HISTORICIDADE DOS CÓDIGOS MORAIS

Tema 2

Ética e Filosofía do Dereito

Índice

Relatividade histórico-cultural dos códigos morais

Lexitimación e variantes históricas da mesma

A perspectiva Emic e a perspectiva Etic

O etnocentrismo

1. Relatividade histórico-cultural dos códigos morais

1. Relatividade histórico-cultural

Os estudos antropolóxicos doutras culturas amosan gran diversidade de costumes, normas e valores.Esta constatación levada aos extremos = RELATIVISMO CULTURAL.

= un fenómeno cultural só pode ser analizado e explicado no contexto en que se produce.

Conduce ao RELATIVISMO ÉTICO = cada sistema moral é relativo ao seu contexto = todos os sistemas morais son igualmente válidos.

Lévanos ao ESCEPTICISMO ÉTICO: negación da posibilidade de establecer racionalmente conclusións éticas de validez universal.

1. Relatividade histórico-cultural

O relativismo cultural contribuiu a: fomentar a tolerancia

rebaixar pretensións de superioridade

Pero, ao levarse ao extremo pon en perigo a tolerancia (¿como se podería argumentar a superioridade da tolerancia sobre a intolerancia?)Estudos antropolóxicos recentes confirman que existen universais culturais, e concretamente éticos, que teñen validez universal.

1. Relatividade histórico-cultural

A constatación sociolóxica indiscutible da relatividade histórico cultural dos valores e normas culturais non implica suscribir que non exista ningún método para preferir uns valores sobre outros.

2. Lexitimación e variantes históricas da mesma

2. Lexitimación

As pautas de conduta culturais son FUNCIONAIS, están orientadas a obxectivos ou fins desexables.

Os códigos morais teñen unha funcionalidade especial:

buscan a realización da vida xenuinamente humana.

a súa funcionalidade é fráxil.

o proceso de socialización tende a reducir esta ameaza, pero a socialización nunca é completa…

2. Variantes históricas da lexitimación

Por iso, en todas as sociedades os valores e normas deben ser explicados e xustificados.

LEXITIMACIÓN (= respostas aos por ques últimos de normas e valores).

Completan a función cohesionadora da socialización.

Confiren autoridade ás normas e sancións.

2. Variantes históricas da lexitimación

Tres grandes modalidades

• A) relixiosa (historicamente moi importante). Unha norma é válida porque foi expresada por Deus.

• B) naturalista. A natureza é considerada como un libro no que o ser humano descobre e le a orde moral que debe rexir a súa vida.

Os valores dependen de

instancias externas e inmutables

+ Tomé de Aquino (s.

XIII)

+ Ilustración (s. XVIII)

2. Variantes históricas da lexitimación

• C) convencional – contractual: os valores son válidos porque así o deciden os humanos. A validez dependen da liberdade, racionalidade e vontade humana.

Os códigos morais son unha construción humana, convencional.

3. Perspectiva emic e perspectiva etic

3. Perspectiva emic e perctiva etic

A verdadeira utilidade de moitas normas morais (e non morais) non sempre é coñecido polos membros dunha cultura.

Teorizacións e lexitimación ocultan, ás veces, a verdadeira funcionalidade.

Isto foi denunciado por “filósofos da sospeita” como MARX e NIETZSCHE (séc. XIX).

3. Perspectiva emic e perspectiva etic

En antropoloxía, dobre plano na explicación e xustificación das pautas culturais:

Perspectiva EMIC: o punto de vista dos propios membros da cultura. Lexitimación explícitas

Perspectiva ETIC: o punto de vista dun observador alleo que pretende ser obxectivo e analizar a funcionalidade real de normas e valores.

DIFÍCIL de aplicar na propia cultura

Abre camiño a unha racionalidade moral máis transparente e menos distorsionada

4. O etnocentrismo

4. O etnocentrismo

As pautas de conduta institucionalizadas parécennos propias (carácter de naturalidade indiscutible).A pautas culturais doutras culturas parécennos estrañas.

= etnocentrismo

= erro de perspectiva

xulga ás culturas alleas con criterios da propia

actitude espontánea, difícil de evitar

propia de todas as culturas

4. O etnocentrismo

Ás veces as actitudes etnocéntricas conducen a ver os propios valores como absolutos e superiores.Por conseguinte, conduce a imposicións e intolerancia.Pode servir para dar cobertura a actitudes xenófobas, racistas e insolidarias.

RELATIVISMO CULTURAL: reacción contra a incomprensión e intolerancia do etnocentrismo.Vén sendo unha “vacina” contra o etnocentrismo, pero mellor sen levala ao extremo do escepticismo.

fin