resultados:redes de integración · resultados:redes de integración 155 2.1. comparaciÓn da...

A i n m i g r a c i ó n e s t r a n x e i r a e n G a l i c i a Resultados:redes de integración

153

2. situación social


155

2.1. COMPARACIÓN DA SITUACIÓN SOCIOPROFESIONAL EN ORIXE E DESTINO

Aínda que a situación socioprofesional dos inmigrantes entrevistados en Galicia é distinta

á que tiñan nos seus países de orixe, os cambios que se aprecian non son especialmente

significativos. Un 56% dos enquisados xa traballaba nos seus países, o que representa un 10%

menos dos que actualmente traballan en Galicia. Ademais, as porcentaxes dos parados non

diminúen. Pola contra, si varían as cifras de amas de casas e tamén as de estudantes respecto

ao orixe. No primeiro caso, o 50% das que eran amas de casa no seu país chegan ao destino

migratorio e incorpóranse ao mercado laboral. Polo que respecta aos estudantes, os datos son

similares: máis da metade dos que eran estudantes en orixe chegan ao destino en busca

dunha saída profesional, abandonando os estudos para emigrar.

Figura 138. Comparación da situación socioprofesional en orixe e destino dos inmigrantes enquisados.

Fonte: Elaboración propia a partir dos resultados das enquisas

Non obstante, por colectivos os resultados reflicten diferenzas significativas: Para o colectivo asiático a situación socioprofesional experimenta un cambio drástico. En

primeiro lugar duplica as porcentaxes de ocupados no destino e, por conseguinte, trátase dun grupo que non conta con desemprego en Galicia.

No caso do colectivo andino, aínda que no destino a porcentaxe de traballadores aumenta un 15% en comparación cos que traballaban antes de emigrar, tamén medra o peso relativo de parados no destino. Este aumento, tanto de activos como de desocupados, explícase polos cambios que se aprecian, por exemplo, na diminución do número de persoas que nos seus países eran estudantes e amas de casa e no destino, pola contra, se incorporan ao mercado laboral.

A i n m i g r a c i ó n e s t r a n x e i r a e n G a l i c i a Aldrey Vázquez, J. A.; González Pérez, J. M.; Santos Solla, X. M.

156

O colectivo da Europa do Leste presenta un comportamento semellante ao andino:

mellora lixeiramente as porcentaxes de ocupados grazas a incorporación, sobre todo, dos

estudantes e das amas de casa á actividade laboral.

Nos colectivos magrebí e subsahariano non se perciben melloras cualitativas en canto á

situación socioprofesional. O colectivo subsahariano presenta a situación máis preocupante,

posto que as porcentaxes de ocupados decrecen case nun 20%, aumentando o número de

parados no destino. Xa tivemos ocasión de comentar o escaso número de subsaharianos que

chegan a Galicia con contrato laboral.

Figura 139. Comparación da situación socioprofesional en orixe e destino do colectivo asiático enquisado.



157

Figura 140. Comparación da situación socioprofesional en orixe e destino do colectivo andino enquisado.


Figura 141. Comparación da situación socioprofesional en orixe e destino do colectivo de Europa do Leste enquisado.



158

Figura 142. Comparación da situación socioprofesional en orixe e destino do colectivo magrebí enquisado.


Figura 143. Comparación da situación socioprofesional en orixe e destino do colectivo subsahariano enquisado.



159

2.2. COMPARACIÓN DA SITUACIÓN SOCIOPROFESIONAL EN ORIXE E DESTINO SEGUNDO SEXO

Se relacionamos a situación socioprofesional dos inmigrantes nos seus respectivos países

coa situación actual segundo o sexo pódese apreciar que tanto nos homes como nas mulleres

aumentan as porcentaxes de ocupados no destino migratorio. Aínda así as taxas de variación

son lixeiramente maiores nas mulleres. Este incremento no número de ocupados é

directamente proporcional á diminución de parados con respecto á orixe no caso dos homes.

Mentres tanto nas mulleres verifícase a diminución das porcentaxes das que se dedican ás

labores do fogar e de estudantes.

Figura 144. Comparación da situación socioprofesional en orixe e destino dos inmigrantes enquisados segundo sexo


Analizando esta situación por colectivos obtemos diferenzas significativas en tres deles:

Os homes do colectivo asiático enquisado, que no momento actual case nun 70% se

atopan en activo, o 50% estaban parados na orixe. Na actualidade, as porcentaxes de

desempregados neste colectivo son moi baixas e corresponden basicamente ás mulleres.

Nos andinos o comportamento difire notablemente: as mulleres son as que máis

aumentan as porcentaxes de ocupación no destino, reducindo as porcentaxes de amas de

casa en comparación coa orixe. A importancia da ocupación como empregadas do fogar e

fundamental para entender este proceso.


160

Respecto aos subsaharianos obsérvase que os homes presentaban unha ocupación

maior na orixe e unha menor porcentaxe de parados. Neste grupo, polo tanto, só se observa

unha mellora na situación socioprofesional das mulleres. A situación é complexa para este

colectivo especialmente desfavorecido e que, no universo das enquisas, nun 87% está formado

por homes. A escasa integración no mercado laboral galego, en moitos casos obrigados pola

súa condición de residentes ilegais que viven na irregularidade, fai que máis do 30% dos

homes traballen na venda ambulante. Probablemente, algúns deles, se declaren como

parados.

Figura 145. Situación socioprofesional en orixe e destino do colectivo asiático enquisado segundo sexo.



161

Figura 146. Situación socioprofesional en orixe e destino do colectivo andino enquisado segundo sexo.


Figura 147. Situación socioprofesional en orixe e destino do colectivo de Europa do Leste enquisado segundo sexo.



162

Figura 148. Situación socioprofesional en orixe e destino do colectivo magrebí enquisado segundo sexo.


Figura 149. Situación socioprofesional en orixe e destino do colectivo subsahariano enquisado segundo sexo.



163

2.3. COMPARACIÓN DA RAMA DE ACTIVIDADE DOS INMIGRANTES EN ORIXE E DESTINO

Figura 150. Comparación da rama de actividade en orixe e destino dos inmigrantes enquisado en Galicia.


Os resultados obtidos corroboran unha vez máis o eminente carácter económico desta

emigración, na que a necesidade e a urxencia por atopar un traballo provocan cambios

substanciais nas dedicacións laborais. Os inmigrantes traballan no país de acollida onde

poden, non onde queren, e de aí as diferenzas tan importantes que se detectan entre as

actividades desenvolvidas nos seus países e as realizadas en Galicia. As diferenzas máis

notables danse na rama de “outros servizos” (servizos a profesionais, xestorías, diversos

servizos de reparacións, economía terciaria informal, etc.): un 25% do total dos estranxeiros

entrevistados traballaba neses servizos nos seus países, mentres en Galicia esa porcentaxe se

reduce á metade. Pola contra, as actividades onde se atopan o maior número de entrevistados

son, precisamente, as de menor recoñecemento social ou as peor pagadas (servizo

doméstico). Ademais, a hostalaría funciona en moitos casos como un sector refuxio ou como

unha oportunidade para o autoemprego mediante a apertura de negocios de carácter étnico ou

dirixidos á propia comunidade inmigrante.

Aínda que existen diferenzas comparativas en todos os colectivos, as mesmas son máis

visibles nuns que noutros. Son moitos os factores que inciden nestes resultados pero, a teor

dos comportamentos analizados, os máis decisivos son: o status dos inmigrantes ao entrar en

España, a formación profesional dos mesmos e as barreiras lingüísticas.


164

Esta análise permítenos concluír que estas diferenzas son menores nos colectivos que

tiveron máis contratos en orixe. Deste xeito, o colectivo asiático é probablemente o que amosa

maior continuidade entre as actividades desenvolvidas nos seus países e as aquí realizadas.

Cómpre destacar, neste sentido, que a totalidade dos asiáticos que foron contratados en orixe

para traballar na pesca en Galicia xa desempeñaban esta actividade nos seus países.

Pola contra, os colectivos con maior número de irregularidades na entrada padecen máis

estas diferenzas, agravadas en ocasións polos problemas da lingua. Nos casos magrebí e

subsahariano aprécianse altas porcentaxes de inmigrantes dedicados á venda ambulante,

actividade que apenas practicaban nos seus países. Aínda que non posuímos datos ao

respecto, a venda ambulante desenvolvida por magrebís parece estar mellor estruturada que

unha actividade “menos profesionalizada” dos subsaharianos, o que os fai máis dependentes

dos grupos que controlan este sector. Como dicíamos anteriormente, a demostrada dificultade

para entrar en España e a ilegalidade na estadía marcan as súas vidas. Estas diferenzas

agrávanse se os inmigrantes posúen unha formación específica en sectores como a industria,

as reparacións e “outros servizos”, cando en Galicia teñen que empregarse noutras actividades

nas que esa formación non é necesaria nin valorada. Esta situación obsérvase nos grupos de

latinoamericanos con profesionais de “outros servizos” e no caso dos europeos do Leste coa

industria, o comercio e as reparacións. Tamén hai que salientar as altas porcentaxes de

inmigrantes que traballaban na agricultura nos seus países, sobre todo entre os colectivos

africanos. A desestruturación que sofre hoxe este sector en Galicia, e a escasa presenza

dunha actividade agraria de mercado fóra do ámbito familiar, provoca que aquí cambian de

actividade.


165

Figura 151. Rama de actividade en orixe e destino do colectivo asiático enquisado.


Figura 152. Rama de actividade en orixe e destino do colectivo andino enquisado.



166

Figura 153. Rama de actividade en orixe e destino do colectivo de Europa do Leste enquisado.


Figura 154. Rama de actividade en orixe e destino do colectivo magrebí enquisado.



167

Figura 155. Rama de actividade en orixe e destino do colectivo subsahariano enquisado.



168

2.4. INGRESOS ECONÓMICOS MENSUAIS

Os ingresos económicos mensuais dos inmigrantes en Galicia son baixos: algo máis do

50% declaran unha renda mensual por debaixo dos 600 euros, ascendendo ao 80% os que

ingresan ata 900 €. Tan só un 5% dos entrevistados superan o límite dos 1.200 € mensuais.

Cómpre tamén destacar o feito de que un de cada catro inmigrantes percibe por debaixo dos

300 € mensuais.

Figura 156. Ingresos económicos mensuais dos inmigrantes enquisado en Galicia.


Atendendo aos diferentes colectivos contemplados no estudo, atopamos diferenzas significativas, aínda que sempre dentro dunha tónica xeral de baixas rendas por persoa.

A maior precariedade sófrea o colectivo subsahariano, cun 51% do seu total cunha renda inferior aos 300 € mensuais e un 21% entre 300 € e 600 €. De novo a irregularidade na entrada e a irregularidade legal na residencia marcan o seu futuro laboral (actividades igualmente informais) e, consecuentemente, uns ingresos económicos en moitos casos por debaixo do salario mínimo interprofesional. Soamente un de cada catro enquisados gaña máis de 600 € ao mes.

Nunha situación semellante atópanse os magrebís e os asiáticos co 70% e o 65%, respectivamente, por debaixo dos 600 €. Chama a atención os baixos salarios medios dos asiáticos cando son os colectivos cunha situación laboral maioritariamente regulada. Neste sentido cabe reflexionar sobre os contratos na pesca (indonesios) e no comercio rexentado por cidadáns chineses. É dicir, unhas aparentes boas condicións de partida (contrato laboral e na orixe) non redunda nun salario axeitado. É máis, isto probablemente lles afecte negativamente; é un “prezo” que deben pagar.


169

Pola contra, os naturais da Europa do Leste, son os que, comparativamente, perciben

salarios superiores, aínda que dentro dunha situación xeral de baixos ingresos mensuais.

Figura 157. Ingresos económicos mensuais do colectivo asiático enquisado.


Figura 158. Ingresos económicos mensuais do colectivo andino enquisado.



170

Figura 159. Ingresos económicos mensuais do colectivo de Europa do Leste enquisado.


Figura 160. Ingresos económicos mensuais do colectivo magrebí enquisado.



171

Figura 161. Ingresos económicos mensuais do colectivo subsahariano enquisado.



172

2.5. INGRESOS ECONÓMICOS MENSUAIS POR SEXO

A porcentaxe dos homes inmigrantes entrevistados que perciben salarios superiores aos

900 € é dun 22% e entre as mulleres dun 18%. Polo tanto existe unha visible superioridade

masculina atendendo aos niveis de renda, aínda que no nivel superior (máis de 1.200 €) a

porcentaxe de mulleres é lixeiramente maior.

Tamén é maior a porcentaxe de homes cos salarios inferiores. Deste xeito, a suposta

superioridade masculina neste punto habería que relativizala. Ademais, cómpre anotar que o

pluriemprego feminino (fundamentalmente no servizo doméstico como xa se apuntou) incide de

xeito notable ao menor peso relativo que posúen nos niveis máis baixos de renda.

Figura 162. Ingresos económicos mensuais da mostra segundo o sexo.


Atendendo aos diferentes colectivos contemplados no estudo segundo o xénero, as

diferenzas máis significativas a favor dos homes aprécianse mellor nos seguintes casos:

Os colectivos asiático e magrebí destacan pola desproporción moi marcada no apartado

de renda menor de 300 €: un 32% de mulleres fronte a un 7% de homes no caso asiático e,

nos magrebís, a desproporción é do 40% fronte ao 27%, e entre os andinos, a superioridade é

aínda máis evidente: un 40% dos homes gaña por riba dos 900 €, porcentaxe que duplica a de

mulleres (20%).

Unha situación semellante repítese nos europeos do Leste con porcentaxes incluso máis

altas: un 42% de homes con renda superior aos 900 €, fronte ao 24% de mulleres.


173

No colectivo con maior precariedade, o subsahariano, as porcentaxes dos inmigrantes que

perciben menos de 300 € son maiores entre os homes: o 57% fronte a un 42% de mulleres.

Figura 163. Ingresos económicos mensuais do colectivo asiático enquisado segundo o sexo.


Figura 164. Ingresos económicos mensuais do colectivo andino enquisado segundo o sexo.



174

Figura 165. Ingresos económicos mensuais do colectivo de Europa do Leste enquisado segundo o sexo.


Figura 166. Ingresos económicos mensuais do colectivo magrebí enquisado segundo o sexo.



175

Figura 167. Ingresos económicos mensuais do colectivo subsahariano enquisado segundo o sexo.



176

2.6. ÁMBITO TERRITORIAL DE RESIDENCIA NA ORIXE

Os cambios de tipo espacial son importantes para avaliar o fenómeno da inmigración,

incluídos os aspectos relacionados coa integración social na sociedade de acollida.

A pesar da diversidade da estrutura urbana e dos sistemas urbanos e de poboamentos,

das rexións orixinarias dos estranxeiros enquisados, consideramos conveniente clasificar o

lugar de residencia en orixe a partir de dúas categorías. Por un lado, por tipo de espazo

(urbano e rural). Por outro, por morfoloxía dos barrios, entramado urbano e/ou tipoloxías de

vivenda en cada un dos espazos considerados. A inmensa maioría dos inmigrantes enquisados

proveñen de espazos urbanos (73%), principalmente do centro das cidades (41%) e das

barriadas periféricas (24%). Do 27% que residía en espazos rurais antes de emigrar, un 18%

residía en vivenda unifamiliar no centro das vilas e un 8% en vivendas unifamiliares en espazos

de poboamento máis ou menos illado. Polo tanto, nun e outro espazo, os estranxeiros

residentes en Galicia proceden maioritariamente, de núcleos urbanos consolidados.

Figura 168. Lugar de residencia no seu país antes de emigrar entre os inmigrantes enquisados en Galicia.



177

Figura 169. Lugar de residencia no seu país antes de emigrar entre os inmigrantes enquisados en Galicia.

41,42

24,25

4,79

2,79

7,98

17,56

1,20

0 10 20 30 40 50

Centro

Barriada periférica

Asentamento informal

Outros

Vivenda unifamiliar illada

Vivenda unifamiliar no centro da vila

Outros

Espa

zo u

rban

oEs

pazo

rura

l%

Fonte: Elaboración propia a partir dos resultados das enquisas.

Figura 170. Lugar de residencia no país de orixe por colectivos entre os inmigrantes enquisados.



178

Por colectivos habería que resaltar a situación do asiático, no cal practicamente se

equiparan aos residentes no ámbito urbano e no rural. O 50% que declara residir en

asentamentos rurais corresponde aos indonesios, mentres que a outra metade que procede do

espazo urbano corresponde, sobre todo, a outras nacionalidades, nomeadamente a China.

Outro grupo que resalta é o subsahariano, cun comportamento máis disperso por todos

os espazos, se cadra privilexiando o ámbito urbano pero non as zonas céntricas senón as

barriadas e o asentamento informal.

No resto dos colectivos maniféstase claramente a procedencia das zonas céntricas do

espazo urbano, destacando o colectivo da Europa do Leste cunha porcentaxe que supera o

50%. A importancia do fenómeno urbano nesta rexión é sobradamente coñecido.

Os movementos migratorios é un fenómeno fundamentalmente urbano (entre cidades e/ou

áreas metropolitanas) nos países de América latina. O éxodo rural pasou a ocupar un lugar

secundario na alimentación da emigración no interior nestas nacións. Da mesma maneira, a

gran maioría dos andinos residentes en Galicia proceden de espazos centrais da cidade, por

máis que moitos puideran nacer nun espazo rural.

2.7. LUGAR DE RESIDENCIA EN GALICIA

En Galicia tamén encontramos aos inmigrantes asentados principalmente nos contornos

máis urbanos, nas capitais de provincias, nas cabeceiras comarcais e nos concellos urbanos

(ver figura 5).


179

2.8. ELECCIÓN DO LUGAR DE RESIDENCIA EN GALICIA

A elección do concello ou comarca de residencia nos inmigrantes estranxeiros en Galicia

está en función da oferta laboral. Isto é o habitual nun tipo de migración económica

predominante como é a nosa. A diminución territorial da poboación estranxeira dun concello,

facilmente extraíble de estatísticas publicadas polo Instituto Nacional de Estadística (I.N.E.), así

o demostra. Da mesma maneira, é posible acceder a datos de localización por distritos a partir

dunha correcta xestión de datos do Padrón continuo de habitantes (I.N.E.) e incluso de

información estatística propia elaborada polas oficinas de poboación dalgúns concellos.

Non obstante, do que non obtemos datos é das causas que explican esta distribución no

interior do concello ou da cidade. Segundo os resultados da nosa enquisa, as principais causas

que inciden na elección do lugar de residencia dos inmigrantes en Galicia son:

O prezo da vivenda.

A proximidade ao traballo.

A proximidade a familiares e amigos.

Os inmigrantes entrevistados non perciben o “contorno urbano” e “a calidade de vida”

como razóns decisivas para elixir onde vivir. Non obstante, aínda que estas cuestións non

parecen prioritarias para eles, esgrimen argumentos que indican a necesidade de obter algún

benestar onde residen que atinxen tanto á vivenda (por exemplo que teña calefacción e non

presente humidades) como ao barrio (seguridade e ambiente non problemático).


180

Figura 171. Causa principal do lugar de residencia entre os inmigrantes enquisados.


Atendendo aos diferentes colectivos, obsérvase que o prezo da vivenda condiciona a

decisión de escoller vivendas, pero con algunhas diferenzas en función do colectivo.

Segundo as porcentaxes acadadas, os europeos do Leste (37%) e os andinos (31%) son

os máis preocupados polo prezo do lugar de residencia. Pola contra, os asiáticos son os que

menos peso lle dan a este aspecto (15%), primando a proximidade ao traballo (70%). Pola súa

parte, os magrebís priorizan a proximidade a familiares e amigos (35%) e os subsaharianos

outros aspectos como a ausencia de control e de trabas legais (a invisibilidade). Neste último

caso, é un comportamento lóxico debido ao elevado número de “sen papeis”, pero igualmente

estraño dados os seus baixos ingresos mensuais.

A información proporcionada por esta pregunta resulta de especial interese e axúdanos a

comprender moitos comportamentos e dinámicas socioterritoriais. Neste sentido, destacamos

como aqueles colectivos onde predomina o traballo por conta allea non valoran especialmente

a proximidade ao lugar de traballo á hora de buscar vivenda. Pensemos que, en moitos casos,

son actividades con certa mobilidade (construción, servizo doméstico). Algo similar en aquelas

nacionalidades con amplo peso na venda ambulante (magrebís e subsaharianos).

Os chineses (no grupo dos asiáticos) son os inmigrantes máis emprendedores e os que

máis traballan por conta propia (comercio). Precisamente son estes os que máis valoran a

proximidade entre lugar de traballo e fogar. Isto é moi significativo e contribúe a explicar a

formación de pequenos enclaves (en Galicia aínda non podemos falar de guetos) de chineses

nalgunhas cidades. A proximidade a familiares e amigos é pouco importante para os asiáticos.


181

Pola contra esta causa representa entre o 20% e o 35% dos factores de localización da

vivenda no resto de grupos.

Figura 172. Causa principal do lugar de residencia para o colectivo asiático.


Figura 173. Causa principal do lugar de residencia para o colectivo andino enquisados.



182

Figura 174. Causa principal do lugar de residencia para o colectivo de Europa do Leste enquisados.



183

Figura 175. Causa principal do lugar de residencia para o colectivo magrebí enquisados.


Figura 176. Causa principal do lugar de residencia para o colectivo subsahariano enquisados.



184

Figura 177. Principais causas que deciden o lugar de residencia segundo os colectivos de inmigrantes enquisados en Galicia.



185

2.9. RÉXIME DE TENENCIA DA VIVENDA

A pesar do recente fenómeno inmigratorio dos colectivos estranxeiros estudados en

Galicia, o réxime en propiedade está adquirindo certa notoriedade. Factor que axuda a

comprender as expectativas de asentamento definitivo en Galicia e o seu grao de integración

no mercado laboral. A inmensa maioría dos inmigrantes en Galicia viven en réxime de aluguer

da vivenda na que residen (70%) e só un 9% en réxime de propiedade. Menos dun 5%

consegue un aluguer social e un 16% ocupa unha vivenda que paga a empresa na que

traballa.

Figura 178. Réxime de tenencia da vivenda entre os inmigrantes enquisados.


Por colectivos, reprodúcense estes comportamentos. Cómpre sinalar, unha vez máis, a

situación do colectivo asiático, no que se producen diferenzas significativas entre as dúas

nacionalidades maioritarias (chineses e indonesios). Mentres que os primeiros alugan a súa

vivenda, os indonesios son aloxados pola empresa contratante. Lembramos que

maioritariamente son contratados en orixe. Tamén hai que destacar que este colectivo ten a

maior porcentaxe de propietarios de vivenda (15%), probablemente pola teórica maior

“seguridade” laboral, as condición deficitarias da vivenda con habitacións alugadas pola

empresa, tal e como puido comprobarse nalgúns casos.


186

Outro colectivo cun comportamento significativo é o subsahariano, cunha porcentaxe

bastante elevada (30%) de inmigrantes aloxados por compatriotas, á espera de regularizar a

situación e atopar un traballo co que pagar ou compartir o aluguer. Unha vez máis, a

ilegalidade inunda todos os seus comportamentos en destino. Está entre os colectivos que

máis valoran a proximidade a amigos e familiares e o que menos interese lle presta á

proximidade ao lugar de traballo, máis cando é o que máis tempo está en situación de

desemprego.

Os subsaharianos non están en condicións de adquirir vivenda en propiedade. A escaseza

de contratos laborais, engadido aos escasos recursos económicos, dificulta o asinar un

contrato de aluguer.

Figura 179. Réxime de tenencia da vivenda do colectivo asiático enquisado.



187

Figura 180. Réxime de tenencia da vivenda do colectivo andino enquisado.


Figura 181. Réxime de tenencia da vivenda do colectivo de Europa do Leste enquisado.



188

Figura 182. Réxime de tenencia da vivenda do colectivo magrebí enquisado.


Figura 183. Réxime de tenencia da vivenda do colectivo subsahariano enquisado.



189

Figura 184. Réxime de tenencia da vivenda segundo os colectivos de inmigrantes enquisados.



190

2.10. PROBLEMAS COA VIVENDA POLA CONDICIÓN DE INMIGRANTE

Para o 77% dos entrevistados ser inmigrante non significa ou significou un agravante para

poder acceder a unha vivenda en Galicia, xa sexa por compra ou aluguer. Sen embargo, o

estudo desvela que para un 23% da mostra a condición de inmigrante si dificulta ou dificultou o

acceso ao aluguer dunha vivenda nesta comunidade autónoma.

Figura 185. ¿Teñen problemas os inmigrantes en Galicia co aluguer ou a compra da vivenda pola condición de inmigrante?


O único colectivo para o cal este feito non constituiría un problema é o asiático, no cal só

un 2% recoñece algunha dificultade pola súa condición de estranxeiro. Probablemente porque

un número importante de enquisados son indonesio ocupados na pesca, onde o empresario

lles facilita o aloxamento. Pola súa parte, un 20% dos colectivos andino e da Europa do Leste

coinciden en indicar problemas pola súa condición de inmigrante no aluguer ou compra da

vivenda. Os colectivos para os cales este aspecto se converte nun problema preocupante son

os magrebís e os subsaharianos: un 42% e un 32%, respectivamente, declaran padecer esta

dificultade aínda na actualidade, precisamente os inmigrantes enquisados con trazos físicos

máis diferentes á poboación autóctona, xunto aos asiáticos.


191

Figura 186. ¿Ten problemas o colectivo asiático enquisado co aluguer ou a compra da súa vivenda pola súa condición de inmigrante?


Figura 187. ¿Ten problemas o colectivo andino enquisado co aluguer ou a compra da súa vivenda pola súa condición de inmigrante?



192

Figura 188. ¿Ten problemas o colectivo da Europa do Leste enquisado co aluguer ou a compra da súa vivenda pola súa condición de inmigrante?


Figura 189. ¿Ten problemas o colectivo magrebí enquisado co aluguer ou a compra da súa vivenda pola súa condición de inmigrante?



193

Figura 190. ¿Ten problemas o colectivo subsahariano enquisado co aluguer ou a compra da súa vivenda pola súa condición de inmigrante?



194

2.11. PAGO DE ALUGUER

Figura 191. Número de persoas coas que reparte o pago do aluguer os inmigrantes enquisados en Galicia.


Un comportamento habitual entre os inmigrantes é compartir vivenda para afrontar entre

varios o pago do aluguer. Neste caso os resultados revelan a maior frecuencia dos pagos entre

tres (40%), entre dúas (21%) ou entre catro persoas (19%).

Por colectivos reprodúcense os comportamentos medios, pero hai que destacar algunhas

incidencias que desvela o estudo que, sen chegar a ser representativas estatisticamente (o

5%), son dignas de mención. Así, entre os subsaharianos e magrebís hai casos illados de

persoas que declaran compartir o aluguer da vivenda con 10, 15, 20 e ata 35 persoas. Cando

falan de compartir non só se refiren ao diñeiro, posto que xeralmente moitos deles son

aloxados como convidados pola súa condición de acabados de chegar e establecen acordos

tácitos que os responsabilizan das tarefas domésticas mentres non regularizan a súa situación.

Polo tanto, compartir residencia con outras persoas (sexan familiares ou amigos) é un

comportamento habitual, sendo os subsaharianos son os que viven con maior número de

persoas. No extremo oposto están os europeos do leste, que parecen residir en vivendas con

poucas persoas. Así, por exemplo, estes son o colectivo con máis vivendas de dúas persoas e

os que menos comparten con tres ou máis.


195

Figura 192. Número de persoas con que reparten o pago do aluguer os diferentes colectivos inmigrantes enquisados en Galicia



196

2.12. REMESAS

Figura 193. Porcentaxes de inmigrantes por colectivos que envía diñeiro mensualmente aos seus familiares


Do total dos inmigrantes entrevistados, un 61% declara que envía regularmente diñeiro

aos seus familiares. Segundo estes resultados, e tomando como referencia os totais de cada

colectivo, destacan os asiáticos e os andinos (81% e 71% respectivamente), co maior número

de persoas que envían unha remesa ao seu país. As remesas adoitan ser de ata 500 €, aínda

que a maioría dos inmigrantes só manda mensualmente arredor de 100 € (o 54%).

A primeira evidencia derivada destes datos é que ou ben os ingresos son maiores dos

declarados ou aos inmigrantes réstalles moi pouco diñeiro para a vida diaria despois de enviar

remesas ao seu país. Por colectivos obsérvanse diferenzas apreciables.

No colectivo asiático, a pesar de aparecer como o que envía máis diñeiro aos seus, danse

comportamentos distintos nas dúas nacionalidades máis representativas (chineses e

indonesios). Entre o 47% que envía o mínimo (100 €) atopamos aos chineses, mentres no 46%

que fai un esforzo notable mandando practicamente todos os seus ingresos ao país de orixe

(500 €) están os indonesios que traballan na pesca. Independentemente das diferenzas

culturais e sociais, os indonesios manteñen a súa familia no seu país; mentres un bo número

de chineses están reagrupados en Galicia.

Preto do 50% dos colectivos andino e da Europa do Leste envían arredor de 100 €,

mentres o resto oscila entre os 200 € e os 400 €.

No colectivo magrebí, o 90% sitúase entre os que envían 100 € (o 51%) e 200 € (o 39%).


197

Pola súa banda, nos inmigrantes subsaharianos máis do 70% manda 100 € e un 23%

envía 200 €. O envío de diñeiro remitido por andinos, europeos do leste e magrebís ten

similitudes. Isto nun contexto no que son os europeos os que obteñen salarios

comparativamente máis elevados. Os subsaharianos son os que contan con máis dificultades

económicas e teñen menos capacidade de aforro e, consecuentemente, envían menores

cantidades de diñeiro aos seus familiares en África.

En relación ao lugar de residencia, o aforro no aluguer de vivenda pode ir destinado ao

envío de remesas nos colectivos de europeos de leste e andinos, fundamentalmente.

Figura 194. Cantidade de diñeiro que envían os inmigrantes enquisados mensualmente aos seus familiares



198

Figura 195. Cantidade de diñeiro que envía o colectivo asiático enquisado aos seus familiares

Fonte: Elaboración propia a partir dos resultados das enquisas.

Figura 196. Cantidade de diñeiro que envía o colectivo andino enquisado aos seus familiares



199

Figura 197. Cantidade de diñeiro que envía o colectivo de Europa do Leste enquisado aos seus familiares


Figura 198. Cantidade de diñeiro que envía o colectivo magrebí enquisado aos seus familiares



200

Figura 199. Cantidade de diñeiro que envía o colectivo subsahariano enquisado aos seus familiares



201

CONCLUSIÓNS

Como resumo deste capítulo podemos destacar os seguintes aspectos con carácter xeral:

1. A situación laboral respecto aos seus lugares de orixe mostra un incremento do número

de persoas ocupadas. Isto afecta sobre todo ás mulleres moitas das que pasan de ser

amas de casa a teren un traballo remunerado. Pola contra, advertimos que entre os

homes sube algo a porcentaxe de desempregados.

2. No relativo á comparativa entre as ramas de actividade en orixe e destino observamos un

incremento moi importante na hostalaría e no servizo doméstico, sectores

tradicionalmente moi feminizados, designadamente este último. Aumenta tamén a venda

ambulante, a construción e algo a pesca. No lado contrario, diminúen actividades como o

comercio, a agricultura, a industria e, particularmente, os servizos profesionais.

3. En canto aos ingresos, practicamente o 80% declaran menos de 900 € por mes, sendo

esta porcentaxe lixeiramente inferior entre os homes. Estes baixos ingresos condiciona a

necesidade de traballo para varios membros da unidade familiar ou/e partillar o alugueiro

da vivenda. De feito o pagamento da vivenda efectúase no 80% dos casos entre 2 e 4

persoas.

4. En relación ao anterior, observamos que malia que o 61% envía regularmente diñeiro aos

seus países de orixe, o 53’5% remite menos de 100 € mensuais e o 24% entre 100 e 200.

5. Finalmente, no relativo á vivenda o 77% declara non ter encontrado problemas á hora de

alugala. Esta fórmula é a máis recorrida (67%) aínda que hai un significativo 9% que a ten

en réxime de propiedade. Na hora de escoller a localización da vivenda, o prezo é o

principal condicionante, sen esquecer que variables como a proximidade ao traballo ou ás

redes sociais de familiares e amigos acadan máis do 20% cada unha.


203

3. redes de integración


205

3.1. VALORACIÓN DO TRATO E RESPECTO RECIBIDOS EN GALICIA POR PARTE DA POBOACIÓN AUTÓCTONA

A poboación estranxeira enquisada manifesta un trato medianamente respectuoso por

parte dos galegos. A maioría así o constatan. Non obstante, é preocupante a visión negativa

que perciben case un 40% da poboación e, especialmente a poboación masculina de orixe

asiático (valoran as condicións laborais dalgúns indonesios e o escaso nivel de integración

aparente dos chineses); os homes orixinarios dalgún país andino; as mulleres de Europa do

leste e, sobre todo, o sexo feminino dos dous grandes colectivos africanos estudados.

Segundo as respostas acadadas, unha alta porcentaxe dos inmigrantes que viven hoxe en

Galicia séntense respectados e ben tratados polos galegos (62%). Esta valoración positiva

contrasta co 34% que considera de regular a moi malo o trato e o respecto recibidos, que aínda

pode ser maior se consideramos o 6% de non respostas.

Figura 200. Valoración dos inmigrantes enquisados do trato e respecto recibidos en Galicia por parte da poboación autóctona



206

Figura 201. Valoración dos inmigrantes enquisados en Galicia do trato e respecto recibidos por parte da poboación autóctona segundo sexo.


Por colectivos obsérvase que os andinos son os que valoran de forma máis positiva o

trato e o respecto recibidos polos galegos. Os que máis dubidan neste sentido son os asiáticos,

cunha porcentaxe moi alta de non respostas (38%). Os magrebís e os subsaharianos dividen

as súas opinións con proporcións bastantes similares entre valoración positiva e negativa (49%

e 45% respectivamente).

Por sexo, aínda que as diferenzas porcentuais non son moi significativas, en sentido xeral

as mulleres perciben un mellor trato. Cando detallamos os comportamentos por colectivos as

diferenzas fanse máis visibles.

Dentro do colectivo asiático maniféstase unha clara diferenciación entre o comportamento

de indonesios e chineses. Os primeiros, todos homes, inclínanse pola resposta N/S ou N/C, o

que indica ou ben unha ausencia de trato ou ben unha valoración negativa que o entrevistado

non quere declarar. Pola súa banda, os chineses fan unha valoración positiva, sobre todo as

mulleres, do trato e respecto recibidos por parte da poboación galega, coincidindo neste punto

co colectivo andino no que tamén son as mulleres as que mellor valoran este aspecto. No resto

dos colectivos, o comportamento é o contraio: son as mulleres as que peor valoran o trato

recibido, principalmente os colectivos magrebí e subsahariano, nos cales máis do 60% das

mulleres o cualifican de regular ou malo.

A pesar de que a valoración que teñen dos galegos e maioritariamente positiva, debemos

reflexionar sobre unha inmigración que, tanto en termos absolutos pero sobre todo relativos,

está entre a menos importante (numericamente falando) das comunidades autónomas do


207

estado español. Coa información obtida a peor percepción do trato recibido parece non estar

relacionada co tipo de traballo desenvolvido e/ou ingresos mensuais percibidos. É dicir, as

variable económica e laboral non di moito ao respecto.

Figura 202. Valoración do colectivo asiático enquisado do trato e respecto recibidos en Galicia por parte da poboación autóctona


Figura 203. Valoración do colectivo asiático enquisado segundo o sexo do trato e respecto recibidos en Galicia por parte da poboación autóctona



208

Figura 204. Valoración do colectivo andino enquisado do trato e respecto recibidos en Galicia por parte da poboación autóctona


Figura 205. Valoración do colectivo andino enquisado segundo o sexo do trato e respecto recibidos en Galicia por parte da poboación autóctona



209

Figura 206. Valoración do colectivo de Europa do Leste enquisado do trato e respecto recibidos en Galicia por parte da poboación autóctona


Figura 207. Valoración do colectivo de Europa do Leste enquisado do trato e respecto recibidos en Galicia por parte da poboación autóctona



210

Figura 208. Valoración do colectivo magrebí enquisado do trato e respecto recibidos en Galicia por parte da poboación autóctona



211

Figura 209. Valoración do colectivo magrebí enquisado segundo o sexo do trato e respecto recibidos en Galicia por parte da poboación autóctona


Figura 210. Valoración do colectivo subsahariano enquisado do trato e respecto recibidos en Galicia por parte da poboación autóctona



212

Figura 211. Valoración do colectivo subsahariano enquisado segundo o sexo do trato e respecto recibidos en Galicia por parte da poboación autóctona



213

3.2. VALORACIÓN DO TRATO E RESPECTO RECIBIDOS EN GALICIA POR PARTE DOS OUTROS COLECTIVOS DE INMIGRANTES

En cifras globais o trato e respecto percibido é máis positivo en relación a outros

colectivos. Os inmigrantes en Galicia cren que entre eles se respira un ambiente de respecto e

cualifican moi positivamente o trato recibido por parte doutros colectivos de inmigrantes (67%).

Esta situación é incluso mellor valorada polas mulleres. Non obstante, un 23% tanto de homes

como de mulleres considera que a situación é mellorable.

Figura 212. Valoración dos inmigrantes enquisados do trato e respecto recibidos en Galicia por parte doutros inmigrantes estranxeiros



214

Figura 213. Valoración dos inmigrantes enquisado segundo o sexo do trato e respecto recibidos por parte doutros colectivos de inmigrantes


Por colectivos, as principais diferenzas de opinión establécense de novo entre os

asiáticos, cunha alta porcentaxe de non respostas (o 40%) e cun 32% de valoracións negativas

(regular). Ademais, este colectivo é o único que percibe dificultades na interrelación cultural

entre os diversos colectivos de inmigrantes, mentres o resto de grupos supera amplamente o

70% de valoracións positivas. Neste sentido cómpre sinalar que as porcentaxes de non

respostas corresponden, unha vez máis, aos indonesios, e non ao total dos asiáticos. Para o

resto dos colectivos as diferenzas de opinión atendendo ao xénero reproducen os

comportamentos globais do total da mostra.


215

Figura 214. Valoración do colectivo asiático enquisado do trato e respecto recibidos por parte doutros colectivos de inmigrantes


Figura 215. Valoración do colectivo asiático enquisado segundo o sexo do trato e respecto recibidos por parte doutros inmigrantes



216

Figura 216. Valoración do colectivo andino enquisado do trato e respecto recibidos por parte doutros colectivos de inmigrantes


Figura 217. Valoración do colectivo andino enquisado segundo o sexo do trato e respecto recibidos por parte doutros inmigrantes



217

Figura 218. Valoración do colectivo de Europa do Leste enquisado do trato e respecto recibidos por parte doutros colectivos de inmigrantes


Figura 219. Valoración do colectivo de Europa do Leste enquisado do trato e respecto recibidos por parte doutros inmigrantes



218

Figura 220. Valoración do colectivo magrebí enquisado do trato e respecto recibidos por parte doutros colectivos de inmigrantes


Figura 221. Valoración do colectivo magrebí enquisado do trato e respecto recibidos por parte doutros inmigrantes



219

Figura 222. Valoración do colectivo subsahariano enquisado do trato e respecto recibidos por parte doutros colectivos de inmigrantes


Figura 223. Valoración do colectivo subsahariano enquisado segundo o sexo do trato e respecto recibidos por parte doutros inmigrantes



220

3.3. VALORACIÓN DO GRAO DE RELACIÓN DOS INMIGRANTES COA POBOACIÓN GALEGA NA VIDA DIARIA

O 67% dos estranxeiros valoraron como bo ou moi bo o trato mostrado pola poboación

galega. Ao redor do 55% estiman que teñan relacións alta ou moi alta cos galegos. Pola contra,

un 10% non ten relación ningunha cos galegos, cando a percepción de trato malo ou moi malo

non chegou ao 8% dos enquisados. Por último, un 33% cualifica o grao de relación como baixo

ou moi baixo.

Figura 224. ¿Como valoran os inmigrantes enquisados o seu grao de relación coa poboación galega na vida diaria?



221

Figura 225. ¿Como valoran os inmigrantes enquisados (por sexo) o seu grao de relación coa poboación galega na vida diaria?


Na cuestión de xénero obsérvase que as mulleres inmigrantes teñen un maior grao de

relación coa poboación galega que os homes; así o testemuña máis do 60%, que valoran como

alta ou moi alta a relación existente. Ademais, do 10% de inmigrantes que consideran a súa

relación coa poboación galega como nula, a porcentaxe masculina duplica á feminina.

O traballo das mulleres, sobre todo no servizo doméstico, implica un maior nivel de

relación co resto da poboación.

Por colectivos, as diferenzas máis notables aparecen nas respostas dos asiáticos: un 43%

declara non ter relación ningunha coa poboación galega na súa vida diaria, mentres o resto de

colectivos superan o 50% de valoracións positivas. Porén, atendendo ao xénero obsérvase que

o 55% das mulleres asiáticas consideran boa esta relación, fronte ao 55% dos homes que a

cualifican como inexistente.

O tema lingüístico podo influír neste nivel de relación tal e como teremos ocasión de

comprobar máis adiante, case o 55% dos asiáticos descoñecen o galego e sobre o 38% o

castelán. Non obstante, esta relación non se explica unicamente por factores lingüísticos e hai

que recorrer a razóns eminentemente culturais.

Atendendo ao xénero do resto dos colectivos, mentres que no andino, tanto os homes

como as mulleres reproducen os comportamentos medios, no grupo da Europa do Leste son as

mulleres as que mellor valoran o grao de relación coa poboación galega. Por último, as

mulleres do Magreb e as subsaharianas valoran peor que os homes este grao de relación.

Lembremos que as mulleres europeas están ocupadas fundamentalmente na hostalería e o


222

servizo doméstico. As africanas en xeral teñen taxas de actividade moito máis baixas que os

homes. As mulleres magrebís están ocupadas na venda ambulante na súa maioría, e as

subsaharianas no servizo doméstico.

Figura 226. ¿Como valora o colectivo asiático enquisado o seu grao de relación coa poboación galega na súa vida diaria?


Figura 227. ¿Como valora o colectivo asiático enquisado (por sexo) o seu grao de relación coa poboación galega na súa vida diaria?



223

Figura 228. ¿Como valora o colectivo andino enquisado o seu grao de relación coa poboación galega na súa vida diaria?


Figura 229. ¿Como valora o colectivo andino enquisado (por sexo) o seu grao de relación coa poboación galega na súa vida diaria?



224

Figura 230. ¿Como valora o colectivo de Europa do Leste enquisado o seu grao de relación coa poboación galega na súa vida diaria?



225

Figura 231. ¿Como valora o colectivo de Europa do Leste enquisado (por sexo) o seu grao de relación coa poboación galega na súa vida diaria?


Figura 232. ¿Como valora o colectivo magrebí enquisado o seu grao de relación coa poboación galega na súa vida diaria?



226

Figura 233. ¿Como valora o colectivo magrebí enquisado (por sexo) o grao de relación coa poboación galega na súa vida diaria?



227

Figura 234. ¿Como valora o colectivo subsahariano enquisado o seu grao de relación coa poboación galega na súa vida diaria?


Figura 235. ¿Como valora o colectivo subsahariano enquisado (por sexo) o seu grao de relación coa poboación galega na súa vida diaria?



228

3.4. FACTOR MÁIS DETERMINANTE NA DECISIÓN DE INSTALARSE EN GALICIA

Na pregunta relativa a motivos de desprazamento a Galicia, vista con anterioridade, máis

do 57% dos enquisados responderon que factores laborais, e un 78,3% causas familiares.

Ademais, a proximidade a familiares e amigos aparecía como o terceiro factor determinante á

hora de buscar vivenda no concello para o conxunto dos inmigrantes. Pois ben, na cuestión

que nos ocupa unha variable afectiva, como é a existencia de familia ou amigos residindo en

Galicia, é a principal causa que esgrimen os enquisados á hora de tomar a decisión de vir a

Galicia e non a outra rexión ou país.

En definitiva, para os inmigrantes, os dous factores con máis peso á hora de instalarse en

Galicia foron: a presenza de familia e amigos xa asentados en Galicia (47%) e a oferta dun

contrato de traballo (27%). É dicir, a enquisa estanos a dicir que a inmigración está case

exclusivamente motivada por causas laborais, pero o principal factor que leva aos inmigrantes

a elixir Galicia é a presenza de familiares e amigos que xa están instalados no noso país.

Aínda que así ocorre tanto para homes como para mulleres, as figuras evidencian que as

redes socias e as relacións familiares son un factor decisivo para case o 60% das mulleres

inmigrantes que viven hoxe nesta comunidade autónoma, fronte ao 40% dos homes. Por outra

parte, hai unha superioridade porcentual de homes que emigran por unha oferta de traballo

(30%), fronte a un 22% de mulleres que consideran este factor determinante á hora de

establecerse neste territorio.

Por colectivos, a única excepción á resposta máis repetida a esta pregunta é a presentada

polos asiáticos e, máis especificamente, do sexo masculino. Os asiáticos homes priman na

elección de Galicia os factores laborais (contrato de traballo). Lembremos a importante

contratación en orixe a este colectivo. De todas formas, os asiáticos tamén repetían causas

relacionadas con aspectos laborais como a proximidade ao lugar de traballo, á de buscar

vivenda; e é o colectivo que máis destacou os motivos laborais entre os motivo de emigración

ao noso país.


229

Figura 236. Factores determinantes entre o conxunto de inmigrantes enquisados na súa decisión de instalarse en Galicia.


Figura 237. Factores determinantes entre os inmigrantes enquisados na súa decisión de instalarse en Galicia segundo o sexo.



230

Por colectivos, o factor máis decisivo para o colectivo asiático é a oferta dun contrato de

traballo. De feito, o 64% dos homes así o testemuñan. Para o 63% das mulleres o aspecto

primordial é a presenza de amigos e familiares xa asentados en Galicia.

Para os inmigrantes andinos e magrebís a presenza de amigos e familiares resulta

decisiva e adquire aínda maior relevancia que a oferta dun contrato de traballo, sobre todo para

as mulleres (70%).

Por esta orde, son tamén os que máis valoraron, entre os colectivos estudados, a

proximidade a amigos e familiares.

No colectivo da Europa do Leste tamén gaña esta opción nos dous xéneros, pero a oferta

dun contrato de traballo é mencionada por un 30% dos homes.

O mesmo sucede cos subsaharianos, os cales, ademais da presenza de amizades e

familiares, indican como factor determinante a redistribución territorial, importa polo estado

entre os que chegan de xeito non legal ás costas do sur e insulares, gran alivio en certo modo

ás cargas sociais que iso supón nas Comunidades Autónomas de chegada das ondas de

inmigrantes.

En conclusión, existen evidencias da existencia de fortes vínculos sociais, probablemente

a través de construción de redes, entre nacionais inmigrantes. Isto é especialmente importante

entre a poboación andina e entre os magrebís. A situación asiática é máis complexa, en parte

debido aos contratos económicos laborais e culturais entre as dúas nacionalidades máis

estudadas (indonesios e chineses).


231

Figura 238. Factores determinantes no colectivo asiático enquisado na súa decisión de instalarse en Galicia.


Figura 239. Factores máis determinantes para o colectivo asiático enquisado segundo o sexo na súa decisión de instalarse en Galicia.



232

Figura 240. Factores máis determinantes para o colectivo andino enquisado na súa decisión de instalarse en Galicia


Figura 241. Factores máis determinantes para o colectivo andino enquisado segundo o sexo na súa decisión de instalarse en Galicia.



233

Figura 242. Factores máis determinantes para o colectivo de Europa do Leste enquisado na súa decisión de instalarse en Galicia


Figura 243. Factores máis determinantes para o colectivo do Europa do Leste enquisado segundo o sexo na súa decisión de instalarse en Galicia.



234

Figura 244. Factores máis determinantes para o colectivo magrebí enquisado na súa decisión de instalarse en Galicia


Figura 245. Factores máis determinante para o colectivo magrebí enquisado segundo o sexo na súa decisión de instalarse en Galicia.



235

Figura 246. Factor máis determinantes para o colectivo subsahariano enquisado na súa decisión de instalarse en Galicia


Figura 247. Factores máis determinantes para o colectivo subsahariano enquisado segundo o sexo



236

3.5. GRAO DE IDENTIFICACIÓN CON GALICIA

Figura 248. Grao de identificación con Galicia dos inmigrantes enquisado


Figura 249. Grao de identificación con Galicia dos inmigrantes enquisado segundo o sexo



237

Esta pregunta é necesario analizala conxuntamente coa que lle sigue. O grao de

identificación dos inmigrantes entrevistados con Galicia non pode considerarse satisfactorio. A

porcentaxe dos que non se senten identificados con Galicia é maior cá porcentaxe dos que

consideran esa identificación como alta ou moi alta (54% fronte a 46%). Atendendo ao xénero,

a percepción cambia: para o 52% das mulleres a identificación é alta ou moi alta, fronte ao 40%

dos homes.

Esta identificación non ten correspondencia coa valoración de trato e respecto por parte

dos galegos (onde primaban as opinións boas ou moi boas); ou algunhas das respostas que a

continuación, relacionamos en relación a posibles futuros destinos emigratorios. É dicir, en

conxunto, os inmigrantes enquisados en máis dun 60% pretenden quedar en Galicia; un 62%

aconsellaría Galicia como destino emigratorio a familiares e amigos e, para un 66%, os

aspectos lingüísticos (galego e castelán) non lle producen problemas para o desenvolvemento

da actividade laboral que, lembremos, é o principal motivo de desprazamento ao noso país.

Por colectivos, os que menos identificados se senten son os asiáticos (70% entre baixo e

nada) e desta porcentaxe son maioría os homes indonesios: para o 55% a identificación é

inexistente, mentres que o 54% das mulleres asiáticas se senten identificadas con Galicia nun

grao alto ou moi alto.

Interesante o tema dos asiáticos, onde á falta de relación entres eles engadímoslle baixos

niveis de integración no país de acollida. Evidentemente, algo está a fallar. Como noutros

aspectos, as mulleres mostran unha actitude máis positiva, afectiva e posiblemente optimista.

Isto estanos proporcionando pistas sobre con qué sexo pode ser máis interesante traballar nun

inicio. Non obstante, e aínda que novamente destaquemos a resposta das mulleres, os

asiáticos son o colectivo que menos importancia lles conceden ás boas relacións sociais e a

amigos galegos.

Por outra parte, os que máis se identifican con Galicia son os inmigrantes da Europa do

Leste (60% entre alto ou moi alto), sobre todo as mulleres deste grupo (65%).

Xunto á alta valoración do nivel de vida en Galicia (moi destacado polas mulleres) é

positivo as boas relacións con galegos, un bo síntoma da integración que eles mesmos

manifestan.

No resto dos colectivos, aínda que reproducen os comportamentos medios, as mulleres

son as que menos se senten identificadas con Galicia: por exemplo, o 22% das andinas e o

27% das magrebís non se identifican en absoluto con Galicia, mentres para o 45% das

subsaharianas a identificación resulta baixa ou moi baixa. E isto, a pesar que as mulleres

andinas recoñecen ter boas relacións con galegos. Moi diferente é a situación do sexos

feminino magrebí que valora especialmente o nivel de vida, sen concederlles importancia ás


238

relacións e amigos galegos. Por último, as difíciles condicións de vida dos subsaharianos non

facilitan o seu sentimento de integración, a pesar de valorar o nivel de vida acadado en Galicia.

Figura 250. Grao de identificación con Galicia do colectivo asiático enquisado



239

Figura 251. Grao de identificación con Galicia do colectivo asiático enquisado segundo o sexo


Figura 252. Grao de identificación con Galicia do colectivo andino enquisado



240

Figura 253. Grao de identificación con Galicia do colectivo andino enquisado segundo o sexo


Figura 254. Grao de identificación con Galicia do colectivo de Europa do Leste enquisado



241

Figura 255. Grao de identificación con Galicia do colectivo de Europa do Leste enquisado segundo o sexo


Figura 256. Grao de identificación con Galicia do colectivo magrebí enquisado



242

Figura 257. Grao de identificación con Galicia do colectivo magrebí enquisado segundo o sexo


Figura 258. Grao de identificación con Galicia do colectivo subsahariano enquisado



243

Figura 259. Grao de identificación con Galicia do colectivo subsahariano enquisado segundo o sexo



244

3.6. FACTOR MÁIS INFLUENTE NO GRAO DE IDENTIFICACIÓN CON GALICIA

Figura 260. Factor máis influente no grao de identificación con Galicia dos inmigrantes enquisados


Figura 261. Factor máis influente no grao de identificación con Galicia entre os inmigrantes enquisados segundo sexo.



245

Nunha visión de conxunto obsérvase que o factor que máis inflúe no grao de identificación

dos inmigrantes con Galicia é o nivel de vida acadado; así o establece o 33% da mostra.

Tamén inflúen as boas relacións sociais e a existencia de amigos galegos (23%). Aparecen,

ademais, outros factores no apartado de “outros”, de carácter intanxible como: a seguridade, a

tranquilidade, a invisibilidade (no caso dos “sen papeis”), ou o ritmo social menos acelerado

que noutras rexións (20%).

A perspectiva do xénero evidencia que para as mulleres, xunto co nivel de vida (37%) e as

boas relacións (22%), tamén incide o feito de ter fillos nados en Galicia (22%). Pola contra,

para os homes, ademais do nivel de vida, os factores intanxibles xa mencionados resultan

relevantes.

Por colectivos, as diferenzas máis remarcables aparecen no colectivo asiático, no que o

52% dos homes sinala o feito de ser descendente de inmigrante e o 47% das mulleres indica o

feito de ter fillos nados en Galicia.

Os andinos consideran o nivel de vida e as boas amizades e relacións en Galicia como os

factores de identificación máis importante e, incluso, por xénero as diferenzas apenas son

apreciables.

O mesmo sucede cos europeos do Leste e os magrebís, aínda que na cuestión de xénero

nos dous colectivos se perciben diferenzas. O factor do nivel de vida é máis destacado polas

mulleres, mentres que as boas relacións e a presenza de amigos galegos adquire maior

relevancia para os homes.

Os subsaharianos, ademais do nivel de vida, escollen outros factores de carácter

intanxible, como a seguridade, a discreción e a invisibilidade. Este último aspecto resulta moi

importante, sobre todo, para os homes do colectivo. As mulleres, en cambio, fan fincapé no

feito de ter fillos nados en Galicia (21%).


246

Figura 262. Factor máis influente no grao de identificación con Galicia do colectivo asiático enquisado


Figura 263. Factor máis influente no grao de identificación con Galicia para o colectivo asiático enquisado segundo o sexo



247

Figura 264. Factor máis influente no grao de identificación con Galicia para o colectivo andino enquisado


Figura 265. Factor máis influente no grao de identificación con Galicia para o colectivo andino enquisado segundo o sexo



248

Figura 266. Factor máis influente no grao de identificación con Galicia para o colectivo de Europa do Leste enquisado


Figura 267. Factor máis influente no grao de identificación con Galicia para o colectivo de Europa do Leste enquisado segundo o sexo



249

Figura 268. Factor máis influente no grao de identificación con Galicia para o colectivo magrebí enquisado


Figura 269. Factor máis influente no grao de identificación con Galicia para o colectivo magrebí enquisado segundo o sexo



250

Figura 270. Factor máis influente no grao de identificación con Galicia para o colectivo subsahariano enquisado


Figura 271. Factor máis influente no grao de identificación con Galicia para o colectivo subsahariano enquisado segundo o sexo



251

3.7. COÑECEMENTO DO GALEGO E DO CASTELÁN

Figura 272. ¿Os inmigrantes en Galicia entenden o galego ou o castelán?


En sentido xeral, os inmigrantes en Galicia entenden máis o castelán có galego; de feito,

só un 8% declara descoñecer por completo a lingua castelá, fronte a un 24% que afirma non

entender nada de galego. Por outra parte, case o 50% considera alto o seu nivel de

entendemento do castelán mentres só un 15% admite entender perfectamente o galego.

A situación por colectivos é a seguinte:

Deixando á marxe o colectivo andino que non sofre barreiras lingüísticas, aprécianse

diferenzas nos demais estranxeiros respecto á compresión e ao dominio das linguas galega e

castelá. O colectivo asiático é o que menos domina estes dous idiomas: un 55% recoñece que

non sabe nada de galego e un 38% admite descoñecer por completo o castelán. Pola contra,

os inmigrantes de Europa do Leste entende ben o galego nun 60% e máis do 80%

desenvólvese ben en castelán.


252

Figura 273. ¿Entende o colectivo asiático o galego ou o castelán?


Figura 274. ¿Entenden os andinos o galego ou o castelán?



253

Figura 275. ¿Entende o galego ou o castelán o colectivo de Europa do Leste?


Figura 276. ¿Entende o galego ou o castelán o colectivo magrebí?



254

Figura 277. ¿Entende o galego ou o castelán o colectivo subsahariano?



255

3.8. ¿CONDICIONAN OS PROBLEMAS LINGÜÍSTICOS A ACTIVIDADE DOS INMIGRANTES?

Figura 278. Condicionan os problemas lingüísticos a actividade dos inmigrantes en Galicia?


O nivel de coñecemento lingüístico condiciona en máis casos dos previamente esperados,

algún tipo de trabas no desenvolvemento da actividade nos estranxeiros.

Segundo as respostas acadadas, os problemas lingüísticos condicionan a actividade dun

30% da mostra enquisada. Esta porcentaxe, considerablemente alta, recoñece que as

dificultades lingüísticas limitan a súa integración e actividade profesional en Galicia. A situación

é preocupante. Polo tanto, as accións neste sentido deberán reforzarse para mellorar tanto a

información como a accesibilidade á ensinanza da lingua.

O colectivo subsahariano (58%) é o mais afectado polas barreiras lingüísticas no seu

proceso de integración en Galicia, seguido polo magrebí (39%) e o asiático (31%). Por outra

parte, un 23% do colectivo da Europa do Leste admite ter problemas na súa actividade a causa

da lingua e un 8% do colectivo andino tamén recoñece dificultades, sobre todo, co galego. A

difícil situación dos subsaharianos, dende o desprazamento ao asentamento, inflúe nun

probable menor trato con galegos. A irregularidade (legal e/ou de residencia, laboral, etc..)

acaba reducíndoos a guetos (residenciais, barriais, laborais, etc..). Neste contexto máis

guetiano, excluído e “invivible” a lingua galega e castelá e valorada como algo alleo, coa que

non manteñen un contacto directo diario, salvo para o máis imprescindible.

No lado oposto están os europeos do leste que, a teor de todas as variables estudadas,

son os que teñen unha visión máis positiva do noso país, ata o punto de manifestar, nun 75%,

que a lingua non é un problema para eles.


256

Os problemas manifestados polos asiáticos coa lingua poden entendelos como unha

causa pero tamén unha consecuencia das súas dificultades de integración e tendencia á

guetización.

Figura 279. ¿Condicionan os problemas lingüísticos a actividade do colectivo asiático enquisado en Galicia?


Figura 280. ¿Condicionan os problemas lingüísticos a actividade do colectivo andino enquisado en Galicia?



257

Figura 281. ¿Condicionan os problemas lingüísticos a actividade do colectivo enquisado da Europa do Leste en Galicia?


Figura 282. ¿Condicionan os problemas lingüísticos a actividade do colectivo magrebí enquisado en Galicia?



258

Figura 283. ¿Condicionan os problemas lingüísticos a actividade do colectivo subsahariano enquisado en Galicia?



259

3.9. PRÓXIMO DESTINO MIGRATORIO

Con estes tres últimos puntos entramos na visión de futuro dos inmigrantes, tanto para

eles mesmos como para outros compatriotas que queiran emigrar.

Figura 284. Próximo destino migratorio proxectado polos inmigrantes enquisados en Galicia


Menos de un de cada catro entrevistados pretende retornar ao seu país, e máis da

metade quere quedar en Galicia de forma definitiva.

Esta gráfica confirma a intención dos inmigrantes que hoxe residen en Galicia de

establecerse definitivamente neste territorio. As porcentaxes máis altas de respostas sinalan

Galicia como o destino migratorio definitivo (un 61%); e a este dato hai que sumar un 18% que

ten proxectado permanecer en España (12%) ou moverse a outro país (un 6%). Polo tanto, só

preto do 22% concibe a emigración cun carácter temporal, proxectando retornar ao seu país de

orixe. Estes comportamentos cambian substancialmente as tendencias migratorias de décadas

pasadas, polo que estamos en presenza dun inmigrante que procura a integración no territorio

de acollida que espera converter na súa segunda patria.

Aínda que por termo medio os inmigrantes entrevistados teñen a intención de permanecer

en Galicia, prodúcense diferenzas entre os colectivos. As gráficas que se mostran a

continuación permiten contemplar as tendencias de cada colectivo.

No grupo asiático os resultados contrapóñense aos resultados globais. Unha alta

porcentaxe, a metade da mostra, ten proxectado retornar ao seu país de orixe, mentres só un


260

25% prevé establecerse en Galicia de maneira definitiva. Para entender mellor estes resultados

hai que recordar que este colectivo presenta un elevado número de contratos laborais en orixe

(o 67%), dun ano de duración, que obrigan ao inmigrante a retornar ao seu país para poder ser

contratado de novo. Esta situación, ademais, limita as reagrupacións familiares. Por outra

parte, a intención de trasladarse a outra Comunidade Autónoma tamén é superior á doutros

colectivos e alcanza case o 20%.

Pola súa parte, o colectivo andino reproduce os comportamentos medios, declarando

maioritariamente a súa intención de establecerse de maneira definitiva en Galicia (o 55% dos

entrevistados), mentres un 25% desexa retornar ao seu país e un 10% proxecta trasladarse a

outra Comunidade Autónoma.

Os inmigrantes da Europa do Leste presentan a maior porcentaxe dos que desexan

establecerse en Galicia (un 77%) e, ademais, só un 11% pensa retornar ao seu país de orixe.

Lembremos o alto nivel de identificación con Galicia xa comentado e as valoracións case

sempre positivas da súa estadía.

Tanto o colectivo magrebí como o subsahariano reproducen os comportamentos xerais.

As porcentaxes dos que deciden permanecer definitivamente en Galicia son tamén moi altas,

entre o 50% e o 60%. Respecto á intención de retornar aos seus países de orixe, as

porcentaxes non son significativas, oscilando entre o 10% e o 12%.


261

Figura 285. Próximo destino migratorio proxectado polo colectivo asiático enquisado


Figura 286. Próximo destino migratorio proxectado polo colectivo andino enquisado



262

Figura 287. Próximo destino migratorio proxectado polo colectivo da Europa do Leste enquisado


Figura 288. Próximo destino migratorio proxectado polo colectivo magrebí enquisado



263

Figura 289. Próximo destino migratorio proxectado polo colectivo subsahariano enquisado



264

3.10. NO CASO DE QUE SE MOVESE DE NOVO ¿CAL SERÍA O MOTIVO?

Figura 290. No caso de que os inmigrantes enquisados en Galicia se movesen de novo, ¿cal sería o motivo?


As respostas aquí obtidas confirman as motivacións económicas da inmigración: un 60%

aduce estas razóns, mentres as de tipo familiar tamén pesan nesta decisión, xa que un 24%

declara que acompañaría aos seus familiares se estes se trasladasen fóra de Galicia. Pola

contra, os demais factores (culturais, climáticos e outros) apenas adquiren relevancia.

A maior parte dos colectivos presenta comportamentos semellantes, a excepción do

asiático: para este grupo cobran máis peso as motivacións familiares (54%), por riba das

laborais (31%), probablemente polo tipo de estadía e traballo dos indonesios porque noutros

aspectos do estudo tivemos ocasión de comprobar a importancia que os asiáticos dan ás

variables de tipo económico e laboral. Por outra parte, nos colectivos subsahariano e andino as

razóns laborais adquiren o maior protagonismo (73% e 64% respectivamente). Aspectos

climáticos ou culturais, identificativos de Galicia, non parecen afectar negativamente aos

estranxeiros residentes.


265

Figura 291. No caso de que os inmigrantes do colectivo asiático enquisado se movesen de novo ¿cal sería o motivo?


Figura 292. No caso de que os emigrantes do colectivo andino enquisado se movesen de novo ¿cal sería o motivo?



266

Figura 293. No caso de que os emigrantes do colectivo de Europa do Leste enquisado se movesen de novo ¿cal sería o motivo?


Figura 294. No caso de que os emigrantes do colectivo magrebí enquisado se movesen de novo ¿cal sería o motivo?



267

Figura 295. No caso de que os emigrantes colectivo subsahariano enquisado se movesen de novo ¿cal sería o motivo?



268

3.11. ¿ACONSELLARÍA GALICIA A AMIGOS OU FAMILIARES QUE QUEIRAN EMIGRAR?

Figura 296. ¿Aconsellaría Galicia a amigos e familiares que viven fora e queiran emigrar?


Para medir o nivel de satisfacción dos inmigrantes que residen en Galicia en relación coas

súas expectativas iniciais, preguntouse se aconsellarían Galicia a amigos e familiares que

viven fóra e desexen emigrar. Como pode observarse, unha ampla maioría (62%) respondeu

afirmativamente, unha cuarta parte da mostra non recomendaría Galicia e un 13% aínda non o

sabe ou opta por non contestar

Os colectivos que afirman con maior rotundidade que aconsellarían Galicia como destino

migratorio aos seus familiares e amigos son o asiático e o andino (70%) e os que menos

recomendarían este destino serían, segundo as porcentaxes acadadas, os magrebís (54%) e

os subsaharianos (55%).

Sen dúbida, estas respostas son un bo resumo do grao de satisfacción da estadía en

Galicia dende todos os puntos de vista: laboral, cultural e lingüístico, de trato e respecto, etc.

Neste sentido sobresaen, por un lado, as manifestacións positivas dos asiáticos, cando son un

colectivo que, por diversas circunstancias, non ten relacións coa poboación galega, teñen

dificultades lingüísticas e a un 49.60% gustaríalle retornar ao seu país. E por outro destacamos

que só un 62% dos europeos do leste aconsellarían Galicia, cando comprobamos a visión

optimista que teñen da estadía no noso país.


269

Figura 297. ¿Os inmigrantes do colectivo asiático enquisado aconsellarían Galicia aos seus familiares e amigos?


Figura 298. ¿Os inmigrantes do colectivo andino enquisado aconsellarían Galicia aos seus familiares e amigos?



270

Figura 299. ¿Os inmigrantes do colectivo de Europa do Leste enquisado aconsellarían Galicia aos seus familiares e amigos?


Figura 300. ¿Os inmigrantes do colectivo magrebí enquisado aconsellarían Galicia aos seus familiares e amigos?



271

Figura 301. ¿Os inmigrantes do colectivo subsahariano enquisado aconsellarían Galicia aos seus familiares e amigos?


CONCLUSIÓNS

1. A valoración xeral sobre o nivel de integración dos estranxeiros entrevistados non é

totalmente satisfactoria.

2. O nivel de integración dos inmigrantes é moi diferente segundo o colectivo estranxeiro

estudado.

3. A capacidade de construír redes, incluso entre persoas da mesma nacionalidade, difire

notablemente en función da orixe e da historia emigratoria.

4. Os inmigrantes estranxeiros séntense lixeiramente mellor tratados por parte doutros colectivos

de estranxeiros que por parte da poboación autóctona.

5. O sexo é unha variable fundamental para analizar o diferente nivel de integración dos

colectivos e a súa capacidade para crear redes.


272

6. No conxunto dos colectivos, as mulleres séntense mellor tratadas que os homes (tanto por

parte da poboación galega como por parte doutros inmigrantes de nacionalidade

estranxeira), perciben un máis alto nivel de relación coa poboación galega e séntense

máis identificadas con Galicia. As excepcións están nos colectivos africanos (magrebís e

subsaharianos).

7. A condición de europeos pode ser un factor decisivo na avaliación positiva da súa estadía en

Galicia por parte dos europeos do Leste.

8. No lado oposto están os subsaharianos debido, probablemente, á difícil entrada no país e ao

complexo proceso de legalización. Isto está derivando na construción de auténticos

guetos (residenciais, laborais, socioculturais...).

9. Na poboación andina, factores lingüísticos e culturais inflúen nunha percepción razoablemente

favorable do trato recibido e, en conxunto, das condicións da estadía en Galicia.

10. O feito de que a maioría dos inmigrantes elixiron Galicia pola presenza de amigos ou

familiares residindo no país demostra a existencia de redes e canles de inmigración

estranxeira en pleno funcionamento.

11. O baixo nivel de identificación con Galicia en determinados colectivos é un grave problema. A

percepción do trato recibido e, sobre todo, as súas condicións laborais e legais son as

principais causas deste visión negativa.

12. O coñecemento da lingua (galego e/ou castelán) é percibido como un problema ou non en

función do grao de satisfacción da estadía, do seu nivel de integración e das condicións

laborais e legais.

13.Máis da metade dos estranxeiros enquisados pensan quedar a vivir definitivamente

en Galicia. Agora ben, así como a principal causa da emigración a Galicia foi a busca

dun traballo, o factor máis importante que pode explicar o cambio de destino pode ser

igualmente un motivo laboral.

14. Catro de cada dez estranxeiros aconsellarían Galicia como lugar de emigración. Por

enriba desta media soamente están os asiáticos e andinos.


273

6. CONCLUSIÓNS

A i n m i g r a c i ó n e s t r a n x e i r a e n G a l i c i a Conclusións

275

A mostra realizada cumpre cos obxectivos xerais e técnicos da investigación. A pesar da

existencia de continxentes de determinados colectivos pouco importantes, fíxose un número de

enquisas o suficientemente importante como para presentar resultados con alta fiabilidade.

Os resultados do traballo de investigación xa quedaron suficientemente explicitados ao longo

de cada un dos apartados e nos cadros-resumos elaborados na parte final dos mesmos. Con

isto fuxiuse en boa medida dun tipo de conclusión centrado en resumos reiterativos de

comentarios xa realizados. Como traballo aplicado, a intención vai máis alá. Sen embargo,

despois da actual experiencia científica pódense formular algunhas grandes reflexións sobre as

diferentes situacións e comportamentos dos inmigrantes estudados.

Uns estranxeiros que parecen estar nunha situación de marxinalidade superior á que de partida

poderiamos supoñer, e non tan só debido a unhas determinadas condicións laborais en moitos

casos adversas, senón tamén por un descoñecemento de Galicia e unha complexa integración

na sociedade de acollida. Lembremos un resultado ao respecto: os estranxeiros enquisados

séntense mellor tratados e integrados con outros colectivos de inmigrantes que cos propios

galegos.

Podemos destacar varias reflexións:

1. Case nove de cada dez enquisados son poboación que chegou a Galicia a partir do ano

2000 e nalgúns colectivos supérase ese 90%. Isto demostra, en primeiro lugar, que a

mostra aleatoria coincide co proceso de entrada e asentamento de poboación estranxeira

en Galicia. En segundo lugar, debemos ter sempre presente o recente do fenómeno en

todas as respostas e análises posteriores. As entrevistadas son persoas que,

maioritariamente, levan vivindo en Galicia entre 1 e 6 anos. En tan pouco tempo as

respostas poden estar condicionadas por moitas variables externas e internas. Son

poboación cunha historia migratoria moi nova en Galicia e que, por este motivo, aínda están

acostumándose á cultura e á sociedade de acollida, con todo o que isto pode supoñer para

a súa adecuada integración.

2. Directamente relacionada coa parte final da reflexión anterior, os datos que proporcionamos

correspóndense, en definitiva, coa primeira “vaga masiva de estranxeiros” que chega a

Galicia na condición de inmigrantes. Por estes motivos, a metodoloxía utilizada e os

resultados desta investigación pensamos que poden ser utilizados, primeiro, para facer un

seguimento regular do proceso de integración dos estranxeiros; e segundo, para seguir con

novos estudos de investigación que, continuando co labor xa iniciado, estean capacitados


276

para detectar novos procesos e dinámicas. Neste sentido, sería adecuado a realización

dunha enquisa destas características cada 5 ou 10 anos.

3. Galicia non é un destino migratorio preferente en Europa. En xeral, esta Comunidade

Autónoma forma parte de fluxos migratorios que teñen como dirección España. Galicia non

é coñecida no exterior, salvo aqueles que teñen amigos ou familiares residindo no país. O

colectivo que en maior medida sitúa a Galicia como primeiro destino é o asiático. A causa

está na importante contratación en orixe de traballadores da pesca, fundamentalmente

indonesios.

4. A percepción de Galicia, a valoración da estadía, as expectativas e a integración está moi

influída pola condición legal do inmigrante. A dura viaxe ata chegar a Galicia e o complexo

desenvolvemento da vida diaria por parte dos subsaharianos, colectivo con maiores

porcentaxes que están en situación irregular, así o demostra.

5. O sexo e a actividade desenvolvida polos estranxeiros inflúen decisivamente nas respostas.

As mulleres parecen mostrar unha actitude máis positiva cara a Galicia e á sociedade

galega. Por exemplo, as mulleres están máis convencidas que os homes en reagrupar a

familia en Galicia ou formar unha familia en España. Entre o 17,44% de poboación que

quere retornar ao seu país de orixe, máis da metade son homes. Os factores que poden

influír nesta actitude son de toda índole. Por exemplo, o tipo de emprego que desenvolven

as mulleres, nas que existe un contacto máis directo coa poboación autóctona, facilita esta

integración. Isto corrobórao o feito de que os ingresos mensuais das mulleres son inferiores

á dos homes.

6. A práctica totalidade dos estranxeiros enquisados veñen a Galicia por motivacións laborais,

pero non exclusivamente pola simple busca dun emprego senón sobre todo por mellorar as

súas condicións de vida en xeral. Moitos dos ocupados entrevistados xa o estaban no seu

país de orixe.

7. Son poucos os meses en que están en situación de desemprego, pero a costa de renunciar,

en moitos casos, a outros importantes privilexios: mudan de rama de actividade con

respecto á orixe; teñen salarios baixos, ao ser traballos que habitualmente rexeitan os

españois; como consecuencia, non aforran o suficiente para enviar ao seu país; e traballan

en actividades que non son apropiadas polos seus niveis de estudos. Pensemos que case


277

un 15% dos enquisados ten formación universitaria, destacando o caso dos andinos e

europeos do leste (máis do 20%). Estes mesmos colectivos están ocupados,

maioritariamente, no servizo doméstico, no terciario pouco especializado e na construción.

8. O pouco tempo que levan residindo en Galicia os inmigrantes enquisados non é óbice para

que invistan na compra de vivenda. Por colectivos, nun lado estarían os asiáticos, o

colectivo que máis importancia concede ao traballo e, en xeral, a todas as cuestións de

índole laboral ou económicas: a porcentaxe máis alta con vivenda en réxime de propiedade,

os que máis valoran a proximidade ao traballo á hora de buscar aloxamento e os que

menos problemas teñen para alugar ou comprar a súa vivenda. No lado oposto está o

colectivo con maiores dificultades para a regularización da súa situación, os subsaharianos:

son o grupo que, porcentualmente, teñen menos vivenda en propiedade e xunto cos

asiáticos menos importancia acada o réxime de aluguer privado (a falta de traballo regular e

de “papeis” dificulta a entrada tamén no mercado regular da vivenda), o que menos

importancia lle concede á proximidade ao traballo á hora de buscar vivenda (porque non o

teñen ou é moi eventual) e, despois dos magrebís, o que percibe máis problemas á hora de

alugar ou adquirir unha vivenda.

9. Os asiáticos son, con diferenza, o colectivo con máis capacidade de aforro e que maiores

cantidades envía ao seu país. Lembremos que, precisamente, estes son os que maior

importancia conceden aos aspectos laborais na súa estadía inmigratoria.

10. En xeral, os estranxeiros entrevistados considéranse mellor tratados por outros colectivos

de inmigrantes que por parte da poboación autóctona. Os problemas que magrebís e

subsaharianos aducen á hora de buscar vivenda polas reticencias dos propietarios é un bo

síntoma do rexeitamento que algúns perciben na súa chegada a Galicia, no primeiro

contacto coa poboación local. Sen dúbida, esta percepción non sempre positiva inflúe nun

grao de identificación con Galicia, en xeral, moi baixo (o tema lingüístico demóstrase que

non lles supón un problema) e unha visión de Galicia non demasiada positiva cando un 25%

non aconsellaría Galicia como lugar de emigración a familiares e amigos. Posiblemente pola

súa condición de europeos, os europeos orientais manifestan un mellor trato recibido e un

superior grao de identificación co país. É importante que esta primeira xeración de

estranxeiros logren adaptarse a Galicia, máis cando un 55,07 dos enquisados proxecta

instalarse definitivamente en Galicia. Hai que intentar evitar que teñan a sensación de


278

excluídos e de cidadáns con obrigas pero sen dereitos. Isto pode derivar en problemas de

toda índole sobre todo a partir da segunda xeración.

11. Como na percepción do trato recibido, as mulleres móstranse máis positivas na

identificación con Galicia. Case a metade dos asiáticos mostran un grao de identificación

nulo con Galicia. O feito de que sexan o colectivo que menos intención demostraron en

quedarse a vivir definitivamente en Galicia e, consecuentemente, os que teñen máis

interese en retornar ao seu país, pode influír nesta resposta. Sen embargo, neste caso,

pensamos que os factores culturais deben ser especialmente valorados. Por exemplo, non

se identifican con Galicia pero, sen embargo, un 70% dos entrevistados si aconsellaría a

nosa Comunidade Autónoma como destino emigratorio. No lado oposto están de novo os

europeos do leste, moito máis optimistas coa súa estadía en Galicia, ata o punto de que

tres de cada catro enquisados proxecten quedar a residir na nosa Comunidade Autónoma.

A sensación de rexeitamento manifestada pola poboación africana na maioría das

preguntas dedicadas a estudar as redes de integración debe ser tido especialmente en

conta.


279

Nun resumo individualizado de cada un dos colectivos analizados observamos o seguinte:

Os asiáticos mostran un comportamento ben individualizado se ben no seu interior se observan dous grupos moi diferenciados: chineses e indonesios. As particularidades que máis destacan son: que non existe desemprego, que a hostalaría e comercio son as actividades máis significativas, alén da pesca para os indonesios. Tamén podemos salientar que un 84% gaña menos de 900 € mensuais. En canto á vivenda obsérvanse elementos interesantes, sobre todo que un 16% é en propiedade e que un 40% corresponde a vivenda de empresa (mariñeiros indonesios). Son os asiáticos os que envían máis remesas de diñeiro (fano o 81%) e aínda que hai un 47% que remiten menos de 100 € mensuais, destaca outro 45%, fundamentalmente indonesios, que envían entre 400 e 500 €. Finalmente, unha última característica é que máis do 40% proceden do ámbito rural e que a residencia en Galicia vén condicionada nun 70% dos casos pola proximidade ao traballo.

O numeroso colectivo andino traballa fundamentalmente no servizo doméstico e na hostalaría, téndose incrementado substancialmente a porcentaxe de mulleres no ámbito laboral en tanto que entre os homes se advirte un lixeiro crecemento do desemprego en relación aos lugares de orixe. Algo máis do 70% declara ter uns ingresos inferiores a 900 €, especialmente entre as mulleres, se ben entre os homes un 40% gaña máis de 900 €. É tamén una porcentaxe alta, o 70% a que envía remesas aos seus países de orixe aínda que o 50% do total non chega aos 100 € mensuais. Por último, no relativo á vivenda encontramos que un 72% a ten en alugamento privado e un 12% en propiedade sendo o prezo a variable determinante nun 30% dos casos na hora de escoller a localización. Neste sentido cremos que é moi significativo que un 16% selecciona o seu lugar de residencia en base a un contorno agradable e á calidade de vida.

O colectivo de Europa do Leste ten un comportamento bastante estándar en relación ao traballo dos inmigrantes: aumento do número de ocupados, aínda que lixeiro repunte do desemprego entre os homes, sendo a hostalaría, servizo doméstico e construción as ramas principais de emprego. En canto aos ingresos a súa situación é algo mellor cun 43% de homes e un 25% de mulleres que gañan máis de 900 €. Aínda así o prezo de vivenda marca para o 37% dos enquisados a elección da área de residencia, non sendo de desprezar un 12’5% que se fixa na calidade do contorno urbano. Outros elementos diferenciadores son o gran peso do aluguer (83%, que financian nun 80% dos casos 2-3 persoas), a relativa importancia da propiedade (11’5%), e un volume relativamente baixo de


280

persoas que remiten diñeiro, apenas o 50%, dos que a maioría, o 80%, envían menos de 200 € mensuais.

Os magrebís son outro colectivo ben individualizado. Destaca o incremento de desempregados e a escasa porcentaxe de mulleres no ámbito laboral. Tamén a rama de actividade mostra singularidades cun peso moi escaso da hostalaría e do servizo doméstico fronte a un gran protagonismo da venda ambulante. En consecuencia os ingresos son moito máis baixos na medida en que o 85% gañan menos de 900 € mensuais con escasas diferenzas por sexo debido sobre todo a pouca presenza feminina no mundo do traballo remunerado. As redes sociais son a causa máis importante na hora de buscar o lugar de residencia na cidade, sendo o alugueiro a fórmula máis estendida. Dúas últimas particularidades son: que o 90% envía menos de 200 € mensuais aos seus países; e que o 42% declarou ter problemas na hora de comprar ou alugar a súa vivenda.

Finalmente, o colectivo subsahariano é o que mostra unha situación máis fráxil, mesmo na súa orixe posto que o 30% procede de barriadas periféricas e o 12% de asentamentos informais, alén de chegar dalgúns dos países máis pobres do planeta. Ao chegar a Galicia a súa situación tampouco mellora substancialmente, de feito o desemprego afecta ao 35%, sendo a actividade principal a venda ambulante, seguida da pesca, a construción e o servizo doméstico. O 90% ingresa menos de 900 € mensuais e mesmo o 56% non chega aos 300 €, sendo as mulleres as que teñen rendas máis baixas. Esta situación tamén se reflicte en que o 57% que envía remesas con regularidade, en máis do 70% dos casos non chega a 100 €. Igualmente existe un 30% que viven con compatriotas na espera de ter un traballo, non chegando ao 3% os que compraron a súa vivenda. Destaca o feito de que é o colectivo no que maior número de persoas axudan a pagar a casa, sendo frecuente que compartan o financiamento máis de 4, 5 ou 6 inmigrantes. Por último cómpre subliñar que hai un 32% que declaran ter problemas na hora de alugar a vivenda, e é o prezo o que máis condiciona a elección de vivenda, fronte ao lugar de traballo que apenas chega ao 7%; é moi significativo que un 34% non ten opción de escolla de vivenda ao estar aloxado ou ben con compatriotas ou ben en casas de acollida como consecuencia dos procesos de redistribución territorial.


281

7. ANEXO MODELO DE ENQUISA UTILIZADO

A i n m i g r a c i ó n e s t r a n x e i r a e n G a l i c i a Anexo

283

ENQUISA SOBRE A INMIGRACIÓN EN GALICIA

A) BLOQUE ORIGEN

1. ¿Cuál es su Municipio/Provincia/Estado de Nacimiento? ¿y su País de Nacimiento?

2. ¿Cuál fue el último Municipio/Provincia/Estado de su país donde ha residido antes de emigrar?

3. ¿Cuál es la última fecha de residencia en su país (mes y año)?

4. ¿Dónde residía en su país antes de emigrar? Espacio urbano:Espacio rural:

Centro Vivienda unifamiliar aislada

Barriada Periférica Vivienda unifamiliar en el centro del pueblo

Asentamiento informal Otros Otros

5. ¿Cuál era el estado y la rama de actividad en la que trabajaba? Ocupado Parado Jubilado Ama de casa Estudiante Otros

Agricultura Hostelería Pesca Servicio doméstico Industria Venta ambulante Construcción Otros servicios Comercio y reparaciones


284

B) BLOQUE DESPLAZAMIENTO

6. ¿Cuál fue su primer destino emigratorio en el extranjero (ciudad/país)? ¿Cuál fue su itinerario migratorio (puntos por los que ha pasado antes de llegar a Galicia)?

7. ¿Con qué estatuto ha entrado en España?

Turista irregular Contrato laboral Reunificación familiar Refugiado político Otro

8. ¿Cuál fue el motivo de su desplazamiento a Galicia?

Laboral PolíticoFamiliar AmigosOtro

9. ¿Cuál es su próximo destino emigratorio proyectado?

Definitivo en donde se encuentra ahora A otra Comunidad Autónoma española Traslado a otro punto de Galicia A otro país Retornar a su país de origen

10. ¿En caso de que se mueva de nuevo, cuál será el motivo?

Laboral Cultural Familiar OtroClimático


285

C) BLOQUE DESTINO

11. ¿Cuál es la fecha de llegada a Galicia (mes y año)?

12. ¿Cuántos meses ha estado en situación de desempleo en Galicia?

13. ¿Cuántos empleos ocupó en su estancia en Galicia?

Agricultura veces Autónomo Contrato Sin contrato Pesca veces Autónomo Contrato Sin contrato Industria veces Autónomo Contrato Sin contrato Construcción veces Autónomo Contrato Sin contrato Hostelería veces Autónomo Contrato Sin contrato Servicio doméstico veces Autónomo Contrato Sin contrato Venta ambulante veces Autónomo Contrato Sin contrato Otros servicios veces Autónomo Contrato Sin contrato

14. ¿Desde su estancia en Galicia, cuantas veces visitó su país?

15. ¿Cuáles son sus expectativas familiares?

Reagrupar a su familia trayéndola para aquí Formar una familia en España Reagrupar a su familia trasladándose a otro lugar Otras

Retornar a su país de origen


286

D) BLOQUE REDES DE INTEGRACIÓN

16. Trato y respeto encontrado en Galicia por parte de: Población autóctona:Otros inmigrantes extranjeros:

Muy bueno Muy bueno Bueno Bueno Regular Regular Malo Malo

Muy malo Muy malo NS/NC NS/NC

17. Valore su grado de relación con la población gallega en la vida diaria

Muy alto Alto

Bajo Muy bajo Nada NS/NC

18. En su decisión de instalarse en Galicia, ¿cuál ha sido el factor más determinante?

Familia o amigos asentados en Galicia Otras personas le hablaron bien del destino

Ofrecimiento de un contrato de trabajo Ayuda ofrecida por algún organismo o asociación Redistribución territorial Otras

19. ¿Cuál es el grado de identificación con Galicia?

Muy alto Alto

Bajo Muy bajo Nada NS/NC

20. En su grado de identificación con Galicia, ¿cuál es el factor más influyente?

Uno o más hijos nacidos en Galicia Buenas relaciones sociales y amigos gallegos

Soy descendiente de emigrantes gallegos Nivel de vida Otras


287

21. Nivel de conocimiento de los idiomas gallego y castellano Gallego

Nivel Alto Nivel Medio Nivel Bajo Lo desconoce

Entiende

Habla

Escribe

Castellano

Nivel Alto Nivel Medio Nivel Bajo Lo desconoce

Entiende

Habla

Escribe

22. ¿Condicionan los problemas lingüísticos su actividad?

SíNo

NS/NC

23. Aconsejaría Galicia (o su municipio de residencia) a amigos o familiares que viven fuera de Galicia y quieran emigrar

SíNo

NS/NC

24. Participa en actividades sociales o culturales no vinculadas con inmigrantes

SíNo


288

E) BLOQUE DATOS PERSONALES

25. Edad:

26. Sexo

Hombre Mujer

27. Estado civil Casado Soltero Viudo Separado

28. Nivel de estudios Analfabeto Sin estudios Primarios Secundarios Universitarios Otros

29. Estado y rama de actividad en la actualidad Ocupado Parado Jubilado Ama de casa Estudiante Otros

Agricultura Hostelería Pesca Servicio doméstico Industria Venta ambulante Construcción Otros servicios Comercio y reparaciones

30. Municipio, calle y/o barrio de residencia:

31. Causa principal por la que reside en esa calle o barrio Precio de la

vivienda

Proximidad al

trabajo

Proximidad de familiares

y/o amigos

Entorno urbano y

calidad de vida

Otros

32. En el caso de que usted tenga un local comercial en alquiler: ¿ha necesitado ayuda o ha recibido un préstamo por parte de algún compatriota suyo para comenzar con la nueva actividad económica?

SíNo

33. Régimen de tenencia de la vivienda en la que reside Propiedad Alquiler social Alquiler privado Prestada Otros

34. En caso de alquiler, ¿entre cuantas personas se reparten el pago del alquiler de la vivienda?:


289

35. Qué cantidad de dinero dedica al pago mensual de su vivienda (alquiler o préstamo hipotecario) 0-100 € 101-200 € 201-300 € 301-400 € 401-500 € 501-600 € Más de 600 €

36. Los propietarios o la agencia inmobiliaria han puesto problemas o le han solicitado algún aval especial para el alquiler o la venta de la vivienda por su condición de inmigrantes extranjeros

SíNo

37. Número de personas con las que convive en su misma vivienda en la actualidad Cónyuge Hijos Padres Otros familiares Amigos Compañeros de piso Otros

38. Número de personas que trabajan en la unidad familiar actual:

39. ¿Cuáles son sus ingresos económicos mensuales? 0-300 € 301-600 € 601-900 € 901-1.200 € Más de 1.200 €

40. ¿Qué cantidad de dinero envía mensualmente a sus familiares (remesas)? Ninguna cantidad (0 €)

0-100 € 101-200 € 201-300 € 301-400 € 401-500 € 501-600 € 600-700 €

701-800 € 801-900 € 901-1.000 € Más de 1.001 €

Identidades

Identidades

Rott erdamLisbo

aL ondresManchesterXen

e

ebraGallenGütersloHambur

goBernaLausanneWinterthur

LeLocleZugHeerbruggOltenZürichAarauWinterth

urLeLocleZugHeerbruggOltenXenebraBasileaGütersloHam

burgoGüterslo NurenbergCuxhavenBonnKo

elnTroisdorfMunichDreieichMannheimSindelfingenAndorr

aBruselasAmberesCopenhagueParísMarsellaPoteAmsterdam

R otterdamLisboaLondresManchesterBienneMontreuxSai

ntBe maLausanneZürichSchaffauhausenWinterthurLe

Lo cleZugHeerbruggXenebraOltenZürichAarauB

uenosAiresAvellanedaTandilRíoGrandeTierradelF

uegoTrelewChubut SanJuanM ar

del PlataLaPlataBahíaBlancaCampanaRíoGallegosCo

modoroRivadaviaRosarioUshuaiaCórdobaBrasilSalva

dordeBahíaFortalezaBelénParáHumaitaPortoAlegreO

ndinaCurit ibaNovaltaNiteroiSaoPauloRíodeJ

aneir oMontrealQuébecTorontoOnt

arioSantiagodeChileBogotá

L aHa

Identidades

PRESIDENCIA

Secretaría Xeral de Emigración

IDEGAInstituto Universitario de Estudos e

Desenvolvemento de Galicia

resultados:redes de integración · resultados:redes de integración 155 2.1. comparaciÓn da...

Documents