Presentacin de PowerPoint

Gure sustraiak lurrari LotuzEuskaldunak gara gu!

VOLTAIREFrantses idazlea (1697-1778)

Euskaldunak Pirinioetan kantari eta dantzari bizi den herri bateko kideak dira zioen Voltairek.

Frantses elizgizon eta erromesa (XII. Mendea)

Euskaldunak jende basati, anker eta lapurrak dira, eta euskara haien hizkuntza barbaroa da esan zuen Aimeric Picaudek.

AIMERIC PICAUD

TOPIKOA: sarritan errepikatzen den eta originaltasun gutxiko ideia edo iritzia.

EUSKALDUNEI BURUZKO TOPIKOAK

EUSKARAREN JATORRIA Duela 4.000 bat urte, Europako hegoekialdean eta Asiako mendebaldean zabaldu ziren herri indoeuropearrak. Europako hizkuntza gehienak herri indoeuropearrek hitz egiten zituzten hizkuntzetatik sortu dira; horregatik familia indoeuroparreko hizkuntzak deitzen zaie.Euskararen jatorriari buruz teoria asko daude baina bat oso onartua dago: euskara ez da familia indoeuroparreko hizkuntza. Hizkuntza indoeuropearra zabaldu baino lehenagokoa da.

Euskal Herri osoan 700.000 biztanle dira euskaraz hitz egiteko gai.Hamar biztanletik hiruk dakite euskara (3/10).Hamar umetik seik dakite euskara (6/10).Euskara dakitenen kopurua gehituz doa urtez urte.

EUSKARAREN HIZTUNAK

UMEEN DATOAKDATO OROKORRAKEUSKAL HIZTUNEN KOPURUAK

EUSKAL FOLKLOREAEuskal Herrian hainbat instrumento tipiko daude , adibidez: danbolina , txistua, alboka , trikitixa , pandereta

Euskal Herrian Euskal dantzak dantzatzen dira: arin arina, fandangoa, banakoa, aurreskua, zinta dantza

GALDERAREN BAT ?

GURE SUSTRAIAK LURRARI LOTUZEuskal Herriaren kokapena

EUSKAL HERRIKO BANAKETA ADMINISTRATIBOA:

EAE: Bizkaia , Gipuzkoa eta Araba.

NFE: Nafarroa .

IEH:Lapurdi, Behe- Nafarroa eta Zuberoa

GRAFIKO ZIRKULARRAK: AZALERA ETA BIZTANLERIA

EUSKAL HERRIKO KOKAPENA:

PROBINTZIAK:HIRIBURUAK:BIZKAIABILBOGIPUZKOADONOSTIA ARABAGAZTEIZNAFARROA IRUALAPURDIBAIONABEHE-NAFARROADONIBANE-GARAZIZUBEROAMAULE

HIRIBURUEN ARGAZKIAK

BILBO

GASTEIZ

DONOSTIA

D.GARAZI

IRUEA

MAULE

BAIONA

MUGA GEOGRAFIKOAK:

MUGAK:CANTABRIA BURGOSERRIOXAZARAGOZAHUESCABIARNOLANDAK

AMAIERA

GURE SUSTRAIAK LURRARI LOTUZEuskal Herriko ibaiak

EUSKAL HERRIKO IBAIAKKANTAURI ISURIALDEA- UhaitzandiBiduzeAturriErrobiBidasoa UrumeaOriaUrolaDebaLeaOkaButroeIbaizabalNerbioiKadagua

- ErroZaraitzuIratiArgaAragoiEgaIbaiuda ZadorraBaiaOmecilloEbroMEDITERRANEO ISURIALDEAEUSKAL HERRIKO IBAIAK

KANTAURI ETA MEDITERRANEO ISURIALDEAKANTAURI ISURIALDEA:Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa Behera eta Zuberoa praktikoki osoak eta Araba eta Nafarroako zati batzuk kokatzen dira. Ibaiak motzak eta emaritsuak dira. Higadura-lan gogorra egiten dute , urte osoan dira emaritsuak eurieri esker.

MEDITERRANEO ISURIALDEA:Nafarroako eta Arabako zatirik handienak isuriald honetan sartzen dira. Hemengo ibaiak bi multzotan banatzen dira:

Pirinio aldekoak: Ibai hauek ez dira oso luzeak eta aldapa handia dute.Udaberrian, elurrak urtzean, emaritsuak dira, eta udan ur gutxi eraman ohi dute.

Lautadetakoak: Ibai hauek aldiz, luzeagoak eta aldapa gutxikoak dira. Udaberrian eta udazkenean ur maila altuak izaten dituzte, eta udan agorraldiak.

EUSKAL HIRIBURUETAKO IBAIAK

PROBINTZIA HIRIBURUA IBAIA

-Bizkaia -Bilbo-Nerbioi-Gipuzkoa -Donostia-Urumea-Araba -Gazteiz-Zadorra-Nafarroa -Iruea-Arga-Lapurdi -Baiona-Errobi-Behe Nafarroa -Donibane Garazi-Errobi-Zuberoa -Maule-Uhaitzandi

ERLIEBEALurrazalaren gorabeheren multzoari erliebea deitzen zaio. Euskal Herriko lurrazalak gorabehera handiak ditu. Lurralde askotan daude mendiak haranak baina mapa fisikoan ikus dezakezun bezala, lurralde lauagoak ere badira.

IBAIEN IBILGUAK 1.-GOI-IBILGUA: Ibaiaren zatirik aldapatsuena eta estuena , ura abiadura handiz doa. Zati honetan higadura (Gastatzearen ekintza eta ondorioa) ematen da.

2.-ERDIKO-IBILGUA: Ibaia zabalagoa da, malda eta abiadura txikiagoa du. Zati honetan garraioa (leku batetik bestera gauzak eramatearen ekintza eta ondorioa) ematen da.

3.-BEHE-IBILGUA: Ibaiaren zatirik zabalena, urak abiadura txikia du. Hemen jalkiera (sedimentazioa) (likido baten dauden materialak ondoan metatu) ematen da.

IBAIEN EDERTASUNAIbaiak ere zati oso politak dituzte.

IBAI KUTSATUAKIbai kutsatuak ere badaude Euskal Herrian eta kutsadura hori itsasoan amaitzen da.

EGILEAK:PERUOIERZAINDU IBAIAK AMAIERA

GURE SUSTRAIAK LURRARI LOTUZEuskal Herriko mendiak

29

ESKALA

Eskalak mapako neurriaren eta neurri errealaren artean dagoen proportzioaren berri ematen digu.

Bi eskala mota daude:

1.- Zenbaki eskala: Adibidez 1:1.000.000 (1cm=10km)2.- Eskala grafikoa: erregela txiki bat.Mapako cm bakoitza errealitatean 1.000.000cm dira.1:1.000.000 (10km)1: 800.000 (8km) 1: 50.000 (0,5km = 500m)

ERLIEBEALurrazalaren gorabeheren multzoari erliebea deitzen zaio.Euskal herriko lurrazalak gorabehera handiak ditu. Lurralde askotan daude mendiak eta haranak baina mapa fisikoan ikus dezakezun lurralde lauagoak ere badira.

Erliebeak, klimak, hidrografia (ibaiak eta urak ) eta paisaiak erlazio estua dute.

EUSKAL HERRIKO MENDIAK

Euskal herriko mendiak hiru lerrotan banatzen dira:

1.-UR MUGAKO MENDIAK:

Mendikate honek Euskal Herria erdi erditik, ekialdetik mendebaldera zeharkatzen du .

Ur mugak Euskal Herria bi isurialdetan banatzen du:

Kantauriko isurialdea: Hemengo ibaiak Kantauri itsasora doaz.

Hego edo mediterraneoko isurialdea: hemengo ibaiak Ebrora doaz eta, ondorioz, Mediterraneo itsasora.

Bi mendi multzo daude:

Pirinioak: Hiru Erregeen Mahaia, Ori

Beste batzuk: Aralar, Aizkorri mendizerrak

2.-KOSTALDEKO MENDIAK: Itsasaldeko mendiak ere deitzen zaie . Gipuzkoaren erdialdetik hasi eta Bilboko itsasadarreraino edo Ordunteko mendietaraino hedatzen dira. Altuera gutxikoak dira. Adibidez: Sollube, Oiz eta Urko

3.-AURREPIRINIOAK

-Toloo mendiak-Gazteizko mendiak-Alaitz mendilerroa

EUSKAL HERRIKO MENDIEN ARGAZKIAK

GURE SUSTRAIAK LURRARI LOTUZEuskal herriaren historia

ARDATZ KRONOLOGIKOAHistoria gizadiaren (edo gizarte, gizatalde nahiz banakoen ) iraganaldiko gertaeren segida da. ARDATZ KRONOLOGIKOA gertaerak denboraren arabera ordenatzeko erabiltzen den grafikoa da,.

ZER MENDE?Urte bat zer mendetakoa den jakiteko urte horrek zenbat ehuneko dituen ikusi eta bat gehitu behar zaio.

Adibide bat: Zer mendetakoa da 75. urtea?1 Mendekoa

GIZAKIAREN HISTORIAMendez mende osatu den gizakion bizitza luzeari gizakiaren historia deitzen diogu, eta bi zati handitan banatzen dugu: historiaurrea eta historia.

Historiaurreak denboraldi luzea hartzen du, gizakia lurrean sortu zenetik lehen agiri idatziak azaldu bitartekoa.

HISTORIAKO ARO GARRANTZITSUENAKAINTZINA AROAERDI AROAARO MODERNOAARO GARAIKIDEA

HISTORIAKO AROAK

. Lehen agiri idatziak agertu zirenetik erromako inperioaren gainbehera arte, k.o. 476 Urte arte

AINTZINAROA

Erromako inperioaren gainbeheratik (476. urtea) , turkiarrek Konstantinopla hartu zuten arte, k.o. 1453. urtea arte.ERDI AROA

42

1453. urtetik Frantziako Iraultza (1789) bitartean.Aro modernoa

Frantziako Iraultzatik gaur egunera bitartekoaARO GARAIKIDEA

AMAIERA

AGUR

GALDERAREN BAT?