, etiam AttSlorem ejtu, ceu hoc documento pia inVos veneratione probatum, in Veftram adoptare clien-telam, bdbebit is ipfe, quod t<ettu (f gratu abundtu infeticitatis fu&, nulta unquam cafuum vtrietate türbande par-te ponat maxima, indeftnenter nibilomimu , ardenttfftmts adfumtnum Numen miffis fufpiriis omnigenam Vobis Veftris-que NobiJiflimis familiis incolumitatem, queque pro«pria Veftra expleant %ota adprecaturus, quamdtu fociuscalor hos dirjiget arttu.Nobiliffim. atque Celeberrim, Nomin. Veftrorum

eultor btmitlimtuJOHANNES jUSTj.yDER*

§. XI.

M / Enit autcm nobis «bmine vegetabilisf^ omne naturak, quod e tcrr.e grcmio exf fernine vel ejus anaiogo progerminan»f fernine vel ejus anaiogo progerminan»

do nafcitur. Ve adeo regnutn vegecabile dc-notet complexum omnium quae crcfcunt &vivunc, & apud fcicntisr nacuraiis eultores gc-nera.icer pfttnU vocari (olent.

Schol, Naturalia qtu in tetlure nofira occttrrtmt^ aut,cre^cere tanttim , aut cre,ccrc fimttl (f vivere, aut deniquefimri ctefiere. vtvere (f fentire mdefffa chyficorutn fo/er-tia obfcrvattitn efi. Htac non tnevte, ftmi^tiidine a rcbtispublicis dafla, omnia naturaiia ad tria regna referuntur;atque fic compiexus hsrtim aritmale , illorum vegetabtle (f

tfiorum miner.de nuncupatur.§. XII.

CCOmptexus decerminattonum eflentialinni efl/ id. quod forrna rci appeliari folet.

Confe&. Ex identitate ergo forms coneksde*;re licec ad idetuitatem eflcnciae. & vice verfa.

D Schol,

26Schol. Ne fruftra mtionem forme eY-o'viffe vidcmur ,

paucis indicabimtu cauffam, Obforvaviniru /am fupr.* ( Scho»kis ad §, § 2. (f 9 ) quam inextricabtlthtu difficuitati'Vtu inXiefiigatio effentiarum /aboret , qtu tarnen fpeciesnaturafes rite d'ftmEiuro incumbit (§,s, ) JVuamobremcum ad efftntiatia corporum, f&item qua eorum qualita-ies emnes, fenfibtu pertingere nm detur, tis acquiefcamtutportet , qu<x per Effentiam dttermtnantur ; fiqutdem ctiawhtc mutari fiunt nefcta quamdht ifla (itpprwitur fal-va, (f borut» compiextu eft , qui uno nomine formadici confvevit. Demde (f hoc ad/iciendim, quod louigonotio effentts (f ntstio form*. plerumque babeantur pro u*

na eademque juxta i/ludScboiaftieorum; Forma dvr eflerei , diftingvi & operari: Proinde ne adeo feecundanotio, (f noftris demonftrationibits maxime proficua , ob-Jcuritate fua Letlort negotium faiefferet , band abs re effeduximtu iliam pau is itiuftrare.

$. XIH.

QUoniam omne quod cxiftit, fuam habet e s♦fenciam a&ualem ( Schol. §, 2. ), habebunt

ctiam plantae, fiquidem tllas exiflere per expe-rientiam omnibus mantfeftum tft, fuas tllcn.tias a&unh-s, confequ nter etiam formas. ( § i^.).

Scbot Per modum coroltarii banc propofttionem dedutimtuex antecedentibtu ; neque eft qitod mufti fimtu in tili ulte-ritu tliufiranda , cum veritas ejtu per /« non p<fiit noneffe manfefta,

$. XIV-

§. xiv.TjSfinPia planU cujmvis a&ualls conftflit in cer*

£_jta^ cerldrum fubdantiarum ftmpticium combit*Jiatione, ex qua dtmum refuhat certa tottm £ffpartium ejw*, mtegratium flruclura t Omnis cor.»pons naturahs tfientia abfolvitur dcternninataharum , non aliaru.n fubftantiarum fi rpliciumcomhmationc (§. 2. & ejusd, 5.h01.). Quarnob-rem cum omnis pianta f_t corpus exiii.ns fpercxp, ), fuan.que ideo habeat Ellcntiam a<ftua-lem (§. t?. ), fequitur ethm efTentiam Pian-tx actual.m confiftere in certa cerrarum fub#ftanriarum fimplicium <?ombinaticnet Quodcrat Prius.

Quicquid cxifiit fuam habet eflentiam a&ii-a)em, wquiderri hec illius fundamentum cft( § l Sc tjus Scholp.; ent ergo per eflentiamrei dererrmnatum quicquid in re qualibct pri«*mum ccncipere datur .§. cit.). Enimvcro incorpore naturali , confequcnter ctiam plantanihil combinatione fubftantinrum fimplicium_«prius concipere licet ( per prius ), qu.e totumcompofitum, confequenter etiam partes difpo-nit 5 ergo ftru&ura Plams., qu_c m di.pofitio-rie & fitu partium cjus eonfiftit ( viDefinit.),

I>Z PCE

28p;r eflcntiam ejus dettr/ninsrur, & per con-fequens ex Cddcm r.fukat. QjAod erat Po-fterius.

Conlefl. a. Quoniam ftritftura totius plantae de-tenninatur per ejus efFentiam, conflituit llla etiamejusdem formam (§. i 2.).

Confe-ft. b, Quscunq; ergo piantae flrud_tura con<veniunt vel difterunt, etiam forma & efientiaoportet conveniant & d.fferant ( per anteced.),

ConfecT, c. Ergo ipecies plantarum ex ftrudu-ra earundem poilunt diicerni (vi anteced. &§♦ 9. )♦ . ,Schol Fttiunt hsc otnmri e notronibiu tinfrerjnltbuj cor-porum cofmotigicis » qtun er<io etiam ptantU trtbttipoffint rid obftat. ftenim fi Ctrpus eft pixntA, vt verequidem eft, ftquidem fenfii percipitur, compofitum qmd eritneceffe tfl ( per icftn, ); fi compofttum quid, partet ha-bebit (f primitivM (f dcivativas in quas refoivi psterit( Schol, §. 2, )," ft refolvi pojfunt paries, utique prituerunt connexa (f combinats, Combinatio requint modum,eumque non in omritbtu eundem; ceteroqui eritm extenfumffteret uritfwme- quod expsrientit eft sontrarium. tcquisautern non videt _ ex certo modo combmationis oriri par-tium determinatUm coSxtftenrit tnodum (f fttutn h. c. cer-tam ftruSletram? S<ne ttemini boc affcnfum non extorquet,quamvts vet tnaxime etiam fiudio contradicendi incenfus fit,

$-XVJ3^dix- trumm ffyyf frußifaatio funt planta*j\ mm

29Yum partti. E&ftim Planta cft corpus, quode tcrrx grcmio progerminando nafcitur ( §. 11. ),& quod perexperientiam patet, quamdiu exiftit,alia fui parte terta? Infixum hxrcre, alia e tcr*ra prommcre furfumquc tend.re, alia deniqueproducendis iruolibus infervire. Enimvero, perufum loquendi communem, carum quxque par-tium fuo nominc eft irtfignita , ira vt hxc, ecugenerationi infervicns, frudificatio, illa circula-tionem vel potius motum fluidorum promovcnstruncus yd caulis, ifra vero, ceu bafis planta',nutrimentum c tcrra haurkns, radix diciconfveveritj ergo radix truncus <Sc fru<ftificatiopaircs conftituunt plant.f.

Conle<ff, a. Quoniam radix, truncus & fru&ifi-catio, qua partes piantar ( per demonftr. ), esequecompofitae, iuas habent ftrucluras peculiares (§, 14& ejus Schol. ); (equitur in iiiis etiam quarendamefle omnis planta; iormam ( Confe&. ». §.cit )"

Confefl-, b. Ergo differentia fpecifica plantarume ftruflura radieis, cnulis yd trunci & firu&ifka-tionis defuntenda ( $. 9, & confeft. c- v- »4» )"

Schel, Has p..rtes plantamm , qua fmm ftrußurjtm ,fibi tsrfbcß&s rtddat oportet k, qui i» determinindit earumSxcieht (u*m ceikcan votuerit t.per>w- wfi m tensbris

no«

30notluarum inflay verfari omniquc fucceffu frufrari, quamprjejudiciis experientiisque (puriis valedicere watit, Refof-vitur atttewhxrum qutque ttcrnmin ftuu p.trtes , funtque inrid>ce Cf trur.co r&mt, in fruffliffeatione, fios (f fruffixs^Cjuoram iSe conftat calfce , corotla , ftamintbtis (f ptftilifi ,bic autern pericarpto , fernine (f recept,.culo J e qui-kus tawen, in hoc ftmtn* in itlo ftamina (f piftiUnfant parter conftantes, adeojj eti.tm effentia'es, quemadmt-dum pro Acumine fuo jotide Jatis oftendit Celeber. ad JcadiReg, Upf Med. & Bot. Prof. Car, Linnituin ftus Fundamen-tis Botanicis; Aphor. Stf. 87. St„ Porro, ffnguU fuam habent(irußuram ex difpofttione ff fitu partium intemarum _-_■-

fultantem in fibrts (f utricuits quxrendam. Qui überi»--rem harum partium defideravfit expiicationem - adeat fa-pra nominsti Ceiebtrrmi Frofefforis tpera Botanirrt. Notbre\>itatis ftudiofi ea fuperfedemus , contenti form..m C?firitffiuram cujmvis ptants in quo conftftat generatim indi-tafje, vt tmttim ad invefttgatiomm flfecierum, fiii inflarAriadnei ejtis ope ducamur,

§. xvr.QUicunque attcntionem fuara dirigit & \n*

tcndit ad ea, qux in rcgno vegetabilifcnfus noftros feriunt, plarimas ofTendit. plan<*tas partibus mtcgralibus, aut firnavis conftitu-»tivis, carumquc ftru£iura a fe invicem difterre.

Schol. Non defunt exempfa ad iliuftrandam propofitionemprxfentem. Pauca tantum eaqve maxime vufgana addu-nemus. Sie ex. Gr. vet nudis oculti confjficuum eji difcri-

men

31men inter partet, ( hnprimis qua frußiffcAtiontm )herdet (f at>en& tritkt & ftliginiiftve fetaii_i %ftcalis (fbromtvutgo toiit (fc. Si tni \>olupe fuertt altiiu rimar- fngu-las yarumqueftrußuram oculo fubjirere armaio, non pote-rit non obfer\.are ftupendam (f artiftciofifjimam in iHis"varietatem. Nin.ir> atft,ngvet in partibtis cujusque diver-fttatem ftgura, qu& femper e ftrucittra- ftrufflura autern e fftttpartium, (f h_te itcrum ex ccmbinatione determmatafubftan-tiarum fimplicium diverjorum ordinum (§, prtud. (fejusrf, Schol. ) reftiitat.

§. XVII.

D4nfm m regno ruegctabiti pldrttdrmn ciiixr*fi<c fpecies. Ecenim in regno vegetabili

datur diverficas, qu.e non folum m mutationum,(cd infuper etiam partium conftitutivarum vari*ante figura & forma confiftic (§4<s. ccli. cum con-icit. b. §. 14. ). Enimvero diverficas formar fup.po«it diverficacem efTentialium in omni corpo-re ( confe<ft. §.12.); ergo ctiam in plantisjqUcT,cum certas & diverfas conftituat fpecies (§.9.),feqvitur illas in rcgno vegetabili dari.

Schol, Diverfttatem (pecierum in regno vegrtabiti quivisfiaciie admrttit, qui wode commurit ufui loquendi avefa.£iiu efti fed nibito mmiv non deeruut , qtii fa/fa omni>tnnde uniformit-tts mattris bypothefi deluft, effentialium Ai-perfttatem impugnare conentur, effentiam corporU cujiucun-que non ritft in modo ctmpofitioms mattria ejusmodi fimi-

laris

32laris conftituentes , qtiemadmodum jam in fuferhribtu( Sehet, §, 6. ") obferpat>imns, ferumenimvero cum horumplacita atque poftutata omnia, e principiis deducantur preca-riis , mervtque adeo nitantur cmjeEluris, merito ea ceu dtt*dum jam acuthrihtu pr£itsdici<.r:im mmine vapuiantia (fexpf.fayejicimtu, remque ipfam dignam cenfemus, qn_e altit'ri indrtgine faycioris induftrft examinata etiamnum inve-fticetnr. Proftar/t hoc in negotio übivis in orbe literarioi.fbnres Cekberrimorum v.rcrum ftta faitdc haudrjttaquamdefraudandi , qni fArtini a priort per princip'a Cojmotogi-ca , partim a pofteriori, per exquijitifftma experimenta e-um in ffnem mftttuta rem ardttam cxpedire omni niftt de-fudarunt. Inier itlos recmtiores cekbrantnr Lcihnititts ,Wolffttu eumque fecutus Chriftophor, Jaubenheim, in drffer'tatione epiftoticaad iU. fl7atff Hat&m reducem edrt. A\o \74iiitem Dan, Strnhlerus (f IPinck^rru: ex hts itnprimis Junt Cby-tnict, Imo , xperientia etiam trulgarti, modo rite attenditur, di.Verfitatem eiementorum arguit, linde cnirn, qu,ifo\ diverfitasi£a qtia/italum, qnz in aliis atque aliis fbeiebvr, eliam poftdeftruflionem (Jf diffo/utionem m minuirffmti partium e-arum deprehenrlitur itD-ariatri? Cnr inter diverfadno cum ter-tio eodem nJvo commixta (f operationibus c emicis ftibje-Ba differentia /peciftca noa etranefcit? Ninfir. cx hordeo (fAzena in farinam commitititis, per commrxticntm (f con-coEihnem cum anyx par.uur yuimentum diverfi fapt,ris :ex bordacca ff fttginca farina cttm aqua corrmixta (f

fcrmcntata paratt.r per deftiliationem vinttm combuftumfeti jpiritui <ir<mi, diverfje uttque indoiis ffhiod ftriiciuraPlantArum, qn& vet ocutfs nudis \>tl etiam armatis detsgi

poteft,

potcfr, non tmtnem t&alvAt , att& inter eas c(l, differcntia nciarifjime patel ex vario f-pore, varits viribus ff efjifltibusbenignii vei noxius plafttarwa diverfartiw, contufarttm, de ■

(IruStarum ctß/krum, dtftiliatarum (Je, idem monftr-<tdiverjitas eorum, tn ejut ana'yfi cbemica rcfohuntur diver-

fie plant-v. c. c. fpritui recions , nlei effentiafif , *qu? pUn>ts proprix, etei f.ipon.icei, f&lvs effcntiaiis, otei ewpyreamati*ci Cfc, Et[ tfftamvt^ plurime, plantarum diverfkrum defi.ru 'Barum partet e.irttndem effe virium ae naturz indicentnr*adecut ttna aiteritu (uccedaneum in medicina tjje voffejudicetur , tarnen dtjferentiam aliqu.im inter easdcm <S ipfiafipe prLixis, imprimis autern accur&tius examen, fyntheftnov.i (f an.ztyft, aliisque cxperhncntis inftitutum depre/un-dit £hiid? qtiedfpecierum efusdem gener/s deftrußaruw par-tium dherfas vires.ipfuvt corpus humanurn, prsfertim delicatitaf&piffimc explicet ipfo fenfu atque valetudim, Nibifomitiustarnen non negamta , id quod nee dfferfioni noftr£ idUtcnusobftat, deftrußis penittu piantis, (f effentialibusp/urimisdiffi-'patis r.emamre u/timopttffe quxdam bomogmeayin qutbtu'. /ketdiverfarum fpscierum retiquit. ftnt,vix atiqua uUopaßo detegipottiit differentia; c, c. in o/eo , quod guten ptant-s dici fn-let, in fate ftxo (f cmeribus accurfitiffimc e/txatis, atquehu>r.o vegctabi/i., fi exinde reltque p/antarum exu^i-t fe :}ara«

t<c rite fuerhit; quorum ea proptcr tarnen fubjcßorum abfo-tutam uniformiiatem non adbttc defendere ticet.

$. XVIII-TkKUtationts plantarmn acfam non tonftqimm]S\ iHr

"> niP Per mm aliis, norttm*qui tiixmn. Quicquid per eflcntiam Entis cujus

E cun-

cunque determin3tur, conu^nter eidern a&uinfit oportet j fiqusdem pofua caufl_ d.termi-nante ponitur dctern.inatum ( per pnn, ontolj.jam autern rnuta.ioncs conftanter Enti non in-funt ( per Defin. ), erg<_. nee per iolameflentiam in eodem determinabiles funt, ( perantcced. ) , confequenter nequc in planta,Enimvero nihil eft fine ratione fuffkientc^cur potius fit quam non fu ( per princ.contrad, )§ ergo pofita mutationc in pianta 5ponendum ent fimul aliquid, unde mtdligiqueat. cwr potius eiclem lnfit quam non infit,potms hoc qu:.m alio modo. Quarrsobrem^,curri id ipfurn non contineatur in ipfa planta( per demonflr. ) - neceffe eft aliquid poni cx*tra ipfam, fimui cum eadem exiftens; confequen-ter coexiftens crit caulfa muiaiionem m plan»ta dftermmans. Quod crat Frius.

Qiioniam .nutario in quavis pianra non confc*quitur a&um p« r stiud ccexifkns, nifi lliius in hocratio conthie.tur .ufßoens, vi csjus ab eodemd< pendeat ( per priusj; dependcmia autern u-nius ab alio abfolvit nexum inter duo ( perDtfin,) ; lequuur mutaticnes in plantis atiuari

per

35p"t coexifLntium nexum, Quoi crat \fo-ftcrius.

Schtt, tiitHxm exemplum a poftrrrori adrluci poteft in csm-traritm huju demottfrntijyiis, Itnmo impiicat detcrmmariper eftcntiAfn ptta;n , (f tArnen tffi -oariabile. Tar.tum fa-t>< tkeft, vt tttla «baneret mutMto tn rdnu, fi eetxi-fienti.i #dc 9 tnter fe effcnt fimitia , iit von ntft numer<%difcrrcit, vt pift.ii fei-nper , fnfitis iisdem drtermniantibttt,tdtterinin.it* canftj/tterejfettt tadcm^quanttiitt extftcreni tfjcntie.

$. XIX,

MUtalionts phntarum funt dtUrminaUuEremm non mutantur pljntac nifl

p~r nexutn coexiftentium (§. tg. ), Sed omniaqu.r. exiftunt funt omnimodc detcrminata ( perprmcip. onto!.), &. quae fimul cxiftunt ca et»um coeKiftunc ( pcr.dcfi*.. ); ergo Nexuseorum erit det.rmmjtus, ceteroqui cnim_*omnimode determmara non cfl.nr. Siergo nexus ccexifkntium <ft d.terminatus^quin etiam modificationes aut firnavis mutatio*n;s plantarum ceu inde pedtmes (§. cit, ) fintdeterfT»in3t« duhitan nequir.

Sctstl, Neque in bac propofttione tHuflrsntt- ftitihui mor*»tintur, ne uftra cfuam par efi opufciHum augtamus. Ex ft<qttentibus ttiam tuic fua conftabit lux, idum in modifieatt^nib'u ex ipftt effentia (f carum cnm coex:fient:b,u mxv d*<-dutentlU, occubthtmur, Igitur ad da.

£ 4 §. XX.

36 §. XX,"flA.r-Judio e_.ift.nn.-f. dicitur a&hi caufTu

autern e.irn cktcmvm.u.s ■_;« nancupan falet.iCon.cifl», Ergp co.eXiii-entium nexus (§. IS )

ccnii.tit :,n inu.ua eorum aciione, qU<E identidem-adlionis &" n.a,£iionis notnine venir.

Scho', Q//a'/s bxe "vi<r fit qu£ corporibm- cornpetit , undgraiiones rcad'ens& cmrjum qn*e i» . iiidem, tgntingunt tnttJ.tAironum % I8« ), bacier/iu non .ifttfuet. , £.v inVeflrgationeb.vuy Jcrl. mutation, tn ittarum putji virium indoum -propitisinquirere ficcbit paulo inftritts.

t . . '< , ■- 4- XXI. ;

PR.ztcr wotwn £ff qtoitt&n h) cwporWm nihilprochd-ci poleji. Ccrpbra eni.ii fubftatttiiV.

jrbm fitrijMitium funr 3ggrXg_n "( Schol. §. 2. ),vux fcil'. !u_.(hn.i_£ ' uinplfccs, nonnifl qnoadHibduin combinarioi.is inunut^ri pollun. (S..hoi.§< 6. ■)♦ jafti autern cotuiexicr.is n.odus invt.l--vn: p:ir?iun. ad fe invieer.., qua ceexiircntiam,rclationis , ■-per confcqacnsj ioci mutationem_i

( oer ck.in-),* fcjua. fimul cohftiruit moetunv f pc-r def;)', ipia autern cqnnexio five unioejus oppbfkum feu motus jEinitionem i. c. qtiie#ta._ (p.r:'(Jci. ). Quamobrem, cum priterea mtiiil' in usdcmconuxgere poiTit ( pei anteced, ) 5

fcqnitur prxter motum & quietem in corpori-bus nihX produci pofle.

Confeft, a. Ergo corporum mutua aftiones in,produ__ion& rr.otus & qu.ftis, in combinatione &foparatione partium confiftunr, con.equenter in or-tu cc inr' ritu.

Confeci b. Quortiam omnis produ&ionis five n»ftionis cauia determinans dicitur vis (§, 20, ).ergo eadem erit etiam caufa determinans produ-dtionis motus, qu«e a motu vis motricis nom«.nactepic ( Scho), $,'i, ), erirque ipfis fubltahtiis fira.piieibus aflignanda ( per dt-monftr.), ftquidem prse-tcr eas nihil in corporibus dari conftat ( Schol,§^n. ).

Confccl-. c. Quoniam quies c-ft cppof.tum motus( per defm. ), «Sc oppofuorum temper coiitraiia eftratio ( per princip. 6'ntol, ); feqbitur caufarn iiliusdeterminantem hujus caufse diametralfter efie op-pofttam, qua; vis inertia: vei _i ttiavis refiftenriasnuncupm foict.

S ho/, F/des fic etiaw a priort attributa corporum na-turaiium , qu£ in Schcl, §, 2, a pofleriori in iisdem obfr\<a>rt mmuimus, quodamtnodo deduci poffc, tmm-t fundamenikeormn dettji, quemadrnodum itftm conftakt de >. attraffri-ce ex §. fequenti.

" §. XXih

Dtftur in corporibm iiis , a rvi mottke £ffimxtt4 diverja^ qua attrafliva appeliatur.

Quo-

38Quoniam corpora derivativa funt aggregita fub«ftantiacum fimpiicium ( per dtfin, ), patct fub-ftjntias ftnpliccs e fle corum eflentialia ( Schol,J. 2. ), qu*", fi ponamus (cparatim coeniftcre,certo a ic invicem diftabunt fttu, conicqucn-ter iocoj qumidiu autcm dtftantj aggregata cffenon poflunt, ergo nee corpor3 denvativa ( peranteccd. ), Qjiamobiem, fi a.ggregabuntur, pri-ftinum carum mutari neccflum cft ficum fivelocum, ita vt, qux antea diiiabant, nunc fiant contigua. Enimvero, loci earum mut3-tio, i, c, motus, qui determinatur per r3tio-nem fu^ftantiis intrtnfccam puta vim morricem,fcmelprodu-'tusa primo vidclicct motore, p*r ean-dcm vim ceflare ncquit in gratiam unionis, kdpotius continuat dmec per aliam r3tioncm fuffi:ientem inhibeatur. Jjm autcm vis fubft-m--tiis indita, que dicitur, inertiae, ccffatbnis mo-tus ration*rn guidem continet (§. 21. )j SeJcur» e% cefTatione motus plurium, nondum inttlii-gi queat earundem unio & cohaefio $ necefleomnino erit. practcr vires motriccm & inertiae inJuMhnriis fir plicibus, confequcnter corporibusadhuc dari tcrtiam a prioribus divcrfam, qux

aura#

39attra&ira dici confvevit, fcu, vt recentiorcsloqui amanr, 3ttr_#io cohxfionis.

Scbtl, £xemp'o iiuftr&himiti enunciata: Sint fubfianti*fmpftces A. (f B, feraratim txiftcntes , combinandt; qtiinid per motum fieri oparteat nern» non intiUtn.it ex antece»dentibus^ (f quittern ta'em , vt ver eum difiantia itlarumcontinu» imminuatur ad contaffum tuquc, Jam auternmotus ratio frodußi , contir.etur in i\fts fubftantiis ( ptrdemonftrt ). adtoque quamdiu durant, durabit ttiam ratitJaMcietts mnttis. confequenter etiam motus ipfe, binc nequein eontaßu cefjabit nrft per rationern contrariam . fcithet■pim tr.ertict, Ponamus ergo motum -m ji./tf B. in conta*Siu ceffare, guts tamm inde inteiigit ipfas unri{f cohtrere? \>tder trg, neceffario pontndum tffe in fubfantttsfiwipiicihiu aliquid - unde cohtfv.nu reddi fojfit ratio, quodt>u Aitr^Eiitrt mfignitum efl nomtne,

Ne i>erg nothnes a n-,lati adhibitn virium moiricium , in-trti<e tS *ttrr,£tio?w crtt em aticui figant, brevittf »«"tandum efi ■ ms (üb titulo \>is motrtcn con.pteßt, tarn co*

n&tum continuandt ftatum motus , (f vtm producendt mo-tu*ti direffliom tmpuipu tontr,.rium ■ que ad viut tntrti*a rectntioribiu Pbyfcis rtfertmtttf 'j qunm etiam vires, qui-bus corpora ad fe invicem accedunt■ qtte attrafiio mutuadtcintr. in quamum h&c tpfa, ab attrafffHvnc Cobsfionitd:ferf.

$< XXIII.

Vlres corporum attrußivA^ faltern diijtrjarumjhectirwn* mter fi diftemiit. Vires corpo*

rum

40rum fubflantiis infunt fnrplicibus (conCe^i. fe.§. 21. ) , qu.£ corporum abfolrunt rflentialiju( S.hoi, §. 2. ). jitti autern diverfs corporumfpecies , diverfa fupponunc cfiennalia (§, 9,),ergo eriam omnia qux iiiis infunc erunc diver-fa, confequenter neque vircs diverfarum fpecie*rum poreruru ffle inter fe ea_dem.

SchsL Fatlttntur itaqtte oportet itti, qui exin<ie , quodtinum idemque corpus pluribtu fpeciebks fuum prtbeat nu-trimenium (f incrementum c. g. aqua omnis generis plan-tarum eafrundemfydiverfiffiwarum vegtt&tioni inferviat: esdemflantt- plurimis diy>er[an:m fpccierum /ni?na'ibus frdfcnt a'i>jfnentum,conclndnnt vires horum torporum effc indifferentes ad"quamcunque combimtionem (f quodcunque etrpus «onfiitit-endum*

lantum enim abeft, vt h&c ftbi ptfftt conftare argu*tnentatio, ttt poti/u m.mifefco laboret vttio petitionis prin-cipii% materis unifrmitalem ( §. 17.) in laudatis coryeribtes,ntn dum probatant, fupponendo toco prstmiffarum majoris ,ficque vitiofum infuper committat in demonftrando circu-lum; quod eo magis cttip&ndum, cum aqux, qua/is qttidemre tpfa extat, €f plantis atque animnltbus infertsk , haudahter ac /ixmum quoddam natur£, (f plurimorum hetcrs-geneorum febiculum confiderandt fit. Mtenim , fi euratiushancrem examtna\>erimtu y longe afiter fudicia noftra fen-nare necejlm erit. Attendamas primum ad ani-tnalia', c.imbtu c, g. ftpe nuntero tontingit feiicitas ixdemcum bminibut fruendi (f vefcendi de/icits, qitas ex variis

bete-

betertgeneis cotnmixtas effe nemo ncgabit; nutn vero inde fequi-tur tadcm effluvia, ex its ipfis deticiis in utroque corpgrefecerni ff retmeri adfui nutrimentumCf augamentumimini-me, qiiandiquidem diverfttas (f retetttorum ac accrementi, (fcxcrtturum c, g. fimi ab utroque rediiti, contrarium evincit ttf manifejie nirftrx, quam a pmri deduximtcs, propoftto-nis veritatem loqititur. fdem eodem modo oflendi potefi deAqua - aitttttt, cum eandem diferft ajfutnmt animalia ,diierfi generts iierum reddunt fatr*. <f)uidni igitur ident\>alcat t\e diverjis pfantis, in una eademque terra vegetan'tibus, una eademque aqua rigatis, quippe qut\y [cumqua nutritionis , turn qua propagationis modum, fibi cummima'ihtis manifeftam interctdere anattgiam frtgaciori pra*dunt induftrire ? Deinde (f boc noftrum fiahuit affertumt

qttod animalibus omnibtts promifcue plantis \-efei non iireai%fic _>enenat£ deflruflionem (f intcritum iisdem minmtttr, a-litt iitrum falubritatcm Gf vigcrem in ipfis promoPevt, JQuttihoc atiud quam divcrfttatem virium in ttlis prsdit ? quem-admoium fmiie quid accidit vegetahilibtu; aiia enim cof-xiftenti.t cadcm corroborant, h, c. per notiornm cerpufculo-rum fui fimiiium fubmintftraticr.em combinando augent ,Aiia deflrttunt. Jffyod aittem corpufcuh- (ty* primum irtjtq'ia bercb.mt , detnde cum certis unianiur plar.tr s, Ot.ndem cum torporibus eonglutinentur aximatium, tet diverforum piod<,rum /übire que.ml combmitinnes (f compt»ftttoiier, nibil quicquam derogat beritati noflr* prrdoftio-nis iniquatitatem virium in fuhfantas fmpticibtif diicrforMncrdimm, (jf per confequens in omntbus corpufcttlis (fcerporibus alius atquc alius (prciei tvincentk. ffihu enint

F iS»

42tiia inisUalitas ooftat combinationt ttnius cum plurt-bus , fed folummodo riiy>erfitatcm tnodi ccmbin^tionis in~<

fert , ita ttt intqualiter a diverfis attrahantur J(f qu* «-ttius ftiert effrntiafa, poffmt fieri altenus acctdtnta>ia',qucmadmodum ex fequentibus piurbus partefcet, Kon efi' y

quod tnvertai , Xnres attraffiivas corporum ab omnibus eru-ditis mn admttti, fattem ceu quaiitates occulins e pbitofo-phia, quorundam judicio, tfiminawdas efje, curn eombinAtio(f cohtfio ptttium, fine vi fubflantiis fimpticibus infitacencipi nequeat ( § 22- ). Si vero alii cam \ per \>irittmmotricium contrariam directionem, alii per mtttunm conni-fum expiicare .velint , npbis perinde erit. Nemtni de ter-tnino notionis fign<> titern morebimus; Suffcit nofir* prei-fijfittoni tanckm quocunque nomine Yeniat - non adver ari ,ftd potius pro ejtts t>eritate mifttare,

Sponte certe hsc veritas feft tnfnuat animir omnittmA prtiudiciis (f notionibus deceptricibtts tacuis. Ke/iquos,qui nexttm teritattim, aut non perjpiccre vaknt , attt obprincipium, ctti innititur ratioms fufficienris, tfftr, neftiosujtu Socinimirmi (f Fatalifmi fufpeclum, admiitcre no/unt^minime moramur.

y. XXIV.

OMnes pngttlorum corpormn vires detmmriatm JM/it (fj fmrlcftYudibiles. Virts ccrporum

iut-fbnnis infunt l.mpiicibus (§21,), jatnautem vfufeft»*ftiie furphces funt determinatar,fiquidcm in corponbus exiftunt, & quicquid

cxi-

43exifnt omnimode erit determinatum ( per princ.Oritol, )» funt etiam ind.ftruclibiLs ( Schol.§, 6). Quamobrcm, cum vires earum omniummutationum Imt prmcipii (§ 21, & cjusd, con*

fed. )\ oportet libs non efT_ tmirabiks, fed es«Jenuaiibus fubltantiarum fimplicium annumeran*das. Enimvcro, qua efl.nnam (übftanti* __«_"

pli:es (unt determinattf & maVftrudibiles ( petdcmonftr.)} ergo carum vires, coniequenter et»

iam corporum d.rivanvorum funt dctcrminata:& in J.ftrutfibiles,

Confefl. a, Quoniam vires corporum funr deter-minarae & indeftrudtibiles, fequitur earum tfte&us,mutationes nimirum, effe determinatas & con-ftanres

Confeft. b. Ortus igitur eriam & interitus cor-porum, qtio demuiri cunque nomine veniant, deter-rninstrs & conftantes efle oporret, fiquidem mo<dificationes eorum abfolvunt ( confeft. a. § n.),

Gonfecl, c, Hinc etiam prop3gatio plantarum ,quatenus per defin. generalern, orrum corporumex fai fimilibus involvit, determinata fit & conftansnecefle efh

Schol. Hoc Theorema, Bxpcrientia «mnium temporum cutn

Ctnfefiariit inde dedußts ex coincidens, invißifftme com-probat, immo affehfttm extorquet , annalibus tot retro (ecu-torum conjtantcm effecluum nrtt>tr_e tmiformitatcm (f conve*

Finten■

44tiimtiam cum fuis catiffi.' nos condocentibm, fjftiid^quod finis Außoris f^picntiffmi pottntiffmi ( Grn. I. P,14, coil. cutn cap, FJff, r, 22. )j idcm reqmrat. A7/-mts oii&nino hngum füret exemp/a per totnm natitrametijperfa in hujus nfferti robur addticere' Isdct (tiam in reper fe omnibus manifcfia pturibtts morari. Sujficit obfer-vafjt , tres illos omnii bumanx cognitionis fontes, expe-riestiam, rarionem & revelationem a4 eandem veri-tatem confirm-ir.dam colfimare, Sane ecu bafi bttie omniiin univerfo innititur ordo: hinc rerttm nexmfapiens : bincmediorum (f ftnium ordinatio tt/timoque fni fibordinatio,Jummnm fumm* fapientix Divms dectimentum, dcpendet,lloc ft fujlrtl: ris principium , omncs te fimut auferre iegesjnotus mnnifefium efi, confeqienter etiam legts nattsrst ,qitibusfublatts, comtunt ornnis nextu (f oruo, defirttitur. totaihsologia natttralis, omnisque Toerita^ non potefinon in mc.Rum abireforr.niunr, Contraaittem fianteeode. omnittm concordiaventatum obttnetur amiciffma pulcberrimusque earundemnexm. Sie Jaciii negotio hinc deduci pojfe exiflimamtu ra-thnes orttu atque inieritiu corporum in nmndo partiati-um, irtenim. cum omncs mutattones in corporibmfftint per motum (f qitietem corpttfcutorum , ex viribus eo-rifn motricibtu refu/tantem ( §. 2/. ), fequitur ejtumodicorpiftila per tottim globum tcrraqueum dari drfj?erfa, (f

fer contiguitatem, quam tiariiu ntotus tffcit , nern viresattrnßivas (§.22.) uniri cum corporibtu, quorum, vt ma-jorum. etiam vircs attrafftif^ majorcs , ttlteriorem inbibendomotam eormn ■ artum fibi cocxifiendi modum dttnminantw

unde

tmde corpus indies non potcfl- non .ameri , confequenter o-riri tale , quale . riundutn erat per vires ipfi femtni intrin-jecas determinaim, E contrario autern defirui (f interireper contigtiitatan virium repugnar.tium vio/entiorum, viri»btts inerti* corporis patientts ad rcfiflendum non fuffcien-tibu-S) quemadmodum in Scholio ad §, prxcedentem notavimus,(f utierius dicenda iUmftrabunt, Sie obfervamtu vegetabiliA^accedente humore (f calore temperatis quotidie aitgeri (f' cre-fcere, llnde vero itlui augmentum (f incrcmtntum; ntim exvihito? neutiquam, fed ex fucco ilto nutritio, quem bauriunte terra, aqtta (f acre , qttt ttarits Jcatere curpufcutis jamfiipra probavhntu ( Schul §, prac, ); pro quantitate enimff faecundikr.te itiim obferbamus plantas germinare, crefcere(f Jlnpendum in modtim multiplicari, adeo ttt , quo ttberi'ori nutrimento pianta qrtxvis fruitur , eo etram Vix>idioresejtu conjpiciamtts partes (f majorrs reportemtu frußus; de-

ficiente autern eo, contrarius etiam ftatim fe prodit tffe-chrs. Neque diverfum ab bis obfervare licet in animali-bui\ quo fzcundiori (f aptiori utuntur alimento, modoquavtttas efudem vires digeflrices non excertat, eo cititis cre-feunt, pir,g\>iores vivunt (f aptiores redrtitntttr ad genusfuttm prooagandum; cx defe&u autern neceffarii vi&t.r, in-dies farne marcefccre tnndemque extingpi rnanifeftam e<ft,hlt taceam parii generis morbos in utrofy rcgno canfyicuos.jnnon iUi ex aliicte contiguorum, eornmque viribu.' con*

trnriis dependcnt?, Certe neque exferientia in boc nobis con-tr.iriatur, Non quidem ignoramu. ortus (f propagationusratiombus reddenaX (yftenia . qtiod duitur invointionis4■xjvlalebranchh cxcogitatum, fed difficultatibus infucerabiiibus

labs*

46laborare idipftm qu/s efl qui non videft i.t viderurrt certejrm Acutiores, gut tUi aftnfum denegarunt fuum.

$. XXV.

Qihdvii corpm in ortu ttnicam tantwn &dettrminatam indtteve potefi formam^,

Ortus corporum confiftit in combinattone certacertarum partium, cx viribus earum motri-cibusdc attracTivis per motum oriunda ( §. § 21. 22.),quac cum fint inter (c inviccm diverte { §, 2j.)& dcterminatK ( §. 24. ), oportet mdc pendenttscombinationes partiurn 3 falccm in finguiiscorporum ipecicbus ctiam efle inafq.uales & dc-terminatas, ita, vt unius combirhtio fit diver-fa prorius a combinarione alterius , neque_*cflentialia hujus combinari poflint ad modum_tqucm combin3ntur eflemTaha iHius, confequen-ter unumquodque corpus eflennalia habebitnumero determinata , combinarionisque mo-dum non nifi unicum. J:sm autern eflcntialiacorundemque modus combinationis in quoviscorpore ejjus abfolvit determinationes intrinfecasconftantcs (§. _♦ & ejusd, Schoi. ), & per con*iequcns corporis formam (§. i?,), Quin ad-co foruaa, quam corpus quodvis in ortu

iil-

47induere pquft, flt unica & determinata, du/bifri amplius nequit,

Confeft. a. Neque igitur Pfantae nift unicam &determinatarn in ortu induere poiTtmt formam.

Confe<3. b. Coexi.bntia ergo forman. planta-rum aut aliorum coiporum in ortu immutare ne-qurunt.

Scbol. Optime ittdem turn bis confentiunt obfervationeitx ortu cum animalium, turn vegetabiliuxn dtfumtt* Ete-nim animalia quod attinet, nunquam fcetus corttm, nififut ipfitts fpeciei formam indaijje tn utiis omniumtemporumanna'ibus obfervatum legitur', Fcetus bominum (tmper fuhhomintim formt prodivh*. Sie ot>a at>;um fuam qutque »"mni tempore ' eandem babuere (f babitura funt for-mam, In Vegetabilibtts idem obtinet; fua cu'<que pt>nts in*variata cor/ftat formn: arbores fuos qttsque tonftantts e-jasrtem formn pro^ucunt frufflits: berbt fuas certt (fconflrtntis formt femina, Neque coeAiftentia qtiicquamiiiius mnt.tre vrtleut, qttod ex inocutatione ramorum ctijus-citnque fpeciei arborum in a'i.ts a 'e dt.,erfiffimru c/aris-Jime patefrit; nunqtiam enim in naturarn arboris, cut ad-bxrent, (f curn qua etdem attmtur fucco nutritio dciene-rant , fed fuam cor/Jervant formam,-utut modis quiaadamvarirnt .'. band aiitcr ac animat non ftam immutat formamqu mtumvis mfotito frui fs. E numero r.ecejfe babeat r.u-trimento, quemadmodiim exernpla hnmanorum ftxtuum a btfliisiafflatorum (5" eduCAtorum (fc. apu i v^rto, kiftoriarrtmtond toret , td extra controverftam ponunt emnem , Ci.nfr.cxempl.allg, tn Pjjcbol, Rat IPolfti. §461 (fJuftjn, iibr. !,c,4 ]

Quic»

48j>?m:quidfgi contrariam fententiam foventes, provoctnt ad

tnonQra Jpeoes bybrid.is (s'variationtsccrporum innumtr&sperexpencn'ta>n miinifeftss, nibit qmcquam 'tarnen tttcrAbuntur.DiverUm enim bxt omriia tantttm p^s fe ferunt (f rcenti»untur frwtam, non zero rcveia dit>erfam habent, Et qui-tkm:

l:t Variatiwet quod atttnet, qua\e.cunque dcmum fint,Cf quantacunque diverfitate prodrant, modts tarnen accen-fcndre Jttnt, qui pnrtim regionts ciimati, pa-tim iocinaturx (f indo/i partim nutr.mcnti qu&litati, par-tim dtnique arii cu/tunque bumant (fe, Jtia drbentprincipia , c, g, color, tnagnitttdo (f partium quarun-dam nunterm\(fc. quibus varianttbits. forntA tarnen, con-ftftens in partium effeniizliiim , tit frußiffcationis invrimisin plantis , flaminnm /cHicet (fpifiillorttm interna ftruffiura,indeque refu/tante figura ( §. §, 14, (f 15 )y /empef (fübiqtic manet fatva.

11 0 Sie fpecier hybridas in utroque rcg-*# f-cpe provenien>tes dherfa non gaudere forma , \>el exinde manifeftum eft,qw>ti nunquam illis propagari expertamur. Rntionrrs bujuccffeciru faci/e poffunt. rsddi ex iis , qu.< ad §, 23. tn Scho'lio dijftife expofitimtu. Ex obfervationc Ctlebcrrimi Lmneide Braffca, in lv ern cdita cum ffftrs Cet, (e/Jit in annum pro»xime pr&terlapfum 1744, qunm bis inier'erere haud qha-

quam pgebit, fatet, quaniam■' in ftmme produrat nruta fior,em

farina genita/is di.Hrft indoiu; (rtfcrVatio hts yetrbis con-tinetun 3 <2n^lntit> fyuibe/ at ctt XvaQkbimaiia?Vt fjabe n.aWSs got> Hl)lt i& at dtffitl.ae ketimaUftg tf jjOHOtn jauuua jlaj^ tohim. Sv^Qartoi.fhts

m

49tn\ utfaffe m&ci? mtjfffiM ftl frft va ftiflta fosniei? Den Cjemctta Usn\\ Sill tdhicn Memniflk pd ntt)<i\](]/ (tcftct ffyfcti t.f tmlow fr>ut tcM im Fill)Troni brtl au^ta; ftort tief Rfcgci 0$ {ftlttS Jfyft^ mcnc-efoni t'spfc tvo.f/ jlitgo gcmtft bld UhlgdrbiSmOilarcn bk\* jlump/ feui/ fa'l an fycfn y.i c^ eu)plmtDerc betnqabe/ar {jitnflclflanilat :ncDcc]cr> Ijiuicftoetaflamma flftgtj f:b!/ nwfte Dcci; pfitMa fetlt en bc-(Jragare. f:t* man/ vt cn 3urifi ccf) SftnVtctsre Wt twrti mfqct mtr dtt Ina.befrn; fn [>a#e battforfrdMr fiKtuin Dclcn cif nafinfutuugbcfcn/ jft [)-]*fee aioria. otn jtatfttrft Sra^irogmnjtarcn bltfant fi!efli/lDi.i.f tftnrtj, £nlra-f hir oct ijiuar cn foiti tvfl latriaMfrtt fuifreut^ faf;t ffl f.e/ crt ()an tnte! t)ar fcm&reral)i ntit tn tti af frW/ u)/om rnfSfct fdrce af Ufcmbrc ya bct Mttte Mommcilag/ Mifiwr Ut aitti) cnDfrUtr-ttfng.

S-:d curnex fofa narratione psteat non dnerfs, fid cjtudtm fpecei h.ikc it fficMn fu ffe, neqs fcecunditas bcic ;e-

---tntnum propagaironem hybrtiarum argtui , ctirri eo nominenon infigr.iantur nft ex diverfis (peciebus ort£. A/iqttan-to auttm majorem dvfcultatem nobts crcare videtur Peloria,oHnm c:< Linarta ort.>m ftatuu in Vifftrt, nuper edit. upfp, t. (f 1.7. ictcm Cettbcrr. Botaniau ; fed cum rjtu rci difcttffio mijorem proitxttatem pofi.it, qiram yr&fcns admtttitrerutn nofirarum habittu, juffcir.t verto momttffe , mttl-taobftart, quominus adhtic affertioni huic afferrum pr£.ber poffimus, vyorato imprimis altero, qui fur.poni debet, pa-rente, (f admijjis profriu. Pelortx efJentiAitbus fropagatio.

G ue-

50neque per femina conftantr, quippetfti£ utratfc tn. pni a Sapien-tifjimo Aufff re divcrfx cttique fpeciei in ipfo rerum primordioindita effe ex rationc (f reveiatione novimus , ttt qusqueagat quod ftbi convenit, imprimts genus futim propaget;deinde vt (iupenda (f fvatsiffima Jua varietate, Artificio-fiffimaque etiam in fubtitifftmis elaborata textura, itn-tnenft fapienti-t Artificis 0, M, veQigia cxpri-wens, ad admiraiionem tuque (f Veuerationem condttoris Juiducat Entia ratione prrtdita. Ecquis fane mentis tanta e-rit aut dementire aut protervie, ne dicam rabiof* impicta-tis atque maiitire, vt fruftra tantum admirands. varieta-fis adparatum partium exiftere affrmet, fripturaS. cxpreffe (f emrhatice prorfus contrarium e^incentetCMir&ri convenit Jriptorem facrttm , circa defcriptioncmfroditclion' dum i>erfatur vegeiabitium; adeo (oilicitumeffe de incukando fine . in quem femina, non femel, fed

fspitrs tepcttndo chcflitat itlrs indtta fuiffe- Verba illiustrer»tente Tremeltio adduerc juvabit e Gen c. /, v, u. qua bsefsnt: Et dixit DEUS, herbefcat terra herbulas,herbas fementan.es femen, arbores fruf.iferas, c*dentes fru<ftum NB, in fpecies fuas, in quibus fu.nm NB, fit femen fuper r?rram: t> u. De exfecutio-ne iiidim b.cct & produxit terra herbuias, herbas fe-mentantes kmen< t NB, in fpecies fuas, & arboresedentes fru<__um, in quibus NB. Femen fuum eftin fp.ecies fuas: Et vidit DEUS id efle bonum, ,

II j> Msnftra denique ft confideratierimtu, uipote in regnamfitnah magis Yuigiria, itia neutiquamformam a corpore, exquo arta J:ii)t, diverfam habe/ii, qtiwVit in, quibmdam ae -cjden^

51cirtentitlibus dijferantl ne^ inefte cauffam dberfitatiseornndemeitjtisctmjue e vi, qua animalia pr# vegetabi/ibtts gaudent,fenfitba (f rcpmfentativa dcrivari exiftimaverim, quaminter (f vim mrtrkem in itlis connubium (f nexum tnter-cedere arlffttffimum quotidiana palarn toquitur experientia.Jfff)it£ Xrero in re^no vegetabili occurunt monjira, ex nrmio''ucco mdritia, infeflis, Variisque morbormn generibm origi-iiem ducunt.

Sie tandem pertigimtis ad iSa usque principia, ex quibiufaciU ncgotio erui poteft, tmmo fua fponte , pet modutttcorottarii, fluit detnonftratio, transrnutationis controfierftamfofide (f feliciter decifura. lit quidem in genere quxftio-nem trahsmutationit inftantanet jam (olvimtu in fuperiori-btts ( $" io. ). fed latitu accept£, quatentu nim, per camcorpora, impritnis plants. in ipfo ortu conftilutsi, aliam at-que a/iam a priori diverfam vulgo creduntur inducrefioffe forrnam ( Schol. §, i. ), gordii inftar nodt lot dtjfiMcu/tatibtu invo/utam, totqtte objeßionibtts obnAxiam effe of-fendimtu, vt nobis, rite nojmet extrtcaturis, tanto demon-ftrationttm adparatu tnttnire ncceffum fuerit, ne omrit fttc-ceffu hoc in\ negotio conattts fruftrarcntur noftri. JpfkAUtern qutftionis decifto hxc eft.

§. XXVI.

QUoniam quodvis corpus, in fpecie qux-vis planta, nonnifi unicam & determma-

tatn in ortu induere poteft fortnam ( per §.prxced* )) fequitur omnino tranfmutationem fpc-

G 2 cic-

52cicrum in r^sr.o vrg^nbi.i f. in-rer plawPSi, et>j.im i*i orm, . Ile \<~ p_>lfi!)il■ ... f. piden illa con<vcrfioncm unius . ilentix* in a!'eram j fe plana? d\<*verlau. mvolvit (§. .. coll. l$ & cjus confect. ).

Schol. Expcientis pror.-ns confentanea ettam efi h.rctro-pofitio ,\>no enim adhuc vidil cnnem fetes, coJpiim ovapc cJfe ga/linacea, vel pl.mr.vn ,v ens. pr~tiififfe jem.nabordeacea Neqtie unquam putius anerinus ex ov> ga/lrna-ceo aut vrfjim cxciujitr ftitt, f?nomodo ergo ex Jeminetritici , fecaits aut horr/ez prodibit planta divcrfte fpectei,cnm femen , propter analogiam _ quam animatia (f p'antasinurrrdrrr itctcJj (f probaMt exqu fitiffima rerentiorumtljAiifft"'!'&.- vyi m b,c regfyo, fjflineat tires ?

Sane , qui fie c.i::r.ir:um expertos efje, clamitant, vrtiumfitrj'J:>nU turpiter committunt. j.t:fi< tumque fibi iftud perfUatn c njefftnrjm formant, minime rtro probant. fjui e-ni-n exinde, cinod, cum fe,.<.j?j, c. g, tritici ne qiiirietnp,yfii«[f,r:t feiecta , fed fonmmodo obirer octtjts tufirata,f/<j cuj}',>nt(erit, videni (imut cum tritjci plantit, binc fndtdrfberfas y j-ermtnare (f rref-ere phntas fi/igints f, fecads,fi.nim iti-r-s i-t bas innvnuiatas tr'snrformatasqiie tffe on-cittditj n<t,,ic prea..'e fatt. argumeniatur, /ctticet a ha-r ">.(■> at angu' ()■>, .Vimrrum non ad rrtunt ta/es ad o-netftt circttmflit.rrM p'urin»affi-e cau js fecundjf, gus con-CMftt.e poffitnt a<i pruj.jjnenon t,oc pr jiiicendu^, Sie nonadvrrptnt , quwt factc grana (f (enJtna pi.iniarj.m ;.<os-fint ditpergi Omricsf',l, ffilgst. divcrfaritm licet fferrrrum,

\n tdem ftje tolbgunt- borrcjm; e>»dcm- trituratH tn tnbu-iario

53iario; untle frumcntum.. quod deinde terrt m<niant, nonpoteft non effe var-iis heterogeneis fcminibiu intermixtum*.ftpe ftmentem dum facimiu art>um tritico ftrendum adco propead/.tcet ■ ne duarn prorf.u adh&rct terrre Jecati injpergends,vt inter Jeminandum grana hujtu, imprimts turbida exj-flente temprftaie transfiei antnr in arvum iliius, (f dein,agrr Unr _?, aut vumere aut crati<us ftitcato verfatotfcyum gra-nis eidern deftmatii aiffeminentur. Deinde fttnt pfures modi (fcafts. quibus ceu fere impr..Tr»fisfemina x poffunt cirrumfftrgi,Varii gencrfs frumentis vefci etiam animalta norunt qui'dem omncs , fiquidem fingiis fere Agricolts, faltern opulen-tioribin ttfu receptum eft, equts afrenam (f horder:m. por-cis fitigmem figinandts, imprimis totio intermixtum, itt e-fcam p>'ibere . qtf>d vero grana, quotquot ab t/lis mandu-catione non deflrtmntur tn tntcfttnts corum non digeranturattt corrumpantur, ftd cum excrementis (f ftrrcore impuneexonerata tnaneani focctinda donec cum fimo foeio, putredinenon catefacto, in flercorandos agros tranrportcntur, in iisdtmtjjceu v.rero fibi proprio excrefcant, paucifftmi objtri arunt f>seariflts (f firamiarbtu fere omniz pafcuntur jujnenta (f pc "cora, e quibus inter m nducandum'non pot.ft non in hu-mum deadcre magna pnrs, (f turn ft.r:ore heime a-dhiicin a<yos devthi; übi acredente cu/tura (f \/u\>i:i, feminain ariftis poft triturati mcm rrfidua (f deUirfcentia, t.ra-

dcm excrefcunt tste. cf fiepe mirum in modum, in tcrra.

prjLprima fcecunda mmtiplicantur, fffrftod non fine vo/it.ptate enam mi/Ji hoc vere, prsfcntibtts tiurrtms ar-bitr:j, "b(eri>are (icuit; prsierquam qnoti fcnJina b avi»iws fjpe nrtmero m to-a mzxime difftta tranjjrortentur.Bt taceam quod grana ftpenumtro, qu.madmodumfag-cio-

ri'

54ribtis naturn indagatoribat experiri centigit, per ph.rcs a»-jtos, deficiente humore fufficiente, in ierra dilitefcant , quippequ£, utpote diverfarum fpecierum ettam diverfam pofrunt tem-peftatem propagationi füre profcuam, Sie pr_eterlapfoA.o 1740,fiicca plurimum exiftcnte tempejlate locrna (f ma*iximam partern quoque <eftiva, per totarn fere VenningtamJSromi fivc Lotii inter fiHginem crcfcentis prcpagationem in-ftgniter retardatam fuiffe pturimi rnecum obfervarunt; cfuip-pe cujus fpeciei plantas eo anno vergente demum rnenfeJunio , (eu circa dies itlius ultimos e tcrra qiiafi revivificcreconfpeximtu. f£uod ad excmpfa a nonnutlis antiquioribiu Eo .tanicis allata, circumftanttis (f accuratione, ad cxperien-tiam certatn reddendam neceffaria, ilia carent, Sie Wor-tniiJpica CMuf. ifo, binc feca/ina inde hordeacea, ex dtio*htu diverfis pfantis, quarum alteritu cutmtu in alterum\,cpe infe&orum vel alio cafu infertus fuerit , coalita effepotuif, Et (i Gerardo Htft, Plant, 6j, de granis atenace*is in Jpica tritici olmis referenti, fidcs babenda effet, ne-cejfaria fuiffet aceuratior eorundem defcriptio, atque non a-natomice tantttm , fed etiam terrx appropriat£ cummitten-do'(f per infequentem no\>am germinationem facla exploratio,

Ab hfs proinde cafibus natales vu/garis iliiits erroris,de transmutatis in regno vegetabi/i fpeciebus, non fne ratio-"ne derivamus. Neque adco mirum eji, tot circumftantiit(f cauffis in propagatione plantarttm concttrrentibtts, muftaante fecula delufos fuiffe imperitos (f rüdes regttfarum, ininftituendis experimentis obfertandarum , quas Logiccs recen'tiori\tetate accuratior traclatio invenit condiditque; Afi ma*ifs mirari conpenit plerosque iUorum, qui[cowj)luribus An-

55nk m fcientiis excohndis "viribusque tngenii acuendis defu-tfarunt, adeo tarnen ad erronens opiniones (f pr-tjudicia, cumArripiemdn pronos, turn. fovenda dtfendendaque perPicaces

' inveniri', vt fepe nifi contrarium ad octtlum usque demon-flretur, \>ix ratienibut induci poffint "omnibus , qui boc inpunclo fc falii f-ojfe credant, Neque profeßo deeffent nobitcxempta ad comprobandum hoc enunciatum, fi otium ncbisfttppeteret , nee infiituti ratjo prolixos nimis nos effe tretaret',interim tarnen ne gmtis hoc ipfis imputaffe videamur , uni-cum adducemus, Conttgit nobts, ante annum (f quodexcurrit in Sbecia dcgentibus, vt frrte cumtriro ingenii tau*

,de baiidquaquam defrttdando in agro d.ambulantes, fiermo*rte ad Botanicnm defteciente, qujrfttonem de trausmutationeffecirrum motreremus,. eidern decidad*, quafi ex tripodgtants eruditionis reddend.vs,rattones e vifcaturi; verum fuc-teffu fjpem dcftituit eventus, Etcnim nihit hie ad rationespro negativa aUatas reponj<it, fei graVtter tantum ajfepe.ravit etiam fe hoc muliottes futffe expertum quod una qui.dem jpecies in aliam deteriorem degeneret, non vero deteri-er ttciffim in me/iorem renova>i p ifit\ vt fic c. g, triticumconverteretur infieeale, fecaie in bremumf lotium (f bordeumin a\revam, minime auttm viie Vtrfa.

Jfi div in hac fent.ntia non perftitit; breVt enim,cum arvum recens , fattcm per plurimos annor incttltum ,tfiitla adbibita ftercoratione , Alrena.ad ipfius quidcm obtit-titm pttra fetninxri cur iffet, tnque excrejcenle cernerct qui-busdam in hcis, irnprimis übi ante cu/turam fruticnm quo*jrundam radices exfttrpari crcmariquz cttra\<erat,. iurorunttnftar dtnfiffworum etnincnticres & firrnjires Ute exfurge-

rt

56re p/antas . (finter iVa* cjiasdam hotdam mariiftfte frodcntct , exttmp'o, qttod antea fozerat judnium mutavrt . (f

fine ttllt wteriori tndagiue, avenam laitdatis in l.ci- tr.hr-dctim conberfam cfje rotunde pronunciaiit, quodhoc fxci/e in tni/gtts dtmeinafftt, nifi potitts tcn.crarit crc-4ulitnti, vansqtte adulaticni, qttam fanx rationt (f yeri-tatis ftitdio obfequium denegantes, propius in tem iifam in-ttuifiviffemut, tumque, evulfts qutbusdnm p'antulis ayens,qmbusHnm ctiam hordei Jptcts prominentibus, cum integriseartmdem radicibus (f ctrcum circa adjaeente folo, ndocu-lum ttsque Jui rpfius conviciffemtis frt/udicii. Neqne e-nim tn lucis iftts , propter überius nntri-ricntumIttius progerminantibtts, p?ures, vt arbitrabatur ptants hor^dencc£ qu.vn in a'iis lcis int>tnir\hantitr nedum ht ar/rf-quot etietftebantur bordeum proferentes e Jemtmbus tli-iritm ,au( ili£ at>en-im foYentes vrcrfjtm ex harum granis erantoriund*e, radice utriusque, foto fuo adhnrente lenitrr di'utaindubie id evincente, quippe in cujus mtdio fus cwique ffe-ciei refiduum ex fernine putamen ad imum ipfiut ftirpis quaficonglutjiatum a ptwibus dtftinßrf con/pi-iebatur, Hinc cuma nobis fcifcitaretur, tmdtnamgrana iila hordacea in agntmipftus futrint detata. facilk erat refponfio; nempe fine du-dubto cum fernine, quod famulis ferendum trddiderat cryio-qtte fugitivo fuftratum bordeo carere trediderat ; fojje e-nim etiam in ip/o granorum deleclu quem_>__s facile fiatlinemo inficias ibit, qui >el fimitiludinem inter qutdam \?clinadvertentiam hominum- obferVavit. Lltriusque \tero faßi«tti'atam darefidem* übi ii txpoflulatum fuerit baudqua-quAtn detretfiabimtts.

De

57De cetero ex aUttU patcrc (peramw, quid vakant

maximam partern gus ab agricolti circumferuntttr txperi-entia quamque fallaci nrtantur taio\ Immo quantum na-turalis fcicntidt cultork interfit txperimenta genuina (fviri nomints feccrnere a fpnrik (f fafts, nift umbrampro corpore prsftare, fucumque pro oftro venditare velit.Exquifitiffmam proinde induftriam, attentionem (f cir-cumjpeffitonem fummam adbibeat oportet is, qui experi-mentatork gcnuini notnen rite tueri, vitiique fubreptionisvotarn fu ierfvgere amaverit, Ctrca banc imprimk mate-riam rite eodem cfficio funßurus, ad duo potiffmumdebet indefeffo attendere ftudio; nimir L.o, ad terram co-ttndam (f femtnandam , quomodo videlicet i/iam ab o-mni prtftet immunem cafu , quo femina quxcunque aliaifli pojffunt immitti; 11.0 ad femina ipfa terrx commit-tenda (f in propagatione exploranda, qucmodo anle Je-mentem fibi acquirat eadem vera (f pura unius eju>dtm-que Jpeciei, non fimplici \>ice felecTra, fed pluries , ad-btbttk etiam arbitrk, luftrata atque perluftrata. Hinc er-go primum qu&rat fibi folum nnnquam antea cutturn, il-ludque omni circumfpefltone paratum ferat dein grankcertt fpeciei fir,guiattm fetecits numeroque determmatk,nottt denique Jingulorum loca, quibus unum quodque im-mifit. Neque boc femei (f in una terra expforet, fedmu!tiptiratk vicibtu , adhibitk iuxta \>arii generisterris , quas varik etiam tewpeftatibw exfonat, quemad-modum innumtrk fere modk a fe faffium exploratttmqueejfe fctpitu retutit Maxime Re\>erendus atque Cdeberri-rntis D:nns Profeffor, Prafes hujus Differ. (f Patronus nofterStnguiaru. Sie

H

58Sie iandem fore certo certias cmfidimus, vt qui ritt

faudato modo in banc rtn» inquifivtrit, mn poterit nontxperiri qtt<t fans confentantta erunt rationi, eoque ipfoagmfctre Eundem rationk (f expertentie Auflrorem V.eum7. O. M. ex quo omnk exulat repugnantia, CniSoii Ijtuni JE..timo fit iaus (f giorta in fecuia

Jcetikrum li l