1aro modernoa anaya

42

© G

rupo

Ana

ya, S

.A. G

eogr

afia

eta

His

toria

. DB

H 2

. mai

la. M

ater

ial h

au e

rabi

ltzek

o ba

imen

a em

aten

da.

7 Aro Modernoa. Geografia-aurkikuntzak

1 Geografia-aurkikuntzak1.1 Aro Modernoaren hasiera

Kontuan hartuta Europan !". mendearen erdialdetik aurrera gertatu ziren eraldaketak, historiagileek historiako beste etapa bat bereizten dute: Aro Modernoa. Turkiarrek Konstantinopla konkistatu zuten urtea (1453) edo Kolonek Amerika aurkitu zuen urtea (1492) hartzen dira abiapuntutzat.Aro Modernoaren hasierari –hau da, !". mendeko azken urteei eta !"#. mendeari– aurkikuntzen aro esaten zaio.

1.2 Aurkikuntzen zergatiak Europarrek hainbat arrazoiren bidez aurkitu zituzten mundu berriak:

Ekonomikoak. Bide berriak aurkitu behar zituzten Sudango urre-raino zuzenean heltzeko, eta Indiako eta Txinako espeziak itsasoz ekartzeko.Zientzia eta geogra! arekin lotutakoak. Lurra biribila zelako teorien aldeko liburuak hedatu ziren; beraz, gauza erraza zela iruditu zitzaien mendebaldetik Indiara heltzea.Teknikoak. Itsasoko nabigazioa hobetu egin zen, iparrorratza eta astrolabioa zabaldu zirenetik, eta, kartogra$ aren aurrerapenari esker, portulanoak eta mapamundi berriak erabiltzen zituztenez gero. Gai-nera, Atlantikoko haizea aprobetxatzeko eta olatu handiei aurre egi-teko moduko karabelak eraiki zituzten.

1.3 Lurrak esploratzeko eta aurkitzeko bidaiak Portugesen esploratzeko bidaiak. Afrikako kostan zeharko hainbat esplorazio-bidaia egin ondoren, Bartolome Dias nabigatzaileak Espe-rantza Onaren lurmuturra gainditu zuen (1487), eta Vasco da Gama, aldiz, Indiara iritsi zen.Amerika aurkitzea Kristobal Koloni zor zaio. Itsasgizon horri Indiara mendebaldeko bidetik joatea bururatu zitzaion. Kolonen bidaia Huel-vako Palos hiriko portuan hasi zen; Kanarietan egin zuen eskala, eta, 1492ko urriaren 12an, San Salvador uhartera iritsi zen. 1506an hil zen, Indiara heldu zelako ustean. Horregatik, lurralde berri horiei Indiak esaten zieten, eta bertako biztanleak, ondorioz, indiarrak ziren. Italiako Ameriko Vespuzio nabigatzaileak hauteman zuen Amerika beste konti-nente bat zela, eta itsasgizon horrengandik datorkio izena kontinenteari.

Geografia-aurkikuntza handiak nabigatzeko tresnak orokortzeari esker egin ziren; horien artean, nabigatzaileek izarren bidez orientatzeko eta kosta begien bistan izan gabe gidatzeko erabili zuten astrolabioa dago.

7

43

© G

rupo

Ana

ya, S

.A. G

eogr

afia

eta

His

toria

. DB

H 2

. mai

la. M

ater

ial h

au e

rabi

ltzek

o ba

imen

a em

aten

da.

! Errealitate historikoa ulertzea

1 Zein mendetan hasi zen Aro Modernoa? Zein dira Aro Modernoaren hasiera seinalatzen duten bi gertaerak?

………………………………………………………………

………………………………………………………………

! Informazioak lotzea

2 Lotu esaldiak eta hitzak geografia-aurkikuntzen zer-gati batekin: a) iparrorratza eta astrolabioa; b) Lurra biribila dela azaltzen zuten liburuak; c) bide berrien bila jotzea; d) karabela; e) mendebalderantz nabi-gatzea; f) kartografiaren aurrerapena.

3 Zergatik igaro dira historiara Kristobal Kolon, Barto-lomeu Dias eta Vasco da Gama?

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

! Testuak sortzea

4 Deskribatu nolakoak ziren karabelak.

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

Aurrera egiteko lanak ! Informazioa espazioan lekutzea

5 Erreparatu mapari, eta eman espainolen eta por-tugesen lurraldeak zeuden Amerikako herrial-deak.

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

6 Erreparatu aurreko mapari eta horren legendari, eta aipatu Kristobal Kolonek Mundu Berrirako lehe-nengo bidaian zeharkatu zituen lekuak.

………………………………………………………………

………………………………………………………………

! Informazioa antolatzea

7 Egizu aurkikuntzen zergatien giltza-eskema.

Ekonomikoak Zientifikoak eta geografikoak Teknikoak

Palos

Kanariak

B R A S I L

FILIPINAK

T X I N A

INDIA

EKIALDEKOINDIA

ESPEZIENUHARTEAK

MENDEBALDEKOINDIAK

A S I AE U R O P A

A F R I C A

I PA RA M E R I K A

HEGOAMERIKA

A S I AE U R O P A

A F R I K A

I PA RA M E R I K A

HEGOAMERIKA

O Z E A N O

BA R E A

OZEANO

BAREA

OZEANO

ATLANTIKOA

INDIAKOOZEANOA

Esperantza Onarenlurmuturra

Magallaesitsasartea

Panamako istmoa

Esperantza Onaren

Kolonen lehenengo bidaia (1492)Vasco da Gamaren bidaia (1497-1498)Alcaçobasko banalerroa (1479)Tordesillasko banalerroa (1494)

Portugesen eta gaztelauenaurkikuntza-bideak

Espainolen lurraldeak

Portugesen lurraldeak

0 1500 3000 4500 km

Ekonomikoak { ………………………………………

………………………………………

………………………………………

Zientifikoak eta geografikoak { ………………………………………

………………………………………

Teknikoak { ………………………………………

………………………………………

Maspreza

Zurruna

Txopa

Branka

Masta nagusia

Bizkarra

44

© G

rupo

Ana

ya, S

.A. G

eogr

afia

eta

His

toria

. DB

H 2

. mai

la. M

ater

ial h

au e

rabi

ltzek

o ba

imen

a em

aten

da.

2 Estatu modernoa2.1 Monarkia autoritarioak eta horien tresnak Aro Modernoan zehar, Europako monarkia feudalak monarkia autorita-rio bihurtu ziren. Erregeak sendotu egin zuen lurralde osoan zuen agintea. Estatua antolatzeko modu berri horri estatu moderno esaten zaio.Europan, monarkia autoritarioa sendotu egin zen Frantzian, Ingalate-rran eta Iberiar penintsulako erresumetan.Erregeek hainbat tresna erabili zituzten, beren aginpidea sendotzeko: batu egin zituzten beren estatuetako lurraldeak; menderatu egin zituz-ten aginte guztiak (goi-noblezia, udalerriak, Gorteak); hobetu egin zituzten administrazioa eta justizia; gortea hiri batean ! nkatu, funtzio-nario profesionalak sortu, zergak ! nkatu, eta, azkenik, tropa feudalen ordez, armada iraunkorra eratu zuten; diplomazia iraunkorra ere sortu zuten.

2.2 Estatu handiak Mendebaldeko Europan, Frantzia eta Ingalaterra izan ziren aldi har-tako potentzia handiak.Iberiar penintsulan, Fernando Aragoikoak eta Elisabet Gaztelakoak sortu zuten estatu modernoa; bi koroak batu ondoren, bildu egin zituz-ten Iberiar penintsulako lurraldeak (Portugal izan ezik), eta zabaldu egin zituzten beren jabetzak Afrikan, Amerikan eta Mediterraneoan.Europako ekialdean, otomandarrek, Bizantzioko Inperioa deuseztatu zuten, eta Moskuko printzea zen Ivan III.a Handiak ere inperio handia osatzeko oinarriak ezarri zituen, tsar titulua hartu ondoren.

Hans Holbein Gaztearen Enbaxadoreak margolana (1533). Errege autoritarioek enbaxadoreak izan zituzten beste herrialde batzuetan, beren interesen alde egiteko.

Zerga-biltzaileak. Zerga arruntak sortu zituztenez, erregeek diru-sarrera finkoak izan zituzten.

Europa XV. mendearen amaieran.

Orden

a Te

uton

ikoa Pskov

KazangoKhanerria

Khanerri Handia

Krimeako Khanerria(Otomandar I.ko basailuak)

Riazan

Brandenburgo

Suitza

Nafarroa

S. Joanenordena

Veneziarrenjabariak

Genovatarrenjabariak

Savoia

GenovakoErrep.

VeneziakoErrep.Milan

FlorentziakoErrep.

Napoli

Zipre

ElizEstatuak

Valakia(OtomandarI.ko basailuak)

Moldavia(OtomandarI.ko basailuak)

Bohemia

ESPAINIA

POR

TUG

AL

FRANTZIA

MOSKUKOPRINTZERRIA

POLONIA

HUNGARIA

IRLANDA

GALES

ESKOZIA

DANIMARKA

KALMARKO BATASUNA

S U E D I A

LAPONIA

NORVEGIA

INGALATERRA

O T O M A N D A R

M U S U L M A N E N M U N D U A

MUSULMANENMUNDUA

I N P E R I O A

GERMANIAKOERROMATAR

INPERIOSANTUA

ESPAINIA

POR

TUG

AL

FRANTZIA

MOSKUKOPRINTZERRIA

POLONIA

HUNGARIA

IRLANDA

GALES

ESKOZIA

DANIMARKA

KALMARKO BATASUNA

S U E D I A

LAPONIA

NORVEGIA

INGALATERRA

O T O M A N D A R

M U S U L M A N E N M U N D U A

MUSULMANENMUNDUA

I N P E R I O A

GERMANIAKOERROMATAR

INPERIOSANTUA

L I T U A N I AL I T U A N I A

Sizilia

Sardinia

Balearrak

Madeira

Azoreak

Kanariak

Korsika

Kreta

M e d i t e r r a n e o i t s a s o a

OZEANO

ATLANTIKOA

Itsaso Bel tza

Iparitsasoa Itsaso

Baltikoa

Alemaniako Inperioaren mugaHabsburgotarren jabariakKalmarko batasunaPoloniarren eta lituaniarrenarteko batasuna

0 200 400 600 km

7

45

© G

rupo

Ana

ya, S

.A. G

eogr

afia

eta

His

toria

. DB

H 2

. mai

la. M

ater

ial h

au e

rabi

ltzek

o ba

imen

a em

aten

da.

! Hiztegia erabiltzea

8 Definitu Estatu moderno kontzeptua.

…………………………………………………………

…………………………………………………………

…………………………………………………………

9 Osatu definizioak, hitz egokia erabiliz:

a) Erregearen aginduak betetzen zituzten profe-sionalak.

…………………………………………………………

b) Lehenagoko soldadu feudalen ordezkoak ziren.

…………………………………………………………

c) Erregeei diru-sarrera iraunkorrak eman zizkieten.

…………………………………………………………


10 Zein izen hartzen dute Aro Modernoko monar-kiek?

…………………………………………………………

11 Nork ezarri zuen estatu modernoa Iberiar penin-tsulan?

…………………………………………………………

12 Zein ziren Mendebaldeko Europako potentzia handiak?

…………………………………………………………

…………………………………………………………

13 Zein tresna erabili zituzten erregeek, beren agin-tea sendotzeko?

…………………………………………………………

…………………………………………………………

…………………………………………………………

Aurrera egiteko lanak ! Informazioak lotzea

14 Lotu modu egokian bi zutabetako berbak:

1. Frantzia A. Bizantziar eta Ingalaterra. Inperioa okupatzea.

2. Iberiar B. Moskuko printzea. penintsula batzea.

3. Turkiar C. Europako otomandarrak. potentzia handiak.

4. Tsar titulua. D. Fernando Aragoikoa eta Elisabet Gaztelakoa.

! Testuak eta informazioak ulertzea

15 Zertarako sortu zuten erregeek diplomazia iraun-korra?

Markatu erantzun zuzena gurutze batekin.

a) Lurraldea batzeko.

b) Aginpidea irabazteko.

c) Haien interesen alde egiteko.


16 Osatu estatu modernoari buruzko honako labur-pen-lauki hau:

Monarkia autoritarioaren

tresnak

Europako estatu handiak

Mendebaldeko Europa

Ekialdeko Europa

46

© G

rupo

Ana

ya, S

.A. G

eogr

afia

eta

His

toria

. DB

H 2

. mai

la. M

ater

ial h

au e

rabi

ltzek

o ba

imen

a em

aten

da.

Londres

Paris

Venecia

Trento

FlorentziaGenova

GenevaMilan

KievVarsovia

Viena

Mosku

Lisboa Madril

Dublin

Edinburgo

Oslo

Kopenhage

Wittenberg

Stockholm

ErromaKonstantinopla

Atenas

OrdenaTeutonikoa

ProbintziaBatuak

Napoli

ElizEstatuakE S P A I N I A

PORT

UG

AL

FRANTZIA

E R R U S I A

P O L O N I A

SUITZA

IRLANDA

ESKOZIADANIMARKA

S U E D I A

INGALATERRA

O T O M A N D A R

I N P E R I O A

ALEMANIAKO

INPERIOA

E S P A I N I A

PORT

UG

AL

FRANTZIA

E R R U S I A

P O L O N I A

SUITZA

IRLANDA

ESKOZIADANIMARKA

S U E D I A

INGALATERRA

O T O M A N D A R

I N P E R I O A

ALEMANIAKO

INPERIOA

OZEANO

ATLANTIKOA

Itsaso Beltza

Ipar

itsasoaItsaso

Baltikoa

Itsaso Adriatikoa

M e d i t e r r a n e o i t s a s o a

ESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIAESKOZIA

KatolikoakLuteranoakKalbindarrakAnglikanoakPuritanoakHiganotakOrtodoxoakMusulmanak

Inperio alemanaren mugakErreforma katolikoarenhedatze-guneakErreforma protestantearenhedatze-guneak

Europa Erreformaren ostean 0 200 400 600 km

3 Erlijio-aldaketak: Erreforma eta Kontrarreforma !"#. mendean, apurtu egin zen Mendebaldeko Europako erlijio-batasuna, protestanteen erreforma agertzean. Beste arrazoi batzuen artean, Aita Santuak eta kleroak ospea galtzeagatik eta Elizaren gehiegikeriengatik sortu zen.

3.1 Luterotar erreforma Alemanian hasi zen erlijioaren erreforma, Martin Luther agustindar mon-jearen bidez. Horrek, 1517an, ez zuen onartu Leon X.ak Vatikanoko lanak ordaintzeko ateratako induljentziak saltzea (agiri horien bidez, bekatuen den-borazko zigorra barkatzen zen), eta 95 tesi argitaratu zituen horien kontra.Aita Santuak gaitzetsi eta eskomikatu egin zuen Luther; hori, une horre-tatik aurrera, bere doktrina $ nkatzen hasi zen, fedearengatiko justi$ ka-zioan (salbatzeko, nahikoa da fedea izatea) eta Bibliaren interpretazio askean oinarrituta. Lutheren doktrina laster zabaldu zen Alemaniako estatu batzuetan eta Europako iparraldean.

3.2 Kalbinen erreforma eta erreforma anglikanoa Doktrina kalbinista Joan Kalbinek predikatu zuen 1636tik aurrera Gene-van (Suitza). Predestinazioan sinestean oinarritzen da; doktrina horren arabera, pertsonak Jainkoaren borondatearen arabera salbatuko dira, beren ekintzak gorabehera. Kalbinen doktrinak arrakasta izan zuen Herbeheree-tako, Suitzako, Eskoziako eta Frantziako burgesiaren barruan, batez ere.Doktrina anglikanoa Ingalaterran sortu zen; Henrike VIII.ak ukatu egin zuen Aita Santuari obeditzea eta Ingalaterrako Elizaren buru alda-rrikatu zuen bere burua.

Martin Luther (1483-1546)

Henrike VIII.a (1491-1457)

Joan Kalbin (1509-1561)

7

47

© G

rupo

Ana

ya, S

.A. G

eogr

afia

eta

His

toria

. DB

H 2

. mai

la. M

ater

ial h

au e

rabi

ltzek

o ba

imen

a em

aten

da.


17 Definitu honako kontzeptu hauek: induljentzia eta predestinazio.

…………………………………………………………

…………………………………………………………

…………………………………………………………


18 Idatzi zergatik sortu zen Erreforma protestantea:

…………………………………………………………

19 Non hasi zen erlijio-erreforma? Nork hasi zuen?

…………………………………………………………

20 Zein tresna erabili zituen Eliza Katolikoak Kontra-rreforman?

…………………………………………………………

…………………………………………………………

! Testuak sortzea

21 Irakurri Lutheren 95 tesietako bat, eta saiatu azal-tzen: «21. Ondorioz, erratu egiten dira, Aita San-tuaren induljentziengatik gizonak barkatuta eta zigor guztietatik aske geratzen direla predikatzen dutenak».

…………………………………………………………

…………………………………………………………

Aurrera egiteko lanak ! Informazioa lotzea

22 Adierazi egia (E) ala gezurra (G) dioten honako esaldi hauek:

a) Lutherek uko egin zien induljentziei, eta Aita Santuak eskumikatu egin zuen.

b) Induljentziak bekatuen ondoriozko denborazko zigorra barkatzeko agiriak dira.

c) Kalbinismoa Ingalaterran sortu zen, eta uko egiten dio Aita Santuari obeditzea.

d) Henrike VIII.ak Ingalaterrako elizaren buru aldarrikatu zuen bere burua.

e) Kalbinismoa predestinazioan oinarritzen da.

23 Lotu sineste bakoitza esaldi batekin.

1. Katolizismoa A. Aita Santuari ez obeditzea

2. Luteranismoa B. Trentoko Kontzilioa

3. Kalbinismoa C. Predestinazioa

4. Anglikanismoa D. Fedearengatik justifikatzea


24 Testuaren eta maparen laguntzaz, osatu sinesmen protestanteei buruzko honako laburpen-lauki hau.

3.3 Erreforma katolikoa edo KontrarreformaErreforma protestanteari aurre egiteko, Eliza Katolikoak bere errefor-mari ekin zion; Kontrarreforma esaten zaio horri. Honako tresna hauek erabili zituen horretarako:

Trentoko Kontzilioak (1545-1563) doktrina katolikoa zehaztu eta dotrina-liburuen bidez zabaldu zuen; apaizak hezteko apaiztegiak sortu eta gotzainek bakoitzaren elizbarrutian bizi beharra ! nkatu zuen.Jesusen Lagundia, San Ignazio Loiolakoak 1540ean sortu zuen. Lagun-diko kideek, Aita Santuari obeditzeko botoa eginez gain, heziketa sen-doa zuten teologian, eta predikazioan eta hezkuntzan jarduten zuten.

Sinestea Sortzailea Zein herrialdetan zehar hedatu zen

48

© G

rupo

Ana

ya, S

.A. G

eogr

afia

eta

His

toria

. DB

H 2

. mai

la. M

ater

ial h

au e

rabi

ltzek

o ba

imen

a em

aten

da.

Ihes-puntuaIkuslea4 Errenazimentua. Italia eta Flandesko primitiboak Errenazimentua humanisten ideiak artearen eremuan erabili zituen arte-estiloa da. Italian sortu zen !". mendean (Quattrocento), eta Europa osoan zehar zabaldu zen !"#. mendean (Cinquecento).

4.1 Estilo berriaren ezaugarriak Errenazimentuko artistek antzinako greziarren eta erromatarren lanak eta gaiak hartu zituzten eredu, eta errealitatea zehatz adierazten ahalegindu ziren, perspektiba lineala erabiliz.

Artea antropozentrismora bihurtu zuten. Horrela, eraikinak giza eskalan egin zituzten, eta gizakia izan zen eskulturen eta margolanen protagonista.Artisten gizarte-egoerak hobera jo zuen. Onenek mezenasen laguntza izan zuten; erregeak, aita santuak, nobleak eta burgesak izaten ziren mezenasak.

4.2 Errenazimentua Italian !". mendean –Quattrocenton–, Florentzia izan zen estilo berriaren sorterria. Florentziako katedraleko kupularen eta Pitti jauregiaren egi-lea zen Filippo Bruneleschi eta Leon B. Alberti izan ziren hiri horretako arkitekto nagusiak. !"#. mendean –Cinquecenton–, Italiako arkitekturaren erdigunea Erromara aldatu zen; han, aita santuek eraikin ugari bultzatu zituzten. Done Petri Vatikanokoa izan zen basilikarik nabarmenena; Bramantek diseinatu eta Michelangelo Buonarrotik jarraitu zuen; Done Petri basi-likako kupula ere egin zuen azken horrek. Eskulturaren arloan, Michelangelok lan bikainak egin zituen marmolean (David, Moises...). Mende horretan, osperik handieneko margolariek ere egin zuten lan. Leonardo da Vinciren ekarririk handiena sfumato deritzon teknika izan zen. Azken afaria eta Gioconda lanetan, esaterako, erabili zuen teknika hori. Michelangeloren lan nagusia Vatikanoko Kapera Sixtinoko freskoak dira. Rafaelen lan nagusiak, aldiz, Atenasko Eskola eta Ama Bir-jina eta Haurra erakusten dituzten margolanak.

4.3 Flandesko pintura Herbehereetan, pintura izan zen aldi hartako arte-adierazpen nagusia. Flandesko eskola –Flandesko primitiboak izena ematen zaio– !". mendean loratu zen, eta ezaugarri bereziak izan zituen. Olio-teknika sartzea izan zen nagusia; koloreak linazi-oliotan nahastean oinarritu zen teknika hori. Van Eyck anaiak izan ziren eskola horren sortzaileak, Bildots Mistikoa poliptiko deritzonaren bidez. Horietako batek, Jan Van Eyck izenekoak, erretratu bikainak ere egin zituen; Arnol! ni senar-emazteak, esaterako. Ospe han-diko margolariak izan ziren honako hauek ere: Roger Van der Weydenek, esaterako, sentimenduak adierazi zituen Eraispena izeneko lanean; Jero-nimo Boschek Atseginen baratzea izeneko lanean bere aldiko gizartea kri-tikatu zuen irudi eta izaki fantastikoen bidez.

Perspektiba lineala.

Bruneleschiren Florentziako katedraleko kupula.

Jan van Eyck-en Arnolfini senar-emazteak

7

49

© G

rupo

Ana

ya, S

.A. G

eogr

afia

eta

His

toria

. DB

H 2

. mai

la. M

ater

ial h

au e

rabi

ltzek

o ba

imen

a em

aten

da.


25 Definitu mezenas eta olio-teknika kontzeptuak.

…………………………………………………………

…………………………………………………………

…………………………………………………………

…………………………………………………………


26 Erantzun honako galdera hauei:

a) Non eta noiz sortu zen Errenazimentua?

…………………………………………………………

b) Zein mendetan zabaldu zen Europan zehar?

…………………………………………………………

c) Quattocento eta Cinquecento hitzak erabiltzen ditugunean, zein mende aipatu nahi ditugu?

…………………………………………………………

! Informazioak lotzea

27 Adierazi egia (E) ala gezurra (G) dioten honako esaldi hauek:

a) Errenazimentuaren eredu nagusia arte erromanikoa izan zen.

b) Errenazimentuko eraikinak giza eskalan egiten zituzten.

c) Gizakia izan zen eskulturetako eta pintu-retako protagonista.

d) Errenazimentuan, artea antropozentris-mora itzuli zen.

e) Mezenasek artistak babestu eta horien lanak finantzatzen zituzten.

Aurrera egiteko lanak ! Arte-adierazpenak ulertzea

28 Osatu esaldi bakoitza, Italiako hiri baten izena-rekin:

a) XV. mendean, Errenazimentuaren sorlekua ...... izan zen.

…………………………………………………………

b) XVI. mendean, artearen erdigunea ....... izan zen.

…………………………………………………………

29 Lotu margolariak eta horien lanak:

1. Leonardo da Vinci A. Atenasko eskola

2. Michelangelo B. Gioconda

3. Rafael C. Kapera Sixtinoa

30 Jarri artista bikote bakoitza dagokion tokian: a) Masaccio eta Bottticelli; b) Ghiberti eta Donatello; c) Bruneleschi eta Alberti.


31 Idatzi artista bakoitzaren izena dagokion mendea-ren laukian:

Brunelleschi, Masaccio, Alberti, Ghiberti, Miche-langelo, Rafael, Donatello, Leonardo da Vinci eta Botticelli.

Arkitektura Eskultura Pintura

XV. mendea XVI. mendea

1aro modernoa anaya

Documents