la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · 2 r esumen ejecutivoresumen...
TRANSCRIPT
Estudio exploratorio sobre
Estudio exploratorio sobre
Estudio exploratorio sobre
Estudio exploratorio sobre la promoción y publicidad
la promoción y publicidad
la promoción y publicidad
la promoción y publicidad
de alimentos y bebidas no saludables
de alimentos y bebidas no saludables
de alimentos y bebidas no saludables
de alimentos y bebidas no saludables
dirigida a niños en América Latina y el Caribe
dirigida a niños en América Latina y el Caribe
dirigida a niños en América Latina y el Caribe
dirigida a niños en América Latina y el Caribe
Informe Completo
Informe Completo
Informe Completo
Informe Completo
Co
ve
r:
© U
NIC
EF
Ho
nd
ura
s/2
01
3/C
. B
ard
ale
s
Estudio explora
torio sobre la pro
moción y
Estudio explora
torio sobre la pro
moción y
Estudio explora
torio sobre la pro
moción y
Estudio explora
torio sobre la pro
moción y
publicidad de alimento
s y bebidas no salu-
publicidad de alimento
s y bebidas no salu-
publicidad de alimento
s y bebidas no salu-
publicidad de alimento
s y bebidas no salu-
dables dirigida a niños en A
mérica Latina
dables dirigida a niños en A
mérica Latina
dables dirigida a niños en A
mérica Latina
dables dirigida a niños en A
mérica Latina
y el Caribe
y el Caribe
y el Caribe
y el Caribe
Pa
ola
Le
ton
a,
inv
es
ga
do
ra p
rin
cip
al
y c
oo
rdin
ad
ora
Co
ord
ina
ció
n d
el
est
ud
io y
ase
sorí
a t
écn
ica
: M
arc
elo
Be
r,
Luis
a B
rum
an
a,
Ste
fan
o F
ed
ele
, K
ath
eri
ne
Or
z y
Ste
fan
Ste
fan
sso
n.
Co
lab
ora
ció
n d
e l
as
sig
uie
nte
s p
ers
on
as
en
la
s o
fici
na
s d
e
pa
ís d
e M
éx
ico
, A
rge
n�
na
y C
ost
a R
ica
: F
lore
nce
Ba
ue
r,
Pa
blo
Fe
rre
yra
, C
eci
lia
Sa
va
ll,
Zu
lma
Or
z, I
sab
el
Cro
wle
y,
Ma
0h
ias
Sa
chse
, E
rik
a S
tra
nd
, T
ere
sa A
lam
illo
, R
om
ain
Sib
ille
, R
aq
ue
l B
arr
ien
tos,
Ire
ne
Fa
rin
a,
Xin
ia M
ira
nd
a y
Ta
ny
a C
ha
pu
isa
t.
Ed
ició
n y
dis
eñ
o:
Ka
the
rin
e O
r z
y G
lad
ys
Ha
uck
Inv
es�
ga
ció
n d
e c
am
po
y a
po
yo
en
an
áli
sis
de
da
tos:
Jess
ica
Mo
ren
o,
Na
dia
Alv
ara
do
, M
ari
na
Ta
ve
lla
y G
iov
an
-
na
Ga
ca
.
Ag
rad
eci
mie
nto
s a
:
Ta
ma
ra G
on
çalv
es,
An
ab
el
Ve
lasc
o d
el
INS
P y
Lu
is F
lore
s
de
Co
nsu
me
rs I
nte
rna
o
na
l.
UNICEF
UNICEF
UNICEF
UNICEF
Ofi
cin
a R
eg
ion
al
pa
ra A
mé
rica
La
n
a y
el
Ca
rib
e
Ca
lle
Alb
ert
o T
eja
da
, e
difi
cio
10
2,
Ciu
da
d d
el
Sa
be
r
Pa
na
má
, R
ep
úb
lica
de
Pa
na
má
Ap
art
ad
o P
ost
al:
08
43
-03
04
5
Te
l: +
50
7 3
01
74
00
ww
w.u
nic
ef.
org
/la
c
Tw
i0e
r: @
un
ice
fla
c
Fa
ceb
oo
k:
/un
ice
fla
c
No
tas
acl
ara
tori
as:
•
Los
con
ten
ido
s y
op
inio
ne
s e
xpre
sad
os
en
est
a p
ub
lica
-
ció
n n
o r
ep
rese
nta
n n
ece
sari
am
en
te l
a p
olí
ca o
fici
al
ni
los
pu
nto
s d
e v
ista
de
UN
ICE
F.
•
De
acu
erd
o c
on
el
art
. 1
de
la
Co
nv
en
ció
n s
ob
re l
os
De
re-
cho
s d
el
Niñ
o,
"niñ
o"
es
tod
o s
er
hu
ma
no
me
no
r d
e 1
8
añ
os
de
ed
ad
sa
lvo
qu
e,
en
vir
tud
de
la
le
y q
ue
le
se
a
ap
lica
ble
, h
ay
a a
lca
nza
do
an
tes
la m
ay
orí
a d
e e
da
d.
Pa
ra
est
e e
stu
dio
ex
plo
rato
rio u
tiliz
are
mos
la d
efi
nic
ión
de
“niñ
os”
da
da
po
r la
Re
com
en
da
ció
n d
e l
a C
on
sult
a d
e
Exp
ert
os
de
la
Org
an
iza
ció
n P
an
am
eri
can
a d
e l
a S
alu
d
sob
re l
a p
rom
oci
ón
y p
ub
lici
da
d d
e a
lim
en
tos
y b
eb
ida
s
no
alc
oh
ólica
s d
irig
ida
a l
os
niñ
os
en
la
Re
gió
n d
e l
as
Am
éri
cas,
do
nd
e s
e e
spe
cifi
ca q
ue
niñ
os
son
to
da
s la
s
pe
rso
na
s m
en
ore
s d
e 1
6 a
ño
s d
e e
da
d
•
Se
pe
rmit
e l
a r
ep
rod
ucc
ión
to
tal
o p
arc
ial
de
l co
nte
nid
o
de
est
e d
ocu
me
nto
so
lam
en
te p
ara
fin
es
de
in
ve
s g
a-
ció
n,
ab
og
ací
a,
y e
du
caci
ón
; si
em
pre
y c
ua
nd
o n
o s
ea
n
alt
era
do
s y
se
cit
e l
a f
ue
nte
(U
NIC
EF
).
•
Est
a p
ub
lica
ció
n n
o p
ue
de
se
r re
pro
du
cid
a p
ara
otr
os
fin
es
sin
pre
via
au
tori
zaci
ón
po
r e
scri
to d
e U
NIC
EF
. La
s
solici
tud
es
de
pe
rmis
o d
eb
en
se
r d
irig
ida
s a
la
Un
ida
d d
e
Co
mu
nic
aci
ón
, co
mla
c@u
nic
ef.
org
.
CONTENID
O
I. In
tro
du
cció
n
4
II.
M
eto
do
log
ía
7
L
ug
ar
7
P
roce
dim
ien
tos
8
A
ná
lisi
s d
e d
ato
s 1
2
III.
R
esu
lta
do
s 1
4
N
orm
a
va
re
gio
na
l 1
4
O
pin
ión
de
lo
s a
cto
res
cla
ve
so
bre
la
pro
mo
ció
n y
pu
bli
cid
ad
2
0
P
rom
oci
ón
y p
ub
lici
da
d e
n e
scu
ela
s 2
4
P
rom
oci
ón
y p
ub
lici
da
d e
n i
nte
rne
t 3
1
IV.
C
on
clu
sio
ne
s 4
8
V.
L
imit
aci
on
es
52
VI.
R
eco
me
nd
aci
on
es
54
VII
. R
efe
ren
cia
s 5
7
A
ne
xo 1
6
0
A
ne
xo 2
6
5
A
ne
xo 3
6
6
A
ne
xo 4
6
7
VII
I. A
ne
xo
s
60
2
RESUMEN EJECUTIVO
RESUMEN EJECUTIVO
RESUMEN EJECUTIVO
RESUMEN EJECUTIVO
El s
ob
rep
eso
y la
ob
esi
da
d e
stá
n a
fect
an
do
ca
da
ve
z m
ás
a n
iño
s y
ad
ole
sce
nte
s e
n A
mé
rica
La
tina
y e
l Ca
rib
e.
La
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e
alim
en
tos
y b
eb
ida
s p
oco
sa
lud
ab
les
ha
sid
o r
eco
noc
ida
co
mo
un
o d
e lo
s
pri
nci
pa
les
con
trib
uye
nte
s y
fact
ore
s d
e r
iesg
o d
e la
ob
esi
da
d in
fan
til.
La
Org
an
iza
ció
n M
un
dia
l de
la S
alu
d (
OM
S)
ha
pe
did
o a
los
pa
íse
s
rest
rin
gir
est
e t
ipo
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a n
iño
s. S
in
em
ba
rgo
, se
tie
ne
po
co c
on
oci
mie
nto
ace
rca
de
l ava
nce
de
la
no
rma
tivid
ad
en
la r
eg
ión
en
foca
da
a r
eg
ula
r la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e
alim
en
tos
y b
eb
ida
s d
irig
ida
a n
iño
s y
exi
ste
un
a c
are
nci
a d
e e
stu
dio
s q
ue
mu
est
ren
la s
itua
ció
n e
n c
ada
pa
ís.
Po
r lo
ta
nto
, e
ste
est
ud
io b
usc
a
rea
liza
r u
n m
ap
eo
re
gio
na
l de
la n
orm
ativ
ida
d v
ige
nte
y a
na
liza
r la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
no
sa
lud
ab
les
dir
igid
a a
niñ
os
en
esc
uel
as,
In
tern
et,
y a
plic
aci
on
es m
óvi
les
(Ap
ps)
en
tre
s p
aís
es
de
Am
éri
ca L
atin
a:
Mé
xico
, A
rge
ntin
a y
Co
sta
Ric
a.
Pa
ra r
ea
liza
r e
ste
est
ud
io,
se c
on
sid
era
ron
las
sig
uie
nte
s a
ctiv
ida
de
s d
e
inve
stig
aci
ón
: A
l ini
cio
se
hiz
o u
na
bú
squ
ed
a in
ten
cio
na
da e
n I
nte
rne
t d
e
la n
orm
ativ
ida
d v
ige
nte
en
la r
eg
ión
de
Am
éri
ca L
atin
a y
el C
ari
be
. L
ue
go
en
Mé
xico
, C
ost
a R
ica
y A
rge
ntin
a s
e ll
eva
ron
a c
ab
o 1
5 e
ntr
evi
sta
s co
n
act
ore
s cl
ave
(g
ob
iern
o,
ind
ust
ria
alim
en
tari
a,
ag
en
cia
s de
pu
blic
ida
d,
inst
ituto
s d
e in
vest
iga
ció
n,
aso
ciac
ion
es
civi
les,
co
mu
nid
ad
), f
ina
lme
nte
se
eva
luó
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
dir
igid
a a
niñ
os
en
12
esc
ue
las
y e
n
Inte
rne
t co
mo
siti
os
we
b y
re
de
s so
cia
les
de
18
em
pre
sas
alim
en
tari
as.
D
en
tro
de
los
resu
ltad
os
ma
s re
leva
nte
s se
ide
ntif
icó
qu
e h
ast
a o
ctu
bre
de
l 20
14
, e
l 31
% d
e lo
s p
aís
es
de
la r
eg
ión
tie
ne
n n
orm
as
qu
e r
eg
ula
n la
pro
mo
ció
n d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
las
cua
les
en
to
tal f
orm
an
22
no
rma
s.
De
est
as,
15
se
enf
oca
n e
n li
mita
r la
pre
sen
cia
de
cie
rto
s a
lime
nto
s e
n
esc
ue
las,
5 d
efin
en
cla
ram
en
te e
l co
nce
pto
de
niñ
o,
y so
lam
en
te 2
rest
rin
ge
n e
l uso
de
pe
rso
naje
s, o
bse
qu
ios
y/o
en
do
sos
de p
ers
on
as
fam
osa
s.
3
Ad
icio
nal
me
nte
, la
ma
yorí
a d
e s
itios
we
b y
re
de
s so
cia
les
ob
serv
ad
as
ten
ían
técn
icas
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
idas
a n
iño
s. S
e id
en
tific
ó q
ue
Fa
ceb
oo
k e
s e
l ca
nal
má
s u
tiliz
ad
o.
En
pro
me
dio
se
util
iza
ron
5 t
écn
ica
s d
e
pro
mo
ció
n (
act
ivid
ad
dir
igid
a a
niñ
os
qu
e e
stim
ula
y a
lien
ta a
la c
om
pra
o
con
sum
o d
e u
no
o v
ari
os
pro
du
cto
s) p
or
cad
a p
ág
ina
en
Fa
ceb
oo
k, 4
po
r
cad
a s
itio
we
b y
/o p
ág
ina
de
Tw
itte
r, y
3 p
or
vid
eo
en
Yo
uT
ub
e.
La
s
cari
catu
ras,
imá
ge
ne
s d
e n
iño
s m
en
ore
s d
e 1
6 a
ño
s y
cla
ves
visu
ale
s
rela
cio
na
da
s a
la m
úsi
ca,
dep
ort
e,
vid
eoju
eg
os,
cin
e o
jue
go
s cl
ásic
os f
ue
ron
las
técn
ica
s di
rig
idas
a n
iño
s m
ás
util
iza
da
s.
Ad
em
ás,
en
el i
nte
rio
r d
e la
s e
scu
ela
s e
valu
ad
as,
la p
ub
licid
ad
ind
irec
ta f
ue
la m
ás
fre
cue
nte
, d
án
do
se a
tra
vés
de
art
ícu
los
oto
rga
do
s g
ratu
itam
en
te (
p.
ej.
refr
ige
rad
ore
s) y
act
ivid
ad
es
pa
tro
cin
ad
as
po
r la
s e
mp
resa
s (p
. ej.
cha
rla
s
ed
uca
tiva
s).
Ad
icio
na
lme
nte
, e
n 7
de
las
12
esc
uel
as
se o
bse
rva
ron
refr
ige
rad
ore
s o
co
nte
ne
do
res
de
he
lad
o c
on
la m
arc
a d
e a
lgú
n p
rod
uct
o.
Ad
em
ás,
en
to
do
s lo
s ki
osco
s a
l in
teri
or
de
las
esc
uel
as
se e
nco
ntr
aro
n
dis
po
nib
les
alim
en
tos
y b
eb
ida
s n
o s
alu
da
ble
s (p
. e
j. g
alle
tas
du
lce
s/sa
lad
as
o p
ast
ele
s, c
ho
cola
tes,
etc
.) y
el 5
8%
de
las
esc
ue
las
tení
an
kio
sco
s y/
o
ven
de
do
res
am
bu
lan
tes
afu
era
de
su
s in
stal
aci
on
es y
el 2
5%
te
nía
n a
lgú
n
tipo
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d e
xte
rna
. E
n b
ase
a e
sto
s re
sulta
do
s qu
e o
fre
cen
un
a p
ers
pe
ctiv
a m
ás
com
ple
ta e
n
cua
nto
a la
no
rma
tivid
ad
vig
en
te e
n la
re
gió
n y
a la
situ
ació
n d
e la
pro
mo
ció
n
y p
ub
licid
ad
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s n
o s
alu
da
ble
s d
irig
ida
a n
iño
s e
n I
nte
rne
t
y e
scu
ela
s e
n t
res
pa
íses
de
Am
éri
ca L
atin
a y
el C
ari
be
, se
pu
ed
e c
on
clui
r
qu
e a
de
má
s p
rop
orc
ion
a e
vid
en
cia
pa
ra a
po
yar
los
esf
uer
zos
qu
e s
e e
stá
n
dir
igie
nd
o a
ctu
alm
en
te p
ara
el e
sta
ble
cim
ien
to d
e r
eg
ula
cio
ne
s q
ue
lim
itan
o
pro
híb
en
est
e t
ipo
de
pu
blic
ida
d.
A p
esa
r d
e q
ue
la r
eg
ión
ha
te
nid
o u
n g
ran
ava
nce
en
el e
sta
ble
cim
ien
to d
e
reg
ula
cio
ne
s g
ub
ern
am
en
tale
s, n
ue
vos
can
ale
s d
e c
om
un
ica
ció
n o
ca
na
les
no
tra
dic
ion
ale
s co
mo
so
n lo
s si
tios
we
b y
re
de
s so
cial
es
y té
cnic
as
de
me
r-
cad
ote
cnia
indi
rect
a e
n la
s e
scu
ela
s a
ún
no
ha
n s
ido
ab
ord
ad
as.
Po
r e
sto
UN
ICE
F r
eco
mie
nd
a a
los
go
bie
rno
s la
cre
aci
ón
de
pol
ític
as
pú
blic
as
inte
gra
-
les
y a
las
em
pre
sas
el c
um
plim
ien
to d
e lo
s e
stá
nd
are
s gl
ob
ale
s d
e la
Asa
m-
ble
a d
e la
OM
S p
ara
qu
e p
rote
jan
a lo
s n
iño
s, n
iñas
y a
do
lesc
en
tes
de
la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
ire
cta
e in
dir
ect
a d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
no
sa
lud
a-
ble
s.
4
I– Introducción
© U
NIC
EF
Ho
nd
ura
s/2
01
3/C
. B
ard
ale
s
La
ob
esi
da
d in
fan
til e
stá
co
bra
nd
o d
ime
nsi
on
es
ala
rma
nte
s. A
un
qu
e la
pre
va-
len
cia
de
so
bre
pe
so y
ob
esi
da
d e
n lo
s p
aís
es
de
alto
s in
gre
sos
es
casi
el d
o-
ble
qu
e e
n lo
s p
aís
es d
e b
ajo
s y
me
dia
no
s in
gre
sos
(11
.7 y
6.1
%.
resp
ect
iva
-
me
nte
), e
l 81
% d
e n
iño
s a
fect
ad
os
vive
n e
n p
aís
es
pe
rte
ne
cie
nte
s a
est
e ú
lti-
mo
gru
po
. A
sim
ism
o,
el a
um
en
to r
ela
tivo
en
las
últi
ma
s do
s d
éca
da
s h
a s
ido
ma
yor
en
los
pa
íse
s d
e b
ajo
s y
me
dia
no
s in
gre
sos
(65
%),
qu
e e
n lo
s p
aís
es
de
alto
s in
gre
sos
(45
%)[
1].
E
n A
mé
rica
La
tina
, la
ma
yorí
a d
e p
aís
es
son
me
rca
do
s e
n e
xpa
nsi
ón
y e
stá
n
pa
san
do
po
r u
na
tra
nsi
ció
n a
lime
nta
ria
. D
e a
cue
rdo
a lo
s d
ato
s m
ás
reci
en
tes
de
est
os
pa
íse
s, e
ntr
e lo
s n
iño
s m
en
ore
s d
e 5
añ
os
de
ed
ad
, la
pre
vale
nci
a d
e
sob
rep
eso
se
en
cue
ntr
a e
n 7
.2%
, lo
qu
e r
ep
rese
nta
a 3
.8 m
illo
ne
s d
e n
iño
s e
n
ed
ad
pre
esc
ola
r. A
sim
ism
o,
se e
stim
a q
ue
ha
y e
ntr
e 2
2.2
y 2
5.9
mill
on
es
de
niñ
os
en
tre
5 y
11
añ
os
con
so
bre
pe
so y
ob
esi
da
d,
es
dec
ir,
en
tre
el 1
8.9
% y
36
.9%
de
los
esc
ola
res.
De
ma
ne
ra s
imila
r, e
l so
bre
pe
so y
la o
be
sid
ad
afe
cta
en
tre
16
.5 y
21
.1 m
illo
ne
s d
e a
do
lesc
en
tes,
qu
e c
orr
esp
on
de
al 1
6.6
% y
35
.8%
de
la p
ob
laci
ón
en
tre
12
y 1
9 a
ño
s d
e e
da
d [
2].
La
ob
esi
da
d e
n la
niñ
ez
tien
e g
ran
de
s re
pe
rcu
sio
ne
s e
n e
l cu
rso
de
la v
ida
[3
].
Los
niñ
os
y a
do
lesc
en
-
5
t es
ob
eso
s so
n m
ás
pro
pe
nso
s q
ue
los
de
pe
so n
orm
al a
se
r a
du
ltos
con
sob
rep
eso
u o
be
sid
ad
, p
or
lo q
ue
pre
sen
tan
un
ma
yor
rie
sgo
de
de
sarr
olla
r
en
ferm
ed
ad
es
cró
nic
as
no
tra
nsm
isib
les
(p.
ej.
dia
be
tes
tipo
2,
en
ferm
ed
ad
es
card
iova
scu
lare
s).
La
pro
mo
ció
n
y p
ub
licid
ad
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s n
o s
alu
da
ble
s (e
s d
eci
r
qu
e c
on
tien
en
alta
s e
n g
rasa
s, a
zúca
r y/
o s
od
io)
ha
sid
o r
eco
no
cid
a c
om
o
un
o d
e lo
s p
rin
cip
ale
s co
ntr
ibu
yen
tes
y fa
cto
res
de
rie
sgo
de
la o
be
sid
ad
in-
fan
til [
4].
Se
ha
de
mo
stra
do
qu
e la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
idad
de
est
os
pro
du
cto
s
influ
ye e
n la
s p
refe
ren
cia
s, s
olic
itud
es
de
co
mp
ra y
co
nsu
mo
de
los
niñ
os
y
ad
ole
sce
nte
s [5
-7].
La
s e
mp
resa
s a
ún
util
iza
n c
an
ale
s d
e c
om
un
ica
ció
n t
rad
i-
cio
na
les
(p.
ej.
tele
visi
ón
, ra
dio
, m
ed
io im
pre
so)
pa
ra p
rom
ove
r su
s p
rod
uc-
tos,
pe
ro ú
ltim
am
en
te h
an
em
pe
zad
o a
en
foca
rse
a c
an
ale
s d
e c
om
un
ica
ció
n
mó
vil o
en
lín
ea
qu
e le
s p
erm
ite ll
eg
ar
a s
u g
rup
o o
bje
tivo
de
un
a m
an
era
má
s d
ire
cta
y p
ers
on
aliz
ad
a.
L
os
niñ
os
y a
do
lesc
en
tes,
deb
ido
a s
u f
alta
de
ma
du
rez
y d
esa
rro
llo c
og
niti
-
vo,
son
má
s vu
lne
rab
les
a s
er
pe
rsu
ad
ido
s p
or
fact
ore
s co
mo
la p
rom
oci
ón
y
pu
blic
ida
d [
8].
Exi
ste
n d
ive
rso
s e
stu
dio
s q
ue
co
mp
rue
ba
n e
sta
vu
lne
rab
ilid
ad
an
te d
ifere
nte
s té
cnic
as.
Po
r eje
mp
lo,
se h
a e
nco
ntr
ad
o q
ue
: •
La
exp
osi
ció
n d
e a
pe
na
s 3
0 s
eg
un
do
s a
co
me
rcia
les
de
alim
en
tos
en
tele
visi
ón
pu
ed
e in
flue
nci
ar
en la
s p
refe
ren
cia
s d
e a
lime
nta
ció
n d
e lo
s
pre
esc
ola
res
[9].
•
Ha
y u
na
aso
cia
ció
n s
ign
ifica
tiva
en
tre
la p
reva
len
cia
de
niñ
os
con
so
bre
-
pe
so y
el n
úm
ero
de
co
me
rcia
les
en
los
can
ale
s in
fan
tile
s o
bse
rva
do
s,
esp
eci
alm
en
te c
on
aq
ue
llos
qu
e e
stim
ula
n e
l co
nsu
mo
de
alim
en
tos
[10
].
•
La
co
loca
ció
n d
e p
ers
on
aje
s [1
1-1
3],
ele
me
nto
s d
e “
bra
nd
ing
” (p
. ej.
el
log
o)
[14
], d
ise
ño
s d
eco
rativ
os
[15
] y
en
do
so d
e d
ep
ort
ista
s fa
mo
sos
[16
]
en
el e
mp
aq
ue
influ
ye e
n la
pe
rce
pci
ón
de
l sa
bo
r y
las
pre
fere
nci
as d
e
los
niñ
os.
•
La
s d
ecl
ara
cio
ne
s d
e p
rop
ied
ad
es
salu
da
ble
s (p
. ej.
10
0%
na
tura
l, co
ntr
i-
bu
ye a
la s
alu
d d
e lo
s h
ue
sos)
lle
va a
los
niñ
os a
pre
feri
r e
l sa
bo
r d
e lo
s
pro
du
cto
s co
n d
ich
as d
ecl
ara
cio
ne
s y
pe
rcib
irlo
s co
mo
má
s sa
lud
ab
les
qu
e a
qu
ello
s q
ue
no
las
tiene
n [
16-
18
].
La
re
gu
laci
ón
gu
be
rna
me
nta
l de
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
dir
igid
a a
niñ
os
es
una
de
las
est
rate
gia
s p
rinc
ipa
les
pa
ra a
bo
rda
r e
l
pro
ble
ma
de
la o
be
sid
ad
infa
ntil
a n
ive
l mu
nd
ial.
Po
r eje
mp
lo,
en
Qu
eb
ec,
Ca
na
dá
se
en
con
tró
qu
e e
sta
est
rate
gia
pu
ed
e s
er
efe
ctiv
a p
ara
mo
de
rar
y
red
uci
r e
l co
nsu
mo
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s e
n n
iño
s [1
9].
Se
ha
n r
ea
liza
do
vari
os
rep
ort
es
de
las
po
lític
as
vig
en
tes
en
dife
ren
tes
reg
ion
es
de
l mu
nd
o [
20
-23
]. E
n p
aís
es
de
Eu
rop
a,
la r
eg
ula
ció
n d
e la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d h
a t
o-
ma
do
ma
yor
rele
van
cia
. S
in e
mb
arg
o,
en
Am
éri
ca L
atin
a y
el C
ari
be
co
ntin
úa
6
de
sarr
ollá
nd
ose
y lo
s d
ato
s so
n e
scas
os
en
re
po
rte
s a
nte
rio
res.
Un
o d
e lo
s
rep
ort
es
má
s re
cie
nte
s a
niv
el m
un
dia
l ela
bo
rad
o p
or
el N
atio
na
l He
art
Fo
rum
en
20
11
, o
btu
vo in
form
aci
ón
re
fere
nte
a 5
9 p
aís
es
en
to
do
el m
un
do
qu
e c
on
tab
an
co
n a
lgú
n t
ipo
de
re
gu
laci
ón
pa
ra la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e
alim
en
tos
y b
eb
ida
s d
irig
ida
a n
iño
s. D
e e
sto
s 5
9 p
aís
es,
so
lo d
os
pe
rte
ne
-
cía
n a
la r
eg
ión
: C
hile
y B
rasi
l, q
ue
en
ese
mo
me
nto
est
ab
an
dis
cutie
nd
o
pro
pu
est
as
de
ley,
qu
e f
ue
ron
ap
rob
ad
as
po
ste
rio
rme
nte
[2
2].
L
a O
rga
niz
aci
ón
Mu
nd
ial d
e la
Sa
lud
(O
MS
) [2
4]
y la
Org
an
iza
ció
n P
an
am
eri
-
can
a d
e l
a S
alu
d (
OP
S)
[25
] h
an
in
sta
do
a l
os
pa
íses
a r
est
rin
gir
la
pro
mo
-
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
poc
o s
alu
da
ble
s d
irig
ida
a n
iños
,
qu
e h
a s
ido
def
inid
a c
om
o t
od
as
aq
ue
llas
técn
icas
de
me
rca
do
tecn
ia u
tiliz
a-
da
s e
n t
od
os
los
can
ale
s d
e co
mu
nic
aci
ón
des
tina
da
s ex
clus
iva
me
nte
a l
os
niñ
os,
pe
rso
na
s m
en
ore
s d
e 1
6 a
ño
s [2
5].
Ad
em
ás,
ha
n b
rin
da
do
re
com
en
-
da
cio
ne
s p
ara
qu
e lo
s g
obi
ern
os
y la
s so
cie
da
de
s to
me
n a
ccio
nes
pa
ra p
ro-
teg
er
los
de
rech
os
bá
sico
s de
los
niñ
os.
A
ctu
alm
en
te,
se t
ien
e p
oco
co
no
cim
ien
to d
el a
van
ce d
e la
cre
aci
ón
e im
ple
-
me
nta
ció
n d
e la
no
rma
tivid
ad
en
foca
da
a r
eg
ula
r la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s d
irig
ida
a n
iño
s m
en
ore
s d
e 1
6 a
ño
s e
n A
mé
rica
La
ti-
na
y e
l Ca
rib
e.
Asi
mis
mo
, se
ca
rece
n d
e e
stu
dio
s q
ue
mu
est
ren
la s
ituac
ión
de
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
dir
igid
a a
niñ
os
en
est
os
pa
íse
s. P
or
lo t
an
to,
en
el p
rese
nte
re
po
rte
, se
de
scri
be
n lo
s p
roce
dim
ien
tos
y re
sulta
do
s d
e u
n e
stu
-
dio
de
inve
stig
aci
ón
qu
e t
en
ía c
om
o o
bje
tivo
s:
•
Re
aliz
ar
un
ma
pe
o r
eg
ion
al d
e la
no
rma
tivid
ad
vig
en
te.
•
Eva
lua
r la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
dir
igid
a a
niñ
os
me
no
res
de
16
añ
os
en
esc
ue
las,
In
tern
et
y a
plic
aci
on
es
mó
vile
s (A
pp
s)
en
tre
s p
aís
es
de
Am
éri
ca L
atin
a (
Mé
xico
, A
rge
ntin
a,
Co
sta
Ric
a).
7
II– M
etodología
Se
util
izó
un
enf
oq
ue
de
mé
tod
os
mix
tos
pa
ra e
ste
est
ud
io,
en
el q
ue
se
inte
-
gra
ron
mé
tod
os
cua
lita
tivo
s y
cua
ntit
ativ
os
pa
ra la
re
cole
cció
n d
e d
ato
s. E
n
tota
l, se
efe
ctu
aro
n c
ua
tro
act
ivid
ad
es
de
inve
stig
aci
ón
: 1
. b
úsq
ue
da
inte
nci
on
ad
a e
n I
nte
rne
t d
e la
no
rma
tivid
ad
vig
en
te e
n la
re
-
gió
n d
e A
mé
rica
La
tina
y e
l Ca
rib
e,
2.
en
tre
vist
as
sem
i-est
ruct
ura
da
s co
n a
cto
res
cla
ve (
go
bie
rno
, in
du
stri
a
alim
en
tari
a,
ag
en
cia
s d
e p
ubl
icid
ad
, in
stitu
tos
de
inve
stig
aci
ón
, a
soci
a-
cio
ne
s ci
vile
s, c
om
un
ida
d),
3
. e
valu
aci
ón
de
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
en
esc
ue
las
y
4.
eva
lua
ció
n d
e la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d e
n I
nte
rne
t (s
itios
we
b,
red
es
soci
ale
s) y
Ap
ps.
LUGAR
E
l est
ud
io s
e r
ea
lizó
de
se
ptie
mb
re a
dic
iem
bre
20
14
en
tre
s p
aís
es
sele
ccio
-n
ad
os
po
r la
Ofic
ina
Re
gio
nal
de
UN
ICE
F p
ara
Am
éri
ca L
atin
a y
el C
ari
be
(L
AC
RO
): M
éxi
co,
Co
sta
Ric
a y
Arg
en
tina
.
© Unicef Honduras/2013/C. Bardales
8
La
se
lecc
ión
de
los
pa
íse
s bu
scó
mo
stra
r la
dife
ren
cia
de
re
alid
ad
es
y a
su
vez
la r
ep
rese
nta
tivid
ad
ge
og
ráfic
a.
Mé
xico
en
el c
on
o n
ort
e,
Arg
en
tina
en
el
con
o s
ur
y C
ost
a R
ica
en
Ce
ntr
o A
mé
rica
. E
n e
sto
s p
aís
es s
e ll
eva
ron
a c
ab
o la
s e
ntr
evi
sta
s co
n lo
s a
cto
res
cla
ve y
la
eva
lua
ció
n d
e la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d e
n e
scu
ela
s e
Int
ern
et.
La
bú
squ
ed
a
inte
nci
on
ad
a e
n I
nte
rne
t d
e n
orm
ativ
ida
d v
ige
nte
fu
e la
ún
ica
qu
e r
eco
lect
ó
info
rma
ció
n d
e t
od
os
los
pa
íse
s d
e A
mé
rica
La
tina
y e
l Ca
rib
e.
PROCEDIM
IENTOS
Búsq
ueda
inte
nci
ona
da e
n e
l Inte
rne
t
Se
hiz
o u
na
bú
squ
ed
a in
ten
cio
na
da
en
In
tern
et
pa
ra id
en
tific
ar
la n
orm
ativ
i-
da
d v
ige
nte
en
la r
eg
ión
de
Am
éri
ca L
atin
a y
el C
ari
be
en
foca
da
a r
eg
ula
r la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
dir
igid
a a
niñ
os.
En
la b
ús-
qu
ed
a s
e in
clu
yero
n s
itio
s w
eb
de
go
bie
rno
s y
ag
en
cia
s g
ub
ern
am
en
tale
s,
org
an
iza
cio
ne
s ci
vile
s y
aso
cia
cio
nes
de
co
nsu
mid
ore
s, e
mp
resa
s d
e a
lime
n-
tos
y/o
be
bid
as
y a
soci
aci
one
s e
mp
resa
ria
les
e in
stitu
cion
es
aca
dé
mic
as
y
de
inve
stig
aci
ón
. Únicamente docu
mentos ofic
iales autoriza
dos y vigentes al
momento de la búsqueda (octubre de 2014) fueron tomados en cuenta
para el análisis de inform
ación
. L
a p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
es
un
co
nju
nto
de
té
cnic
as y
pro
ceso
s u
tiliz
ad
os
po
r la
s e
mp
resa
s p
ara
est
imu
lar
y a
len
tar
la c
om
pra
o c
on
sum
o d
e s
us
pro
-
du
cto
s. P
ara
la b
úsq
ue
da
inte
nci
on
ad
a s
e c
ons
ide
ró c
om
o “
pro
mo
ció
n y
pu
-
blic
ida
d d
irig
ida
a n
iño
s” a
tod
a la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
esp
ecí
fica
-
me
nte
a lo
s n
iño
s (s
in e
spec
ifica
r lím
ites
de
ed
ad
, ya
qu
e la
de
finic
ión
de
“niñ
o”
po
día
va
ria
r e
ntr
e p
aís
es)
; a
la d
irig
ida
a lo
s p
ad
res
de
fa
mili
a,
pe
ro
inte
nci
on
ad
a a
est
imu
lar
el c
on
sum
o d
e lo
s n
iño
s y
a la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
i-
da
d r
ela
cio
na
da
co
n d
ep
ort
es,
mú
sica
y o
tra
s a
ctiv
ida
de
s q
ue
re
sulta
n a
tra
c-
tiva
s p
ara
los
niñ
os.
S
e r
ea
lizó
la b
úsq
ue
da
de
tre
s tip
os
de
no
rma
tivid
ad
:
• Regulaciones gubernamentales
No
rma
s o
est
atu
tos
ofic
iale
s re
spa
lda
do
s p
or
la a
pro
ba
ción
de
alg
un
a
inst
an
cia
de
Go
bie
rno
y s
on
de
ob
serv
an
cia
ob
liga
tori
a p
ara
to
da
s la
s
inst
ituci
on
es
y e
mp
resa
s d
el p
aís
;
• Guías académicas
reco
me
nd
aci
on
es
de
riva
da
s d
e la
evi
de
nci
a c
ien
tífic
a d
e in
stitu
cio
ne
s
aca
dé
mic
as
y d
e in
vest
iga
ció
n r
eco
no
cid
as
y
9
• Códigos de autorregulación empresarial
d
eri
vad
os
de
l co
nse
nso
en
tre
las
pro
pia
s e
mp
resa
s d
e a
lime
nto
s y
be
bi-
da
s, e
n lo
s cu
ale
s lo
s cr
iterio
s d
e r
eg
ula
ció
n,
las
sanc
ion
es y
los
pro
ce-
sos
de
ve
rific
aci
ón
y v
igila
nci
a s
on
dic
tad
os
po
r la
s m
ism
as
em
pre
sas
pa
rtic
ipa
nte
s. L
a a
dh
esi
ón
a e
sto
s có
dig
os
es
volu
nta
ria
. S
e in
clu
yó la
no
rma
tivid
ad
qu
e h
ace
re
fere
nci
a a
me
dio
s d
e c
om
un
ica
ció
n
au
dio
visu
al (
tele
visi
ón
, ra
dio
, ci
ne
), v
isu
al (
p.
ej.
gig
an
tog
rafí
as,
va
llas,
mo
bi-
liari
o u
rba
no
), im
pre
so (
p.
ej.
dia
rio
s, r
evi
sta
s) y
alte
rna
tivo
(p
. ej.
Inte
rne
t,
vid
eoju
eg
os,
eve
nto
s d
ep
ort
ivo
s, e
nd
oso
de
pe
rso
na
fa
mo
sa);
así
co
mo
a la
s
pro
mo
cio
ne
s (p
. ej.
ob
seq
uio
s, d
esc
ue
nto
s, p
rom
oci
on
es
cru
zad
as)
, d
ecl
ara
-
cio
ne
s n
utr
icio
na
les,
est
rate
gia
s u
tiliz
ad
as
en
los
em
pa
qu
es
(p.
ej.
colo
caci
ón
de
pe
rso
naje
s, e
tiqu
eta
do
nu
trim
en
tal)
y a
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
en
cie
r-
tos
esp
aci
os
def
inid
os
qu
e r
ep
rese
nta
n p
un
tos
de
re
un
ión
de
niñ
os
(p.
ej.
esc
ue
las)
. T
od
as
las
def
inic
ion
es d
e lo
s a
lime
nto
s d
e lo
s p
aís
es f
ue
ron
incl
uid
as,
au
n-
qu
e e
n a
lgu
no
s ca
sos
la d
efin
ició
n f
ue
inex
iste
nte
. La búsq
ueda no discrim
i-
nó por tipo de alimentos, para evitar la pérdida de inform
ación debido a
diferencias en los criterios entre los países.
Se
ex
clu
yó l
a b
ús
qu
ed
a d
e
no
rma
tivid
ad
re
fere
nte
a la
re
gu
laci
ón
de
l co
nsu
mo
de
su
ple
me
nto
s o
co
m-
ple
me
nto
s a
lime
ntic
ios.
L
a in
form
aci
ón
fu
e r
eco
pila
da u
san
do
do
s m
oto
res
de
bú
squ
ed
a.
Pri
me
ro,
se
util
izó
la b
ase
de
da
tos
de
Lite
ratu
ra L
atin
oa
me
rica
na
y d
el C
ari
be
en
Cie
n-
cia
s d
e la
Sa
lud
(L
ILA
CS
) y
po
ste
rio
rme
nte
la b
úsq
ue
da
inte
nci
on
ad
a d
e in
-
form
aci
ón
se
re
aliz
ó u
tiliz
an
do
el m
oto
r d
e b
úsq
ue
da
de
Go
og
le.
Pa
ra la
re
vi-
sió
n d
e li
tera
tura
se
est
ab
leci
ó c
om
o p
rim
er
pa
so,
la c
on
stru
cció
n d
e u
na
est
rate
gia
de
bú
squ
ed
a (
de
scri
pto
res
+ o
pe
rad
ore
s ló
gic
os/b
oo
lea
no
s) q
ue
incl
uyó
las
pal
ab
ras
cla
ves
má
s lo
s té
rmin
os
La
tino
am
éri
ca,
Am
éri
ca L
atin
a y
el C
ari
be
, p
ara
est
ab
lece
r e
l ma
rco
ge
ne
ral d
e la
re
gió
n.
Co
mo
se
gu
nd
o p
a-
so,
se m
od
ificó
la e
stra
teg
ia d
e b
úsq
ue
da
al i
ncl
uir
el n
omb
re d
e c
ad
a p
aís
(lo
s 3
2 p
aís
es
de
la r
eg
ión
) en
vo
cab
ula
rio
lib
re,
pa
ra c
om
ple
me
nta
r la
info
r-
ma
ció
n o
bte
nid
a e
n la
pri
me
ra b
úsq
ue
da
. E
l mis
mo
pro
ceso
de
bú
squ
ed
a s
e
rep
licó
en
po
rtu
gu
és
pa
ra B
rasi
l y e
n in
glé
s p
ara
los
pa
íse
s e
n q
ue
ést
e e
s e
l
idio
ma
ofic
ial.
Fin
alm
en
te,
se r
ea
lizó
un
a b
úsq
ue
da
inte
nci
on
ad
a d
e c
aso
s
rele
van
tes
qu
e in
clu
yen
bu
en
as
y m
ala
s p
ráct
ica
s d
e r
est
ricc
ión
de
pro
mo
-
ció
n y
pu
blic
ida
d.
Lo
s té
rmin
os
de
bú
squ
ed
a o
de
scri
pto
res,
fu
ero
n d
efin
idos
de
acu
erd
o a
l
sist
em
a L
ILA
CS
de
De
scri
pci
ón
Bib
liog
ráfic
a e
In
diz
aci
ón
(LIL
DB
I) d
e la
Bi-
blio
teca
Vir
tua
l en
Sa
lud
(B
VS
) y
en
ap
eg
o a
los
De
scri
pto
res
en
Cie
nci
as
de
la S
alu
d (
De
CS
). L
a s
ele
cció
n d
e lo
s d
esc
ripto
res
se o
rien
tó c
on
ba
se e
n
rep
ort
es
sim
ilare
s e
lab
ora
do
s a
nte
rio
rme
nte
pa
ra d
ifere
nte
s re
gio
ne
s y
con
10
ba
se e
n la
s p
ala
bra
s cl
ave
incl
uid
as e
n lo
s re
po
rte
s d
e la
OM
S s
ob
re e
l te
ma
en
20
04
[2
0]
y e
n 2
01
0 [
24
].
Entr
evi
stas
sem
i-est
ruct
ura
das
con a
ctore
s cl
ave
La
s e
ntr
evi
sta
s se
mi-e
stru
ctu
rad
as
se ll
eva
ron
a c
ab
o e
n M
éxi
co,
Co
sta
Ric
a
y A
rge
ntin
a c
on
act
ore
s cl
ave
qu
e e
stá
n d
ire
cta
me
nte
o in
dir
ect
am
en
te in
vo-
lucr
ad
os
con
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s d
irig
ida
s a
niñ
os:
re
pre
sen
tan
tes
de
la c
om
un
ida
d (
pa
dre
s d
e f
am
ilia)
, a
soci
aci
on
es
civi
-
les,
inst
ituci
on
es
de
inve
stig
aci
ón
, g
ob
iern
o,
ag
en
cias
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
i-
da
d y
la in
du
stri
a a
lime
nta
ria
. S
e r
ea
liza
ron
15
de
18
en
tre
vist
as
pro
gra
ma
da
s y
fue
ron
co
nd
uci
da
s p
or
inve
stig
ad
ora
s e
n c
ad
a p
aís
co
n e
l ap
oyo
de
un
a g
uía
de
dis
cusi
ón
qu
e e
x-
plo
rab
a la
situ
aci
ón
na
cio
na
l de
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
de
alim
en
tos
y
be
bid
as
no
sa
lud
abl
es,
la o
besi
da
d in
fan
til y
su
s p
rin
cip
ale
s d
ete
rmin
an
tes
y
la n
orm
ativ
ida
d v
ige
nte
.
Eva
luaci
ón d
e p
rom
oci
ón y
pub
licid
ad
en la
s esc
uela
s
La
eva
lua
ció
n d
e la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d s
e r
ea
lizó
en
esc
ue
las
de
Mé
xico
,
Co
sta
Ric
a y
Arg
en
tina
. S
e s
ele
ccio
nó
un
a m
ue
stra
co
nve
nie
nte
de
12
es-
cue
las
(cu
atr
o e
n c
ad
a p
aís
) d
e e
du
caci
ón
pri
ma
ria
y/o
se
cun
da
ria
co
n d
ife-
ren
te n
ive
l so
cio
eco
nó
mic
o (
pú
blic
o/p
riva
do
). L
os
crite
rios
de
incl
usi
ón
pa
ra
su s
ele
cció
n f
ue
ron
: 1
. e
sta
r u
bic
ad
a e
n u
na
co
mu
nid
ad
urb
an
a o
pe
riu
rba
na
de
la c
iud
ad
ca
pi-
tal,
2.
po
see
r u
na
po
bla
ció
n e
stu
dia
ntil
nu
me
rosa
y
3.
ten
er
al m
en
os
un
kio
sco
. P
ara
la e
valu
aci
ón
se
util
izó
un
inst
rum
en
to t
rad
uci
do
y a
da
pta
do
de
otr
o q
ue
ha
sid
o e
mp
lea
do
an
teri
orm
en
te e
n E
sta
do
s U
nid
os
[26
]. C
on
ést
e,
se r
eco
-
lect
ó in
form
aci
ón
ace
rca
de
:
•
afic
he
s ex
hib
idos
de
ntr
o y
fue
ra d
e la
s in
sta
laci
on
es,
•
an
un
cio
s e
n la
s m
áq
uin
as
exp
en
de
do
ras,
•
em
pa
qu
es
de
pro
du
cto
co
n t
écn
icas
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
s
a n
iño
s,
•
ma
teri
ale
s o
art
ícu
los
oto
rga
do
s g
ratu
itam
en
te p
or
alg
un
a e
mp
resa
(p.
ej.
log
o e
n u
nifo
rme
s),
•
act
ivid
ad
es
esc
ola
res
pa
tro
cin
ad
as
po
r e
mp
resa
s d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
(p.
ej.
pa
tro
cin
io,
be
cas,
infr
ae
stru
ctu
ra)
y
•
con
oci
mie
nto
de
l dir
ect
or
sob
re la
s re
gu
laci
on
es
o n
orm
as
con
cern
ien
tes
a la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
en
tro
de
las
esc
ue
las.
11
La
eva
lua
ció
n d
e c
ad
a e
scue
la d
uró
ap
roxi
ma
da
me
nte
un
a h
ora
y c
on
sist
ió
en
ob
serv
ar
las
inst
ala
cio
ne
s (i
nte
rna
s y
ext
ern
as)
y h
ace
r u
na
pe
qu
eñ
a e
n-
tre
vist
a e
stru
ctu
rad
a a
l dir
ect
or
de
ca
da
esc
ue
la.
Eva
luaci
ón d
e p
rom
oci
ón y
pub
licid
ad
en e
l Inte
rnet,
redes
soci
ale
s y
Apps
Se
se
lecc
ion
ó,
en
co
nju
nto
co
n la
Ofic
ina
Re
gio
na
l de
UN
ICE
F p
ara
Am
éri
ca
La
tina
y e
l Ca
rib
e (
LA
CR
O),
un
a m
ue
stra
de
18
em
pre
sas
de
alim
en
tos
y
be
bid
as
en
Mé
xico
, C
ost
a R
ica
y A
rge
ntin
a (
seis
en
ca
da
pa
ís)
pa
ra ll
eva
r a
cab
o la
eva
lua
ció
n d
e la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d e
n I
nte
rne
t y
Ap
ps.
S
e d
esa
rro
llaro
n c
inco
inst
rum
en
tos
pa
ra la
eva
lua
ció
n d
e la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d e
n I
nte
rne
t. E
sto
s in
stru
me
nto
s re
cop
ilaro
n in
form
aci
ón
ge
ne
ral d
e
los
sitio
s w
eb
, la
s re
de
s so
cia
les
y lo
s A
pps
; p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
dir
igid
a a
niñ
os
(té
cnic
as
de
pu
blic
ida
d d
irig
ida
s a
niñ
os,
est
rate
gia
s d
e p
rom
oci
ón
de
ma
rca
, ju
eg
os,
ob
seq
uio
s, c
on
curs
os)
; p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
dir
igid
a a
pa
-
dre
s (i
nfo
rma
ció
n y
re
com
en
da
cio
ne
s, d
ecl
ara
cio
nes
sa
lud
ab
les,
co
ncu
rsos
)
y e
stra
teg
ias
de
pro
tecc
ión
pa
ra n
iño
s (d
ecl
ara
cio
ne
s q
ue
info
rma
n d
e la
pre
-
sen
cia
de
pu
blic
ida
d,
blo
qu
eos
de
ed
ad
, m
en
saje
s q
ue
pro
mu
eve
n u
na
ali-
me
nta
ció
n s
alu
da
ble
y/o
act
ivid
ad
fís
ica
).
La
s e
mp
resa
s se
lecc
ion
ad
as
fue
ron
mu
ltin
aci
on
ale
s d
e a
mp
lio im
pa
cto
en
la
reg
ión
y e
mp
resa
s lo
cale
s m
uy
con
oci
da
s p
or
la p
ob
laci
ón.
En
tre
el p
ort
afo
lio d
e p
rod
uct
os
de
est
as
em
pre
sas
con
sid
era
do
pa
ra e
ste
an
ális
is e
stá
n:
gol
osi
nas
sal
ad
as,
ga
lleta
s d
ulce
s/sa
lad
as o
pa
ste
les,
ce
rea
-
les
de
de
sayu
no
, d
ulc
es o
cho
cola
tes,
he
lad
os o
po
stre
s co
ng
ela
do
s, p
rod
uc-
tos
láct
eos
, co
mid
a r
áp
ida
, a
gu
as
ga
seo
sas,
ref
resc
os d
e fr
uta
y t
é f
río
, b
eb
i-
da
s d
ep
ort
iva
s y
ag
ua
pu
ra.
Lo
s si
tios
we
b d
e la
s e
mp
resa
s fu
ero
n r
evi
sad
os
pa
ra id
entif
ica
r la
s m
arc
as
de
su
po
rta
folio
. L
ue
go
, se
vis
itaro
n lo
s si
tios
we
b d
e c
ada
un
a d
e s
us
ma
r-
cas
(exc
luye
nd
o p
rod
uct
os
qu
e n
ece
sita
ba
n p
rep
ara
ció
n)
y fu
ero
n p
re-
sele
ccio
na
do
s so
lam
en
te a
qu
ello
s q
ue
te
nía
n s
itio
na
cio
nal p
ara
ve
rific
ar
si
cum
plía
n c
on
el c
rite
rio
de
ten
er
técn
ica
s d
e p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
de
ali-
me
nto
s y
be
bid
as
dir
igid
a a
niñ
os.
P
ara
est
a v
eri
ficac
ión
, se
ingr
esó
a la
pá
gin
a p
rin
cip
al y
se
re
visa
ron
to
da
s
las
pá
gin
as
del
pri
me
r n
ive
l (u
n “
clic
k”)
pa
ra v
er
si t
en
ían
est
as
técn
ica
s, c
uya
ma
yorí
a s
e t
om
ó d
e e
stu
dio
s co
nd
uci
do
s a
nte
rio
rme
nte
[2
7,
28
]:
•
Ca
rica
tura
s (p
. ej.
figu
ras
hum
an
as,
no
hu
ma
na
s, c
ria
tura
s u
obje
tos)
•
Pe
rso
naje
de
ma
rca
re
gis
tra
da
(p
. ej.
Ho
mb
re a
rañ
a)
•
Pe
rso
naje
re
pre
sen
tan
te d
el p
rod
uct
o (
p.
ej.
Ch
est
er)
12
•
De
po
rtis
tas
fam
oso
s (p
. ej.
Me
ssi)
•
Pe
rso
na
fa
mo
sa (
exc
luye
ndo
de
po
rtis
tas)
(p
. ej.
Vio
lett
a)
•
Ima
ge
n d
e n
iño
s m
en
ore
s d
e 1
6 a
ño
s
•
Ima
ge
n d
e a
nim
ale
s
•
Pro
mo
cio
ne
s e
n lí
ne
a o
fu
era
de
lín
ea
(p
. ej.
con
curs
os,
ob
seq
uio
s, o
fer-
tas
esp
eci
ale
s)
•
Cla
ves
visu
ale
s re
laci
on
ad
as
a la
mú
sica
, d
ep
ort
e,
vid
eoju
eg
o,
cin
e o
jue
go
clá
sico
(p
. ej.
gu
itarr
a,
pe
lota
de
fu
tbol
, co
nso
la,
rom
pe
cab
eza
s)
•
Cla
ves
visu
ale
s re
laci
on
ad
as
a la
esc
ue
la/e
stu
dio
s (p
. ej.
piz
arr
ón
, a
ula
de
cla
ses)
•
Cla
ves
visu
ale
s re
laci
on
ad
as
a la
am
ista
d (
p.
ej.
am
igo
s jó
ven
es)
•
Obje
tos
an
tro
po
mó
rfic
os
(obje
tos
ina
nim
ad
os
con
ca
ract
erís
tica
s h
um
a-
na
s)
•
Me
nci
ón
de
jue
go
s o
act
ivid
ad
es
infa
ntil
es e
n lí
ne
a (
p.
ej.
jue
go
) o
fu
era
de
lín
ea
(p
. ej.
de
sca
rga
de
Ap
ps,
fe
ria
) A
co
ntin
ua
ció
n,
los
sitio
s w
eb d
e la
s m
arc
as
cuya
pá
gin
a p
rin
cip
al o
pá
gin
as
de
l pri
me
r n
ive
l te
nía
n a
l me
no
s u
na
de
té
cnic
as d
esc
rita
s a
nte
rio
rme
nte
,
fue
ron
incl
uid
os
en
el e
stu
dio
. P
ost
eri
orm
en
te s
e v
eri
ficar
on
las
red
es
soci
a-
les
(Fa
ceb
oo
k, T
witt
er,
Yo
uT
ub
e)
qu
e u
tiliz
ab
an
y lo
s A
pp
s q
ue
pro
mo
vía
n
pa
ra t
am
bié
n s
er
mo
nito
rea
do
s. E
n e
l cas
o q
ue
un
a m
arc
a n
o t
uvi
era
siti
o
we
b n
aci
on
al,
pe
ro c
on
tab
a c
on
alg
un
a r
ed
so
cial
(n
aci
ona
l),
se r
evi
saro
n lo
s
me
nsa
jes
po
ste
ad
os
en
los
últi
mo
s 1
2 m
ese
s p
ara
de
term
ina
r si
te
nía
alg
un
a
de
las
técn
ica
s di
rig
ida
s a
niñ
os.
Si s
e id
en
tific
ab
a a
l me
no
s u
na
de
las
técn
i-
cas,
la m
arc
a t
am
bié
n e
ra in
clu
ida
. F
ina
lme
nte
, lo
s si
tios
we
b,
las
red
es
soci
ale
s y
los
Ap
ps
fue
ron
eva
lua
do
s
un
a v
ez
du
ran
te e
l est
ud
io.
Sin
em
ba
rgo
, p
ara
eva
lua
r e
l co
nte
nid
o d
e la
s
red
es
soci
ale
s se
se
lecc
ion
ó u
n p
eri
od
o e
spe
cífic
o p
ara
mo
nito
rea
r su
his
to-
ria
l. P
or
eje
mp
lo,
pa
ra la
eva
lua
ció
n d
e F
ace
bo
ok
y T
witt
er
se r
evi
só e
l his
to-
ria
l de
8 s
em
an
as
(1 d
e s
ep
tiem
bre
– 2
6 d
e o
ctu
bre
), m
ien
tra
s q
ue
en
Yo
uT
ub
e s
e e
valu
aro
n lo
s vi
de
os
com
pa
rtid
os
en
un
pe
rio
do
de
16
se
ma
na
s
(12
de
julio
– 1
de
no
vie
mb
re).
13
ANÁLISIS D
E D
ATOS
To
da
s la
s e
ntr
evi
sta
s se
mi-e
stru
ctu
rad
as
fue
ron
au
dio
gra
ba
da
s y
tra
nsc
rita
s
text
ua
lme
nte
. L
as
tra
nsc
rip
cio
ne
s fu
ero
n im
po
rta
da
s a
AT
LA
S.t
i pa
ra s
u o
r-
ga
niz
aci
ón
, co
difi
caci
ón
y a
ná
lisis
cu
alita
tivo
. L
os
cód
igo
s fu
ero
n o
rga
niz
ad
os
en
un
a s
eri
e d
e t
em
as.
L
os
da
tos
cua
ntit
ativ
os
ob
ten
ido
s d
e lo
s in
stru
me
nto
s d
e e
valu
aci
ón
de
pro
-
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d e
n e
scue
las
e I
nte
rne
t fu
ero
n in
gre
sad
os
a R
ED
Ca
p
(ap
lica
ció
n b
asa
da
en
la r
ed
) y
an
aliz
ad
os
en
ST
AT
A 1
1 (
Ve
rsió
n 1
1.1
,
20
09
).
Se
em
ple
aro
n e
sta
dís
tica
s de
scri
ptiv
as
pa
ra r
esu
mir
la in
form
aci
ón
de
las
dife
ren
tes
vari
ab
les.
La
me
dia
± d
esv
iaci
ón
est
án
da
r (D
E)
o m
ed
ian
a
(pe
rce
ntil
10-9
0)
se u
tiliz
aro
n c
ua
nd
o s
e c
on
sid
era
ron
ap
rop
iad
as.
P
ara
eva
lua
r la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d e
n I
nte
rne
t se
ela
bo
ró u
na
esc
ala
pa
ra d
ete
rmin
ar
el p
rom
ed
io d
e t
écn
ica
s di
rig
idas
a n
iño
s q
ue
se
util
iza
n e
n
cad
a s
itio
we
b,
pá
gin
a d
e F
ace
bo
ok
y T
witt
er
y vi
de
o d
e Y
ou
Tu
be
. E
sta
esc
a-
la e
sta
ba
co
nfo
rma
da
po
r la
su
ma
de
las
pu
ntu
aci
on
es
de 1
3 p
reg
un
tas
dic
o-
tóm
ica
s (s
í= 1
, n
o=
0)
qu
e e
valu
ab
an
la p
rese
nci
a o
aus
enci
a d
e la
s 1
3 t
écn
i-
cas
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
idad
qu
e d
irig
ida
s a
niñ
os m
en
ore
s d
e 1
6 a
ño
s
(pá
gin
as
11
-12
). P
or
lo t
an
to,
un
a p
un
tua
ció
n d
e 0
ind
icab
a la
au
sen
cia
de
técn
icas
y u
na
pu
ntu
aci
ón
de
13
la p
rese
nci
a d
e t
od
as
las
técn
ica
s.
Au
nq
ue
to
da
s la
s ac
tivid
ad
es d
e in
vest
iga
ció
n s
e e
jecu
taro
n d
e m
an
era
ind
e-
pe
nd
ien
te,
los
resu
ltad
os s
e p
rese
nta
rán
de
acu
erd
o a
los
tem
as
ab
ord
ad
os
po
r e
l est
ud
io.
14
NORMATIVA R
EGIO
NAL
De
riva
do
de
la b
úsq
ue
da
inte
nci
on
ad
a e
n I
nte
rne
t d
e n
orm
ativ
as
dir
igid
as
a
reg
ula
r la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
en
los
32
pa
íse
s d
e
la r
eg
ión
de
Am
éri
ca L
atin
a y
el C
ari
be
, se
ide
ntif
ica
ron
22
no
rma
tiva
s vi
ge
n-
tes
en
oct
ub
re d
e 2
01
4 (
ver
Ta
bla
1).
Est
as
no
rma
tiva
s se
en
cue
ntr
an
en
10
pa
íse
s: M
éxi
co,
Co
sta
Ric
a, B
rasi
l, C
hile
, U
rug
ua
y, P
erú
, E
cua
do
r, C
olo
mb
ia,
Arg
en
tina
y P
ara
gu
ay
(ve
r F
igu
ra 1
).
De
l to
tal d
e n
orm
ativ
as
ide
ntif
ica
da
s, 1
6 s
on
re
gu
laci
on
es
gu
be
rna
me
nta
les,
qu
e r
ep
rese
nta
n e
l 73
% d
el t
ota
l. C
ua
tro
co
rre
spo
nd
en
a c
ód
igo
s d
e a
uto
rre
-
gu
laci
ón
em
itid
os
po
r a
soci
acio
ne
s d
e la
s m
ism
as
em
pre
sas
de
alim
en
tos
y
be
bid
as
de
Mé
xico
, B
rasi
l, C
hile
y C
olo
mb
ia.
Ún
ica
me
nte
do
s co
rre
spo
nd
en
a g
uía
s a
cad
ém
ica
s o
re
com
en
da
cio
ne
s d
e in
stitu
cio
ne
s d
e p
rest
igio
, e
n e
ste
caso
de
l In
stitu
to N
aci
on
al d
e S
alu
d P
úb
lica
(IN
SP
) e
n M
éxi
co y
de
l In
stitu
to
de
Nu
tric
ión
y T
ecn
olo
gía
de
Alim
en
tos
(IN
TA
) e
n C
hile
(ve
r F
igu
ra 1
)
© UNICEF Honduras/2013/C. Bardales
III– Resultados
15
Figura 1. Países de América Latina y el Caribe que cuentan con alguna
norm
atividad que regula la promoción y publicidad de alimentos y
bebidas dirigida a niños.
Tabla 1. Norm
ativa
s vigente en América Latina y el Caribe a octubre de
2014, presentadas por país y tipo de regulación.
Mé
xico
D
iari
o O
ficia
l de
la F
ed
era
ción
: A
cue
rdo
me
dia
nte
el
cua
l se
est
ab
lece
n lo
s lin
eam
ien
tos
ge
ne
rale
s p
ara
e
l exp
en
dio
o d
istr
ibu
ció
n d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
en
lo
s e
sta
ble
cim
ien
tos
de
co
nsu
mo
esc
ola
r d
e lo
s p
lan
tele
s d
e e
du
caci
ón
bá
sica
.
20
11
Mé
xico
D
iari
o O
ficia
l de
la F
ed
era
ción
: L
ine
am
ien
tos
po
r lo
s q
ue
se
da
n a
co
no
cer
los
crite
rio
s n
utr
ime
nta
les
y d
e
pu
blic
ida
d q
ue
de
be
rán
ob
serv
ar
los
an
un
cia
nte
s d
e
alim
en
tos
y b
eb
ida
s n
o a
lco
hólic
as p
ara
pu
blic
itar
sus
pro
du
cto
s e
n t
ele
visi
ón
ab
iert
a y
re
stri
ng
ida
, a
sí
com
o e
n la
s sa
las
de
exh
ibic
ión
cin
em
ato
grá
fica
, co
nfo
rme
a lo
dis
pu
est
o e
n lo
s a
rtíc
ulo
s 2
2 B
is,
79
, fr
acc
ión
X y
86
, fr
acc
ión
VI,
de
l Re
gla
me
nto
de
la
Le
y G
en
era
l de
Sa
lud
en
Ma
teri
a d
e P
ub
licid
ad
.
20
14
Regulación gubernamental
16
Mé
xico
D
iari
o O
ficia
l de
la F
ed
era
ción
: A
cue
rdo
po
r e
l qu
e
se e
mite
n lo
s L
ine
am
ien
tos
a q
ue
se
re
fiere
el a
rtíc
u-
lo 2
5 d
el R
eg
lam
en
to d
e C
on
tro
l Sa
nita
rio
de
Pro
-d
uct
os
y S
erv
icio
s q
ue
de
be
rán
ob
serv
ar
los
pro
du
c-to
res
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s n
o a
lco
hó
lica
s p
re e
n-
vasa
da
s p
ara
efe
cto
s d
e la
info
rma
ció
n q
ue
de
be
rán
o
ste
nta
r e
n e
l áre
a f
ron
tal d
e e
xhib
ició
n,
así
co
mo
lo
s cr
iteri
os y
las
cara
cte
ríst
ica
s p
ara
la o
bte
nci
ón
y
uso
de
l dis
tintiv
o n
utr
ime
nta
l a q
ue
se
re
fiere
el a
r-tí
culo
25
Bis
de
l Re
gla
me
nto
de
Co
ntr
ol S
an
itari
o d
e
Pro
du
cto
s y
Se
rvic
ios.
20
14
Co
sta
Ric
a D
ecr
eto
Eje
cutiv
o N
° 3
69
10-M
EP
-S:
Re
gla
me
nto
p
ara
el F
un
cio
na
mie
nto
y A
dm
inis
tra
ció
n d
el S
erv
icio
d
e S
od
a e
n lo
s C
en
tro
s E
duc
ativ
os
Pú
blic
os.
20
12
Bra
sil
Le
y R
DC
24
/20
10
: R
eg
ula
me
nto
pa
ra a
pro
pa
ga
nd
a
de
alim
en
tos:
CP
nº
71
/20
06
de
la A
ge
nci
a N
aci
on
al
de
Vig
ilanc
ia S
ani
tari
a (
AV
ISA
).
20
10
Bra
sil
Le
y 1
1.9
47
/20
09
: R
eg
lam
en
to d
el P
rog
ram
a N
aci
o-
na
l de
Alim
en
taḉa
o E
sco
lar.
En
mie
nd
a C
on
stitu
cio
-n
al n
°64
de
20
10
.
20
09
2
01
0
Ch
ile
Le
y 2
0.6
70
/20
13
: C
rea
ció
n d
el s
iste
ma
“E
lige
Viv
ir
Sa
no
”. D
ecr
eto
63
65
fija
te
xto
de
ord
en
an
za d
e a
li-m
en
taci
ón
sa
lud
ab
le y
pro
mo
ció
n d
e la
act
ivid
ad
F
ísic
a.
20
13
Ch
ile
Le
y 2
0.6
06
: S
ob
re la
Co
mp
osi
ció
n N
utr
icio
nal
de
los
Alim
en
tos
y su
Pro
mo
ció
n y
Pu
blic
ida
d.
20
13
R
E-
VO
CA-
DA
e
n
con
-su
lta
Uru
gu
ay
Le
y 1
9.1
40
- A
lime
nta
ció
n S
alu
da
ble
en
los
Ce
ntr
os
de
En
señ
an
za.
20
13
Pe
rú
Le
y 3
00
21
- L
ey
de
Pro
mo
ció
n d
e la
Alim
en
taci
ón
S
alu
da
ble
pa
ra N
iño
s, N
iñas
y A
do
lesc
en
tes.
2
01
3
Ecu
ad
or
Le
y O
rgá
nic
a d
el R
ég
ime
n d
e la
So
be
ran
ía A
lime
n-
tari
a.
20
10
Ecu
ad
or
Le
y O
rgá
nic
a d
e C
on
sum
o,
Nu
tric
ión
y S
alu
d A
li-m
en
tari
a.
20
13
17
Ecu
ad
or
Re
gis
tro
Ofic
ial N
º 1
34
: R
eg
lam
en
to S
an
itari
o d
e
Etiq
ue
tad
o d
e A
lime
nto
s P
roce
sad
os
pa
ra e
l Co
nsu
-m
o H
um
an
o.
20
14
Co
lom
bia
L
ey
13
55
: P
or
me
dio
de
la c
ua
l se
def
ine
la o
bes
ida
d
y la
s e
nfe
rme
da
de
s cr
ón
ica
s n
o t
ran
smis
ible
s a
so-
cia
da
s a
ést
a c
om
o u
na
pri
ori
da
d d
e s
alu
d p
úb
lica
y
se a
do
pta
n m
ed
ida
s p
ara
su
co
ntr
ol,
ate
nci
ón
y p
re-
ven
ció
n.
20
09
Arg
en
tina
D
isp
osi
ció
n 4
98
0/2
00
5 -
AN
MA
T:
No
rma
s g
en
era
les
y e
spe
cífic
as
qu
e d
eb
erá
cum
plir
to
da
pu
blic
ida
d o
p
rop
ag
an
da
dir
igid
a a
l pú
blic
o,
cuyo
obje
to s
ea
pro
-m
oci
on
ar
esp
eci
alid
ad
es m
ed
icin
ale
s d
e v
en
ta li
bre
, p
rod
uct
os
alim
en
ticio
s, c
osm
étic
os,
pa
ra la
hig
ien
e
pe
rso
na
l y p
erf
um
e,
do
mis
an
itari
os,
od
on
toló
gic
os,
p
ara
dia
gn
óst
ico
s d
e u
so in
vitr
o,
sup
lem
en
tos
die
ta-
rio
s y
dis
po
sitiv
os
de
te
cno
log
ía m
éd
ica
.
20
05
Gru
po
M
erc
ad
o
Co
mú
n
(ME
RC
O-
SU
R):
A
rge
ntin
a,
Bra
sil,
Uru
gu
ay,
P
ara
gu
ay
Re
solu
ció
n G
rup
o M
erc
ad
o C
om
ún
Nº
26
/03
: R
eg
la-
me
nto
Té
cnic
o M
erc
osu
r p
ara
Ro
tula
ció
n d
e A
lime
n-
tos
En
vasa
do
s.
20
14
Guías académicas o recomendaciones de instituciones reconocidas
Mé
xico
D
ocu
me
nto
té
cnic
o d
e r
eco
me
nd
aci
on
es
pa
ra g
uía
s d
e a
lime
nta
ció
n e
n e
scu
ela
s p
rim
ari
as
pú
blic
as.
2
00
9
Ch
ile
Pro
pu
est
as
y S
ug
ere
nci
as
del I
NT
A,
Un
ive
rsid
ad
de
C
hile
, so
bre
la im
ple
me
nta
ció
n d
e la
Le
y d
e C
om
po
-si
ció
n N
utr
icio
nal
de
los
Alim
en
tos
y su
Pu
blic
ida
d -
no
tas
pu
blic
ad
as e
n la
pá
gin
a w
eb
ofic
ial.
20
14
18
Códigos de autorregulación
Mé
xico
C
ód
igo
de
Au
torr
eg
ula
ció
n d
e P
ub
licid
ad
de
Alim
en
-to
s y
Be
bid
as
No
Alc
oh
ólic
as
dir
igid
a a
l Pú
blic
o I
n-
fan
til (
PA
BI)
.
20
14
Bra
sil
Có
dig
o B
rasi
leir
o d
e A
uto
rre
gu
lam
en
taçã
o P
ub
licitá
-ri
a d
el C
on
selh
o N
aci
on
al d
e A
uto
rre
gu
lam
en
taçã
o
Pu
blic
itári
a.
19
78
mo
dif:
1
99
0
Ch
ile
Có
dig
o C
hile
no
de
Étic
a P
ubl
icita
ria
de
l Co
nse
jo d
e
Au
torr
eg
ula
ció
n y
Étic
a P
ub
licita
ria
(C
ON
AR
), 5
ª e
dic
ión
.
20
13
Co
lom
bia
C
ód
igo
Co
lom
bia
no
de
Au
torr
eg
ula
ció
n P
ub
licita
ria
d
e la
Co
mis
ión
Na
cio
na
l de
Au
torr
eg
ula
ció
n P
ub
lici-
tari
a (
CO
NA
RP
).
19
98
Alg
un
os
pa
íses
co
mo
México
, Brasil, Chile
y Ecu
ador
tien
en
má
s d
e u
na
re
gu
-
laci
ón
gu
be
rna
me
nta
l qu
e r
eg
ula
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad d
e a
lime
nto
s y
be
-
bid
as
dir
igid
a a
niñ
os.
Est
o s
e d
eb
e a
qu
e lo
s cu
atr
o p
aís
es
cue
nta
n c
on
no
r-
ma
tivid
ad
esp
ecí
fica
pa
ra r
eg
ula
r la
pre
sen
cia
de
cie
rto
s a
lime
nto
s e
n la
s e
s-
cue
las
y su
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d a
l in
teri
or
de
las
mis
ma
s, lo
cu
al s
e c
om
ple
-
me
nta
co
n r
eg
ula
cio
ne
s q
ue
va
n d
irig
ida
s a
la p
ob
laci
ón
en
ge
ne
ral o
co
n é
nfa
-
sis
en
la in
fan
cia
, p
ara
re
gu
lar
otr
os
asp
ect
os
rela
cio
na
do
s co
n la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d,
pe
ro q
ue
su
pe
ran
el á
mb
ito e
sco
lar.
En
los
cua
tro
ca
sos,
la n
orm
a-
tivid
ad
es
com
ple
me
nta
ria
. E
sto
no
imp
lica
qu
e e
l re
sto
de
los
pa
íse
s n
o r
eg
u-
len
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
en
las
esc
ue
las;
es
de
cir,
la r
eg
ula
ció
n d
e d
ich
a
est
rate
gia
pu
ed
e e
nco
ntr
ars
e r
ed
act
ad
a a
l in
teri
or
de
un
a le
y m
ás
ge
ne
ral o
en
otr
os
caso
s co
mo
en
Co
sta
Ric
a y
Uru
gu
ay,
pu
ed
en
ún
ica
me
nte
te
ne
r re
gu
la-
ció
n e
n la
s es
cuel
as,
pe
ro n
o e
n u
n c
on
text
o m
ás
am
plio
. R
esp
ect
o a
la L
ey
20
.60
6 “
So
bre
la C
om
po
sici
ón
Nu
tric
ion
al d
e lo
s A
lime
nto
s y
su P
rom
oci
ón
y P
ub
licid
ad
” d
e C
hile
, se
ha
ce la
acl
ara
ció
n d
e q
ue
el r
eg
lam
en
-
to d
e e
sta
ley
fue
re
cie
nte
me
nte
re
voca
do
po
r la
pre
sid
en
cia
de
l pa
ís, b
ajo
el
arg
um
en
to d
e s
er
po
co c
laro
. P
or
lo q
ue
en
est
e m
om
en
to s
e e
ncu
en
tra
en
pe
rio
do
de
co
nsu
lta.
Act
ua
lme
nte
en
Ch
ile r
eco
no
cid
os a
cad
ém
ico
s y
cie
ntí
fi-
cos
se h
an
ma
nife
sta
do
a f
avo
r d
e la
ap
rob
aci
ón
de
la L
ey
20
.60
6,
la c
ua
l fu
e
ela
bo
rad
a p
or
un
co
nse
jo d
e e
xpe
rto
s [2
9].
C
on
est
o,
se tr
ata
de
evi
tar
qu
e e
l
go
bie
rno
ce
da
an
te la
s p
resi
on
es
de
la in
du
stri
a a
lime
nta
ria
qu
e s
e h
a m
an
ifes-
tad
o e
n c
on
tra
de
la a
pro
ba
ció
n d
e d
ich
a le
y. P
reci
sam
en
te e
ste
pe
rio
do
de
con
sulta
ha
lle
vad
o a
l In
stitu
to d
e N
utr
ició
n y
Te
cno
log
ía d
e lo
s A
lime
nto
s
(IN
TA
) a
em
itir
reco
me
nd
aci
on
es
a s
u g
ob
iern
o p
ara
ap
oya
r e
n la
co
nsu
lta y
mo
difi
caci
ón
de
la le
y. E
sta
s re
com
en
da
cio
ne
s n
o h
an
sid
o p
rese
nta
da
s co
mo
19
do
cum
en
to o
ficia
l y n
o p
rete
nd
en
co
nve
rtir
se e
n u
na
re
gu
laci
ón
pa
rale
la,
má
s
bie
n p
rete
nd
en
inte
gra
r ci
ert
os
crite
rio
s e
n la
ela
bo
raci
ón
de
la le
y.
Un
ca
so s
imila
r o
curr
ió e
n M
éxi
co a
nte
la d
iscu
sió
n d
e “
los
line
am
ien
tos
ge
-
ne
rale
s p
ara
el e
xpe
nd
io o
dis
trib
uci
ón
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s e
n lo
s es
tab
le-
cim
ien
tos
de
co
nsu
mo
esc
ola
r d
e lo
s p
lan
tele
s d
e e
duc
ació
n b
ási
ca”.
Du
ran
-
te e
l pe
rio
do
de
co
nsu
lta e
l In
stitu
to N
aci
on
al d
e S
alu
d P
úb
lica
(IN
SP
) d
e
Mé
xico
pre
sen
tó u
n d
ocu
me
nto
té
cnic
o p
ara
bu
sca
r co
ntr
ibu
ir e
n la
ela
bo
ra-
ció
n d
e lo
s lin
ea
mie
nto
s. S
in e
mb
arg
o,
el d
ocu
me
nto
té
cnic
o a
ctu
alm
en
te n
o
se e
mp
lea
en
Mé
xico
co
mo
re
gu
laci
ón
; e
s ú
nica
me
nte
un
a r
eco
me
nd
aci
ón
qu
e a
ho
ra s
e in
clu
ye p
arc
ialm
en
te e
n lo
s lin
ea
mie
nto
s g
en
era
les
me
nci
on
a-
do
s.
La
imp
lem
en
taci
ón
de
los
cua
tro
có
dig
os
de
au
torr
eg
ula
ció
n p
or
pa
rte
de
las
em
pre
sas
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s e
s d
e c
ará
cte
r vo
lun
tari
o y
pre
sen
tan
cri
te-
rio
s m
ás
laxo
s o
ines
pe
cífic
os q
ue
los
de
las
reg
ula
cio
ne
s g
ub
ern
am
en
tale
s
de
ca
da
pa
ís.
Lo
s có
dig
os
de a
uto
rre
gu
laci
ón
de
Mé
xico
, B
rasi
l y C
hile
esp
e-
cific
an
ind
ica
cio
ne
s p
ara
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
dir
igid
a a
niñ
os
y b
usc
an
reg
ula
r a
lgu
na
s e
stra
teg
ias.
Sin
em
ba
rgo
, e
n e
l ca
so d
e C
olo
mb
ia s
olo
un
art
ícu
lo m
en
cio
na
qu
e lo
s d
ulce
s, g
olo
sin
as,
go
ma
de
ma
sca
r y
be
bid
as
con
com
po
ne
nte
s a
rtifi
cia
les
no
de
be
rán
alu
dir
a q
ue
su
ple
n la
alim
en
taci
ón
bá
si-
ca.
E
n e
l ca
so d
el “
Re
gla
me
nto
Té
cnic
o M
erc
osu
r p
ara
Ro
tula
ció
n d
e A
lime
nto
s
En
vasa
do
s” la
ob
serv
aci
ón
es
de
ca
ráct
er
ob
liga
tori
o y
el r
eg
lam
en
to e
stá
resp
ald
ad
o p
or
inst
an
cias
gub
ern
am
en
tale
s e
n lo
s cu
atr
o p
aís
es
de
l gru
po
;
sin
em
ba
rgo
, su
alc
an
ce e
n c
ua
nto
a r
eg
ula
ció
n d
e la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d
es
mu
y lim
itad
o,
pu
es
sólo
co
rre
spo
nd
e a
est
ab
lece
r ca
ract
erí
stic
as b
ási
cas
com
un
es
en
el e
tiqu
eta
do
de
alim
en
tos
en
vasa
do
s y
a e
vita
r la
s d
ecl
ara
cio
-
ne
s fu
ncio
na
les
en
ga
ño
sas,
sin
sol
icita
r a
dve
rte
nci
as
de
ca
ráct
er
nu
tric
ion
al.
La
s re
gu
laci
on
es
gu
be
rna
me
nta
les
en
con
tra
da
s p
lan
tea
n d
ifere
nte
s cr
iteri
os
pa
ra d
efin
ir la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d y
pa
ra d
efin
ir a
l púb
lico
qu
e p
rete
nd
en
pro
teg
er.
So
lam
en
te e
n c
inco
de
las
no
rma
tiva
s e
nco
ntr
ad
as
se d
efin
e c
lara
-
me
nte
el c
on
cep
to d
e n
iño
. S
ien
do
la r
eg
ula
ció
n d
e P
erú
la q
ue
incl
uye
el
límite
de
ed
ad
má
s a
lta,
de
16
añ
os,
ta
l y c
om
o lo
re
com
ien
da
la O
PS
[2
5];
mie
ntr
as
qu
e e
n C
hile
es
de
14
y e
n M
éxi
co,
Bra
sil y
Arg
en
tina
de
12
añ
os.
Ha
y re
gu
laci
on
es
com
o la
de
Uru
gu
ay
qu
e n
o h
ace
n r
efe
ren
cia
a la
ed
ad
de
los
niñ
os a
los
qu
e s
e p
rete
nd
e p
rote
ge
r.
Pa
ra f
inal
iza
r e
l te
ma
de
la n
orm
ativ
ida
d,
es
imp
ort
an
te m
en
cio
na
r q
ue
en
el
20
12
el P
arl
am
en
to L
atin
oa
me
rica
no
(P
arl
atin
o)
ela
bo
ró e
l pro
yect
o d
e L
ey
Ma
rco
“S
ob
re la
re
gu
laci
ón
de
la p
ub
licid
ad
y p
rom
oci
ón
de
alim
en
tos
y b
eb
i-
da
s n
o a
lco
hó
licas
dir
igid
a a
los
niñ
os,
niñ
as
y a
do
lesc
en
tes”
, co
mo
ma
rco
20
jurí
dic
o b
ase
pa
ra c
on
trib
uir
a a
rmo
niz
ar
y e
sta
nd
ari
zar
la p
rom
oci
ón
y p
ro-
tecc
ión
efe
ctiv
a d
el d
ere
cho
a la
sa
lud
pú
blic
a e
n la
re
gió
n.
El d
ocu
me
nto
sug
iere
a lo
s E
sta
do
s in
corp
ora
r co
mo
po
lític
a p
úb
lica
la r
eg
ula
ció
n d
e la
pu
blic
ida
d y
pro
mo
ció
n d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as.
D
ich
a Ley Marco e
s a
mp
lia y
esp
ecí
fica
re
spe
cto
al t
em
a.
Cu
bre
va
rio
s á
mb
i-
tos
de
la p
ub
licid
ad
y e
l me
rca
de
o,
com
o la
en
tre
ga
de
pre
mio
s y
pro
mo
cio
-
ne
s, la
pa
rtic
ipa
ció
n d
e p
ers
on
as
ad
mir
ad
as
po
r lo
s n
iño
s, p
rom
ue
ve lo
s ki
os-
cos
salu
da
ble
s e
n la
s e
scu
ela
s, e
stim
ula
un
etiq
ue
tad
o d
e a
lime
nto
s q
ue
ad
-
vie
rta
cla
ram
en
te s
ob
re c
on
ten
ido
s a
ltos
en
gra
sa,
azú
car
y so
dio
y a
de
má
s,
limita
la p
rom
oci
ón
de
est
os
alim
en
tos
y b
eb
ida
s só
lo a
ma
yore
s d
e 1
6 a
ño
s.
Est
e p
roye
cto
de
Le
y M
arc
o c
ue
nta
co
n c
rite
rios
cla
ros
y o
bje
tivo
s re
tom
ad
os
de
las
Re
com
en
da
cio
ne
s d
e la
Co
nsu
lta d
e E
xpe
rto
s d
e la
OP
S s
ob
re la
pro
-
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
no
alc
oh
ólic
as d
irig
ida
a lo
s n
iños
de
l 20
11
. S
in e
mb
arg
o,
a p
esa
r d
e e
ste
esf
ue
rzo
nin
gu
no
de
los
pa
íse
s d
e la
reg
ión
re
tom
a la
to
talid
ad
de
las
est
rate
gia
s su
ge
rid
as
por
el p
roye
cto
de
Le
y
Ma
rco
. E
n e
l An
exo
1 s
e p
ue
de
n o
bse
rva
r d
eta
llad
am
en
te la
s e
stra
teg
ias
qu
e in
clu
-
yen
las
reg
ula
cio
ne
s g
ub
ern
am
en
tale
s d
e c
ad
a p
aís
y c
uá
l es
el a
lca
nce
de
su a
plic
aci
ón
. T
od
as
esta
s re
gu
laci
on
es
se p
rese
nta
n ju
nta
s p
ara
fa
cilit
ar
la
com
pa
raci
ón
en
tre
pa
íse
s.
OPIN
IÓN DE LOS ACTORES C
LAVES SOBRE LA PROMOCIÓ
N
Y PUBLIC
IDAD
Situ
aci
ón n
aci
onal
Lo
s a
cto
res
cla
ves
tuvi
ero
n la
op
ort
un
ida
d d
e o
pin
ar
ace
rca
de
la s
itua
ció
n
act
ua
l de
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
dir
igid
a a
niñ
os
en
su
pa
ís.
Au
nq
ue
la
ma
yorí
a h
ab
ló d
e t
em
as
sim
ilare
s, c
om
o s
on
: la
pro
mo
ció
n d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
po
co s
alu
da
ble
s, r
egu
laci
on
es
y p
ub
licid
ad
en
gañ
osa
; se
pu
die
ron
ver
dife
ren
cia
s e
n la
pe
rce
pció
n d
e lo
s m
ism
os.
E
n M
éxi
co,
tod
os
los
act
ore
s cl
ave
s co
nsi
de
raro
n p
reo
cup
an
te la
situ
aci
ón
de
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s n
o s
alu
da
ble
s d
irig
idas
a
niñ
os.
La
re
pre
sen
tan
te d
e u
n I
nst
ituto
de
In
vest
iga
ció
n e
xpre
só q
ue
los
pro
-
du
cto
s co
n a
ltos
con
teni
do
s d
e g
rasa
, a
zúca
r o
so
dio
so
n lo
s q
ue
má
s se
pro
mu
eve
n.
To
do
s m
an
ifest
aro
n q
ue
es
com
ún
la t
ran
sgre
sió
n d
e lo
s d
ere
-
cho
s d
e lo
s ni
ño
s y
au
nq
ue
en
el m
ap
eo
se
ide
ntif
icó
a M
éxi
co c
om
o u
no
de
los
pa
íses
co
n m
ayo
r n
úm
ero
de
re
gu
laci
on
es
gu
be
rna
me
nta
les.
El r
ep
rese
n-
tan
te d
e la
aso
ciac
ión
civ
il so
stu
vo q
ue
la f
alta
de
re
gu
laci
on
es
ha
pe
rmiti
do
qu
e la
s e
mp
resa
s se
co
nd
uzc
an
de
ma
ne
ra p
oco
étic
a.
E
n C
ost
a R
ica
, e
xist
iero
n o
pin
ion
es
op
ue
sta
s e
ntr
e lo
s a
cto
res
cla
ve.
Po
r u
n
lad
o,
los
rep
rese
nta
nte
s d
e la
ind
ust
ria
alim
en
tari
a y
de
la a
soci
ació
n c
ivil
21
con
sid
era
ron
qu
e la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a n
iño
s e
s m
ínim
a d
eb
i-
do
a s
u c
ost
o a
lto y
qu
e e
stá
en
foca
da
má
s a
po
sici
on
ar
un
a m
arc
a q
ue
tra
-
tar
de
influ
ir e
n la
s p
ráct
ica
s d
e c
on
sum
o d
e lo
s n
iño
s. P
or e
l otr
o la
do
, la
rep
rese
nta
nte
de
l go
bie
rno
co
nsi
de
ró q
ue
est
e t
ipo
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
i-
da
d e
s fr
ecu
en
te y
la r
ep
rese
nta
nte
de
l in
stitu
to d
e in
vest
iga
ció
n y
ma
dre
de
fam
ilia
qu
e e
s e
ng
añ
osa
re
spe
cto
a lo
s co
nte
nid
os
nu
tric
ion
ale
s y
de
cla
raci
o-
ne
s d
e lo
s b
en
efic
ios
de
l pro
du
cto
.
“�
es u
na
pu
blic
ida
d e
ng
añ
osa
, p
or
eje
mp
lo,
los c
ere
ale
s d
e d
esa
yu
no
�
sie
mp
re s
e r
ela
cio
na
n c
on
en
erg
ía,
lleg
ar
a la
me
ta,
se
r m
ás f
ue
rte
s,
se
r
má
s f
elic
es,
de
sta
ca
rse
en
el g
rup
o.”
(C
osta
Ric
a,
Rep
rese
nta
nte
de
l
Institu
to d
e I
nve
stig
ació
n)
En
Arg
en
tina
, la
re
pre
sen
tan
te d
el g
ob
iern
o t
am
bié
n m
an
ifest
ó s
u p
reo
cup
a-
ció
n p
or
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
de
pro
du
cto
s co
n a
ltos
con
ten
ido
s d
e g
ra-
sa,
azú
car
y/o
so
dio
y e
l im
pa
cto
qu
e e
sto
pu
ed
e t
en
er
en
el p
erf
il d
e c
om
pra
de
la p
ob
laci
ón
. L
os r
ep
rese
nta
nte
s d
e la
aso
cia
ció
n c
ivil,
la p
rom
oci
ón
y
pu
blic
ida
d y
la in
du
stri
a a
lime
nta
ria
re
con
oci
ero
n q
ue
exi
ste
la n
ece
sid
ad
de
qu
e la
s e
mp
resa
s y
pu
blic
ista
s re
spe
ten
a lo
s n
iños
y s
ean
má
s re
spo
nsa
-
ble
s co
n la
fal
ta d
e d
isce
rnim
ien
to q
ue
ello
s p
rese
nta
n.
Med
ios
de p
rom
oci
ón y
pu
blic
ida
d
Lo
s a
cto
res
cla
ve id
en
tific
aro
n a
la t
ele
visi
ón
(n
aci
on
al y
po
r ca
ble
) co
mo
el
me
dio
má
s co
mú
n p
ara
tra
nsm
itir
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a n
iño
s.
Inte
rne
t co
mo
siti
os
we
b,
red
es
soci
ale
s y
jue
go
s, la
vía
pú
blic
a (
p.
ej.
gig
an
-
tog
rafí
as,
mu
pis
, m
ed
ios
de
tra
nsp
ort
e),
pu
nto
s d
e v
en
ta,
em
pa
qu
e (
p.
ej.
pe
rso
naje
s, o
bse
qu
ios)
y r
evi
sta
s in
fan
tiles
ta
mb
ién
fu
ero
n c
on
sid
era
do
s m
e-
dio
s im
po
rta
nte
s. E
n p
rim
era
inst
an
cia
, la
s es
cue
las
no
fue
ron
me
nci
on
ad
as
po
r lo
s a
cto
res
cla
ve,
ya q
ue
co
nsi
de
raro
n q
ue
era
po
ca la
pro
mo
ció
n y
pu
bli-
cid
ad
qu
e s
e d
a e
n e
se á
mb
ito.
A p
esa
r d
e q
ue
la t
ele
visi
ón
fue
ide
ntif
ica
da
co
mo
el m
ed
io m
ás
com
ún
, la
ma
yorí
a d
e a
cto
res
cla
ve c
on
sid
era
ron
otr
os
me
dio
s co
mo
los
má
s e
fect
ivo
s
en
influ
ir la
co
nd
uct
a d
e lo
s n
iño
s. L
os
de
Mé
xico
so
stu
vie
ron
qu
e la
s ca
mp
a-
ña
s re
aliz
ad
as
sim
ultá
ne
am
en
te a
tra
vés
de
va
rio
s m
ed
ios
(p.
ej.
tele
visi
ón
,
rest
au
ran
tes,
pu
nto
s d
e v
en
ta)
cau
san
ma
yor
imp
act
o q
ue
un
a c
am
pa
ña
qu
e
sola
me
nte
util
iza
un
me
dio
. L
os
pu
nto
s d
e v
en
ta y
las
red
es
soci
ale
s fu
ero
n
me
nci
on
ad
os
com
o lo
s m
ed
ios
má
s e
fect
ivo
s p
or
los
act
ore
s cl
ave
de
Co
sta
Ric
a.
Ello
s e
xplic
aro
n q
ue
los
niñ
os
tien
en
la li
be
rta
d d
e d
eci
dir
có
mo
inve
rtir
su d
ine
ro e
n lo
s p
un
tos
de
ve
nta
, p
or
lo q
ue
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
en
ese
mo
me
nto
pu
ed
e s
er
un
fa
cto
r d
ete
rmin
an
te e
n la
de
cisi
ón
de
co
mp
ra.
Mie
n-
tra
s q
ue
las
red
es
soci
ale
s re
pre
sen
tan
un
me
dio
no
ved
oso
pa
ra lo
s n
iño
s y
de
bajo
co
sto
pa
ra la
s e
mp
resa
s. F
ina
lme
nte
, lo
s d
e A
rgen
tina
fu
ero
n lo
s
ún
ico
s q
ue
co
nsid
era
ron
a la
te
levi
sió
n c
om
o e
l me
dio
má
s e
fect
ivo
en
influ
ir
22
Est
rate
gia
s y
técn
icas
de
pro
moci
ón y
pu
blic
idad m
ás
atr
act
ivas
para
los
niñ
os
En
ba
se a
su
exp
eri
enc
ia p
erso
na
l, lo
s ac
tore
s cl
ave
me
nci
on
aro
n e
stra
te-
gia
s o
té
cnic
as
de
pro
mo
ción
y p
ub
licid
ad
qu
e e
llos
cons
ide
raro
n q
ue
lla
ma
n
má
s la
ate
nci
ón
a lo
s ni
ño
s (v
er
Ta
bla
2).
La
s ú
nic
as
est
rate
gia
s y
técn
icas
me
nci
on
ad
as
en
los
tre
s p
aís
es
fue
ron
: u
so d
e p
ers
on
aje
s, e
ntr
eg
a d
e o
bse
-
qu
ios
y u
so d
e c
olo
res
llam
ativ
os.
T
abla 2. Opinión de los actores clave
de tres países
de A
mérica Latina
sobre las estrategias y técnicas de pro
moción y publicidad m
ás
atractiva
s para los niños.
Repre-
sentante
México
Costa R
ica
Argentina
Ma
dre
de
fa
mili
a • C
olo
res
llam
ati-
vos
de
los
pro
-d
uct
os.
• E
stra
teg
ias
pe
rso
na
liza
da
s (p
. ej.
no
mb
re
en
las
lata
s d
e
sod
a).
•
Pu
blic
ida
d e
n-
ga
ño
sa,
en
la
qu
e s
e in
form
a
de
los
be
nef
i-ci
os
a a
dq
uiri
r d
esp
ué
s d
e c
on
-su
mir
el p
rod
uc-
to (
p.
ej.
má
s fu
ert
es)
.
•
Ob
seq
uio
s (p
. ej.
cole
ccio
na
ble
s).
• C
ari
catu
ras.
• Ju
eg
os
en
los
em
pa
qu
es.
• P
ers
on
aje
s ri
di-
culiz
ad
os
qu
e
rep
rese
nta
n u
na
fig
ura
pa
tern
a.
Aso
ciac
ión
ci
vil
• O
bse
qu
ios
(es
de
cir
jug
ue
te).
• P
ers
on
aje
s a
soci
ad
os
a
situ
aci
on
es
de
sea
da
s (p
. ej.
Tig
re d
e u
na
m
arc
a d
e c
e-
rea
l vin
cula
do
a
l éxi
to e
n e
l d
ep
ort
e).
• T
ran
smis
ión
de
la
se
nsa
ció
n d
e
pe
rte
ne
nci
a.
•
Ob
seq
uio
s (p
. ej.
cole
ccio
na
-b
les)
.
• P
rom
oci
on
es.
• R
efe
ren
cias
a
pe
lícu
las
infa
nti-
les.
• T
od
o lo
qu
e
ge
ne
re u
n v
alo
r a
gre
ga
do
(p
. e
j. sa
bo
res
no
ve-
do
sos,
de
cla
ra-
cio
ne
s sa
lud
a-
ble
s).
•
Situ
aci
on
es
atí
pi-
cas
(p.
ej.
an
ima
-le
s h
ab
lan
do
).
• C
olo
res
llam
ati-
vos.
• M
úsi
ca.
• P
rom
esa
de
un
m
ejo
r re
nd
imie
n-
to.
• R
efe
ren
cias
a la
e
sté
tica
y c
uid
a-
do
pe
rso
na
l, e
s-ta
r a
la m
od
a y
p
osi
bili
da
de
s d
e
sed
uci
r a
l se
xo
op
ue
sto
.
23
Inst
ituto
d
e in
vest
i-g
aci
ón
• C
olo
res
llam
ati-
vos
en
la p
ub
li-ci
da
d.
• C
an
cio
ne
s.
• P
ers
on
aje
s d
e
ma
rca
re
gis
tra
-d
a (
p.
ej.
sup
er-
hé
roe
s).
•
Pe
rso
naje
re
-p
rese
nta
nte
de
l p
rod
uct
o (
p.
ej.
tigre
de
un
a
ma
rca
de
ce
-re
al)
. • O
bse
qu
ios
(p.
ej.
cole
ccio
na
-b
les)
• C
olo
res
llam
ati-
vos
en
la p
ub
li-ci
da
d.
• R
efe
ren
cias
a
rela
cio
ne
s in
ter-
pe
rso
na
les,
no
-vi
azg
o y
est
éti-
ca.
•
Situ
aci
on
es
em
o-
tiva
s (p
. ej.
felic
i-d
ad
, d
ive
rsió
n),
im
ag
ina
tiva
s y
fan
tasi
osa
s.
• P
ers
on
aje
s d
e
ma
rca
re
gis
tra
da
. • C
ari
catu
ras.
• O
bse
qu
ios
(p.
ej.
cole
ccio
na
ble
s.
• Ju
eg
os.
• R
efe
ren
cias
de
e
sta
r a
la m
od
a.
Go
bie
rno
• P
ub
licid
ad
lla
-m
ativ
a (
p.
ej.
llen
a d
e c
olo
-re
s).
• P
rod
uct
o c
on
b
ue
n s
ab
or.
• R
efe
ren
cias
a la
a
mis
tad
y m
od
a.
•
Pe
rso
naje
s d
e
ma
rca
re
gis
tra
da
(p
. ej.
de
pe
lícu
-la
s, c
aric
atu
ras)
. • R
efe
ren
cias
a
situ
aci
on
es
de
a
do
lesc
en
tes,
m
úsi
ca y
te
ma
s d
ep
ort
ivo
s.
Pro
mo
ció
n
y p
ub
lici-
da
d
• P
ub
licid
ad
div
er-
tida
. • R
efe
ren
cias
a la
re
be
ldía
. • P
ub
licid
ad
lig
a-
da
a la
mú
sica
y
div
ers
ión
.
• P
rom
oci
on
es.
• C
an
cio
ne
s.
• P
rom
esa
s tr
an
s-m
itid
as
lúd
ica
-m
en
te.
Ind
ust
ria
d
e a
lime
n-
tos
• P
ers
on
aje
s d
e
ma
rca
re
gis
tra
-d
a (
p.
ej.
dib
ujo
a
nim
ad
o).
• P
ers
on
aje
re
-p
rese
nta
nte
de
l p
rod
uct
o (
e.g
T
igre
de
un
a
ma
rca
de
ce
-re
al)
. • A
soci
ació
n d
el
pro
du
cto
a u
n
eve
nto
so
cia
l (p
. ej.
cua
nd
o e
stá
n
reu
nid
os
con
a
mig
os)
.
• C
om
erc
iale
s d
iri-
gid
os
a o
casi
o-
na
r ri
sa.
• R
ep
etic
ión
de
p
ieza
s p
ub
licita
-ri
as.
• U
so d
e e
ste
reo
ti-p
os.
• M
en
saje
s q
ue
tr
an
smite
n la
id
ea
de
pe
rte
-n
en
cia
y o
bte
ne
r u
n b
en
efic
io a
l co
nsu
mir
el p
ro-
du
cto
.
24
PROMOCIÓ
N Y PUBLICID
AD EN ESCUELAS
Pa
ra c
om
ple
me
nta
r la
info
rma
ció
n a
dq
uir
ida
en
las
en
tre
vist
as
con
los
acto
-
res
cla
ve d
e M
éxi
co,
Co
sta
Ric
a y
Arg
en
tina
de
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
en
esc
ue
las
se p
roce
dió
a v
isita
r y
eva
lua
r 1
2 e
scu
ela
s (4
en
ca
da
pa
ís).
M
éxi
co y
Co
sta
Ric
a f
ue
ron
los
ún
icos
pa
íse
s d
el e
stu
dio
qu
e c
ue
nta
n c
on
reg
ula
cio
ne
s g
ub
ern
am
en
tale
s q
ue
pro
híb
en
de
ntr
o d
e la
s e
scu
ela
s la
ve
nta
de
pro
du
cto
s q
ue
no
cu
mp
len
co
n lo
s cr
iteri
os
nu
trim
en
tale
s q
ue
se
est
abl
e-
cen
(ve
r A
ne
xo 1
).
La
re
gu
laci
ón
de
Co
sta
Ric
a e
s la
ún
ica
qu
e p
roh
íbe
exp
lícita
me
nte
qu
e “
no
se
use
, colo
qu
e o
exh
iba
pro
pa
ga
nd
a c
om
erc
ial q
ue
pro
mo
cio
ne
, d
ire
cta
o
ind
ire
cta
me
nte
, o
co
nte
ng
a m
en
saje
s s
ub
limin
ale
s,
respe
cto
al u
so
, te
ne
ncia
o c
on
su
mo
de
lo
s a
lime
nto
s y
pro
du
cto
s p
roh
ibid
os.”
S
in e
mb
arg
o,
com
o s
e o
bse
rva
rá,
alg
un
as
esc
ue
las
eva
lua
da
s n
o c
um
ple
n
con
est
as
reg
ula
cio
ne
s.
A c
on
tinu
aci
ón
se
pre
sen
tan
los
resu
ltad
os d
e la
eva
lua
ció
n d
e la
pro
mo
ció
n
y p
ub
licid
ad
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s d
en
tro
(a
fich
es,
má
qu
ina
s e
xpe
nd
ed
o-
ras,
em
pa
qu
es
en
el k
iosc
o, a
rtíc
ulo
s, d
on
aci
on
es)
y fu
era
de
las
esc
uel
as,
así
co
mo
ta
mb
ién
el c
on
oci
mie
nto
de
los
dir
ect
ore
s a
cerc
a d
e la
s re
gu
laci
o-
ne
s q
ue
lim
itan
o p
roh
íbe
n e
ste
tip
o d
e p
ráct
ica
s.
Pro
moci
ón y
pub
licid
ad e
n e
l inte
rior
de la
s esc
uela
s
Afic
he
s
Se
ub
ica
ron
afic
hes
qu
e p
rom
oví
an
el c
on
sum
o d
e a
lime
nto
s o
be
bid
as
en
5
de
las
esc
ue
las
eva
lua
da
s en
los
tre
s p
aís
es.
En
Mé
xico
, lo
s af
ich
es
se e
n-
con
tra
ron
en
un
a e
scu
ela
, m
ien
tra
s q
ue
en
Co
sta
Ric
a y
Arg
en
tina
se
en
con
-
tra
ron
en
do
s. L
a m
ayo
ría
de
los
afic
he
s e
sta
ba
n e
n la
s ár
ea
s d
e c
om
er
y/o
de
co
mp
ra d
e a
lime
nto
s. L
as
ma
rca
s d
e lo
s a
fich
es
fue
ron
va
ria
ble
s e
n lo
s
tre
s p
aís
es;
sin
em
ba
rgo
, e
n A
rge
ntin
a la
ma
yorí
a d
e m
arc
as
ob
serv
ad
as
son
act
ua
lme
nte
ma
ne
jad
as
po
r u
na
so
la c
om
pa
ñía
(ve
r T
ab
la 3
).
25
Tabla 3. D
escripción de afiches encontrados dentro de las instalacio-
nes de escuelas en tres países de A
mérica Latina (n=12).
In
form
aci
ón
co
mp
art
ida
po
r lo
s a
cto
res
cla
ve d
e C
ost
a R
ica
y A
rge
ntin
a c
on
-
cord
ó c
on
lo q
ue
se
ob
serv
ó e
n la
s e
scu
ela
s. A
lgu
no
s d
e e
llos
exp
resa
ron
qu
e la
co
loca
ció
n d
e a
fich
es
no
es
fre
cue
nte
y q
ue
la m
ayo
ría
de
ve
ces
se
ob
serv
an
en
los
alr
ed
ed
ore
s d
el k
iosc
o.
Lo
s ac
tore
s cl
ave
de
Arg
en
tina
so
s-
tuvi
ero
n q
ue
las
em
pre
sas
son
las
qu
e n
orm
alm
en
te e
ntr
eg
an
est
os
afic
hes
a
los
en
carg
ad
os
de
l kio
sco
par
a q
ue
pu
ed
an
mo
stra
r lo
s p
reci
os
y lo
s p
rod
uc-
tos
dis
po
nib
les.
M
áq
uin
as
exp
en
de
do
ras
de
alim
en
tos
y/o
be
bid
as
De
las
esc
uel
as
eva
lua
da
s en
los
tre
s p
aís
es,
el 3
3%
te
nía
má
qu
ina
s e
xpe
n-
de
do
ras
de
alim
en
tos
o b
eb
ida
s d
isp
on
ible
s p
ara
el u
so d
e lo
s e
stu
dia
nte
s:
un
a e
n M
éxi
co,
un
a e
n C
ost
a R
ica
y d
os
en
Arg
en
tina
. L
a m
ayo
ría
de
est
as
má
qu
ina
s e
sta
ba
n u
bic
ad
as
en
los
pa
sillo
s o
ce
rca
nía
s de
l kio
sco
esc
ola
r,
pe
ro t
od
as
care
cía
n d
e p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
. P
rod
uct
os
y e
mp
aq
ue
s e
n e
l kio
sco
esc
ola
r T
od
as
las
esc
ue
las
ten
ían
po
r lo
me
no
s u
n k
iosc
o d
en
tro
de
su
s in
sta
laci
o-
ne
s. E
n M
éxi
co s
e o
bse
rvó
un
a m
ayo
r d
isp
on
ibili
da
d,
ya q
ue
te
nía
n e
ntr
e u
no
y cu
atr
o k
iosc
os
po
r e
scu
ela
; mie
ntr
as
qu
e,
en
los
otr
os
pa
íse
s só
lo u
no
po
r
esc
ue
la.
En
ge
ne
ral,
ha
bía
un
a g
ran
va
rie
da
d d
e p
rod
uct
os
a la
ve
nta
, p
ero
fue
ron
las
gol
osi
nas
sal
ad
as,
las
ga
lleta
s d
ulc
es/
sala
da
s o
pa
ste
les
y e
l ag
ua
pu
ra lo
s q
ue
se
en
con
tra
ron
en
la m
ayo
ría
de
las
esc
ue
las.
Características
México
(n=4)
Costa R
ica
(n=4)
Argentina
(n=4)
No
. d
e e
scu
ela
s co
n a
fich
es
1
2
2
No
. d
e a
fich
es
ide
ntif
ica
do
s e
n la
s e
scu
ela
s 3
5
8
Ub
ica
ció
n d
e lo
s a
fich
es
en
las
e
scu
ela
s C
afe
terí
a
Au
la d
e c
lase
s,
kio
sco
esc
ola
r y
cafe
terí
a
Kio
sco
esc
o-
lar
No
. d
e m
arc
as
ob
serv
ad
as
en
los
afic
he
s 1
5
4
26
La
Ta
bla
4,
mu
est
ra e
l nú
me
ro d
e e
scu
ela
s q
ue
tie
ne
n lo
s d
ifere
nte
s tip
os
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s.
Tabla 4. Productos disponibles en el kiosco de las escuelas en tres paí-
ses de A
mérica Latina (n=12).
E
n e
l 42
% d
e la
s e
scu
ela
s ev
alu
ad
as
se o
bse
rva
ron
pro
du
cto
s q
ue
te
nía
n
em
pa
qu
es
con
té
cnic
as
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
s a
niñ
os
de
ntr
o
de
l kio
sco
. E
n C
ost
a R
ica
, fue
má
s co
mú
n o
bse
rva
r e
ste
tip
o d
e e
mp
aq
ue
s,
pe
ro e
n M
éxi
co h
ub
o m
ayo
r va
rie
da
d d
e t
écn
ica
s u
tiliz
ad
as.
La
s té
cnic
as
en
com
ún
en
tre
am
bo
s p
aís
es
fue
ron
las
cari
catu
ras
y lo
s pe
rso
naje
s d
e m
arc
a
reg
istr
ad
a (
ver
Ta
bla
5).
Tipos de alim
entos y
beb
idas
Méx
ico
(n=4)
Costa Rica
(n=4)
Arg
entina
(n=4)
Golo
sinas
sala
das
4
4
1
Galle
tas
dulc
es/
sala
das
o
past
ele
s 4
4
4
Cere
ale
s o b
arr
as
de c
ere
al
1
4
3
Dulc
es
o c
hoco
late
s 3
2
3
Hela
dos
o p
ost
res
co
nge
lad
os
1
3
2
Pro
duct
os
láct
eos
1
4
3
Fru
tas
y/o v
erd
ura
s 4
2
2
Agu
as
gase
osa
s 1
1
3
Agu
as
gase
osa
s de d
ieta
1
1
3
Beb
idas
de c
afé
0
2
1
Refr
esc
os
azu
cara
dos
1
4
3
Jugos
10
0%
natu
ral o
licu
a-
dos
de f
ruta
0
2
0
Beb
idas
dep
ort
ivas
1
1
0
Agu
a p
ura
3
4
3
27
Tabla 5. Empaques con técnicas de pro
moción y publicidad dirigidas
a niños en los kioscos de escuelas en tres
países de América Latina (n=12).
El s
ub
sid
io a
los
kio
sco
s d
e p
art
e d
e la
s e
mp
resa
s d
e a
lime
nto
s y/
o b
eb
ida
s
se r
ep
ort
ó ú
nic
am
en
te e
n e
l 17
% d
e la
s e
scu
ela
s. U
na
esc
ue
la e
n M
éxi
co
info
rmó
qu
e u
na
em
pre
sa le
s re
ga
la 8
pro
du
cto
s a
dic
iona
les
cad
a v
ez
qu
e
ha
cen
un
pe
did
o y
un
a e
scue
la e
n C
ost
a R
ica
so
stu
vo q
ue
cie
rta
s e
mp
resa
s
ha
cen
ofe
rta
s es
pe
cial
es
cua
nd
o s
e h
ace
n p
ed
ido
s q
ue
su
pe
ran
los
25
0,0
00
Co
lon
es
(US
$4
65
.00
).
Ma
teri
ale
s o
art
ícu
los
oto
rga
do
s g
ratu
itam
en
te p
or
las
em
pre
sas
En
el 5
8%
de
las
esc
ue
las
eva
lua
da
s, s
e o
bse
rva
ron
re
frig
era
do
res
o c
on
te-
ne
do
res
de
he
lad
o c
on
el n
omb
re d
e a
lgu
na
ma
rca
. U
na
esc
ue
la e
n M
éxi
co
ten
ía u
n r
efr
ige
rad
or
de
un
a m
arc
a;
en
Co
sta
Ric
a,
tre
s e
scu
ela
s te
nía
n r
e-
frig
era
do
res
de
5 m
arc
as
dife
ren
tes;
po
r ú
ltim
o,
en
Arg
en
tina
, tr
es
esc
uel
as
ten
ían
re
frig
era
do
res
de
2 d
ifere
nte
s m
arc
as.
Au
nq
ue
se
ob
serv
aro
n t
od
os
los
ma
teri
ale
s y
art
ícu
los
(p.
ej.
ute
nsi
lios
de
co
me
do
r, r
efr
ige
rad
ore
s, e
xhi-
Características
México
(n=4)
Costa R
ica
(n=4)
Argentina
(n=4)
No
. d
e e
scu
ela
s co
n e
mp
aq
ue
s d
irig
ido
s a
niñ
os
en
los
kio
scos
2
3
0
No
. d
e t
écn
ica
s id
en
tific
ad
as
6
4
0
Tip
o d
e t
écn
ica
s u
tiliz
ad
as
• C
ari
catu
ras.
• P
ers
on
aje
de
m
arc
a r
eg
is-
tra
da
.
• P
ers
on
aje
re
pre
sen
tan
te
de
l pro
du
cto
.
• P
rom
oci
on
es.
• C
lave
s vi
sua
-le
s re
laci
on
a-
da
s a
la m
úsi
-ca
, d
ep
ort
e,
vid
eoju
eg
os
y ci
ne
.
• P
ala
bra
“n
iño
.”
• C
ari
catu
ras.
• P
ers
on
aje
de
m
arc
a r
eg
istr
a-
da
.
• Im
ag
en
de
un
n
iño
me
no
r d
e
16
añ
os.
• O
bje
to a
ntr
op
o-
mó
rfic
o
28
bid
ore
s, b
ote
s d
e b
asu
ra,
eq
uip
o d
e e
du
caci
ón
fís
ica
) d
e la
esc
uel
a,
los
refr
i-
ge
rad
ore
s o
co
nte
ne
do
res
de
he
lad
o f
ue
ron
los
ún
icos
co
n p
rom
oci
ón
y p
u-
blic
ida
d q
ue
ha
bía
n s
ido
oto
rga
do
s g
ratu
itam
en
te p
or
alg
un
a e
mp
resa
. A
ctiv
ida
de
s es
cola
res
pa
tro
cin
ad
as
po
r la
s e
mp
resa
s L
os
dir
ect
ore
s d
el 5
0%
de
las
esc
uel
as
eva
lua
da
s, r
ep
ort
aro
n q
ue
du
ran
te
los
últi
mo
s tr
es
añ
os
alg
un
as
em
pre
sas
de
alim
en
tos
y/o
be
bid
as
ha
bía
n
rea
liza
do
act
ivid
ad
es
en
su
s in
sta
laci
on
es.
El n
úm
ero
de
esc
ue
las
qu
e h
a-
bía
n s
ido
be
nef
icia
da
s y
el n
úm
ero
de
act
ivid
ad
es
rep
ort
ad
as
fue
ma
yor
en
Co
sta
Ric
a.
La
en
tre
ga
de
pro
du
cto
s g
ratis
fu
e u
na
prá
ctic
a c
om
ún
en
to
do
s
los
pa
íses
; m
ien
tra
s q
ue
las
cha
rla
s e
du
cativ
as
se r
ep
ort
aro
n ú
nic
am
en
te e
n
do
s p
aís
es.
En
Co
sta
Ric
a,
las
cha
rla
s fu
ero
n p
atr
oci
na
das
po
r e
mp
resa
s d
e
pro
du
cto
s lá
cte
os
y e
n A
rgen
tina
po
r u
na
em
pre
sa d
e a
gu
a p
ura
em
bo
tella
da
(ve
r T
ab
la 6
).
Tabla 6. Actividades patrocinadas por las empresas de alimentos y/o
bebidas en escuelas de tres países de A
mérica Latina (n=12).
Característi-
cas
México
(n=4)
Costa R
ica
(n=4)
Argentina
(n=4)
No
. d
e e
scu
e-
las
con
act
ivi-
da
de
s p
atr
oci
-n
ad
as
1
3
2
No
. d
e a
ctiv
ida
-d
es
pa
tro
cin
a-
da
s 2
5
2
Tip
os
de
act
ivi-
da
de
s p
atr
oci
-n
ad
as
• P
rue
ba
s d
e
sab
or
• E
ntr
eg
a d
e
ga
seo
sas
gra
tuita
s
en
el D
ía
de
l Niñ
o.
• E
ntr
eg
a d
e c
up
on
es:
e
ntr
ad
as
al c
ine
y
alim
en
tos.
• C
ha
rla
s e
du
cativ
as
dir
igid
as
a p
ad
res,
im
pa
rtid
as
po
r n
utr
i-ci
on
ista
de
un
a e
m-
pre
sa d
e g
olo
sin
as
sala
da
s.
• C
ha
rla
de
alim
en
ta-
ció
n,
ob
ra d
e t
ea
tro
y
en
tre
ga
de
cajit
as
de
le
che
.
• C
ha
rla
de
alim
en
ta-
ció
n,
recr
eo
act
ivo
y
en
tre
ga
de
cajit
as
de
le
che
.
• E
ntr
eg
a
de
ga
seo
-sa
s g
ratu
i-ta
s e
n t
or-
ne
o d
e
futb
ol.
• C
ha
rla
e
du
cativ
a
dir
igid
a a
e
stu
dia
n-
tes
de
se
-cu
nd
ari
a,
imp
art
ida
p
or
nu
tri-
cio
nis
ta d
e
un
a e
m-
pre
sa d
e
ag
ua
pu
ra.
29
Va
rio
s a
cto
res
cla
ve c
on
sid
era
ron
qu
e e
ste
tip
o d
e a
ctiv
ida
de
s p
atr
oci
na
da
s
po
r e
mp
resa
s so
n c
ad
a v
ez
má
s fr
ecu
en
tes
en
las
escu
ela
s. E
n M
éxi
co, s
os-
tuvi
ero
n q
ue
las
em
pre
sas
pa
tro
cin
an
eve
nto
s q
ue
pro
mu
eve
n c
ultu
ra o
act
ivi-
da
d f
ísic
a (
p.
ej.
torn
eo
s d
ep
ort
ivo
s) o
ap
oya
n a
las
esc
ue
las
pa
ra m
ejo
rar
su
infr
ae
stru
ctu
ra (
p.
ej.
pin
tar
pa
red
es)
o e
qu
ipa
mie
nto
(p
. e
j. ca
mp
añ
as
de
intr
o-
du
cció
n d
e b
eb
ed
ero
s co
n e
l lo
go
de
la e
mp
resa
). E
n C
ost
a R
ica
, la
re
pre
sen
-
tan
te d
e lo
s in
stitu
tos
de
inve
stig
aci
ón
y la
ma
dre
de
fa
mili
a c
om
pa
rtie
ron
ha
-
be
r o
bse
rva
do
act
ivid
ad
es
pla
nifi
cad
as
po
r la
s e
scu
ela
s, p
ero
pa
tro
cin
ad
as
po
r
alg
un
as
ma
rca
s. F
ina
lme
nte
, e
n A
rge
ntin
a,
la r
ep
rese
nta
nte
de
la p
rom
oci
ón
y
pu
blic
ida
d c
om
en
tó q
ue
en
los
últi
mo
s a
ño
s la
s m
arc
as
ha
n e
mp
eza
do
a r
ea
li-
zar
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d e
n la
s e
scu
ela
s co
n e
l obje
tivo
de
ed
uca
r a
los
ni-
ño
s. H
ech
o q
ue
fu
e e
xplic
ado
a m
ayo
r d
eta
lle p
or
la r
ep
rese
nta
nte
de
l go
-
bie
rno
qu
e h
a v
isto
a e
mp
resa
s o
rga
niz
ar
cam
pa
ña
s d
en
tro
de
las
esc
ue
las
pa
ra p
rom
ove
r co
nd
uct
as
salu
da
ble
s, p
ero
re
saltó
la c
onf
usi
ón
qu
e p
ue
de
oca
sio
na
r e
n la
s p
ers
on
as.
“�p
lan
tea
n c
am
pa
ña
s d
e e
du
ca
ció
n a
lime
nta
ria
, p
ero
�a
pa
rece
n lo
s lo
-
go
s d
e la
em
pre
sa
y t
am
bié
n a
lgú
n m
en
saje
qu
e a
lud
e a
alg
un
o d
e s
us
pro
du
cto
s�
tam
po
co
so
n s
utile
s.
De
sp
ués b
ue
no
[m
arc
a d
e g
ase
osa]
co
n
el -d
ale
ju
gu
em
os-
do
nd
e e
nto
nce
s u
no
po
drí
a d
ecir
qu
e e
l m
en
saje
, está
bie
n q
ue
pro
mu
eva
s la
activid
ad
fís
ica
, p
ero
un
po
co
el m
en
saje
es –
si
ha
ce
s e
jerc
icio
no
im
po
rta
, p
od
es s
eg
uir
to
ma
nd
o [
la g
ase
o-
sa].
” (A
rge
ntin
a,
Rep
rese
nta
nte
de
l G
ob
iern
o)
Otr
os
me
dio
s S
e e
valu
ó t
am
bié
n s
i en
los
me
dio
s d
e c
om
un
ica
ció
n d
e la
s e
scu
ela
s, s
e
tra
nsm
itía
alg
ún
tip
o d
e p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
. A
pe
sar
de
qu
e a
lgu
na
s e
s-
cue
las
rep
ort
aro
n t
en
er
un
sis
tem
a d
e m
eg
afo
nía
, b
ole
tín
de
an
un
cio
s, a
nu
a-
rio
s, s
itio
s w
eb
o r
ed
es
soci
ale
s; lo
s d
ire
cto
res
exp
resa
ron
qu
e n
o s
e t
ran
smi-
tía
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e a
lime
nto
s y/
o b
eb
ida
s.
Pro
moci
ón y
pub
licid
ad a
l ext
erior
de
las
esc
uela
s
Se
ca
min
ó a
fue
ra d
e la
s in
sta
laci
on
es
esco
lare
s p
ara
ob
serv
ar
si h
ab
ían
kio
s-
cos,
ve
nd
ed
ore
s a
mb
ula
nte
s y
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e a
lime
nto
s y/
o b
eb
i-
da
s. S
e e
nco
ntr
ó q
ue
el 5
8%
de
las
esc
ue
las
ten
ía k
iosc
os y
/o v
en
de
do
res
am
bu
lan
tes
y e
l 25
% t
en
ía a
lgú
n t
ipo
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d e
xte
rna
. E
n M
éxi
co y
Co
sta
Ric
a f
ue
do
nd
e e
l ma
yor
nú
me
ro d
e e
scu
ela
s te
nía
n k
ios-
cos,
ve
nd
ed
ore
s a
mb
ula
nte
s o
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d e
xte
rna
. L
a p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
se
dio
a t
ravé
s d
e la
co
loca
ció
n d
e a
fich
es
en
pa
red
es
ext
ern
as,
valla
s o
la p
rese
nci
a d
e a
lgún
re
sta
ura
nte
rá
pid
o.
La
s m
arc
as
qu
e s
e p
ub
licita
-
ron
va
ría
n e
n c
ad
a p
aís
, a
un
qu
e e
n C
ost
a R
ica
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
de
30
com
ida
rá
pid
a f
ue
la m
ás
com
ún
de
bid
o a
qu
e u
na
de
las
esc
ue
las
se e
nco
n-
tra
ba
ro
de
ad
a d
e e
ste
tip
o d
e r
est
au
ran
tes
(ve
r F
igu
ra 2
).
Figura 2. Promoción y publicidad en los exteriores de escuelas en tres
países de A
mérica Latina.
Conoci
mie
nto
de
los
direct
ore
s ace
rca d
e n
orm
as
o r
egula
cion
es
Lo
s d
ire
cto
res
de
l 67
% d
e la
s e
scu
ela
s e
valu
ad
as
rep
ort
aro
n la
exi
ste
nci
a d
e
alg
ún
tip
o d
e n
orm
a o
re
gu
laci
ón
(e
scri
ta o
ve
rba
l) q
ue
lim
ita o
pro
híb
e la
pro
-
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e c
ua
lqu
ier
tipo
de
pro
du
cto
, in
clu
yen
do
de
alim
en
tos
y
las
be
bid
as.
A
l eva
lua
r p
or
pa
ís,
en
do
s e
scu
ela
s d
e M
éxi
co s
ostu
vie
ron
te
ne
rla
s y
qu
e
era
n li
ne
am
ien
tos
pro
po
rcio
na
do
s p
or
el M
inis
teri
o d
e E
duca
ció
n.
La
s di
rect
o-
ras
exp
lica
ron
qu
e s
e p
roh
íbe
la “
pro
pa
ga
nd
a d
e t
od
o t
ipo
en
el i
nte
rio
r d
e la
esc
ue
la”
o “
la e
ntr
ad
a d
e g
en
te e
xtra
ña
” (q
ue
incl
uye
n a
pe
rso
na
s d
e e
mp
re-
sas)
. N
ing
un
a m
en
cio
nó
la r
eg
ula
ció
n g
ub
ern
am
en
tal e
n la
qu
e e
sta
ble
cen
los
line
am
ien
tos
ge
ne
rale
s p
ara
el e
xpe
nd
io o
dis
trib
uci
ón
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s
en
los
est
ab
leci
mie
nto
s d
e c
on
sum
o e
sco
lar.
En
las
cua
tro
esc
ue
las
de
Cos
ta
Ric
a r
ep
ort
aro
n t
en
er
reg
ula
cio
ne
s d
e e
ste
tip
o.
Tre
s d
e la
s d
ire
cto
ras
hic
iero
n
refe
ren
cia
al “
Re
gla
me
nto
pa
ra e
l Fu
nci
on
am
ien
to y
Ad
min
istr
aci
ón
del
Se
rvi-
cio
de
So
da
en
los
Ce
ntr
os
Ed
uca
tivo
s” e
ind
ica
ron
qu
e e
ste
do
cum
en
to la
s
ori
en
ta e
n e
l tip
o d
e a
lime
nto
y/o
be
bid
a q
ue
se
pu
ed
e v
en
de
r e
n lo
s ki
osc
os
y
el t
ipo
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d q
ue
es
pe
rmiti
da
en
las
esc
ue
las.
La
dir
ect
o-
ra d
e u
na
esc
ue
la d
e n
ive
l so
cio-
eco
nó
mic
o m
ed
io-a
lto m
an
ifest
ó s
u d
ificu
ltad
en
cu
mp
lir a
to
talid
ad
co
n lo
pla
nte
ad
o p
or
est
e r
eg
lam
en
to,
ya q
ue
mu
cha
s
vece
s h
a q
ue
rid
o r
ea
liza
r ca
mb
ios
po
sitiv
os
en
los
tipo
s d
e a
lime
nto
s d
isp
on
i-
31
ble
s, p
ero
ha
re
cib
ido
pro
test
as
de
los
est
ud
ian
tes
y p
ad
res
de
fa
mili
a (
p.
ej.
elim
ina
ció
n d
e la
s g
ase
osa
s).
En
Arg
en
tina
, la
s d
ire
cto
ras
de
do
s e
scu
ela
s
sost
uvi
ero
n q
ue
el r
eg
lam
en
to d
e la
mis
ma
esc
ue
la p
roh
ibía
la p
rom
oci
ón
y
pu
blic
ida
d d
e c
ua
lqu
ier
tipo
. PROMOCIÓ
N Y PUBLICID
AD EN INTERNET
Lo
s tr
es
pa
íse
s q
ue
fu
ero
n in
clu
idos
en
el e
stu
dio
ca
rece
n d
e r
eg
ula
cio
ne
s
gu
be
rna
me
nta
les
qu
e li
mite
n o
pro
híb
an
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
de
alim
en
-
tos
y b
eb
ida
s d
irig
idas
a n
iños
en
In
tern
et.
La
ma
yorí
a d
e a
cto
res
cla
ve o
pin
ó q
ue
est
e t
ipo
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d
va e
n a
um
en
to,
esp
eci
alm
en
te a
tra
vés
de
las
red
es
soci
ale
s, s
itio
s w
eb
, ju
e-
go
s, c
on
curs
os,
vid
eo
s y
ap
lica
cio
nes
en
los
telé
fon
os
celu
lare
s, e
n d
on
de
el
uso
de
est
rate
gia
s d
e p
rom
oci
ón
de
ma
rca
s (l
og
o,
pe
rso
naje
re
pre
sen
tan
te
de
l pro
du
cto
, e
mp
aq
ue
, a
lime
nto
en
sí)
pa
rece
se
r fr
ecu
ente
.
“�lo
qu
e h
em
os v
isto
es im
pre
sio
na
nte
, d
e la
s p
ág
inas w
eb
, p
or
eje
mp
lo
de
[e
mp
resa
de
ce
rea
l] y
de
otr
as e
mp
resa
s,
qu
e lo
s n
iños p
ue
de
n p
asa
r
ah
í ju
ga
nd
o m
ed
ia h
ora
o m
ás c
on
ju
eg
os v
incu
lad
os a
lo
s p
ers
on
aje
s d
e
la m
arc
a,
a la
s m
arc
as y
esto
ge
ne
ra c
om
o u
na
fid
elid
ad
po
r p
art
e d
e lo
s
niñ
os a
eso
s p
rod
ucto
s.”
(M
éxic
o,
Rep
rese
nta
nte
de
la
Aso
cia
ció
n C
ivil)
A
un
qu
e h
ay
un
a g
ran
ne
cesi
da
d d
e r
eg
ula
r la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d e
n I
n-
tern
et,
la r
ep
rese
nta
nte
de
l go
bie
rno
de
Co
sta
Ric
a r
eco
noci
ó q
ue
se
rá m
uy
difí
cil c
olo
carl
e lí
mite
s. E
l re
pre
sen
tan
te d
e la
ind
ust
ria
alim
en
tari
a d
e A
rge
nti-
na
ta
mb
ién
so
stu
vo q
ue
“In
tern
et
es
tierr
a d
e n
ad
ie,”
en
do
nd
e la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d e
s m
uy
difí
cil c
on
tro
lar
y d
ep
en
de
rá m
ás
de
la b
ue
na
vo
lun
tad
de
las
em
pre
sas
en
util
iza
r e
stra
teg
ias
ad
ecu
ad
as
pa
ra lo
s n
iño
s.
Siti
os
we
b, re
des
soci
ale
s y
Apps
iden
tific
ad
os
para
la e
valu
aci
ón
S
e e
valu
aro
n 5
6 s
itio
s w
eb
, 83
pá
gin
as
de
Fa
ceb
oo
k, 3
2 p
ág
ina
s d
e T
witt
er,
29
pá
gin
as
de
Yo
uT
ub
e y
9 A
pp
s d
e 1
8 e
mp
resa
s d
e t
res
pa
íse
s d
e A
mé
rica
La
tina
(ve
r F
igu
ra 3
).
32
Figura 3. Número de sitios web
, red
es sociales
y A
pps iden
tifica
dos
para la evaluación de la pro
moción y publicidad
en In
tern
et
en A
rgen
tina, C
osta Rica y M
éxico
Arg
entina
Costa Rica
Méx
ico
33
Pro
moci
ón y
pub
licid
ad e
n s
itios
web
Cara
cterí
stic
as
genera
les
De 9
5 s
itios
web
identif
icad
os
de la
s 18
em
pre
sas
sele
ccio
nad
as
para
el
est
udio
(32 e
n M
éxi
co,
17 e
n C
ost
a R
ica
y 4
6 e
n A
rge
ntin
a),
56
siti
os
tenía
n técn
icas
de
pro
moci
ón y
pu
blic
idad d
irig
idas
a n
iños.
De e
stos,
el
45%
pert
en
ecí
an a
las
em
pre
sas
de M
éxi
co, e
l 16%
a la
s em
pre
sas
de
Cost
a R
ica y
el 3
9%
a la
s d
e A
rgentin
a (
ver
Fig
ura
3).
Los
sitio
s w
eb
pu
blic
itaro
n d
ivers
os
pro
duct
os,
pero
el t
ipo d
e a
limento
o
beb
ida q
ue
más
se p
ublic
itó f
ue d
ifere
nte
en c
ad
a p
aís
: en M
éxi
co, fu
ero
n
las
go
losi
nas
sala
das
y lo
s ce
reale
s o b
arr
as
de c
ere
al q
ue s
e p
rom
ovi
e-
ron e
n e
l 24%
de s
us
sitio
s; e
n C
ost
a R
ica, la
s ag
uas
gase
osa
s en e
l
56%
y e
n A
rgentin
a, la
s ga
lleta
s dulc
es/
sala
das
o p
ast
ele
s e
n e
l 36%
(ve
r
Anexo
2).
No f
ue c
om
ún e
nco
ntr
ar
sitio
s que o
frecí
an la
opci
ón d
e r
egis
trars
e, se
dio
ún
icam
ente
en e
l 13%
(nin
gun
o d
e C
ost
a R
ica).
En
est
os
caso
s,
siem
pre
solic
itaro
n in
form
aci
ón p
ers
ona
l (p.
ej.
corr
eo e
lect
rón
ico, fe
cha
de n
aci
mie
nto
, se
xo),
pero
sola
mente
el 4
3%
ten
ía b
loqueo
de e
da
d y
el
29%
pedía
perm
iso a
los
padre
s de f
am
ilia e
n e
l caso
de q
ue f
uera
un
niñ
o e
l qu
e q
uis
iese
reg
istr
ars
e.
Pro
moci
ón y
pub
licid
ad d
irig
ida a
niñ
os
La p
rom
oci
ón y
pub
licid
ad d
irig
ida a
niñ
os
en
siti
os
we
b f
ue e
valu
ad
a a
travé
s d
e la
pre
senci
a o
au
senci
a d
e: té
cnic
as
de p
rom
oció
n y
pu
blic
idad
dirig
ida a
niñ
os,
est
rate
gia
s de p
rom
oci
ón d
e m
arc
a (
logo, p
ers
onaje
re-
pre
senta
nte
de
l pro
duct
o,
em
paque, pro
duct
o e
n s
í), o
bse
qu
ios
y ju
egos
virt
uale
s. S
e e
nco
ntr
ó q
ue e
l 98%
de lo
s si
tios
incl
uía
técn
icas
de p
rom
o-
ción y
public
idad d
irig
ida a
niñ
os,
el 1
00%
incl
uía
est
rate
gia
s de m
arc
a, el
32%
ofr
ecí
a a
lgú
n o
bse
qu
io y
el 4
6%
de lo
s si
tios
tenía
juegos
virt
ua
les
con lo
s que lo
s n
iños
po
día
n in
tera
ctuar
(ver
Fig
ura
4).
34
Figura 4. P
romoción y publicidad dirigida a niños en sitios w
eb de tres
países de A
mérica Latina (n=56).
•
Técnicas de promoción y publicidad dirigida a niños:
En
Mé
xico
y A
rge
ntin
a,
la c
aric
atu
ra f
ue
la t
écn
ica
qu
e a
pa
reci
ó e
n la
ma
-
yor
can
tida
d d
e s
itio
s w
eb
, 84
% y
68
%,
resp
ect
iva
me
nte
. M
ien
tra
s q
ue
en
el 8
9%
de
los
sitio
s d
e C
ost
a R
ica
, fu
ero
n la
s cl
ave
s re
laci
on
ad
as
a la
mú
sica
, e
l de
po
rte
, vi
de
oju
eg
o,
cin
e o
jue
go
s cl
ásic
os (
ver
An
exo
3).
D
el t
ota
l de
siti
os
we
b q
ue
ten
ían
té
cnic
as
diri
gid
as a
niñ
os e
n lo
s tr
es
pa
íse
s, la
ma
yorí
a t
en
ía e
ntr
e 1
y 4
té
cnic
as
(50-
73
%);
au
nq
ue
ta
mb
ién
ha
bía
n v
ari
os
qu
e t
en
ían
en
tre
5 y
8 t
écn
ica
s (2
3-5
0%
) (v
er
An
exo
4).
La
me
dia
± D
E d
e la
esc
ala
de
té
cnic
as d
irig
idas
a n
iño
s fu
e d
e 4
.3 ±
2.0
té
c-
nic
as
en
Mé
xico
, 3
.3 ±
2.1
en
Co
sta
Ric
a y
3.3
± 1
.5 e
n A
rge
ntin
a.
Ind
i-
can
do
qu
e lo
s si
tios
we
b u
tiliz
aro
n e
n p
rom
ed
io e
ntr
e t
res
y cu
atr
o t
écn
i-
cas
cad
a u
no
. •
Estrategias de promoción de m
arca:
L
a in
clus
ión
de
est
as e
stra
teg
ias
en
los
sitio
s w
eb
fu
e m
uy
com
ún
. E
l
10
0%
de
los
sitio
s te
nía
el l
ogo
, e
ntr
e e
l 77
% y
96
% t
en
ía e
l em
pa
qu
e d
el
pro
du
cto
y e
ntr
e e
l 59
% y
84
% e
l alim
en
to o
la b
eb
ida
en
sí.
Lo
s p
ers
on
a-
jes
rep
rese
nta
nte
s d
el p
rod
uct
o,
fue
la e
stra
teg
ia m
en
os
util
iza
da
en
los
pa
íse
s (4
1-4
4%
) (v
er
An
exo
3).
•
Obsequios:
A
lgu
no
s si
tios
we
b b
rin
da
ron
ob
seq
uio
s a
tra
ctiv
os
pa
ra lo
s n
iño
s. L
os
de
Co
sta
Ric
a f
ue
ron
los
qu
e h
icie
ron
ma
yor
uso
de
ello
s, e
nco
ntr
án
do
los
en
el 4
4%
de
su
s si
tios.
Mie
ntr
as
qu
e e
n M
éxi
co y
Arg
en
tina
, e
n e
l 36
% y
35
23
%,
resp
ect
iva
me
nte
. A
sim
ism
o,
la c
an
tida
d d
e o
bse
qu
ios
ofr
eci
do
s p
or
sitio
fu
e m
ayo
r e
n C
ost
a R
ica
, co
n u
na
me
dia
na
(P
10
-P9
0)
de
17
.7 (
5-
39
); c
om
pa
rad
o c
on
6.0
(1
-33
) e
n M
éxi
co y
5.0
(5
-9)
en
Arg
en
tina
. E
n
ge
ne
ral,
los
de
sca
rga
ble
s p
ara
co
mp
uta
do
ra (
p.
ej.
fon
do
o g
ua
rda
pa
n-
talla
s, m
úsi
ca,
tarje
tas)
y lo
s im
pri
mib
les
(p.
ej.
cue
nto
s, h
oja
s d
e c
olo
-
rea
r) f
ue
ron
los
tipo
s d
e o
bse
qu
ios
má
s u
tiliz
ad
os.
•
Juegos virtuales:
L
os
jue
go
s b
usc
an
mo
tiva
r a
los
niñ
os a
pe
rma
ne
cer
po
r m
ás
tiem
po
en
los
sitio
s in
tera
ctu
an
do
co
n lo
qu
e la
s m
arc
as
de
cid
en
mo
stra
rle
s. S
e
en
con
tra
ron
jue
go
s fu
nci
on
and
o e
n e
l 50
% d
e lo
s si
tios
de A
rge
ntin
a,
com
pa
rad
o c
on
44
% d
e M
éxi
co y
Co
sta
Ric
a.
Sin
em
ba
rgo
, e
n lo
s si
tios
de
Mé
xico
ha
bía
n m
ás
jue
go
s d
isp
oni
ble
s, c
on
un
a m
ed
ian
a (
P1
0-P
90
)
de
3.0
(1
-5)
jue
go
s p
or
sitio
; m
ien
tra
s q
ue
en
Co
sta
Ric
a f
ue
de
2.0
(1
-7)
y A
rge
ntin
a d
e 1
.0 (
1-4
). D
en
tro
de
l fu
nci
on
am
ien
to d
el m
ism
o ju
eg
o f
ue
com
ún
en
con
tra
r té
cnic
as
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
s a
niñ
os
y
est
rate
gia
s d
e p
rom
oci
ón
de
ma
rca
, a
un
qu
e s
ólo
se
ob
serv
ó q
ue
el 3
%
de
los
jue
go
s d
e M
éxi
co in
clu
ían
un
a d
ecl
ara
ció
n q
ue
info
rma
ra d
e la
pre
sen
cia
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d.
Pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a p
ad
res
de
fa
mili
a
La
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a lo
s p
ad
res
de
fa
mili
a e
n lo
s si
tios
we
b
fue
eva
lua
da
a t
ravé
s d
e la
pre
sen
cia
o a
use
nci
a d
e in
form
aci
ón
o r
eco
me
n-
da
cio
ne
s re
laci
on
ad
as
a s
us
hijo
s. E
n g
en
era
l, e
l 23
% d
e lo
s si
tios
las
bri
nd
a-
ba
. E
n d
on
de
los
sitio
s d
e A
rge
ntin
a la
s in
clu
yero
n c
on
ma
yor
fre
cue
nci
a
(27
%),
mie
ntr
as
qu
e e
n C
ost
a R
ica
en
el 2
2%
y e
n M
éxi
co e
n e
l 20
% d
e s
us
sitio
s. V
ari
os
tem
as
fue
ron
ab
ord
ad
os,
pe
ro e
l de
nu
tric
ión
y a
lime
nta
ció
n f
ue
el m
ás
me
nci
on
ad
o (
67
-10
0%
). T
am
bié
n e
s im
po
rta
nte
ob
serv
ar
qu
e e
l 60
%
de
los
sitio
s e
n M
éxi
co,
el 5
0% e
n C
ost
a R
ica
y e
l 33
% e
n A
rge
ntin
a b
rin
da
-
ron
re
com
en
da
cio
ne
s d
e s
us
pro
du
cto
s a
los
pa
dre
s d
e f
amili
a p
ara
el c
on
su-
mo
de
su
s h
ijos
(ve
r F
igu
ra 5
).
36
Figura 5. Temas compartidos a padres de familias en relación a sus hijos
en páginas de Facebook de tres países de A
mérica Latina (n=13).
E
stra
teg
ias
de
pro
tecc
ión
par
a n
iño
s E
xist
en
div
ers
as
est
rate
gia
s q
ue
las
em
pre
sas
usa
n p
ara
info
rma
rle
al c
on
su-
mid
or
ace
rca
de
su
s p
ráct
icas
, lo
qu
e h
ace
n c
on
la in
form
aci
ón
pe
rso
na
l bri
n-
da
da
o d
el t
ipo
de
co
nd
uct
as q
ue
se
de
be
n a
do
pta
r p
ara
lle
var
un
a v
ida
má
s
salu
da
ble
. L
a m
ayo
ría
de
est
a in
form
aci
ón
es
colo
cad
a e
n lo
s e
spa
cio
s m
en
os
visi
ble
s d
el s
itio
.
37
La
s e
stra
teg
ias
de
pro
tecc
ión
fu
ero
n e
valu
ad
as
a t
ravé
s d
e la
pre
sen
cia
o
au
sen
cia
de
de
cla
raci
on
es
que
info
rma
n s
ob
re la
p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
,
po
lític
as d
e p
riva
cid
ad
y m
en
saje
s q
ue
pro
mu
eve
n u
na
alim
en
taci
ón
sa
lud
a-
ble
y/o
act
ivid
ad
fís
ica
. S
e e
nco
ntr
ó q
ue
ún
ica
me
nte
el 4
% d
e lo
s si
tios
ten
ía
de
cla
raci
on
es
qu
e in
form
ab
an
de
la p
rese
nci
a d
e p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
, e
l
77
% in
clu
ía p
olít
ica
s d
e p
riva
cid
ad
y e
l 21
% t
en
ía a
lgú
n m
en
saje
pro
mo
vie
n-
do
un
a a
lime
nta
ció
n s
alu
da
ble
y/o
la p
ráct
ica
de
act
ivid
ad
fís
ica
. S
ola
me
nte
alg
un
os
sitio
s w
eb d
e M
éxi
co in
cluye
ron declaraciones que in
for-
maban de la presencia de promoción y publicidad e
n e
l s
itio
y m
ensajes
que pro
movieran conductas saludables.
La
s políticas de publicidad s
e
ob
serv
aro
n e
n m
ás
de
la m
itad
de
los
sitio
s e
n lo
s p
aís
es (
67-
88
%),
en
do
n-
de
exp
lica
ba
n d
e m
an
era
su
pe
rfic
ial e
l uso
qu
e s
e le
da
ría
a la
info
rma
ció
n
pe
rso
na
l de
los
usu
ari
os.
El u
so d
e “
coo
kie
s” (
ga
lleta
info
rmá
tica
, cu
ya f
un
-
ció
n e
s co
nse
gu
ir in
form
aci
ón s
ob
re lo
s h
áb
itos
de
na
vega
ció
n d
el u
sua
rio
) y
el m
an
ejo
esp
ecí
fico
los
niñ
os f
ue
ron
los
tem
as
me
no
s a
bo
rda
do
s e
n la
s p
olí-
tica
s d
e p
riva
cid
ad
(ve
r F
igu
ra 6
).
Figura 6. Estrategias de protección utiliza
das en lo
s sitios w
eb de tres
países de América Latina (n=56).
P
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
en
Fa
ceb
oo
k C
ara
cte
ríst
ica
s g
en
era
les
Se
eva
lua
ron
83
pá
gin
as
de
Fa
ceb
oo
k d
e la
s 1
8 e
mp
resa
s se
lecc
ion
ad
as
pa
ra e
l est
ud
io.
El 5
0%
de
las
pá
gin
as
pe
rte
ne
cía
n a
las
em
pre
sas
de
Mé
xi-
co,
el 1
9%
a la
s d
e C
ost
a R
ica
y e
l 31
% a
las
de
Arg
en
tina
(ve
r F
igu
ra 3
)
38
La
s p
ág
ina
s p
ub
licita
ron
div
ers
os
pro
du
cto
s, p
ero
lo q
ue
má
s se
pu
blic
itó e
n
Mé
xico
fu
ero
n la
s g
alle
tas
dulc
es/
sala
da
s o
pas
tele
s q
ue
se p
rom
ovi
ero
n e
n e
l
61
% d
e la
s p
ág
ina
s; e
n C
ost
a R
ica
, la
s g
olo
sin
as
sala
da
s e
n e
l 50
% y
en
Ar-
ge
ntin
a,
los
du
lce
s o
ch
oco
late
s e
n e
l 35
%.
En
pro
me
dio
las
pá
gin
as
de
Fa
ceb
oo
k te
nía
n 3
.1 a
ño
s d
e a
ntig
üe
da
d.
Sie
nd
o
las
pá
gin
as
de
Mé
xico
las
que
lle
vab
an
má
s a
ño
s a
ctiv
as,
co
n u
na
me
dia
± D
E
de
3.3
± 0
.9 a
ño
s, c
om
pa
rad
o c
on
2.9
± 1
.7 d
e C
ost
a R
ica
y 3
.0 ±
1.7
de
Ar-
ge
ntin
a.
H
ub
o m
uch
a a
ctiv
ida
d e
n la
s p
ág
ina
s d
ura
nte
las
8 s
em
an
as
de
eva
lua
ció
n.
Po
r u
n la
do
, la
me
dia
na
de
“p
ost
s” r
ea
liza
do
s p
or
las
em
pre
sas
en
Co
sta
Ric
a
fue
ma
yor
en
ese
pe
rio
do
, e
n d
on
de
la m
itad
de
las
pá
gin
as
hic
iero
n m
ás
de
58
“p
ost
s.”
Sin
em
ba
rgo
, lo
s “f
an
s” f
ue
ron
má
s a
ctiv
os
en
las
pá
gin
as
de
Mé
xi-
co”,
co
n la
mita
d d
e la
s p
ág
ina
s re
cib
ien
do
má
s d
e 8
,97
2 “
like
s” c
ad
a u
na
y
30
9 c
om
en
tari
os
po
r e
sto
s “p
ost
s”.
No
ob
sta
nte
, lo
s “p
ost
s” d
e la
s p
ág
ina
s d
e
Arg
en
tina
fu
ero
n c
om
pa
rtid
os
con
ma
yor
fre
cue
nci
a (
ver
Ta
bla
7).
Tabla 7. Actividad de las páginas de Facebook durante las 8 semanas de
eva
luación en tres países de A
mérica Latina (n=83).
Pa
ra e
ste
est
ud
io,
se e
valu
aro
n ú
nic
am
en
te lo
s “p
ost
s” c
on
imá
ge
ne
s o
vid
eo
s
dir
igid
os
a n
iño
s. L
as
pá
gin
as
de
Mé
xico
re
aliz
aro
n u
n t
ota
l de
1,5
37
“p
ost
s”
du
ran
te la
s o
cho
se
ma
na
s d
e e
valu
aci
ón
y 1
,47
1 d
e e
llos
ten
ían
un
a im
ag
en
o
vid
eo
; d
e e
sto
s, e
l 75
% e
stab
a d
irig
ido
a n
iño
s. L
as p
ág
ina
s d
e C
ost
a R
ica
rea
liza
ron
85
9 “
po
sts”
y 8
14
te
nía
n im
ag
en
o v
ide
o;
de
est
os,
el 4
8%
est
ab
a
dir
igid
o a
niñ
os.
Po
r ú
ltim
o,
las
pá
gin
as
de
Arg
en
tina
re
aliz
aro
n 5
63
“p
ost
s” y
55
8 t
en
ían
ima
ge
n o
vid
eo
; d
e e
sto
s, e
l 56
% e
sta
ba
dir
igid
o a
niñ
os.
Actividad durante las 8
semanas de eva
luación
[me
dia
na
(P
10-P
90)
]:
México
(n=41)
Costa R
ica
(n=16)
Argentina
(n=26)
Po
sts
rea
liza
do
s p
or
las
em
pre
sas
16
.0
(7-9
4)
57
.5
(0-1
03
) 2
2.5
(0
-47
)
Lik
es
ob
ten
idos
8
,97
2.0
(1
4-1
36
,46
2)
2,2
07
.5
(0-7
,92
3)
3,4
73
.0
(0-9
3,8
75
)
Co
me
nta
rio
s re
cib
ido
s 3
09
.0
(2-1
,69
4)
18
0.5
0
-1,8
51
) 2
85
.0
(0-3
,83
0)
Po
sts
com
pa
rtid
os
16
7.0
(0
-1,4
06
) 3
3.0
(0
-46
6)
31
1.5
(0
-6,3
30
)
39
Pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a n
iño
s
La
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a n
iño
s e
n la
s p
ág
ina
s d
e F
ace
bo
ok
fue
eva
lua
da
a t
ravé
s d
e la
pre
sen
cia
o a
use
nci
a d
e:
técn
icas
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a n
iño
s, e
stra
teg
ias
de
pro
mo
ció
n d
e m
arc
a,
ob
seq
uio
s y
jue
go
s vi
rtu
ale
s. S
e e
nco
ntr
ó q
ue
el 9
4%
de
las
pá
gin
as
incl
uía
té
cnic
as
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d,
el 1
00
% in
clu
ía e
stra
teg
ias
de
ma
rca
, e
l 1%
ofr
ecí
a
alg
ún
ob
seq
uio
y e
l 24
% t
en
ía ju
eg
os
virt
ua
les
(ve
r F
igu
ra 7
).
Figura 7. Porcentaje de páginas de Facebook que tienen pro
moción y
publicidad dirigida a niños de tres países de A
mérica Latina (n=83).
•
Técnicas de promoción y publicidad dirigida a niños:
En
los
tre
s p
aís
es,
la c
ari
catu
ra f
ue
la t
écn
ica
qu
e s
e u
tiliz
ó c
on
má
s fr
e-
cue
nci
a e
n la
s p
ág
inas
de
Fa
ceb
oo
k (6
9-9
0%
). O
tra
s té
cnic
as
po
pu
lare
s
fue
ron
las
pro
mo
cio
ne
s e
n lí
ne
a o
fu
era
de
lín
ea
en
el 8
0% d
e la
s p
ág
i-
na
s d
e M
éxi
co;
imá
ge
ne
s d
e n
iño
s m
en
ore
s d
e 1
6 a
ño
s e
n e
l 87
% d
e la
s
de
Co
sta
Ric
a y
cla
ves
rela
cio
na
da
s a
la m
úsi
ca,
el d
ep
ort
e,
vid
eoju
eg
o,
cin
e o
jue
go
s cl
ásic
os e
n e
l 54
% d
e la
s d
e A
rge
ntin
a (
ver
An
exo
3).
D
el t
ota
l de
pá
gin
as
qu
e t
en
ían
té
cnic
as
diri
gid
as a
niñ
os
en
los
tre
s p
aí-
ses,
la m
ayo
ría
te
nía
en
tre
5 y
8 t
écn
ica
s (4
4-5
5%
), e
xce
ptu
an
do
las
pá
gin
as
de
Arg
en
tina
. A
un
que
ta
mb
ién
alg
un
as
pá
gin
as
de M
éxi
co y
Co
sta
Ric
a t
en
ían
en
tre
9 y
13
té
cnic
as
(20-
25
%)
(ve
r A
ne
xo 4
). L
a m
e-
dia
± D
E d
e la
esc
ala
de
téc
nic
as
diri
gid
as
a n
iño
s fu
e d
e 6
.0 ±
2.5
té
cni-
cas
en
Mé
xico
, 5
.6 ±
2.9
en
Co
sta
Ric
a y
3.6
± 2
.3 e
n A
rge
ntin
a.
Ind
ica
n-
do
qu
e la
s p
ág
ina
s d
e F
ace
boo
k e
valu
ad
as
util
iza
ron
en
pro
me
dio
en
tre
cua
tro
y s
eis
té
cnic
as
cad
a u
na
.
40
•
Estrategias de promoción de m
arca:
En
tre
el
95
% y
10
0%
de
la
s p
ág
i-
na
s m
ost
rab
a e
l lo
go
, e
ntr
e e
l 85
% y
10
0%
el e
mp
aq
ue
de
l pro
du
cto
y
en
tre
el 6
2%
y 8
2%
el a
lime
nto
o la
be
bid
a e
n s
í. L
os
pe
rso
naje
s re
pre
-
sen
tan
tes
de
l pro
du
cto
, fu
e la
est
rate
gia
de
pro
mo
ció
n d
e m
arc
a m
en
os
util
iza
da
en
las
pá
gin
as
de
los
pa
íse
s (3
1-4
9%
) (v
er
An
exo
3).
•
Obsequios:
S
e o
bse
rvó
só
lo u
n d
esc
arg
ab
le p
ara
co
mp
uta
do
ra e
n u
na
pá
gin
a d
e
Mé
xico
. •
Juegos virtuales:
L
os
jue
go
s e
sta
ba
n d
isp
on
ible
s e
n e
l 42
% d
e la
s p
ág
inas
de
Mé
xico
y
19
% d
e C
ost
a R
ica
. S
in e
mb
arg
o,
la m
ayo
ría
de
los
jue
go
s d
e M
éxi
co
corr
esp
on
día
n a
un
jue
go
qu
e e
sta
ba
re
pe
tido
en
va
ria
s p
ág
ina
s d
e la
mis
ma
em
pre
sa .
La
me
dia
na
(P
10-P
90
) d
e ju
eg
os
dis
po
nib
les
po
r p
ág
ina
fue
mu
y si
mila
r e
ntr
e lo
s d
os
pa
íse
s. E
n M
éxi
co f
ue
de
1.0
(1-
2)
jue
go
s;
mie
ntr
as
qu
e e
n C
ost
a R
ica
fu
e d
e 1
.0 (
1-1
).
De
ntr
o d
el f
un
cio
na
mie
nto
de
l mis
mo
jue
go
fu
e c
om
ún
en
con
tra
r té
cnic
as
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d
dir
igid
as
a n
iño
s y
est
rate
gia
s d
e p
rom
oci
ón
de
ma
rca
, a
un
qu
e s
ólo
se
ob
serv
ó q
ue
el 6
% d
e lo
s ju
eg
os
de
Mé
xico
incl
uía
un
a d
ecl
ara
ció
n q
ue
info
rma
ra d
e la
pre
sen
cia
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d.
P
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
dir
igid
a a
pa
dre
s d
e f
am
ilia
L
a p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
diri
gid
a a
pa
dre
s d
e f
am
ilia
en
Fa
ceb
oo
k fu
e e
va-
lua
da
a t
ravé
s d
e la
pre
sen
cia
o a
use
nci
a d
e:
info
rma
ció
n o
re
com
en
da
cio
ne
s
en
re
laci
ón
a s
us
hijo
s, d
ecl
ara
cio
ne
s sa
lud
ab
les
y co
ncu
rso
s. S
e e
nco
ntr
ó
qu
e e
l 24
% d
e la
s p
ág
ina
s b
rind
ab
a in
form
aci
ón
o r
eco
me
nd
aci
on
es,
el 1
9%
mo
stró
de
cla
raci
on
es
salu
dab
les
de
su
s p
rod
uct
os y
el 2
4%
info
rmó
de
co
n-
curs
os
qu
e e
ran
de
inte
rés
para
ad
ulto
s.
El 5
6%
de
las
pá
gin
as d
e C
ost
a R
ica
incl
uía
info
rma
ció
n o
re
com
en
da
cio
ne
s
pa
ra p
ad
res,
su
pe
ran
do
sig
nifi
cativ
am
en
te a
las
pá
gin
as
de
Arg
en
tina
y M
éxi
-
co,
con
el 2
3%
y 1
2%
de
ella
s in
clu
yén
do
las,
re
spe
ctiv
am
en
te.
Va
rio
s te
ma
s
fue
ron
ab
ord
ad
os,
pe
ro la
pu
blic
ació
n d
e r
ece
tas
pa
ra t
odo
s lo
s m
iem
bro
s d
e
la f
am
ilia
fu
e lo
má
s co
mú
n o
bse
rva
r (4
4-8
3%
) (v
er
Fig
ura
8).
L
a p
ub
lica
ció
n d
e la
s declaraciones sa
ludables
de
pro
du
cto
s fu
e t
am
bié
n f
re-
cue
nte
en
Co
sta
Ric
a,
ap
are
cie
nd
o e
n e
l 50
% d
e p
ág
ina
s; s
eg
uid
a p
or
Arg
en
-
tina
, co
n e
l 15
% d
e p
ág
ina
s y
po
r ú
ltim
o M
éxi
co,
con
el 1
0%
. L
as
de
Co
sta
Ric
a y
Arg
en
tina
se
en
foca
ron
má
s e
n la
pu
blic
aci
ón
de
de
cla
raci
on
es q
ue
info
rma
ba
n d
e n
utr
ien
tes
esp
ecí
ficos
qu
e h
ab
ía q
ue
lim
itar
(p.
ej.
gra
sas
satu
-
rad
as)
; m
ien
tra
s q
ue
las
de
Mé
xico
, e
n d
ecl
ara
cio
nes
gen
era
les
(p.
ej.
salu
da
-
ble
) (v
er
Fig
ura
9).
41
Figura 8. Temas compartidos a padres de familias en páginas de Face-
book de tres países de América Latina que incluía in
form
ación y reco-
mendaciones para ellos (n=20).
Figura 9. Tipo de declaraciones saludables brindadas
en páginas de
Facebook de tres países de América Latina que las contenían (n=16).
42
El 3
2%
de
las
pá
gin
as d
e M
éxi
co,
19
% d
e C
ost
a R
ica
y 1
5%
de
Arg
en
tina
te
-
nía
n concu
rsos
de
inte
rés
par
a p
ad
res
de
fa
mili
a. L
a m
ed
ian
a (
P1
0-P
90
) d
e
con
curs
os
disp
on
ible
s p
or
pág
ina
fu
e m
ayo
r e
n A
rge
ntin
a c
on
1.5
(1-
6)
con
-
curs
os,
mie
ntr
as
qu
e e
n C
ost
a R
ica
fu
e d
e 1
.0 (
1-3
) y
en
Mé
xico
de
1.0
(1-2
).
Est
rate
gia
s d
e p
rote
cció
n p
ara
niñ
os
L
as
est
rate
gia
s d
e p
rote
cció
n f
ue
ron
eva
lua
da
s a
tra
vés
de
la p
rese
nci
a o
au
-
sen
cia
de
: d
ecl
ara
cio
nes
qu
e in
form
an
de
la p
rese
nci
a d
e p
ub
licid
ad
, p
olít
ica
s
de
pri
vaci
da
d y
me
nsa
jes
qu
e p
rom
ue
ven
alim
en
taci
ón
sa
lud
ab
le y
/o a
ctiv
ida
d
físi
ca.
El u
so d
e e
sta
s e
stra
teg
ias
fue
ron
mín
ima
s e
n la
s p
ág
ina
s d
e F
ace
-
bo
ok.
Nin
gu
na
mo
stró
alg
un
a declaración
info
rma
nd
o d
e la
pre
sen
cia
de
pu
bli-
cid
ad
y s
ola
me
nte
un
a p
ág
ina
de
Co
sta
Ric
a t
en
ía u
na
sec
ció
n e
n la
qu
e d
eta
-
llab
a la
s políticas de priva
cida
d.
Lo
qu
e c
om
ún
me
nte
se
ob
serv
ó f
ue
un
a s
ec-
ció
n e
n la
qu
e c
om
pa
rtía
n la
s n
orm
as
de
co
nd
uct
a p
or
las
qu
e lo
s u
sua
rios
de
bía
n r
eg
irse
al m
om
en
to d
e p
art
icip
ar
en
la p
ág
ina
. E
n c
ua
nto
a lo
s mensa
-
jes que pro
movían una alimentación saludable y/o actividad física,
se
en
con
tra
ron
en
el 3
3%
de
las
pá
gin
as.
El p
orc
en
taje
de
Mé
xico
y C
ost
a R
ica
fue
mu
y si
mila
r, 4
4%
y 5
0%
, re
spe
ctiv
am
en
te;
mie
ntr
as
qu
e,
en
Arg
en
tina
fu
e
sig
nifi
cativ
am
en
te m
ás
ba
jo c
on
ún
ica
me
nte
el 4
% d
e la
s p
ág
ina
s m
ost
ran
do
est
e t
ipo
de
me
nsa
jes.
P
rom
oci
ón y
pub
licid
ad e
n T
witt
er
Ca
ract
erí
stic
as
ge
ne
rale
s S
e e
valu
aro
n 3
2 p
ág
ina
s d
e T
witt
er
de
las
18
em
pre
sas
qu
e f
ue
ron
se
lecc
io-
na
da
s p
ara
el e
stu
dio
. E
l 50
% d
e la
s p
ág
ina
s p
ert
en
ecí
a a
em
pre
sas
en
Mé
xi-
co,
el 1
3%
a la
s d
e C
ost
a R
ica
y e
l 37
% a
las
de
Arg
en
tina
(ve
r F
igu
ra 3
).
La
s g
alle
tas
dul
ces/
sala
das
o p
ast
ele
s, f
ue
ron
los
pro
du
cto
s m
ás
pu
blic
itad
os
en
las
pá
gin
as
de
Mé
xico
y C
ost
a R
ica
, co
n e
l 38
% y
50
% d
e p
ág
ina
s p
rom
o-
vié
nd
ola
s, r
esp
ect
iva
me
nte
. E
n A
rge
ntin
a,
fue
ron
los
du
lce
s y
cho
cola
tes,
pro
-
mo
vid
os
en
el 4
2%
de
las
pág
ina
s (v
er
An
exo
2).
E
n p
rom
ed
io la
s p
ág
ina
s d
e T
witt
er
ten
ían
3.2
añ
os
de
an
tigü
ed
ad
. S
ien
do
las
pá
gin
as
de
Co
sta
Ric
a la
s qu
e t
en
ían
má
s a
ño
s a
ctiv
as,
co
n u
na
me
dia
± D
E
de
3.8
± 1
.0 a
ño
s; c
om
pa
rad
o c
on
2.5
± 1
.1 d
e M
éxi
co y
2.6
± 1
.5 d
e A
rge
nti-
na
. L
a m
ed
ian
a (
P1
0-P
90
) d
el n
úm
ero
de
se
gu
ido
res
ad
qu
irid
os
ha
sta
el m
o-
me
nto
pa
ra la
s p
ág
ina
s d
e M
éxi
co f
ue
de
8,7
21
.0 (
1,0
29-
14
6,0
00
) se
gu
ido
res,
59
8.5
(4
76
-72
4)
pa
ra la
s d
e C
ost
a R
ica
y 8
,22
6.0
(2
,86
6-5
0,8
00
) p
ara
las
de
Arg
en
tina
.
Pa
ra e
ste
est
ud
io,
se e
valu
aro
n lo
s “t
we
ets
” co
n im
ág
en
es
o v
ide
os
qu
e e
stu
-
vie
sen
dir
igid
os
a n
iño
s. L
as
pá
gin
as
de
Mé
xico
re
aliz
aro
n u
n t
ota
l de
1,2
50
43
“tw
ee
ts”
du
ran
te la
s o
cho
se
ma
na
s d
e e
valu
aci
ón
y 4
80
de
ello
s te
nía
n u
na
ima
ge
n o
vid
eo
; d
e e
sto
s, e
l 72
% e
sta
ba
dir
igid
o a
niñ
os.
La
s p
ág
ina
s d
e
Co
sta
Ric
a r
ea
liza
ron
18
4 “
twe
ets
” y
22
te
nía
n im
ag
en
o v
ide
o;
de
est
os,
el
23
% e
sta
ba
dir
igid
o a
niñ
os.
Po
r ú
ltim
o,
las
pá
gin
as
de
Arg
en
tina
re
aliz
aro
n
48
4 “
twe
ets
” y
11
8 t
en
ían
ima
ge
n o
vid
eo
; d
e e
sto
s, e
l 75%
est
ab
a d
irig
ido
a
niñ
os.
P
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
dir
igid
a a
niñ
os
L
a p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
diri
gid
a a
niñ
os
en
las
pá
gin
as
de
Tw
itte
r fu
e e
va-
lua
da
a t
ravé
s d
e la
pre
sen
cia
o a
use
nci
a d
e:
técn
icas
de
pro
mo
ció
n y
pu
bli-
cid
ad
dir
igid
a a
niñ
os,
est
rate
gia
s d
e p
rom
oci
ón
de
ma
rca
, o
bse
qu
ios
y ju
e-
go
s vi
rtu
ale
s. S
e e
nco
ntr
ó q
ue
el 9
1%
de
las
pá
gin
as
incl
uía
té
cnic
as
de
pro
-
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d,
el 1
00%
est
rate
gia
s d
e m
arc
a y
nin
gu
na
ofr
ecí
a o
bse
-
qu
ios
o ju
eg
os.
•
Técnicas de promoción y publicidad dirigida a niños:
En
Mé
xico
y A
rge
ntin
a,
las
cla
ves
rela
cio
na
da
s a
la m
úsi
ca,
el d
ep
ort
e,
vid
eoju
eg
o,
cin
e o
jue
go
s cl
ási
cos
fue
la t
écn
ica
má
s u
tiliz
ad
a,
en
el 8
1%
y 6
7%
de
las
pá
gin
as,
re
spe
ctiv
am
en
te.
Mie
ntr
as
qu
e la
té
cnic
a d
e la
cari
catu
ra f
ue
má
s p
op
ula
r en
Co
sta
Ric
a,
ap
are
cie
nd
o e
n e
l 50
% d
e la
s
pá
gin
as
(ve
r A
ne
xo 3
).
De
l to
tal d
e p
ág
ina
s d
e T
witt
er
qu
e t
en
ían
té
cnic
as
dir
igid
as
a n
iño
s, la
ma
yorí
a t
en
ía e
ntr
e 1
y 4
té
cnic
as
(54-
55
%).
Exc
ep
tua
nd
o,
las
do
s p
ág
i-
na
s d
e C
ost
a R
ica
qu
e t
en
ían
en
tre
5 y
8 t
écn
ica
s (v
er
An
exo
4).
La
me
-
dia
± D
E d
e la
esc
ala
de
téc
nic
as
diri
gid
as
a n
iño
s fu
e d
e 4
.6 ±
3.3
té
cni-
cas
en
Mé
xico
, 0
.8 ±
1.0
en
Co
sta
Ric
a y
3.6
± 2
.4 e
n A
rge
ntin
a.
Ind
ica
n-
do
qu
e la
s p
ág
ina
s d
e T
witt
er e
valu
ad
as
util
iza
ron
en
pro
me
dio
en
tre
un
a
y ci
nco
té
cnic
as
cad
a u
na
.
•
Estrategias de promoción de m
arca:
E
l 10
0%
de
las
pá
gin
as m
ost
rab
a e
l lo
go
, e
ntr
e e
l 50
% y
75
% m
ost
rab
an
el e
mp
aq
ue
de
l pro
du
cto
y e
ntr
e e
l 25
% y
75
% e
l alim
en
to o
la b
eb
ida
en
sí.
Lo
s p
ers
on
aje
s re
pre
sen
tan
tes
de
l pro
du
cto
, fu
e la
est
rate
gia
de
pro
-
mo
ció
n d
e m
arc
a m
en
os
util
iza
da
en
los
pa
íse
s (0
-58
%)
(ve
r A
ne
xo 3
).
Pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a p
ad
res
de
fa
mili
a
La
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a p
ad
res
de
fa
mili
a e
n T
witt
er
fue
eva
lua
-
da
a t
ravé
s d
e la
pre
sen
cia
o a
use
nci
a d
e:
info
rma
ció
n o
re
com
en
da
cio
ne
s
en
re
laci
ón
a s
us
hijo
s y
de
cla
raci
on
es
salu
da
ble
s. S
e e
nco
ntr
ó q
ue
el 9
% d
e
las
pá
gin
as
bri
nd
ab
a in
form
aci
ón
o r
eco
me
nd
aci
on
es
y e
l 6%
mo
stró
de
cla
ra-
cio
ne
s sa
lud
ab
les.
44
El p
orc
en
taje
de
pá
gin
as
con
info
rma
ció
n y
re
com
en
da
cio
ne
s fu
e d
el 6
% e
n
Mé
xico
y 1
7%
en
Arg
en
tina
. E
n la
s p
ág
inas
de
am
bo
s p
aís
es
se p
rop
orc
ion
a-
ron
re
ceta
s p
ara
to
da
la f
am
ilia
y e
n e
l ca
so d
e la
s d
e M
éxi
co t
am
bié
n d
e n
utr
i-
ció
n y
alim
en
taci
ón
. L
as
pá
gin
as
de
Co
sta
Ric
a n
o b
rin
dar
on
est
e t
ipo
de
info
r-
ma
ció
n.
L
as
de
cla
raci
on
es
salu
da
ble
s se
ob
serv
aro
n ú
nic
am
en
te e
n e
l 25
% d
e la
s p
á-
gin
as
de
Co
sta
Ric
a y
el 6
% d
e M
éxi
co.
Am
bo
s p
aís
es
se e
nfo
caro
n e
n m
os-
tra
r d
ecl
ara
cio
ne
s q
ue
info
rma
n d
e n
utr
ien
tes
esp
ecí
ficos
pa
ra p
rom
ove
r (p
. ej.
vita
min
as)
. E
stra
teg
ias
de
pro
tecc
ión
par
a n
iño
s L
as
est
rate
gia
s d
e p
rote
cció
n f
ue
ron
eva
lua
da
s a
tra
vés
de
la p
rese
nci
a o
au
-
sen
cia
de
: d
ecl
ara
cio
nes
qu
e in
form
an
de
la p
rese
nci
a d
e p
ub
licid
ad
, p
olít
ica
s
de
pri
vaci
da
d y
me
nsa
jes
qu
e p
rom
ue
ven
alim
en
taci
ón
sa
lud
ab
le y
/o a
ctiv
ida
d
físi
ca.
El u
so d
e e
sta
s e
stra
teg
ias
fue
ron
mín
ima
s. N
ing
un
a p
ág
ina
mo
stró
alg
un
a d
ecl
ara
ció
n in
form
an
do
de
la p
rese
nci
a d
e p
ub
licid
ad
o u
na
se
cció
n
esp
ecí
fica
pa
ra la
s p
olít
ica
s d
e p
riva
cid
ad
. S
e e
nco
ntr
aro
n m
en
saje
s q
ue
pro
-
mo
vía
n u
na
alim
en
taci
ón
sa
lud
ab
le y
/o a
ctiv
ida
d f
ísic
a e
n e
l 37
% d
e la
s p
ág
i-
na
s e
valu
ad
as
pa
ra e
l est
ud
io.
La
dis
trib
uci
ón
de
po
rce
nta
jes
de
pá
gin
as
con
est
os
me
nsa
jes
en
tre
los
pa
íse
s fu
e d
e:
63
% e
n M
éxi
co,
25
% e
n C
ost
a R
ica
y
8%
en
Arg
en
tina
.
Pro
moci
ón y
pub
licid
ad e
n Y
ouT
ube
C
ara
cte
ríst
ica
s g
en
era
les
Se
eva
lua
ron
29
ca
na
les
de
Yo
uT
ub
e d
e la
s 1
8 e
mp
resa
s q
ue
fu
ero
n s
ele
ccio
-
na
do
s p
ara
el e
stu
dio
. E
l 41
% d
e lo
s ca
na
les
pe
rte
ne
cían
a e
mp
resa
s e
n M
é-
xico
, el
14
% a
las
de
Co
sta
Ric
a y
el 4
5%
a la
s d
e A
rge
ntin
a (
ver
Fig
ura
3).
L
as
go
losi
nas
sal
ad
as
y g
alle
tas
du
lce
s/sa
lad
as f
ue
ron
los
tipo
s d
e a
lime
nto
s
qu
e m
ás
se p
ub
licita
ron
en
Mé
xico
, e
n e
l 25
% d
e la
s p
ágin
as.
En
Co
sta
Ric
a
fue
ron
los
hel
ad
os
o p
ost
res
con
ge
lad
os
y p
rod
uct
os
láct
eo
s e
n e
l 50
% y
en
Arg
en
tina
fu
ero
n lo
s d
ulce
s y
cho
cola
tes
y lo
s p
rod
uct
os
láct
eo
s e
n e
l 31
% d
e
las
pá
gin
as
(ve
r A
ne
xo 2
).
En
pro
me
dio
, lo
s ca
na
les
de
Yo
uT
ub
e t
en
ían
3.7
añ
os
de
an
tigü
ed
ad
. S
ien
do
los
can
ale
s d
e A
rge
ntin
a lo
s q
ue
lle
vab
an
má
s a
ño
s a
ctiv
os,
co
n u
na
me
dia
±
DE
de
4.2
± 3
.1 a
ño
s; c
om
pa
rad
o c
on
4.0
± 0
.8 d
e C
ost
a R
ica
y 3
.0 ±
0.9
de
Mé
xico
. L
a m
ed
ian
a (
P1
0-P
90
) d
e s
ub
scri
pto
res
en
Mé
xico
fu
e d
e 1
,40
9.5
0
(82
-4,9
39
), e
n C
ost
a R
ica
de
15
1.5
(1
9-5
94
) y
en
Arg
en
tina
de
51
5 (
10
7-
29
,05
3).
45
La
act
ivid
ad
de
los
can
ale
s de
Yo
uT
ub
e f
ue
sig
nifi
cativ
am
en
te m
en
or
qu
e e
n
las
otr
as
red
es
soci
ale
s, d
eb
ido
a q
ue
el t
ipo
de
co
nte
nid
o q
ue
util
iza
n p
ara
pro
mo
cio
na
r su
ma
rca
o s
us
pro
du
cto
s so
n v
ide
os
y n
o im
ág
en
es
o t
ext
os.
Est
o s
e p
ue
de
ve
r a
l to
ma
r e
n c
ue
nta
la m
ed
ian
a (
P1
0-P
90
) d
e v
ide
os
sub
ido
s d
ura
nte
el p
eri
od
o d
e e
valu
aci
ón
de
16
se
ma
na
s: e
n M
éxi
co f
ue
de
4.0
(0-7
) vi
de
os,
en
Co
sta
Ric
a d
e 1
.0 (
0-9
) y
en
Arg
en
tina
de
2.0
(1
-11
).
To
do
s lo
s ca
na
les
de
Mé
xico
su
bie
ron
un
to
tal d
e 4
1 v
ide
os
du
ran
te e
l pe
rio
-
do
de
eva
lua
ció
n y
el 7
6%
de
ello
s es
tab
a d
irig
ido
a n
iño
s, e
n lo
s ca
na
les
de
Co
sta
Ric
a s
e s
ub
iero
n 1
1 v
ide
os
y e
l 82
% e
sta
ba
dir
igid
o a
niñ
os
y lo
s ca
na
-
les
de
Arg
en
tina
su
bie
ron
52
vid
eo
s e
n t
ota
l y e
l 58
% e
sta
ba
dir
igid
o a
niñ
os.
Pa
ra e
ste
est
ud
io s
e e
valu
aro
n ú
nic
am
en
te e
sto
s vi
de
os.
Pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a n
iño
s
La
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a n
iño
s e
n lo
s ca
nal
es
de
Yo
uT
ub
e f
ue
eva
lua
da
a t
ravé
s d
e la
pre
sen
cia
o a
use
nci
a d
e:
técn
icas
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a n
iño
s y
est
rate
gia
s d
e p
rom
oci
ón
de
ma
rca
en
los
vid
eo
s
sub
ido
s d
ura
nte
las
16
se
ma
na
s d
e e
valu
aci
ón
. S
e e
nco
ntró
qu
e e
l 72
% d
e
los
can
ale
s h
ab
ía s
ubi
do
po
r lo
me
no
s u
n v
ide
o d
irig
ido
a n
iño
s e
n e
ste
pe
-
rio
do
y q
ue
de
l to
tal d
e v
ide
os,
el 6
7%
incl
uía
té
cnic
as
dir
igid
as
a n
iño
s.
•
Técnicas de promoción y publicidad dirigidas a niños:
E
n M
éxi
co,
la t
écn
ica
qu
e m
ás
se o
bse
rvó
, e
n e
l 58
% d
e lo
s vi
de
os,
fu
e-
ron
las
cla
ves
rela
cio
na
da
s a
la m
úsi
ca,
el d
ep
ort
e,
vid
eoju
eg
o,
cin
e o
jue
go
s cl
ási
cos.
En
Co
sta
Ric
a,
fue
ron
las
caric
atu
ras,
pe
rso
naje
s re
pre
-
sen
tan
tes
de
l pro
du
cto
y la
s im
ág
en
es
de
niñ
os
me
no
res
de
16
añ
os
en
el 4
4%
y e
n A
rge
ntin
a,
fue
ron
las
imá
ge
ne
s d
e n
iño
s m
en
ore
s d
e 1
6
añ
os
en
el 7
3%
.
De
l to
tal d
e v
ide
os
qu
e t
en
ían
té
cnic
as d
irig
idas
a n
iño
s, la
ma
yorí
a t
en
ía
en
tre
1 y
4 t
écn
ica
s (7
3-1
00
%)
(An
exo
4).
La
me
dia
± D
E d
e la
esc
ala
de
técn
icas
dir
igid
as a
niñ
os
fue
de
2.4
± 1
.0 t
écn
ica
s e
n M
éxi
co,
1.9
± 0
.8
en
Co
sta
Ric
a y
3.0
± 1
.6 e
n A
rge
ntin
a.
Ind
ica
nd
o q
ue
en
pro
me
dio
se
pre
sen
tab
an
en
tre
do
s y
tre
s té
cnic
as p
or
vid
eo
. •
Estrategias de promoción de m
arca:
E
ntr
e e
l 90
% y
10
0%
de
los
vid
eo
s m
ost
rab
a e
l lo
go
, e
ntr
e e
l 77
% y
10
0%
el e
mp
aq
ue
de
l pro
du
cto
y e
ntr
e e
l 44
% y
68
% e
l alim
en
to o
la
be
bid
a e
n s
í. L
os
pe
rso
naje
s re
pre
sen
tan
tes
de
l pro
du
cto
, fu
e n
ue
va-
me
nte
la e
stra
teg
ia d
e p
rom
oci
ón
de
ma
rca
me
no
s u
tiliz
ad
a (
32
-44
%).
46
Pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a p
ad
res
de
fa
mili
a
Pa
ra e
valu
ar
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
dir
igid
a a
pa
dre
s d
e f
am
ilia
se
ob
serv
a-
ron
los
vid
eo
s d
irig
idos
a n
iño
s q
ue
se
su
bie
ron
du
ran
te e
l pe
rio
do
de
eva
lua
-
ció
n.
Se
to
mó
en
cu
en
ta ú
nic
am
en
te la
pre
sen
cia
o a
use
nci
a d
e la
s d
ecl
ara
-
cio
ne
s sa
lud
ab
les
de
su
s p
rod
uct
os.
Se
en
con
tró
qu
e d
el t
ota
l de
vid
eo
s
sub
ido
s q
ue
est
ab
an
dir
igid
os a
niñ
os,
el 1
6%
mo
stró
de
cla
raci
on
es
salu
da
-
ble
s d
e s
us
pro
du
ctos
. N
o a
pa
reci
ero
n d
ecl
ara
cio
nes
sa
lud
ab
les
en
los
vid
eo
s de
Mé
xico
, ú
nic
am
en
te
se o
bse
rva
ron
en
el 5
6%
de
los
vid
eo
s d
e C
ost
a R
ica
y 2
0%
de
Arg
en
tina
.
Am
bo
s p
aís
es
se e
nfo
caro
n m
ás
en
mo
stra
r d
ecl
ara
cio
ne
s sa
lud
ab
les
qu
e
info
rma
n d
e lo
s n
utr
ien
tes
esp
ecí
ficos
pa
ra p
rom
ove
r (p
. ej.
vita
min
as)
y la
s
cara
cte
ríst
icas
“lig
ht”
o “
bajo
en
ca
lorí
as”
de
su
s p
rod
uct
os.
Ta
mb
ién
se
ob
ser-
varo
n d
ecl
ara
cio
ne
s d
e lo
s be
ne
ficio
s g
en
era
les,
pe
ro e
n m
en
or
fre
cue
nci
a.
Est
rate
gia
s d
e p
rote
cció
n p
ara
niñ
os
La
s e
stra
teg
ias
de
pro
tecc
ión
fu
ero
n e
valu
ad
as
a t
ravé
s d
e la
pre
sen
cia
o a
u-
sen
cia
de
: d
ecl
ara
cio
nes
qu
e in
form
an
de
la p
rese
nci
a d
e p
ub
licid
ad
, p
olít
ica
s
de
pri
vaci
da
d y
me
nsa
jes
qu
e p
rom
ue
ven
alim
en
taci
ón
sa
lud
ab
le y
/o a
ctiv
ida
d
físi
ca.
Nu
eva
me
nte
, e
l uso
de
est
as
est
rate
gia
s fu
ero
n m
ínim
as.
Nin
gu
na
pá
gi-
na
de
Yo
uT
ub
e in
form
ó d
e la
pre
sen
cia
de
pu
blic
ida
d, i
ncl
uyó
un
a s
ecc
ión
de
po
lític
as d
e p
riva
cid
ad
de
las
em
pre
sa n
i mo
stró
me
nsa
jes
qu
e p
rom
ovi
era
n
con
du
cta
s sa
lud
ab
les.
Sin
em
ba
rgo
, e
n lo
s vi
de
os
sub
ido
s d
ura
nte
las
16
se
-
ma
na
s d
e e
valu
aci
ón
fu
e d
ifere
nte
. E
n e
ste
ca
so,
se o
bse
rva
ron
de
cla
raci
on
es
info
rma
nd
o q
ue
se
tra
tab
a d
e u
n “
esp
aci
o c
om
erc
ial”
en
el 1
6%
de
los
vid
eo
s.
Eva
luá
nd
olo
po
r p
aís
, e
n A
rge
ntin
a lo
incl
uye
ron
en
el 3
7%
de
los
vid
eo
s;
mie
ntr
as
qu
e,
en
Co
sta
Ric
a e
n e
l 11
% y
Mé
xico
ún
ica
me
nte
en
el 3
%.
La
incl
usió
n d
e m
en
saje
s q
ue
pro
mu
eve
n u
na
alim
en
taci
ón
sa
lud
ab
le y
/o a
ctiv
i-
da
d s
e o
bse
rvó
en
el 2
4%
de
los
vid
eo
s. S
ien
do
los
vid
eos
de
Mé
xico
los
qu
e
los
incl
uye
ron
co
n m
ayo
r fr
ecu
en
cia
(5
2%
), c
om
pa
rad
o c
on
los
vid
eo
s d
e A
r-
ge
ntin
a (
3%
) y
Co
sta
Ric
a (
0%
).
Pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d e
n A
pp
s E
l nú
me
ro d
e A
pp
s id
en
tific
ado
s d
e la
s 1
8 e
mp
resa
s fu
e b
ajo
. E
n t
ota
l, se
eva
-
lua
ron
9 A
pp
s. E
l 78
% e
ran
de
em
pre
sas
de
Mé
xico
y e
l re
sto
de
Co
sta
Ric
a
(ve
r F
igu
ra 3
). L
a m
ayo
ría
pro
mo
vió
ma
rca
s d
e c
ere
ale
s (4
4%
); m
ien
tra
s q
ue
los
de
má
s d
e p
ast
ele
s, g
olo
sin
as
sala
da
s y
ag
ua
s g
ase
osa
s.
Se
is A
pps
(6
6%
) e
ran
jue
go
s co
n lo
s q
ue
los
niñ
os
po
día
n e
ntr
ete
ne
rse
, m
ejo
-
rar
sus
ha
bili
da
de
s d
e ju
eg
o e
ir s
up
era
nd
o d
e n
ive
les;
los
de
má
s e
ran
Ap
ps
fun
cio
na
les
(de
spe
rta
do
r, r
ep
rod
uct
or
de
mú
sica
, le
cto
r de
có
dig
os
de
em
pa
-
qu
e).
To
do
s te
nía
n t
écn
ica
s d
e p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
diri
gid
as
a n
iño
s y
es-
47
tra
teg
ias
de
pro
mo
ció
n d
e m
arc
a.
La
ma
yorí
a t
en
ían
fo
nd
os
y a
mb
ien
tes
cari
-
catu
resc
os
y m
ost
rab
an
su
ma
rca
, p
ero
lo q
ue
má
s re
saltó
fu
e q
ue
mu
cho
s
intr
od
uje
ron
al p
ers
on
aje
re
pre
sen
tan
te d
el p
rod
uct
o y
el a
lime
nto
o b
eb
ida
en
sí
de
ntr
o d
el m
ism
o f
un
cio
na
mie
nto
de
l ju
eg
o.
N
ing
un
o in
clu
yó e
stra
teg
ias
de
pro
tecc
ión
a n
iño
s. N
o s
e o
bse
rva
ron
de
cla
ra-
cio
ne
s q
ue
info
rma
ran
de
la p
rese
nci
a d
e p
ub
licid
ad
, p
olít
ica
s d
e p
riva
cid
ad
o
me
nsa
jes
qu
e p
rom
ovi
era
n u
na
co
nd
uct
a s
alu
da
ble
.
© U
NIC
EF
Ho
nd
ura
s/2
01
3/C
. B
ard
ale
s
48
NORMATIVA R
EGIO
NAL
•
Ha
sid
o s
igni
fica
tivo
el a
van
ce q
ue
la r
eg
ión
de
Am
éri
ca L
atin
a y
el C
ari
be
ha
te
nid
o e
n lo
s ú
ltim
os
cin
co a
ño
s e
n e
l est
ab
leci
mie
nto
de
re
gu
laci
on
es
gu
be
rna
me
nta
les
en
foca
da
s a
pro
hib
ir o
lim
itar
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s d
irig
ida
a n
iño
s. A
nte
s d
el 2
01
0,
sola
me
nte
do
s
pa
íse
s co
nta
ba
n c
on
re
gu
laci
on
es
gu
be
rna
me
nta
les,
pe
ro a
ctu
alm
en
te
son
die
z (3
1%
de
pa
íse
s e
n la
re
gió
n).
•
La
ma
yorí
a d
e r
eg
ula
cio
ne
s g
ub
ern
am
en
tale
s id
en
tific
ada
s ca
rece
n d
e
de
finic
ion
es
cla
ras
(p.
ej.
con
cep
to d
e n
iño
, cr
iteri
os
nu
tric
ion
ale
s p
ara
dis
ting
uir
en
tre
un
alim
en
to s
alu
da
ble
y n
o s
alu
da
ble
, d
ecl
ara
cio
ne
s e
ng
a-
ño
sas,
qu
é c
on
stitu
ye la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a n
iño
s) y
po
see
n
crite
rio
s la
xos,
difi
culta
nd
o n
o s
ólo
su
imp
lem
en
taci
ón
sin
o t
am
bié
n s
u
mo
nito
reo
.
•
La
ma
yorí
a d
e r
eg
ula
cio
ne
s g
ub
ern
am
en
tale
s id
en
tific
ada
s se
enf
oca
n e
n
limita
r la
pre
sen
cia
y v
en
ta d
e c
iert
os
alim
en
tos
y b
eb
ida
s e
n la
s e
scu
ela
s
IV– Conclusiones
© UNICEF Panamá/J. Miranda Lavado de Manos 2012
49
y e
sta
ble
cer
no
rma
s p
ara
el e
tiqu
eta
do
nu
trim
en
tal y
/o d
ecl
ara
cio
nes
salu
da
ble
s. S
ola
me
nte
Pe
rú p
roh
íbe
exp
lícita
me
nte
el u
so d
e d
os
técn
i-
cas
de
pro
mo
ció
n d
e p
ub
licid
ad
dir
igid
as
a n
iños
co
mo
el u
so d
e p
ers
o-
naje
s re
ale
s o
fic
ticio
s, e
ntr
eg
a d
e o
bse
qu
ios,
en
cu
alq
uie
r ca
na
l de
co
-
mu
nic
aci
ón
. A
pe
sar
de
qu
e e
l uso
de
In
tern
et
ha
au
me
nta
do
co
nsi
de
ra-
ble
me
nte
en
los
niñ
os,
no
hay
re
gu
laci
on
es
qu
e p
roh
íba
n o
lim
iten
el t
ipo
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d q
ue
se
da
en
ese
ca
na
l.
PROMOCIÓ
N Y PUBLICID
AD EN ESCUELAS
•
La
ma
yorí
a d
e e
scu
ela
s te
nía
a la
ve
nta
en
su
s ki
osco
s al
ime
nto
s y
be
bi-
da
s co
n a
ltos
con
ten
idos
de
gra
sa,
azú
car
y/o
so
dio
(p
. e
j. g
olo
sin
as
sa-
lad
as,
ga
lleta
s d
ulc
es/
sala
das
o p
ast
ele
s, d
ulc
es o
ch
oco
late
s, r
efr
esc
os
azu
cara
do
s).
Asi
mis
mo
, ca
si la
mita
d d
e e
sta
s e
scu
ela
s te
nía
n p
rod
uct
os
con
em
pa
qu
es
qu
e in
clu
ían
alg
un
a d
e la
s té
cnic
as d
irig
ida
s a
niñ
os
(p.
ej.
pe
rso
naje
).
•
La
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d in
dir
ect
a d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
fue
la q
ue
má
s se
ob
serv
ó e
n e
l in
teri
or
de
las
esc
ue
las
eva
lua
da
s; q
ue
pa
só a
tra
-
vés
de
art
ícu
los
oto
rga
do
s g
ratu
itam
en
te (
p.
ej.
refr
ige
rad
ore
s co
n la
ma
rca
) y
act
ivid
ad
es
pa
tro
cin
ad
as
po
r la
s e
mp
resa
s (p
. ej.
cha
rla
s e
du
-
cativ
as
de
alim
en
taci
ón
sal
uda
ble
), e
n e
l 58
% y
50
% d
e e
scu
ela
s, r
es-
pe
ctiv
am
en
te.
Se
ob
serv
aro
n a
fich
es
en
el 4
2%
de
las
escu
ela
s; s
in e
m-
ba
rgo
, e
l nú
me
ro d
e a
fich
es f
ue
bajo
y s
e e
nco
ntr
aro
n p
rin
cip
alm
en
te e
n
las
áre
as
de
co
me
r o
de
co
mp
ra.
•
La
ma
yorí
a d
e lo
s d
ire
cto
res
de
las
esc
ue
las
eva
lua
da
s re
po
rta
ron
la
exi
ste
ncia
de
no
rma
s o
re
gu
laci
on
es
qu
e li
mita
n la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
i-
da
d e
n e
l in
teri
or
de
las
esc
uela
s. E
n M
éxi
co, s
ost
uvi
ero
n q
ue
era
n p
ro-
po
rcio
na
da
s p
or
el M
inis
teri
o d
e E
du
caci
ón
; e
n C
ost
a R
ica
, q
ue
se
gu
ia-
ba
n p
or
el r
eg
lam
en
to p
ara
el F
un
cio
na
mie
nto
y A
dm
inis
tra
ció
n d
el S
erv
i-
cio
de
So
da
; y
en
Arg
en
tina
, q
ue
era
n n
orm
as
inst
au
rad
as
po
r e
l mis
mo
est
ab
leci
mie
nto
.
PROMOCIÓ
N Y PUBLICID
AD EN INTERNET
•
La
s e
mp
resa
s d
e a
lime
nto
s y/
o b
eb
ida
s e
valu
ad
as
en
est
e e
stu
dio
hic
ie-
ron
ma
yor
uso
de
Fa
ceb
oo
k q
ue
de
siti
os
we
b u
otr
as
rede
s so
cia
les.
De
las
18
em
pre
sas
eva
lua
da
s, s
e id
en
tific
aro
n 5
6 s
itio
s w
eb,
83
pá
gin
as
de
Fa
ceb
oo
k, 3
2 p
ág
ina
s d
e T
witt
er
y 2
9 p
ág
ina
s d
e Y
ou
Tu
be
. L
as
em
pre
-
sas
de
Mé
xico
fu
ero
n la
s q
ue h
icie
ron
ma
yor
uso
de
me
dio
s e
n la
re
d.
•
La
ma
yorí
a d
e s
itio
s w
eb
, re
de
s so
cia
les
y A
pp
s d
e la
s em
pre
sas
eva
lua
-
da
s te
nía
n t
écn
icas
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
idas
a n
iño
s, p
ero
fu
e
50
un
ha
llazg
o e
spe
rad
o d
eb
ido
a q
ue
el c
rite
rio
de
incl
usi
ón
de
un
a m
arc
a
fue
te
ne
r u
n s
itio
we
b o
re
d s
oci
al c
on
al m
en
os
un
a d
e e
sta
s té
cnic
as.
Sin
em
ba
rgo
, se
ob
serv
ó q
ue
en
las
pá
gin
as
de
Fa
ceb
ook
hic
iero
n m
ayo
r u
so
de
té
cnic
as
diri
gid
as a
niñ
os.
En
pro
me
dio
util
iza
ron
5 t
écn
ica
s p
or
pá
gin
a.
com
pa
rad
o c
on
4 t
écn
ica
s po
r si
tio w
eb
y p
ág
ina
de
Tw
itte
r y
3 t
écn
ica
s
po
r vi
de
o e
n Y
ou
Tu
be
.
•
La
s ca
rica
tura
s; im
ág
en
es
de
niñ
os
me
no
res
de
16
añ
os;
cla
ves
visu
ale
s
rela
cio
na
da
s a
la m
úsi
ca,
dep
ort
e,
vid
eoju
eg
os,
cin
e o
jue
go
s cl
ásic
os y
los
pe
rso
naje
s re
pre
sen
tan
tes
de
l pro
du
cto
fu
ero
n la
s té
cnic
as
de
pro
mo
-
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
idas
a n
iño
s m
ás
util
iza
da
s e
n I
nte
rne
t. •
La
ma
yorí
a d
e s
itio
s w
eb
, re
de
s so
cia
les
y A
pp
s d
e la
s em
pre
sas
eva
lua
-
da
s te
nía
n e
stra
teg
ias
de
pro
mo
ció
n d
e m
arc
a.
El l
og
o y
el e
mp
aq
ue
fu
e-
ron
las
est
rate
gia
s m
ás
util
iza
da
s.
•
Alg
un
os
sitio
s w
eb
y r
ed
es
soci
ale
s in
clu
yero
n c
on
ten
ido
s p
ara
atr
ae
r la
ate
nci
ón
de
los
pa
dre
s d
e f
amili
a.
El 2
3%
de
los
sitio
s w
eb y
el 2
4%
de
las
pá
gin
as
de
Fa
ceb
oo
k p
rop
orc
ion
aro
n in
form
aci
ón
y r
eco
me
nd
aci
on
es
a
los
pa
dre
s e
n r
ela
ció
n a
su
s h
ijos,
pri
nci
pa
lme
nte
en
te
ma
s d
e n
utr
ició
n.
La
incl
usió
n d
e d
ecl
ara
cio
nes
sa
lud
ab
les
fue
me
no
s fr
ecu
en
te y
se
ob
ser-
vó e
n e
l 19
% d
e la
s p
ág
ina
s d
e F
ace
bo
ok
y e
l 6%
de
las
de
Tw
itte
r, e
n
do
nd
e c
om
un
ica
ba
n lo
s co
nte
nid
os
nu
tric
ion
ale
s p
ositi
vos
de
su
s p
rod
uc-
tos
y lo
s b
en
efic
ios
de
co
nsum
irlo
s. C
on
curs
os
pa
ra p
ad
res
se o
bse
rva
ron
ún
ica
me
nte
en
el 2
4%
de
las
pá
gin
as
de
Fa
ceb
oo
k, e
n d
ond
e e
llos
ten
ían
op
ort
un
ida
d d
e g
an
ar
pro
du
cto
s g
ratis
o e
ntr
ad
as
a e
ven
tos
esp
eci
ale
s a
los
cual
es
po
día
n a
sist
ir c
on
su
s h
ijos
(p.
ej.
pa
rtid
o d
e f
utb
ol)
. •
La
s e
stra
teg
ias
de
pro
tecc
ión
pa
ra n
iño
s fu
ero
n m
ínim
as.
La
incl
usió
n d
e
las
po
lític
as
de
pri
vaci
da
d s
e d
io p
rin
cip
alm
en
te e
n s
itio
s w
eb
, co
n e
l 77
%
incl
uyé
nd
ola
s. L
as d
ecl
ara
cio
ne
s q
ue
info
rma
ba
n d
e la
pre
sen
cia
de
pu
bli-
cid
ad
fu
ero
n p
ráct
ica
me
nte
nu
las,
co
n e
xce
pci
ón
de
l 16
% d
e v
ide
os
sub
ido
s a
Yo
uT
ub
e e
n e
l pe
rio
do
de
ob
serv
aci
ón
. L
a in
corp
ora
ció
n d
e
me
nsa
jes
pa
ra p
rom
ove
r a
lime
nta
ció
n s
alu
da
ble
o a
ctiv
ida
d f
ísic
a f
ue
lo
qu
e m
ás
se o
bse
rvó
en
las
pá
gin
as
de
Fa
ceb
oo
k y
Tw
itte
r.
COMPARACIÓ
N C
ON LAS R
ECOMENDACIO
NES ELABORA-
DAS POR LA O
MS Y O
PS
•
Au
nq
ue
la r
eg
ión
de
Am
éri
ca L
atin
a y
el C
ari
be
ha
te
nid
o u
n g
ran
ava
nce
en
el e
sta
ble
cim
ien
to d
e r
eg
ula
cio
ne
s g
ub
ern
am
en
tale
s e
nfo
cad
as a
pro
hib
ir o
lim
itar
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s d
irig
ida
a n
iño
s, la
ma
yorí
a d
e c
an
ale
s d
e c
om
un
ica
ció
n y
té
cnic
as
de
me
rca
do
-
tecn
ia q
ue
se
ha
co
mp
rob
ad
o c
ien
tífic
am
en
te q
ue
tie
ne
n im
pa
cto
so
bre
IV– Conclusiones
51
los
niñ
os,
no
ha
n s
ido
ab
ord
ad
os
aú
n p
or
los
pa
íse
s q
ue
cu
en
tan
co
n
alg
un
a r
eg
ula
ció
n.
Po
r eje
mp
lo,
div
ers
os
est
ud
ios
ha
n d
em
ost
rad
o q
ue
la
pre
sen
cia
de
pe
rso
naje
s in
fluye
en
las
pre
fere
nci
as
de
los
alim
en
tos,
solic
itud
es
de
co
mp
ra e
ing
est
a e
n lo
s n
iños
[1
1-1
3,
30
, 3
1];
pe
ro s
ola
-
me
nte
un
a r
eg
ula
ció
n id
en
tific
ad
a e
n e
ste
est
ud
io p
roh
íbe
est
a t
écn
ica
de
ma
ne
ra e
xplíc
ita.
•
Se
pu
do
ob
serv
ar
qu
e la
s e
mp
resa
s u
tiliz
an
fre
cue
nte
me
nte
est
rate
gia
s
de
pro
mo
ció
n d
e m
arc
a e
n s
us
sitio
s w
eb
, re
de
s so
cia
les
y A
pp
s. A
un
-
qu
e la
ma
yorí
a d
e e
sta
s e
stra
teg
ias
no
so
n c
ons
ide
rad
as
dir
igid
as
a n
i-
ño
s, la
OP
S c
on
sid
eró
qu
e la
s re
stri
ccio
ne
s d
eb
en
ab
arc
arl
as
po
rqu
e
pu
ed
en
te
ne
r im
pa
cto
en
ello
s [2
5].
Ta
l y c
om
o s
e d
em
ost
ró e
n u
n e
stu
-
dio
re
aliz
ad
o e
n E
sta
do
s U
nid
os
con
niñ
os
de
3 a
5 a
ños
, en
el q
ue
la
pe
rce
pci
ón
de
l sa
bo
r d
el a
lime
nto
se
vio
influ
ida
po
r la
pre
sen
cia
de
l lo
go
de
un
re
sta
ura
nte
en
el e
mp
aq
ue
[1
4].
•
No
se
ha
n e
sta
ble
cid
o d
efin
icio
ne
s cl
ara
s d
e lo
s co
mp
on
en
tes
en
la m
a-
yorí
a d
e r
eg
ula
cio
ne
s id
en
tific
ad
as
y a
qu
ello
s p
aís
es
qu
e la
s d
eta
llan
cue
nta
n c
on
dife
ren
tes
crite
rios;
co
mo
en
Mé
xico
, e
l gru
po
de
ed
ad
pa
ra
pro
teg
er
son
niñ
os
y n
iña
s m
en
ore
s d
e 1
2 a
ño
s, m
ien
tra
s q
ue
en
Pe
rú,
son
me
no
res
de
16
añ
os.
Sie
nd
o e
ste
últi
mo
, e
l ún
ico
paí
s q
ue
se
ap
eg
a
a la
de
finic
ión
de
niñ
o r
eco
me
nd
ad
a p
or
la O
PS
[2
5].
Est
a d
ifere
nci
a d
e
crite
rio
s e
ntr
e p
aís
es
dific
ulta
la r
eg
ula
ció
n d
e p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
tra
nsf
ron
teri
za.
•
La
esc
ue
la,
es
el ú
nic
o e
nto
rno
en
el q
ue
se
re
ún
en
los
niñ
os
qu
e h
a
sid
o a
bo
rda
do
po
r a
lgu
na
s re
gu
laci
on
es.
Nin
gu
na
incl
uye
otr
os
ám
bito
s
com
o lu
ga
res
de
jue
go
o d
ep
ort
e,
con
sulto
rio
s, s
erv
icio
s de
ate
nci
ón
pe
diá
tric
a,
etc
. A
pes
ar
de
qu
e M
éxi
co y
Co
sta
Ric
a s
on
alg
un
os
de
los
pa
íse
s q
ue
pro
híb
en
la d
isp
onib
ilid
ad
de
pro
du
cto
s q
ue
no
cu
mp
len
co
n
los
crite
rios
nu
trim
en
tale
s, s
e p
ud
o o
bse
rva
r q
ue
no
to
da
s la
s es
cue
las
eva
lua
da
s e
n e
sto
s p
aís
es
cum
plía
n c
on
est
e c
rite
rio
, ya
qu
e t
en
ían
en
el
kio
sco
va
rio
s a
lime
nto
s y/
o b
eb
ida
s co
n a
lto c
on
ten
ido
de
gra
sa,
azú
car
y/o
so
dio
. A
sim
ism
o,
en
alg
un
as
esc
ue
las
de
Co
sta
Ric
a s
e o
bse
rvó
pro
-
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d e
n e
l in
teri
or,
au
nq
ue
ést
e e
s e
l ún
ico
pa
ís q
ue
tie
ne
un
a r
eg
ula
ció
n q
ue
exp
lícita
me
nte
pro
híb
e e
sta
s p
ráct
icas
.
•
En
Ch
ile,
Ecu
ad
or
y M
éxi
co h
an
sid
o la
s as
oci
aci
on
es c
ivile
s e
inst
ituto
s
aca
dé
mic
os
los
qu
e h
an
mo
stra
do
el i
mp
uls
o y
lid
era
zgo
pa
ra e
sta
ble
cer
reg
ula
cio
ne
s g
ub
ern
am
en
tale
s, p
ue
s lo
s g
ob
iern
os
ha
n li
mita
do
el a
lca
n-
ce d
e la
s re
gu
laci
on
es
an
te la
s p
resi
on
es
em
pre
sari
ale
s.
52
Lo
s re
sulta
do
s d
eb
en
co
nsid
era
rse
to
ma
nd
o e
n c
ue
nta
alg
un
as
limita
cio
nes
: •
La
bú
squ
ed
a d
e la
no
rma
tivid
ad
vig
en
te s
e r
ea
lizó
ún
ica
me
nte
en
In
tern
et,
po
r lo
qu
e e
xist
e la
pos
ibili
dad
de
no
ha
be
r in
clu
ido
alg
una
re
gu
laci
ón
vi-
ge
nte
qu
e n
o s
e e
ncu
en
tre
dis
po
nib
le e
n I
nte
rne
t. A
dic
iona
lme
nte
, n
o s
e
con
sid
eró
el n
ive
l de
imp
lem
en
taci
ón
de
ca
da
un
a,
po
r lo
qu
e n
o s
e p
ud
o
me
dir
su
efe
ctiv
ida
d.
•
Se
te
nía
n p
rog
ram
ad
as
18
en
tre
vist
as
con
act
ore
s cl
ave
; si
n e
mb
arg
o,
no
fue
po
sib
le e
ntr
evi
sta
r a
l re
pre
sen
tan
te d
el g
ob
iern
o (
difi
culta
d d
e h
ora
rio
)
y a
los
rep
rese
nta
nte
s d
e la
ind
ust
ria
alim
en
tari
a y
de
la p
rom
oci
ón
u p
u-
blic
ida
d d
e M
éxi
co (
rech
aza
ron
pa
rtic
ipa
r).
Po
r lo
qu
e n
o s
e p
ud
iero
n in
-
clu
ir la
s o
pin
ion
es d
e e
sto
s ac
tore
s cl
ave
s.
•
Se
eva
lua
ron
las
esc
ue
las
y la
s p
ráct
ica
s d
e p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
en
Inte
rne
t d
e e
mp
resa
s e
n t
res
pa
íse
s d
e A
mé
rica
La
tina
y e
l Ca
rib
e,
po
r lo
qu
e lo
s re
sulta
do
s n
o p
ue
den
ge
ne
raliz
ars
e a
otr
os
pa
íse
s d
e la
re
gió
n.
IV– Conclusiones
V– Lim
itaciones
© UNICEF Panamá/J. Miranda
53
•
En
la e
valu
aci
ón
de
In
tern
et
se in
clu
yero
n la
s m
arc
as
de
las
em
pre
sas
qu
e p
rese
nta
ron
té
cnic
as
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
irig
ida
a n
iño
s e
n e
l
sitio
we
b y
/o a
lgu
na
re
d s
oci
al d
ura
nte
el p
eri
od
o d
e p
re-s
ele
cció
n,
po
r lo
qu
e a
lgu
na
s m
arc
as
de
est
as
em
pre
sas
qu
ed
aro
n e
xclu
ida
s d
el c
on
teo
y
an
ális
is.
Ad
em
ás,
los
resu
ltad
os
no
pu
ed
en
se
r co
mp
ara
do
s e
ntr
e lo
s
pa
íse
s a
na
liza
do
s ya
qu
e la
mu
est
ra d
e e
mp
resa
s e
n c
ad
a p
aís
fu
e d
ife-
ren
te y
dis
eñ
ad
o d
e a
cue
rdo
a la
s n
ece
sid
ad
es
de
ca
da
un
o d
e e
llos.
•
Fin
alm
en
te,
en
la e
valu
aci
ón
de
las
red
es
soci
ale
s n
o s
e p
ud
o id
en
tific
ar
el g
rup
o d
e e
da
d q
ue
vis
itab
a c
on
má
s fr
ecu
en
cia
est
as
pá
gin
as,
po
r lo
qu
e n
o s
ab
em
os
la c
an
tida
d d
e n
iño
s q
ue
fu
ero
n e
xpu
est
os
a e
sta
s té
c-
nic
as
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d e
nco
ntr
ad
as.
54
GOBIERNOS
•
Est
ab
lece
r re
gu
laci
on
es
gu
bern
am
en
tale
s q
ue
pro
híb
an
o li
mite
n la
pro
-
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
no
sa
lud
ab
les
dir
igid
a a
mo
ti-
var
el c
on
sum
o e
n lo
s n
iño
s. S
e r
eco
mie
nd
a r
eg
ula
r n
o s
ólo
las
técn
icas
de
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d q
ue
est
án
dir
igid
as
a lo
s ni
ño
s, s
ino
qu
e t
am
-
bié
n la
s q
ue
est
án
dir
igid
as
a lo
s p
ad
res
con
el o
bje
tivo
de
pro
mo
ver
ali-
me
nto
s y
be
bid
as
pa
ra e
l co
nsu
mo
infa
ntil
o f
am
ilia
r.
•
La
s re
gu
laci
on
es
gu
be
rna
me
nta
les
de
be
n s
er
inte
gra
les,
en
las
qu
e s
e
cub
ran
to
do
s lo
s m
ed
ios
de
co
mu
nic
aci
ón
, té
cnic
as
de
pro
mo
ció
n y
pu
bli-
cid
ad
y e
spa
cios
en
los
qu
e s
e r
eú
ne
n lo
s n
iño
s y
las
fam
ilia
s. P
ara
est
o,
es
imp
ort
an
te d
efin
ir e
l alc
anc
e y
la a
mp
litu
d d
e d
ich
as
reg
ula
cio
ne
s, e
s-
pe
cific
an
do
cla
ram
en
te lo
s té
rmin
os
y d
efin
icio
nes
pa
ra f
aci
lita
r su
imp
le-
me
nta
ció
n y
mo
nito
reo
.
IV– Conclusiones
VI– Recomenda-
ciones
© UNICEF Honduras/2013/C. Bardales
55
•
De
finir
el c
on
cep
to d
e “
niñ
o”
cla
ram
en
te e
n la
s re
gu
laci
one
s g
ub
ern
a-
me
nta
les,
ba
sán
do
se e
n r
eco
me
nd
aci
on
es
inte
rna
cio
na
les
exi
ste
nte
s
com
o la
s d
e la
OP
S [
25
].
•
Fo
me
nta
r u
na
inte
racc
ión
má
s e
stre
cha
en
tre
el á
mb
ito g
ub
ern
am
en
tal y
de
inve
stig
aci
ón
, p
ara
ga
ran
tiza
r q
ue
la in
vest
iga
ció
n a
bor
de
lag
un
as
en
el c
on
oci
mie
nto
de
te
ma
s q
ue
so
n n
ece
sari
os
pa
ra la
to
ma
de
de
cisi
on
es
con
re
spe
cto
a la
s re
gu
laci
one
s g
ub
ern
am
en
tale
s.
•
Re
aliz
ar
má
s e
stu
dio
s d
e im
ple
me
nta
ció
n y
mo
nito
reo
de
la r
eg
ula
ció
n
esp
ecí
fica
en
las
escu
ela
s en
los
pa
íse
s d
on
de
exi
ste
alg
un
a n
orm
ativ
i-
da
d q
ue
pro
híb
a o
lim
ite la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e a
lime
nto
s y
be
bi-
da
s d
en
tro
de
l ám
bito
esc
ola
r.
•
Co
nci
en
tiza
r a
la in
du
stri
a a
lime
nta
ria
y a
los
pu
blic
ista
s e
n t
em
as
de
salu
d r
ela
cio
na
do
s a
la o
be
sid
ad
infa
ntil
y a
l im
pa
cto
ne
gativ
o q
ue
la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e a
lime
nto
s a
ltos
en
gra
sa,
azú
car
y/o
sa
l pu
e-
de
n t
en
er
en
las
pre
fere
nci
as y
pa
tro
ne
s d
e c
on
sum
o d
e lo
s n
iños
. •
Cre
ar
esp
aci
os
de
dis
cusi
ón
en
tre
el s
ect
or
pú
blic
o y
pri
vad
o p
ara
el
pla
nte
am
ien
to d
e p
rob
lem
as,
inte
rca
mb
io d
e id
ea
s y
pro
pu
est
as
de
so
lu-
cio
ne
s p
ara
re
du
cir
la p
reva
len
cia
de
la o
be
sid
ad
infa
ntil
. IN
DUSTRIA
ALIM
ENTARIA, EMPRESAS Y PUBLIC
ISTAS
•
Est
ab
lece
r n
orm
as
inte
rna
s p
ara
ori
en
tar
a lo
s e
mp
lea
do
s so
bre
las
prá
c-
tica
s d
e p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
qu
e d
eb
en
evi
tars
e c
on
el o
bje
tivo
de
pro
teg
er
los
de
rech
os
de
los
niñ
os.
Bri
nd
arl
es
cap
aci
taci
ón a
cerc
a d
e la
s
mis
ma
s y
est
ab
lece
r p
roce
dim
ien
tos
de
mo
nito
reo
pa
ra a
seg
ura
r su
cum
plim
ien
to.
•
Imp
lem
en
tar
est
rate
gia
s p
ara
pro
teg
er
a lo
s n
iño
s d
e lo
s e
fect
os n
eg
ati-
vos
de
la p
ub
licid
ad
me
dia
nte
de
cla
raci
on
es
de
la p
rese
ncia
de
pu
blic
i-
da
d,
avi
sos
de
pri
vaci
da
d,
blo
qu
eo
s d
e e
da
d e
fect
ivo
s d
e m
ed
ios
en
lí-
ne
a,
etc
. A
seg
ura
rse
qu
e e
sta
s se
an
ob
serv
ad
as
y co
mp
ren
did
as
fáci
l-
me
nte
po
r lo
s n
iño
s y
pa
dre
s d
e f
am
ilia
. ASOCIA
CIO
NES C
IVILES
•
Au
me
nta
r e
l de
ba
te p
úb
lico
so
bre
la n
ece
sid
ad
de
acc
ion
es
inm
ed
iata
s
pa
ra h
ace
rle
fre
nte
al i
ncre
me
nto
de
la o
be
sid
ad
infa
ntil
. •
Re
aliz
ar
cam
pa
ña
s d
e c
om
un
ica
ció
n p
ara
se
nsi
biliz
ar
al p
úb
lico
so
bre
los
rie
sgos
de
l co
nsu
mo
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s co
n a
ltos
con
ten
ido
s d
e
56
IV– Conclusiones
VI– Recomenda-
ciones
gra
sa,
azú
car
y/o
so
dio
en
los
niñ
os
y d
e la
influ
en
cia
qu
e la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d t
ien
e e
n s
us p
refe
ren
cia
s, s
olic
itud
es
de
co
mp
ra y
pa
tro
ne
s d
e
ing
est
a.
•
Em
po
de
rar
a lo
s p
ad
res
de
fa
mili
a a
pro
teg
er
a s
us
hijo
s d
e la
pro
mo
ció
n
y p
ub
licid
ad
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s co
n a
ltos
con
teni
do
s d
e g
rasa
, a
zúca
r
y/o
so
dio
y a
po
yar
inic
iativ
as
qu
e b
usq
ue
n e
ste
mis
mo
ob
jetiv
o (
p.
ej.
pro
hib
ició
n d
e p
rod
uct
os
qu
e n
o c
um
ple
n c
on
los
crite
rios
nu
trim
en
tale
s
en
la e
scu
ela
).
MIN
ISTERIO
DE EDUCACIÓ
N Y ESCUELAS
•
Bu
sca
r in
volu
cra
mie
nto
y a
po
yo d
e lo
s p
ad
res
de
fa
mili
a p
ara
est
ab
lece
r
inic
iativ
as
en
la e
scu
ela
qu
e b
usq
ue
n p
rote
ge
r a
los
niñ
os
de
la p
rom
oci
ón
y p
ub
licid
ad
de
alim
en
tos
y b
eb
ida
s co
n a
ltos
con
teni
do
s d
e g
rasa
, a
zúca
r
o s
od
io.
•
Me
jora
r la
dis
po
nib
ilid
ad
y a
cce
sibi
lida
d d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
salu
da
ble
s
en
las
esc
ue
las
y p
roh
ibir
pro
du
cto
s co
n a
ltos
con
teni
do
s d
e g
rasa
, a
zúca
r
y/o
so
dio
. •
Pro
hib
ir la
pu
blic
ida
d d
ire
cta
e in
dir
ect
a d
en
tro
de
las
inst
ala
cio
ne
s d
e la
s
esc
ue
las.
Ase
gu
rán
do
se d
e e
limin
ar
tod
o lo
qu
e h
ag
a r
efe
ren
cia
a a
lgu
na
ma
rca
, co
ntr
ola
r e
l tip
o d
e e
mp
aq
ue
de
pro
du
cto
s q
ue
se
ve
nd
en
en
el
kio
sco
y n
o p
erm
itir
el p
atr
oci
nio
de
act
ivid
ad
es d
e p
art
e d
e u
na
em
pre
sa
qu
e t
en
ga
alim
en
tos
o b
eb
ida
s co
n a
ltos
con
ten
idos
de
gra
sa,
azú
car
o
sod
io.
57
1.
de
On
is,
M.,
Blo
ssn
er.
M.,
Bo
rgh
i, E
, ‘G
lob
al p
reva
len
ce a
nd
tre
nd
s o
f
ove
rwe
igh
t a
nd
ob
esi
ty a
mo
ng
pre
sch
oo
l ch
ildre
n’,
Th
e A
me
rica
n J
ou
rna
l
of
Clin
ical N
utr
itio
n, 2
01
0,
92(
5):
12
57
-12
64
. 2
. R
ive
ra,
J.A
., d
e C
oss
io,
T.G
., P
ed
raza
, L
.S.,
Ab
urt
o,
T.C
., S
an
che
z, T
.G.,
Ma
rto
rell,
R.,
‘Ch
ildh
oo
d a
nd
ad
ole
sce
nt
ove
rwe
igh
t a
nd
ob
esi
ty in
La
tin
Am
eri
ca:
a s
yste
ma
tic r
evi
ew
’, T
he
La
nce
t D
iab
ete
s &
En
do
cri
no
log
y,
20
14
, 2
(4):
32
1-3
32
. 3
. N
ad
er,
P.R
., O
'Bri
en
, M
., H
ou
ts,
R.,
Bra
dle
y, R
., B
els
ky,
J.,
Cro
sno
e,
R.,
Fri
ed
ma
n,
S.,
Me
i, Z
., S
usm
an
, E
.J.,
Na
tion
al I
nst
itute
of
Ch
ild H
et
al:
‘Ide
ntif
yin
g r
isk
for
ob
esi
ty in
ea
rly
child
ho
od
’, P
ed
iatr
ics, 2
00
6,
11
8
(3):
e5
94
-60
1.
4.
Riv
era
, J.
A.,
Pe
rich
art
, O
., M
ore
no-
Sa
rach
o,
J.E
., ‘D
ete
rmin
an
tes
de
la
Ob
esi
da
d:
Ma
rco
co
nce
ptu
al y
evi
de
nci
a c
ien
tífic
a’,
Ob
esid
ad
en
Méxic
o:
Re
co
me
nd
acio
ne
s p
ara
un
a P
olítica
de
Esta
do
, 2
01
2.
5.
Co
mm
itte
e o
n F
oo
d M
ark
etin
g a
nd
th
e D
iets
of
Chi
ldre
n a
nd
Yo
uth
Io
M,
‘Fo
od
Ma
rke
ting
to
Ch
ildre
n a
nd
Yo
uth
: T
hre
at
or
Op
po
rtu
nity
?’,
Na
tio
na
l
Aca
de
mie
s P
ress,
Was
hin
gto
n,
D.C
., 2
00
6.
6.
Ha
stin
gs,
G.,
McD
erm
ott
, L
., A
ng
us,
K.,
‘Th
e e
xte
nt,
na
ture
an
d e
ffe
cts
of
foo
d p
rom
otio
n t
o c
hild
ren
: A
re
vie
w o
f e
vid
en
ce
’, W
orl
d H
ea
lth O
rga
niz
a-
tion
, S
uiz
a,
20
06
. 7
. C
air
ns,
G.,
An
gu
s, K
., H
ast
ing
s, G
., ‘T
he
exte
nt,
na
ture
an
d e
ffe
cts
of
foo
d
pro
mo
tio
n t
o c
hild
ren
: A
re
vie
w o
f e
vid
en
ce
to
De
ce
mb
er
20
08
’, W
orl
d
He
alth
Org
an
iza
tion
, 2
00
9.
8.
Str
asb
urg
er,
V.C
., ‘C
hild
ren
an
d T
V a
dve
rtis
ing
: n
ow
he
re t
o r
un
, n
ow
he
re
to h
ide
’, Jo
urn
al of
De
ve
lopm
en
tal a
nd
Be
ha
vio
ral P
ed
iatr
ics,
JDB
P 2
00
1,
22
(3):
18
5-1
87
. 9
. B
orz
eko
wsk
i, D
.L.,
Ro
bin
son,
T.N
., ‘T
he
30
-se
con
d e
ffe
ct: a
n e
xpe
rim
en
t
reve
alin
g t
he
imp
act
of
tele
visi
on
co
mm
erc
ials
on
fo
od
pre
fere
nce
s of
pre
-
sch
oo
lers
’, Jo
urn
al of
the
Am
eri
ca
n D
iete
tic A
ssocia
tio
n,
20
01
, 1
01
(1):
42
-4
6.
10
. L
ob
ste
in,
T.,
Dib
b,
S.,
‘Evi
den
ce o
f a
pos
sibl
e li
nk
be
twe
en o
be
sog
en
ic
foo
d a
dve
rtis
ing
an
d c
hild
ove
rwe
igh
t’, O
be
sity r
evie
ws:
an
off
icia
l jo
urn
al
of
the
In
tern
atio
na
l A
ssocia
tio
n f
or
the
Stu
dy o
f O
be
sity, 2
00
5,
6(3
):2
03
-2
08
. 1
1.
Ro
be
rto
, C
.A.,
Ba
ik,
J.,
Ha
rris
, J.
L.,
Bro
wn
ell,
K.D
., ‘I
nflu
ence
of
lice
nse
d
cha
ract
ers
on
ch
ildre
n's
ta
ste
an
d s
na
ck p
refe
ren
ces’
, Pe
dia
tric
s 2
01
0,
12
6(1
):8
8-9
3.
12
. L
ap
ierr
e,
M.A
., V
aa
la,
S.E
., L
ine
ba
rge
r, D
.L.,
‘In
flue
nce
of
lice
nse
d
spo
kesc
ha
ract
ers
an
d h
ea
lth c
ue
s o
n c
hild
ren
's r
atin
gs
of c
ere
al t
ast
e’,
Arc
hiv
es o
f P
ed
iatr
ics &
Ad
ole
sce
nt
Me
dic
ine
, 2
01
1,
16
5(3
):2
29-2
34
.
REFERENCIAS
REFERENCIAS
REFERENCIAS
REFERENCIAS
58
13
. L
eto
na
, P
., C
ha
con
, V
., R
ob
ert
o,
C.,
Ba
rno
ya,
J.,
‘Eff
ect
s o
f lic
ens
ed
cha
ract
ers
on
ch
ildre
n's
ta
ste
an
d s
na
ck p
refe
ren
ces
in G
ua
tem
ala
, a
low
/mid
dle
inco
me
co
un
try’
, In
tern
atio
na
l Jo
urn
al of
Ob
esity, 2
01
4,
38
(11
):1
46
6-1
46
9.
14
. R
ob
inso
n,
T.N
., B
orz
eko
wsk
i, D
.L.,
Ma
the
son
, D
.M.,
Kra
em
er,
H.C
.,
‘Eff
ect
s of
fas
t fo
od
bra
nd
ing
on
yo
un
g c
hild
ren
's t
ast
e p
refe
ren
ces’
, A
rch
ive
s o
f P
ed
iatr
ics &
Ad
ole
sce
nt
Me
dic
ine
, 2
00
7,
16
1(8
):7
92-7
97
.
15
. E
llio
tt,
C.D
., C
arr
uth
ers
De
n H
oe
d,
R.,
Co
nlo
n,
M.J
., ‘F
oo
d b
ran
din
g a
nd
you
ng
ch
ildre
n's
ta
ste
pre
fere
nce
s: a
re
ass
ess
me
nt’,
Ca
na
dia
n jo
urn
al o
f
pu
blic
he
alth
(R
evu
e C
an
ad
ien
ne
de
Sa
nte
Pu
bliq
ue),
20
13
, 1
04
(5):
e3
64
-36
8.
16
. D
ixo
n,
H.,
Scu
lly,
M.,
Niv
en
, P
., K
elly
, B
., C
ha
pm
an
, K
., D
on
ova
n,
R.,
Ma
rtin
, J.
, B
au
r, L
.A.,
Cra
wfo
rd,
D.,
Wa
kefie
ld,
M.,
‘Eff
ects
of
nu
trie
nt
con
ten
t cl
aim
s, s
po
rts
cele
brit
y e
nd
ors
em
en
ts a
nd
pre
miu
m o
ffe
rs o
n p
re
-ad
ole
sce
nt
child
ren
's f
oo
d p
refe
ren
ces:
exp
eri
me
nta
l re
sea
rch
’, P
ed
iatr
ic
Ob
esity,
20
14
, 9
(2):
e4
7-5
7.
17
. S
old
avi
ni,
J.,
Cra
wfo
rd,
P.,
Ritc
hie
, L
.D.,
‘Nu
triti
on
cla
ims
influ
enc
e h
ea
lth
pe
rce
ptio
ns
an
d t
ast
e p
refe
ren
ces
in f
ou
rth-
an
d f
ifth-
gra
de
ch
ildre
n’,
Jo
urn
al o
f N
utr
itio
n E
du
ca
tion
an
d B
eh
avio
r, 2
01
2,
44
(6):
62
4-6
27
.
18
. E
llio
tt,
C.,
Bri
erl
ey,
M.:
He
alth
y ch
oic
e?
: ‘E
xplo
rin
g h
ow
ch
ildre
n e
valu
ate
the
he
alth
fuln
ess
of
pac
kag
ed f
oo
ds’
, C
an
ad
ian
Jo
urn
al of
Pu
blic
He
alth
= R
evu
e C
an
ad
ien
ne
de
Sa
nte
Pu
bliq
ue
, 2
01
2,
10
3(6
):e
45
3-4
58
.
19
. D
ha
r, T
., B
ayl
is,
K.,
‘Fa
st-
foo
d c
on
su
mp
tio
n a
nd
th
e b
an
on
ad
ve
rtis
ing
targ
etin
g c
hild
ren
: th
e Q
ue
be
c e
xp
eri
en
ce
’, 2
00
9.
20
. H
aw
kes,
C.,
‘Ma
rke
tin
g f
oo
d to
ch
ildre
n:
the
glo
ba
l re
gu
lato
ry e
nvir
on
-
me
nt’,
Su
iza
, W
orl
d H
ea
lth O
rga
niz
atio
n,
20
04
.
21
. H
aw
kes,
C.,
‘Ma
rke
tin
g f
oo
d to
ch
ildre
n:
ch
an
ge
s in
th
e g
lob
al re
gu
lato
ry
en
vir
on
me
nt
20
04
-20
06
’, W
orl
d H
ea
lth O
rga
niz
atio
n,
20
07
.
22
. N
atio
na
l He
art
Fo
rum
, ‘A
n a
na
lysis
of
the
re
gu
lato
ry a
nd
vo
lun
tary
la
nd
-
scap
e c
on
ce
rnin
g t
he
ma
rke
tin
g a
nd
pro
mo
tio
n o
f fo
od
an
d d
rin
k t
o c
hil-
dre
n’, L
on
do
n,
20
11
.
23
. W
orld
He
alth
Org
an
iza
tion
, ‘M
ee
tin
g R
ep
ort
: Jap
an
-Wh
o R
eg
ion
al C
on
-
su
lta
tio
n F
or
Pro
mo
tin
g H
ea
lth
ier
Die
tary
Op
tio
ns F
or
Ch
ildre
n’, 2
01
2.
24
. O
rga
niz
aci
ón
Mu
nd
ial d
e la
Sa
lud
, ‘C
onju
nto
de
re
co
me
nd
acio
ne
s s
ob
re
la p
rom
oció
n d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as n
o a
lco
hólic
as d
irig
ida
a lo
s n
iño
s’,
Su
iza
, 2
01
0.
25
. O
rga
niz
aci
ón
Pa
na
me
rica
na
de
la S
alu
d,
‘Re
co
me
nd
acio
ne
s d
e la
Co
n-
su
lta
de
Exp
ert
os d
e la
Org
an
iza
ció
n P
an
am
eri
ca
na
de
la
Sa
lud
so
bre
la
pro
mo
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as n
o a
lco
hó
lica
s d
irig
ida
a
los n
iños e
n la
Re
gió
n d
e las A
mé
rica
s’,
Wa
shin
gto
n D
.C.,
20
11
.
59
IV– Conclusiones
VI– Recomenda-
ciones
26
. G
rayp
o,
L.,
Sto
ne
, S
., B
oyl
e,
M.,
Sa
mu
els
, S
., ‘F
oo
d a
nd
be
ve
rag
e m
ark
et-
ing
on
Ca
lifo
rnia
hig
h s
ch
oo
l ca
mp
use
s s
urv
ey:
fin
din
gs a
nd
re
co
mm
en
da
-
tio
ns’,
Pu
blic
He
alth
In
stitu
te, 2
00
6.
27
. C
ha
con
, V
., L
eto
na
, P
., B
arn
oya
, J.
, ‘C
hild
-ori
en
ted
ma
rke
ting
te
chn
iqu
es
in s
na
ck f
oo
d p
ack
ag
es in
Gu
ate
ma
la’,
BM
C P
ub
lic H
ea
lth
, 2
01
3,
13
:96
7.
28
. C
ha
con
, V
., L
eto
na
, P
., V
illam
or,
E.,
Ba
rno
ya,
J.,
‘Sn
ack
fo
od
ad
vert
isin
g
in s
tore
s a
rou
nd
pu
blic
sch
ools
in G
ua
tem
ala
’, C
ritica
l P
ub
lic H
ea
lth
, 2
01
5,
25
(3):
29
1-2
98
.
29
. C
orv
ala
n,
C.,
Re
yes,
M.,
Ga
rme
nd
ia,
M.L
., U
au
y, R
., ‘S
tru
ctu
ral r
esp
on
ses
to t
he
ob
esi
ty a
nd
no
n-co
mm
un
ica
ble
dis
ea
ses
ep
ide
mic
: th
e C
hile
an
La
w
of
Fo
od
La
be
ling
an
d A
dve
rtis
ing
’, O
be
sity r
evie
ws:
an
off
icia
l jo
urn
al o
f
the
In
tern
atio
na
l A
ssocia
tio
n fo
r th
e S
tud
y o
f O
be
sity,
20
13,
14
Su
pp
l 2:7
9-8
7.
30
. d
e D
roo
g,
S.M
., V
alk
en
bu
rg,
P.M
., B
uijz
en
, M
., ‘U
sin
g b
ran
d c
ha
ract
ers
to
pro
mo
te y
ou
ng
ch
ildre
n's
liki
ng
of
an
d p
urc
ha
se r
eq
ue
sts
for
fru
it’,
Jo
urn
al
of
He
alth
Co
mm
un
ica
tio
n,
201
1,
16
(1):
79
-89
.
31
. K
elle
r, K
.L.,
Ku
ilem
a,
L.G
., L
ee
, N
., Y
oo
n,
J.,
Ma
sca
ro,
B.,
Co
mb
es,
A.L
.,
De
uts
ch,
B.,
So
rte
, K
., H
alfo
rd,
J.C
., ‘T
he
imp
act
of
foo
d b
ran
din
g o
n c
hil-
dre
n's
ea
ting
be
ha
vio
r a
nd
ob
esi
ty’,
Ph
ysio
log
y &
Be
ha
vio
r, 2
01
2,
10
6
(3):
37
9-3
86
.
60
ANEXOS
ANEXOS
ANEXOS
ANEXOS
AN
EX
O 1
—R
eg
ula
cio
ne
s g
ub
ern
am
en
tale
s v
ige
nte
s e
n A
mé
rica
La
�n
a y
el
Ca
rib
e,
de
acu
erd
o a
la
s e
stra
teg
ias
pu
bli
cita
ria
s re
stri
ng
ida
s
en
ca
da
pa
ís
País
Promoción y publicidad en
televisión
Venta, promoción y publici-
dad en escuelas
Promoción, o
bse
quios y per-
sonajes
Etiquetado y declaración de
propiedades
México
S
e p
ued
en
pu
blic
itar
alim
en
tos
y b
eb
idas
qu
e n
o c
um
pla
n c
on
los
crite
rios
nut
rim
en
tale
s e
n:
• T
ele
visi
ón
: De
lun
es a
vie
r-n
es
de
00
:00
a 1
4:3
0 h
ora
s y
de
19
:30
a 2
3:5
9; s
ába
do
y
do
min
go
de
00
:00
a 7
:00
h
ora
s y
de
las
19:3
0 a
23
:59
o d
ura
nte
la t
ran
smis
ión
de
te
leno
vela
s, d
epo
rtes
, no
ti-ci
ero
s y
pro
gra
ma
s y
pelíc
u-
las
ap
tas
para
ma
yore
s d
e 1
2
añ
os.
• S
ala
s d
e e
xhib
ició
n c
inem
a-
tog
ráfic
a, d
ura
nte
la p
roye
c-ci
ón
de
pe
lícu
las
pa
ra m
ayo
-re
s de
12
añ
os,
así c
omo
la
tra
nsm
isió
n d
e d
epo
rtes
.
• P
rog
ram
as,
en
los
qu
e la
a
ud
ien
cia
no
est
é c
om
pu
esta
p
or
má
s d
e u
n 3
5% d
e p
ers
o-
na
s e
ntr
e 4
y 1
2 a
ños
de
ed
ad
.
• S
e p
rohí
be
la v
en
ta d
entr
o
de
la e
scu
ela
de
pro
duc
tos
qu
e n
o c
um
pla
n c
on
los
crite
-ri
os
nu
trim
ent
ale
s pr
op
ues-
tos,
los
cua
les
fue
ron
dis
eñ
a-
do
s e
spe
cífic
am
ente
pa
ra
cum
plir
con
un
re
frig
eri
o e
s-co
lar
ap
rop
iad
o p
ara
los
ni-
ño
s y
ado
lesc
en
tes.
• N
o s
e p
erm
itirá
la e
ntr
ada
a
la e
scue
la d
e p
rod
ucto
s in
-d
ust
rializ
ad
os
qu
e n
o c
um-
pla
n c
rite
rios
nu
trim
en
tale
s p
rop
ues
tos;
po
r lo
ta
nto
, in
di-
rect
ame
nte
se
res
trin
ge
la
pro
moc
ión
y p
ubl
icid
ad
de
e
stos
pro
duc
tos.
• L
a S
ecre
tarí
a d
e S
alu
d
oto
rga
rá e
l dis
tintiv
o d
e u
n
Se
llo N
utrim
en
tal
a a
que
-llo
s p
rodu
cto
s q
ue
cum
pla
n
con
los
crite
rios
nu
trim
en
ta-
les
ge
ne
rad
os p
ara
es
ta le
y d
e e
tiqu
eta
do
y se
llo n
utr
i-m
en
tal.
• S
olo
se
rea
liza
rá la
dis
tin-
ció
n d
el s
ello
nu
trim
enta
l en
ca
so d
e q
ue
el p
rod
ucto
sea
co
nsid
era
do
ad
ecu
ado
, pe
ro
no
se
re
aliz
ará
nin
gun
a a
d-
vert
en
cia
neg
ativ
a e
n e
l e
mp
aqu
e d
e a
qu
ello
s p
ro-
du
cto
s qu
e s
ean
noc
ivo
s p
ara
la s
alu
d.
61
País
Promoción y public
idad
en
telev
isión
Ven
ta, p
romoción y publi-
cidad
en esc
uelas
Pro
moción, obse
quios y
perso
najes
Etiquetad
o y declaración
de pro
piedad
es
Costa Rica
Se
pro
híb
e la
exh
ibic
ión
de
p
rop
aga
nda
co
me
rcia
l qu
e
pro
moc
ion
e, d
irec
ta o
ind
irec
ta-
me
nte
, o
ten
ga m
en
saje
s su
bli-
min
ales
res
pec
to a
l uso
, te
nen
-ci
a o
co
nsu
mo
de
pro
duc
tos
q
ue
no
cu
mpl
en
co
n lo
s cr
ite-
rio
s n
utr
ime
nta
les
pro
pue
sto
s.
Brasil
La
ve
rsió
n fi
nal
de
la le
y n
o
limita
los
ho
rario
s d
e p
ubl
ici-
da
d,
a p
esa
r de
hab
ers
e s
ug
e-
rid
o e
n la
pro
pues
ta in
icia
l.
No
se
pe
rmite
n te
ner
kio
scos
-d
en
tro
de
las
esc
uel
as.
La
ali-
me
nta
ció
n c
orr
e a
ca
rgo
de
los
com
ed
ore
s es
cola
res
qu
e d
e-
be
n c
um
plir
est
os
crite
rios
:
•
Al m
eno
s 3
0%
de
los
ali-
me
nto
s en
las
escu
ela
s d
eb
en
pro
veni
r d
e p
equ
e-
ño
s a
gric
ulto
res.
•
Mín
imo
70
% d
e lo
s a
lime
n-
tos
deb
en s
er
fres
cos.
Al e
limin
ar
los
kios
cos
se e
vita
in
dire
ctam
ente
la p
rom
oció
n y
p
ub
licid
ad
de
pro
duc
tos.
Sin
e
mb
arg
o, n
o s
e m
enc
iona
en
esp
ecífi
co.
Sí
se p
erm
ite la
dis
trib
ució
n d
e
mu
estr
as g
ratis
de
pro
duc
tos,
si
emp
re q
ue
la m
ues
tra
gra
tuita
va
ya a
com
pa
ñad
a d
e u
na a
ler-
ta q
ue
men
cio
ne
su a
lto c
on
te-
nid
o d
e g
rasa
s, a
zúca
r y
sod
io.
Sí
se p
erm
ite la
en
tre
ga d
e a
rtíc
ulos
pro
moc
iona
les,
pe
ro
de
be
n lle
var
las
ale
rtas
co
rre
s-p
on
die
nte
s.
Se
elim
inó
de
la v
ers
ión
fin
al
cua
lqu
ier
rest
ricci
ón
en
el d
ise-
ño
de
em
pa
que
s.
Es
obl
iga
toria
la p
rese
ncia
de
ale
rtas
qu
e m
enc
ion
en
las
con-
secu
enc
ias
en
la s
alu
d e
n lo
s e
mp
aqu
es d
e p
rodu
cto
s co
n a
ltos
con
ten
idos
de
gra
sas,
a
zúca
r y
sod
io.
Se
pro
híb
e s
uge
rir
de a
lgu
na
ma
ne
ra q
ue la
com
ida
es
salu
-d
ab
le o
be
ne
ficio
sa p
ara
la
salu
d, c
ua
ndo
se
cla
sific
a c
on
alto
s co
nte
nid
os d
e g
rasa
s,
azú
car,
y s
od
io y
be
bid
as d
e b
ajo
va
lor
nutr
icio
nal.
62
País
Promoción y publicidad en
televisión
Venta, promoción y publici-
dad en escuelas
Promoción, o
bse
quios y per-
sonajes
Etiquetado y declaración de
propiedades
Chile
Lo
s té
rmin
os a
ún s
e e
ncu
en-
tra
n e
n d
iscu
sió
n.
Se
pro
pon
e p
rohi
bir
la p
rom
o-
ció
n y
pu
blic
ida
d d
e a
lime
nto
s y
be
bid
as
qu
e n
o c
um
pla
n c
on
lo
s cr
iteri
os n
utri
me
nta
les
en
me
dio
s d
e c
om
un
icac
ión
y ca
-n
ale
s d
e e
xpre
sió
n d
irig
ido
s a
n
iños
me
no
res
de 1
4 a
ños,
ta
les
com
o, a
fich
es, p
un
tos
de
ven
ta,
text
os
esco
lare
s, a
plic
a-ci
one
s, ju
ego
s, p
rog
ram
as
de
te
levi
sió
n, r
adi
o,
Inte
rne
t y
re-
vist
as.
Ni e
n lo
s es
pac
ios
pub
li-ci
tario
s d
ura
nte
, en
tre
o a
dya
-ce
nte
s a
est
os
últi
mos
, cu
ando
ca
pte
n u
na
au
die
nci
a m
ayo
r a
20
% d
e p
ers
ona
s m
eno
res
de
1
4 a
ños.
To
da
pu
blic
ida
d d
e a
lime
nto
s o
p
rod
ucto
s a
lime
ntic
ios
que
se
e
fect
úe
n e
n lo
s m
edio
s d
e co
-m
un
icac
ión
ma
sivo
s, d
eb
erá
lle
var
un
men
saje
qu
e p
rom
ue-
va h
áb
itos
de
vid
a sa
luda
ble
.
Se
pro
híb
e la
ve
nta
y p
rese
nci
a
de
alim
ento
s e
n la
s es
cue
las
qu
e n
o c
um
pla
n c
on
los
crite
-ri
os
nu
trim
ent
ale
s pr
op
uest
os.
No
me
ncio
na
la p
rom
oció
n y
p
ub
licid
ad
, pe
ro p
rohí
be
la e
n-
tra
da
de
est
os p
rod
uct
os.
Lo
s té
rmin
os a
ún s
e e
ncu
en-
tra
n e
n d
iscu
sió
n.
Lo
s a
lime
nto
s y
beb
ida
s q
ue
no
cu
mp
lan
con
los
crite
rios
nu
tri-
me
nta
les,
no
pod
rán
util
iza
r en
su
pu
blic
ida
d (
incl
uid
o e
n e
l ró
tulo
y e
nva
se)
ele
men
tos
que
a
tra
iga
n a
men
ore
s d
e 1
4 a
ños
: p
rese
nci
a d
e m
eno
res
de 1
4
añ
os,
pe
rso
naje
s y
figu
ras
in-
fan
tile
s, a
nim
acio
nes
, di
bu
jos
an
ima
dos
, ju
gue
tes,
mú
sica
in
fant
il, p
ers
on
as o
an
imal
es
qu
e c
onc
iten
el i
nte
rés
de
los
me
no
res
de
14
año
s, d
ecla
ra-
cio
nes
o a
rgu
men
tos
fan
tást
i-co
s a
cerc
a d
el p
rodu
cto
, le
n-
gu
aje
o e
xpre
sio
nes
pro
pia
s de
lo
s n
iños
y s
ituac
ion
es q
ue
rep
rese
nte
n la
vid
a d
iaria
de
est
os ú
ltim
os
(p.
ej.
escu
ela
, re
cre
o, ju
eg
os in
fan
tiles
).
No
po
drá
n u
tiliz
ars
e p
ara
pro
-m
oci
on
ar e
l con
sum
o n
ingú
n
alim
en
to o
pro
duc
to a
lime
ntic
io
o g
anc
hos
co
me
rcia
les
(p.
ej.
jug
uet
es,
acc
eso
rios,
ad
hesi
-vo
s).
Lo
s té
rmin
os a
ún s
e e
ncu
en-
tra
n e
n d
iscu
sió
n.
Se
pro
pon
e p
on
er
ad
vert
enci
as
de
co
nsu
mo
alto
de
azú
car,
g
rasa
s y
sod
io e
n lo
s p
rodu
ctos
q
ue
no
cu
mpl
an
los
crite
rios
nu
trim
en
tale
s.
63
País
Pro
moción y public
idad
en
telev
isión
Ven
ta, p
romoción y publi-
cidad
en esc
uelas
Pro
moción, obse
quios y
perso
najes
Etiquetad
o y declaración
de pro
piedad
es
Uruguay
Se
pro
híb
e e
n la
s es
cue
las
la
pro
moc
ión
y p
ubl
icid
ad
de
ali-
me
nto
s y
beb
ida
s q
ue
no
se
e
ncu
en
tren
en
la li
sta
ap
roba
da
po
r e
l Min
iste
rio d
e S
alu
d.
La
lista
no
se a
ne
xa o
se
fija
n c
ri-
teri
os n
utr
icio
nale
s.
Perú
L
a p
ublic
ida
d q
ue
est
á d
irig
ida
a n
iño
s m
eno
res
de
16
añ
os
y q
ue
se
difu
nda
po
r cu
alq
uie
r m
ed
io d
e co
mu
nica
ció
n n
o d
e-
be
: in
cen
tiva
r el
co
nsu
mo
inm
o-
de
rad
o d
e a
lime
nto
s y
beb
ida
s co
n a
ltos
con
ten
ido
s d
e g
rasa
s,
azú
car
y so
dio
; u
sar
arg
um
en
-to
s qu
e e
xplo
ten
la in
gen
uid
ad
pa
ra g
en
era
r fa
lsas
exp
ect
ati-
vas
de
l pro
duct
o;
rep
rese
nta
r e
ste
reo
tipo
s so
cial
es;
sug
erir
q
ue
un
adu
lto e
s m
ás in
telig
en-
te o
ge
ne
roso
po
r ad
qui
rir
el
pro
duc
to; s
uge
rir
qu
e s
e p
ue
de
sust
ituir
el r
ég
imen
de
alim
ent
a-
ció
n d
iaria
de
co
mid
as p
rinci
pa-
les
y m
ost
rar
imá
gen
es d
e p
ro-
du
cto
s na
tura
les
si e
sto
s n
o lo
so
n.
Se
de
ben
pro
mo
ver
kios
cos
y co
me
do
res
esco
lare
s sa
lud
a-
ble
s e
n la
s e
scu
elas
, q
ue b
rin-
de
n a
lime
nto
s y
beb
ida
s sa
lu-
da
ble
s de
l lis
tad
o a
pro
ba
do p
or
el M
inis
terio
de
Sa
lud
.
Se
pro
híb
e la
pro
moc
ión
y p
u-
blic
idad
de
cua
lqu
ier
alim
ent
o o
b
eb
ida
co
n te
stim
onio
s de
pe
r-so
naj
es
real
es
o f
ictic
ios
cono
-ci
dos
o a
dmir
ado
s p
or
los
ni-
ño
s.
Pro
híb
e la
en
treg
a d
e o
bse
-q
uio
s, p
rem
ios
o c
ua
lqu
ier
otr
o
be
ne
ficio
des
tina
do a
fom
enta
r la
adq
uis
ició
n o
co
nsu
mo
de
alim
en
tos
y b
ebid
as
en
ge
ne
ral.
Se
ob
liga
a c
olo
car
ale
rta
s e
n
pro
duc
tos
con
alto
s co
nte
nid
os
de
gra
sas,
azú
car
y so
dio
.
La
pub
licid
ad
qu
e e
stá
dir
igid
a a
niñ
os
me
nore
s d
e 1
6 a
ño
s no
d
eb
e in
dica
r co
mo
be
nef
icio
de
l co
nsu
mo
la o
bte
nci
ón
de
fue
r-za
, g
an
anci
a o
pé
rdid
a d
e p
eso
y
ad
qu
isic
ión
de
est
atu
s o
po
-p
ula
rida
d.
64
País
Promoción y publicidad en
televisión
Venta, promoción y publici-
dad en escuelas
Promoción, o
bse
quios y per-
sonajes
Etiquetado y declaración de
propiedades
Ecuador
No
ind
ucir
a c
on
clus
ion
es
err
óne
as
sob
re la
s ca
ract
erí
stic
as r
ea
les
de
los
pro
duc
tos.
Se
deb
erá
to-
ma
r en
cu
en
ta la
inge
nui
da
d, c
red
ulid
ad
, in
exp
eri
enc
ia y
el s
en
timie
nto
de
leal
tad
, de
bie
ndo
evi
tar
la
afe
cta
ció
n d
e e
stas
ca
ract
erí
stic
as.
Se
est
ab
lece
rán
me
did
as d
e r
estr
icci
ón
a la
p
rom
oció
n y
pu
blic
i-d
ad
de
alim
en
tos
que
co
nte
nga
n a
ltos
con
teni
dos
de
gra
sas,
co
lora
nte
s, s
abo
riza
nte
s y
otr
as
sust
an
-ci
as d
e b
ajo
o n
ulo
apo
rte
nu
tric
ion
al.
Ta
les
med
idas
pu
ede
n im
plic
ar
la p
roh
ibic
ión
de
la p
rom
oció
n y
pu
blic
ida
d, r
est
ricc
ión
de
ho
rario
s, in
clus
ión
de
ale
rta
s y
cual
qu
ier
me
did
a q
ue
evi
te p
atr
one
s de
con
-su
mo
poc
o s
alu
dab
les.
Se
pro
híb
e la
co
me
rcia
lizac
ión
de
pro
duc
tos
de
ba
jo v
alo
r n
utri
cio
nal
den
tro
de
las
escu
ela
s, a
sí c
o-
mo
la d
istr
ibu
ció
n y
uso
de
ést
os
en p
rog
ram
as
de
alim
en
taci
ón
dir
igid
os a
gru
pos
prio
rita
rios.
Etiq
ue
tad
o co
n s
iste
ma
grá
fico
d
e b
arr
as
de
co
lore
s (r
ojo
, a
ma
rillo
, ve
rde
) p
ara
indi
car
con
ten
ido
s d
e g
rasa
, a
zúca
r y
sod
io.
Se
pro
híb
en
col
oca
r lo
s be
ne
fi-ci
os p
ara
la s
alu
d q
ue
pu
ede
tr
ae
r el
co
nsu
mo
de
un
alim
en-
to p
roce
sad
o.
Colombia
E
l Min
iste
rio d
e la
Pro
tecc
ión
S
oci
al a
tra
vés
de
l In
stitu
to
Na
cion
al d
e V
igila
nci
a d
e M
ed
i-ca
me
nto
s y
Alim
ent
os
(IN
VIM
A)
cre
ará
un
a sa
la e
spec
ializ
ada
p
ara
reg
ula
r, v
igila
r y
con
trol
ar
la p
rom
oció
n y
pu
blic
idad
de
los
alim
en
tos
y be
bid
as,
bus
-ca
ndo
la p
rote
cció
n d
e la
sa
lud
e
n lo
s us
ua
rios
y e
n e
spe
cia
l d
e lo
s ni
ños
, te
nie
nd
o e
n c
ue
n-ta
lo e
sta
ble
cid
o p
or
la O
MS
.
La
s in
stitu
cion
es
ed
uca
tiva
s d
eb
erá
n o
fre
cer
un
a d
ive
rsid
ad
de
alim
ento
s q
ue c
ub
ran
las
ne
cesi
dad
es n
utr
icio
nale
s de
su
co
mu
nid
ad
, ve
lan
do p
or
la
calid
ad
de
los
alim
ento
s q
ue
se
ofr
ece
n y
de
co
nfo
rmid
ad c
on
lo
s lin
ea
mie
nto
s e
sta
ble
cid
os
po
r e
l Min
iste
rio d
e la
Pro
tec-
ció
n S
oci
al.
L
as
em
pre
sas
com
erc
ializ
ado
-ra
s de
alim
ento
s, t
rab
aja
rán
en
co
nju
nto
con
el M
inis
terio
de
la
Pro
tecc
ión
Soc
ial y
el I
nst
ituto
C
olo
mb
iano
de
Bie
ne
sta
r F
ami-
liar
(IC
BF
) p
ara
la e
lab
ora
ción
y
div
ulg
ació
n d
el m
ate
rial d
idá
cti-
co in
form
ativ
o y
ed
uca
tivo
, qu
e
incl
uya
exp
licac
ión
so
bre
los
con
ten
ido
s n
utr
icio
na
les
de
los
pro
duc
tos
alim
en
ticio
s y
sus
imp
lica
cio
nes
en
la s
alu
d.
Argentina
L
a p
rom
oció
n y
pu
blic
idad
de
p
rod
ucto
s a
lime
ntic
ios
no d
ebe
-rá
incl
uir
me
nsa
jes
que
est
én
dir
igid
os a
niñ
os m
eno
res
de
12
a
ño
s, s
in e
l co
nse
jo d
e u
n a
dul-
to.
Se
pro
híb
en
dec
lara
cio
nes
fa
-cu
ltativ
as
en
gañ
osa
s, p
ero
se
p
erm
ite la
dec
lara
ció
n d
e fa
cul-
tad
es n
utr
icio
nal
es o
“r
ecl
amos
”.
MERCOSUR
(Bra
sil,
C
olo
mb
ia,
Arg
en
tina
, P
ara
gu
ay,
U
rug
ua
y)
S
e p
roh
íbe
n d
ecla
raci
on
es f
a-
culta
tiva
s e
nga
ños
as,
pe
ro s
e
pe
rmite
la d
ecla
raci
ón
de
facu
l-ta
des
nu
tric
ion
ales
.
65
AN
EX
O 2
—T
ipo
s d
e a
lim
en
tos
y b
eb
ida
s p
ub
lici
tad
as
po
r e
mp
resa
s d
e t
res
pa
íse
s d
e A
mé
rica
La
�n
a e
n s
us
si�
os
we
b y
re
de
s so
cia
les
(n=
20
0)
Tipo de alimento
(%)
Sitios w
eb (N=56)
Facebook (N=83
) Twitter (N
=32)
YouTube (N=29)
México
(n=25)
Costa
Rica
(n=9)
Argen-
tina
(n=22)
México
(n=41)
Costa
Rica
(n=16)
Argen-
tina
(n=26)
México
(n=16)
Costa
Rica
(n=4)
Argen-
tina
(n=12)
México
(n=12)
Costa
Rica
(n=4)
Argen-
tina
(n=13)
Go
losi
na
s sa
lada
s 2
4.0
1
1.1
4
.6
12
.2
50
.0
3.8
5 2
5.0
5
0.0
0
.0
25
.0
25
.0
7.7
Ga
lleta
s du
lce
s/sa
lad
as
o p
ast
ele
s 2
0.0
2
2.2
3
6.4
6
1.0
3
7.5
2
3.1
3
7.5
5
0.0
3
3.3
2
5.0
2
5.0
2
3.1
Ce
rea
les
o b
arr
as
de
ce
rea
l 2
4.0
1
1.1
1
3.6
1
4.6
2
5.0
3
.85
12
.5
25
.0
8.3
8
.3
0.0
7
.7
Du
lces
o c
hoc
ola
-te
s 1
2.0
0
.0
13
.6
12
.2
0.0
3
4.6
1
8.8
0
.0
41
.7
16
.7
0.0
3
0.8
He
lad
os o
po
stre
s co
nge
lad
os
0.0
2
2.2
9
.1
0.0
1
2.5
7
.7
0.0
2
5.0
8
.3
0.0
5
0.0
7
.7
Pro
du
cto
s lá
cte
os
0.0
2
2.2
2
2.7
0
.0
18
.8
23
.1
0.0
2
5.0
8
.3
0.0
5
0.0
3
0.8
Co
mid
a r
ápi
da
8.0
0
.0
4.6
0
.0
0.0
0
.0
0.0
0
.0
0.0
8
.3
0.0
0
.0
Ag
ua
s g
ase
osa
s 8
.0
55
.6
22
.7
0.0
0
.0
0.0
6
.3
0.0
8
.3
8.3
0
.0
15
.4
Re
fre
sco
s d
e f
ruta
y
te f
rio
0.0
2
2.2
2
2.7
0
.0
18
.8
15
.4
0.0
2
5.0
1
6.7
0
.0
25
.0
23
.1
Be
bid
as li
ght
0
.0
0.0
0
.0
0.0
0
.0
0.0
0
.0
0.0
0
.0
0.0
0
.0
0.0
Be
bid
as d
ep
ort
iva
s 4
.0
0.0
4
.6
2.4
0
.0
0.0
6
.3
0.0
8
.3
8.3
0
.0
0.0
Jug
os 1
00
% n
atu
-ra
l 0
.0
0.0
0
.0
0.0
0
.0
0.0
0
.0
0.0
0
.0
0.0
0
.0
0.0
Ag
ua
0.0
0
.0
0.0
0
.0
0.0
0
.0
0.0
0
.0
0.0
0
.0
0.0
0
.0
66
AN
EX
O 3
— T
écn
ica
s d
e p
rom
oci
ón
y p
ub
lici
da
d d
irig
ida
s a
niñ
os
y e
stra
teg
ias
de
pro
mo
ció
n d
e m
arc
a u
�li
zad
as
en
si�
os
we
b,
Fa
ce-
bo
ok
, T
wi:
er
y v
ide
os
de
Yo
uT
ub
e d
e e
mp
resa
s d
e a
lim
en
tos
y b
eb
ida
s e
n t
res
pa
íse
s d
e A
mé
rica
La
�n
a (
n=
24
1)
Sitios w
eb (N=56)
Facebook (N=83
) Twitter (N
=32)
Videos de YouTube
(N=70)
Méxi-
co
(n=25)
Costa
Rica
(n=9)
Argen-
tina
(n=22)
Méxi-
co
(n=41
)
Costa
Rica
(n=16)
Argen-
tina
(n=26)
Méxi-
co
(n=16
)
Costa
Rica
(n=4)
Arg
en-
tina
(n=12)
Méxi-
co
(n=31
)
Costa
Rica
(n=9)
Argen-
tina
(n=30)
Técnica de publicidad (%)
Ca
rica
tura
8
4.0
4
4.4
6
8.2
9
0.2
8
7.5
6
9.2
6
8.8
5
0.0
5
0.0
3
8.7
4
4.4
4
0.0
Pe
rso
naje
de
ma
rca
reg
is-
tra
da
8.0
0
.0
4.6
2
9.3
1
8.8
3
.9
25
.0
0.0
0
.0
0.0
0
.0
3.3
Pe
rso
naje
re
pre
sent
an
te d
el
pro
duc
to*
44
.0
44
.4
40
.9
48
.8
31
.3
34
.6
37
.5
0.0
5
8.3
3
2.3
4
4.4
3
6.7
De
po
rtis
ta fa
mo
so
16
.0
0.0
4
.6
12
.2
12
.5
3.9
2
5.0
0
.0
8.3
0
.0
0.0
3
.3
Pe
rso
na f
amos
a 2
0.0
0
.0
4.6
2
2.0
1
2.5
1
1.5
2
5.0
0
.0
0.0
1
6.1
0
.0
3.3
Ima
gen
de
niñ
o/a
<1
6 a
ños
2
0.0
2
2.2
5
4.6
5
3.7
8
7.5
3
0.8
3
1.3
0
.0
33
.3
48
.4
44
.4
73
.3
Ima
gen
de
ani
mal
es
12
.0
0.0
9
.1
22
.0
56
.3
26
.9
12
.5
25
.0
8.3
3
.2
0.0
1
6.7
Pro
moc
ione
s o
nlin
e y
off
line
48
.0
22
.2
13
.6
80
.5
43
.8
19
.2
37
.5
0.0
2
5.0
9
.7
0.0
1
3.3
Me
nci
ón
de
jueg
os
infa
ntil
es
48
.0
33
.3
31
.8
7.3
2
5.0
7
.7
12
.5
0.0
8
.3
6.5
0
.0
3.3
Cla
ves
rela
cio
nad
as a
la
mú
sica
, d
epo
rte,
vid
eoj
ue
-g
os,
cin
e o
jueg
os
clá
sico
s 7
6.0
8
8.9
3
6.4
8
0.5
7
5.0
5
3.9
8
1.3
0
.0
66
.7
58
.1
22
.2
60
.0
Cla
ves
rela
cio
nad
as a
la
am
ista
d 8
.0
33
.3
18
.2
43
.9
25
.0
23
.1
25
.0
0.0
2
5.0
9
.7
0.0
2
0.0
Cla
ves
rela
cio
nad
as a
la
esc
ue
la/e
stu
dio
s 2
8.0
4
4.4
3
1.8
5
8.5
6
2.5
5
3.9
3
1.3
0
.0
58
.3
12
.9
0.0
3
0.0
Ob
jeto
s a
ntr
op
omó
rfic
os
20
.0
0.0
1
3.6
5
3.7
2
5.0
2
3.1
5
0.0
0
.0
16
.7
6.5
3
3.3
3
.3
Estrategia de promoción
de marca (%)
Lo
go
10
0.0
1
00
.0
10
0.0
9
5.1
1
00
.0
10
0.0
1
00
.0
10
0.0
1
00
.0
90
.3
10
0.0
9
3.3
Em
pa
que
96
.0
77
.8
77
.3
85
.4
10
0.0
8
4.6
7
5.0
5
0.0
6
6.7
7
7.4
1
00
.0
83
.3
Pro
du
cto
(be
bid
a o
alim
ent
o)
84
.0
77
.8
59
.1
82
.1
81
.3
61
.5
75
.0
25
.0
58
.3
45
.2
44
.4
66
.7
67
AN
EX
O 4
— N
úm
ero
de
té
cnic
as
de
pro
mo
ció
n y
pu
bli
cid
ad
dir
igid
as
a n
iño
s u
�li
zad
as
en
si�
os
we
b,
Fa
ceb
oo
k,
Tw
i:e
r y
vid
eo
s d
e
Yo
uT
ub
e d
e e
mp
resa
s d
e a
lim
en
tos
y b
eb
ida
s e
n t
res
pa
íse
s d
e A
mé
rica
La
�n
a (
n=
23
1)
Número de técni-
cas de promo-
ción y publicidad
dirigidas a niños
por sitio o pági-
na (%)
Sitios w
eb (N=55)
Facebook (N=78
) Twitter (N
=28)
Videos de YouTube (N=70)
Méxi-
co
(n=24)
Costa
Rica
(n=9)
Argen-
tina
(n=22)
México
(n=40)
Costa
Rica
(n=16)
Argen-
tina
(n=22)
México
(n=15)
Costa
Rica
(n=2)
Argen-
tina
(n=11)
México
(n=31)
Costa
Rica
(n=9)
Argen-
tina
(n=30)
1 -
4 té
cnic
as
50
.0
55
.6
73
.3
25
.0
31
.3
54
.5
53
.3
0.0
5
4.5
9
6.8
1
00
.0
73
.3
5 -
8 té
cnic
as
50
.0
44
.4
22
.7
55
.0
43
.7
45
.5
26
.7
10
0.0
4
5.5
3
.2
0.0
2
6.7
9 -
13
técn
ica
s 0
.0
0.0
0
.0
20
.0
25
.0
0.0
2
0.0
0
.0
0.0
0
.0
0.0
0
.0
Pub
lica
do p
or
UN
ICE
F
Ofi
cin
a R
eg
ion
al
pa
ra A
mé
rica
La
n
a y
el
Ca
rib
e
Ca
lle
Alb
ert
o T
eja
da
, e
difi
cio
10
2,
Ciu
da
d d
el
Sa
be
r
Pa
na
má
, R
ep
úb
lica
de
Pa
na
má
Ap
art
ad
o P
ost
al:
08
43
-03
04
5
Te
l: +
50
7 3
01
74
00
ww
w.u
nic
ef.
org
/la
c
Tw
i0e
r: @
un
ice
fla
c
Fa
ceb
oo
k:
/un
ice
fla
c
© F
on
do d
e la
s N
aci
ones
Unid
as
para
la I
nfa
nci
a (
UN
ICE
F)
Junio
, 20
15
En
co
lab
ora
ció
n c
on
: