ies espiÑeira boiro (a coruÑa)...hª de espaÑa 26 1 xeografÍa e hª de galicia 7 1 hª da...

IES ESPIÑEIRA

BOIRO (A CORUÑA)

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA

DEPARTAMENTO DE

XEOGRAFÍA E HISTORIA

Curso 2018-2019

1

INDICE 1. INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN.............................................................................................................4

2.COMPOSICIÓN E MATERIAS DO DEPARTAMENTO.............................................................................................4

3.ENSINO SECUNDARIO OBRIGATORIO .................................................................................................................6

3.1. Obxectivos..............................................................................................................................................................63.1.1. Obxectivos xerais da etapa3.1.2.Obxectivos de áreas ou materias

3.2.Contribución das materias á adquisición das competencias .................................................................................93.3.Xeografía e Histora, 1º ESO...................................................................................................................................11

3.3.1.Concreción curricular3.3.2.Temporalización3.3.3.Procedementos de Avaliación e Cualificación

3.4.Xeografía e Historia, 2º ESO..................................................................................................................................193.4.1.Concreción curricular3.4.2.Temporalización3.4.3.Procedementos de Avaliación e Cualificación



3.7.Metodoloxía específica da materias.....................................................................................................................433.8.Materiais e recursos didácticos do departamento................................................................................................453.9.Plan de traballo para a superación da materia pedente.......................................................................................453.10. Medidas de atención á diversidade...................................................................................................................463.11. Contidos transversais.........................................................................................................................................474. BACHARELATO......................................................................................................................................................484.1.Obxectivos xerais do Bacharelato..........................................................................................................................484.2.Contribución ao desenvolvemento das C.C..........................................................................................................494.3.Historia do Mundo Contemporáneo..........................................................................................................................................................50

4.3.1.Concreción curricular4.3.2.Temporalización

2

4.3.3.Procedementos de Avaliación e Cualificación4.3.4.Materiais e recursos didácticos

4.4.Historia de Espana................................................................................................................................................664.4.1.Concreción curricular4.4.2.Temporalización4.4.3.Procedementos de Avaliación e Cualificación4.4.4.Materiais e recursos didácticos

4.5.Historia da Arte.....................................................................................................................................................824.5.1.Concreción curricular4.5.2.Temporalización4.5.3.Procedementos de Avaliación e Cualificación4.5.4.Materiais e recursos didácticos

4.6.Xeografia e Historia de Galicia.......................................................................................................................................................................102

4.6.1.Concreción curricular4.6.2.Temporalización4.6.3.Procedementos de Avaliación e Cualificación4.6.4.Materiais e recursos didácticos

4.7.Metodoloxía didáctica........................................................................................................................................1104.8.Avaliación inicial.................................................................................................................................................1124.9.Actividades de seguimento, recuperación e avaliación das materias pendentes...............................................1124.10.Medidas de atención á diversidade..................................................................................................................1134.11.Contidos transversais........................................................................................................................................113

5. ACTIVIDADES DE CONTRIBUCIÓN...................................................................................................................114

6. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES.............................................................................115

7. AVALIACIÓN DO PROCESO DE ENSINO-APRENDIZAXE E DA PRÁCTICA DOCENTE...................................116

8. MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DA P.D. .......................................................118

3

1.INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓNEsta programación axustase ás indicacións que para as disciplinas de Xeografia e Historia aparecen recollidas no Real Decreto1105/2014, de 26 de decembro, polo que se establece o currículo básico da Educación Secundaria Obrigatoria e doBacharelato, e no Decreto 86/2015, do 25 de xuno, polo que se establece o currículo da educación secundaria obrigatoria e dobacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia. Coa fin de establecer as condicións propicias para afondar nos cambiosmetodolóxicos que permitan acadar os obxectivos propostos, a nova lei educativa regulase a traves do decreto 86/2015 del 25de xuno e complementase coas resolucións do 27 de xullo que desenvolven o currículo como as programacións didácticas. As disciplinas que componen a área de Ciencias Sociais, Xeografia e Historia tenen como obxectivo de estudo o conecementoda organización e do funcionamento da sociedade tanto no espazo como ao longo da Historia.Na Educación Primaria esta área estaba englobada nunha área máis extensa denominada Conecemento do Medio. NaEducación Secundaria, a Xeografia e a Historia proporcionan a maior parte dos contidos e afóndase na comprensión dos feitossociais. A etapa de Ensino Secundario Obrigatorio, contemplada na LOMCE, e fundamental para o desenvolvemento das capacidadese competencias do alumnado, dentro da complexidade que supón unha etapa de carácter comprensivo, que integra a todo oalumnado de entre 12 e 16 anos con intereses, expectativas de futuro e capacidades intelectuais moi diversas para unsestudos que son obrigatorios. A obrigatoriedade desta etapa leva aparellada unha necesidade de atención á diversidade con resposta á pluralidade denecesidades, aptitudes e intereses do seu alumnado. Esta realidade complexa ten que ser tratada desde as distintas áreas concontidos seleccionados para acadar os obxectivos. Xeografia e Historia abrangue distintas disciplinas e materias que abordan a realidade social desde perspectivas que secomplementan entre si para ofrecer unha visión crítica e integradora do mundo de hoxe, porque a capacidade de entender,relacionar, explicar, estruturar e relativizar os feitos incide na comprensión do presente e fai posible proxectar razoadamente ofuturo. Esta disciplina ten carácter integrador e globalizador e trata de interpretar con sensibilidade o espazo natural e social ea evolución do mesmo a traves do tempo. A complexidade das sociedades actuais e a aparición de novos contidostransversais, como a educación ambiental, cívica, para o consumo, a solidariedade ou contra a violencia de xenero ....recomendan a incorporación de contidos procedentes doutras disciplinas que acheguen perspectivas de análise diferentespara acadar o obxectivo ultimo que e o conecemento da realidade social e espacial. En canto á contextualizacion, o IES Espineira atópase a uns 500 metros do centro da vila de Boiro en dirección norte, moiperto do polígono industrial de Espineira, boa parte do seu alumnado proven da área rural de Boiro. A sua oferta educativainclue a ESO, o Bacharelato nas modalidades de Ciencias e Tecnoloxía e de Humanidades e Ciencias Sociais, Ciclo formativode grao básico: Informática e comunicación, Ciclo formativo de grao medio: Instalacións de telecomunicacións, Cicloformativo de grado medios: Xestión administrativa, Ciclo formativo de grao superior: Administración e finanzas e Cicloformativo de grao superior de Asistencia á dirección.

2.COMPOSICIÓN E MATERIAS DO DEPARTAMENTOO departamento de Xeografia e Historia do IES Espineira de Boiro conta no presente curso con duas profesoras entre as que seleva a cabo o reparto das materias pertencentes ás especialidades de Xeografía e Historia, e Musica. A profesora que exerce

4

como xefa de departamento, María Pardavila Neira, imparte as materias de Xeografía e Historia (3º da ESO), Historia doMundo Contemporáneo (1ºBACH), Historia de Espana (2ºBACH), Historia da Arte (2ºBACH) e Historia da Musica e da Danza(2ºBACH). A outra profesora especialista, Monserrat Vázquez Domínguez imparte Xeografía e Historia de 1º, 2º e 4º da ESO,Musica de 2º e 3º da ESO e Xeografía e Historia de Galicia (2º BACH). Devantidas profesoras asumen tamen unha titoría, de 2ºde Bacharelato María Pardavila, e de 4º de ESO Monserrat Vázquez.

2.1.Materias que imparte o Departamento e numero de horas

NIVEL MATERIA N.º DE GRUPOS TOTAL HORAS

1º ESO Xeografía e Historia 1 3


2º ESO Musica 1 3


3º ESO Musica 1 2


1º BACH Historia do Mundo Contemporáneo 1 4

2º BACH Historia de Espana 1 3

2º BACH Historia da Arte 1 4

2º BACH Historia da Musica e da Danza 1 3

2º BACH Xeografía e Historia de Galicia 1 2

2.2.Distribución do alumnado por materias

CURSO N.º DE ALUMNOS N.º DE GRUPOS

XH 1º ESO 20 1

XH 2º ESO 30 2

MÚSICA 2º ESO 30 2

XH 3º ESO 17 1

MÚSICA 3º ESO 17 1

XH 4º ESO 30 1

HªM.CONTEMPORÁNEO 18 1

Hª DE ESPAÑA 26 1

XEOGRAFIA E Hª DE GALICIA 7 1

Hª DA MÚSICA E DANZA 3 1

Hª DA ARTE 4 1

5

3.ENSINO SECUNDARIO OBRIGATORIO

As disciplinas de Xeografia e Historia constituen os principais eixos vertebradores para o conecemento dasociedade, xa que contemplan a realidade xeográfica, humana e social desde unha perspectiva integradora eglobal, visión que se complementa coas achegas doutras disciplinas como a Historia da Arte, a Economía, aSocioloxía ou a Ecoloxía. Neste curso trátanse aspectos xeográficos e históricos dos que alguns deles xa sonconecidos polo alumnado desde a Educación Primaria e os primeiros cursos da ESO e outros resultan novos. Noprimeiro caso trátase de afondar nos conecementos xa adquiridos e, no segundo, en abordar novas cuestións quedeben resultar de interese para a sua formación. A Xeografia e a Historia desenvolven multiples competencias,unhas de forma moi específica –a competencia social e cívica- e outras que tamen están moi presentes no traballodo alumnado: a competencia en ciencia e tecnoloxía, a de conciencia e expresións culturais, a dixital, a do sentidoda iniciativa e espírito emprendedor, ademais daquelas que están presentes na maioría das materias do currículode Secundaria: comunicación linguística e aprender a aprender. Neste sentido, procurase que, especialmente atraves do deseno dos estándares de aprendizaxe, o alumnado traballe e adquira contidos de carácter transversaldirectamente relacionados coas materias destas disciplinas: a comprensión lectora, a expresión escrita e oral, aeducación cívica e constitucional, o traballo con TIC e o emprendemento. Tanto no tratamento da Xeografia como no da Historia resulta de vital importancia o manexo de moi diferentes fontes de información, destacando as fontes primarias como fontes de conecemento que o alumnado debe analizare comentar para construír a sua propia visión dos feitos e procesos históricos e xeográficos. Complemento de gran interese son tamen as fontes documentais audiovisuais e cinematográficas para complementar a visión de períodos históricos amplos ou de feitos históricos e/ou xeográficos máis puntuais. As unidades didácticas están organizadas en dous grandes bloques –Xeografia e Historia- con seis unidades en cada un deles.

3.1. OBXECTIVOS

3.1.1.Obxectivos xerais da etapa

Contemplanse na lexislación vixente os seguintes obxectivos de etapa de ESO e que, por tanto, comparten todas ásmaterias desta programación:a) Asumir responsablemente os seus deberes, conecer e exercer os seus dereitos no respecto ás demais persoas,practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e grupos, exercitarse no diálogo afianzandoos dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes como valores comunsdunha sociedade plural e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática.b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo como condiciónnecesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal. c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar adiscriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social.

6

Rexeitar os estereotipos que suponan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación deviolencia contra a muller.d) Fortalecer as suas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas suas relacións coas demaispersoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo e os comportamentos sexistas e resolverpacificamente os conflitos. e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes da información para adquirir novos conecementos consentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e acomunicación.. f) Concibir o conecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en materias, así como conecer eaplicar os metodos para identificar os problemas nos diversos campos do conecemento e da experiencia. g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativapersoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades. h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na lingua castelá, textos emensaxes complexas, e iniciarse no conecemento, a lectura e o estudo da literatura. i) Comprender e expresarse en máis dunha lingua estranxeira de maneira apropiada. l) Conecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e a historia propia e das outras persoas, así como opatrimonio artístico e cultural, conecer mulleres e homes que realizaran achegas importantes á cultura e ásociedade galega ou a outras culturas do mundo.m) Conecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar as diferenzas, afianzar oshábitos do coidado e saude corporais, e incorporar a educación fisica e a práctica do deporte para favorecer odesenvolvemento persoal e social. Conecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a suadiversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saude, o consumo, o coidado dos seres vivos eo medio ambiente, contribuíndo á sua conservación e á sua mellora. n) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das manifestacións artísticas, utilizando diversos medios deexpresión e representación. n) Conecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio linguístico, cultural, histórico e artístico de Galicia, participarna sua conservación e na sua mellora e respectar a diversidade linguística e cultural como dereito dos pobos e daspersoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito. o) Conecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para o mantemento daidentidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal e expresión de riqueza cultural nun contextoplurilingue, que permite a comunicóacin con outras linguas en especial coas pertencentes á comunidade lusófona.

3.1.2. Obxectivos de áreas ou materias. Considerase necesario concretar os obxectivos de etapa da ESO nunsobxectivos de materia, que han contribuír á consecución das competencias. Decidiuse, por tanto, elaborar unsobxectivos de materia partindo dos obxectivos de materia existentes ata o novo cambio lexislativo. Ademais nunhamaior concreción da materia, desenvolveranse uns obxectivos específicos en cada unidade.

7

1. Promover o sentimento de pertenza á comunidade galega e ás outras entidades políticas, sociais eculturais en que se integra, participando nelas con plena conciencia dos seus dereitos e deberes, desde posiciónssolidarias e respectuosas con outras comunidades, estados e culturas.2. Identificar os procesos e mecanismos básicos que rexen a realidade social e as interrelacións entre osfeitos políticos, económicos, sociais e culturais, utilizando este conecemento para comprender o pasado e associedades actuais; asumir que estas son o resultado de longos procesos de cambio e dunha pluralidade de causas,e, o papel que xogan nelas os homes e as mulleres e, asimesmo, analizar os problemas máis relevantes que sededucen dese estudo.3. Identificar, localizar e analizar, a diferentes escalas, as características do medio físico e as interaccións queos grupos sociais establecen con el na utilización do espazo e dos seus recursos, valorando as consecuencias de tipoeconómico, social, político e ambiental destas.4. Comprender que o territorio e a sua ordenación son o resultado da interacción das sociedades, ao longo dahistoria, sobre o medio en que se desenvolven e organizan.5. Identificar, localizar e comprender as características básicas da diversidade xeográfica do mundo, dasgrandes áreas xeoeconómicas e os trazos físicos e humanos de Europa, Espana e Galicia.6. Identificar e localizar no tempo e no espazo os procesos e acontecementos máis relevantes na historia domundo, de Europa, de Espana e de Galicia, identificando as suas causas e consecuencia, para adquirir unhaperspectiva global da evolución da humanidade, e para conseguir ser capaces de elaborar unha interpretacióndinámica desta que permita comprender a pluralidade de comunidades en que se distribuen os seres humanos e,de xeito particular, a propia.7. Valorar a diversidade cultural -puntos de vista, formas de vida, códigos morais- manifestando actitudes derespecto e tolerancia por outras culturas e por opinións que non coinciden coas propias, sempre que non sexanatentatorias contra a dignidade humana, sen renunciar por iso a un xuízo crítico sobre elas.8. Comprender e identificar as novas necesidades sociais que se produciron a partir da revolución industrial ea maneira en que influen na organización das paisaxes rurais e urbanas.9. Conecer os elementos tecnicos básicos das manifestacións artísticas dentro da sua realidade socio -cultural, para aprender así a valorar o patrimonio natural, histórico, cultural e artístico, asumindo aresponsabilidade que supón a sua conservación e apreciándoo como recurso para o enriquecemento individual ecolectivo.10. Comprender a singularidade do patrimonio natural, histórico, cultural e linguístico galego, participandoactivamente na sua conservación e mellora.11. Adquirir e empregar o vocabulario específico que ofrecen as ciencias sociais para que a sua incorporaciónao vocabulario habitual aumente a precisión no uso da linguaxe e enriqueza a comunicación.12. Obter, comprender e relacionar información verbal, escrita, gráfica, icónica, estatística e cartográficaprocedente de fontes diversas, incluídas as que corresponden ao contorno físico e social, aos medios decomunicación e ás tecnoloxías da información. Aprender a tratala de xeito autónomo e crítico de acordo co finperseguido, e comunicala aos demais de maneira organizada e intelixible.

8

13. Valorar a construción colectiva do conecemento científico, reconecendo o seu carácter provisional ecomparalo co conecemento social.14. Realizar tarefas en grupo e participar en debates cunha actitude construtiva, crítica e tolerante,fundamentando adecuadamente as opinións e valorando o diálogo como unha vía necesaria para a solución dosproblemas humanos e sociais.15. Resolver problemas e levar cabo estudos e investigacións escolares aplicando os instrumentosconceptuais, as tecnicas e os procedementos básicos da indagación característicos das ciencias sociais.16. Conecer o funcionamento das sociedades democráticas, apreciando os seus valores fundamentais e o feitode que os dereitos e liberdades humanas constituen un logro irrenunciable da humanidade e unha condiciónnecesaria para a paz. Denunciar, en consecuencia, actitudes e situacións discriminatorias e inxustas, amosándosesolidario cos pobos, grupos sociais e persoas privados dos seus dereitos ou dos recursos económicos necesarios.17. Procurar a comprensión da realidade social galega actual como unha realidade dinámica e cambiante quese construe continuamente en contacto con outras sociedades e culturas. Asumir a necesidade de ordenación doterritorio desde criterios sustentables, respectando o patrimonio natural e construído e recollendo, así mesmo, opanorama futuro que pode ofrecerse tras a análise destes presupostos.

Estes obxectivos, ao seren referidos aos catro cursos da etapa e debido a sua longa redacción, implicanunha complexidade que esixen unha análise detallado dos mesmos, da que extraemos as seguintes conclusións: 1. Están formulados en relación a distintos tipos de capacidades:

a. conecementos: venen definidos por coñecer, comprender ou identificar (obxectivos 2, 3 ou 5). b. destrezas: venen definidos por obter, comprender, relacionar, resolver (obxectivos 11 ou 13).c. actitudes: venen definidos por promover sentimento, valorar, participar (obxectivos 1, ou 12).Un só obxectivo pode incluír varios tipos de capacidades, como indican algunhas formulacións: identificar,

localizar e analizar (obxectivos 2 e 3), ou coñecer e valorar (obxectivos 8 e 16).2. Maioritariamente son de carácter interdisciplinar, partindo sempre dunha realidade poliedrica que conectapolítica, sociedade, medio ambiente, cultura, xeografía, etc.3. Perseguen tanto finalidades para o individuo como tale para o individuo en canto forma parte dun grupo etraballa en grupo (obxectivo 13). 4. Polas posibilidades pedagóxicas e o grado de madurez intelectual do alumnado priorizamos, sen que istoimplique exclusión dos outros, os obxectivos referidos ás capacidades cognitivas de conecemento e de destrezas.

3. 2.CONTRIBUCIÓN DA MATERIA AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE

Enfoque competencial da materia. Este Departamento didáctico parte do convicción de que osprofundos e rápidos cambios que experimenta a nosa sociedade e o mundo do conecemento e a tecnoloxía, esixennovos enfoques de aprendizaxe nos nosos centros educativos, tal e como amosan as ultimas políticaseducativas nacionais e supranacionais.

A Recomendación 2006/962/EC do Parlamento Europeo e do Consello , do 18 de decembro de2006, sobre as competencias clave para a aprendizaxe permanente promovía xa hai unha decada, a potenciación

9

da aprendizaxe por competencias como complemento ao tradicional aprendizaxe por contidos. Ademais, na propialexislación educativa do noso país, a Lei Orgánica 2/2006 de Educación modificada pola Lei Orgánica

8/2013 de Mellora da Calidade do Ensino, apostase tamen por este enfoque competencial.

O Decreto 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da Educación SecundariaObrigatoria e do Bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia establece 7 competencias clave, e na Orde

ECD/65/2015, de 21 de xaneiro, descríbense as distintas relacións entre as competencias, os contidos e os

criterios de avaliación da educación primaria, a Educación Secundaria Obrigatoria e o Bacharelato, descritas noanexo I desta Orde. Ao longo da presente programación, e seguindo coa lexislación vixente en ESO, referirase ásseguintes competencias coas seguintes siglas:

COMPETENCIAS CLAVE (LOMCE)

Competencia en comunicación linguística (CCL)

Competencia matemática e competencia en ciencias e tecnoloxía (CMCCT)

Competencia dixital (CD)

Competenicas sociais e cívicas (CSC)

Competencia para aprender a aprender (CAA)

Competencia en sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE)

Competencia en conciencia e expresión culturais (CCEC)As competencias, competencias clave (terminoloxía adoptada pola Recomendación Europea que asume

agora a LOMCE), deben ser concibidas como o conxunto de habilidades cognitivas, destrezas e actitudes

que posibilitan a resolución dunha tarefa con eficacia: desempeño. Entendense como un elementobásico para que os alumnos e alumnas que rematan o ensino obrigatorio logren a sua realización persoal, poidanexercer a cidadanía activa e se incorporen á vida adulta de xeito adecuado. Por tanto, o enfoque competencial ha depromover o desenvolvemento íntegro do alumnado.

Na concreción curricular proposta as competencias, en paralelo cos obxectivos educativos, son un referente,de tal modo que todas as materias contribuan á sua consecución, e conformen un nucleo organizador da etapa.Deste xeito, o currículo por competencias que defendemos configurará unha aprendizaxe integradora e

orientada á aplicación dos coñecementos adquiridos.

O cambio curricular ao que asistimos implica novos enfoques que deben atender á integración real das

competencias no currículo na aula, tanto no deseno e desenvolvemento da programación, na suaimplementación, como na propia avaliación, tal e como facemos referencia neste documento. As concreciónscurriculares das distintas materias das distintas materias colaboran a tal fin.

Na presente programación explicítase a contribución das materias ao logro e adquisición das

competencias quedando reflectida en cada unha das unidades didácticas nas que se organizan as materias,establecese e concretase a relación entre os criterios e indicadores de avaliación coas competencias que se

10

traballan en avalían en cada unidade. Posteriormente elaboráronse os perfís de área e os perfís

competenciais que nos permiten identificar as competencias que desenvolvemos en cada área ou materia e quefacilitarán a avaliación.

É fundamental a proposta de tarefas e situacións de aprendizaxe significativas que impliquen aresolución de problemas mediante a aplicación do aprendido, para promover a unha aprendizaxe activa doestudante. O deseno desas actividades integradas permitirá ao alumnado avanzar cara a resultados deaprendizaxe en máis dunha competencia ao mesmo tempo. Velarase en todo momento por un tratamento

equilibrado das distintas competencias clave na programación didáctica de cada unha das materias, tal ecomo se describe nos apartados referidos a cada materia.

3.3.XEOGRAFÍA E HISTORIA, 1º ESO

3.3.1.CONCRECIÓN CURRICULARIndícase a continuacón a concreción curricular da materia. Pártese da concreción de cada estándar de aprendizaxeavaliable, a partires de cada criterio de avaliación, e a sua relación competencial:

Trim. Crit.

Aval.Estándares

Grao mínimo para superar a materiaC.C.

T1XH-B1.1

1º-XHB1.1.1. Interpreta como influen os mo-vementos astronómicos na distribución da ra-diación solar e nas zonas bioclimáticas do pla-neta.

Cita os movementos da Terra e identifica as suas principais con-secuencias. CAA,CMC-

CT, CD

T1XH-B1.1

1º-XHB1.1.2. Analiza un mapa de fusos hora-rios e diferencia zonas do planeta de similareshoras.

Sabe que e un fuso horario e cantos hai.CAA, CMC-CT, CD

T1XH-B1.2

1º-XHB1.2.1. Clasifica e distingue proxec-cións, e compara una proxección de Mercatorcon una de Peters.

Cita e compara distintos tipos de proxeccións.CAA, CMC-CT, CD

T1 XH-B1.3

1º-XHB1.3.1. Clasifica e distingue tipos deimaxes de satelite e mapas.

Clasifica e distingue distintos tipos de mapas. Nomea os princi-pais elementos dun mapa.

CAA, CMC-CT, CD

T1XH-B1.4

1º-XHB1.4.1. Localiza un punto xeográficonun planisferio e distingue os hemisferios daTerra e as suas principais características.

Distingue os hemisferios da Terra e localiza un punto xeográfi-co nun planisferio

CAA, CMC-CT, CD

T1XH-B1.4

1º-XHB1.4.2. Localiza espazos xeográficos elugares nun mapa, utilizando datos de coor-denadas xeográficas

Indica a latitude e a lonxitude de diferentes puntos nun mapa.CAA, CMC-CT, CD

T1 XH-B1.5

1º-XHB1.5.1. Situa nun mapa físico as princi-pais unidades do relevo europeo e mundial.

Situa nun mapa físico do mundo as principais unidades do re-levo

CAA, CMC-CT, CD

T1 XH-B1.6

1º-XHB1.6.1. Localiza nun mapa físico mun-dial os elementos e as referencias físicas prin-

Localiza nun mapa físico mundial os elementos e as referenciasfísicas principais: mares e oceanos, continentes, illas e arqui-

CAA, CMC-CT, CD, CCL

11

cipais: mares e oceanos, continentes, illas earquipelagos máis importantes, ríos e cadeasmontanosas principais.

pelagos máis importantes, ríos e cadeas montanosas princi-pais.

T1XH-B1.6

1º-XHB1.6.2. Elabora climogramas e mapasque situen os climas do mundo e reflictan oselementos máis importantes.

Define os conceptos de tempo e clima Realiza un esquema doselementos e dos factores do clima Situa nun mapa as princi -pais zonas climáticas. Nomea os tipos de climas que se dan encada zona climática Elabora climogramas.


T1XH-B1.7

1º-XHB1.7.1. Explica as características xeraisdo relevo europeo.

Localiza no mapa as principais unidades do relevo europeo. CAA, CMC-CT, CD, CCL,CAA

T1 XH-B1.8

1º-XHB1.8.1. Localiza no mapa as unidades eos elementos principais do relevo europeo.

Localiza no mapa as unidades e os elementos principais do re-levo europeo.

CAA, CMC-CT, CD

T1 XH-B1.9

1º-XHB1.9.1. Clasifica e localiza nun mapa ostipos de clima de Europa.

Clasifica e localiza nun mapa os tipos de clima de Europa. CAA, CMC-CT, CD, CCL

T1 XH-B1.9

1º-XHB1.9.2. Distingue e localiza nun mapaas zonas bioclimáticas do noso continente.

Nomea os distintos tipos de climas que se dan en Europa e osidentifica nun mapa.

CAA, CMC-CT, CD

T1XH-B1.10

1º-XHB1.10.1. Localiza nun mapa e en imaxesde satelite de Europa os principais espazosnaturais.

Localiza nun mapa e en imaxes de satelite de Europa os princi -pais espazos naturais.

CAA, CMC-CT, CD

T1XH-B1.11

1º-XHB1.11.1. Realiza procuras en medios im-presos e dixitais referidas a problemas am-bientais actuais, e localiza páxinas e recursosda web directamente relacionados con eles.

Realiza procuras en medios impresos e dixitais referidas a pro -blemas ambientais actuais, e localiza páxinas e recursos daweb directamente relacionados con eles.


T2XH-B3.1

1º-XHB3.1.1. Identifica elementos materiais,culturais ou ideolóxicos que son herdanza dopasado.

Identifica elementos materiais, culturais ou ideolóxicos queson herdanza do pasado. CSC, CCEC

T2 XH-B3.2

1º-XHB3.2.1. Nomea e identifica catro clasesde fontes históricas.

Nomea e identifica catro clases de fontes históricas.CSC, CAA

T2XH-B3.2

1º-XHB3.2.2. Comprende que a historia nonse pode escribir sen fontes, sexan estas restosmateriais ou textuais.

Comprende que a historia non se pode escribir sen fontes, se-xan estas restos materiais ou textuais. CSC, CAA

T2XH-B3.2

1º-XHB3.2.3. Compara dous relatos a distintasescalas temporais sobre as conquistas de Ale-xandre.

Compara dous relatos a distintas escalas temporais sobre asconquistas de Alexandre. CSC, CAA

T2XH-B3.3

1º-XHB3.3.1. Ordena temporalmente algunsfeitos históricos e outros feitos salientables,utilizando para iso as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade.

Ordena temporalmente alguns feitos históricos.CSC, CMC-CT

T2XH-B3.4

1º-XHB3.4.1. Entende que varias culturas con-vivían á vez en diferentes enclaves xeográfi-cos.

Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes en-claves xeográficos.

CSC, CMC-CT

12

T2 XH-B3.5

1º-XHB3.5.1. Utiliza o vocabulario histórico eartístico imprescindible para cada epoca.

Utiliza o vocabulario histórico e artístico imprescindible paracada epoca.

CSC, CCL

T2 XH-B3.6

1º-XHB3.6.1. Reconece os cambios evolutivosata chegar á especie humana.

Cita os cambios evolutivos ata chegar á especie humana. CSC, CMC-CT

T2 XH-B3.7

1º-XHB3.7.1. Distingue etapas dentro da his-toria antiga.

Distingue etapas dentro da historia antiga. CSC, CMC-CT

T2 XH-B3.8

1º-XHB3.8.1. Realiza diversos tipos de eixescronolóxicos e mapas históricos.

Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos. CSC, CMC-CT, CAA

T2XH-B3.9

1º-XHB3.9.1. Explica a diferenza entre osdous períodos en que se divide a prehistoriae describe as características básicas da vida encada un.

Distingue as etapas da prehistoria e describe as característicasbásicas de cada unha delas. CSC, CCL,

CAA

T2 XH-B3.9

1º-XHB3.9.2. Analiza a transcendencia da re-volución neolítica e o papel da muller nela.

Analiza a transcendencia da revolución neolítica e o papel damuller nela.

CSC, CAA

T2XH-B3.10

1º-XHB3.10.1. Reconece as función dos pri-meiros ritos relixiosos como os da "deusanai".

Reconece as función dos primeiros ritos relixiosos como os da"deusa nai". CSC, CCEC

T2XH-B3.11

1º-XHB3.11.1. Describe formas de organiza-ción socio-económica e política, novas ata en-tón, como os imperios de Mesopotamia e deExipto.

Cita as primeiras civilizacións urbanas e as identifica nunmapa. Sabe os elementos comuns destas civilizacións. CSC, CAA,

CCL

T2XH-B3.12

1º-XHB3.12.1. Diferencia entre as fontesprehistóricas (restos materiais e ágrafos) e asfontes históricas (textos).

Diferencia entre as fontes prehistóricas (restos materiais e ágra-fos) e as fontes históricas (textos). CSC, CAA

T2 XH-B3.13

1º-XHB3.13.1. Interpreta un mapa cronolóxi-co-xeográfico da expansión exipcia.

Interpreta un mapa cronolóxico-xeográfico da expansión exip-cia.

CSC, CMC-CT, CAA

T2XH-B3.13

1º-XHB3.13.2. Describe as principais caracte-rísticas das etapas históricas en que se divideExipto.

Nomea as etapas nas que se divide a historia de Exipto.CSC, CCL

T2 XH-B3.14

1º-XHB3.14.1. Explica como materializabanos exipcios a sua crenza na vida do alen.

Explica como materializaban os exipcios a sua crenza na vidado alen.

CSC, CCEC,CCL

T2 XH-B3.14

1º-XHB3.14.2. Realiza un mapa conceptualcos principais deuses do panteón exipcio.

Nomea alguns Deuses do antigo Exipto. CSC, CCEC,CAA

T2XH-B3.15

1º-XHB3.15.1. Localiza nun mapa os princi-pais exemplos da arquitectura exipcia e damesopotámica.

Nomea os principais tipos de edificios da arquitectura exipcia emesopotámica.

CSC, CCEC,CAA

T3XH-B3.16

1º-XHB3.16.1. Identifica trazos da organiza-ción socio-política e económica das polis gre-gas a partir de fontes históricas de diferentes-tipos

Define o concepto de pole e nomea as principais. Identifica asprincipais características das poles gregas

CSC, CAA

13

T3XH-B3.16

1º-XHB3.16.2. Describe algunas das diferen-zas entre a democracia grega e as democra-cias actuais.

Describe algunas das diferenzas entre a democracia grega e asdemocracias actuais.

CSC, CCL,CAA

T3 XH-B3.17

1º-XHB3.17.1. Localiza nun mapa histórico ascolonias gregas do Mediterráneo.

Describe algunas das diferenzas entre a democracia grega e asdemocracias actuais.

CSC, CAA

T3 XH-B3.18

1º-XHB3.18.1. Elabora un mapa do imperiode Alexandre.

Elabora un mapa do imperio de Alexandre.CSC, CAA

T3XH-B3.18

1º-XHB3.18.2. Contrasta as acción políticas daAtenas de Pericles co imperio de AlexandreMagno.

Compara características políticas da Atenas de Pericles e do Im -perio de A. Magno. CSC, CAA

T3XH-B3.19

1º-XHB3.19.1. Explica as características esen-ciais da arte grega e a sua evolución no tem-po.

Explica as características esenciais da arte grega e a sua evolu -ción no tempo.

CSC, CCEC,CCL

T3XH-B3.19

1º-XHB3.19.2. Dá exemplos representativosdas áreas do saber grego, e discute por que seconsidera que a cultura europea parte da Gre-cia clásica.

Nomea as principais achegas da Grecia clásica.CSC, CCEC,CMCCT,CAA, CCL

T3 XH-B3.20

1º-XHB3.20.1. Confecciona un mapa coas eta-pas da expansión de Roma.

Identifica un mapa das distintas etapas da expansión de Roma.CSC, CAA

T3XH-B3.20

1º-XHB3.20.2. Identifica diferenzas e seme-llanzas entre as formas de vida republicanas eas do imperio na Roma antiga.

Nomea as diferentes etapas na evolución política de Roma.CSC, CAA

T3XH-B3.21

1º-XHB3.21.1. Compara obras arquitectónicase escultóricas de epocagrega e romana.

Compara obras arquitectónicas e escultóricas de epocagrega e romana.

CSC, CCEC,CAA

T3XH-B3.22

1º-XHB3.22.1. Fai un mapa da Península Ibe-rica onde se reflicten os cambios administrati-vos en epoca romana.

Fai un mapa da Península Iberica onde se reflicten os cambiosadministrativos en epoca romana. CSC, CAA

T3 XH-B3.22

1º-XHB3.22.2. Analiza exemplos do legadoromano que sobreviven na actualidade.

Nomea as principais achegas da antiga Roma. CSC, CCEC,CAA

T3XH-B3.22

1º-XHB3.22.3. Entende o que significou a ro-manización en distintos ámbitos sociais e xeo-gráficos.

Entende o que significou a romanización en distintos ámbitossociais e xeográficos. CSC, CCEC

3.3.2 TEMPORALIZACIÓNDe acordo co establecido pola Orde do 28 de maio de 2018, que aproba o calendario escolar, o presente curso comprenderá un mínimo de 173 días lectivos.Tendo en conta que esta materia, de xeito ordinario, ten unha carga horaria semanal de 3 sesións de 50 minutos, oreparto de unidades será o seguinte:

14

Nº UD TEMPORALIZACIÓN AVALIACIÓN

1 A terra e a sua representación 12 sesións (set-out)

1ª AVALIACIÓN(39 sesións)

2 O relevo terrestre 9 sesións (out)

3 As augas 9 sesións (nov)

4 O clima 9 sesións (nov-dec)

5 As paisaxes da Terra 6 sesións (xan)


6 Atlas dos continentes 6 sesións (xan-feb)

7 A Prehistoria 9 sesións (feb)

8 As civilizacións fluviais: Mesopotamia e Exipto 9 sesións (feb- mar)

9 A civilización grega 11 sesións (mar-abr)3ª AVALIACIÓN

(28 sesións)10 Roma, dona do mundo 11 sesións (maio)

11 Espana e Galicia na Antiguidade 6 sesións (mai-xun)

Ademais das sesións marcadas para cada unidade, contemplanse sesións adicadas á presentación da materia,avaliacións iniciais, realización de probas escritas, probas de recuperación, imprevistos, etc.

3.3.3.PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓNResulta fundamental ter presente que a finalidade da avaliación ten que ser formativa, pois trátase de detectar encada intre como se adaptan os alumnos e alumnas individualmente ao proceso de ensinanza-aprendizaxe previstoe corrixir de forma inmediata os erros do mesmo. No procedemento de avaliación desta materia, respetaranse osdistintos momentos e funcións naturais da avaliación: inicial, formativa e sumativa. Ten importancia crucial a avaliación inicial coa que valorar os conecementos previos e os esquemas mentais doalumnado e realizarase ao comezo de curso e de cada unidade didáctica ou tema novo. Un instrumento apropiadopara esta avaliación pode ser unha proba inicial escrita ou preguntas orais como tormenta de ideas, que nosoriente cara ao establecemento das estratexias de aprendizaxe e a realización das actividades máis axeitadas, para atotal e correcta consecución dos obxectivos previstos, así como destinadas a enlazar o xa aprendido co que se vai aaprender.Tipos de avaliación. Para que o proceso de avaliación sexa íntegro, todos os axentes ímplicados no proceso deaprendizaxe deben ser escoitados. É importante que o alumnado sexa tamen partícipe na avaliación de modo quenon soamente evalue o profesor, como ocorre no ensino tradicional no que destaca a heteroavaliación.Fomentarase a coavaliación e a autoavaliación por medio de ferramentas como as rúbricas que permitanconecer o grao de adquisición de contidos e competencias. Ademais, como se indicou anteriormente, o alumnadopoderá e deberá avaliar o traballo do profesorado cunha enquisa que se leva a cabo a finais de curso.Dende este Departamento óptase por un procedemento de avaliación o máis transparente posible de cara aoalumnado e ás familias, polo que en todo momento se informará tanto dos instrumentos como dos criterios de

15

avaliación e cualificación. Consideramos que se o alumnado conece cales son os obxectivos de aprendizaxe e comose van avaliar, será máis doado que os acade.Criterios de avaliación. Os criterios de avaliación seguen estritamente o currículo vixente na nosa comunidadeautónoma (Decreto 86/2015). Estes criterios son concretados en indicadores de avaliación para cada unidadedidáctica, de tal xeito que nos permiten a sua relación directa coas competencias que se traballan con cada undeles.

B1.1. Conecer o Sistema Solar e establecer as relacións entre os movementos da terra e a existenciadas estacións e do día e da noite, e comprender a sua importancia na distribución dos climas e da Biota.B1.2. Identificar e distinguir os sistemas de representación cartográfica, en soporte analóxico e dixital, e as suas es -calasB1.3. Analizar e identificar o mapa, e conecer as imaxes de satelite e os seus usos principais.B1.4. Localizar espazos xeográficos e lugares nun mapa ou imaxe de satelite, utilizando datos de coordenadas xeo -gráficas.B1.5. Localizar no mapamundi físico as principais unidades do relevo mundiais, os grandes ríos e as grandes zonasclimáticas, e identificar as suas característicasB1.6. Ter unha visión global do medio físico europeo e mundial, e das suas características xerais.B1.7. Ser capaz de describir as peculiaridades do medio físico europeo.B1.8. Situar no mapa de Europa as unidades e os elementos principais do relevo continental.B1.9. Conecer, comparar e describir os grandes conxuntos bioclimáticos que conforman o espazo xeográfico euro-peo.B1.10. Conecer os principais espazos naturais do noso continente.B1.11. Conecer, describir e valorar a acción do ser humano sobre o ambiente e as suas consecuencias.B3.1. Reconecer que o pasado non está "morto e enterrado", senón que determina o presente eos posibles futuros e espazos, ou influe neles.B3.2. Identificar, nomear e clasificar fontes históricas, e explicar diferenzas entre interpretacións de fontes diversas.B3.3. Explicar as características de cada tempo histórico e certos acontecementos que determinaron cambios funda -mentais no rumbo da historia, diferenciando períodos que facilitan o seu estudo e a sua interpretaciónB3.4. Entender que os acontecementos e os procesos ocorren ao longo do tempo e á vez no tempo (diacronía e sin-cronía).B3.5. Utilizar o vocabulario histórico e artístico con precisión, inseríndoo no contexto adecuado.B3.6. Entender o proceso de hominización.B3.7. Datar a Prehistoria e a Idade Antiga, e distinguir a escala temporal de etapas como estas.B3.8. Identificar e localizar no tempo e no espazo os procesos e os acontecementos históricos máis salientables daPrehistoria e da Idade Antiga, para adquirir unha perspectiva global da sua evolución.B3.9. Conecer as características da vida humana correspondentes aos dous períodos en que se divide a Prehistoria:Paleolítico e Neolítico.

16

B3.10. Identificar os primeiros ritos relixiososB3.11. Conecer algunhas características da vida humana neste período, así como o establecemento e a difusión dediferentes culturas urbanas, despois do neolítico.B3.12. Reconecer a importancia da descuberta da escritura.B3.13. Explicar as etapas en que se divide a historia de Exipto.B3.14. Identificar as principais características da relixión exipcia.B3.15. Localizar e describir algun exemplos arquitectónicos de Exipto e de Mesopotamia.B3.16. Conecer os trazos principais das polis gregas e a transcendencia do concepto de democracia.B3.17. Entender a transcendencia do concepto de colonización.B3.18. Distinguir entre o sistema político grego e o helenístico.B3.19. Entender o alcance do clásico na arte e na cultura occidentais.B3.20. Caracterizar os trazos principais da sociedade, a economía e a cultura romanas, e reconecer os conceptos decambio e continuidade na historia da Roma antiga.B3.21. Identificar e describir os trazos característicos de obras da arte grega e romana, diferenciando entre os queson específicos.B3.22. Establecer conexións entre o pasado da Hispania romana e o presente.

Instrumentos de avaliación a utilizar nas distintas materias serán variados para atender aos distintos estilos eritmos de aprendizaxe do alumnado, entre os que destacamos os seguintes:

• Probas de avaliación inicial para detectar o punto de partida de cada un dos alumnos, e as suas posiblescarencias e necesidades (vexase apartado específico).

• Observación diaria na aula e libro de rexistro: realización ou non dos traballos, esforzo individual,participación nas tarefas en grupo, etc

• Elaboración de portfolios como dossier no que deben recopilar as actividades realizadas e o reflexionarsobre o propio proceso de aprendizaxe da materia.

• Elaboración de cadernos de clase nos que deben aparecer tanto os apuntes tomados na clase como osexercicios realizados.

• Análise dos traballos individuais, normalmente de carácter escrito (comentarios de textos, elaboración ecomentarios de gráficas, proxecto emprendedor, traballos monográficos, etc.)

• Traballos en grupo, preferentemente en formato audiovisual, para ser expostos na aula que poderán seravaliados con listaxes de control.

• Rubricas como elemento primordial para conecer o grao de desempeno dunha competencia.• Probas escritas de carácter sumativo, normalmente ao rematar cada unidade, ou de cada duas con

conceptos difícilmente avaliables por outras vías.O profesorado levará rexistro das evidencias da aprendizaxe do alumnado no libro de profesorado dixital ou enformato papel.

17

Procedemento de cualificación e promoción

PUNTUACIÓNSSerán numericas, sen decimais e arredondada á centesima máis próxima e, en caso de equidistancia, ásuperior. As probas escritas puntuaranse numericamente do 0 ao 10, sendo o aprobado o 5. As rubricasestablecerán 4 columnas de nivel de desempeno, sendo o nivel C o mínimo para superar.BAREMACIÓN PARA AS CUALIFICACIÒNS

NOTA DE AVALIACIÓN

A cualificación resultará da media de todas as unidades impartidas.A ponderación dos instrumentos de avaliación será a que segue:-Probas de adquisición de contidos (exames escritos): 70%-Diario do profesor (observación do alumnado): 10% [dos calesvalorarase un 2,5% a conducta, un 5% a participación, e un 2,5% oesforzo]-Traballos entregados (individuais ou en grupo): 20%Para ter superada a avaliación o alumnado deberá ter superados osmínimos esixidos referidos a cada estándar.

NOTA FINAL EN CONVOCATORIAORDINARIA

A media aritmetica das cualificacións das tres avaliacións superadas.

NOTA FINAL EN CONVOCATORIAEXTRAORDINARIA

A cualificación obtida na proba escrita.

ESPECIFICACIÓNSTodas as probas e actividades propostas terán especificada a puntuación que corresponda e quedeterminará en cada momento o profesor grazas aos distintos instrumentos de avaliación.Tanto nas probas escritas de contidos como nos traballo a entregar, farase un DESCONTO de 0,1 puntospor faltas de ortografía, podendo acumular ata un desconto total de 2 puntos sobre a nota final doinstrumento de avaliación en cuestión.A nota mínima que hai que acadar nun exame, para facer media cos demáis instrumentos de avaliación eun 3,5; non facendose media cunha nota inferior.Realizaranse un mínimo de 2 exames escritos por trimestre e un máximo de 3.Calquera proba na que se tena copiado terá como consecuencia inmediata a anulación de dita proba,polo que deberase realizar a recuperación de toda a avaliación. De tratarse dunha proba de recuperación ,o exame queda suspenso e pendente para as probas de suficiencia, de copiar nestas probas quedarápendente para setembro e de copiar nesta convocatoria, a materia queda suspensa para o vindeiro curso.A evidente copia nos traballos de investigación individuais invalida tódolos traballos implicados, sen quea profesora se vexa na obriga de realizar unha labor de investigación.Non presentar os traballos en tempo e forma e a incomparecencia non xustificada 1 a un exame e motivo

1 Non se repetirán actividades e probas nos casos de non asistencia, agás en circunstancias excepcionais comoenfermidade debidamente xustificada. As actividades e probas non realizadas poderán facerse na recuperaciónpara tal efecto.

18

de suspenso no trimestreOs exames e/ou probas escritas poderán ir seguidas da correspondente contrastación oral sempre que oprofesor o considere oportuno, por exemplo se hai sospeita de que un alumno tena copiado. Esta probaoral se realizará nun prazo non superior aos catro días despois da dita proba escrita.ASISTENCIA E COMPORTAMENTONo caso de faltas de orde graves, impuntualidade, carencia reiterada do material preciso, comunicaraseao equipo directivo para levar a cabo as medidas oportunas recollidas no proxecto educativo do centro.PROBAS DE RECUPERACIONO alumnado que suspenda probas escritas ou non realizase os traballos pertinentes, realizará un examede recuperación do trimestre ou entregará o traballo despois das sesións de avaliación trimestral. Asuperación destes exames permitirá ata unha nota máxima de 5, e nunca se poderá este exame para unalumnao que queira subila nota.


3.4.1.CONCRECIÓN CURRICULARIndícase a continuacón a concreción curricular da materia. Pártese da concreción de cada estándar de aprendizaxeavaliable, a partires de cada criterio de avaliación, e a sua relación competencial:Trim. Crit.A

val.Estándares

Grao mínimo para superar a materiaC.C.

T3XH-B1.1

2º-XHB1.1.1. Localiza espazos xeográficos e lugaresnun mapa de Espana e de Galicia, utilizando datosde coordenadas xeográficas.

Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa de Es-pana e de Galicia, utilizando datos de coordenadas xeo-gráficas.

CAA, CMCCT,CD

T3 XH-B1.2

2º-XHB1.2.1. Enumera e describe as peculiaridadesdo medio físico espanol e galego.

Nomea as características xerais do medio físico da P.Ibe-rica

CAA, CMCCT,CD, CCL

T3 XH-B1.3

2º-XHB1.3.1. Situa nun mapa físico as principaisunidades do relevo espanol.

Situa nun mapa físico de Espana as principais unidadesdo relevo

CAA, CMCCT,CD

T3 XH-B1.3

2º-XHB1.3.2. Describe as unidades de relevo conaxuda do mapa físico de Espana.

Diferencia os distintos tipos de unidades de relevo enEspana. Diferencia os grandes conxuntos bioclimáticos

CAA, CMCCT,CD, CCL

T3 XH-B1.4

2º-XHB1.4.1. Situa nun mapa físico as principaisunidades do relevo galego.

Situa nun mapa físico as principais unidades do relevogalego.

CAA, CMCCT,CD

T3 XH-B1.4

2º-XHB1.4.2. Describe as unidades de relevo conaxuda do mapa físico de Galicia.

Nomea e distingue as principais unidades do relevo deGalicia.

CAA, CMCCT,CD, CCL

T3 XH-B1.5

2º-XHB1.5.1. Localiza nun mapa os grandes con-xuntos ou espazos bioclimáticos de Espana.

Localiza nun mapa os grandes conxuntos ou espazosbioclimáticos de Espana.

CAA, CMCCT,CD, CCL

T3XH-B1.5

2º-XHB1.5.2. Analiza e compara as zonas bioclimáti-cas espanolas utilizandográficos e imaxes.

Realiza gráficos sinxelos e obten deles algunha infor-mación. Compara diferentes imaxes de distintas zonasbioclimáticas

CAA, CMCCT,CD

T3 XH-B1.5

2º-XHB1.5.3. Localiza nun mapa os espazos biocli-máticos de Galicia.

Localiza nun mapa os espazos bioclimáticos de Galicia. CAA, CMCCT,CD

19

T3 XH-B1.6

2º-XHB1.6.1. Distingue e localiza nun mapa as pai-saxes de Espana e de Galicia.

Localiza nun mapa os principais espazos naturais de Es -pana e de Galicia.

CAA, CMCCT,CD

T3XH-B1.7

2º-XHB1.7.1. Realiza procuras en medios impresose dixitais referidas a problemas ambientais actuaisen Espana e en Galicia, e localiza páxinas e recursosda web directamente relacionados con eles.

Nomea os principais problemas ambientais de Espanae Galicia na actualidade. Obten información de diversosmedios sobre diferentes problemas medioambientais erealiza un informe con dita información.

CAA, CMCCT,CD, CCL

T3XH-B2.1

2º-XHB2.1.1. Localiza no mapa mundial os conti-nentes e as áreas máis densamente poboadas.

Conece os movementos naturais da poboación. Enten-de o concepto de densidade de poboación. Conececomo se distribue a poboación mundial e as principaiscausas de dita distribución.

CAA, CMCCT,CSC, CD

T3 XH-B2.2

2º-XHB2.1.2. Explica o impacto das ondas migrato-rias nos países de orixe e nos de acollemento.

Sinala as consecuencias máis importantes das migra-cións.

CAA, CMCCT,CSC, CD

T3 XH-B2.2

2º-XHB2.2.1. Explica as características da poboacióneuropea.

Conece cales son as áreas máis poboadas de Europa enomea algunha causa de dita disribución.

C A A , C C L ,CSC, CD

T3XH-B2.2

2º-XHB2.2.2. Compara entre países a poboación eu-ropea segundo a sua distribución, a sua evolución ea sua dinámica.

Compara datos demográficos de distintos países.CAA, CMCCT,CSC, CD, CCL

T3 XH-B2.3

2º-XHB2.3.1. Explica a pirámide de poboación deEspana e das suas comunidades autónomas.

Explica a pirámide de poboación de Espana e das suascomunidades autónomas.

CAA, CMCCT,CSC, CD, CCL

T3XH-B2.3

2º-XHB2.3.2. Analiza en distintos medios os move-mentos migratorios nas ultimas tres decadas en Es-pana.

Analiza noticias sobre movementos migratorios en Es-pana.


T3 XH-B2.4

2º-XHB2.4.1. Conece o proceso da emigración gale-ga, as suas etapas e os destinos principais.

Conece o proceso da emigración galega, as suas etapase os destinos principais.


T3XH-B2.5

2º-XHB2.5.1. Realiza un gráfico con datos da evolu-ción do crecemento da poboación urbana no mun-do.

Realiza un gráfico con datos da evolución do crecemen-to da poboación urbana no mundo.


T3XH-B2.5

2º-XHB2.5.2. Situa no mapa do mundo as vinte ci -dades máis poboadas, di a que país pertencen e ex-plica a sua posición económica.

Localiza nun mapa as cidades máis poboadas. CAA, CMCCT,C S C , C D ,CCL

T3 XH-B2.6

2º-XHB2.6.1. Resume elementos que diferencien ourbano e o rural en Europa.

Nomea as principais características das cidades en Euro-pa.


T3 XH-B2.6

2º-XHB2.6.2. Distingue os tipos de cidades do nosocontinente.

Nomea as cidades máis importantes de Europa. CAA, CMCCT,CSC, CD, CCL

T2XH-B2.7

2º-XHB2.7.1. Interpreta textos que expliquen as ca-racterísticas das cidades de Espana e de Galicia,axudándose de internet ou de medios de comuni-cación escrita.

Obten información de distintas fontes sobre a rede ur-bana en Espana e Galicia. CAA, CMCCT,

CSC, CD, CCL

T2XH-B2.8

2º-XHB2.8.1. Situa os parques naturais espanoisnun mapa, e explica a situación actual dalguns de-les.

Situa os parques naturais espanois nun mapa, e explicaa situación actual dalguns deles.


20

T2

XH-B2.8

2º-XHB2.8.2. Elabora gráficos de distinto tipo (li-neais, de barra e de sectores) en soportes virtuaisou analóxicos, que reflictan información económicae demográfica de países ou áreas xeográficas a par -tir dos datos elixidos.

Elabora gráficos sinxelos a partir de datos demográfi-cos.

CAA, CMCCT,CCL, CD

T2 XH-B2.9

2º-XHB2.9.1. Clasifica as principais paisaxes huma-nizadas espanolas a traves de imaxes.

Clasifica as principais paisaxes humanizadas espanolasa traves de imaxes.


T2 XH-B2.10

2º-XHB2.10.1. Compara paisaxes humanizadas es-panolas segundo a sua actividade económica.

Conece os principais problemas medioambientais queafectan a Espana.


T1 XH-B3.1

2º-XHB3.1.1. Identifica elementos materiais, cultu-rais ou ideolóxicos que son herdanza do pasado.

Define o concepto de Historia. Conece as etapas da His -toria Sabe que e unha fonte histórica.

CSC, CCEC

T1 XH-B3.2

2º-XHB3.2.1. Nomea e identifica catro clases de fon-tes históricas.

Nomea e identifica catro clases de fontes históricas.CSC, CAA

T1XH-B3.2

2º-XHB3.2.2. Comprende que a historia non sepode escribir sen fontes, xa sexan estas restos mate-riais ou textuais.

Comprende que a historia non se pode escribir sen fon-tes, xa sexan estas restos materiais ou textuais. CSC, CAA

T1XH-B3.3

2º-XHB3.3.1. Ordena temporalmente alguns feitoshistóricos e outros feitos salientables, utilizandopara iso as nocións básicas de sucesión, duración esimultaneidade.

Conece diferentes nocións relativas ao tempo histórico.Ordena cronoloxicamente diferentes feitos históricos.

CSC, CMCCT

T1 XH-B3.3

2º-XHB3.3.2. Realiza diversos tipos de eixes cronol-óxicos e mapas históricos.

Realiza diferentes eixes cronolóxicos sinxelos. Analizamapas históricos sinxelos.

CSC, CMCCT

T1 XH-B3.4

2º-XHB3.4.1. Entende que varias culturas convivíaná vez en diferentes enclaves xeográficos.

Entende que varias culturas convivían á vez en diferen-tes enclaves xeográficos.

CSC, CMCCT

T1 XH-B3.5

2º-XHB3.5.1. Utiliza o vocabulario histórico e artísti-co imprescindible para cada epoca.

Utiliza un vocabulario histórico e artístico básico.CSC, CCL

T1 XH-B3.6

2º-XHB3.6.1. Utiliza as fontes históricas e entendeos límites do que se pode escribir sobre o pasado.

Nomea as etapas da Idade Media.CSC, CAA

T1XH-B3.7

2º-XHB3.7.1. Compara as formas de vida (en diver-sos aspectos) do Imperio Romano coas dos reinosxermánicos.

Compara as formas de vida (en diversos aspectos) doImperio Romano coas dos reinos xermánicos. CSC, CAA

T1XH-B3.8

2º-XHB3.8.1. Caracteriza a sociedade feudal e as re-lacións entre senores e campesinos.

Define o concepto de Feudalismo. Nomea as principaiscaracterísticas da sociedade Feudal. Define o conceptode feudo e nomea as suas partes.

CSC

T1XH-B3.9

2º-XHB3.9.1. Comprende as orixes do Islam e o seualcance posterior.

Conece onde e como nace o Islam. Nomea as principaiscaracterísticas da relixión islámica. Nomea as causas dainvasión musulmana da P.Iberica.

CSC, CCEC

T1XH-B3.9

2º-XHB3.9.2. Explica a importancia de Al-Andalusna Idade Media.

Define Al Ándalus e nomea as etapas da sua evoluciónpolítica. Compara a traves de diferentes textos o modode vida dos musulmáns e dos cristiáns

CSC, CCEC,CMCCT, CCL

21

T1XH-B3.10

2º-XHB3.10.1. Interpreta mapas que describen osprocesos de conquista e repoboación cristiás na Pe-nínsula Iberica.

Ordena mapas de diferentes datas, da evolución dosreinos cristiás CSC, CAA

T1 XH-B3.10

2º-XHB3.10.2. Explica a importancia do Camino deSantiago.

Sabe dar algunha razón da importancia do Camino deSantiago.

CSC, CCEC,CCL

T1XH-B3.11

2º-XHB3.11.1. Comprende o impacto dunha crisedemográfica e económica nas sociedades medie-vais europeas.

Nomea os principais cambios que se dan a partir do se-culo XIII. Nomea as principais causas da crise do seculoXIV. Analiza diferentes documentos sobre a Peste Negrae saca conclusións

CSC

T1,2XH-B3.12

2º-XHB3.12.1. Describe características da arte romá-nica, gótica e islámica.

Nomea as principais características da arte románica.Nomea as principais características da arte gótica. Com-para e distingue unha obra Románica dunha obra Góti -ca

CSC, CCEC,CCL

3.4.2. TEMPORALIZACIÓNDe acordo co establecido pola Orde do 28 de maio de 2018, que aproba o calendario escolar, o presente curso comprenderá un mínimo de 172 días lectivos.Tendo en conta que esta materia, de xeito ordinario, ten unha carga horaria semanal de 3 sesións de 50 minutos, oreparto de unidades será o seguinte:


1 Pobos bárbaros e reinos xermánicos 9 sesións (set-out)


2 A Europa feudal 12 sesións (out)

3 A Europa do Románico 8 sesións (nov)

4 Renovación e crise no mundo feudal 12 sesións (nov-dec)

5 A Europa do Gótico 8 sesións (xan)2ª AVALIACIÓN

(30 sesións)6 A P.I na Idade Media. O reino de Galicia 10 sesións (xan-feb)

7 As paisaxes naturais de Espana 12 sesións (feb)

8 A paisaxe natural galega 6 sesións (feb- mar)3ª AVALIACIÓN

(26 sesións)9 A poboación mundial. 9 sesións (mar-abr)

10 Os movementos migratorios 5 sesións (maio)

11 O espazo urbano 6 sesións (mai-xun)Ademais das sesións marcadas para cada unidade, contemplanse sesións adicadas á presentación da materia,avaliacións iniciais, realización de probas escritas, probas de recuperación, imprevistos, etc.

22

3.4.3.PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓNResulta fundamental ter presente que a finalidade da avaliación ten que ser formativa, pois trátase de detectar encada intre como se adaptan os alumnos e alumnas individualmente ao proceso de ensinanza-aprendizaxe previstoe corrixir de forma inmediata os erros do mesmo. No procedemento de avaliación desta materia, respetaranse osdistintos momentos e funcións naturais da avaliación: inicial, formativa e sumativa. Ten importancia crucial a avaliación inicial coa que valorar os conecementos previos e os esquemas mentais doalumnado e realizarase ao comezo de curso e de cada unidade didáctica ou tema novo. Un instrumento apropiadopara esta avaliación pode ser unha proba inicial escrita ou preguntas orais como tormenta de ideas, que nosoriente cara ao establecemento das estratexias de aprendizaxe e a realización das actividades máis axeitadas, para atotal e correcta consecución dos obxectivos previstos, así como destinadas a enlazar o xa aprendido co que se vai aaprender.Tipos de avaliación. Para que o proceso de avaliación sexa íntegro, todos os axentes ímplicados no proceso deaprendizaxe deben ser escoitados. É importante que o alumnado sexa tamen partícipe na avaliación de modo quenon soamente evalue o profesor, como ocorre no ensino tradicional no que destaca a heteroavaliación.Fomentarase a coavaliación e a autoavaliación por medio de ferramentas como as rúbricas que permitanconecer o grao de adquisición de contidos e competencias. Ademais, como se indicou anteriormente, o alumnadopoderá e deberá avaliar o traballo do profesorado cunha enquisa que se leva a cabo a finais de curso.Dende este Departamento óptase por un procedemento de avaliación o máis transparente posible de cara aoalumnado e ás familias, polo que en todo momento se informará tanto dos instrumentos como dos criterios deavaliación e cualificación. Consideramos que se o alumnado conece cales son os obxectivos de aprendizaxe e comose van avaliar, será máis doado que os acade.Criterios de avaliación. Os criterios de avaliación seguen estritamente o currículo vixente na nosa comunidadeautónoma (Decreto 86/2015). Estes criterios son concretados en indicadores de avaliación para cada unidadedidáctica, de tal xeito que nos permiten a sua relación directa coas competencias que se traballan con cada undeles.

B1.1. Localizar espazos xeográficos e lugares nun mapa ou nunha imaxe de satelite, utilizando datos de coordena-das xeográficasB1.2. Ter unha visión global do medio físico de Espana e de Galicia, e das suas características xerais.B1.3. Situar no mapa de Espana as unidades e os elementos principais do relevo peninsular, así como os grandesconxuntos ou espazos bioclimáticos.B1.4. Situar no mapa de Galicia as unidades e os elementos principais do relevo, así como os grandes conxuntos ouespazos bioclimáticos.B1.5. Conecer e describir os grandes conxuntos bioclimáticos que conforman o espazo xeográficoespanol e galego.B1.6. Conecer os principais espazos naturais de Espana e de Galicia.

23

B1.7. Conecer, describir e valorar a acción do ser humano sobre o ambiente espanol e galego, e as suas consecuen -cias.B2.1. Comentar a información en mapas do mundo sobre a densidade de poboación e as migracións.B2.2. Analizar a poboación europea no relativo á sua distribución, evolución e dinámica, e ás suas migracións e po -líticas de poboación.B2.3. Analizar as características da poboación espanola, a sua distribución, dinámica e evolución, e os movementosmigratorios.B2.4. Analiza as características da poboación de Galicia, a sua distribución, dinámica e evolución, e os movementosmigratoriosB2.5. Sinalar nun mapamundi as grandes áreas urbanas, e identificar e comentar o papel das cida des mundiaiscomo dinamizadoras da economía das suas rexiónsB2.6. Comprender o proceso de urbanización, os seus proles e os seus contras en Europa.B2.7. Reconecer as características das cidades espanolas e galegas, e as formas de ocupación do espazo urbano.B2.8. Conecer os principais espazos naturais protexidos a nivel peninsular e insular.B2.9. Identificar as principais paisaxes humanizadas espanolas e galegas, e identificalas por comunidades autóno -masB2.10. Conecer e analizar os problemas e os retos ambientais que afronta Espana, a sua orixe e as posibles víaspara afrontar estes problemas.B3.1. Reconecer que o pasado non está "morto e enterrado", senón que determina o presente e os posibles futurose espazos, ou influe neles.B3.2. Identificar, nomear e clasificar fontes históricas, e explicar diferenzas entre interpretacións de fontes diversas.B3.3. Explicar as características de cada tempo histórico e certos acontecementos que determinaroncambios fundamentais no rumbo da historia, diferenciando períodos que facilitan o seu estudo e a sua interpreta -ción.B3.4. Entender que os acontecementos e os procesos ocorren ao longo do tempo e á vez no tempo(diacronía e sincronía).B3.5. Utilizar o vocabulario histórico e artístico con precisión, inseríndoo no contexto adecuado.B3.6. Caracterizar a alta Idade Media en Europa e reconecer a dificultade da falta de fontes históricas neste período.B3.7. Describir a nova situación económica, social e política dos reinos xermánicos.B3.8. Explicar a organización feudal e as suas consecuencias.B3.9. Analizar a evolución dos reinos cristiáns e musulmáns, nos seus aspectos socioeconómicos, políticos e cultu -rais.B3.10. Entender o proceso das conquistas e a repoboación dos reinos cristiáns na Península Ibericae as suas relacións con Al- Andalus.B3.11. Entender o concepto de crise e as suas consecuencias económicas e sociais.B3.12. Comprender as características e as funcións da arte na Idade Media.

24











PUNTUACIÓNSSerán numericas, sen decimais e arredondada á centesima máis próxima e, en caso de equidistancia, ásuperior. As probas escritas puntuaranse numericamente do 0 ao 10, sendo o aprobado o 5. As rubricasestablecerán 4 columnas de nivel de desempeno, sendo o nivel C o mínimo para superar.BAREMACIÓN PARA AS CUALIFICACIÒNS

NOTA DE AVALIACIÓN

A cualificación resultará da media de todas as unidades impartidas.A ponderación dos instrumentos de avaliación será a que segue:-Probas de adquisición de contidos (exames escritos): 70%-Diario do profesor (observación do alumnado): 10% [dos calesvalorarase un 2,5% a conducta, un 5% a participación, e un 2,5% oesforzo]-Traballos entregados (individuais ou en grupo): 20%Para ter superada a avaliación o alumnado deberá ter superados osmínimos esixidos referidos a cada estándar.



25



ESPECIFICACIÓNSTodas as probas e actividades propostas terán especificada a puntuación que corresponda e quedeterminará en cada momento o profesor grazas aos distintos instrumentos de avaliación.Tanto nas probas escritas de contidos como nos traballo a entregar, farase un DESCONTO de 0,1 puntospor faltas de ortografía, podendo acumular ata un desconto total de 2 puntos sobre a nota final doinstrumento de avaliación en cuestión.A nota mínima que hai que acadar nun exame, para facer media cos demáis instrumentos de avaliación eun 3,5; non facendose media cunha nota inferior.Realizaranse un mínimo de 2 exames escritos por trimestre e un máximo de 3.Calquera proba na que se tena copiado terá como consecuencia inmediata a anulación de dita proba,polo que deberase realizar a recuperación de toda a avaliación. De tratarse dunha proba de recuperación ,o exame queda suspenso e pendente para as probas de suficiencia, de copiar nestas probas quedarápendente para setembro e de copiar nesta convocatoria, a materia queda suspensa para o vindeiro curso.A evidente copia nos traballos de investigación individuais invalida tódolos traballos implicados, sen quea profesora se vexa na obriga de realizar unha labor de investigación.Non presentar os traballos en tempo e forma e a incomparecencia non xustificada 2 a un exame e motivode suspenso no trimestreOs exames e/ou probas escritas poderán ir seguidas da correspondente contrastación oral sempre que oprofesor o considere oportuno, por exemplo se hai sospeita de que un alumno tena copiado. Esta probaoral se realizará nun prazo non superior aos catro días despois da dita proba escrita.ASISTENCIA E COMPORTAMENTONo caso de faltas de orde graves, impuntualidade, carencia reiterada do material preciso, comunicaraseao equipo directivo para levar a cabo as medidas oportunas recollidas no proxecto educativo do centro.PROBAS DE RECUPERACIONO alumnado que suspenda probas escritas ou non realizase os traballos pertinentes, realizará un examede recuperación do trimestre ou entregará o traballo despois das sesións de avaliación trimestral. Asuperación destes exames permitirá ata unha nota máxima de 5, e nunca se poderá este exame para unalumnao que queira subila nota.


3.5.1.CONCRECIÓN CURRICULARIndícase a continuacón a concreción curricular da materia. Pártese da concreción de cada estándar de aprendizaxeavaliable, así como o grao mínimo para superalo, a partires de cada criterio de avaliación, e a sua relación


26

competencial. Asimesmo faise referencia á distribución trimestral do mesmo:

Trim.Crit.

Aval.Estándares Grao mínimo para superar a materia C.C.

T2XH-B1.1

3º-XHB1.1.1 - Clasifica e distingue tipos de mapas e imaxes satelite.

Distingue tipos de mapas e imaxes satelite.CAA, CMCT, CCL, CD

T2XH-B1.1

3º-XHB1.1.2 - Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa utilizando datos de coordenadas xeográficas.

Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa utilizando datos de coordenadas xeográficas

CAA, CMCT, CD

T2XH-B1.1

3º-XHB1.1.3 - Conece e interpreta os tipos mapas temáticos.

Conece e interpreta os tipos mapas temáticos.CAA, CMCT, CCL, CD

T2XH-B2.1

3º-XHB2.1.1 - Distingue nun mapa político a distribución territorial de Espana: comunidades autónomas, capitais, provincias e illas.

Distingue nun mapa político a distribución territorial de Espana: comunidades autónomas, capitais, provincias e illas.

CCL, CMCT, CD, CAA, CSC

T2XH-B2.2

3º-XHB2.2.1 - Compara a poboación activa de cada sector en diversos países e analiza o grao de desenvolvemento que amosan estes datos.

Reconece a poboación activa de cada sector en diversos países e analiza o grao de desenvolvemento que amosan estes datos.


T2XH-B2.3

3º-XHB2.3.1 - Diferencia os sectores económicos europeos.

Diferencia os sectores económicos europeos.CCL, CMCT, CAA, CSC

T2XH-B2.4

3º-XHB2.4.1 - Diferencia aspectos concretos e a sua interrelación dentro dun sistema económico.

Reconece aspectos concretos e a sua interrelación dentro dun sistema económico.

CCL, CSIEE, CAA, CSC

T2XH-B2.5

3º-XHB2.5.1 - Define o desenvolvemento sustentable e describe conceptos clave relacionados con el.

Define o desenvolvemento sustentable e reconece conceptos clave relacionados con el.


T2XH-B2.6

3º-XHB2.6.1 - Situa no mapa as principais zonas cerealistas, como exemplo de recurso agrario no mundo, e as máis importantes masas forestais do mundo.

Situa no mapa as principais zonas cerealistas, domundo, e as máis importantes masas forestais do mundo.

CAA, CD, CMCT

T2XH-B2.6

3º-XHB2.6.2 - Localiza e identifica nun mapa as principais zonas produtoras de minerais no mundo.

Localiza nun mapa as principais zonas produtoras de minerais no mundo.

CAA, CSIEE, CD, CMCT

T2XH-B2.6

3º-XHB2.6.3 - Localiza e identifica nun mapa as principais zonas produtoras e consumidoras de enerxía no mundo.

Localiza nun mapa as principais zonas produtoras e consumidoras de enerxía no mundo.

CD, CAA, CSIEE, CMCT

T2XH-B2.6

3º-XHB2.6.4 - Identifica e nomea algunhas enerxías alternativas.

Identifica algunhas enerxías alternativas.CCL, CAA, CSIEE, CMCT

T2XH-B2.7

3º-XHB2.7.1 - Procura información sobre a sobreexplotación dos caladoiros de pesca, usando recursos impresos e dixitais.

Procura información sobre a sobreexplotación dos caladoiros de pesca, usando recursos impresos e dixitais.

CCL, CMCT, CD, CAA, CSC, CSIEE

T2XH-B2.8

3º-XHB2.8.1 - Localiza nun mapa os países máis industrializados do mundo, a traves de lendas e símbolos adecuados.

Localiza nun mapa os países máis industrializados do mundo.

CCL, CAA, CSIEE

27

T3XH-B2.9

3º-XHB2.9.1 - Traza sobre un mapamundi o itinerario que segue un produto agrario e outro gandeiro desde a sua colleita ata o seu consumo en zonas afastadas, e extrae conclusións.

Traza sobre un mapamundi o itinerario que segue un produto agrario e outro gandeiro desde a sua colleita ata o seu consumo en zonasafastadas.

CD, CAA, CSC, CSIEE

T3XH-B2.10

3º-XHB2.10.1 - Define os indicadores que miden os intercambios económicos dun país.

Reconece os indicadores que miden os intercambios económicos dun país.

CAA, CD, CCL, CMCT, CSIEE

T3XH-B2.10

3º-XHB2.10.2 - Describe as características do comercio internacional na actualidade.

Reconece as características do comercio internacional na actualidade

CAA, CCL, CSC, CSIEE

T3XH-B2.10

3º-XHB2.10.3 - Enumera as características dos bloques comerciais e as razóns polas que se constituen.

Enumera as características dos bloques comerciais.

CAA, CCL, CSC, CSIEE

T3XH-B2.11

3º-XHB2.11.1 - Identifica os tipos de turismo e os seus efectos

Identifica os tipos de turismo.CAA, CCL, CCEC, CSIEE, CD

T3XH-B2.11

3º-XHB2.11.2 - Valora a importancia do turismo na economía espanola e galega.

Valora a importancia do turismo na economíaCAA, CCL, CCEC, CSIEE, CD

T3XH-B2.12

3º-XHB2.12.1 - Comparar as características do consumo interior de países como Brasil e Francia.

Identifica as características do consumo interior de países como Brasil e Francia.

CAA, CCL, CSC, CSIEE, CD

T3XH-B2.12

3º-XHB2.12.2 - Crea mapas conceptuais, usando recursos impresos e dixitais, para explicar o funcionamento do comercio, e sinala os organismos que agrupan as zonas comerciais.

Crea mapas conceptuais, usando recursos impresos e dixitais, para explicar o funcionamento do comercio.

CAA, CCL, CSIEE, CD

T3XH-B2.12

3º-XHB2.12.3 - Describe o funcionamento dos intercambios a nivel internacional, utilizando mapastemáticos e gráficos nos que se reflictan as linas de intercambio.

Sinala o funcionamento dos intercambios a nivel internacional, utilizando mapas temáticos e gráficos nos que se reflictan as linas de intercambio.

CAA, CMCT, CSIEE, CD, CCL

T2XH-B2.13

3º-XHB2.13.1 - Realiza un informe sobre as medidaspara tratar de superar as situacións de pobreza.

Realiza un informe sobre as medidas para tratar de superar as situacións de pobreza.

CAA, CSC, CSIEE, CCL

T2XH-B2.13

3º-XHB2.13.2 - Sinala áreas de conflito belico no mapamundi e relaciónaas con factores económicos.

Sinala áreas de conflito belico no mapamundi e relaciónaas con factores económicos.

CCL, CAA, CSC, CSIEE

T1XH-B3.1

3º-XHB3.1.1 - Identifica elementos materiais, culturais ou ideolóxicos que son herdanza do pasado

Identifica elementos materiais, culturais ou ideolóxicos que son herdanza do pasado

CSC, CAA, CCEC

T1XH-B3.2

3º-XHB3.2.1 - Nomea e identifica catro clases de fontes históricas.

Nomea e identifica dous clases de fontes históricas.

CSC, CAA

T1XH-B3.2

3º-XHB3.2.2 - Comprende que a historia non se pode escribir sen fontes, xa sexan estas restos materiais ou textuais.

Comprende que a historia non se pode escribir sen fontes, xa sexan estas restos materiais ou textuais.

CSC, CAA

T1XH-B3.3

3º-XHB3.3.1 - Ordena temporalmente alguns feitos históricos e outros feitos salientables, utilizando para iso as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade.

Ordena temporalmente alguns feitos históricos e outros feitos salientables, utilizando para iso as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade.

CSC, CMCT

28

T1XH-B3.3

3º-XHB3.3.2 - Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos.

Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos.

CSC, CMCT

T1XH-B3.4

3º-XHB3.4.1 - Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

CSC, CMCT

T1XH-B3.5

3º-XHB3.5.1 - Utiliza o vocabulario histórico e artístico imprescindible para cada epoca.

Utiliza o vocabulario histórico e artístico imprescindible para cada epoca.

CSC, CCL

T1XH-B3.6

3º-XHB3.6.1 - Distingue modos de periodización histórica (Idade Moderna, Renacemento, Barroco, Absolutismo, etc.).

Reconece modos de periodización histórica (Idade Moderna, Renacemento, Barroco, Absolutismo, etc.).

CSC, CAA

T1XH-B3.7

3º-XHB3.7.1 - Identifica trazos do Renacemento e doHumanismo na historia europea, a partir de fontes históricas de diversos tipos.

Identifica trazos do Renacemento e do Humanismo na historia europea.

CSC, CCEC, CAA, CCL

T1XH-B3.8

3º-XHB3.8.1 - Conece obras e legado de artistas, humanistas e científicos da epoca.

Reconece obras e legado de artistas, humanistase científicos da epoca

CSC, CCEC, CMCT, CCL

T1XH-B3.9

3º-XHB3.9.1 - Analiza obras, ou fragmentos delas, dalguns autores desta epoca no seu contexto.

Cocene obras, ou fragmentos delas, dalguns autores desta epoca no seu contexto.

CSC, CCEC, CAA, CCL

T1XH-B3.10

3º-XHB3.10.1 - Distingue as características de reximes monárquicos autoritarios, parlamentarios e absolutos.

Relaciona as características de reximes monárquicos autoritarios, parlamentarios e absolutos.

CSC, CAA

T1XH-B3.11

3º-XHB3.11.1 - Comprende os conceptos de cambio e continuidade en relación co reinado dos Reis Católicos.

Identifica os conceptos de cambio e continuidade en relación co reinado dos Reis Católicos.

CSC, CAA

T1XH-B3.12

3º-XHB3.12.1 - Explica as causas que conduciron á descuberta de America para Europa, a sua conquista e a sua colonización.

Reconece as causas que conduciron á descuberta de America para Europa, a sua conquista e a sua colonización.

CSC, CMCT, CAA, CCL

T1XH-B3.12

3º-XHB3.12.2 - Conece os principais feitos da expansión de Aragón e de Castela polo mundo.

Conece a expansión de Aragón e de Castela polomundo.

CSC

T1XH-B3.12

3º-XHB3.12.3 - Sopesa interpretacións conflitivas sobre a conquista e a colonización de America.

Conece interpretacións conflitivas sobre a conquista e a colonización de America.

CSC, CAA, CCL

T1XH-B3.13

3º-XHB3.13.1 - Analiza as relacións entre os reinos europeos que conducen a guerras como a dos "Trinta Anos"

Reconece as relacións entre os reinos europeos que conducen a guerras como a dos "Trinta Anos".

CSC, CAA

3.5.2.TEMPORALIZACIÓN

De acordo co establecido pola Orde do 28 de maio de 2018, que aproba o calendario escolar, o presente curso comprenderá un mínimo de 173 días lectivos. Tendo en conta que esta materia, de xeito ordinario, ten unha carga horaria semanal de 3 sesións de 50 minutos, oreparto de unidades será o seguinte:


29

1 A epoca do Renacemento 12 sesións (set-out)


2 A arte Renacentista 9 sesións (out)

3 A Europa do Barroco 12 sesións (nov)

4 A arte barroca 9 sesións (dec)

5 Galicia nos seculos XVI e XVII 8 sesións (xan)


6 A organización política das sociedades 7 sesións (xan-feb)

7 Traballo e relacións laborais 7 sesións (feb)

8 Produción en serie, consumo de masas 8 sesións (marzo)

9 A diversidade da economía espanola 9 sesións (mar-abr)

10 Galicia, país periferico 10 sesións (abr-mai)3ª AVALIACIÓN

(25 sesións)11 Capitalismo e globalización 8 sesións (mai)

12 Actividades humanas e impacto ambiental 7 sesións (mai-xun)


3.5.3.PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓN

Resulta fundamental ter presente que a finalidade da avaliación ten que ser formativa, pois trátase de detectar encada intre como se adaptan os alumnos e alumnas individualmente ao proceso de ensinanza-aprendizaxe previstoe corrixir de forma inmediata os erros do mesmo. No procedemento de avaliación desta materia, respetaranse osdistintos momentos e funcións naturais da avaliación: inicial, formativa e sumativa. Ten importancia crucial a avaliación inicial coa que valorar os conecementos previos e os esquemas mentais doalumnado e realizarase ao comezo de curso e de cada unidade didáctica ou tema novo. Un instrumento apropiadopara esta avaliación pode ser unha proba inicial escrita ou preguntas orais como tormenta de ideas, que nosoriente cara ao establecemento das estratexias de aprendizaxe e a realización das actividades máis axeitadas, para atotal e correcta consecución dos obxectivos previstos, así como destinadas a enlazar o xa aprendido co que se vai aaprender. Tipos de avaliación. Para que o proceso de avaliación sexa íntegro, todos os axentes ímplicados no proceso deaprendizaxe deben ser escoitados. É importante que o alumnado sexa tamen partícipe na avaliación de modo quenon soamente evalue a profesora, como ocorre no ensino tradicional no que destaca a heteroavaliación.Fomentarase a coavaliación e a autoavaliación por medio de ferramentas como as rúbricas que permitanconecer o grao de adquisición de contidos e competencias. Ademais, como se indicou anteriormente, o alumnadopoderá e deberá avaliar o traballo do profesorado cunha enquisa que se leva a cabo a finais de curso.Dende este Departamento óptase por un procedemento de avaliación o máis transparente posible de cara aoalumnado e ás familias, polo que en todo momento se informará tanto dos instrumentos como dos criterios de

30

avaliación e cualificación. Consideramos que se o alumnado conece cales son os obxectivos de aprendizaxe e comose van avaliar, será máis doado que os acade.Criterios de avaliación. Os criterios de avaliación seguen estritamente o currículo vixente na nosa comunidadeautónoma (Decreto 86/2015). Estes criterios son concretados en indicadores de avaliación para cada unidadedidáctica, de tal xeito que nos permiten a sua relación directa coas competencias que se traballan con cada undeles.B1.1. Localizar e interpretar espazos xeográficos e lugares nun mapa ou imaxe sateliteB2.1. Conecer a organización administrativa e territorial de Espana.B2.2. Analizar os datos do peso do sector terciario dun país fronte aos do sector primario e secundario, e extraer conclusións.B2.3. Reconecer as actividades económicas que se realizan en Europa nos tres sectores, identificando distintas políticas económicas.B2.4. Conecer as características de diversos tipos de sistemas económicosB2.5. Entender a idea de desenvolvemento sustentable e as suas implicacións.B2.6. Localizar os recursos agrarios e naturais no mapa mundial.B2.7. Explica e localiza os tipos de pesca e os seus problemas.B2.8. Explicar a distribución desigual das rexións industrializadas no mundo.B2.9. Analizar o impacto dos medios de transporte no seu contorno.B2.10. Entender os fluxos e os bloques comerciais.B2.11. Analizar o desenvolvemento do turismo e a sua importancia económica.B2.12. Analizar gráficos de barras por países e textos onde se reflictan os niveis de consumo, o comercio desigual e a debeda externa entre países en desenvolvemento e os desenvolvidos.B2.13. Relacionar áreas de conflito belico no mundo con factores económicos.B3.1. Reconecer que o pasado non está "morto e enterrado", senón que determina o presente e os posibles futuros e espazos, ou influe neles.B3.2. Identificar, nomear e clasificar fontes históricas, e explicar diferenzas entre interpret acións de fontes diversas.B3.3. Explicar as características de cada tempo histórico e certos acontecementos que determnaron cambios fundamentais no rumbo da historia, diferenciando períodos que facilitan o seu estudo e a sua interpretación.B3.4. Entender que os acontecementos e os procesos ocorren ao longo do tempo e á vez no tempo (diacronía e sincronía).B3.5. Utilizar o vocabulario histórico e artístico con precisión, inseríndoo no contexto adecua do.B3.6. Comprender a significación histórica da etapa do Renacemento en Europa.B3.7. Relacionar o alcance da nova ollada dos humanistas, artistas e científicos do Renace mento con etapas anteriores e posteriores.B3.8. Conecer a importancia da arte renacentista e barroca en Europa e en America.B3.9. Conecer a importancia dalguns autores e obras destes seculos.B3.10. Comprender a diferenza entre os reinos medievais e as monarquías modernas.

31

B3.11. Analizar o reinado dos Reis Católicos como unha etapa de transición entre a Idade Media e a Idade Moderna.B3.12. Entender os procesos de conquista e colonización, e as suas consecuencias.











PUNTUACIÓNSSerán numericas, sen decimais e arredondada á centesima máis próxima e, en caso de equidistancia, á superior.As probas escritas puntuaranse numericamente do 0 ao 10, sendo o aprobado o 5. As rubricas establecerán 4columnas de nivel de desempeno, sendo o nivel C o mínimo para superar.BAREMACIÓN PARA AS CUALIFICACIÒNSNOTA DE AVALIACIÓN A cualificación resultará da media de todas as unidades impartidas.

A ponderación dos instrumentos de avaliación será a que segue:-Probas de adquisición de contidos (exames escritos): 70%-Diario do profesor (observación do alumnado): 10% [dos cales valoraraseun 2,5% a conducta, un 5% a participación, e un 2,5% o esforzo]-Traballos entregados (individuais ou en grupo): 20%Para ter superada a avaliación o alumnado deberá ter superados os

32

mínimos esixidos referidos a cada estándar.NOTA FINAL EN CONVOCATORIAORDINARIA




ESPECIFICACIÓNS Todas as probas e actividades propostas terán especificada a puntuación que corresponda e que determinará encada momento a profesora grazas aos distintos instrumentos de avaliación.Tanto nas probas escritas de contidos como nos traballo a entregar, farase un DESCONTO de 0,1 puntos porfaltas de ortografía, podendo acumular ata un desconto total de 2 puntos sobre a nota final do instrumento deavaliación en cuestión.A nota mínima que hai que acadar nun exame, para facer media cos demáis instrumentos de avaliación e un3,5; non facendose media cunha nota inferior.Realizaranse un mínimo de 2 exames escritos por trimestre e un máximo de 3.Calquera proba na que se tena copiado terá como consecuencia inmediata a anulación de dita proba, polo quedeberase realizar a recuperación de toda a avaliación. De tratarse dunha proba de recuperación , o exame quedasuspenso e pendente para as probas de suficiencia, de copiar nestas probas quedará pendente para setembro ede copiar nesta convocatoria, a materia queda suspensa para o vindeiro curso.A evidente copia nos traballos de investigación individuais invalida tódolos traballos implicados, sen que aprofesora se vexa na obriga de realizar unha labor de investigación.Non presentar os traballos en tempo e forma e a incomparecencia non xustificada 3 a un exame e motivo desuspenso no trimestreOs exames e/ou probas escritas poderán ir seguidas da correspondente contrastación oral sempre que aprofesora o considere oportuno, por exemplo se hai sospeita de que un alumno tena copiado. Esta proba oral serealizará nun prazo non superior aos catro días despois da dita proba escrita.ASISTENCIA E COMPORTAMENTONo caso de faltas de orde graves, impuntualidade, carencia reiterada do material preciso, comunicarase aoequipo directivo para levar a cabo as medidas oportunas recollidas no proxecto educativo do centro.PROBAS DE RECUPERACIONO alumnado que suspenda probas escritas ou non realizase os traballos pertinentes, realizará un exame derecuperación do trimestre ou entregará o traballo despois das sesións de avaliación trimestral. A superacióndestes exames permitirá ata unha nota máxima de 5, e nunca se poderá este exame para un alumnao quequeira subila nota.


3.6.1.CONCRECIÓN CURRICULARIndícase a continuacón a concreción curricular da materia. Pártese da concreción de cada estándar de aprendizaxe

3 Non se repetirán actividades e probas nos casos de non asistencia, agás en circunstancias excepcionais como enfermidade debidamentexustificada. As actividades e probas non realizadas poderán facerse na recuperación para tal efecto.

33

avaliable, a partires de cada criterio de avaliación, e a sua relación competencial:

Trim. Crit.

Aval.Estándares Grao mínimo para superar a materia C.C.

T.1XH-B1.1

4º-XHB1.1.1. Establece, a traves da análise de textos, a dife-renza entre o Absolutismo e o Parlamentarismo.

Conece as principais diferenzas entreunha monarquía absoluta e unha monar-quía parlamentaria.

CSC, CAA, CCL

T.1XH-B1.1

4º-XHB1.1.2. Distingue conceptos históricos como Antigo Rexime e Ilustración.

Define os conceptos de Antigo Rexime eIlustración. Nomea ao menos unha carcte-rística da política, da sociedade e da eco-nomía do A.R

CSC, CAA, CCL

T.1 XH-B1.2

4º-XHB1.2.1. Describe as características da cultura da Ilus-tración e as implicacións que ten nalgunhas monarquías.

Nomea algun dos principais avances darevolución científica.

CSC, CCEC, CCL

T.1XH-B1.3

4º-XHB1.3.1. Aprecia os avances científicos e a sua aplica-ción á vida diaria, e contextualiza o papel dos científicos na sua propia epoca.

Nomea alguns dos principais inventosCSC, CMCCT, CAA

T.1XH-B1.3

4º-XHB1.3.2. Comprende as implicacións do empiricismo e o metodo científico nunha variedade de áreas.

Comprende as implicacións do empiricis-mo e o metodo científico nunha varieda-de de áreas.

CSC, CMCCT

T.1XH-B2.1

4º-XHB2.1.1. Sopesa as razóns dos revolucionarios para ac-tuar como o fixeron.

Entende o concepto de Revolución bur-guesa. Nomea as principais causas e con-secuencias destas revolucións

CSC, CAA, CCL

T.1XH-B2.1

4º-XHB2.1.2. Reconece, mediante a análise de fontes de di-versas epocas, o valor destas non só como información senón tamen como evidencia para os/as historiadores/ as.

Reconece, mediante a análise de fontes de diversas epocas, o valor desta CSC, CAA, CCL

T.1XH-B2.2

4º-XHB2.2.1. Redacta unha narrativa sintetica cos principaisfeitos dalgunha das revolucións burguesas da primeira me-tade do seculo XIX, acudindo a explicacións causais, e sinalaos proles e os contras.

Nomea as causas da Revolución francesa e da Revolución americana. Explica as fa-ses polas que pasa a Revolución Francesa.

CSC, CAA, CCL

T.1

XH-B2.2

4º-XHB2.2.2. Redacta unha narrativa sintetica cos principaisfeitos dalgunha das revolucións bur guesas do seculo XVIII, acudindo a explicacións causais, e indica os proles e os contras.

Redacta unha narrativa sintetica cos prin-cipais feitos dalgunha das revolucións burguesas do seculo XVIII, acudindo a expli-cacións causais, e indica os proles e os contras.

CSC, CAA, CCL

T.2 XH-B2.2

4º-XHB2.2.3. Discute as implicacións da violencia empre-gando diversos tipos de fontes.

Entende as implicacións da violencia em-pregando diversos tipos de fontes.

CSC, CAA, CCL

T.2 XH-B3.1

4º-XHB3.1.1. Analiza os proles e os contras da primeira Re-volución Industrial en Inglaterra.

Analiza os proles e os contras da primeira Revolución Industrial en Inglaterra.

CSC, CAA, CCL

T.2 XH-B3.2

4º-XHB3.2.1. Analiza e compara a industrialización de dife-rentes países de Europa, America e Asia, nas suas distintas escalas temporais e xeográficas.

Analiza e compara a industrialización de diferentes países de Europa, America e Asia, nas suas distintas escalas temporais

CSC, CAA, CCL

34

e xeográficas.

T.2 XH-B3.2

4º-XHB3.2.1. Compara o proceso de industrialización en In-glaterra e nos países nórdicos.

Analiza un Mapa da extensión da Revolu-ción ao resto do Mundo

CSC, CAA, CCL

T.2

XH-B3.3

4º-XHB3.3.1. Explica a situación laboral feminina e infantil nas ciudades industriais.

Conece as principais consecuencias da re-volución industrial. Define o concepto de movemento obreiro. Nomea as ideoloxíasque defenden ao proletariado Explica a si-tuación laboral de mulleres e nenos na R. I.

CSC, CSIEE, CCL

T.2 XH-B3.4

4º-XHB3.4.1. Especifica algunas repercusións políticas como consecuencia dos cambios económicos en Espana.

Nomea algunha causa do fracaso da Re-volución Industrial en Espana.

CSC

T.2XH-B3.5

4º-XHB3.5.1. Elabora un eixe cronolóxico, diacrónico e sin-crónico, cos principais avances científicos e tecnolóxicos do seculo XIX.

Nomea os principais estilos artísticos do seculo XIX. CSC, CAA, CMCCT

T.2XH-B4.1

4º-XHB4.1.1. Explica razoadamente que o concepto impe-rialismo reflicte unha realidade que influirá na xeopolítica mundial e nas relación económicas transnacionais

Nomea as causas da Revolución Rusa. Di-ferencia as diferentes fases da RevoluciónRusa

CSC, CAA, CCL

T.2 XH-B4.1

4º-XHB4.1.2. Elabora discusións sobre eurocentrismo e a globalización.

Elabora discusións sobre eurocentrismo e a globalización.

CSC, CAA, CCL

T.2XH-B4.2

4º-XHB4.2.1. Sabe reconecer cadeas e interconexións caus-ais entre colonialismo, imperialismo e a Gran Guerra de 1914.

Sabe reconecer cadeas e interconexións causais entre colonialismo, imperialismo e a Gran Guerra de 1914.

CSC, CAA

T.2XH-B4.3

4º-XHB4.3.1. Diferencia os acontecementos dos procesos, nunha explicación histórica, da I Guerra Mundial.

Diferencia os acontecementos dos proce-sos, nunha explicación histórica, da I Gue-rra Mundial.

CSC, CAA

T.2 XH-B4.3

4º-XHB4.3.2. Analiza o novo mapa político de Europa.Analiza o novo mapa político de Europa.

CSC, CAA

T.2XH-B4.3

4º-XHB4.3.3. Describe a derrota de Alemana desde a sua propia perspectiva e desde a dos aliados.

Describe a derrota de Alemana desde a sua propia perspectiva e desde a dos alia-dos.

CSC, CAA, CCL

T.2XH-B4.4

4º-XHB4.4.1. Contrasta algunas interpretacións do alcance da Revolución Rusa na sua epoca e na actualidade.

Contrasta algunas interpretacións do al-cance da Revolución Rusa na sua epoca e na actualidade.

CSC, CAA, CCL

T.2XH-B4.5

4º-XHB4.5.1. Comenta analíticamente cadros, esculturas e exemplos arquitectónicos da arte do seculo XIX.

Comenta analíticamente cadros, escultu-ras e exemplos arquitectónicos da arte do seculo XIX.

CSC, CAA, CCL, CCEC

T.2 XH-B4.5

4º-XHB4.5.2. Compara movementos artísticos europeos e asiáticos.

Compara movementos artísticos euro-peos e asiáticos.

CSC, CAA, CCL, CCEC

T.2XH-B5.1

4º-XHB5.1.1. Analiza interpretacións diversas de fontes his-tóricas e historiográficas de distinta procedencia.

Analiza interpretacións diversas de fontes históricas e historiográficas de distinta procedencia.

CSC, CAA, CCL

35

T.2XH-B5.1

4º-XHB5.1.2. Relaciona algunas cuestións concretas do pa-sado co presente e as posibilidades do futuro, como o alcan-ce das crises financeiras de 1929 e de 2008.

Distingue as diferentes etapas polas que pasa a economía no período de entregue-rras e nomea algunha característica de cada unha delas

CSC, CAA

T.2 XH-B5.1

4º-XHB5.1.3. Discute as circunstancias da loita polo sufraxioda muller.

Entende a importancia do sufraxio femi-nino.

CSC, CAA, CCL

T.2 XH-B5.2

4º-XHB5.2.1. Explica diversos factores que fixeron posible o auxe do fascismo en Europa.

Conece as causas e características do auxedos sistemas totalitarios en Europa.

CSC, CCL

T.2XH-B5.3

4º-XHB5.3.1. Explica as principais reformas durante a II Re-publica espanola, e reaccións a elas.

Nomea as etapas da Republica e conece as principais características de cada unha delas.

CSC, CCL

T.2 XH-B5.3

4º-XHB5.3.2. Explica as causas da Guerra Civil espanola no contexto europeo e internacional.

Nomea as causas da Guerra Civil.CSC, CAA, CCL

T.2XH-B6.1

4º-XHB6.1.1. Reconece a xerarquía causal (diferente impor-tancia dunhascausas ou outras segundo as narrativas).

Nomea as causas da 2ª G.M.CSC, CAA

T.2 XH-B6.2

4º-XHB6.2.1. Situa nun mapa as fases do conflito.Nomea as fases da guerra e sabe algunhacaracterística de cada unha delas.

CSC, CAA

T.2 XH-B6.2

4º-XHB6.2.2. Dá unha interpretación de por que rematou antes a guerra europea que a mundial.

Nomea as consecuencias da guerra.CSC, CAA, CCL

T.2XH-B6.2

4º-XHB6.2.3. Elabora unha narrativa explicativa das causas e as consecuencias da II Guerra Mundial, a distintos niveis temporais e xeográficos.

Nomea as principais causas e consecuen-cias da II Guerra Mundial. CSC, CAA, CCL

T.2 XH-B6.3

4º-XHB6.3.1. Reconece a significación do Holocausto na his-toria mundial.

Define o concepto de Holocausto.CSC

T.2XH-B6.4

4º-XHB6.4.1. Utilizando fontes históricas e historiográficas, explica alguns dos conflitos enmarcados na epoca da Gue-rra Fría.

Define o concepto de Guerra Fría e nomeaos principais conflitos CSC, CAA, CCL

T.2 XH-B6.4

4º-XHB6.4.2. Describe as consecuencias da guerra de Vie-tnam.

Describe as consecuencias da guerra de Vietnam.

CSC, CAA, CCL

T.2 XH-B6.5

4º-XHB6.5.1. Describe os feitos relevantes do proceso des-colonizador.

Describe os feitos relevantes do proceso descolonizador.

CSC, CCL

T.2XH-B6.5

4º-XHB6.5.2. Distingue entre contextos diferentes do mes-mo proceso, por exemplo, África subsahariana (anos 50 e 60) e a India (1947).

Distingue entre contextos diferentes do mesmo proceso, por exemplo, África subs-ahariana (anos 50 e 60) e a India (1947).

CSC, CAA

T.2 XH-B7.1

4º-XHB7.1.1. Explica os avances dos reximes sovieticos e do "Welfare State" en Europa.

Entende que o Mundo xa non se divide en bloque capitalista e bloque comunista.

CSC, CAA, CCL

T.2XH-B7.1

4º-XHB7.1.2. Reconece os cambios sociais derivados da in-corporación da muller ao traballo asalariado.

Reconece os cambios sociais derivados daincorporación da muller ao traballo asala-riado.

CSC

36

T.2 XH-B7.2

4º-XHB7.2.1. Compara a crise enerxetica de 1973 coa finan-ceira de 2008.

Conece as principais causas e consecuen-cias da crise de 1973

CSC, CAA, CCL

T.2XH-B7.3

4º-XHB7.3.1. Conece a situación da posguerra e a represión en Espana, así como as fases da ditadura de Franco.

Conece as consecuencias da Guerra Civil. Explica as princiapis características da di-tadura. Nomes as etapas da ditadura

CSC

T.3 XH-B7.3

4º-XHB7.3.2. Discute como se entende en Espana e en Eu-ropa o concepto de memoria histórico.

Entende o concepto de memoria históri-ca.

CSC, CAA, CC

T.3XH-B8.1

4º-XHB8.1.1. Interpreta o renacemento e o declive das na-cións no novo mapa político europeo desa epoca.

Interpreta o renacemento e o declive das nacións no novo mapa político europeo desa epoca.

CSC, CAA

T.3 XH-B8.1

4º-XHB8.1.2. Comprende os proles e contras do estado do benestar.

Define o concepto de estado de benestar.CSC

T.3 XH-B8.2

4º-XHB8.2.1. Analiza aspectos políticos, económicos e cultu-rais dos cambios producidos tralo colapso da URSS.

Conece o feito da desaparición da URSS.CSC, CAA, CC

T.3 XH-B8.3

4º-XHB8.3.1. Compara interpretacións sobre a Transición es-panola nos anos setenta do seculo XX e na actualidade.

Nomea as principais características da eta-pa da Transición.

CSC, CAA, CC

T.3

XH-B8.3

4º-XHB8.3.2. Enumera e describe alguns dos principais fitosque deron lugar ao cambio na sociedade espanola da tran-sición: coroación de Xoán Carlos I, lei para a reforma políticade 1976, lei de amnistía de 1977, apertura de Cortes Cons-tituíntes, aprobación da Constitución de 1978, primeiras eleccións xerais, creación do Estado das autonomías, etc.

Conece as principais características da Constitución espanola de 1978.

CSC, CCL

T.3XH-B8.3

4º-XHB8.3.3. Analiza o problema do terrorismo en Espana durante esta etapa (ETA, GRAPO, Terra Lliure, etc.): a xenese e a historia das organizacións terroristas, a aparición dos pri -meiros movementos asociativos en defensa das vítimas, etc.

Conece que e ETA.

CSC, CAA, CCL

T.3 XH-B8.4

4º-XHB8.4.1. Discute sobre a construción da Unión Europea e do seu futuro.

Obten conclusións a partir de textos sin-xelos sobre a U.E.

CSC, CAA, CCL

T.3XH-B9.1

4º-XHB9.1.1. Procura na prensa novas dalgun sector con re-lacións globalizadas, e elabora argumentos a favor e en contra

Define o concepto de globalización.CSC, CD, CCL, CAA,CSIEE

T.3 XH-B9.1

4º-XHB9.1.2. Elabora discusións sobre o eurocentrismo e a globalización.

Define o concepto e eurocentrismo.CSC, CAA, CCL

T.3XH-B9.2

4º-XHB9.2.1. Analiza algunhas ideas de progreso e retroce-so na implantación das recentes tecnoloxías da informacióne da comunicación, a distintos niveis xeográficos.

Aporta consecuencias positiva e negativasda implantación das tecnoloxías da infor-mación.

CAA, CCL, CD

XH-B9.3

4º-XHB9.3.1. Crea contidos que incluen recursos como tex-tos, mapas e gráficos, para presentar algun aspecto confliti-vo das condicións sociais do proceso de globalización

Analiza as consecuencias negativas do proceso de globalización.

CSC, CD, CAA, CCL,CMCCT, CSIEE

T.3 XH-B10.1

4º-XHB10.1.1. Formula posibles beneficios e desvantaxes para as sociedades humanas e para o medio natural dal-

Nomea as desvantaxes do quentamento global.

CSC, CMCCT, CAA, CCL

37

gunhas consecuencias do quecemento global, como o des-xeamento do Báltico.

T.3XH-B10.1

4º-XHB10.1.2. Sopesa como unha Europa en guerra duran-te o seculo XX pode chegar a unha unión económica e polí-tica no seculo XXI.

Sopesa como unha Europa en guerra du-rante o seculo XX pode chegar a unha unión económica e política no seculo XXI.

CSC, CAA

T.3XH-B10.1

4º-XHB10.1.3. Compara (nun aspecto ou en varios) as revo-lucións industriais do seculo XIX coa revolución tecnolóxica de finais do seculo XX e principio do XXI.

Establece diferenzas entre as revolución industrial do S. XIX e a revolución tecnol-óxica do S. XX

CSC, CMCCT, CAA

T.3XH-B10.2

4º-XHB10.2.1. Ordena temporalmente alguns feitos históri-cos e outros feitos salientables, utilizando para iso as no-cións básicas de sucesión, duración e simultaneidade.

Ordena temporalmente alguns feitos his-tóricos. CSC, CMCCT

T.3 XH-B10.2

4º-XHB10.2.2. Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos emapas históricos

Realiza eixes cronolóxicos sinxelos. Reali-za mapas históricos sinxelos.

CSC, CMCCT

T.3 XH-B10.3

4º-XHB10.3.1. Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

CSC, CMCCT

T.3 XH-B10.4

4º-XHB10.4.1. Utiliza con fluidez e precisión o vocabulario histórico e artístico necesario

Utiliza o vocabulario histórico e artístico necesario.

CSC, CCL

3.6.2.TEMPORALIZACIÓNDe acordo co establecido pola Orde do 28 de maio de 2018, que aproba o calendario escolar, o presente curso comprenderá un mínimo de 173 días lectivos.Tendo en conta que esta materia, de xeito ordinario, ten unha carga horaria semanal de 3 sesións de 50 minutos, oreparto de unidades será o seguinte:


1 O Seculo da Razón 9 sesións (set-out)1ª AVALIACIÓN(39 sesións)

2 As revolucións burguesas 15 sesións (out-nov)

3 Restauración, liberalismo e nacionalismo 15 sesións (nov-dec)

4 Estado burgues e imperialismo 9 sesións (xan)2ª AVALIACIÓN(33 sesións)

5 O mundo entre guerras 12 sesións (xan-feb)

6 Republica e ditadura en Espana 12 sesións (feb-mar)

7 A división do mundo en bloques 10 sesións (mar-abr)3ª AVALIACIÓN(28 sesións)

8 Globalizaión e supremacía de EEUU 9 sesións (maio)

9 Espana en democracia 9 sesións (mai-xun)


38

3.6.3.PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓNResulta fundamental ter presente que a finalidade da avaliación ten que ser formativa, pois trátase de detectar encada intre como se adaptan os alumnos e alumnas individualmente ao proceso de ensinanza-aprendizaxe previstoe corrixir de forma inmediata os erros do mesmo. No procedemento de avaliación desta materia, respetaranse osdistintos momentos e funcións naturais da avaliación: inicial, formativa e sumativa. Ten importancia crucial a avaliación inicial coa que valorar os conecementos previos e os esquemas mentais doalumnado e realizarase ao comezo de curso e de cada unidade didáctica ou tema novo. Un instrumento apropiadopara esta avaliación pode ser unha proba inicial escrita ou preguntas orais como tormenta de ideas, que nosoriente cara ao establecemento das estratexias de aprendizaxe e a realización das actividades máis axeitadas, para atotal e correcta consecución dos obxectivos previstos, así como destinadas a enlazar o xa aprendido co que se vai aaprender.Tipos de avaliación. Para que o proceso de avaliación sexa íntegro, todos os axentes ímplicados no proceso deaprendizaxe deben ser escoitados. É importante que o alumnado sexa tamen partícipe na avaliación de modo quenon soamente evalue o profesor, como ocorre no ensino tradicional no que destaca a heteroavaliación.Fomentarase a coavaliación e a autoavaliación por medio de ferramentas como as rúbricas que permitanconecer o grao de adquisición de contidos e competencias. Ademais, como se indicou anteriormente, o alumnadopoderá e deberá avaliar o traballo do profesorado cunha enquisa que se leva a cabo a finais de curso.Dende este Departamento óptase por un procedemento de avaliación o máis transparente posible de cara aoalumnado e ás familias, polo que en todo momento se informará tanto dos instrumentos como dos criterios deavaliación e cualificación. Consideramos que se o alumnado conece cales son os obxectivos de aprendizaxe e comose van avaliar, será máis doado que os acade.Criterios de avaliación. Os criterios de avaliación seguen estritamente o currículo vixente na nosa comunidadeautónoma (Decreto 86/2015). Estes criterios son concretados en indicadores de avaliación para cada unidadedidáctica, de tal xeito que nos permiten a sua relación directa coas competencias que se traballan con cada undeles.

B1.1. Explicar as características do Antigo Rexime nos seus sentidos político, social e económicoB1.2. Conecer o alcance da Ilustración como novo movemento cultural e social en Europa e en America.B1.3. Conecer os avances da Revolución Científica desde os seculos XVII e XVIII.B2.1. Comprender o alcance e as limitacións dos procesos revolucionarios dos seculos XVIII e XIX.B2.2. Identificar os principais feitos das revolucións liberais burguesas en Europa e America nos seculos XVIII e XIX.B3.1. Describir os feitos salientables da Revolución Industrial e o seu encadeamento causal.B3.2. Analizar as vantaxes e os inconvenientes de ser un país pioneiro nos cambios.B3.3. Entender o concepto de progreso, e os sacrificios e os avances que leva consigo.B3.4. Analizar a evolución dos cambios económicos en Espana e en Galicia, a raíz da industriali zación parcial dopaís.

39

B3.5. Conecer os principais avances científicos e tecnolóxicos do seculo XIX, e a sua relación coasrevolucións industriaisB4.1. Identificar as potencias imperialistas e a repartición de poder económico e político no mundo no derradeirocuarto do seculo XIX e no principio do XX.B4.2. Establecer xerarquías causais (aspecto e escala temporal) da evolución do imperialismoB4.3. Conecer os principais acontecementos da Gran Guerra, as suas interconexións coa Revolución Rusa e as con -secuencias dos tratados de Versalles.B4.4. Esquematizar a orixe, o desenvolvemento e as consecuencias da Revolución Rusa.B4.5. Relacionar movementos culturais como o romanticismo, en distintas áreas, e reconecer a orixinalidade de mo -vementos artísticos como o impresionismo, o expresionismo e outros "ismos" en Europa.B5.1. Conecer e comprender os acontecementos, os feitos e os procesos máis importantes do período de entregue-rras, e a sua conexión co presente, e estudar a xerarquía causal nas explicacións históricas sobre esta epoca.B5.2. Analizar as causas do auxe dos fascismos en Europa.B5.3. Conecer as tensións que levaron en Espana á proclamación da II Republica e ao estoupido da Guerra CivilB6.1. Conecer as causas da II Guerra Mundial.B6.2. Conecer os principais feitos da II Guerra Mundial, diferenciar as escalas xeográficas nesta guerra (europea emundial) e entender o concepto de guerra total.B6.3. Entender o contexto en que se desenvolveu o Holocausto na guerra europea e as suas consecuencias.B6.4. Comprender o concepto de Guerra Fría no contexto de despois de 1945, e as relacións entre os dous bloques,os EEUU e a URSS.B6.5. Organizar os feitos máis importantes da descolonización de posguerra no seculo XX e comprender os límitesda descolonización e da independencia nun mundo desigual.B7.1. Entender os avances económicos dos reximes sovieticos e os perigos do seu illamento interno,así como os avances económicos do "Welfare State" en Europa.B7.2. Comprender o concepto de crise económica e a sua repercusión mundial nun caso concreto.B7.3. Explicar as causas de que se establecera unha ditadura en Espana tras a Guerra Civil, e como foi evolucionan -do esa ditadura desde 1939 a 1975.B8.1. Interpretar procesos a medio prazo de cambios económicos, sociais e políticos a nivel mundial.B8.2. Conecer as causas e as consecuencias inmediatas do colapso da URSS e outros reximes socialistas.B8.3. Conecer os principais feitos que conduciron ao cambio político e social en Espana despois de 1975, e sopesardistintas interpretacións sobre ese proceso.B8.4. Entender a evolución da construción da Unión Europea.B9.1. Definir a globalización e identificar alguns dos seus factores.B9.2. Identificar alguns dos cambios fundamentais que supón a Revolución Tecnolóxica.B9.3. Reconecer o impacto destes cambios a nivel local, autonómico, estatal e global, prevendo posibles escenariosmáis e menos desexables de cuestión ambientais transnacionais, e discutir as novas realidades do espazo globali -zado.

40

B10.1. Reconecer que o pasado non está "morto e enterrado", senón que determina o presente e os posibles futu-ros e espazos, ou influe neles.B10.2. Explicar as características de cada tempo histórico e certos acontecementos que determinaron cambios fun-damentais no rumbo da historia, diferenciando períodos que facilitan o seu estudoe a sua interpretación.B10.3. Entender que os acontecementos e os procesos ocorren ao longo do tempo e á vez no tempo (diacronía esincronía).B10.4. Utilizar o vocabulario histórico e artístico con precisión, inseríndoo no contexto adecuado.











PUNTUACIÓNSSerán numericas, sen decimais e arredondada á centesima máis próxima e, en caso de equidistancia, ásuperior. As probas escritas puntuaranse numericamente do 0 ao 10, sendo o aprobado o 5. As rubricasestablecerán 4 columnas de nivel de desempeno, sendo o nivel C o mínimo para superar.BAREMACIÓN PARA AS CUALIFICACIÒNSNOTA DE AVALIACIÓN A cualificación resultará da media de todas as unidades impartidas.

A ponderación dos instrumentos de avaliación será a que segue:

41

-Probas de adquisición de contidos (exames escritos): 70%-Diario do profesor (observación do alumnado): 10% [dos calesvalorarase un 2,5% a conducta, un 5% a participación, e un 2,5% oesforzo]-Traballos entregados (individuais ou en grupo): 20%Para ter superada a avaliación o alumnado deberá ter superados osmínimos esixidos referidos a cada estándar.





ESPECIFICACIÓNSTodas as probas e actividades propostas terán especificada a puntuación que corresponda e quedeterminará en cada momento o profesor grazas aos distintos instrumentos de avaliación.Tanto nas probas escritas de contidos como nos traballo a entregar, farase un DESCONTO de 0,1 puntospor faltas de ortografía, podendo acumular ata un desconto total de 2 puntos sobre a nota final doinstrumento de avaliación en cuestión.A nota mínima que hai que acadar nun exame, para facer media cos demáis instrumentos de avaliación eun 3,5; non facendose media cunha nota inferior.Realizaranse un mínimo de 2 exames escritos por trimestre e un máximo de 3.Calquera proba na que se tena copiado terá como consecuencia inmediata a anulación de dita proba,polo que deberase realizar a recuperación de toda a avaliación. De tratarse dunha proba de recuperación ,o exame queda suspenso e pendente para as probas de suficiencia, de copiar nestas probas quedarápendente para setembro e de copiar nesta convocatoria, a materia queda suspensa para o vindeiro curso.A evidente copia nos traballos de investigación individuais invalida tódolos traballos implicados, sen quea profesora se vexa na obriga de realizar unha labor de investigación.Non presentar os traballos en tempo e forma e a incomparecencia non xustificada 4 a un exame e motivode suspenso no trimestreOs exames e/ou probas escritas poderán ir seguidas da correspondente contrastación oral sempre que oprofesor o considere oportuno, por exemplo se hai sospeita de que un alumno tena copiado. Esta probaoral se realizará nun prazo non superior aos catro días despois da dita proba escrita.ASISTENCIA E COMPORTAMENTONo caso de faltas de orde graves, impuntualidade, carencia reiterada do material preciso, comunicaraseao equipo directivo para levar a cabo as medidas oportunas recollidas no proxecto educativo do centro.PROBAS DE RECUPERACION


42

O alumnado que suspenda probas escritas ou non realizase os traballos pertinentes, realizará un examede recuperación do trimestre ou entregará o traballo despois das sesións de avaliación trimestral. Asuperación destes exames permitirá ata unha nota máxima de 5, e nunca se poderá este exame para unalumnao que queira subila nota.

3.7.METODOLOXÍA ESPECÍFICA DAS MATERIAS

A metodoloxía didáctica empregada para desenvolver estas materias debe favorecer o traballo individual e engrupo, o pensamento autónomo, crítico e rigoroso, o uso de tecnicas e hábitos de investigación, a capacidade doalumnado de aprender por si mesmo e a transferencia e a aplicación do aprendido. Ademais, pretendese exercitarao alumnado nos procedementos habituais do xeógrafo e do historiador: natureza, tipoloxía e importancia dasdistintas clases de fontes, análise e utilización crítica das mesmas, contraste de interpretacións historiográficas eutilización de información procedente dos medios de comunicación de masas para achegarse ao conecemento darealidade xeográfica e xeopolítica actual. As tecnoloxías da información e da comunicación deben ser utilizadas como unha ferramenta necesaria para aaprendizaxe, tanto polo seu carácter imprescindible na educación como pola sua utilidade e relevancia para a vidacotiá e a inserción laboral. A natureza específica da Xeografia e a Historia -multiplicidade de factores que intervenen nunha realidade humana,cambio permanente mais non uniforme nin no tempo nin no espazo irrepetibilidade dos feitos- conducenos a quenesta disciplina, en canto materia de ensino-aprendizaxe, debamos ter en conta as seguintes consideraciónsdidácticas: -A forma de acceder ao conecemento histórico non e uniforme dentro da propia disciplina. Influen a parcelaespacial e cronolóxica que se considere. Non nos achegamos cos mesmos medios ao conecemento histórico máisafastado no tempo e no espazo que a unha epoca próxima. Polo tanto, os medios que se utilicen deben variar aolongo de todo o desenvolvemento da materia. -Na clase de Historia fanse comentarios sobre valores e sobre actitudes e ao facelo transmítense mensaxes. Isto fai oseu estudo vulnerable a interferencias políticas e a que, con frecuencia, se confundan consideracións de ordepolítica e ideolóxica con consideracións de tipo educativo. Polo que se procurará tratar os temas de estudo con obxectividade e non emitirxuízos de valor. -Deben traballarse aspectos da realidade xeográfica mediante a observación directa ou indirecta insistindo nainterpretación de gráficos e elaboración destes a partir de datos. Igualmente, resulta fundamental a elaboración detraballos de campo sobre a realidade xeográfica máis próxima e/ou o patrimonio artístico do contorno. -A motivación e un aspecto importante para acadar un ensino eficaz. Para promover que sexa positiva, e necesarioque os temas de estudo conecten directamente cos intereses do alumnado. O emprego de medios audiovisuais, oachegamento a problemas do seu contorno, as saídas programadas, etc. constituen estratexias motivadoras eatractivas.

43

-Partindo destas consideracións as distintas Unidades Didácticas deben enfocarse non como un conxunto de feitosillados, senón como un conxunto de procesos e de problemas nos que se analicen as suas causas e as suasconsecuencias e as relacións existentes entre elas. -Tanto no ensino da Historia como no da Xeografia, e en función dos contidos a tratar, conven empregar distintasestratexias metodolóxicas. A exposición da profesora será necesaria, sobre todo, ao tratar contidos conceptuais demaior complexidade porque lle permitirá ó alumnado un mellor acceso a eles. Para outros contidos, as estratexiasde descubrimento ou de indagación, mediante materiais que se lle proporcionen, tamen serán necesarias porque oalumnado, ao indagar en diversas fontes, construen o seu propio conecemento en lugar de recibir a información xaelaborada. -O plan de traballo dunha clase variará segundo os temas a tratar: -Para o ensino de parcelas máis antigas que e dificil que o alumnado se situe, ou para aspectos da Historia e/ou daXeografia que, polo seu afastamento espazo- temporal, non tenen unha repercusión reconecible no contorno, sería:

-A presentación dos problemas por parte da profesora.-A consideración conxunta profesorado-alumnado das distintas alternativas posibles de interpretación.-O acordo sobre a natureza e sobre as causas do proceso histórico e/ou xeográfico en cuestión.-A ilustración e comprobación das conclusións con exemplos concretos, sempre que sexan procesos xerais. -Para abordar os aspectos relacionados co mundo actual e para o estudo de aspectos da historia máis

próxima, a vía sería partir do concreto para chegar ao abstracto e, apoiándose en datos do contorno próximo,inducir a curiosidade de por que e así e ir relacionando a historia local cos seus condicionantes externos paraintentar alcanzar unha comprensión de estruturas e de procesos máis amplos, pois non se pode entender o mediono que se desenvolve o alumnado desconectado das suas referencias máis xerais. -A primeira das actividades de cada unha das Unidades Didácticas actuará de ámbito motivador para o tema dasmesmas e para que o alumnado manifeste a suas opinións e sexan conscientes do que conecen e do quedesconecen. Así a profesora estará en condicións de axustar a proposta de actividades, incorporando as conclusiónsdesta primeira sesión. A presentación pode ser distinta en cada caso: enquisa, visualización dun fragmento dunvídeo, observación de gráficos, comparación de debuxos, pinturas, fotografias, etc. -Das actividades de desenvolvemento das Unidades obterase informacion para a avaliación en tres niveis: -Traballo individual, no que se terán en conta aspectos como: -A capacidade de descrición, de relación e de análise dos conceptos históricos e xeográficos.-A expresión e a comprensión dos mesmos tanto de forma oral como escrita.-Os conceptos específicos da U.D.- O desenvolvemento de actitudes cara á materia. -O traballo en grupo, no que se fai especial fincape porque permite unha distribución de tarefas, axuda áasunción de responsabilidades persoais e enriquece a calidade das actividades. -O funcionamento da clase. Neste caso os datos para a avaliación derivan dos dous niveis anteriores eproporcionan unha información xeral importante tanto para o profesorado como para os titores. -Os instrumentos de avaliacion máis adecuados dentro desta planificación son:

44

-A observacion, que nos permitirá seguir o ritmo da clase en canto á adquisición dos contidos conceptuais e dosprocedementos e, sobre todo, dos actitudinais tanto no que se refire ao interese pola materia como ás actitudessociais máis relevantes, tales como a convivencia, a tolerancia, a solidariedade e a participación crítica. -As probas, que tenen o mesmo carácter que as actividades de desenvolvemento das U.D. e polo tanto adoptaránformulacións semellantes, reflectirán unicamente os contidos traballados e estableceranse nun contexto denegociación das mesmas co alumnado a quen van orientadas. Así que calquera das actividades que se presentan esusceptible de ser, ao mesmo tempo, actividade de aprendizaxe e de avaliación. -Os traballos de clase e os traballos voluntarios permiten un seguimento do nivel de organización que vanacadando os alumnos/as: busca de fontes, organización dun guión, planificación dos pasos a seguir, corrección doemprego de información gráfica ou estatística, etc. Debense alternar os traballos escritos con outros de exposiciónoral e en formatos dixitais.

3.8.MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS DO DEPARTAMENTO

-1º ESO: Libro de texto: 1º ESO Ciencias Sociais. Saber Facer. Obradoiro Santillana, 2015. É recomendaable que toda/o estudiante tena un atlas. Tamen resulta recomendable dispor de computadora eacceso á Rede, para poder acceder a páxinas como Google Earth, mapas topográficos... -2º ESO: Libro de texto: Xeografia e Historia. Ana Brea Pedreira e Ana Romero Masiá. Editorial Baía, 2016. É imprescindíble que todo o alumnado tena acceso a un atlas (fisico ou multimedia), alen de contar cunhacomputadora e Internet. Tamen e material complementario: mapas, gráficas, material multimedia... -3º ESO: Libro de texto: 3ºESO. Ciencias Sociais. Saber facer. Obradoiro Santillana. 2015. É importante contar cunAtlas e acceso a Internet. Outros recursos didácticos: aula virtual, material multimedia, mapas, gráficas... -4º ESO: Libro de texto: Xeografia e Historia. Ana Brea Pedreira e Ana Romero Masiá. Editorial Baía, 2016. Outros recursos didácticos: aula virtual, material multimedia, mapas, gráficas, atlas...

3.9.PLAN DE TRABALLO PARA A SUPERACIÓN DA MATERIA PENDENTE

O profesor responsable do seguimento do alumnado con materias pendentes será o Xefe de Departamento. Terase en conta que unha/un alumna/o, aínda que aprobe a asignatura no ano que cursa, non por isto aprobaráautomaticamente a do ano ou anos precedentes que tivese suspensas, e dicir, consideramos a materia de cadacurso como independente a efectos de recuperación, debendo presentarse a recuperar cantas materias tena deanos anteriores. Para iso, realizaremos con este alumnado as seguintes actuacións, co obxectivo de que superen os contidosmínimos establecidos: -Na cuarta semana do mes de outubro informarase ao alumnado verbalmente e por escrito, dos contidos dosexames, datas, así como dos criterios de avaliación.

45

-O alumnado realizará un exame (por avaliación), de acordo coa lei, nas datas establecidas a tal efecto pola Xefaturade Estudos. O alumnado que non supere a materia nestas datas contará cunha nova oportunidade en setembro,momento no que se realizará un novo exame de toda a materia pendente. -O alumnado deberá presentar un traballo de esquemas-resumos dos temas obxecto de cada exame. A calificaciónde devandito traballo será de 30% máximo, sobre a nota final sempre que a nota do exame sexa de tres ou máispuntos sobre 10. -Este alumnado será atendido, cando así o soliciten, nas horas previstas a tal efecto polo Xefe de Departamento. A puntuación repartirase nun 60% (nota do exame) e nun 40% (nota das actividades), sendo condiciónindispensábel a presentación das actividades o día do exame para poder realizar o mesmo.

3.10. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

Tendo en conta os distintos ritmos de aprendizaxe, intentarase proporcionar ao alumnado que o precise actividadescon distintos niveis de profundidade e complexidade. Desenvolveranse diferentes estratexias de ensino coa finalidade de facilitar as aprendizaxes do alumnado enfunción das suas necesidades concretas. Descrición do grupo despois da avaliación inicial: Á hora de plantexar as medidas de atención á diversidade e inclusión debemos obter, en primeiro lugar,información diversa sobre cada grupo de alumnas e alumnos; como mínimo debe conecerse a relativa a: -O numero de alumnas e alumnos.-O funcionamento do grupo (clima da aula, nivel de disciplina, atención...).-As fortalezas que se identifican no grupo en canto ao desenvolvemento de contidos curriculares.-As necesidades que se poidan identificar; conven pensar nesta fase en como se poden abordar (planificación de estratexias metodolóxicas, xestión da aula, estratexias de seguimento da eficacia de medidas...)-As fortalezas que se identifican no grupo en canto aos aspectos competenciais -Os desempenos competenciais prioritarios que hai que practicar no grupo nesta materia.-Os aspectos que se deben ter en conta ao agrupar ao alumnado para os traballos cooperativos.-Os tipos de recursos que se precisan adaptar a nivel xeral para obter un logro óptimo do grupo.

Necesidades individuais: A avaliación inicial facilítanos non só o conecemento sobre o grupo como conxunto, senon que tamen nosproporciona información acerca de diversos aspectos individuais do estudantado. A partir desta informaciónpoderemos: -Identificar ao alumnado que precisa un maior seguimento ou personalización de estratexias no seu proceso deaprendizaxe (debese ter en conta a aquel alumnado con necesidades educativas, con altas capacidades e con 186 necesidades non diagnosticadas, mais que requiren atención específica por estar en risco, pola sua historiafamiliar...).

46

-Conecer as medidas organizativas a adoptar (planificación de reforzos, planificación de espazos, xestión de temposgrupais para favorecer a intervención individual). -Establecer conclusións sobre as medidas curriculares a adoptar, así como sobre os recursos que se van empregar. -Analizar o modelo de seguimento que se vai usar con cada un/unha delas/es. -Definir o intervalo de tempo e o modo no que se van avaliar os progresos do estudantado. -Fixar o modo no que vai partillar a información sobre cada alumna/o co resto dos docentes que intervenen no seuitinerario de aprendizaxe; especialmente co titor.

3.11. CONTIDOS TRANSVERSAIS

Estes temas transversais desenvólvense no proxecto curricular integrados nos contidos do currículo propio dasmaterias do noso departamento. Así pois: A educacion para os dereitos humanos e a paz pretende:-Apreciar os dereitos humanos coma un dos logros irrenunciables da humanidade -Desenvolver actitudes de rexeitamento as desigualdades sociais e económicas dos pobos-Promover actitudes democráticas e de solidariedade con outros pobos e etnias A educacion moral e civica pretende :-Desenvolver actitudes de tolerancia e respecto por ideas, opinións e crenzas que non coinciden coas propias-Formar un xuízo crítico e razoado dos problemas das sociedades contemporáneas- Saber debater cunha actitude crítica e tolerante , argumentando as opinións propias, e utilizando o diálogo como forma de resolver os conflitos humanos e sociais.-Comprender aqueles contidos de grande impacto social como a emigración , a inmigración, a violencia, o racismo, as desigualdades sociais e económicas, o analfabetismo, etc. no marco xeral das tensións e problemas da sociedadeactual. A educacion para igualdade entre os sexos ten como obxectivos:-Analizar criticamente a realidade e corrixir xuízos sexistas, dando un tratamento equivalente e equilibrado ó papel semellante que xogan homes e mulleres no devir histórico.-Consolidar hábitos non discriminatorios na explicación dos feitos e procesos do mundo contemporáneo, partindo da selección e análise de diversas fontes históricas e historiográficas.- Corrixir a linguaxe sexista e homófoba que, ás veces, utilízanse de xeito inconsciente A educacion ambiental pretende:-Comprender as consecuencias medioambientais que se derivan de certos acontecementos políticos, económicos ou científicos: conflitos belicos, explotación abusiva de recursos naturais, etc. -Valorar e respectar o patrimonio histórico, cultural e social, asumindo a responsabilidade da sua conservación emellora. A educacion multicultural ten como finalidade :-Comprender o significado histórico das culturas non europeas .-Desenvolver actitudes de respecto, que non tolerancia, e valoración de culturas non occidentais.

47

-Facerlles entender que Europa non ten a solución a tódolos problemas, que as democracias europeas non son as unicas formas de organizar pobos e culturas N a educacion europea o seu principal obxectivo e: -Conecer o significado da Unión Europea. -Desenvolver aconciencia dunha cidadanía europea.

4.BACHARELATO

4.1.Obxectivos xerais do Bacharelato

Esta programación axustase ás indicacións para a materia Historia do Mundo Contemporáneo recollidas no RealDecreto 1105/2014, de 26 de decembro, polo que se establece o currículo básico da Educación SecundariaObrigatoria e do Bacharelato, e ás recollidas no Decreto 86/2015, do 25 de xuno, polo que se establece ocurrículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia. Os obxectivos xerais son as capacidades que, por medio das materias comuns, de modalidade e optativas, deberánser alcanzadas polos alumnos e as alumnas de Bacharelato. Constituen os grandes retos que deben proponer os eas docentes desta etapa. Son, polo tanto, interdisciplinares e de ámbitos educativos plurais: cognoscitivos, afectivose psicosociais. Os cognoscitivos deberán alcanzarse mediante o ensino e a aprendizaxe da materia impartida poloprofesorado. Os demais, mediante a contribución unánime do conxunto do profesorado. O Bacharelato contribuirá a desenvolver nos alumnos e as alumnas as capacidades que lles permitan:a) Exercer a cidadania democratica, desde unha perspectiva global, e adquirir unha conciencia cívica responsable que fomente a corresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa.b) Consolidar unha madureza persoal e social que lles permita actuar de forma responsabel e

autonoma e desenvolver o seu espirito critico. Prever e resolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais.c) Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres, analizar e valorar criticamente as desigualdades existentes e impulsar a igualdade real e a non discriminación das persoas con discapacidade.d) Afianzar os habitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para o eficaz aproveitamento da aprendizaxe, e como medio de desenvolvemento persoal.e) Dominar, tanto na sua expresion oral como escrita, a lingua galega, lingua propia desta nacionalidadehistórica, e a lingua castela, cooficial da comunidade autónoma.f ) Expresarse con fluidez e correccion nunha ou mais linguas estranxeiras.g) Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e a comunicación.h) Conecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporaneo, os seus antecedentes

historicos e os principais factores da sua evolucion. Participar de forma solidaria no desenvolvemento e a mellora do seu ámbito social.i ) Acceder aos conecementos cientificos e tecnoloxicos fundamentais e dominaras habilidades básicas propias da modalidade elixida.k) Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigacion e dos metodos

48

cientificos. Conecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e a tecnoloxía no cambio das condicións devida, así como afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao medio.l) Afianzar o espirito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade, iniciativa, traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crítico.m) Desenvolver a sensibilidade artistica e literaria, así como o criterio estetico, como fontes de formación e enriquecemento cultural.n) Utilizar a educacion fisica e o deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social.n) Afianzar actitudes de respecto e prevencion no ambito da seguridade viaria.

4.2.Contribución ao desenvolvemento das competencias

Todas as áreas ou materias do currículo participan no desenvolvemento das distintas competencias do alumnado. Estas, de acordo coas especificacións da lexislación actual, son:1º Comunicación linguística. 2º Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía. 3º Competencia dixital.4º Aprender a aprender.5º Competencias sociais e cívicas. 6º Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. 7º Conciencia e expresións culturais. As materias de Historia do Mundo Contemporáneo (1ºBach), Historia de Espana (2ºBach.), Xeografia e Historia deGalicia (2º Bach.) e Historia da Arte (2º Bach), contribuen ao desenvolvemento de todas e cada unha destascompetencias debido aos contidos que abrangue, os procedementos e actividades que se presentan e as reflexiónsque proponen acerca dos diferentes feitos e fenómenos históricos contemporáneos. A competencia en comunicacion linguistica áchase vinculada á análise dos diferentes tipos de fontes históricas, ocal implica non só conecer e utilizar un vocabulario específico da área de conecemento, senón cotexar información,comprendela, elaborar sínteses e comentarios e exponer ideas propias. A competencia de aprender a aprender constitue un elemento fundamental debido á necesidade de utilizar notraballo diario da materia diferentes ferramentas de aprendizaxe, como esquemas, mapas conceptuais ou eixoscronolóxicos.A competencia dixital desenvólvese perfectamente integrada na programación e constitue, tanto na aula virtual(que empregaremos habitualmente) coma nas ligazóns de información complementaria, sempre entendendo quea utilización de información procedente da rede ha de ir parella ao desenvolvemento dun pensamento crítico quepermita discernir a sua veracidade e rigor científico. Os propios contidos das materias do noso departamento contribuen ao desenvolvemento das competencias sociais

e civicas dado que axudan a comprender conceptos como os dereitos humanos, a diversidade cultural e social ou a

49

importancia das institucións democráticas, reforzando así a conciencia social e cidadá, favorecendo a participaciónsocial e a comprensión e o respecto ás diferenzas sociais e culturais. Así mesmo contribuen ao desenvolvemento da competencia da conciencia e expresions culturais, xa que a arte e asdiferentes manifestacións culturais se encontran integradas como parte da propia historia dos pobos e como fontehistórica sobre estes. A sua comprensión favorece a sua valoración positiva e de aí o respecto cara aos bens deinterese histórico-artístico e o patrimonio cultural. Por outra parte, ao abordarse o estudo da evolución tecnica e económica das sociedades fomentase odesenvolvemento da competencia do sentido de iniciativa e espírito emprendedor; ao igual que ao tratar sobre oscambios tecnolóxicos, o seu impacto na vida cotiá e a sua contribución á evolución das sociedades, en particular osasociados ás distintas revolucións industriais, contribuese ao desenvolvemento da competencia matematica e

competencias basicas en ciencia e tecnoloxia (a Xeografia fomenta o manexo de elementos matemáticos básicos,mediante o cálculo e interpretación de taxas -aridez, natalidade, paro, PIB pc-; a elaboración e a análise deinformación en formato gráfico ou en series estatísticas; e a realización e interpretación de mapas. Así mesmo,fomenta o establecemento de relacións, a explicación de feitos, a clasificación, a comparación, a diferenciación, orazoamento lóxico mediante o uso de datos e estratexias para responder cuestións ou afrontar problemasxeográficos de diversa índole e as suas manifestacións en diferentes aspectos da vida cotiá. Tamen evidencia aimportancia de usar metodos rigorosos para comprender a realidade fisica e humana e as suas interrelaciónsespaciais. E promove hábitos de vida saudables en relación co medio e co aumento da esperanza de vida-producións ecolóxicas, medios de transporte non motorizados, consumo responsable, etc.-), conseguindo unhaformación integral que valore a importancia da interacción entre ciencia e tecnoloxía e a sua achega á Historia e aXeografia.

4.3.HISTORIA DO MUNDO CONTEMPORÁNEO(1º Bacharelato)

4.3.1.Concreción curricular

Indícase a continuacón a concreción curricular da materia. Pártese da concreción de cada estándar de aprendizaxeavaliable, co grao mínimo de cada un para superar a materia, a partires de cada criterio de avaliación, e a suarelación competencial, así como a distribución por trimestres de cada criterio e estándar:

Crit. Aval.

EstándaresGrao mínimo para superala materiaIndicador mínimo de logro

Distrib.trimestralC.C.

T 1 T 2 T 3

HMC-B1.1

1º-HMCB1.1.1 - Extrae os trazos do Antigo Rexime dun texto proposto que os contena

Extrae os trazos do Antigo Rexime dun texto proposto que os contena X CSC CAA

CCL

HMC-B1.1

1º-HMCB1.1.2 - Obten e selecciona información escrita e gráfica relevante, utilizando fontes primarias ou secundarias, relativa ao Antigo Rexime.

Extrae información sobre o Antigo Rexime tanto de fontes escritas como gráficas

X CSC CAA CCL CD

HMC-B1.1

1º-HMCB1.1.3 - Clasifica os trazos do Antigo Rexime en aspectos demográficos, económicos,

Clasifica os trazos do Antigo Rexime en aspectos demográficos, económicos,

X CSC CAA CCL CCEC

50

políticos, sociais e culturais políticos, sociais e culturais

HMC-B1.1

1º-HMCB1.1.4 - Elabora mapas conceptuais que explican os trazos característicos do Antigo Rexime.

Realiza un mapa conceptual coas principais características do Antigo Rexime

XCSC CAA CCL

HMC-B1.2

1º-HMCB1.2.1 - Explica as transformacións do Antigo Rexime que afectan a economía, a poboación e a sociedade.

Explica as transformacións do Antigo Rexime que afectan a economía, a poboación e a sociedade.

XCSC CAA CCL

HMC-B1.2

1º-HMCB1.2.2 - Analiza a evolución dos trazos do Antigo Rexime do seculo XVII e o seculo XVIII.

Analiza a evolución dos trazos do Antigo Rexime do seculo XVII e o seculo XVIII. X

CSC CAA CCL

HMC-B1.3

1º-HMCB1.3.1 - Describe as características do parlamentarismo ingles a partir de fontes históricas.

Reconece as características do parlamentarismo ingles X

CSC CCEC CCL

HMC-B1.3

1º-HMCB1.3.2 - Distingue as revolucións inglesas do seculo XVII como formas que promoven o cambio político do Antigo Rexime.

Reconece a superación do Antigo Rexime a partires das revolucións do seculo XVII

XCSC CCEC CCL

HMC-B1.4

1º-HMCB1.4.1 - Enumera e describe as ideas daIlustración e as do Liberalismo de comezos do seculo XIX.

Enumera e describe as ideas da Ilustración e as do Liberalismo de comezos do seculo XIX.

XCSC CCEC CCL

HMC-B1.4

1º-HMCB1.4.2 - Establece as semellanzas e as diferenzas entre as ideas da Ilustración e o Liberalismo de comezos do seculo XIX.

Establece as semellanzas e as diferenzas entre as ideas da Ilustración e o Liberalismo de comezos do seculo XIX.

XCSC CCEC CCL

HMC-B1.5

1º-HMCB1.5.1 - Situa en mapas de Europa os países ou reinos en función dos conflitos en que intervenen.

Analiza os conflitos dos países europeos a traves da análise de mapas históricos. X CSC CAA CD

HMC-B1.6

1º-HMCB1.6.1 - Distingue e caracteriza obras de arte do Rococó.

Analiza obras de arte pertencentes ó Rococó.

X CSC CCEC CCL CAA

HMC-B2.1

1º-HMCB2.1.1 - Identifica as causas da primeiraRevolución Industrial

Identifica as causas da primeira Revolución Industrial X CSC CAA

CCL

HMC-B2.2

1º-HMCB2.2.1 - Explica razoadamente a evolución cara á segunda Revolución Industrial.

Conece as causas da segunda Revolución Industrial.

X CSC CAA CCL

HMC-B2.2

1º-HMCB2.2.2 - Analiza comparativa e esquematicamente as duas revolucións industriais

Realiza un esquema comparativo das duas revolucións industriais X CSC CAA

CCL

HMC-B2.3

1º-HMCB2.3.1 - Localiza nun mapa os países industrializados e as suas rexións industriais

Analiza un mapa histórico sobre as revolucións industriais X CSC CAA CD

HMC-B2.3

1º-HMCB2.3.2 - Analiza aspectos que expliqueno desenvolvemento económico do sector industrial dos primeiros países industrializados,a partir de fontes historiográficas.

Analiza un texto sobre o desenvolvemento económico na primeira revolución industrial.

X CSC, CAA, CCL, CMCT

HMC-B2.3

1º-HMCB2.3.3 - Debate en torno ao exito ou o fracaso da indus-trialización en Espana e en Galicia.

Compara a revolución industrial co caso espanol e galego. X CSC, CAA

HMC- 1º-HMCB2.4.1 - Sinala os cambios sociais máis Sinala os cambios sociais máis X CSC CAA

51

B2.4 relevantes do seculo XIX asociándoos ao proceso da Revolución Industrial

relevantes do seculo XIX asociándoos ao proceso da Revolución Industrial

CSIEE

HMC-B2.4

1º-HMCB2.4.2 - Describe a partir dun plano a cidade industrial británica.

Describe a partir dun plano a cidade industrial británica. X CSC CAA

CCL

HMC-B2.4

1º-HMCB2.4.3 - Identifica en imaxes os elementos propios da vida nunha cidade industrial do seculo XIX.

Identifica en imaxes os elementos propios da vida nunha cidade industrial do seculo XIX.

XCSC CAA CCL CD

HMC-B2.4

1º-HMCB2.4.4 - Comenta mapas que expliquena evolución da extensión das redes de transporte: ferrocarril, estradas e canles.

Analiza un mapa histórico sobre a evolución do ferrocarril. X CSC CCL CD

HMC-B2.5

1º-HMCB2.5.1 - Explica as causas e consecuencias das crises económicas e as suas posibles solucións a partir de fontes históricas.

Explica as causas e consecuencias das crises económicas X

CSC CAA CCL

HMC-B2.6

1º-HMCB2.6.1 - Compara as correntes de pensamento social da epoca da Revolución Industrial: socialismo utópico, socialismo científico e anarquismo.

Reconece as correntes de pensamento social da epoca da Revolución industrial. X CSC CAA

CCL

HMC-B2.6

1º-HMCB2.6.2 - Distingue e explica as características dos tipos de asociacionismo obreiro

Conece os tipos de asociacionismo obreiro. X CSC CCL

HMC-B3.1

1º-HMCB3.1.1 - Realiza eixes cronolóxicos que incluan diacronía e sincronía dos acontecementos da primeira metade do seculo XIX

Realiza un eixo cronolóxico sobre os acontecementos da primeira metade do seculo XIX.

X CSC CAA CMCT

HMC-B3.2

1º-HMCB3.2.1 - Identifica xerarquías causais naguerra de independencia dos Estados Unidos a partir de fontes historiográficas

Reconece as causas da guerra de independencia dos Estados Unidos X

CSC CCL CAA

HMC-B3.3

1º-HMCB3.3.1 - Explica as causas da Revolución Francesa de 1789

Explica as causas da Revolución Francesade 1789

X CSC CCL

HMC-B3.3

1º-HMCB3.3.2 - Explica esquematicamente o de-senvolvemento da Revolución Francesa

Realiza un esquema para explicalo desenvolvemento da Revolución Francesa

X CSC CCL CAA

HMC-B3.4

1º-HMCB3.4.1 - Identifica nun mapa histórico aextensión do Imperio Napoleónico

Analiza un mapa histórico sobre a extensión do Imperio Napoleónico. X CSC CAA CD

HMC-B3.5

1º-HMCB3.5.1 - Analiza as ideas defendidas e as conclusións do Congreso de Viena, e relació-naas coas suas consecuencias

Reconece as ideas propostas no Congreso de Viena e as suas consecuencias.

XCSC CCL CAA

HMC-B3.6

1º-HMCB3.6.1 - Compara as causas e o desenvolvemento das revolucións de 1820, 1830 e 1848

Compara as revolucións de 1820, 1830 e 1848. X CSC CCL

HMC-B3.7

1º-HMCB3.7.1 - Describe e explica a unificaciónde Italia e a de Alemana a partir de fontes gráficas

Comenta un texto sobre a unificación italiana e alemana. X CSC CCL CD

HMC- 1º-HMCB3.8.1 - Establece as características Reconece as características básicas da X CSC CCEC

52

B3.8propias da pintura, a escultura e a arquitectura do Neoclasicismo e o Romanticismo a partir de fontes gráficas

arte do Neoclasicismo e do Romanticismo. CCL CAA

HMC-B3.9

1º-HMCB3.9.1 - Realiza un friso cronolóxico explicativo da independencia das colonias hispanoame-ricanas ao comezo do seculo XIX

Ordena cronolóxicamente os principais feitos do proceso de independencia das colonias hispanoame-ricanas ao comezo do seculo XIX

X CSC CMCT CAA

HMC-B4.1

HMCB4.1.1 - Realiza un diagrama en que se expliquen as cadeas causais e os procesos dentro do período de finais do seculo XIX e comezos do XX.

Realiza un eixo cronolóxico sobre os procesos ocurridos a finais do seculo XIX e comezos do XX.

X CSC CAA

HMC-B4.2

1º-HMC4.2.1 - Elabora un eixe cronolóxico con feitos que explican a evolución durante a segunda metade do seculo XIX de Inglaterra, Francia, Alemana, o Imperio Austrohungaro, Rusia, os Estados Unidos e Xapón.

Realiza un eixo cronolóxico sobre os procesos ocurridos na segunda metade do seculo XIX.

X CSC CAA CMCT

HMC-B4.2

1º-HMCB4.2.2 - Explica a partir de imaxes as características que permiten identificar a Inglaterra vitoriana.

Analiza imaxes sobre a Inglaterra vitoriana X

CSC CAA CCL CD

HMC-B4.2

1º-HMCB4.2.3 - Analiza textos relativos á epoca de Napoleón III en Francia.

Realiza un comentario de texto sobre a epoca de Napoleón III.

X CSC CAA CCL

HMC-B4.2

1º-HMCB4.2.4 - Identifica e explica razoadamente os feitos que converten Alemananunha potencia europea durante o mandato deBismarck.

Identifica as características de Alemania durante o mandato de Bismarck.

X CSC CAA CCL

HMC-B4.3

1º-HMCB4.3.1 - Identifica e explica razoadamente as causas e as consecuencias da expansión colonial da segunda metade do seculo XIX.

Identifica e explica as causas e as consecuencias da expansión colonial da segunda metade do seculo XIX.

X CSC CAA CCL

HMC-B4.3

1º-HMCB4.3.2 - Localiza nun mapamundi as colonias das potencias imperialistas.

Localiza nun mapamundi as colonias daspotencias imperialistas. X CSC CAA CD

HMC-B4.3

1º-HMCB4.3.3 - Sabe reconecer cadeas e interconexións causais entre colonialismo, imperialismo e a Gran Guerra de 1914.

Sabe reconecer cadeas e interconexións causais entre colonialismo, imperialismoe a Gran Guerra de 1914.

XCSC CAA CCL

HMC-B4.4

1º-HMCB4.4.1 - Describe as alianzas dos países máis destacados durante a Paz Armada.

Describe as alianzas dos países máis destacados durante a Paz Armada mediante un esquema.

X CSC CCL

HMC-B4.5

1º-HMCB4.5.1 - Identifica a partir de fontes históricas ou historiográficas as causas da I Guerra Mundial.

Identifica as causas da I Guerra Mundial. X

CSC CCL CAA

HMC-B4.5

1º-HMCB4.5.2 - Comenta símbolos conmemorativos vinculados á I Guerra Mundial.

Comenta símbolos conmemorativos vinculados á I Guerra Mundial. X CSC CCL

HMC-B4.5

1º-HMCB4.5.3 - Analiza e explica as etapas da Gran Guerra a partir de mapas históricos.

Analiza e explica as etapas da Gran Guerra a partir de mapas históricos.

X CSC CCL CAA CD

53

HMC-B4.5

1º-HMCB4.5.4 - Extrae conclusións de gráficos e imaxes sobre as consecuencias da I Guerra Mundial.

Analiza mapas históricos e imaxes sobre as consecuencias da I Guerra Mundial. X

CSC CCL CAA

HMC-B5.1

1º-HMCB5.1.1 - Explica as características do período de Entreguerras a partir de manifestacións artísticas e culturais de comezosdo seculo XX.

Explica as características do período de Entreguerras a partir de manifestacións artísticas e culturais de comezos do seculo XX

X CSC CCL

HMC-B5.2

1º-HMCB5.2.1 - Identifica e explica algunhas das causas da Revolución Rusa de 1917.

Identifica e explica algunhas das causas da Revolución Rusa de 1917. X CSC CCL

HMC-B5.2

1º-HMCB5.2.2 - Compara a Revolución Rusa de febreiro de 1917 coa de outubro de 1917.

Compara a Revolución Rusa de febreiro de 1917 coa de outubro de 1917 mediante un esquema.

XCSC CAA CCL

HMC-B5.3

1º-HMCB5.3.1 - Explica os acordos dos tratados de paz da I Guerra Mundial e analiza as suas consecuencias a curto prazo.

Analiza os principais acordos dos tratados de paz da I Guerra Mundial. X

CSC CAA CCL

HMC-B5.3

1º-HMCB5.3.2 - Analiza o papel que xoga a Sociedade de Nacións nas relacións internacionais, a partir de fontes históricas.

Analiza o papel que xoga a Sociedade deNacións nas relacións internacionais. X CSC CCL

HMC-B5.4

1º-HMCB5.4.1 - Interpreta imaxes da Gran Depresión.

Interpreta imaxes da Gran Depresión. X CSC CCL CAA CD

HMC-B5.4

1º-HMCB5.4.2 - Comenta gráficas que explican a crise económica de 1929.

Comenta gráficas que explican a crise económica de 1929. X CSC CCL

CMCT

HMC-B5.5

1º-HMCB5.5.1 - Compara o fascismo italiano e o nazismo alemán.

Compara o fascismo italiano e o nazismoalemán.

X CSC CCL

HMC-B5.5

1º-HMCB5.5.2 - Distingue símbolos dos fascismos europeos da primeira metade do seculo XX.

Distingue símbolos dos fascismos europeos da primeira metade do seculo XX.

X CSC

HMC-B5.6

1º-HMCB5.6.1 - Analiza a partir de fontes contrapostas as relacións internacionais anteriores ao estoupido da II Guerra Mundial.

Reconece mediante fontes as relacións internacionais anteriores ao estoupido da II Guerra Mundial.

X CSC CAA CCL

HMC-B5.7

1º-HMCB5.7.1 - Identifica e explica as causas desencadeadores da II Guerra Mundial a partir de fontes históricas.

Identifica e explica as causas desencadeadores da II Guerra Mundial. X CSC CAA

CCL

HMC-B5.8

1º-HMCB5.8.1 - Explica as etapas da II Guerra Mundial tanto na fronte europea como na guerra do Pacífico.

Explica as etapas da II Guerra Mundial. X CSC CAA CCL

HMC-B5.8

1º-HMCB5.8.2 - Analiza o desenvolvemento da II Guerra Mundial a partir de mapas históricos.

Analiza o desenvolvemento da II Guerra Mundial a partir de mapas históricos. X CSC CAA

CCL

HMC-B5.9

1º-HMCB5.9.1 - Describe as consecuencias da IIGuerra Mundial.

Describe as consecuencias da II Guerra Mundial.

X CSC CAA CCL

HMC-B5.10

1º-HMCB5.10.1 - Analiza imaxes que explican oHolocausto levado a cabo pola Alemana nazi.

Analiza imaxes que explican o Holocausto levado a cabo pola Alemana nazi.

X CSC CAA CD

HMC- 1º-HMCB5.10.2 - Reconece a significación do Reconece e analiza a significación do X CSC CAA

54

B5.10 Holocausto na historia mundial. Holocausto na historia mundial. CCL

HMC-B5.11

1º-HMCB5.11.1 - Sintetiza textos que explican a intervención da ONU nas relacións internacionais e nos asuntos de descolonización.

Comenta textos en relación coa ONU nosasuntos de descolonización. X CSC CAA

CCL

HMC-B6.1

1º-HMC-B6.1.1 - Localiza nun mapa os países que formaban os bloques comunista e capitalista.

Localiza nun mapa os países que formaban os bloques comunista e capitalista.

X CSC CD

HMC-B6.2

1º-HMC-B6.2.1 - Identifica e explica os conflitosda Guerra Fría a partir dun mapa histórico.

Identifica e explica os conflitos da GuerraFría a partir dun mapa histórico. X CAA CCL

CSC CD

HMC-B6.3

1º-HMC-B6.3.1 - Selecciona símbolos e imaxes que se identifiquen co mundo capitalista e o mundo comunista.

Selecciona símbolos e imaxes que se identifiquen co mundo capitalista e o mundo comunista.

X CSC

HMC-B6.3

1º-HMC-B6.3.2 - Extrae conclusións dos textos, imaxes, mapas e gráficas que expliquen a evolución de ambos os bloques enfrontados na Guerra Fría, e sinala a que bloque pertence e alguns motivos que explican esa pertenza.

Extrae conclusións dos textos, imaxes, mapas e gráficas que expliquen a evolución de ambos os bloques enfrontados na Guerra Fría.

X CSC CCL CD CMCT CAA

HMC-B6.4

1º-HMC-B6.4.1 - Explica algunhas características da economía capitalista a partir de gráficas.

Explica algunhas características da economía capitalista. X

CCL CMCT CSC

HMC-B6.4

1º-HMC-B6.4.2 - Explica algunhas características da economía comunista a partir de gráficos.

Explica algunhas características da economía comunista. X

CCL CMCT CSC

HMC-B6.4

1º-HMC-B6.4.3 - Establece razoadamente e comparativamente as diferenzas entre o mundo capitalista e o comunista.

Conece as diferenzas entre o mundo capitalista e comunista. X CCLCSC CAA

HMC-B6.4

1º-HMC-B6.4.4 - Identifica formas políticas do mundo occidental e do mundo comunista.

dentifica formas políticas do mundo occidental e do mundo comunista.

X CCLCSC

HMC-B7.1

1º-HMC-B7.1.1 - Localiza nun mapa as zonas afectadas pola descolonización e os seus conflitos.

Localiza nun mapa as zonas afectadas pola descolonización e os seus conflitos. X CD CSC CCL

HMC-B7.2

1º-HMC-B7.2.1 - Establece de xeito razoado as causas, os feitos e os factores que desencadean e explican o proceso descolonización.

Reconece as causas e factores que explican o proceso de descolonización. X CAA CSC

CCL

HMC-B7.2

1º-HMC-B7.2.2 - Identifica e compara as características da descolonización de Asia e de África.

Identifica as características da descolonización de Asia e de África. X CSC CCL

HMC-B7.3

1º-HMC-B7.3.1 - Explica as actuacións da ONU no proceso descolonizador a partir de fontes históricas.

Explica as actuacións da ONU no procesodescolonizador mediante un esquema. X CSC CCL

HMC-B7.4

1º-HMC-B7.4.1 - Analiza as características dos países do terceiro mundo a partir de gráficas.

Analiza as características dos países do terceiro mundo a partir de gráficas. X CSC CCL

CMCT

HMC- 1º-HMC-B7.4.2 - Localiza nun mapa os países Localiza nun mapa os países do terceiro X CSC CD

55

B7.4 do terceiro mundo. mundo.

HMC-B7.4

1º-HMC-B7.4.3 - Analiza textos e imaxes do Movemento de Países Non Alinados e dos países subdesenvolvidos.

Analiza textos e imaxes do Movemento de Países Non Alinados e dos países subdesenvolvidos.

X CSC CCL

HMC-B7.5

1º-HMC-B7.5.1 - Explica a evolución das relacións entre os países desenvolvidos e os países en vías de desenvolvemento, comparando a axuda internacional coa intervención neocolonialista.

Explica a evolución das relacións entre os países desenvolvidos e os países en vías de desenvolvemento.

X CSC CCL CAA

HMC-B8.1

1º-HMC-B8.1.1 - Localiza nun mapa as republicas exsovieticas e os países formados tras a caída do muro de Berlín.

Localiza nun mapa as republicas exsovieticas e os países formados tras a caída do muro de Berlín.

X CSC CD

HMC-B8.1

1º-HMC-B8.1.2 - Elabora un eixe cronolóxico que ordena os acontecementos que explican a desintegración da URSS, a formación da CEI e o xurdimento das republicas exsovieticas.

Elabora un eixe cronolóxico coa desintegración da URSS, a formación da CEI e o xurdimento das republicas exsovieticas.

X CSC CMCT

HMC-B8.1

1º-HMC-B8.1.3 - Compara os países dos Balcáns desde os anos 80 ata a actualidade, utilizando mapas de situación.

Compara os países dos Balcáns desde osanos 80 ata a actualidade. X CSC CAA CD

CCL

HMC-B8.2

1º-HMC-B8.2.1 - Describe os trazos políticos e socioeconómicos da URSS desde a epoca de Breznev ata a de Gorbachov.

Describe os trazos políticos e socioeconómicos da URSS desde a epocade Breznev ata a de Gorbachov.

X CSC CCL

HMC-B8.3

1º-HMC-B8.3.1 - Elabora un cadro sinóptico sobre a situación política e económica das republicas exsovieticas e a CEI- Federación Rusa.

Elabora un cadro sinóptico sobre a situación política e económica das republicas exsovieticas e a CEI- Federación Rusa.

X CSC CMCT CAA

HMC-B8.4

1º-HMC-B8.4.1 - Analiza imaxes que reflicten a caída do muro de Berlín.

Analiza imaxes que reflicten a caída do muro de Berlín.

X CSC CCL

HMC-B8.4

1º-HMC-B8.4.2 - Explica as novas relacións das republicas exsovieticas con Europa occidental.

Expón as relacións das republicas exsovieticas con Europa occidental. X CSC CCL

HMC-B8.4

1º-HMC-B8.4.3 - Realiza unha procura guiada en internet para explicar de maneira razoada a disolución do bloque comunista.

Conece a explicación da disolución do bloque comunista. X CSC CCL

HMC-B8.5

1º-HMC-B8.5.1 - Describe comparativamente a evolución política dos países de Europa central e oriental tras a caída do muro de Berlín.

Describe a evolución política dos países de Europa central e oriental tras a caída do muro de Berlín.

X CSC CCL

HMC-B8.5

1º-HMC-B8.5.2 - Describe e analiza as causas, o desenvolvemento e as consecuencias da guerrados Balcáns, nomeadamente en Iugoslavia

Describe e analiza as causas da guerra dos Balcáns, nomeadamente en Iugoslavia

X CSC CCL

HMC-B9.1

1º-HMC-B9.1.1 - Enumera as linas de pensamento económico do mundo capitalista na segunda metade do seculo XX.

Enumera as linas de pensamento económico do mundo capitalista na segunda metade do seculo XX.

X CSC CCL

HMC-B9.1

1º-HMC-B9.1.2 - Explica o modelo capitalista dun país elaborando información a partir dunha procura guiada en internet

Conece as características do modelo económico dun país capitalista mediante a análise dun texto.

XCSC CCL CAA

56

HMC-B9.2

1º-HMC-B9.2.1 - Identifica razoadamente as características e símbolos do Estado do benestar.

Identifica razoadamente as características e símbolos do Estado do benestar.

X CSC CCL

HMC-B9.3

1º-HMC-B9.3.1 - Elabora eixes cronolóxicos sobre o proceso de construción da Unión Europea.

Elabora un eixe cronolóxico sobre o proceso de construción da Unión Europea.

X CSC CMCT

HMC-B9.4

1º-HMC-B9.4.1 - Relaciona razoadamente as institucións da Unión Europea cos obxectivos que esta persegue.

Relaciona razoadamente as institucións da Unión Europea cos obxectivos que esta persegue.

X CSC CCL

HMC-B9.5

1º-HMC-B9.5.1 - Realiza un eixe cronolóxico dos feitos máis significativos de tipo político, social e económico dos Estados Unidos desde os anos 60 aos 90.

Realiza un eixe cronolóxico dos feitos máis significativos de tipo político, sociale económico dos Estados Unidos desde os anos 60 aos 90.

X CSC CMCT

HMC-B9.5

1º-HMC-B9.5.2 - Selecciona e presenta mediante mapas ou redes conceptuais información referida aos Estados Unidos entre 1960 e 2000.

Elabora un mapa conceptual sobre a situación de EEUU entre 1960 e 2000.

X CSC CAA CD

HMC-B9.6

1º-HMC-B9.6.1 - Establece razoadamente as características e os símbolos que explican aspectos singulares do capitalismo de Xapón e a área do Pacífico.

Expón as características do capitalismo de Xapón e da área do Pacífico. X CSC CAA

CCL

HMC-B10.1

1º-HMC-B10.1.1 - Identifica as principais características ligadas á fiabilidade e á obxectividade do fluxo de información existente en internet e noutros medios dixitais.

Identifica as principais características ligadasó fluxo de información existente en internet e noutros medios dixitais.

X CSC CAA CCL CD

HMC-B10.1

1º-HMC-B10.1.2 - Elabora un breve informe sobre as relacións entre inmigración e globalización a partir de fontes históricas.

Conece mediante fontes históricas as relacións entre inmigración e globalización.

XCSC CSIEE CCL CD

HMC-B10.1

1º-HMC-B10.1.3 - Extrae conclusións de imaxese material videográfico relacionados co mundo actual.

Extrae conclusións de imaxes e material videográfico relacionados co mundo actual.

X CSC CCL CD

HMC-B10.2

1º-HMC-B10.2.1 - Realiza unha procura guiada en internet sobre a ameaza terrorista, organizacións que a sustentan, actos máis relevantes (11-S de Nova York, 11-M de Madrid 7-X de Londres, etc.), os seus símbolos e as repercusións na sociedade (cidadanía ameazada, asociacións de vítimas, mediación en conflitos, etc.), e analiza e comunica a información máis relevante.

Realiza unha procura guiada en internet sobre a ameaza terrorista, organizacións que a sustentan, actos máis relevantes eas repercusións na sociedade, e analiza ecomunica a información máis relevante.Procedementos de avaliación: +Instrumentos de avaliación: +GARDARDATOSXERAR LISTAS DE CONTROL É RÚBRICA

X CSC CCL CD CAA

HMC-B10.3

1º-HMC-B10.3.1 - Identifica os retos actuais da Unión Europea a partir de novas xornalísticas seleccionadas.

Identifica os retos actuais da Unión Europea. X

CSC CCL CAA

HMC-B10.3

1º-HMC-B10.3.2 - Explica comparativamente osdesaxustes da Unión Europea na relación con outros países ou áreas xeopolíticas.

Compara os desaxustes da Unión Europea na relación con outros países ouáreas xeopolíticas.

XCSC CCL CAA

57

HMC-B10.4

1º-HMC-B10.4.1 - Elabora mapas conceptuais sobre os trazos da sociedade norteamericana, agrupados en política, sociedade, economía e cultura.

Elabora mapas conceptuais sobre os trazos da sociedade norteamericana, agrupados en política, sociedade, economía e cultura.

X CSC CCL CAA CD

HMC-B10.5

1º-HMC-B10.5.1 - Describe os principais movementos políticos, económicos, sociais e culturais da Hispanoamerica actual.

Describe os principais movementos políticos, económicos, sociais e culturais da Hispanoamerica actual.

X CSC CCL CAA

HMC-B10.6

1º-HMC-B10.6.1 - Enumera e explica os trazos económicos, políticos, relixiosos e sociais do mundo islámico, e localiza nun mapa os países que o forman na actualidade.

Enumera e explica os principais trazos económicos, políticos, relixiosos e sociais do mundo islámico, e localiza nun mapa os países que o forman na actualidade.

XCSC CCL CAA CD

HMC-B10.7

1º-HMC-B10.7.1 - Compara aspectos económicos, políticos, relixiosos e sociais entre os principais países do continente africano.

Compara aspectos económicos, políticos,relixiosos e sociais entre os principais países do continente africano.

X CSC CCL CAA

HMC-B10.8

1º-HMC-B10.8.1 - Compara aspectos económicos, políticos, relixiosos e sociais de China e a India.

Compara aspectos económicos, políticos,relixiosos e sociais de China e a India. X CSC CCL

CAA

HMC-B10.8

1º-HMC-B10.8.2 - Compara aspectos económicos, políticos, relixiosos e sociais entre países emerxentes de Asia e África

Compara aspectos económicos, políticos,relixiosos e sociais entre países emerxentes de Asia e África

X CSC CCL CAA

HMC-B11.1

1º-HMC-B11.1.1 - Reconece que os acontecementos e os procesos ocorren ao longodo tempo e á vez no tempo (diacronía e sincronía).

Reconece que os acontecementos e os procesos ocorren ao longo do tempo e á vez no tempo (diacronía e sincronía).

X X X CSC CMCT CAA

HMC-B11.2

1º-HMC-B11.2.1 - Localiza e selecciona información escrita e gráfica salientable utilizando fontes primarias e secundarias, e analiza a sua credibilidade.

Localiza e selecciona información escrita e gráfica salientable utilizando fontes primarias e secundarias, e analiza a sua credibilidade

X X X CSC CCL CAA CD

HMC-B11.3

1º-HMC-B11.3.1 - Utiliza con fluidez e precisióno vocabulario histórico e artístico necesario.

Utiliza con fluidez e precisión o vocabulario histórico e artístico necesario.

X X X CSC CCL

4.3.2.Temporalización

De acordo co establecido pola Orde do 28 de maio de 2018, que aproba o calendario escolar, o presente curso comprenderá un mínimo de 173 días lectivos. Tendo en conta que esta materia, de xeito ordinario, ten unha carga horaria semanal de 4 sesións de 50 minutos, oreparto de unidades será o seguinte:

N.º UNIDADE N.º SESIÓNS AVALIACIÓN

1 O Antigo Rexime 11 1ª AVALIACIÓN(56 sesións)2 A revolución industrial e as suas consecuencias 11

3 Revolucións Liberais e nacionalismos 10

58

4 Os cambios sociais. Orixes e desenvolvemento do movemento obreiro 8

5 As grandes potencias europeas 8

6 Segunda revolución industrial e imperialismo 8

7 A Primeira Guerra Mundial 10


8 A revolución rusa e a URSS 10

9 Os problemas económicos de entreguerras 7

10 O ascenso dos totalitarismo fascista e nazi 7

11 A Segunda Guerra Mundial 10

12 A guerra fría 8

13 Descolonización e Terceiro Mundo 9


14 O mundo capitalista 10

15 O mundo comunista 10

16 O mundo entre dous milenios 12

4.3.3.Procedementos de Avaliación e Cualificación

Resulta fundamental ter presente que a finalidade da avaliación ten que ser formativa, pois trátase de detectar encada intre como se adaptan os alumnos e alumnas individualmente ao proceso de ensinanza-aprendizaxe previstoe corrixir de forma inmediata os erros do mesmo. No procedemento de avaliación desta materia, respetaranse osdistintos momentos e funcións naturais da avaliación: inicial, formativa e sumativa. Ten importancia crucial a avaliación inicial coa que valorar os conecementos previos e os esquemas mentais doalumnado e realizarase ao comezo de curso e de cada unidade didáctica ou tema novo. Un instrumento apropiadopara esta avaliación pode ser unha proba inicial escrita ou preguntas orais como tormenta de ideas, que nosoriente cara ao establecemento das estratexias de aprendizaxe e a realización das actividades máis axeitadas, para atotal e correcta consecución dos obxectivos previstos, así como destinadas a enlazar o xa aprendido co que se vai aaprender. Tipos de avaliación. Para que o proceso de avaliación sexa íntegro, todos os axentes ímplicados no proceso deaprendizaxe deben ser escoitados. É importante que o alumnado sexa tamen partícipe na avaliación de modo quenon soamente evalue a profesora, como ocorre no ensino tradicional no que destaca a heteroavaliación.Fomentarase a coavaliación e a autoavaliación por medio de ferramentas como as rúbricas que permitanconecer o grao de adquisición de contidos e competencias. Ademais, como se indicou anteriormente, o alumnadopoderá e deberá avaliar o traballo do profesorado cunha enquisa que se leva a cabo a finais de curso.Dende este Departamento óptase por un procedemento de avaliación o máis transparente posible de cara aoalumnado e ás familias, polo que en todo momento se informará tanto dos instrumentos como dos criterios deavaliación e cualificación. Consideramos que se o alumnado conece cales son os obxectivos de aprendizaxe e comose van avaliar, será máis doado que os acade.

59

Criterios de avaliación. Os criterios de avaliación seguen estritamente o currículo vixente na nosa comunidadeautónoma (Decreto 86/2015). Estes criterios son concretados en indicadores de avaliación para cada unidadedidáctica, de tal xeito que nos permiten a sua relación directa coas competencias que se traballan con cada undeles. Son os seguintes:HMC-B1.1-Definir e esquematizar os trazos do Antigo Rexime, describindo os seus aspectos demográficos,económicos, políticos, sociais e culturais, utilizando diferentes tipos de diagramas.HMC-B1.2-Distinguir as transformacións no Antigo Rexime enumerar as que afectan a economía, a poboación e asociedade.HMC-B1.3-Explicar o parlamentarismo ingles do seculo XVII resumindo as características esenciais do sistema evalorando o papel das revolucións para alcanzar as transformacións necesarias para logralo.HMC-B1.4-Relacionar as ideas da Ilustración co Liberalismo de comezo do seculo XIX, establecendo elementos decoincidencia entre ambas as ideoloxíasHMC-B1.5-Describir as relacións internacionais do Antigo Rexime demostrando a idea de equilibrio europeo.HMC-B1.6-Diferenciar manifestacións artísticas do Antigo Rexime e seleccionar as obras máis destacadasHMC-B2.1-Obter información que permita explicar as revolucións industriais do seculo XIX, seleccionándoa dasfontes bibliográficas ou en lina nas que se ache disponible.HMC-B2.2-Describir as Revolucións Industriais do seculo XIX e establecer os seus trazos característicos e as suasconsecuencias sociaisHMC-B2.3-Protagonismo de Gran Bretana e extensión do proceso de industrialización a outras zonas de Europa.Industrialización extraeuropea. Industrialización espanola e galegaHMC-B2.4-Identificar os cambios nos transportes, na agricultura e na poboación que influíron ou foronconsecuencia da Revolución Industrial do seculo XIX.HMC-B2.5-Analizar e seleccionar ideas que identifiquen as características da economía industrial e do liberalismoeconómicoHMC-B2.6-Conecer as correntes de pensamento que pretenden mellorar a situación da clase obreira do seculo XIXHMC-B3.1-Analizar a evolución política, económica, social, cultural e de pensamento que caracteriza a primeirametade do seculo XIX, distinguindo os feitos, os personaxes e os símbolos, e encadrándoos en cada variableanalizada.HMC-B3.2-Describir as causas e o desenvolvemento da independencia de Estados Unidos, e establecer as causasmáis inmediatas e as etapas da independenciaHMC-B3.3-. Explicar, a partir de información obtida en internet, a Revolución Francesa de 1789, incluíndo cada ideaobtida nas causas, no desenvolvemento e nas consecuencias.HMC-B3.4-Identificar o Imperio Napoleónico, localizar a sua expansión europea e establecer as suas consecuencias.HMC-B3.5-Analizar a transcendencia para Europa do Congreso de Viena e a restauración do absolutismo, eidentificar as suas consecuencias para os países implicados.HMC-B3.6-Identificar as revolucións burguesas de 1820, 1830 e 1848, e relacionar as suas causas e o seudesenvolvemento.

60

HMC-B3.7-Conecer o proceso de Unificación de Italia e Alemana, obtendo o seu desenvolvemento a partir daanálise de fontes gráficas.HMC-B3.8-Descubrir as manifestacións artísticas de comezos do seculo XIX, obtendo información de mediosbibliográficos ou de internet e presentándoa adecuadamenteHMC-B3.9-Analizar utilizando fontes gráficas a independencia de Hispanoamerica.HMC-B4.1-Describir as transformacións e os conflitos xurdidos a finais do seculo XIX e comezos do seculo XX, edistinguir o seu desenvolvemento e os factores desencadeadoresHMC-B4.2-Analizar a evolución política, social e económica dos principais países europeos, ademais de Xapón e osEstados Unidos a finais do seculo XIX, e presentar información que explique tales feitosHMC-B4.3-Describir a expansión imperialista de europeos, xaponeses e estadounidenses a finais do seculo XIX, eestablecer as suas consecuenciasHMC-B4.4-Comparar sinteticamente os sistemas de alianzas do período da Paz ArmadaHMC-B4.5-Distinguir os acontecementos que conducen á declaración das hostilidades da I Guerra Mundial, edesenvolver as suas etapas e as suas consecuenciasHMC-B5.1-Reconecer as características do período de Entreguerras inseríndoas nos correspondentes aspectospolíticos, económicos, sociais ou culturais.HMC-B5.2-Reconecer as características do período de Entreguerras inseríndoas nos correspondentes aspectospolíticos, económicos, sociais ou culturais.HMC-B5.3-Identificar os tratados de paz da I Guerra Mundial e establecer como unha consecuencia o xurdimentoda Sociedade de Nacións.HMC-B5.4-Explicar a Gran Depresión e describir os factores desencadeadores e as suas influencias na vida cotiá.HMC-B5.5-Reconecer a transcendencia dos fascismos europeos como ideoloxías que conduciron aodesencadeamento de conflitos no panorama europeo do momento.HMC-B5.6-Comprender as relacións internacionais no período de entreguerras como elementos importantes dascausas da II Guerra Mundial.HMC-B5.7-Identificar e explicar as desencadeadores da II Guerra Mundial, así como os feitos máis característicos.HMC-B5.8-Establecer as etapas do desenvolvemento da II Guerra Mundial, distinguindo as que afectaron a Europae as que afectaron aos Estados Unidos e a Xapón.HMC-B5.9-Analizar o papel da guerra mundial como elemento de transformación da vida cotiá.HMC-B5.10-Entender o contexto en que se desenvolveu o Holocausto na guerra europea e as suas consecuencias.HMC-B5.11-Obter e seleccionar información escrita e gráfica relevante, utilizando fontes primarias ou secundarias,relativa á posguerra.HMC-B6.1-Describir os feitos políticos, económicos, sociais e culturais que explican o xurdimento dos dous bloquesantagónicos, clasificándoos e presentándoos adecuadamente.HMC-B6.2-Interpretar a Guerra Fría, a coexistencia pacífica e a distensión, e as suas consecuencias, e estableceracontecementos que exemplifiquen cada unha destas etapas das relacións internacionais.

61

HMC-B6.3-Distinguir feitos que explican o enfrontamento entre os bloques comunista e capitalista, revisando asnovas dos medios de comunicación da epoca.HMC-B6.4-Comparar e analizar o modelo capitalista co comunista desde os puntos de vista político, social,económico e cultural, e exemplificar coa selección de feitos que durante este período afectan as duas grandessuperpotencias: a URSS e os Estados Unidos. HMC-B7.1-Explicar os motivos e os feitos que conducen á descolonización, e establecer as causas e os factores queexplican o proceso. HMC-B7.2-Describir as etapas e as consecuencias do proceso descolonizador, e identificar as que afectan a unhascolonias e a outras, establecendo feitos e personaxes significativos de cada proceso. HMC-B7.3-Definir o papel da ONU na descolonización, analizando información que demostre as suas actuacións. HMC-B7.4-Analizar o subdesenvolvemento do terceiro mundo e establecer as causas que o explican. HMC-B7.5-Apreciar o nacemento da axuda internacional e o xurdimento das relacións entre os paísesdesenvolvidos e subdesenvolvidos, reproducindo as formas de axuda ao desenvolvemento e describindo as formasde neocolonialismo dentro da política de bloques. HMC-B8.1-Describir a situación da URSS a finais do seculo XX, establecendo os seus trazos máis significativos desdeunha perspectiva política, social e económica. HMC-B8.2-Resumir as políticas de M. Gorbachov nomeando as disposicións concernentes á Perestroika e áGlasnost, e resaltar as suas influencias. HMC-B8.3-Analizar a situación creada co xurdimento da CEI e as republicas exsovieticas, recollendo informaciónsque resuman as novas circunstancias políticas e económicas. HMC-B8.4-Explicar a caída do muro de Berlín e nomear as suas repercusións nos países de Europa central eoriental.HMC-B8.5-Identificar o problema dos Balcáns, enumerar as causas do xurdimento de tal situación e resumir osfeitos que configuran o desenvolvemento de conflitos nesta zona. HMC-B9.1-Distinguir os postulados que defende a cultura capitalista da segunda metade do seculo XXestablecendo as linas de pensamento e os logros obtidos.HMC-B9.2-Describir o Estado do benestar, aludindo ás características significativas que influen na vida cotiá. HMC-B9.3-Explicar o proceso de construción da Unión Europea enumerando os fitos máis destacados queconfiguran a sua evolución.HMC-B9.4-Conecer os obxectivos da Unión Europea en relación coas institucións que componen a sua estrutura.HMC-B9.5-. Describir a evolución política, social e económica dos Estados Unidos desde os anos 60 aos 90 doseculo XX, sintetizando os aspectos que explican a transformación da sociedade norteamericana e que constituenelementos orixinarios do Estado do benestar.HMC-B9.6-Identificar as singularidades do capitalismo de Xapón e os novos países industriais asiáticos,establecendo trazos de carácter político, económico, social e cultural.HMC-B10.1-Analizar as características da globalización e describir a influencia dos medios de comunicación nestefenómeno, así como o impacto dos medios científicos e tecnolóxicos na sociedade actual.

62

HMC-B10.2-Describir os efectos da ameaza terrorista (yihadismo, etc.) sobre a vida cotiá, e explicar as suascaracterísticas.HMC-B10.3-Resumir os retos da Unión Europea no mundo actual, identificando os seus problemas para amosarsecomo zona xeopolítica unida fronte a outras áreas.HMC-B10.4-Enumerar os trazos salientables da sociedade norteamericana a comezos do seculo XXI identificando atranscendencia dos atentados do 11-S e explicando as transformacións e o impacto ocasionado a este país.HMC-B10.5-Analizar a evolución política, económica, social e cultural de Hispanoamerica.HMC-B10.6-Describir a evolución do mundo islámico na actualidade, resumindo os seus trazos económicos,políticos, relixiosos e sociais.HMC-B10.7-Distinguir a evolución dos países de África relacionando as suas zonas xeoestratexicas.HMC-B10.8-Resumir a evolución de China e a India desde finais do seculo XX ao seculo XXI, seleccionando trazospolíticos, económicos, sociais e de mentalidadesHMC-B11.1-Reconecer que os acontecementos e procesos ocorren ao longo do tempo e á vez no tempo (diacroníae sincronía).HMC-B11.2-Localizar e seleccionar información escrita e gráfica salientable utilizando fontes primarias esecundarias (biblioteca, internet, etc.), e analizar a sua credibilidade.HMC-B11.3-Localizar e seleccionar información escrita e gráfica salientable utilizando fontes primarias esecundarias (biblioteca, internet, etc.), e analizar a sua credibilidade









conceptos difícilmente avaliables por outras vías.

63

O profesorado levará rexistro das evidencias da aprendizaxe do alumnado no libro de profesorado dixital ou enformato papel.


PUNTUACIÓNSSerán numericas, sen decimais e arredondada á centesima máis próxima e, en caso de equidistancia, á superior.As probas escritas puntuaranse numericamente do 0 ao 10, sendo o aprobado o 5. As rubricas establecerán 4columnas de nivel de desempeno, sendo o nivel C o mínimo para superar.BAREMACIÓN PARA AS CUALIFICACIÒNS

NOTA DE AVALIACIÓN

A cualificación resultará da media de todas as unidades impartidas.A ponderación dos instrumentos de avaliación será a que segue:-Probas de adquisición de contidos (exames escritos): 80%-Diario do profesor (observación do alumnado): 10% [dos cales valorarase un2,5% a conducta, un 5% a participación, e un 2,5% o esforzo]-Traballos entregados (individuais ou en grupo): 10%Para ter superada a avaliación o alumnado deberá ter superados os mínimosesixidos referidos a cada estándar.





ESPECIFICACIÓNS Todas as probas e actividades propostas terán especificada a puntuación que corresponda e que determinará encada momento a profesora grazas aos distintos instrumentos de avaliación.Tanto nas probas escritas de contidos como nos traballo a entregar, farase un DESCONTO de 0,1 puntos por faltasde ortografía, podendo acumular ata un desconto total de 2 puntos sobre a nota final do instrumento deavaliación en cuestión.A nota mínima que hai que acadar nun exame, para facer media cos demáis instrumentos de avaliación e un 3,5;non facendose media cunha nota inferior.Realizaranse un mínimo de 2 exames escritos por trimestre .Calquera proba na que se tena copiado terá como consecuencia inmediata a anulación de dita proba, polo quedeberase realizar a recuperación de toda a avaliación. De tratarse dunha proba de recuperación , o exame quedasuspenso e pendente para as probas de suficiencia, de copiar nestas probas quedará pendente para setembro ede copiar nesta convocatoria, a materia queda suspensa para o vindeiro curso.A evidente copia nos traballos de investigación individuais invalida tódolos traballos implicados, sen que aprofesora se vexa na obriga de realizar unha labor de investigación.Non presentar os traballos en tempo e forma e a incomparecencia non xustificada5 a un exame e motivo desuspenso no trimestre

64

Os exames e/ou probas escritas poderán ir seguidas da correspondente contrastación oral sempre que aprofesora o considere oportuno, por exemplo se hai sospeita de que un alumno tena copiado. Esta proba oral serealizará nun prazo non superior aos catro días despois da dita proba escrita.ASISTENCIA E COMPORTAMENTONo caso de faltas de orde graves, impuntualidade, carencia reiterada do material preciso, comunicarase ao equipodirectivo para levar a cabo as medidas oportunas recollidas no proxecto educativo do centro.PROBAS DE RECUPERACIONO alumnado que suspenda probas escritas ou non realizase os traballos pertinentes, realizará un exame derecuperación do trimestre ou entregará o traballo despois das sesións de avaliación trimestral. A superacióndestes exames permitirá ata unha nota máxima de 5, e nunca se poderá este exame para un alumnao que queirasubila nota.

4.3.4.Materiais e recursos didacticos.

Os alumnos e alumnas disponen dun manual de referencia Historia do Mundo Contemporaneo. Obradoiro

Santillana. 2015. Devandita libro e imprescindibe usalo xa que constitue unha base esencial para o estudo e proceso de aprendizaxe.Alen do manual, o alumnado, para obter mais información sobre esta materia, debe utilizar os contidos de diversa índole que o profesor/a lle proporcionará ao longo do curso academico na Aula Virtual do I.E.S. Espineira, ou os quelle enviará por correo electrónico e ter en conta que dita información, ao igual que os contidos do manual, formaránparte da materia esixida nas distintas avaliacións. MATERIAL COMPLEMENTARIO:

O alumnado debería dispor de:

Un dicionario de termos históricosUn atlas históricoDicionarios de lingua galega e de termos históricos e artísticos

BIBLIOGRAFIA RECOMENDADA:

COOK, C. : Dicionario de termos historicos .Ed. Alianza, Col. Biblioteca de consulta, Madrid, 1999

FIGES, ORLANDO : La Revolucion Rusa (1891-1924). Ed. Edhasa. Barcelona 2000

HOBSBAWM, ERIC: Historia del siglo XX. Ed. Critica S.L. Barcelona 1995 NOUSCHI, MARC : Historia del siglo XX. Ed. Cátedra S.A. Madrid 1996 RENOUVEN, P. : Historia de las relaciones internacionales .Ed. Akal. Madrid1998

RONDO CAMERON : Historia económica mundial. Ed. Alianza. Salamanca 1998 GINER, SALVADOR :Historia del pensamiento social. Ed. Ariel Historia. Barcelona 2002 TAIS ARIAS, CARLOS : La explosión sovietica. Ed. Calpe S. A. Madrid 2000 HANNA ARENDT : Los órigenes del totalitarismo. Ed. Taurus. Madrid 1998


65

4.4.HISTORIA DE ESPAÑA

Un dos obxectivos fundamentais da materia de Historia de Espana e o conecemento e a comprensión dos feitos eprocesos históricos desenvolvidos desde a Prehistoria ata os nosos días, un marco temporal moi amplo que impideachegarse a todos eles con mesmo nivel de profundidade. No tratamento desta materia resulta de vital importancia o manexo de moi diferentes fontes de información, destacando as primarias como fonte de conecemento que o alumnado debe analizar e comentar para reconstruír osfeitos e procesos históricos. Complemento de grande interese son tamen as fontes documentais audiovisuais e cinematográficas para complementar a visión de períodos históricos ou feitos máis puntuais. A materia de Historia de Espana constitue un destacado eixo vertebrador para o conecemento da sociedade, xa quecontempla a realidade humana e social desde unha perspectiva integradora e global, visión que se complementa coas achegas doutras disciplinas como a Historia da Arte, a Economía, a Socioloxía ou a Ecoloxía. Neste curso trátanse aspectos históricos dos que alguns deles xa son conecidos polo alumnado desde a Educación Secundaria e outros resultan novos. No primeiro caso trátase de afondar nos conecementos xa adquiridos e, no segundo, en abordar novas cuestións que deben resultar de interese para a sua formación. A Historia desenvolve multiples competencias, unhas de forma moi específica –a competencia social e cívica- e outras que tamen están moi presentes no traballo do alumnado: a competencia en ciencia e tecnoloxía, a de conciencia e expresións culturais, a dixital, a do sentido da iniciativa e espírito emprendedor, ademais daquelas que están presentes na maioría das materias do currículo de Secundaria: comunicación linguística e aprender a aprender. Neste sentido, procurase que, especialmente a traves do deseno dos estándares de aprendizaxe, o alumnado traballe e adquira contidos de carácter transversal directamente relacionados coas materias destas disciplinas: a comprensión lectora, a expresión escrita e oral, a educación cívica e constitucional, o traballo con TIC e o emprendemento.


Indícase a continuacón a concreción curricular da materia. Pártese da concreción de cada estándar de aprendizaxeavaliable, a partires de cada criterio de avaliación, e a sua relación competencial:

Crit. de av.

EstándaresGrao mínimo para superar a área

Distrib.trim.C.C.

T 1 T 2 T 3

HE-B0.1

2º-HEB0.1.1 - Procura información de interese (en libros e internet) sobre a importancia cultural e artística dun personaxe historicamente salienta-ble, un feito ou un proceso histórico, e elabora unha breve exposición.

Realiza unha investigación sobre unha personaxe historicamente salientable e fai unha breve exposición oral.

X X X CCL, CD, CAA, CSC,CSIEE, CCEC

HE-B0.2

2º-HEB0.2.1 - Representa unha lina do tempo situando nunha ringleira os principais acontecementos relativos a determinados feitos ou procesos históricos.

X X X CCL, CAA, CSC

66

HE-B0.3

2º-HEB0.3.1 - Responde a cuestións propostas a partir de fontes históricas e historiográficas.

X X X CMCT, CAA, CSC

HE-B0.4

2º-HEB0.4.1 - Distingue o carácter das fontes históricas non só como información, senón tamen como proba para responder ás preguntas que se formulan os/as historiadores/as.

Distingue o carácter das fontes históricas. X X X CMCT, CAA, CSC

HE-B1.1

2º-HEB1.1.1 - Explica as diferenzas entre a economía e a organización social do Paleolítico e do Neolítico, e as causas do cambio.

X CCL, CCS

HE-B1.1

2º-HEB1.1.2 - Identifica as diferenzas entre unha imaxe de pintura cantábrica e outra de pintura levantina.

Identifica as principais diferenzas entre unha imaxe de pintura cantábrica e outra de pintura levantina

X CCEC

HE-B1.1

2º-HEB1.1.3 - Describe os avances no conecemento das tecnicas metalurxicas e explica as suas repercusións.

X CCL, CMCT, CSC

HE-B1.1

2º-HEB1.1.4 - Resume as características principais do reino de Tartesos e cita as fontes históricas para o seu conecemento. X CCL, CAA, CSC

HE-B1.1

2º-HEB1.1.5 - Explica o diferente nivel de desenvolvemento das áreas celta e iberica en vesperas da conquista romana en relación coa influencia recibida dos indoeuropeos, o reino de Tartesos e os colonizadores fenicios e gregos.

Explica o contexto preexistente nas áreas celta e iberica en vesperas da conquista romana.

X CCL, CSC, CCEC

HE-B1.1

2º-HEB1.1.6 - Debuxa un mapa esquemático da Península Ibericae delimita nel as áreas iberica e celta.

Reconece as delimitacións das áreas iberica e celta nun mapa da Península Iberica

X CAA, CSC

HE-B1.1

2º-HEB1.1.7 - Define o concepto de romanización e describe os medios empregados para levala a cabo.

Define o concepto de romanización e conece os medios empregados para levala a cabo.

X CCL, CSC, CCEC

HE-B1.1

2º-HEB1.1.8 - Compara o ritmo e grao de romanización dos territorios peninsulares.

Compara exemplos do ritmo e grao de romanización dos territorios peninsulares.

X CCL, CSC, CCEC

HE-B1.1

2º-HEB1.1.9 - Resume as características da monarquía visigoda e explica por que alcanzou tanto poder a igrexa e a nobreza.

Resume as principais características da monarquía visigoda

X CCL, CSC

HE-B1.1

HEB1.1.10 - Procura información de interese (en libros e internet)sobre o mantemento cultural e artístico do legado romano na Espana actual, e elabora unha breve exposición.

Procura información de interese (en libros e internet) sobre o mantemento cultural e artístico do legado

X CCL, CD, CAA, CSIEE, CCEC

67

romano na Espana actual.

HE-B1.1

HEB1.1.11 - Representa unha lina do tempo desde 250 a.C. ata 711 d.C., e situa nela os principais acontecementos históricos. X CMCT, CAA, CSC

HE-B1.1

HEB1.1.12 - Partindo de fontes historiográficas, responde a cuestións ou situacións.

Emprega as fontes históricas para a resolución de cuestións.

X CCL, CSC

HE-B2.1

2º-HEB2.1.1 - Explica as causas da invasión musulmá e da sua rápida ocupación da Península. X CCL, CSC

HE-B2.1

2º-HEB2.1.2 - Representa unha lina do tempo desde 711 ata 1474 e situa nunha ringleira os principais acontecementos relativos a Al-Andalus e noutra os relativos aos reinos cristiáns.

X CMCT, CAA, CSC

HE-B2.1 2º-HEB2.1.3 - Describe a evolución política de Al-Andalus.

Describe someramente a evolución política de Al-Andalus

X CCL, CSC

HE-B2.1

2º-HEB2.1.4 - Resume os cambios económicos, sociais e culturais introducidos polos musulmáns en Al-Andalus.

Resume os principais cambios económicos, sociais e culturais introducidos polos musulmáns en Al-Andalus.

X CCL, CSC, CCEC

HE-B2.2

2º-HEB2.2.1 - Describe as grandes etapas e as causas xerais que conducen ao mapa político da Península Iberica ao remate da Idade Media.

X CCL, CSC

HE-B2.2

2º-HEB2.2.2 - Explica a orixe das Cortes nos reinos cristiáns e as suas principais funcións.

X CCL, CSC

HE-B2.2

2º-HEB2.2.3 - Compara a organización política da coroa de Castela, a de Aragón e o reino de Navarra ao remate da Idade Media.

X CCL, CAA, CSC

HE-B2.2

2º-HEB2.2.4 - Comenta o ámbito territorial e as características de cada sistema de repoboación, así como as suas causas e as suas consecuencias.

Conece as características de cadasistema de repoboación e as suascausas.

X CCL, CAA, CSC

HE-B2.3

2º-HEB2.3.1 - Describe as grandes fases da evolución económica dos territorios cristiáns durante a Idade Media. X CCL, CSC

HE-B2.4

2º-HEB2.4.1 - Explica a orixe e as características do rexime senorial e a sociedade estamental no ámbito cristián.

X CCL, CMCT, CSC

HE-B2.5 2º-HEB2.5.1 - Describe o labor dos centros de tradución. X CCL, CSC, CCEC

HE-B2.5

2º-HEB2.5.2 - Procura información de interese (en libros e internet) sobre a importancia cultural e artística do Camino de Santiago, e elabora unha breve exposición.

XCCL, CD, CAA, CSIEE, CCEC

68

HE-B3.1

2º-HEB3.1.1 - Define o concepto de unión dinástica aplicado a Castela e Aragón en tempos dos Reis Católicos e describe as características do novo Estado.

X CCL, CSC

HE-B3.1

2º-HEB3.1.2 - Explica as causas e as consecuencias dos feitos máisrelevantes de 1492.

X CCL, CSC

HE-B3.1

2º-HEB3.1.3 - Analiza as relacións dos Reis Católicos con Portugal e os obxectivos que perseguían. X CCL, CAA, CSC

HE-B3.2

2º-HEB3.2.1 - Compara os imperios territoriais de Carlos I e de Filipe II, e explica os problemas que provocaron.

X CCL, CAA, CSC

HE-B3.2

2º-HEB3.2.2 - Explica a expansión colonial en America e no Pacífico durante o seculo XVI. X CCL CSC

HE-B3.2

2º-HEB3.2.3 - Analiza a política respecto a America no seculo XVI eas suas consecuencias para Espana, Europa e a poboación americana.

X CCL CAA CSC

HE-B3.3

2º-HEB3.3.1 - Describe a práctica do valemento e os seus efectos na crise da monarquía.

Conece a práctica do valemento e as suas repercusións.

X CCL CSC

HE-B3.3

2º-HEB3.3.2 - Explica os principais proxectos de reforma do Conde Duque de Olivares.

X CCL CSC

HE-B3.3

2º-HEB3.3.3 - Analiza as causas da guerra dos Trinta Anos e as suas consecuencias para a monarquía hispánica e para Europa. X CCL CSC CAA

HE-B3.3

2º-HEB3.3.4 - Compara e comenta as rebelións de Cataluna e Portugal de 1640.

Reconece mediante un esquema as rebelións de Catalunae Portugal de 1640.

X CCL CSC CAA

HE-B3.3

2º-HEB3.3.5 - Explica os principais factores da crise demográfica eeconómica do seculo XVII, e as suas consecuencias. X CCL CSC

HE-B3.3

2º-HEB3.3.6 - Representa unha lina do tempo desde 1474 ata 1700, e situa nela os principais acontecementos históricos.

X CMCT CAA CSC

HE-B3.4

2º-HEB3.4.1 - Procura información de interese (en libros e internet) e elabora unha breve exposición sobre os seguintes pintores do Seculo de Ouro espanol: El Greco, Ribera, Zurbarán, Velázquez e Murillo.

Procura información de interese sobre os seguintes pintores doSeculo de Ouro espanol: El Greco, Ribera, Zurbarán, Velázquez e Murillo.

X CCL CD CAA CSC CCEC

HE-B4.1

2º-HEB4.1.1 - Explica as causas da Guerra de Sucesión Espanola e a composición dos bandos en conflito. X CCL CSC

HE-B4.1

2º-HEB4.1.2 - Representa unha lina do tempo desde 1700 ata 1788, e situa nela os principais acontecementos históricos.

X CMCT CAA CSC

HE-B4.1

2º-HEB4.1.3 - Detalla as características da nova orde europea xurdida da Paz de Utrecht e o papel de Espana nela.

Describe as principaiscaracterísticas da Paz de Utrecht.

X CCL CSC

HE- 2º-HEB4.2.1 - Define os decretos de nova planta e explica a sua X CCL CSC

69

B4.2 importancia na configuración do novo Estado borbónico.

HE-B4.2

2º-HEB4.2.2 - Elabora un esquema comparativo do modelo político dos Austrias e dos Borbóns.

X CCL CSC CAA

HE-B4.2

2º-HEB4.2.3 - Explica as medidas que adoptaron ou proxectaron os primeiros Borbóns para sanear a Facenda Real. X CCL CSC

HE-B4.2

2º-HEB4.2.4 - Describe as relacións Igrexa-Estado e as causas da expulsión dos xesuítas.

X CCL CSC

HE-B4.3

2º-HEB4.3.1 - Compara a evolución demográfica do seculo XVIII coa da centuria anterior. X CCL CSC CAA

HE-B4.3

2º-HEB4.3.2 - Desenvolve os principais problemas da agricultura e as medidas impulsadas por Carlos III neste sector.

X CCL CSC

HE-B4.3

2º-HEB4.3.3 - Explica a política industrial da monarquía e as medidas adoptadas respecto ao comercio con America. X CCL CSC

HE-B4.4

2º-HEB4.4.1 - Especifica as causas da engalaxe económica de Cataluna no seculo XVIII.

Reconece as causas da engalaxe económica de Cataluna no seculo XVIII

X CCL CSC

HE-B4.5

2º-HEB4.5.1 - Comenta as ideas fundamentais da Ilustración e define o concepto de despotismo ilustrado.

X CCL CAA CSC CCEC

HE-B4.5

2º-HEB4.5.2 - Razoa a importancia das Sociedades Económicas deAmigos do País e da prensa periódica na difusión dos valores da Ilustración.

X CCL CSC CCEC

HE-B5.1

2º-HEB5.1.1 - Resume os cambios que experimentan as relacións entre Espana e Francia desde a Revolución Francesa ata o comezo da Guerra de Independencia.

X CCL CSC

HE-B5.1

2º-HEB5.1.2 - Describe a Guerra da Independencia: as suas causas, a composición dos bandos en conflito e o desenvolvemento dos acontecementos.

Describe as causas e desenvolvemento da Guerra da Independecia

X CCL CSC

HE-B5.2

2º-HEB5.2.1 - Compara as Cortes de Cádiz coas estamentais do Antigo Rexime.

Comprende a importancia das Cortes de Cádiz

X CCL CSC CAA

HE-B5.2

2º-HEB5.2.2 - Comenta as características esenciais da Constitución de 1812.

X CCL CSC CAA

HE-B5.3

2º-HEB5.3.1 - Detalla as fases do conflito entre liberais e absolutistas durante o reinado de Fernando VII.

Esquematiza as fases do conflito entre liberais e absolutistas durante o reinado de Fernando VII.

X CCL CSC

HE-B5.3

2º-HEB5.3.2 - Define o carlismo e resume a sua orixe e os apoios con que contaba inicialmente. X CCL CSC

HE-B5.3

2º-HEB5.3.3 - Representa unha lina do tempo desde 1788 ata 1833 e situa nela os principais acontecementos históricos.

X CMCT CAA CSC

70

HE-B5.3

2º-HEB5.3.4 - Representa nun esquema as diferenzas, en canto a sistema político e estrutura social, entre o Antigo Rexime e o rexime liberal burgues.

X CCL CAA CSC

HE-B5.4

2º-HEB5.4.1 - Explica as causas e o desenvolvemento do proceso de independencia das colonias americanas.

X CCL CSC

HE-B5.4

2º-HEB5.4.2 - Especifica as repercusións económicas para Espana da independencia das colonias americanas. X CCL CSC

HE-B5.5

2º-HEB5.5.1 - Procura información de interese (en libros e internet) sobre Goya e elabora unha breve exposición sobre a sua visión da guerra.

X CCL CD CSC CCEC

HE-B6.1

2º-HEB6.1.1 - Identifica o ámbito xeográfico do carlismo e explica o seu ideario e os seus apoios sociais.

X CAA CSC

HE-B6.1

2º-HEB6.1.2 - Especifica as causas e consecuencias das duas primeiras guerras carlistas. X CCL CSC

HE-B6.1

2º-HEB6.1.3 - Representa unha lina do tempo desde 1833 ata 1874 e situa nela os principais acontecementos históricos.

X CMCT CAA CSC

HE-B6.2

2º-HEB6.2.1 - Describe as características dos partidos políticos que xurdiron durante o reinado de Isabel II.

Describe as principais características dos partidos políticos que xurdirondurante o reinado de Isabel II.

X CCL CSC

HE-B6.2

2º-HEB6.2.2 - Resume as etapas da evolución política do reinado de Isabel II desde a sua minoría de idade, e explica o papel dos militares.

X CCL CSC

HE-B6.2

2º-HEB6.2.3 - Explica as medidas de liberalización do mercado daterra levadas a cabo durante o reinado de Isabel II.

Reconece as medidas de liberalización do mercado da terra levadas a cabo durante o reinado de Isabel II.

X CCL CAA CSC

HE-B6.2

2º-HEB6.2.4 - Compara as desamortizacións de Mendizábal e Madoz, e especifica os obxectivos dunha e outra.

Conece e diferencia as desamortizacións de Mendizábal e Madoz.

X CCL CAA CSC

HE-B6.2

2º-HEB6.2.5 - Especifica as características da nova sociedade de clases e compáraa coa sociedade estamental do Antigo Rexime.

X CCL CSC CCEC

HE-B6.3

2º-HEB6.3.1 - Compara o Estatuto Real de 1834 e as Constitucións de 1837 e 1845.

Fai un cadro comparativo entre o Estatuto Real de 1834e as diferentes Constitucións do seculo XIX.

X CCL CAA CSC

HE-B6.4

2º-HEB6.4.1 - Explica as etapas políticas do Sexenio Democrático. X CCL CSC

71

HE-B6.4

2º-HEB6.4.2 - Describe as características esenciais da Constitucióndemocrática de 1869.

X CCL CSC

HE-B6.4

2º-HEB6.4.3 - Identifica os grandes conflitos do sexenio e explica as suas consecuencias políticas. X CAA CSC

HE-B6.5

2º-HEB6.5.1 - Relaciona a evolución do movemento obreiro espanol durante o Sexenio Democrático coa do movemento obreiro internacional.

X CCL CAA CSC

HE-B7.1

2º-HEB7.1.1 - Explica os elementos fundamentais do sistema político ideado por Cánovas.

X CCL CAA CSC

HE-B7.1

2º-HEB7.1.2 - Especifica as características esenciais da Constitución de 1876. X CCL CSC

HE-B7.1

2º-HEB7.1.3 - Describe o funcionamento real do sistema político da Restauración.

X CCL CSC

HE-B7.1

2º-HEB7.1.4 - Representa unha lina do tempo desde 1874 ata 1902 e situa nela os principais acontecementos históricos. X CMCT CAA CSC

HE-B7.2

2º-HEB7.2.1 - Resume a orixe e a evolución do catalanismo, o nacionalismo vasco e o rexionalismo galego.

X CCL CSC CCEC

HE-B7.2

2º-HEB7.2.2 - Analiza as correntes ideolóxicas do movemento obreiro e labrego espanol, así como a sua evolución durante o derradeiro cuarto do seculo XIX.

X CCL CAA CSC CCEC

HE-B7.3

2º-HEB7.3.1 - Compara o papel político dos militares no reinado de Afonso XII co das etapas precedentes do seculo XIX.

Analiza o papel político dos militares ao longo do seculo XIX.

X CCL CAA CSC

HE-B7.3

2º-HEB7.3.2 - Describe a orixe, o desenvolvemento e as repercusións da terceira guerra carlista.

X CCL CSC

HE-B7.4

2º-HEB7.4.1 - Explica a política espanola respecto ao problema deCuba. X CCL CSC

HE-B7.4

2º-HEB7.4.2 - Sinala os principais feitos do desastre colonial de 1898 e as consecuencias territoriais do Tratado de París.

X CCL CSC

HE-B7.4

2º-HEB7.4.3 - Especifica as consecuencias para Espana da crise do98 nos ámbitos económico, político e ideolóxico. X CCL CSC CCEC

HE-B8.1

2º-HEB8.1.1 - Identifica os factores do lento crecemento demográfico espanol no seculo XIX.

X CCL CSC

HE-B8.1

2º-HEB8.1.2 - Compara a evolución demográfica de Cataluna coa do resto de Espana no seculo XIX. X CCL CAA CSC

HE-B8.2

2º-HEB8.2.1 - Explica os efectos económicos das desamortizacións de Mendizábal e Madoz.

X CCL CSC

HE-B8.2

2º-HEB8.2.2 - Especifica as causas dos baixos rendementos da agricultura espanola do seculo XIX. X CCL CSC

HE-B8.2

2º-HEB8.2.3 - Describe a evolución da industria textil catalá, a siderurxia e a minaría ao longo do seculo XIX.

CCL CSC

HE- 2º-HEB8.2.4 - Compara a revolución industrial espanola coa dos X CCL CAA CSC

72

B8.2 países máis avanzados de Europa.

HE-B8.2

2º-HEB8.2.5 - Relaciona as dificultades do transporte e o comerciointerior cos condicionamentos xeográficos.

X CCL CAA CSC

HE-B8.2

2º-HEB8.2.6 - Explica os obxectivos da rede ferroviaria e as consecuencias da lei xeral de ferrocarrís de 1855. X CCL CSC

HE-B8.2

2º-HEB8.2.7 - Compara os apoios, os argumentos e as actuacións de proteccionistas e librecambistas ao longo do seculo XIX.

X CCL CAA CSC

HE-B8.2

2º-HEB8.2.8 - Explica o proceso que conduciu á unidade monetaria e á banca moderna. X CCL CSC

HE-B8.2

2º-HEB8.2.9 - Explica a reforma Mon-Santillán da Facenda publicae os seus efectos.

Conece a reforma da Facenda publica de MonSantillán.

X CCL CSC

HE-B8.2

2ºHEB8.2.10 - Especifica como os investimentos en Espana de Francia e de Inglaterra afectaron o modelo de desenvolvemento económico espanol durante o seculo XIX.

Comprende o desenvolvemento económico espanol do seculo XIX.

X CCL CSC

HE-B9.1

2º-HEB9.1.1 - Define en que consistiu o revisionismo político inicial do reinado de Afonso XIII, e as principais medidas adoptadas.

Define as principais medidas do reinado de Alfonso XIII.

X CCL CSC

HE-B9.1

2º-HEB9.1.2 - Representa unha lina do tempo desde 1902 ata 1931, e situa nela os principais acontecementos históricos. X CMCT CAA CSC

HE-B9.1

2º-HEB9.1.3 - Elabora un esquema cos factores internos e externos da quebra do sistema político da Restauración.

X CCL CAA CSC

HE-B9.2

2º-HEB9.2.1 - Especifica a evolución das forzas políticas de oposición ao sistema: republicanos e nacionalistas. X CCL CSC

HE-B9.2

2º-HEB9.2.2 - Explica as repercusións da I Guerra Mundial e da Revolución Rusa en Espana.

X CCL CSC

HE-B9.2

2º-HEB9.2.3 - Analiza as causas, os principais feitos e as consecuencias da intervención de Espana en Marrocos entre 1904 e 1927.

X CCL CSC

HE-B9.2

2º-HEB9.2.4 - Analiza a crise xeral de 1917: as suas causas, manifestacións e consecuencias. X CCL CSC

HE-B9.3

2º-HEB9.3.1 - Especifica as causas do golpe de estado de Primo de Rivera e os apoios con que contou inicialmente.

X CCL CSC

HE-B9.3

2º-HEB9.3.2 - Describe a evolución da ditadura de Primo de Rivera, desde o directorio militar ao directorio civil e o seu remate. X CCL CSC

HE-B9.3

2º-HEB9.3.3 - Explica as causas da caída da monarquía. X CCL CSC

HE-B9.4

2º-HEB9.4.1 - Analiza os efectos da I Guerra Mundial sobre a economía espanola. X CCL CSC

HE-B9.4

2º-HEB9.4.2 - Describe a política económica da ditadura de Primode Rivera.

X CCL CSC

HE- 2º-HEB9.4.3 - Explica os factores da evolución demográfica de X CCL CSC

73

B9.4 Espana no primeiro terzo do seculo XX.

HE-B10.1

2º-HEB10.1.1 - Explica as causas que levaron á proclamación da IIRepublica e relaciona as suas dificultades coa crise económica mundial dos anos 30.

Explica as causas que levaron á proclamación da II Republica.

X CCL CAA CSC

HE-B10.1

2º-HEB10.1.2 - Diferencia as forzas de apoio e oposición á Republica nos seus comezos, e describe as suas razóns e as principais actuacións.

X CCL CAA CSC

HE-B10.2

2º-HEB10.2.1 - Resume as reformas impulsadas durante o bienio reformista da Republica. X CCL CSC

HE-B10.2

2º-HEB10.2.2 - Especifica as características esenciais da Constitución de 1931.

X CCL CSC

HE-B10.2

2º-HEB10.2.3 - Analiza o proxecto de reforma agraria: as suas razóns, o seu desenvolvemento e os seus efectos.

Analiza o proxecto de reforma agraria. X CCL CSC

HE-B10.2

2º-HEB10.2.4 - Compara as actuacións do bienio radical-cedista coas do bienio anterior.

X CCL CSC CAA

HE-B10.2

2º-HEB10.2.5 - Describe as causas, o desenvolvemento e as consecuencias da Revolución de Asturias de 1934. X CCL CSC

HE-B10.2

2º-HEB10.2.6 - Explica as causas da formación da Fronte Popular e as actuacións tras o seu triunfo electoral, ata o comezo da guerra.

X CCL CSC

HE-B10.3

2º-HEB10.3.1 - Especifica os antecedentes da Guerra Civil. X CCL CSC

HE-B10.3

2º-HEB10.3.2 - Relaciona a Guerra Civil espanola co contexto internacional. X CCL CAA CSC

HE-B10.3

2º-HEB10.3.3 - Compara a evolución política e a situación económica dos dous bandos durante a guerra.

X CCL CAA CSC

HE-B10.3

2º-HEB10.3.4 - Especifica os custos humanos e as consecuencias económicas e sociais da guerra. X CCL CSC

HE-B10.3

2º-HEB10.3.5 - Sintetiza nun esquema as grandes fases da guerra, desde o punto de vista militar.

X CCL CSC

HE-B10.3

2º-HEB10.3.6 - Representa unha lina do tempo desde 1931 ata 1939, e situa nela os principais acontecementos históricos. X CMCT CAA CSC

HE-B10.4

2º-HEB10.4.1 - Procura información de interese (en libros e internet) e elabora unha breve exposición sobre a Idade de Prata da cultura espanola.

XCCL CD CAA CSC CSIEE CCEC

HE-B11.1

2º-HEB11.1.1 - Elabora un esquema cos grupos ideolóxicos e os apoios sociais do franquismo na sua etapa inicial.

X CCL CAA CSC

HE-B11.1

2º-HEB11.1.2 - Diferencia etapas na evolución de Espana durante o franquismo, e resume os trazos esenciais de cada unha. X CCL CAA CSC

HE-B11.1

2º-HEB11.1.3 - Explica a organización política do Estado franquista.

X CCL CSC

HE- 2º-HEB11.1.4 - Explica as relacións exteriores, a evolución política X CCL CSC

74

B11.1 e a situación económica de Espana desde o remate da Guerra Civil ata 1959.

HE-B11.1

2º-HEB11.1.5 - Explica as relacións exteriores, a evolución políticae as transformacións económicas e sociais de Espana desde 1959 ata 1973.

X CCL CSC

HE-B11.1

2º-HEB11.1.6 - Especifica as causas da crise final do franquismo desde 1973. X CCL CSC

HE-B11.1

2º-HEB11.1.7 - Relaciona a evolución política do rexime cos cambios que se producen no contexto internacional.

X CCL CSC CAA

HE-B11.1

2º-HEB11.1.8 - Explica a política económica do franquismo nas suas etapas e a evolución económica do país. X CCL CSC

HE-B11.1

2º-HEB11.1.9 - Describe as transformacións que experimenta a sociedade espanola durante os anos do franquismo, así como as suas causas.

X CCL CSC

HE-B11.1

HEB11.1.10 - Especifica os grupos de oposición política ao reximefranquista e comenta a sua evolución no tempo.

X CCL CSC

HE-B11.1

HEB11.1.11 - Representa unha lina do tempo desde 1939 ata 1975, e situa nela os principais acontecementos históricos. X CMCT CAA CSC

HE-B11.2

2º-HEB11.2.1 - Procura información de interese (en libros e internet) e elabora unha breve exposición sobre a cultura do exilio durante o franquismo.

XCCL CD CSIEE CCEC

HE-B12.1

2º-HEB12.1.1 - Explica as alternativas políticas que se propunan tras a morte de Franco, e quen defendía cada unha.

X CCL CSC

HE-B12.1

2º-HEB12.1.2 - Describe o papel desempenado polo Rei durante a transición. X CCL CSC

HE-B12.1

2º-HEB12.1.3 - Describe as actuacións impulsadas polo presidente de Goberno Adolfo Suárez para a reforma política do rexime franquista: lei para a reforma política de 1976, lei de amnistía de 1977, etc.

X CCL CSC

HE-B12.1

2º-HEB12.1.4 - Explica as causas e os obxectivos dos Pactos da Moncloa. X CCL CSC

HE-B12.2

2º-HEB12.2.1 - Explica o proceso de elaboración e aprobación da Constitución de 1978 e as suas características esenciais.

X CCL CSC

HE-B12.2

2º-HEB12.2.2 - Describe como se estableceron as preautonomías de Cataluna e o País Vasco. X CCL CSC

HE-B12.3

2º-HEB12.3.1 - Elabora un esquema coas etapas políticas desde 1979 ata a actualidade, segundo o partido no poder, e sinala os principais acontecementos de cada unha delas.

X CCL CAA CSC

HE-B12.3

2º-HEB12.3.2 - Comenta os feitos máis salientables do proceso deintegración en Europa e as consecuencias para Espana desta integración.

X CCL CAA CSC

HE-B12.3

2º-HEB12.3.3 - Analiza a evolución económica e social de Espana desde a segunda crise do petróleo en 1979 ata o comezo da crise financeira mundial de 2008.

X CCL CSC

75

HE-B12.3

2º-HEB12.3.4 - Analiza o impacto da ameaza terrorista sobre a normalización democrática de Espana, describe a xenese e evolución das organizacións terroristas que actuaron desde a transición democrática ata os nosos días (ETA, GRAPO, etc.) e reflexiona sobre outros temas relacionados: a cidadanía ameazada, os movementos asociativos de vítimas, a mediación enconflitos, etc.

X CCL CSC

HE-B12.3

2º-HEB12.3.5 - Representa unha lina do tempo desde 1975 ata os nosos días, e situa nela os principais acontecementos históricos.

X CMCT CAA CSC

HE-B12.4

2º-HEB12.4.1 - Explica a posición e o papel da Espana actual na Unión Europea e no mundo.

X CCL CSC


N.º UNIDADE N.ºSESIÓNS

AVALIACIÓN

0 Introdución: Como se escribe a Historia. Criterios comuns 2


1 Hispania e Gallaecia na Antiguedade 10

2 Al-Andalus e os reinos cristiáns medievais 10

3 Os Reis Católicos e a Monarquía hispánica 10

4 A Monarquía borbónica no Antigo Rexime 10

5 Inicios e consolidación do rexime liberal 132ª AVALIACIÓN

(39 sesións)6 As transformacións socioeconómicas na Espana liberal 13

7 Estado e nación na Restauración borbónica 13

8 Segunda Republica e Guerra Civil 93ª AVALIACIÓN

(27 sesións)9 Espana no Franquismo 9

10 Espana en democracia 9Esta primeira temporalización deberá considerarse en función dos criterios de Avaliación das ABAU, propostos polaComisión Interuniversitaria de Galicia para devandito curso, posto que o curso anterior foron modificados amediados de curso, sendo unha situación provisional, e agardando a ser fixados para o curso actual. Nese caso edependendo dos criterios de avaliación propostos, modificarase a temporalización das unidades didácticas e dosestándares de aprendizaxe avaliables en relación coas ponderacións propostas.


Resulta fundamental ter presente que a finalidade da avaliación ten que ser formativa, pois trátase de detectar encada intre como se adaptan os alumnos e alumnas individualmente ao proceso de ensinanza-aprendizaxe previsto

76

e corrixir de forma inmediata os erros do mesmo. No procedemento de avaliación desta materia, respetaranse osdistintos momentos e funcións naturais da avaliación: inicial, formativa e sumativa. Ten importancia crucial a avaliación inicial coa que valorar os conecementos previos e os esquemas mentais doalumnado e realizarase ao comezo de curso e de cada unidade didáctica ou tema novo. Un instrumento apropiadopara esta avaliación pode ser unha proba inicial escrita ou preguntas orais como tormenta de ideas, que nosoriente cara ao establecemento das estratexias de aprendizaxe e a realización das actividades máis axeitadas, para atotal e correcta consecución dos obxectivos previstos, así como destinadas a enlazar o xa aprendido co que se vai aaprender. Tipos de avaliación. Para que o proceso de avaliación sexa íntegro, todos os axentes ímplicados no proceso deaprendizaxe deben ser escoitados. É importante que o alumnado sexa tamen partícipe na avaliación de modo quenon soamente evalue a profesora, como ocorre no ensino tradicional no que destaca a heteroavaliación.Fomentarase a coavaliación e a autoavaliación por medio de ferramentas como as rúbricas que permitanconecer o grao de adquisición de contidos e competencias. Ademais, como se indicou anteriormente, o alumnadopoderá e deberá avaliar o traballo do profesorado cunha enquisa que se leva a cabo a finais de curso.Dende este Departamento óptase por un procedemento de avaliación o máis transparente posible de cara aoalumnado e ás familias, polo que en todo momento se informará tanto dos instrumentos como dos criterios deavaliación e cualificación. Consideramos que se o alumnado conece cales son os obxectivos de aprendizaxe e comose van avaliar, será máis doado que os acade.Criterios de avaliación. Os criterios de avaliación seguen estritamente o currículo vixente na nosa comunidadeautónoma (Decreto 86/2015). Estes criterios son concretados en indicadores de avaliación para cada unidadedidáctica, de tal xeito que nos permiten a sua relación directa coas competencias que se traballan con cada undeles. Son os seguintes:HE-B0.1-Localizar fontes primarias (históricas) e secundarias (historiográficas) en bibliotecas, internet, etc., e extraerinformación salientable sobre o tratado, valorando criticamente a sua fiabilidade.HE-B0.2-Elaborar mapas e linas de tempo, localizando as fontes adecuadas, utilizando os datos proporcionados ouservíndose dos conecementos xa adquiridos.HE-B0.3-Comentar e interpretar fontes primarias (históricas) e secundarias (historiográficas), relacionando a suainformación cos conecementos previos.HE-B0.4-Reconecer a utilidade das fontes para o/a historiador/a, á parte da sua fiabilidade.HE-B1.1-Explicar as características dos principais feitos e procesos históricos da Península Iberica desde aprehistoria ata a desaparición da monarquía visigoda, e identificar as suas causas e consecuencias.HE-B2.1-Explicar a evolución dos territorios musulmáns na Península, describindo as suas etapas políticas e oscambios económicos, sociais e culturais que introduciron.HE-B2.2-Explicar a evolución e configuración política dos reinos cristiáns, en relación co proceso de reconquista e oconcepto patrimonial da monarquía.HE-B2.3-Diferenciar as tres grandes fases da evolución económica dos reinos cristiáns durante toda a Idade Media(estancamento, expansión e crise), e sinalar os seus factores e as suas características.

77

HE-B2.4-Analizar a estrutura social dos reinos cristiáns e describir o rexime senorial e as características da sociedadeestamental.HE-B2.5-Describir as relacións culturais de cristiáns, musulmáns e xudeus, e especificar as suas colaboracións e asinfluencias mutuas.HE-B3.1-Analizar o reinado dos Reis Católicos como unha etapa de transición entre a Idade Media e a IdadeModerna, e identificar as reminiscencias medievais e os feitos salientables que abren o camino á modernidade.HE-B3.2-Explicar a evolución e a expansión da monarquía hispánica durante o seculo XVI, diferenciando osreinados de Carlos I e Filipe II.HE-B3.3-Explicar as causas e as consecuencias da decadencia da monarquía hispánica no seculo XVII, relacionandoos problemas internos, a política exterior e a crise económica e demográfica.HE-B3.4-Reconecer as grandes achegas culturais e artísticas do Seculo de Ouro espanol, extraendo información deinterese en fontes primarias e secundarias (en bibliotecas, internet, etc.).HE-B4.1-Analizar a Guerra de Sucesión espanola como contenda civil e europea, e explicar as suas consecuenciaspara a política exterior espanola e a nova orde internacional.HE-B4.2-Describir as características do novo modelo de Estado, especificando o alcance das reformas promovidaspolos primeiros monarcas da dinastía borbónica.HE-B4.3-Comentar a situación inicial dos sectores económicos, detallando os cambios introducidos e os obxectivosda nova política económica.HE-B4.4-Explicar a engalaxe económica de Cataluna, en comparación coa evolución económica do resto de Espana.HE-B4.5-Expor os conceptos fundamentais do pensamento ilustrado, identificando as suas vías de difusión.HE-B5.1-Analizar as relacións entre Espana e Francia desde a Revolución Francesa ata a Guerra da Independencia, eespecificar en cada fase os principais acontecementos e as suas repercusións para Espana.HE-B5.2-Comentar o labor lexislador das Cortes de Cádiz, en relación co ideario do liberalismo.HE-B5.3-Describir as fases do reinado de Fernando VII, e explicar os principais feitos de cada unha.HE-B5.4-Explicar o proceso de independencia das colonias americanas, diferenciando as suas causas e as suasfases, así como as repercusións económicas para Espana.HE-B5.5-Relacionar as pinturas e os gravados de Goya cos acontecementos deste período, e identificar nelas oreflexo da situación e os feitos contemporáneos.HE-B6.1-Describir o fenómeno do carlismo como resistencia absolutista fronte á revolución liberal, analizando osseus componentes ideolóxicos, as suas bases sociais, a sua evolución no tempo e as suas consecuencias.HE-B6.2-Analizar a transición definitiva do Antigo Rexime ao rexime liberal burgues durante o reinado de Isabel II,explicar o protagonismo dos militares e especificando os cambios políticos, económicos e sociais.HE-B6.3-Explicar o proceso constitucional durante o reinado de Isabel II, en relación coas correntes ideolóxicasdentro do liberalismo e a sua loita polo poder.HE-B6.4-Explicar o Sexenio Democrático como período de procura de alternativas democráticas á monarquíaisabelina, especificando os grandes conflitos internos e externos que desestabilizaron o país.

78

HE-B6.5-Describir as condicións de vida das clases traballadoras e os inicios do movemento obreiro en Espana, enrelación co desenvolvemento do movemento obreiro internacional.HE-B7.1-Explicar o sistema político da Restauración, distinguindo a sua teoría e o seu funcionamento real.HE-B7.2-Analizar os movementos políticos e sociais excluídos do sistema, especificando a sua evolución durante operíodo estudado.HE-B7.3-Describir os principais logros do reinado de Afonso XII e a rexencia de María Cristina, inferindo as suasrepercusións na consolidación do novo sistema político.HE-B7.4-Explicar o desastre colonial e a crise do 98, identificando as suas causas e as suas consecuencias.HE-B8.1-Explicar a evolución demográfica de Espana ao longo do seculo XIX, comparando o crecemento dapoboación espanola no seu conxunto co de Cataluna e o dos países máis avanzados de Europa.HE-B8.2-Analizar os sectores económicos e especificar a situación herdada, as transformacións de signo liberal e asconsecuencias que se derivan delas.HE-B9.1-Relacionar o rexeneracionismo xurdido da crise do 98 co revisionismo político dos primeiros gobernos, eespecificar as suas actuacións máis importantes.HE-B9.2-Analizar as causas da quebra do sistema político da Restauración e identificar os factores internos e osexternos.HE-B9.3-Explicar a ditadura de Primo de Rivera como solución autoritaria á crise do sistema, e describir as suascaracterísticas, etapas e actuacións.HE-B9.4-Explicar a evolución económica e demográfica no primeiro terzo do seculo XX, en relación coa situaciónherdada do seculo XIX.HE-B10.1-Explicar a II Republica como solución democrática ao afundimento do sistema político da Restauración,enmarcándoa no contexto internacional de crise económica e conflitividade social.HE-B10.2-Diferenciar as etapas da Republica ata o comezo da Guerra Civil, especificando os feitos e as actuaciónsprincipais en cada unha.HE-B10.3-Analizar a Guerra Civil, identificando as suas causas e as consecuencias, a intervención internacional e ocurso dos acontecementos nas duas zonas.HE-B10.4-Valorar a importancia da Idade de Prata da cultura espanola, e expor as achegas das xeracións e dasfiguras máis representativas.HE-B11.1-Analizar as características do franquismo e a sua evolución no tempo e especificar as transformaciónspolíticas, económicas e sociais que se produciron, en relación coa cambiante situación internacional.HE-B11.2-Describir a diversidade cultural do período, distinguindo as suas manifestacións.HE-B12.1-Describir as dificultades da transición á democracia desde o franquismo nun contexto de criseeconómica, e explicar as medidas que permitiron a celebración das primeiras eleccións democráticas.HE-B12.2-Caracterizar o novo modelo de Estado democrático establecido na Constitución de 1978, especificando asactuacións previas encaminadas a alcanzar o máis amplo acordo social e político.

79

HE-B12.3-Analizar a evolución económica, social e política de Espana desde o primeiro Goberno constitucional de1979 ata a aguda crise económica iniciada en 2008, sinalando as ameazas máis salientables ás que se enfronta eos efectos da plena integración en Europa.HE-B12.4-Resumir o papel de Espana no mundo actual, especificando a sua posición na Unión Europea e as suasrelacións con outros ámbitos xeopolíticos.











PUNTUACIÓNSSerán numericas, sen decimais e arredondada á centesima máis próxima e, en caso de equidistancia, á superior.As probas escritas puntuaranse numericamente do 0 ao 10, sendo o aprobado o 5. As rubricas establecerán 4columnas de nivel de desempeno, sendo o nivel C o mínimo para superar.BAREMACIÓN PARA AS CUALIFICACIÒNSNOTA DE AVALIACIÓN A cualificación resultará da media de todas as unidades impartidas.

A ponderación dos instrumentos de avaliación será a que segue:-Probas de adquisición de contidos (exames escritos): 80%-Diario do profesor (observación do alumnado): 10%-Traballos entregados (individuais ou en grupo): 10% (a engadir á porcentaxe do 80%

80

se non se pide ningun traballo entre exame e exame)

Para ter superada a avaliación o alumnado deberá ter superados os mínimosesixidos referidos a cada estándar.





ESPECIFICACIÓNS Todas as probas e actividades propostas terán especificada a puntuación que corresponda e que determinará encada momento a profesora grazas aos distintos instrumentos de avaliación.Tanto nas probas escritas de contidos como nos traballo a entregar, farase un DESCONTO de 0,1 puntos por faltasde ortografía, podendo acumular ata un desconto total de 2 puntos sobre a nota final do instrumento deavaliación en cuestión.A nota mínima que hai que acadar nun exame, para facer media cos demáis instrumentos de avaliación e un 3,5;non facendose media cunha nota inferior.Realizaranse un mínimo de 2 exames escritos por trimestre .Calquera proba na que se tena copiado terá como consecuencia inmediata a anulación de dita proba, polo quedeberase realizar a recuperación de toda a avaliación. De tratarse dunha proba de recuperación , o exame quedasuspenso e pendente para as probas de suficiencia, de copiar nestas probas quedará pendente para setembro ede copiar nesta convocatoria, a materia queda suspensa para o vindeiro curso.A evidente copia nos traballos de investigación individuais invalida tódolos traballos implicados, sen que aprofesora se vexa na obriga de realizar unha labor de investigación.Non presentar os traballos en tempo e forma e a incomparecencia non xustificada6 a un exame e motivo desuspenso no trimestreOs exames e/ou probas escritas poderán ir seguidas da correspondente contrastación oral sempre que aprofesora o considere oportuno, por exemplo se hai sospeita de que un alumno tena copiado. Esta proba oral serealizará nun prazo non superior aos catro días despois da dita proba escrita.ASISTENCIA E COMPORTAMENTONo caso de faltas de orde graves, impuntualidade, carencia reiterada do material preciso, comunicarase ao equipodirectivo para levar a cabo as medidas oportunas recollidas no proxecto educativo do centro.PROBAS DE RECUPERACIÓNO alumnado que suspenda probas escritas ou non realizase os traballos pertinentes, realizará un exame derecuperación do trimestre ou entregará o traballo despois das sesións de avaliación trimestral. A superacióndestes exames permitirá ata unha nota máxima de 5, e nunca se poderá este exame para un alumnao que queirasubila nota.


81

4.4.4.Materiais e recursos didacticos

O manual de referencia será a Historia de Espana, AA.VV., Editorial Baía, 2016. Como recursos complementariosrecomendamos sempre lecturas de ampliación en cada avaliación que figuran na aula virtual, especialmenterelacionadas coas Constitucións dos seculos XIX e XX. Dentro da aula virtual tamen está previsto incluír biografias de mulleres na Historia e artigos de prensa daactualidade relacionados coa historia e que poden servir de incentivo para relacionar o presente co pasado.

4.5.Historia da Arte


Indícase a continuacón a concreción curricular da materia. Pártese da concreción de cada estándar de aprendizaxeavaliable e o seu grao mínimo de superación, a partires de cada criterio de avaliación, e a sua relacióncompetencial, así como a distribución por trimestres cos mesmos:

Crit.Av. EstándaresGrao mínimo para superar a área

Distrib. Trim.C.C.

T 1 T 2 T 3

HA-B1.1HA-B1.1.1 - Explica as características esenciais da arte grega e a sua evolución no tempo a partir de fontes históricas ou historiográficas.

Explica as características esenciais da arte grega e a sua evolución no tempo

X CCEC CCL CAA

HA-B1.1 HA-B1.1.2 - Define o concepto de orde arquitectónica e compara as tres ordes da arquitectura grega.

X CCEC CCL CAA

HA-B1.1HA-B1.1.3 - Describe os tipos de templo grego, con referencia ás características arquitectónicas e a decoración escultórica.

Describe os tipos de templo grego X CCEC CCL

HA-B1.1 HAB1.1.4 - Describe as características do teatro grego e a función das suas partes.

Describe as característicasdo teatro grego e suas partes.

X CCEC, CCL

HA-B1.1

HAB1.1.5 - Explica a evolución da figura humana masculina na escultura grega a partir do "Kouros" de Anavysos, o "Doríforo" (Policleto) e o "Apoxiomenos" (Lisipo).

Reconece as características da escultura da figura humana masculina na escultura grega medianteos exemplos de Kouros, o Doríforo e o Apoxiomenos.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B1.2HAB1.2.1 - Especifica quen eran os/as principais clientes da arte grega, e a consideración social da arte e dos/das artistas.

Reconece a clientela da arte grega e a valoración social dos artistas.

X CCEC,CCL, CSC

HA-B1.3

HAB1.3.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas gregas: Partenón, Tribuna das Cariátides do Erecteion, templo de Atenea Nike e teatro de Epidauro.

X CCEC,CCL, CAA

HA-B1.3 HAB1.3.2 - Identifica, analiza e comenta as seguintes esculturas gregas: Kouros de Anavysos, Auriga de Delfos,

X CCEC,CCL, CAA

82

Discóbolo (Mirón), Doríforo (Policleto), unha metopa do Partenón (Fidias), Hermes con Dioniso neno (Praxíteles), Apoxiomenos (Lisipo), Vitoria de Samotracia, Venus de Milo e friso do altar de Zeus en Pergamo (detalle de Atenea e Gea).

HA-B1.4HAB1.4.1 - Explica as características esenciais da arte romana e a sua evolución no tempo a partir de fontes históricas ou historiográficas.

Explica as características esenciais da arte romana e a sua evolución no tempo.

X CCEC,CCL, CAA

HA-B1.4 HAB1.4.2 - Especifica as achegas da arquitectura romana en relación coa grega.

Compara a arquitectura romana e a grega. X CCEC,CCL, CAA

HA-B1.4 HAB1.4.3 - Describe as características e funcións dos principais tipos de edificio romanos.

Describe as característicase funcións dos principais exemplos de edificio romanos.

X CCEC,CCL

HA-B1.4 HAB1.4.4 - Compara o templo e o teatro romanos cos respectivos gregos. X CCEC,CCL, CAA

HA-B1.4HAB1.4.5 - Explica os trazos principais da cidade romana a partir de fontes históricas ou historiográficas.

Explica os trazos principais da cidade romana

X CCEC,CCL, CAA

HA-B1.4 HAB1.4.6 - Especifica as innovacións da escultura romanaen relación coa grega.

X CCEC,CCL, CAA

HA-B1.4HAB1.4.7 - Describe as características xerais dos mosaicose a pintura en Roma a partir dunha fonte histórica ou historiográfica.

X CCEC,CCL, CAA

HA-B1.5HAB1.5.1 - Especifica quen eran os/as principais clientes da arte romana, e a consideración social da arte e dos/dasartistas.

X CCEC,CCL, CSC

HA-B1.6

HAB1.6.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas romanas: Maison Carree de Nimes, Panteón de Roma, teatro de Merida, Coliseo de Roma, basílica de Maxencio e Constantino en Roma, ponte de Alcántara, acueduto de Segovia, arco de Tito en Roma e columna de Traxano en Roma.

X CCEC,CCL, CAA

HA-B1.6

HAB1.6.2 - Identifica, analiza e comenta as seguintes esculturas romanas: Augusto de Prima Porta, estatua ecuestre de Marco Aurelio, relevo do Arco de Tito (detalle dos soldados co candelabro e outros obxectos do Templo de Xerusalen) e relevo da columna de Traxano.

X CCEC,CCL, CAA

HA-B1.7 HAB1.7.1 - Realiza un traballo de investigación sobre Fidias.

X CCEC,CCL, CAA, CD, CSIEE

HA-B1.7HAB1.7.2 - Realiza un traballo de investigación sobre o debate acerca da autoría grega ou romana do grupo escultórico de "Laocoonte e os seus fillos".

Conece o debate sobre a autoría grega ou romana do "Laocoonte e os seus fillos"

X CCEC,CCL, CAA, CD, CSIEE

83

HA-B1.8HAB1.8.1 - Confecciona un catálogo, con breves comentarios, das obras máis salientables da arte antiga que se conservan en Galicia.

XCCEC,CCL, CAA, CSIEE

HA-B2.1HAB2.1.1 - Explica as características esenciais da arte paleocristiá e a sua evolución no tempo a partir de fontes históricas ou historiográficas.

Explica as características esenciais da arte paleocristiá e a sua evolución no tempo

X CCEC,CCL, CAA

HA-B2.1 HAB2.1.2 - Describe a orixe, a características e a función da basílica paleocristiá. X CCEC,CCL, CSC

HA-B2.1HAB2.1.3 - Describe as características e función dos baptisterios, mausoleos e "martiria" paleocristiáns, e as suas partes.

Describe as característicase función dos baptisterios, mausoleos e "martiria" paleocristiáns

X CCEC,CCL

HA-B2.1 HAB2.1.4 - Explica a evolución da pintura e o mosaico na arte paleocristiá, con especial referencia á iconografía.

Reconece as diferentes iconografías da pintura e mosaico paleocristiás

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.2 HAB2.2.1 - Explica as características esenciais da arte bizantina a partir de fontes históricas ou historiográficas. X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.2 HAB2.2.2 - Explica a arquitectura bizantina a traves da igrexa de Santa Sofía de Constantinopla.

Conece as principais características da arquitectura bizantina mediante o exemplo de Santa Sofía de Constantinopla.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.2

HAB2.2.3 - Describe as características do mosaico bizantino e dos temas iconográficos do Pantocrátor e a Virxe e a Deesis, así como a sua influencia na arte occidental.

Describe as característicasdo mosaico bizantino e dos temas iconográficos do Pantocrátor

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.3 HAB2.3.1 - Identifica, analiza e comenta o mosaico do Cortexo da emperatriz Teodora en San Vital de Rávena.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.4 HAB2.4.1 - Define o concepto de arte prerrománica e especifica as suas manifestacións en Espana e en Galicia. X CCEC, CCL

HA-B2.4

HAB2.4.2 - Identifica e clasifica razoadamente no seu estilo as seguintes obras: San Pedro da Nave (Zamora), Santa María do Naranco (Oviedo), San Miguel da Escalada (León), Santa Comba de Bande e San Miguel de Celanova (Ourense).

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.5 HAB2.5.1 - Describe as características xerais da arte románica a partir de fontes históricas ou historiográficas.

Describe as característicasxerais da arte románica

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.5 HAB2.5.2 - Describe as características e as función das igrexas e dos mosteiros na arte románica. X CCEC, CCL, CSC

HA-B2.5 HAB2.5.3 - Explica as características da escultura e a pintura románicas, con especial referencia á iconografía.

X CCEC, CCL

HA-B2.6 HAB2.6.1 - Especifica as relacións entre artistas e clientes da arte románica.

Conece as relación entre artista e cliente na arte

X CCEC, CCL, CSC

84

románica

HA-B2.7HAB2.7.1 - Identifica, analiza e comenta as esculturas románicas do Xuízo Final no tímpano de Santa Fe de Conques (Francia).

Identifica e comenta as esculturas románicas do Xuízo Final no tímpano de Santa Fe de Conques (Francia).

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.8 HAB2.8.1 - Describe as características xerais da arte góticaa partir de fontes históricas ou historiográficas.

Describe as característicasxerais da arte gótica.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.8HAB2.8.2 - Describe as características e a evolución da arquitectura gótica e especifica os cambios introducidos respecto á románica.

Describe as característicase a evolución da arquitectura gótica respecto da románica.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.8

HAB2.8.3 - Describe as características e a evolución da escultura gótica, e especifica as suas diferenzas tipolóxicas, formais e iconográficas respecto á escultura románica.

Describe as característicase a evolución da esculturagótica, e especifica as suas diferenzas tipolóxicas

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.8HAB2.8.4 - Reconece e explica as innovacións da pintura de Giotto e do Trecento italiano respecto á pintura románica e bizantina.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.8HAB2.8.5 - Explica as innovacións da pintura flamenga do seculo XV e cita algunhas obras dos seus principais representantes.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.9HAB2.9.1 - Especifica as relacións entre artistas e clientes da arte gótica, e a sua variación respecto ao románico.

Especifica as relacións entre artistas e clientes daarte gótica.

XCCEC, CCL, CSC, CAA

HA-B2.10

HAB2.10.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas góticas: fachada occidental da catedral de Reims, interior da planta superior da Sainte Chapelle de París.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.10

HAB2.10.2 - Identifica, analiza e comenta o grupo da Anunciación e a Visitación da catedral de Reims. X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.10

HAB2.10.3 - Identifica, analiza e comenta as seguintes pinturas góticas: escena de "A fuxida a Exipto", de Giotto, na Capela Scrovegni de Padua, "Matrimonio Arnolfini", de Jan Van Eyck, "O descendemento da cruz", de Roger van der Weyden, e o "Xardín das Delicias, de HieronymusBosch.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.11

HAB2.11.1 - Explica as características e evolución da arte románica e gótica en Espana.

Explica as características principais da arte románica e gótica en Espana.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.11

HAB2.11.2 - Explica as características xerais da arte islámica a partir de fontes históricas ou historiográficas.

Explica as características xerais da arte islámica.

X CCEC, CCL, CAA

HA- HAB2.11.3 - Describe os trazos esenciais da mesquita e o Conece as principais X CCEC, CCL, CSC

85

B2.11 pazo islámico. características da mesquita islámica

HA-B2.11

HAB2.11.4 - Explica a evolución da arte hispanomusulmá. X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.11

HAB2.11.5 - Explica as características da arte mudexar e especifica, con exemplos de obras concretas, as diferenzas entre o mudexar popular e o cortesán.

Explica as características da arte mudexar e especifica, con exemplos concretos.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.12

HAB2.12.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas románicas: San Vicente de Cardona (Barcelona), San Martín de Frómista e a catedral de Santiago de Compostela.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.12

HAB2.12.2 - Identifica, analiza e comenta as seguintes esculturas románicas: "A dubida de San Tome", no ángulo do claustro de San Domingos de Silos (Burgos), "Última cea" do capitel historiado do claustro de San Xoán da Pena (Huesca) e fachada de Praterías e Pórtico daGloria da catedral de Santiago.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.12

HAB2.12.3 - Identifica, analiza e comenta as seguintes pinturas murais románicas: bóveda da Anunciación aos pastores no Panteón Real de San Isidoro de León, e ábsida de San Clemente de Tahull (Lleida).

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.12

HAB2.12.4 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas góticas: fachada occidental e interior da catedral de León, interior da catedral de Barcelona, e interior da igrexa de San Xoán dos Reis, de Toledo.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.12

HAB2.12.5 - Identifica, analiza e comenta as seguintes esculturas góticas: tímpano da Portada do Sarmental da catedral de Burgos, e retablo de Gil de Siloe, na Cartuxa de Miraflores (Burgos).

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.12

HAB2.12.6 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras hispanomusulmás: Mesquita de Córdoba, Aljafería de Zaragoza, Giralda de Sevilla e Al-hambra de Granada.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B2.13

HAB2.13.1 - Realiza un traballo de investigación sobre o tratamento iconográfico e o significado da visión apocalíptica de Cristo e o Xuízo Final na arte medieval.

Realiza un traballo de investigación sobre a iconografía apocalíptica na arte medieval.

X CCEC, CCL, CAA, CD,CSIEE

HA-B2.14

HAB2.14.1 - Explica a importancia da arte románica no Camino de Santiago.

X CCEC, CCL, CSC

HA-B3.1HAB3.1.1 - Explica as características esenciais do Renacemento italiano e a sua periodización a partir de fontes históricas ou historiográficas.

Explica as características esenciais do Renacemento italiano e a sua periodización

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.1 HAB3.1.2 - Especifica as características da arquitectura renacentista italiana e explica a sua evolución, desde o

Especifica as características da

X CCEC, CCL, CAA

86

Quattrocento ao manierismo.arquitectura renacentista italiana e explica a sua evolución.

HA-B3.1HAB3.1.3 - Especifica as características da escultura renacentista italiana e explica a sua evolución, desde o Quattrocento ao manierismo.

Especifica as características da escultura renacentista italiana e explica a sua evolución

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.1HAB3.1.4 - Especifica as características da pintura renacentista italiana e explica a sua evolución, desde o Quattrocento ao manierismo.

Especifica as características da pintura renacentista italiana e explica a sua evolución

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.1 HAB3.1.5 - Compara a pintura italiana do Quattrocento coa dos pintores góticos flamengos contemporáneos.

Relaciona varias obras do Quattrocento italiano con outros exemplos do gótico flamenco.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.1 HAB3.1.6 - Explica a peculiaridade da pintura veneciana do Cinquecento e cita os artistas máis representativos.

Conece as características e exemplos máis salientables da pintura veneciana do Cinquecento.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.2

HAB3.2.1 - Describe a práctica do patrocinio no Renacemento italiano e as novas reivindicacións dos artistas en relación co seu reconecemento social e a natureza do seu labor.

Conece a funcionalidade dos mecenas no Renacemento.

X CCEC, CCL, CSC

HA-B3.3

HAB3.3.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas do Renacemento italiano: cupula de Santa María das Flores e interior da igrexa de San Lorenzo, ambas en Florencia e de Brunelleschi; pazo Medici-Riccardi en Florencia, de Michelozzo; fachada de Santa María Novella e do pazo Rucellai, ambos en Florencia e de Alberti; templo de San Pietro in Montorio en Roma, de Bramante; cupula e proxecto de planta de San Pedro do Vaticano, de Michelangelo; Il Gesù en Roma, de Giacomo della Porta e Vignola; Villa Capra (VillaRotonda) en Vicenza, de Palladio.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.3

HAB3.3.2 - Identifica, analiza e comenta as seguintes esculturas do Renacemento italiano: primeiro panel da "Porta do Paraíso" (da creación do mundo á expulsión do Paraíso), de Ghiberti; "Gattamelata", de Donatello; "Piedade" do Vati-cano, "David", "Moises" e as tumbas mediceas, de Michelangelo; "O rapto das sabinas", de Giambologna.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.3 HAB3.3.3 - Identifica, analiza e comenta as seguintes pinturas do Renacemento italiano: "O tributo da moeda" e A "Trindade", de Masaccio; "Anunciación" do Convento de San Marcos en Florencia, de Fra Angelico; "Madonna

X CCEC, CCL, CAA

87

do Duque de Urbino", de Piero della Francesca; "A Virxe das rochas", "A ultima cea" e "A Gioconda", de Leonardo da Vinci; "A Escola de Atenas" de Rafael; a bóveda e o "Xuízo Final" da Capela Sixtina, de Michelangelo; "A tempestade", de Giorgione; "Venus de Urbino" e "Carlos V en Muhlberg", de Tiziano; "O lavatorio", de Tintoretto; "As vodas de Caná", de Verones.

HA-B3.4 HAB3.4.1 - Especifica as características peculiares do Renacemento espanol en comparación co italiano.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.4 HAB3.4.2 - Describe a evolución da arquitectura renacentista espanola. X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.4 HAB3.4.3 - Explica a peculiaridade da escultura renacentista espanola.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.4HAB3.4.4 - Explica as características da pintura de El Greco a traves dalgunhas das suas obras máis representativas.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.5

HAB3.5.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas do Renacemento espanol: fachada da Universidade de Salamanca; pazo de Carlos V na Alhambra de Granada, de Pedro Machuca; mosteiro de San Lorenzo de El Escorial, de Juan de Herrera.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.5

HAB3.5.2 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras escultóricas do Renacemento espanol: "Sacrificio de Isaac" do retablo de San Bieito de Valladolid, de Alonso Berruguete; "Santo enterro", de Juan de Juni.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.5

HAB3.5.3 - Identifica, analiza e comenta as seguintes pinturas de El Greco: "O expolio", "A Santa Liga" ou "Adoración do nome de Xesus", "O martirio de San Mauricio", "O enterro do Senor de Orgaz", "A adoración dos pastores", "O cabaleiro da man no peito".

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.6 HAB3.6.1 - Explica as características esenciais do Barroco. X CCEC, CCL

HA-B3.6 HAB3.6.2 - Especifica as diferenzas entre a concepción barroca da arte e a renacentista.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.6 HAB3.6.3 - Compara a arquitectura barroca coa renacentista. X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.6 HAB3.6.4 - Explica as características xerais do urbanismo barroco.

X CCEC, CCL

HA-B3.6HAB3.6.5 - Compara a escultura barroca coa renacentista a traves da representación de "David" por Michelangelo epor Bernini.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.6HAB3.6.6 - Describe as características xerais da pintura barroca e especifica as diferenzas entre a Europa católica e a protestante.

X CCEC, CCL, CAA, CSC

HA-B3.6 HAB3.6.7 - Distingue e caracteriza as grandes tendencias da pintura barroca en Italia e os seus principais

X CCEC, CCL, CAA

88

representantes.

HA-B3.6HAB3.6.8 - Especifica as peculiaridades da pintura barroca flamenga e holandesa.

Conece as principais características do barroco flamengo holandes

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.7HAB3.7.1 - Describe o papel desempenado no seculo XVIII polas academias en toda Europa e, en particular, polo Salón de París.

Describe o papel das academias no seculo XVIII X CCEC, CCL, CSC

HA-B3.8

HAB3.8.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas do Barroco europeo do seculo XVII: fachada de San Pedro do Vaticano, de Carlo Maderno; columnata da praza de San Pedro do Vaticano, de Bernini; San Carlos das Catro Fontes en Roma, de Borromini; Pazo de Versalles, de Le Vau, J.H. Mansart e LeNôtre.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.8HAB3.8.2 - Identifica, analiza e comenta as seguintes esculturas de Bernini: "David", "Apolo" e "Dafne", "A extase de Santa Teresa", "Cátedra de San Pedro".

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.8

HAB3.8.3 - Identifica, analiza e comenta as seguintes pintu-ras do Barroco europeo do seculo XVII: "Vocación de San Mateo" e "Morte da Virxe", de Caravaggio; "Triunfo de Baco e Ariadna", na bóveda do pazo Farnese de Roma, de Annibale Carracci; "Adoración do nome de Xesus", bóveda de Il Gesù en Roma, de Gaulli (Il Baciccia); "Adoración dos Magos", "As tres Grazas" e "O xardín do Amor", de Rubens; "A lección de anatomía do doutor Tulp", "A rolda nocturna", de Rembrandt.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.9HAB3.9.1 - Explica as características do urbanismo barroco en Espana e a evolución da arquitectura espanoladurante o seculo XVII.

Explica as principais características do urbanismo barroco en Espana e a evolución da arquitectura espanola durante o seculo XVII

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.9HAB3.9.2 - Explica as características da imaxinaría barroca espanola do seculo XVII e compara a escola castelá coa andaluza.

Explica as principais características da imaxinaría barroca espanola do seculo XVII e compara a escola castelá coa andaluza

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.9 HAB3.9.3 - Explica as características xerais da pintura espanola do seculo XVII.

X CCEC, CCL

HA-B3.9HAB3.9.4 - Describe as características e evolución da pintura de Velázquez a traves dalgunhas das suas obras máis significativas.

CCEC, CCL, CAA

HA-B3.10

HAB3.10.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas do Barroco espanol do seculo XVII: Praza Maior de Madrid, de Xoán Gómez de Mora; Retablo

X CCEC, CCL, CAA

89

de Santo Estevo de Salamanca, de Churriguera.

HA-B3.10

HAB3.10.2 - Identifica, analiza e comenta as seguintes esculturas do Barroco espanol do seculo XVII: "Piedad", de Gregorio Fernández; "Inmaculada do facistol", de Alonso Cano; "Magdalena penitente", de Pedro de Mena.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.10

HAB3.10.3 - Identifica, analiza e comenta as seguintes pinturas espanolas do Barroco espanol do seculo XVII: "Martirio de San Filipe", "O sono de Xacob" e "O zambro", de Ribera; "Bodegón" do Museo do Prado, de Zurbarán; "O augador de Sevilla, "Os borrachos", "A fragua de Vulcano", "A rendición de Breda", "O Príncipe Baltasar Carlos a cabalo", "A Venus do espello", "As meninas" e "As fiandeiras", de Velázquez; "A Sagrada Familia do paxarino", "A Inmaculada de El Escorial", "Os nenos da concha" e "Nenos xogando aos dados", de Murillo.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.11

HAB3.11.1 - Explica o seculo XVIII como epoca de coexistencia de vellos e novos estilos artísticos nun contexto histórico de cambios profundos.

Explica o contexto artístico do seculo XVIII X CCEC, CCL, CAA,

CSC

HA-B3.11

HAB3.11.2 - Compara o Barroco tardío e o Rococó, e especifica a diferente concepción da vida e a arte que encerran.

X CCEC, CCL, CAA, CSC

HA-B3.11

HAB3.11.3 - Explica as razóns do xurdimento do Neoclasicismo e as suas características xerais en arquitectura, escultura e pintura.

X CCEC, CCL, CSC

HA-B3.11

HAB3.11.4 - Comenta a escultura neoclásica a traves da obra de Canova. X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.11

HAB3.11.5 - Especifica as posibles coincidencias entre o Neoclasicismo e o Romanticismo na pintura de David.

Reconece as principais características da pintura de David.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.11

HAB3.11.6 - Distingue entre a corrente tradicional e a clasicista da arquitectura barroca espanola do seculo XVIII.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.11

HAB3.11.7 - Explica a figura de Salzillo como derradeiro representante da imaxinaría relixiosa espanola en madeira policromada.

Reconece as principais características e obras de Salzillo.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.12

HAB3.12.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas do seculo XVIII: fachada do Hospicio de San Fernando de Madrid, de Pedro de Ribera; fachada do Obradoiro da catedral de Santiago de Compostela, de Casas e Novoa; Pazo Real de Madrid, de Juvara e Sacchetti; Panteón de París, de Soufflot; Museo do Prado en Madrid, de Juan de Villanueva.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.12

HAB3.12.2 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras escultóricas do seculo XVIII: "A oración no horto", de Salzillo; "Eros e Psique" e "Paulina Bonaparte", de

X CCEC, CCL, CAA

90

Canova.

HA-B3.12

HAB3.12.3 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras de David: "O xuramento dos Horacios" e "A morte de Marat".

X CCEC, CCL, CAA

HA-B3.13

HAB3.13.1 - Realiza un traballo de investigación sobre o proceso de construción da nova basílica de San Pedro do Vaticano ao longo dos seculos XVI e XVII.

XCCEC, CCL, CAA, CD,CSIEE

HA-B3.14

HAB3.14.1 - Confecciona un catálogo, con breves comentarios, das obras máis salientables da arte dos seculos XVI ao XVIII que se conservan en Galicia.

XCCEC, CCL, CAA, CSIEE

HA-B4.1HAB4.1.1 - Analiza a evolución da obra de Goya como pintor e gravador, desde a sua chegada á Corte ata o seu exilio final en Bordeos.

Analiza a evolución da obra de Goya como pintore gravador

X CCEC, CCL, CAA

HA-B4.1 HAB4.1.2 - Compara a visión de Goya nas series de gravados "Os caprichos" e "Os disparates ou proverbios".

X CCEC, CCL, CAA

HA-B4.2

HAB4.2.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras de Goya: "O parasol", "A familia de Carlos IV", "O 2 de maio de 1808 en Madrid" ("A loita cos mamelucos"), "Os fusilamentos do 3 de maio de 1808"; desastre nº 15 ("E non hai remedio") da serie "Os desastres da guerra"; "Saturno devorando un fillo" e "A leiteira de Bordeos".

X CCEC, CCL, CAA

HA-B4.3HAB4.3.1 - Describe as características e a evolución da arquitectura do ferro no seculo XIX, en relación cos avances e as necesidades da revolución industrial.

XCCEC, CCL, CAA, CSC, CMCT

HA-B4.3 HAB4.3.2 - Explica as diferenzas entre enxeneiros e arquitectos na primeira metade do seculo XIX.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B4.3 HAB4.3.3 - Explica as características do neoclasicismo arquitectónico durante o Imperio de Napoleón. X CCEC, CCL

HA-B4.3 HAB4.3.4 - Explica as características do historicismo en arquitectura e a sua evolución cara ao eclecticismo.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B4.3 HAB4.3.5 - Explica as características e principais tendencias da arquitectura modernista. X CCEC, CCL

HA-B4.3 HAB4.3.6 - Especifica as achegas da Escola de Chicago á arquitectura.

X CCEC, CCL

HA-B4.3HAB4.3.7 - Describe as características e os obxectivos das remodelacións urbanas de París, Barcelona e Madrid na segunda metade do seculo XIX.

Reconece as remodelacións urbanísticas máis salientables (París, Barcelona e Madrid).

X CCEC, CCL

HA-B4.4

HAB4.4.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas: templo da Madalena en París, de Vignon; Parlamento de Londres, de Barry e Pugin; Auditorio de Chicago, de Sullivan e Adler; torre Eiffel de París; templo da Sagrada Familia en Barcelona, de Gaudí.

X CCEC, CCL, CAA

91

HA-B4.5HAB4.5.1 - Describe as características do Romanticismo na pintura e distingue entre o romanticismo da lina de Ingres e o romanticismo da cor de Gericault e Delacroix.

Distingue a lina romántica da pintura de Ingres da pintura de Gericault e Delacroix.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B4.5 HAB4.5.2 - Compara as visións románticas da paisaxe en Constable e Turner. X CCEC, CCL, CAA

HA-B4.5HAB4.5.3 - Explica o Realismo e a sua aparición no contexto dos cambios sociais e culturais de mediados do seculo XIX.

X CCEC, CCL, CSC

HA-B4.5 HAB4.5.4 - Compara o Realismo co Romanticismo. X CCEC, CCL, CAA

HA-B4.5 HAB4.5.5 - Describe as características xerais do Impresionismo e o Neoimpresionismo.

X CCEC, CCL

HA-B4.5HAB4.5.6 - Define o concepto de postimpresionismo e especifica as achegas de Cezanne e Van Gogh como precursores das grandes correntes artísticas do seculo XX.

Define o concepto de postimpresionismo con Cezanne e Van Gogh como exemplos.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B4.5 HAB4.5.7 - Explica o Simbolismo de finais do seculo XIX como reacción fronte ao Realismo e ao Impresionismo.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B4.6HAB4.6.1 - Explica os cambios que se producen no seculoXIX nas relacións entre artistas e clientes, referidos á pintura.

X CCEC, CCL, CSC

HA-B4.7

HAB4.7.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes pinturas do seculo XIX: "O bano turco", de Ingres; "A balsa da Medusa", de Gericault; "A liberdade guiando o pobo", de Delacroix; "O carro de feo", de Constable; "Chuvia, vapor e velocidade", de Turner; "O enterro de Ornans", de Courbet; "O ánxelus", de Millet; "Almorzo sobre a herba", de Manet; "Impresión, sol nacente" e a serie sobre a Catedral de Ruán, de Monet; "Le Moulin de la Galette", de Renoir; "Unha tarde de domingo na Grande Jatte", de Seurat; "Xogadores de cartas" e "Mazáse laranxas", de Cezanne; "A noite estrelada" e "O segador", de Van Gogh; "Visión despois do sermón" e "O mercado" ("Ta matete"), de Gauguin.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B4.8

HAB4.8.1 - Relaciona a produción e o academicismo dominante na escultura do seculo XIX coas transformacións levadas a cabo nas cidades (monumentos conmemorativos en prazas, parques e avenidas, e esculturas funerarias nos novos cemiterios).

Reconece a produción academica da escultura no seculo XIX.

XCCEC, CCL, CAA, CSC

HA-B4.8 HAB4.8.2 - Explica as características da renovación escultórica emprendida por Rodin. X CCEC, CCL

HA-B4.9HAB4.9.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras de Rodin: "O pensador" e "Os burgueses de Calais".

X CCEC, CCL, CAA

HA-B4.10

HAB4.10.1 - Realiza un traballo de investigación sobre as exposicións universais do seculo XIX e a sua importancia


92

desde o punto de vista arquitectónico.

HA-B4.10

HAB4.10.2 - Realiza un traballo de investigación sobre a influencia da fotografía e o gravado xapones no desenvolvemento do Impresionismo, con referencias a obras concretas.


HA-B4.11

HAB4.11.1 - Confecciona un catálogo, con breves comentarios, das obras máis salientables da arte do seculo XIX que se conservan en Galicia.

X CCEC, CCL, CAA, CSIEE

HA-B5.1

HAB5.1.1 - Define o concepto de vangarda artística en relación co acelerado ritmo de cambios na sociedade da epoca e a liberdade creativa dos/das artistas iniciada na centuria anterior.

Define o concepto de vangarda artística

X CCEC, CCL, CSC

HA-B5.1 HAB5.1.2 - Describe a orixe e as características do Fauvismo.

X CCEC, CCL

HA-B5.1HAB5.1.3 - Describe o proceso de xestación e as características do Cubismo, distinguindo entre o Cubismoanalítico e o sintetico.

Describe as característicasdo Cubismo, distinguindo entre o Cubismo analítico e o sintetico.

XCCEC, CCL, CAA, CSC

HA-B5.1 HAB5.1.4 - Describe o ideario e os principios do futurismo. X CCEC, CCL

HA-B5.1

HAB5.1.5 - Identifica os antecedentes do expresionismo no seculo XIX, explica as suas características xerais e especifica as diferenzas entre os grupos alemáns "A ponte" e "O xinete azul".

X CCEC, CCL, CAA

HA-B5.1

HAB5.1.6 - Describe o proceso de xestación e as características da pintura abstracta, distingue a vertente cromática e a xeometrica, e especifica algunhas das suas correntes máis significativas, como o Suprematismo ruso ou o Neoplasticismo.

Describe as característicasda pintura abstracta, distingue a vertente cromática e a xeometrica

X CCEC, CCL, CAA

HA-B5.1 HAB5.1.7 - Describe as características do Dadaísmo como actitude provocadora nun contexto de crise. X CCEC, CCL, CSC

HA-B5.1 HAB5.1.8 - Explica a orixe, as características e os obxectivos do Surrealismo.

X CCEC, CCL

HA-B5.1HAB5.1.9 - Explica a importancia dos pintores espanois Picasso, Miró e Dalí no desenvolvemento das vangardas artísticas.

X CCEC, CCL

HA-B5.1

HAB5.1.10 - Explica a renovación temática, tecnica e formal da escultura na primeira metade do seculo XX, distinguindo as obras relacionadas coas vangardas pictóricas e as que utilizan recursos ou linguaxes independentes.

Explica a renovación temática, tecnica e formalda escultura na primeira metade do seculo XX.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B5.2 HAB5.2.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras: "A alegría de vivir", de Matisse; "As senoritas de Avinón", "Retrato de Ambroise Vollard", "Natureza morta

CCEC, CCL, CAA

93

con cadeira de reixa de cana" e "Guernica", de Picasso; "Acidade que emerxe", de Boccioni; "O berro", de Munch; "A rua", de Kirchner; "Lírica" e "Sobre branco II", de Kandinsky; "Cadrado negro", de Malevich; "Composición II", de Mondrian; "L.H.O.O.Q.", de Duchamp; "O elefante das Celebes", de Ernst; "A chave dos campos", de Magritte; "O entroido de Arlequín" e "Mulleres e paxaros á luz da lua", de Miró; "O xogo lugubre" e "A persistenciada memoria", de Dalí.

HA-B5.2

HAB5.2.2 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras escultóricas: "O profeta", de Gargallo; "Formas unicas de continuidade no espazo", de Boccioni; "Fonte", de Duchamp; "Muller peiteándose ante un espello", de Xulio González; "Mademoiselle Pogany I", de Brancusi; "Lagosta, nasa e cola de peixe", de Calder; "Figura reclinada", de Henry Moore.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B5.3HAB5.3.1 - Explica o proceso de configuración e os trazos esenciais do Movemento Moderno en arquitectura.

Conece as principais características da arquitectura modernista.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B5.3HAB5.3.2 - Especifica as achegas da arquitectura orgánicaao Movemento Moderno.

Explica as influencias da arquitectura orgánica no Modernismo.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B5.4

HAB5.4.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas: edificio da Bauhaus en Dessau (Alemana), de Gropius; pavillón de Alemana en Barcelona, de Mies van der Rohe; Vila Saboia en Poissy (Francia), de Le Corbusier; casa Kaufman (Casa da Cascada), de Frank Lloyd Wright.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B5.5HAB5.5.1 - Realiza un traballo de investigación sobre o Grupo de Artistas e Tecnicos Espanois Para o Progreso da Arquitectura Contemporánea (GATEPAC).

Conece as características do Grupo de Artistas e Tecnicos Espanois Para o Progreso da Arquitectura Contemporánea (GATEPAC).

CCEC, CCL, CAA, CD,CSIEE

HA-B5.6HAB5.6.1 - Selecciona unha obra arquitectónica, unha escultura ou unha pintura da primeira metade do seculo XX, das existentes en Galicia, e xustifica a sua elección.

XCCEC, CCL, CAA, CSIEE

HA-B6.1HAB6.1.1 - Explica o papel desempenado no proceso de universalización da arte polos medios de comunicación de masas e as exposicións e feiras internacionais de arte.

X CCEC, CCL, CSC

HA-B6.1 HAB6.1.2 - Explica as razóns do mantemento e a difusión internacional do Movemento Moderno en arquitectura.

X CCEC, CCL

HA-B6.1

HAB6.1.3 - Distingue e describe as características doutras tendencias arquitectónicas á marxe do Movemento Moderno ou Estilo Internacional, en particular a High Tech, a posmoderna e a deconstrución.

X CCEC, CCL, CAA

94

HA-B6.2

HAB6.2.1 - Identifica, analiza e comenta as seguintes obras: "Unite d'habitation" en Marsella, de Le Corbusier; edificio Seagram en Nova York, de M. van der Rohe e Philip Johnson; o museo Guggenheim de Nova York, de F. Lloyd Wright; a Casa da Ópera de Sydney, de J. Utzon; o centro Pompidou de París, de R. Piano e R. Rogers; o AT & T Building de Nova York, de Philip Johnson; o museo Guggenheim de Bilbao, de F. O. Gehry.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B6.3 HAB6.3.1 - Explica e compara o Informalismo europeo e o Expresionismo abstracto norteamericano.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B6.3 HAB6.3.2 - Explica a abstracción postpictórica. X CCEC, CCL

HA-B6.3 HAB6.3.3 - Explica o Minimalismo. X CCEC, CCL

HA-B6.3 HAB6.3.4 - Explica a arte cinetica e a Op-Art. X CCEC, CCL

HA-B6.3 HAB6.3.5 - Explica a arte conceptual. X CCEC, CCL

HA-B6.3 HAB6.3.6 - Explica a Arte Povera. X CCEC, CCL

HA-B6.3HAB6.3.7 - Distingue e explica algunhas das principais correntes figurativas: Pop-Art, Nova Figuración, Hiperrealismo.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B6.3HAB6.3.8 - Explica en que consisten as seguintes manifestacións de arte non duradeira: Happening, Body Art e Land Art.

X CCEC, CCL

HA-B6.3 HAB6.3.9 - Describe os formulacións xerais da posmodernidade, referida ás artes plásticas. X CCEC, CCL

HA-B6.4

HAB6.4.1 - Identifica o autor e a corrente artística (non necesariamente o título), e analiza e comenta as seguintes obras: "Pintura" (Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía de Madrid), de Tapies; "Grito nº 7", de Antonio Saura; "One: number 31, 1950", de J. Pollock; "Ctesiphon III", de F. Stella; "Equivalente VIII", de Carl Andre; "Vega 200", de Vasarely; "Unha e tres cadeiras", de J. Kosuth; "Iglu con árbore", de Mario Merz; "Marilyn Monroe" (serigrafía de 1967), de A. Warhol; "O Papa que berra" (estudo a partir do retrato do Papa Inocencio X), deFrancis Bacon; "A Gran Vía madrilena en 1974", de Antonio López.

X CCEC, CCL, CAA

HA-B6.5

HAB6.5.1 - Explica brevemente o desenvolvemento dos novos sistemas visuais e as características da sua linguaxe expresiva: fotografía, cartel, cine, cómic, producións televisivas, videoarte e arte por computador.

X CCEC, CCL

HA-B6.6HAB6.6.1 - Especifica as posibilidades que ofrecen as novas tecnoloxías para a creación artística e para a difusión da arte.

XCCEC, CCL, CMCT, CD

HA-B6.7 HAB6.7.1 - Define o concepto de cultura visual de masas, e describe os seus trazos esenciais.

X CCEC, CCL, CSC

95

HA-B6.7 HAB6.7.2 - Identifica a arte nos diferentes ámbitos da vida cotiá.

X CCEC, CCL, CSC

HA-B6.8 HAB6.8.1 - Explica a orixe do Patrimonio Mundial da UNESCO e os seus obxectivos. X CCEC, CCL

HA-B6.8HAB6.8.2 - Realiza un traballo de investigación relacionado cos bens artísticos de Espana e de Galicia inscritos no catálogo do Patrimonio Mundial da UNESCO.

XCCEC, CCL, CAA, CD,CSIEE

HA-B7.1 HAB7.1.1 - Utiliza con corrección a terminoloxía específica das artes en exposicións orais e escritas.

X X CCEC, CCL


Nº UNIDADE N.º DESESIÓNS

AVALIACIÓN

1 A arte de antiguedade clásica. Grecia, Roma e o primeiro cristianismo 14


2 Arte bizantina, prerrománica e islámica 14

3 A arte románica 14

4 A arte gótica 14

5 Renacemento. O Quattrocento 10


6 O Cinquecento. Clasicismo e manierismo 10

7 O Barroco en Europa. A importancia do Barroco en Espana 10

8 A arte ao final do antigo rexime. Rococó e Neoclasicismo. A pintura deFrancisco de Goya

11

9 A arte do seculo XIX 11

10 A ruptura da tradición: a arte na primeira metade do seculo XX 12


11 A arte do noso tempo: universalización da arte 12

12 O patrimonio artístico e a sua conservación. A arte e a cultura visual demasas. Tendencias actuais en Galicia

12


Resulta fundamental ter presente que a finalidade da avaliación ten que ser formativa, pois trátase de detectar encada intre como se adaptan os alumnos e alumnas individualmente ao proceso de ensinanza-aprendizaxe previstoe corrixir de forma inmediata os erros do mesmo. No procedemento de avaliación desta materia, respetaranse osdistintos momentos e funcións naturais da avaliación: inicial, formativa e sumativa. Ten importancia crucial a avaliación inicial coa que valorar os conecementos previos e os esquemas mentais doalumnado e realizarase ao comezo de curso e de cada unidade didáctica ou tema novo. Un instrumento apropiadopara esta avaliación pode ser unha proba inicial escrita ou preguntas orais como tormenta de ideas, que nos

96

oriente cara ao establecemento das estratexias de aprendizaxe e a realización das actividades máis axeitadas, para atotal e correcta consecución dos obxectivos previstos, así como destinadas a enlazar o xa aprendido co que se vai aaprender. Tipos de avaliación. Para que o proceso de avaliación sexa íntegro, todos os axentes ímplicados no proceso deaprendizaxe deben ser escoitados. É importante que o alumnado sexa tamen partícipe na avaliación de modo quenon soamente evalue a profesora, como ocorre no ensino tradicional no que destaca a heteroavaliación.Fomentarase a coavaliación e a autoavaliación por medio de ferramentas como as rúbricas que permitanconecer o grao de adquisición de contidos e competencias. Ademais, como se indicou anteriormente, o alumnadopoderá e deberá avaliar o traballo do profesorado cunha enquisa que se leva a cabo a finais de curso.Dende este Departamento óptase por un procedemento de avaliación o máis transparente posible de cara aoalumnado e ás familias, polo que en todo momento se informará tanto dos instrumentos como dos criterios deavaliación e cualificación. Consideramos que se o alumnado conece cales son os obxectivos de aprendizaxe e comose van avaliar, será máis doado que os acade.Criterios de avaliación. Os criterios de avaliación seguen estritamente o currículo vixente na nosa comunidadeautónoma (Decreto 86/2015). Estes criterios son concretados en indicadores de avaliación para cada unidadedidáctica, de tal xeito que nos permiten a sua relación directa coas competencias que se traballan con cada undeles. Son os seguintes:HE-B0.1-Localizar fontes primarias (históricas) e secundarias (historiográficas) enbibliotecas, internet, etc., e extraer información salientable sobre o tratado, valorando criticamente a suafiabilidade.HA-B1.1-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da arte grega, en relación co seucontexto histórico e cultural.HA-B1.2-Explicar a función social da arte grega, especificando o papel desempenado polos/as clientes e artistas, eas relacións entre eles.HA-B1.3-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte grega, aplicando un metodo que abrangadiferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).HA-B1.4-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da arte romana, en relación coseu contexto histórico e cultural.HA-B1.5-Explicar a función social da arte romana, especificando o papel desempenado polos/as clientes e artistas, eas relacións entre eles.HA-B1.6-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte romana, aplicando un metodo que abrangadiferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).HA-B1.7-Realizar e expor, individualmente ou en grupo, traballos de investigación, utilizando tanto mediostradicionais como as novas tecnoloxías.HA-B1.8-Respectar as creacións artísticas da Antiguidade grecorromana, valorando a sua calidade en relación coasua epoca e a sua importancia como patrimonio escaso e insubstituíble que cómpre conservar.HA-B2.1-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da arte paleocristiá, en relaciónco seu contexto histórico e cultural.

97

HA-B2.2-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da arte bizantina, en relación coseu contexto histórico e cultural.HA-B2.3-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte bizantina, aplicando un metodo que abrangadiferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).HA-B2.4-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da arte prerrománica,relacionando cada un dos seus estilos cos seus respectivos contextos históricos e culturais.HA-B2.5-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da arte románica, en relación coseu contexto histórico e cultural.HA-B2.6-Explicar a función social da arte románica, especificando o papel de clientes e artistas, e as relacións entreeles.HA-B2.7-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte románica, aplicando un metodo que abrangadiferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).HA-B2.8-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da arte gótica, en relación coseu contexto histórico e cultural.HA-B2.9-Explicar a función social da arte gótica, especificando o papel desempenado por clientes e artistas, e asrelacións entre eles.HA-B2.10-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte gótica, aplicando un metodo que abrangadiferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).HA-B2.11-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da arte románica e góticaespanola e hispano-musulmá, relacionando cada un dos seus estilos cos seus respectivos contextos históricos eculturais.HA-B2.12-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte medieval espanola, aplicando un metodo queabranga diferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).HA-B2.13-Realizar e expor, individualmente ou en grupo, traballos de investigación, utilizando tanto mediostradicionais como as novas tecnoloxías.HA-B2.14-Respectar as creacións da arte medieval, valorando a sua calidade en relación coa sua epoca e a suaimportancia como patrimonio que hai que conservar.HA-B3.1-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da arte do Renacemento, enrelación co seu contexto histórico e cultural.HA-B3.2-Explicar a función social da arte especificando o papel desempenado por patróns, academias, clientes eartistas, e as relacións entre eles.HA-B3.3-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte do Renacemento, aplicando un metodo queabranga diferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).HA-B3.4-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da arte espanola doRenacemento, en relación co seu contexto histórico e cultural.HA-B3.5-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte espanola do Renacemento, aplicando un metodoque abranga diferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

98

HA-B3.6-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da arte do Barroco, en relaciónco seu contexto histórico e cultural.HA-B3.7-Explicar a función social da arte especificando o papel desempenado por patróns, academias, clientes eartistas, e as relacións entre eles.HA-B3.8-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte do Barroco, aplicando un metodo que abrangadiferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).HA-B3.9-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da arte espanola do Barroco, enrelación co seu contexto histórico e cultural.HA-B3.10-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte espanola do Barroco, aplicando un metodo queabranga diferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).HA-B3.11-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da arte do seculo XVIII,relacionando cada un dos seus estilos cos seus respectivos contextos históricos e culturais.HA-B3.12-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte do seculo XVIII, aplicando un metodo queabranga diferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).HA-B3.13-Realizar e expor, individualmente ou en grupo, traballos de investigación, utilizando tanto mediostradicionais como as novas tecnoloxías.HA-B3.14-Respectar as creacións da arte da Idade Moderna, valorando a sua calidade en relación coa sua epoca e asua importancia como patrimonio que hai que conservar.HA-B4.1-Analizar a obra de Goya e identificar nela os trazos propios das correntes da sua epoca e os que anticipandiversas vangardas posteriores.HA-B4.2-Clasificar, analizar e comentar obras significativas de Goya, aplicando un metodo que abranga diferentesenfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).HA-B4.3-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da arquitectura do seculo XIX,relacionando cada un dos seus estilos cos seus respectivos contextos históricos e culturais.HA-B4.4-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arquitectura do seculo XIX, aplicando un metodo queabranga diferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).HA-B4.5-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da pintura do seculo XIX,relacionando cada un dos seus estilos cos seus respectivos contextos históricos e culturais.HA-B4.6-Explicar a evolución cara á independencia dos artistas respecto aos clientes, especificando o papeldesempenado polas academias, os salóns, as galerías privadas e os marchantes.HA-B4.7-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da pintura do seculo XIX, aplicando un metodo queabranga diferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).HA-B4.8-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da escultura do seculo XIX,relacionando cada un dos seus estilos cos seus respectivos contextos históricos e culturais.HA-B4.9-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da escultura do seculo XIX, aplicando un metodo queabranga diferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

99

HA-B4.10-Realizar e expor, individualmente ou en grupo, traballos de investigación, utilizando tanto mediostradicionais como as novas tecnoloxías.HA-B4.11-Respectar as creacións da arte do seculo XIX, valorando a sua calidade en relación coa sua epoca e a suaimportancia como patrimonio que hai que conservar.HA-B5.1-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais das vangardas artísticas dasartes plásticas na primeira metade do seculo XX, relacionando cada unha delas cos seus respectivos contextoshistóricos e culturais.HA-B5.2-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da plástica da primeira metade do seculo XX, aplicandoun metodo que abranga diferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).HA-B5.3-Reconecer e explicar as concepcións esteticas e as características esenciais da arquitectura da primeirametade do seculo XX, relacionando cada unha delas cos seus respectivos contextos históricos e culturais.HA-B5.4-Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arquitectura da primeira metade do seculo XX,aplicando un metodo que abranga diferentes enfoques (tecnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico ehistórico).









conceptos difícilmente avaliables por outras vías. Todas estas probas escritas, por tratarse do 2º curso deBacharelato, cumprirán a mesma forma e requisitos que as correspondentes probas referentes ás ABAU,seguinto os criterios fixados pola Comisión Interuniversitaria de Galicia para o devandito curso.

O profesorado levará rexistro das evidencias da aprendizaxe do alumnado no libro de profesorado dixital ou enformato papel.

100



NOTA DE AVALIACIÓN

A cualificación resultará da media de todas as unidades impartidas.A ponderación dos instrumentos de avaliación será a que segue:-Probas de adquisición de contidos (exames escritos): 90%-Diario do profesor (observación do alumnado): 5%-Traballos entregados (individuais ou en grupo): 5%Para ter superada a avaliación o alumnado deberá ter superados os mínimosesixidos referidos a cada estándar.





ESPECIFICACIÓNS Todas as probas e actividades propostas terán especificada a puntuación que corresponda e que determinará encada momento a profesora grazas aos distintos instrumentos de avaliación.Tanto nas probas escritas de contidos como nos traballo a entregar, farase un DESCONTO de 0,1 puntos por faltasde ortografía, podendo acumular ata un desconto total de 2 puntos sobre a nota final do instrumento deavaliación en cuestión.A nota mínima que hai que acadar nun exame, para facer media cos demáis instrumentos de avaliación e un 3,5;non facendose media cunha nota inferior.Realizaranse un mínimo de 2 exames escritos por trimestre .Calquera proba na que se tena copiado terá como consecuencia inmediata a anulación de dita proba, polo quedeberase realizar a recuperación de toda a avaliación. De tratarse dunha proba de recuperación , o exame quedasuspenso e pendente para as probas de suficiencia, de copiar nestas probas quedará pendente para setembro ede copiar nesta convocatoria, a materia queda suspensa para o vindeiro curso.A evidente copia nos traballos de investigación individuais invalida tódolos traballos implicados, sen que aprofesora se vexa na obriga de realizar unha labor de investigación.Non presentar os traballos en tempo e forma e a incomparecencia non xustificada7 a un exame e motivo desuspenso no trimestreOs exames e/ou probas escritas poderán ir seguidas da correspondente contrastación oral sempre que aprofesora o considere oportuno, por exemplo se hai sospeita de que un alumno tena copiado. Esta proba oral se


101

realizará nun prazo non superior aos catro días despois da dita proba escrita.ASISTENCIA E COMPORTAMENTONo caso de faltas de orde graves, impuntualidade, carencia reiterada do material preciso, comunicarase ao equipodirectivo para levar a cabo as medidas oportunas recollidas no proxecto educativo do centro.PROBAS DE RECUPERACIÓNO alumnado que suspenda probas escritas ou non realizase os traballos pertinentes, realizará un exame derecuperación do trimestre ou entregará o traballo despois das sesións de avaliación trimestral. A superacióndestes exames permitirá ata unha nota máxima de 5, e nunca se poderá este exame para un alumnao que queirasubila nota.

4.5.4.Materiais e recursos didácticosNon se fará referencia a ningun libro de texto en concreto, xa que o traballo cos contidos da materia será a traves domaterial entregado pola profesora para cada unidade didáctica, onde se inclue un desglose das láminas en cor (para o seu estudio). Independentemente deste materia fotocopiable, teranse en conta unha serie de manuais básicos como bibliografía básica da materia e da aula:-Historia del Arte, de Vicens Vives-Diccionario de Arte de Ian Chilvers, Alianza Editorial.

4.6.Xeografia e Historia de Galicia

A realidade xeográfica e histórica de Galicia, como unha das tres nacionalidades históricas recollidas naConstitución espanola de 1978, debido a evidentes especificidades (xeográficas, históricas, culturais e maisunha lingua de seu), demanda o estudo científico dos aspectos históricos, xeográficos e antropolóxicos demaior transcendencia para conecer e explicar a evolución e a situación da sociedade galega actual. Daquela, amateria de Xeografía e Historia de Galicia complementa os conecementos e as competencias que lle acheganao alumnado as materias de Historia de España, de Historia do Mundo Contemporáneo e de Historia da Arte,polo que debe afondar no conecemento crítico das especificidades históricas de Galicia en perspectivacomparada co resto do Estado espanol e co contexto mundial.A selección de contidos desta materia atende á descrición dos procesos e dos fenómenos máis salientables daconformación xeográfica e histórica de Galicia, cun tratamento en profundidade das transformacións da epocacontemporánea ata o presente. A dita selección de contidos fomenta, tamen, a aplicación de tecnicas deanálise de fontes diversas e perspectivas interpretativas específicas das ciencias sociais, así como o estudo dopasado na aula e no contexto escolar, como estratexia de ensino e aprendizaxe que favoreza a comprensióncrítica da multicausalidade histórica e das características da Galicia actual. Os referidos contidos organizancronoloxicamente e tematicamente os aspectos económicos, sociais, político- instucionais e culturais quemarcaron o devir histórico de Galicia.O estudo desta materia debe fomentar a capacidade para contextualizar cronolóxica e espacialmente o espazoxeográfico e os feitos e procesos históricos, interrelacionando as variables económicas, políticas, sociais e

102

culturais. Deste xeito, o alumnado será quen de analizar fontes diversas, sintetizando a información eelaborando interpretacións razoadas e multicausais, utilizando para iso tanto o material bibliográfico e asfontes escritas como os medios propios das tecnoloxías da información e da comunicación dixital. A materiadesenvolverá, tamen, as competencias clave.Xa que logo, as competencias clave sociais e cívicas, e de conciencia e expresións culturais reciben untratamento moi específico relacionado cos contidos que son propios á xeografía e á historia de Galicia. Alendisto, as competencias linguística, dixital e de aprender a aprender están presentes de maneira constante nasua vertente máis instrumental e deben impregnar todo o que sexa posible o desenvolvemento curricular damateria. O traballo competencial matemático e en ciencias e tecnoloxía tratarase moi especialmente a travesdas ciencias auxiliares da xeografía e da historia, como a estatística ou os metodos numericos aplicados ásciencias sociais. A competencia clave de sentido de iniciativa e espírito emprendedor debe estar moi presentenas vertentes máis actitudinais da competencia (saber ser) e na de conecemento procedemental, potenciandodeste xeito no alumnado as actitudes e as capacidades de investigación con criterio científico e metodolóxico,tolerancia, sentido crítico, predisposición ao diálogo, asunción de responsabilidades compartidas, respectopolo patrimonio cultural e ambiental de Galicia, e compromiso coa sua preservación e posta en valor. Otratamento metodolóxico da materia debese axustar ao nivel competencial inicial do alumnado, respectandodistintos ritmos e estilos de aprendizaxe que tenan en conta a atención á diversidade. Xeografía e Historia deGalicia permite desenvolver metodoloxías activas, nas que o traballo individual e cooperativo esteanpermanentemente presentes, con elaboración de diferentes tipos de materiais, integrando de forma especialas TIC.

4.6.1 CONCRECIÓN CURRICULARIndícase a continuacón a concreción curricular da materia. Pártese da concreción de cada estándar de aprendizaxeavaliable, a partires de cada criterio de avaliación, e a sua relación competencial:

Crit. Aval. Estándares C.C.

Bloque1. Aspectos metodolóxicos

XHGB-B1.1

XHGB1.1.1. Selecciona, analiza e utiliza a información que achega a documentación xeográfica e histórica de diversa natureza, e manexa as tecnoloxías da información e da comunicación.

CAA, CD, CCEC

XHGB-B1.1

XHGB1.1.2. Formula explicacións razoadas e críticas da evolución xeográfica e histórica de Galicia, comunicadas oralmente e por escrito, que demostren as suas capacidades para chegar a sínteses e conclusións relevantes, alcanzando o desenvolvemento da conciencia para a preservación do patrimonio cultural e da paisaxe galega.

CAA, CD, CCEC, CSC

Bloque 2. O medio físico de Galicia: relevo, clima e formas de hábitat

XHGB-B2.1

XHGB2.1.1. Identifica e conece as unidades xeomorfológicas de Galicia e conece a sua evolución xeolóxica. CMCCT, CAA

XHGB- XHGB2.2.1. Describe e compara as variantes climáticas de Galicia, analizando os factores e os elementos CMCCT, CAA,

103

B2.2 característicos destes a traves de mapas de tempo, gráficas climáticas, etc. CD

XHGB-B2.3

XHGB2.3.1. Identifica os recursos hídricos e relaciónaos coas suas posibilidades de aproveitamento sustentable

CMCCT, CD, CSC,

XHGB-B2.4

XHGB2.4.1. Localiza no mapa as paisaxes naturais, e identifica e formula os problemas suscitados pola acción humana

CMCCT, CD, CCEC

Bloque 3. A poboación e os sectores produtivos de Galicia

XHGB-B3.1

XHGB3.1.1. Identifica e analiza os problemas demográficos e urbanos, coa metodoloxía que lle e propiaCMCCT, CD, CCEC, CSC

XHGB-B3.2

XHGB3.2.1. Identifica e conece as actividades propias do sector primario, así como a modernización agraria de Galicia experimentada a partir do primeiro terzo do seculo XX.

CSC, CSIEE

XHGB-B3.3

XHGB3.3.1. Analiza as características do desenvolvemento industrial e comercial en Galicia, e explica os problemas e as expectativas principais de desenvolvemento na actualidade.

CD, CSIEE

XHGB-B3.4

XHGB3.4.1. Explica a incidencia do sector de servizos na economía galega, e comenta gráficas e estatísticasque expliquen a articulación do tecido comercial e as suas multiples interrelacións.

CSC, CSIEE, CD

Bloque 4. As raíces históricas de Galicia

XHGB-B4.1

XHGB4.1.1. Explica as diferenzas entre a economía e a organización social do Paleolítico e o mundo megalítico.

CCL, CAA, CSC

XHGB-B4.1

XHGB4.1.2. Analiza a evolución da metalurxia e a sua vinculación coas rutas atlánticas de intercambio.CAA, CSC, CMCCT

XHGB-B4.1

XHGB4.1.3. Describe a evolución do mundo castrexo e conece os principais depósitos arqueolóxicos, tanto costeiros como do interior.

CCL, CCEC

XHGB-B4.2

XHGB4.2.1. Explica, con criterios derivados da metodoloxía histórica, o concepto de romanización. CCL, CCEC

XHGB-B4.3

XHGB4.3.1. Resume as características do reino dos suevos canto a organización política, modo de vida, crenzas e polaridade social.

CCL, CAA, CSC

XHGB-B4.4

XHGB4.4.1. Explica a evolución política dos reinos peninsulares e o papel representado polo territorio de Galicia nese proceso.

CSC, CAA

XHGB-B4.4

XHGB4.4.2. Comenta a evolución económica da Galicia medieval posta en relación coa sua estrutura social.

CSC, CCL

XHGB-B4.4

XHGB4.4.3. Elabora un traballo que explica a transcendencia do camino de Santiago na Idade Media europea, sinalando os diferentes caminos a Compostela e as principais poboacións que atravesan.

CCEC, CD

Bloque 5. Galicia no Antigo Réxime (séculos XVI a XVIII)

XHGB-B5.1

XHGB5.1. Explica as consecuencias das reformas administrativas implantadas polos Reis Católicos e as características da expansión demográfica e económica dos seculos XVII e XVIII, comparándoas co contexto iberico e europeo da epoca.

CCL, CSC

XHGB-B5.2

XHGB5.2.1. Representa gráficas explicativas das tendencias demográficas.CD, CAA, CMCCT

XHGB-B5.3

XHGB5.3.1. Elabora traballos sobre o desenvolvemento da economía galega de Antigo Rexime. CD, CMCCT

104

XHGB-B5.4

XHGB5.4.1. Fai un relato crítico en torno ás estruturas sociais na Idade Moderna. CCL, CSC

XHGB-B5.5

XHGB5.5.1. Describe as principais institucións da Galicia do Antigo Rexime, as suas funcións e a sua evolución histórica.

CSC

Bloque 6. Inercias e transformacións: Galicia no tránsito ao liberalismo

XHGB-B6.1

XHGB6.1.1. Entende os principios ideolóxicos que influíron na evolución da organización política da sociedade galega dos seculos XIX e XX, desde a desmobilización imposta polo clientelismo ata a construción dunha sociedade aberta, inclusiva e participativa.

CCL, CAA, CSC

XHGB-B6.2

XHGB6.2.1. Describe as dificultades suscitadas polo cambio de paradigma político e social no seculo XIX galego.

CMCTT, CD, CSC

XHGB-B6.2

XHGB6.2.2. Elabora un repertorio gráfico que reflicta os resultados dos procesos desamortizadores en Galicia.

CMCTT, CD, CSC

XHGB-B6.3

XHGB6.3.1. Describe o funcionamento real do sistema político da Restauración. CCL, CSC, CCEC

Bloque 7. Galicia no camiño da modernización (1874-1936)

XHGB-B7.1

XHGB7.1.1. Describe as peculiaridades da evolución económica da Galicia anterior á Guerra Civil, a importancia dun morno desenvolvemento e as suas consecuencias sociais e políticas.

CCL, CMCTT, CSC, CCEC

XHGB-B7.2

XHGB7.2.1. Diferencia a ideoloxía das forzas políticas de apoio e oposición á II Republica, e describe as suas razóns e as principais actuacións.

CCL, CSC, CCEC

Bloque 8. Galicia durante a Guerra Civil e o Franquismo

XHGB-B8.1

XHGB8.1.1. Analiza e explica a multicausalidade dos procesos históricos, a natureza dos reximes políticos ea sua capacidade para institucionalizarse e xerar apoios sociais

CCL, CSC, CCEC, CAA

XHGB-B8.2

XHGB8.2.1. Diferencia as etapas do franquismo, as razóns para a perpetuación dun sistema e as suas características esenciais.

CCL, CSC, CCEC, CSIEE

Bloque 9. Galicia na actualidade

XHGB-B9.1

XHGB9.1. Explica as mudanzas estruturais e o papel dos actores individuais e colectivos na construción dunha sociedade democrática, participativa e comprometida coa preservación da nosa identidade cultural e da riqueza ambiental.

CAA, CSC, CCEC

XHGB-B9.2

XHGB9.2. Analiza e explica o marco institucional e internacional da Galicia actual, valorando a democratización, o desenvolvemento económico e o benestar social alcanzados desde os anos 80 do seculo pasado.

CAA, CSC, CCEC

4.6.2. TEMPORALIZACIÓN

Nº UNIDADE N.º DESESIÓNS

AVALIACIÓN

0 Aspectos metodolóxicos Ao longo do curso

1 O medio físico de Galicia: relevo, clima e formas de hábitat 8 1ª AVALIACIÓN(24 sesións)2 A poboación e os sectores produtivos de Galicia 8

105

3 As raíces históricas de Galicia 8

4 Galicia no Antigo Rexime (seculos XVI a XVIII) 8


5 Inercias e transformacións: Galicia no tránsito ao liberalismo 8

6 Galicia no camino da modernización (1874-1936) 8

7 Galicia durante a Guerra Civil e o Franquismo 8 3ª AVALIACIÓN(16 sesións)8 Galicia na actualidade 8

4.6.3. PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓNResulta fundamental ter presente que a finalidade da avaliación ten que ser formativa, pois trátase de detectar encada intre como se adaptan os alumnos e alumnas individualmente ao proceso de ensinanza-aprendizaxe previstoe corrixir de forma inmediata os erros do mesmo. No procedemento de avaliación desta materia, respetaranse osdistintos momentos e funcións naturais da avaliación: inicial, formativa e sumativa. Ten importancia crucial a avaliación inicial coa que valorar os conecementos previos e os esquemas mentais doalumnado e realizarase ao comezo de curso e de cada unidade didáctica ou tema novo. Un instrumento apropiadopara esta avaliación pode ser unha proba inicial escrita ou preguntas orais como tormenta de ideas, que nosoriente cara ao establecemento das estratexias de aprendizaxe e a realización das actividades máis axeitadas, para atotal e correcta consecución dos obxectivos previstos, así como destinadas a enlazar o xa aprendido co que se vai aaprender.Tipos de avaliación. Para que o proceso de avaliación sexa íntegro, todos os axentes ímplicados no proceso deaprendizaxe deben ser escoitados. É importante que o alumnado sexa tamen partícipe na avaliación de modo quenon soamente evalue a profesora, como ocorre no ensino tradicional no que destaca a heteroavaliación.Fomentarase a coavaliación e a autoavaliación por medio de ferramentas como as rúbricas que permitanconecer o grao de adquisición de contidos e competencias. Ademais, como se indicou anteriormente, o alumnadopoderá e deberá avaliar o traballo do profesorado cunha enquisa que se leva a cabo a finais de curso.Dende este Departamento óptase por un procedemento de avaliación o máis transparente posible de cara aoalumnado e ás familias, polo que en todo momento se informará tanto dos instrumentos como dos criterios deavaliación e cualificación. Consideramos que se o alumnado conece cales son os obxectivos de aprendizaxe e comose van avaliar, será máis doado que os acade.Criterios de avaliación. Os criterios de avaliación seguen estritamente o currículo vixente na nosa comunidadeautónoma (Decreto 86/2015). Estes criterios son concretados en indicadores de avaliación para cada unidadedidáctica, de tal xeito que nos permiten a sua relación directa coas competencias que se traballan con cada undeles. Son os seguintes:HE-B0.1-Localizar fontes primarias (históricas) e secundarias (historiográficas) enbibliotecas, internet, etc., e extraer información salientable sobre o tratado, valorando criticamente a suafiabilidade.

B1.1. Conecer e utilizar adecuadamente as tecnicas básicas de investigación en ciencias sociais, como seleccionar a

106

información relevante en fontes diversas primarias (históricas) e secundarias (historiográficas) en bibliotecas,internet, etc., e analizala criticamente no marco das explicacións actuais sobre o pasado colectivo e a conformaciónda identidade xeográfica e histórica galega, utilizando con rigor o vocabulario específico da materia.B2.1. Distinguir as singularidades do espazo xeográfico galego, situando e analizando as suas unidades de relevo.B2.2. Distinguir as variantes climáticas galegas, sinalando os elementos e os factores que as conforman.B2.3. Describir as cuncas fluviais galegas e analizar o aproveitamento destes recursos hídricos.B2.4. Describir e reflectir nun mapa as paisaxes naturais de Galicia e relacionar o medio natural coa actividadehumana.B3.1. Analizar a realidade demográfica galega e a sua evolución histórica, e comprender os factores que adeterminan e a cuestión do avellentamento poboacional. Identificar as redes urbanas de Galicia.B3.2. Identificar o espazo rural e as actividades do sector primario (agricultura e gandaría). Apreciar a importanciado mar na economía e na sociedade galegas (evolución das tecnicas de pesca e industrialización do sector), asícomo os riscos e as oportunidades da explotación forestal.B3.3. Reconecer os factores da industria en Galicia. Describir os eixes de desenvolvemento industrial. Identificar aslinas mestras da problemática industrial galega.B3.4. Analizar a terciarización da economía galega, utilizando as fontes disponibles na rede e na bibliografía.Conecer as pautas do seu desenvolvemento e os seus sectores.B4.1. Reconecer e valorar os procesos máis significativos para a formación histórica da identidade de Galicia.Conecer a cronoloxía dos feitos culturais da prehistoria, as principais estacións arqueolóxicas e as característicasprincipais dos achados materiais, e valorar a sua significación documental.B4.2. Explicar a globalidade do fenómeno conecido como a romanización, os novos usos sociais e económicos, e aarticulación viaria do territorio.B4.3. Procurar información sobre a monarquía sueva, o seu ámbito territorial e a sua organización, e explicar ascircunstancias que a levaron a verse dominada polos visigodos.B4.4. Analizar os fundamentos xeopolíticos da mudante estrutura dos reinos peninsulares en permanentedialectica con Al-Andalus e o papel representado polo territorio galego. Entender a evolución dos temposmedievais cara ao restablecemento das producións artesanais e os intercambios comerciais, baixo os parámetrosdunha sociedade fondamente estamental, valorando a importancia cardinal do camino de Santiago.B5.1 Analizar e explicar os cambios estruturais producidos en Galicia durante o Antigo Rexime no contextopeninsular e europeo.B5.2. Explicar as peculiaridades do intenso crecemento da demografía galega na Idade Moderna, a prontasuperación da crise do seculo XVII e o forte crecemento experimentado no seculo XVIII, facendo referencia ao casoespecífico de Ferrol en relación co establecemento do arsenal e do estaleiro real.B5.3. Analizar a estrutura xeral dun sistema produtivo de Antigo Rexime de base agraria e economía desubsistencia. Explicar as claves de acumulación de capital necesarias para o desenvolvemento comercial emanufactureiro.B5.4. Describir as características da sociedade estamental galega do Antigo Rexime.

107

B5.5. Describir as principais institucións galegas da Idade Moderna: Xunta do Reino de Galicia, Real Audiencia,Real Intendencia e concellos.B6.1. Caracterizar as grandes correntes ideolóxicas e os movementos sociopolíticos que propiciaron a evoluciónhistórica da Galicia contemporánea, desde una sociedade rexida baixo o predominio dos grupos sociaistradicionais ata o triunfo do liberalismoB6.2. Describir as dificultades do tránsito dunha economía e unha estrutura demográfica tradicionais cara ámodernidade.B6.3. Explicar a arquitectura do proceso político e institucional ideado por Cánovas del Castillo e a sua aplicación enGalicia. Fortalezas e debilidades da quenda pacífica.B7.1. Describir as características da industrialización, da expansión comercial e da modernización agraria na Galiciado primeiro terzo do seculo XX, e os conflitos sociopolíticos derivados deses cambios estruturais.B7.2. Explicar a evolución política de Galicia durante a II Republica ata o comezo da Guerra Civil.B8.1. Analizar a Guerra Civil e conecer as características esencias da posguerra e a economía autárquica propia doprimeiro franquismo.B8.2. Diferenciar as características do franquismo na sua evolución no tempo, especificando as transformaciónspolíticas, económicas e sociais que se produciron.B9.1. Describir as características do proceso autonómico en Galicia, identificar as características do Estatuto deautonomía no marco da Constitución de 1978 e conecer as organizacións e os persoeiros que protagonizaron oscambios políticos, económicos, sociais e culturais na Galicia do ultimo cuarto do seculo XX.B9.2. Analizar a estrutura e os principios que regulan a organización política e territorial do Estado espanol encomunidades autónomas, e a importancia do ingreso na Unión Europea, que achegou as condicións de vida dasociedade galega aos niveis de liberdades políticas e benestar da Europa máis desenvolvida. Analizar e describir asdificultades e as oportunidades que se lle presentan na actualidade á sociedade galega.







108






NOTA DE AVALIACIÓN

A cualificación resultará da media de todas as unidades impartidas.A ponderación dos instrumentos de avaliación será a que segue:-Probas de adquisición de contidos (exames escritos): 90%-Diario do profesor (observación do alumnado): 5%-Traballos entregados (individuais ou en grupo): 5%Para ter superada a avaliación o alumnado deberá ter superados os mínimosesixidos referidos a cada estándar.





ESPECIFICACIÓNSTodas as probas e actividades propostas terán especificada a puntuación que corresponda e que determinará encada momento a profesora grazas aos distintos instrumentos de avaliación.Tanto nas probas escritas de contidos como nos traballo a entregar, farase un DESCONTO de 0,1 puntos por faltasde ortografía, podendo acumular ata un desconto total de 2 puntos sobre a nota final do instrumento deavaliación en cuestión.A nota mínima que hai que acadar nun exame, para facer media cos demáis instrumentos de avaliación e un 3,5;non facendose media cunha nota inferior.Realizaranse un mínimo de 2 exames escritos por trimestre .Calquera proba na que se tena copiado terá como consecuencia inmediata a anulación de dita proba, polo que

109

deberase realizar a recuperación de toda a avaliación. De tratarse dunha proba de recuperación , o exame quedasuspenso e pendente para as probas de suficiencia, de copiar nestas probas quedará pendente para setembro ede copiar nesta convocatoria, a materia queda suspensa para o vindeiro curso.A evidente copia nos traballos de investigación individuais invalida tódolos traballos implicados, sen que aprofesora se vexa na obriga de realizar unha labor de investigación.Non presentar os traballos en tempo e forma e a incomparecencia non xustificada8 a un exame e motivo desuspenso no trimestreOs exames e/ou probas escritas poderán ir seguidas da correspondente contrastación oral sempre que aprofesora o considere oportuno, por exemplo se hai sospeita de que un alumno tena copiado. Esta proba oral serealizará nun prazo non superior aos catro días despois da dita proba escrita.ASISTENCIA E COMPORTAMENTONo caso de faltas de orde graves, impuntualidade, carencia reiterada do material preciso, comunicarase ao equipodirectivo para levar a cabo as medidas oportunas recollidas no proxecto educativo do centro.PROBAS DE RECUPERACIÓNO alumnado que suspenda probas escritas ou non realizase os traballos pertinentes, realizará un exame derecuperación do trimestre ou entregará o traballo despois das sesións de avaliación trimestral. A superacióndestes exames permitirá ata unha nota máxima de 5, e nunca se poderá este exame para un alumnao que queirasubila nota.

4.6.4. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS. Os materiais curriculares que poden empregarse en Xeografía e Historia de Galicia son de diferente tipo:a) Materiais escritos: materiais elaborados pola profesora, libros de consulta, monografías, documentosgráficos, icónicos e cartográficos. Dentro deles darase un papel relevante á prensa periódica, como elementoactualizador de importantes cuestións de carácter social, cos obxectivos de inculcarlle ao alumnado o hábitoda sua lectura e a capacidade de analizar informacións diferentes e contraditorias sobre os mesmos feitos.b) Materiais visuais e audiovisuais: presentacións de diapositivas, vídeos, fotografías, etc. Debense progra-mar e estruturar co máximo rigor para que o alumnado non quede só no puramente fenomenolóxico.c) O ordenador e as tablets: resultan de grande utilidade para o traballo dos procedementos de busca e tra-tamento da información, realización de cálculos, gráficos e mapas.d) Páxinas web.

4.7.Metodoloxia didactica

A metodoloxía didáctica no Bacharelato debe favorecer a capacidade do alumnado para aprender por si mesmo,traballar en equipo e aplicar os metodos apropiados de investigación e tamen debe sublinar a relación dosaspectos teóricos das materias coas suas aplicacións prácticas.


110

As cuestións de actualidade presentanse tendo en conta os seus antecedentes históricos para poder analizalasdesde unha perspectiva crítica cotexando información de diferente procedencia. Así, o conxunto de procedementosproposto constitue un eficaz dispositivo práctico para a análise histórica e o desenvolvemento dun pensamentocrítico. Achegase un conecemento conceptual e terminolóxico propio da ciencia histórica e situanse espacial e temporalmente os diferentes fenómenos e realidades do mundo contemporáneo.Dende o punto de vista didáctico, tense en conta o conecemento histórico adquirido ao longo da etapa de ESO e presentase unha secuencia de actividades e procedementos de dificultade gradual.

AS ESTRATEXIAS DIDACTICAS

Ao tratarse dunha materia impartida en Bacharelato a distancia, a metodoloxía ten que facilitar e promover otraballo autónomo do alumnado. Por iso, deben combinarse diferentes estratexias na aula virtual, non só asexpositivas (temas), senón aquelas nas que os alumnos e as alumnas traballen con fontes de diverso formato(textos, gráficos, mapas, fotos ou audiovisuais) e que introduzan o alumnado na tecnica básica da investigaciónhistórica.Así se contribuirá a que o alumnado desenvolva unha actitude crítica e responsábel. Tamen serán eficaces osdebates a traves do foro e as tarefas que fomenten a asunción de responsabilidades individuais no seu proceso deelaboración.Para comprender e asimilar o estudado e traballado na aula virtual, proponeranse actividades baseadas nosconceptos e o vocabulario que se traballasen e que deberán servir para procesar e interiorizar o conecementoadquirido.Os eixos cronolóxicos ou linas do tempo son unha ferramenta fundamental para facilitar a comprensión dasucesión, simultaneidade e ritmos dos fenómenos históricos e a complexidade das explicacións multicausais.Sempre que sexa posible, os contidos da materia poneranse en relación coa actualidade para evidenciar a relaciónentre ambas as duas, fundamental para comprender os feitos que acontecen no mundo en que vivimos.

AS ACTIVIDADES DIDACTICAS

As actividades constituen un dos eixos fundamentais do proceso de aprendizaxe xa que na sua realización o alumnado adquire un papel activo. A programación de actividades realizouse seguindo estes criterios:· Que faciliten o desenvolvemento de capacidades relacionadas co espazo e o tempo, a análise de fontes, o tratamento da información e a formulación de problemas.· Que proporcionen aprendizaxes referidas a conceptos, procedementos e actitudes.· Que presenten variedade en tipoloxía, procedencia e natureza das fontes históricas referidas, así como en grao de dificultade.· Que mantenan coherencia interna en función da lóxica da historia e do deseno dun proceso de aprendizaxe significativa.· Que desenvolvan a capacidade do alumnado para aprender por si mesmo e o leven a reflexionar e potenciar o seu

111

pensamento crítico.· Que proponan reflexións sobre os antecedentes históricos de situacións actuais, facilitando a interpretación desde unha perspectiva histórica do presente. Fundamentalmente, os tipos de actividades que se presentan son os seguintes:· Actividades referidas á comprensión de contidos conceptuais e ao establecemento de relacións entre estes.· Actividades de síntese de información.· Actividades de reflexión sobre causas e consecuencias dos fenómenos históricos.· Actividades de análise e interpretación de fontes históricas de diferente natureza: textos, gráficos, obras de arte, mapas históricos, debuxos satíricos, esbozo de batallas, carteis propagandísticos, obras cinematográficas, obxectos, etc.· Actividades de busca e contraste de información.· Actividades de produción/comunicación de información histórica que poidan incluír a realización de eixos cronolóxicos, mapas conceptuais, mapas históricos, etc.As actividades no Bacharelato a distancia deben favorecer a capacidade do alumnado para aprender por si mesmo epara aplicar os metodos de investigación apropiados.

4.8.Avaliacion inicial

Nos primeiros días do curso realizarase unha avaliación inicial destinada a valorar os conecementos previos e osesquemas mentais do alumnado. O instrumento de avaliación será unha proba escrita que constará dos seguintesapartados:- Conceptos e expresión escrita: cuestións sobre aspectos básicos de Xeografia ou Historia que alen disto permitiránavaliar a coherencia e a corrección gramatical e ortográfica. - Identificación e localización de accidentes xeográficos (estatais e galegos) e provincias, elaboración de eixoscronolóxicos, identificación e comprensión de documentos escritos..., que permitan conecer se os alumnos ealumnas dominan eses aspectos tan básicos na nosa área.

4.9.Actividades de seguimento, recuperacion e avaliacion das materias pendentes

O profesor responsábel do seguimento do alumnado con materias pendentes será o Xefe de Departamento. Para recuperar a materia realizaremos con este alumnado as seguintes actuacións. -Na cuarta semana do mes de outubro informarase ao alumnado verbalmente e por escrito, dos contidos dosexames, datas, así como dos criterios de avaliación. -O alumnado realizará un exame –de tipoloxía semellante ao vixente para ese nivel- (por avaliación), de acordo coalei, nas datas establecidas a tal efecto pola Xefatura de Estudos. O alumnado que non supere a materia nestas datascontará cunha nova oportunidade en setembro, momento no que se realizará un novo exame de toda a materiapendente. -A nota destes exames suporá o 100% da nota final. Esta terá que ser de 5 sobre 10 para dar por recuperada amateria.

112

-Este alumnado será atendido, cando así o soliciten, nas horas previstas a tal efecto polo Xefe de Departamento. A puntuación repartirase nun 60% (nota do exame) e nun 40% (nota das actividades), sendo condiciónindispensábel a presentación das actividades nas datas fixadas a tal efecto para superar a materia.

4.10.Medidas de atencion a diversidade

Sendo o Bacharelato un nivel educativo non obrigatorio e evidente que a atención a diversidade non e tan determinante como o era na ESO.Poren, e importante ter en conta que as/os estudantes poden acceder cun grao de desenvolvemento intelectual diferente ou cunha discapacidade fisica que pode afectar ao proceso de ensino-aprendizaxe. A atención a este tipo de diversidade abórdase desde as diversas posibilidades de programación das actividades de aprendizaxe que, por un lado, se organizan en relación a sua dificultade , establecendose ao principio cuestións sinxelas, concretas e descritivas, para pasar a outras complexas, abstractas e explicativas; e, por outro lado , combínanse diferentes formas de aprendizaxe, presentando materiais , actividades e instrumentos de traballo variados co fin de conseguir o mesmo obxectivo didáctico.

4.11.Contidos transversais

O currículo do Bacharelato ten un carácter integrador coa finalidade de consolidar no alumnado a madurez social emoral que lles permita actuar responsable e autonomamente na sociedade actual o que supón a incorporación aocurrículo das nosas materias dos valores básicos que demanda a sociedade actual, tales coma a educación para osdereitos humanos e a paz, educación moral e cívica , educación para a igualdade entre os sexos, educaciónambiental ,educación multicultural e educación europea Estes temas transversais desenvólvense no proxecto curricular integrados nos contidos. Así pois: A educación para os dereitos humanos e a paz pretende:-Apreciar os dereitos humanos coma un dos logros irrenunciables da humanidade -Desenvolver actitudes de rexeitamento as desigualdades sociais e económicas dos pobos-Promover actitudes democráticas e de solidariedade con outros pobos e etnias A educación moral e cívica pretende :-Desenvolver actitudes de tolerancia e respecto por ideas, opinións e crenzas que non coinciden coas propias-Formar un xuízo crítico e razoado dos problemas das sociedades contemporáneas- Saber debater cunha actitude crítica e tolerante , argumentando as opinións propias, e utilizando o diálogo como forma de resolver os conflitos humanos e sociais . -Comprender aqueles contidos de grande impacto social como a emigración , a inmigración, a violencia, o racismo, as desigualdades sociais e económicas, o analfabetismo, etc. no marco xeral das tensións e problemas da sociedade actual. A educación para igualdade entre os sexos ten como obxectivos:-Analizar criticamente a realidade e corrixir xuízos sexistas, dando un tratamento equivalente e equilibrado ó papel semellante que xogan homes e mulleres no devir histórico.

113

-Consolidar hábitos non discriminatorios na explicación dos feitos e procesos do mundo contemporáneo, partindo da selección e análise de diversas fontes históricas e historiográficas.- Corrixir a linguaxe sexista e homófoba que, ás veces, utilízanse de xeito inconsciente A educación ambiental pretende:-Comprender as consecuencias medioambientais que se derivan de certos acontecementos políticos, económicos ou científicos: conflitos belicos, explotación abusiva de recursos naturais, etc.-Valorar e respectar o patrimonio histórico, cultural e social, asumindo a responsabilidade da sua conservación e mellora. A educación multicultural ten como finalidade :-Comprender o significado histórico das culturas non europeas .-Desenvolver actitudes de respecto, que non tolerancia, e valoración de culturas non occidentais.-Facerlles entender que Europa non ten a solución a tódolos problemas, que as democracias europeas non son as unicas formas de organizar pobos e culturas Na educación europea o seu principal obxectivo e: -Conecer o significado da Unión Europea. -Desenvolver aconciencia dunha cidadanía europea.

5. ACTIVIDADES DE CONTRIBUCIÓN

Actividades de contribución ao: • - Proxecto lector (tamen contemplado nos contidos competenciais e nas actividades complementarias e

transversais) • - Proxecto das TIC (Tecnoloxías da información e da comunicación): nesta lina de actuación desde este

departamento procurarase: - Estimular ao alumnado no uso de todas as utilidades da plataforma educativa para que consigan un maior aproveitamento das suas posibilidades (foros, FAQs, correo, fonoteca,...) - Fomentar a busca selectiva de información en internet de forma precisa e rápida. Para conseguir esteobxectivo a información que se facilite ao alumnado deberá ser ordenada, diferenciando os documentosde obrigado estudo, dos que sexan de ampliación e evitando o exceso de información. - Proponer vídeos de contidos relacionados coa materia como elemento facilitador da aprendizaxe. - Valorar a mellora e aumento no uso dos recursos do portal educativo con respecto a cursos anteriores.

• - Plan de Convivencia: Considerando que a calidade da convivencia dentro de calquera colectivo e da

comunidade educativa en especial, e un factor clave para o bo funcionamento do centro, dende este

departamento intentarase:

- Colaborar co Observatorio da Convivencia e na elaboración do Plan de Convivencia.- Colaborar no posible, co Obradoiro de Igualdade-Manter e fomentar o espírito de companeirismo, colaboración e respecto nas relacións coas demais persoas e promover esta dinámica entre o alumnado. -Fomentar o desenvolvemento de habilidades sociais

114

como a escoita activa, a empatía o respecto pola quenda de palabra e a valoración das opinións distintas a propia . -Valorar as actitudes respectuosas e tolerantes do alumnado entre si e co profesorado

• Proxecto linguistico: coa finalidade de potenciar o conecemento e o uso da lingua galega, dende este departamento procurarase:-Usar o galego como vía de comunicación dentro da comunidade educativa.-Realizar as comunicacións escritas co alumnado e demais persoal do centro en lingua galega. - Fomentar o uso da lingua nas conversas informais.-Todos os contidos da aula virtual, materiais multimedia... destinados o alumnado presentaranse sempre, de ser posíbel, en galego.- Os exames realizaranse preferentemente en galego (aínda que a lei permite que o alumnado poida facelos en castelán)

• Como, cando e que avaliar: Valorar a actitude de respecto cara a lingua e o uso da mesma entre o alumnado e nas comunicacións co profesorado.

6. Actividades complementarias e extraescolares

Actividade: Roteiro arqueoloxico polo

Barbanza e visita a Noia Data: 2o ou 3o trimestre

Destinatario 1º e 2º ESO (50) Responsables Dpto. de Xeografia e Historia Xustificación/ObxectivosConecer a pegada prehistórica na comarca do Barbanza e medieval na vila de Noia Estándares de aprendizaxe avaliábeis: Reconece o patrimonio cultural e artístico da prehistoria para contribuír á sua conservación, Describe as características arquitectónicas básicas dos castros, define termos artísticos propios do románico. Instrumentos de avaliación:Material do departamento e observación da/o profesor/a Actividade: Visita a Santiago de

Compostela Data: 2o ou 3o trimestre

Destinatario 3º e 4º ESO (nº47) Responsables Dpto. de Xeografia e Historia Xustificación/ObxectivosConecer os elementos que perviven da Idade Moderna na cidade de Compostela e a pegada arquitectónica do Renacemento e Barroco. Conecer características e relidade do Parlamento de GaliciaEstándares de aprendizaxe avaliábeis: Identifica elementos característicos da arquitectura renacentista en obras seleccionadas, Identifica elementos renacentistas na portada do Hospital Real de Compostela, Selecciona algunha obra do barroco galego e identifica os seus elementos característicos. Discute sobre a construción da Unión Europea e do seu futuro.

115

Actividade: Taller de arqueoloxía Data: 3o trimestre

Destinatario 1º e 2º ESO (50) Responsables Dpto. de Xeografia e Historia Xustificación/ObxectivosObradoiro didáctico para acercalos instrumentos e tecnicas arqueolóxicas ó alumnadoEstándares de aprendizaxe avaliábeis:Identifica elementos materiais, culturais ou ideolóxicos que son herdanza do pasado; Nomea e identifica catro clases de fontes históricas; Comprende que a historia non se pode escribir sen fontes, sexan estas restos materiais ou textuais.Instrumentos de avaliación:Material do departamento e observación da/o profesor/a

Actividade: Taller de percusión e danza Data: 2o ou 3o trimestre

Destinatario 2º, 3º ESO, 2º Bacharelato Responsábeis Dpto. de Xeografia e Historia Materias de Musica 2º, 3º e 2ºBACH.

Xustificación/ObxectivosAsistencia a unha actividade de práctica musical en direto.Audición e práctica musical en relación cuns parámetros rítmicos baseMusica e movemento en relación co desenvolvemento das capacidades musicais do alumnadoInstrumentos de avaliación:Material do departamento e observación da/o profesor/a

Actividade: Visita a Campo Lameiro,

Museo do pobo galegoData: 2o ou 3o trimestre

Destinatario 1º e 2º Bacharelato Responsábeis

Dpto. de Xeografia e Historia Materias de Xeografía e Historia de Galicia, Historia do Mundo Contemporáneo, Historia da Arte.

Xustificación/ObxectivosConecer os elementos que perviven da Idade Moderna na cidade de Compostela e a pegada do tempo a traves do Museo do Pobo Galego. Visita ó centro arqueolóxico de Campo Lameiro para a exposición práctica de contidos referidos á materia de Galicia en particular.Instrumentos de avaliación:Material do departamento e observación da/o profesor/a

7. Avaliacion do proceso de ensino-aprendizaxe e da practica docente

¿QUÉ AVALIAR? O cumprimento da temporalizaciónLogro dos obxectivosCumprimento dos acordos

116

Dificultades atopadasNecesidades atopadasResultados de aprendizaxe acadadosIdoneidade dos recursos empregadosEficacia das actividades de reforzo e recuperación

¿COMO AVALIAR?

Autoavaliación: análise individual das dificultades atopadas, as necesidades, os puntos fortes (Adxuntase táboa de autoavaliación).Avalición grupal do departamento: posta en comun e procura de soluciónsHeteroavaliación: enquisa da práctica do centro polo alumnado a final de curso

¿CANDO AVALIAR?Mensualmente: seguimento da programación, reunións de departamentoPor avaliación: seguimento e cumprimento da programaciónAo finalizar o curso: cumprimento e resultados de aprendizaxe.

MEDIDAS A TOMAR

No momento que sexa preciso e así se acorde, introduciranse os cambios ou axustes necesarios que se farán constar en acta de reunión de departamento e na memoria final de curso, onde tamen se indicarán as necesidades de modificación para o seguinte curso.

Neste caso trátase de establecer na programación que aspectos nos poden aportar información obxectiva acerca dodesenvolvemento do proceso. En cada un deles haberá haberá que establecer o grao de consecución. Análise da temporalización establecida. ◦ Indicador : Alomenos un 80% da programación didáctica.Porcentaxe de alumnado que acada unha valoración positiva na materia. ◦ Indicador: Alomenos un 80%Efectividade das medidas adoptadas para a atención á diversidade.◦ Indicador: Alomenos un 80%Eficacia e efectividade dos recursos humanos e materiais empregados.◦ Indicador: cualificación do 80%Metodoloxía: proposta de accións de aula variadas en canto á metodoloxía (traballo cooperativo ecolaborativo, resolución de problemas◦ Indicador: Alomenos empregouse o traballo colaborativo ou cooperativo en duas ocasións por avaliación.◦ Indicador: plantexouse a resolución de problemas a traves de tarefas alomentos en duas ocasións poravaliación.Instrumentos de avaliación ◦ Indicador: empreganse instrumentos de avaliación variados.◦ Indicador: Os instrumentos proporcionan información sobre os estándares◦ Indicador: O alumnado e conecedor previo á avaliación dos instrumentos que se empregaránNivel de coordinación do equipo docente e relación co resto da comunidade educativa: profesorado,alumnado e familias. ◦ Indicador: Constátase a información ás familias e ao resto do equipo docente.Clima de traballo na aula• Indicador : o numero de incidencias no grupo e baixo..

117

Contribución da práctica docente ao desenvolvemento xeral dos plans e proxectos do centro.- Indicador: o departamento participa alomenos nun proxecto de centro.

8. Mecanismos de revision, avaliacion e modificacion das programacions didacticas

Para avaliar as programacións didácticas incluiranse, entre outros, os indicadores de logro referidos a: a)Resultados da avaliación do curso en cada unha das materias. b)Adecuación dos materiais e recursos didácticos, e a distribución de espazos e tempos aos metodos didácticos e pedagóxicos utilizados. c)Contribución dos metodos didácticos e pedagóxicos á mellora do clima de aula e de centro.

Procedementos para avaliar a programación

¿QUÉ AVALIAR?

A adecuación da temporalizaciónConsecución dos obxectivosDificultades atopadas para a posta en práctica da programaciónIdoneidade dos recursos propostosNecesidades e propostas de mellora

¿COMO AVALIAR?

Autoavaliación: análise individual das dificultades atopadas, as necesidades, os puntos fortes.Avalición grupal do departamento: posta en comun e procura de soluciónsEnquisa da práctica do centro polo alumnado a final de curso

¿CANDO AVALIAR?Mensualmente: seguimento da programación, reunións de departamentoPor avaliación: seguimento e cumprimento da programaciónAo finalizar o curso: cumprimento e resultados de aprendizaxe.

MEDIDAS A TOMAR

No momento que sexa preciso e así se acorde, introduciranse os cambios ou axustes necesarios que se farán constar en acta de reunión de departamento e na memoria final de curso, onde tamen se indicarán as necesidades de modificación para o seguinte curso.

Asdo. Xefa de Departamento Asdo. Profesora María Pardavila Neira Monserrat Vázquez Domínguez

IES Espineira, a 28 de setembro de 2018

Boiro

118

ies espiÑeira boiro (a coruÑa)...hª de espaÑa 26 1 xeografÍa e hª de galicia 7 1 hª da...

Documents