transferencia tecnológica, innovación y … · seminario sobre mecanismos de transferencia de...
TRANSCRIPT
Transferencia Tecnológica, Innovacióny Emprendimientos dinámicos en las PYMES
Gabriel Hidalgo, Chile
Relaciones Intrarregionales
Seminario Sobre Mecanismos de Transferencia de Tecnología para PYMES Lima, Perú 23 y 24 de julio de 2013 SP/SSMTT-PYMES/Di N° 5-13
Copyright © SELA, Julio de 2013. Todos los derechos reservados. Impreso en la Secretaría Permanente del SELA, Caracas, Venezuela.
La autorización para reproducir total o parcialmente este documento debe solicitarse a la oficina de Prensa y Difusión de la Secretaría Permanente del SELA ([email protected]). Los Estados Miembros y sus instituciones gubernamentales pueden reproducir este documento sin autorización previa. Sólo se les solicita que mencionen la fuente e informen a esta Secretaría de tal reproducción.
Age
nda
•Q
uées
Em
pren
dim
ient
o, e
jem
plos
pro
pios
y la
tinos
.•
Com
pren
sión
del
fenó
men
o de
em
pren
der.
•Lo
s Fu
era
de S
erie
(o m
ater
ia p
rima
para
em
pren
der)
.•
Evol
ució
n de
l apo
yo e
mpr
ende
dor.
•La
ges
taci
ón d
el c
ambi
o de
la re
volu
ción
em
pren
dedo
ra.
•El
proc
eso
empr
ende
dor y
los
tipos
de e
mpr
endi
mie
nto.
•C
reac
ión
vers
usC
reci
mie
nto
•E
nfoq
ue in
tegr
al d
e ec
osis
tem
a•
PYM
ES y
em
pren
dim
ient
o?
¿Qué
es
empr
endi
mie
nto?
“Em
pren
dim
ient
o es
la b
úsqu
eda
– y
capt
ura-
de
opor
tuni
dade
s si
n te
ner
todo
s lo
s re
curs
os c
ontr
olad
os”
(How
ard
Ste
vens
on, p
rofe
sor d
e la
Har
vard
Bus
ines
s S
choo
l, “B
reak
thro
ugh
Ent
repr
eneu
rshi
p”)
Bel
eza
Nat
ural
•Fu
ndad
a po
r H
eloi
sa
“Zic
a”
Ass
is,
empl
eada
do
més
tica
que
se t
rans
form
ó en
em
pren
dedo
ra.
Fund
ó un
a ex
itosa
cad
ena
de s
alon
es d
e be
lleza
pe
nsan
do e
n la
s m
ujer
es d
e es
caso
s re
curs
os e
n su
Rio
de
Jane
iro n
atal
.
Empr
ende
dore
s en
Am
éric
a La
tina:
Gas
tón
Acu
rio
•C
hef p
erua
no q
ue h
a po
pula
rizad
o la
ga
stro
nom
ía p
erua
na a
ni
vel m
undi
al.
Wen
cesl
ao C
asar
es
•E
mpr
ende
dor T
IC
arge
ntin
o qu
e ha
as
umid
o un
rol
prot
agón
ico
lider
ando
el
eco
sist
ema
empr
ende
dor e
n su
pa
ís y
col
abor
ando
en
otro
s pa
íses
de
la
regi
ón.
Efec
tuac
ión
•Lo
s em
pren
dedo
res
no
oper
an
com
o lo
s M
BA
s, y
a qu
e op
eran
en
cont
exto
s de
gra
n in
certi
dum
bre.
•P
ara
empe
zar
a em
pren
der,
un
empr
ende
dor
solo
re
quie
re
resp
onde
r tre
s pr
egun
tas:
¿qu
ién
soy?
¿q
ué
se?
¿A
quié
n co
nozc
o?
5 Pr
inci
pios
del
Em
pren
dim
ient
o Ef
ectu
al•
Prin
cipi
o de
l “p
ájar
o en
la
man
o”:
cuan
dolo
s em
pren
dedo
res
inic
ian
un
empr
endi
mie
nto,
lo
ha
cen
con
los
med
ios
que
tiene
n (q
uién
soy
, qu
é se
, a
quié
n co
nozc
o).
Lueg
o im
agin
an
posi
bilid
ades
qu
e pu
edan
da
rse
a pa
rtir d
e es
tos
med
ios.
•Pr
inci
pio
de
la
“pér
dida
ac
epta
ble”
:lo
s em
pren
dedo
res
entie
nden
cuán
to
está
n di
spue
stos
a
perd
eren
cad
a pa
so,
en
vez
de
busc
ar
gran
des
opor
tuni
dade
s de
“tod
o o
nada
”.
5 Pr
inci
pios
del
Em
pren
dim
ient
o Ef
ectu
al
•Pr
inci
pio
de la
Co-
cr
eaci
ón:l
osem
pren
dedo
res
form
anal
ianz
asco
n st
akeh
olde
rs
que
se a
utos
elec
cion
an.
Co-
crea
n m
erca
dos
con
los
parti
cipa
ntes
in
tere
sado
s.
5 Pr
inci
pios
del
Em
pren
dim
ient
o Ef
ectu
al
•Pr
inci
pio
de
“lim
ones
pa
ra
limon
ada”
o
apal
anca
mie
nto
de
cont
inge
ncia
s:lo
sem
pren
dedo
res
inte
rpre
tan
las
mal
as n
otic
ias
y la
s so
rpre
sas
com
o pi
stas
sobr
e nu
evos
mer
cado
s.
5 Pr
inci
pios
del
Em
pren
dim
ient
o Ef
ectu
al
•Pr
inci
pio
del
“pilo
to e
n el
avi
ón”
o de
vis
ión
de
mun
do:
al
enfo
cars
e en
ac
tivid
ades
que
est
án e
n su
co
ntro
l, lo
s em
pren
dedo
res
sabe
n qu
e su
s ac
cion
es v
an a
te
ner c
onse
cuen
cias
. Ello
s cr
een
que
el fu
turo
no
se
pred
ice
o en
cuen
tra,
si
no q
ue s
e cr
ea.
5 Pr
inci
pios
del
Em
pren
dim
ient
o Ef
ectu
al
•P
ilate
s (a
lem
án),
enca
rcel
ado
en
espa
cio
pequ
eño,
do
nde
inge
nió
el
mét
odo
de
tens
ores
y f
lexi
ones
que
lle
garía
a s
er t
an
popu
lar…
•E
mig
ró
a E
EU
U–N
Y:
su
met
odol
ogía
en
cont
ró e
l ca
ldo
de c
ultiv
o en
tre a
rtist
as y
pe
rson
as
del
espe
ctác
ulo
para
co
nser
var
form
a, e
stad
o fís
ico
y fle
xibi
lidad
•…
Pila
tes
reso
lvía
de
mej
or f
orm
a qu
e ot
ras
ofer
tas
esa
nece
sida
d..
Def
inic
ión
de a
utoe
ficac
ia
(Ban
dura
)
Aut
oefic
acia
es
la e
xpec
tativ
a de
qu
e un
o tie
ne
las
capa
cida
des
nece
saria
s pa
ra
ejec
utar
cie
rto c
urso
de
acci
ón.
Men
talid
ad F
ija v
s. d
e C
reci
mie
nto
La
psic
ólog
a C
arol
D
wec
k su
gier
e qu
e aq
uella
s pe
rson
as
con
“men
talid
ad
de
crec
imie
nto”
, qu
e as
umen
qu
e pu
eden
de
sarr
olla
r su
s ca
paci
dade
s y
que
esta
s no
so
n fij
as,
pued
en
obte
ner
mej
ores
re
sulta
dos.
Un
“fuer
a de
se
rie”
es
un
tale
nto
exce
pcio
nal
fruto
de
más
de
10
.000
ho
ras
de
traba
join
tens
o en
cua
lqui
er
ámbi
to.
Mot
ivad
o po
r la
s re
laci
ones
hum
anas
(re
des
soci
ales
"h
uman
as”),
qu
e pr
omue
van
las
inte
racc
ione
s,
las
rela
cion
es, e
l cre
cim
ient
o y
desa
rrollo
pe
rson
al y
pro
fesi
onal
.
CO
NEC
TAR
A
LO S
EMPR
END
EDO
RES
D
EL
MU
ND
O
PAR
A H
ACER
LOS
MAS
PRO
DU
CTI
VOS
YEX
ITO
SOS.
Soc
iólo
go,
men
tor,
empr
ende
dor,
inve
rsor
A�quién
�ayu
das
(clientes)
Quién
teayud
a(aliado
s�clave)
Cómo�ayud
as(valor�provisto)
Qué
haces
(actividades�
clave)
Cómo�
interactúa
s(relación�con�
los�clientes)
Qué
obtien
es�(ingresos�y�be
neficios)
Qué
entregas�(costos)
Cómo�te�
cono
cen�y�
cómo�en
tregas
(Canales)
Quién
�eres�y�
quétien
es(recursos�clave)
Lien
zo�de�Mod
elo�de
�Negocios�
Person
al
111222
333 4 44 5 55
666777 8 88
9 99
Com
o ha
sid
o el
apo
yo
empr
ende
dor
•19
50s
– In
cuba
dora
s•
1960
s –
Cap
ital d
e rie
sgo
•19
70s
– E
duca
ción
•19
80s
– N
erds
+ H
acke
rs•
1990
s –
Ace
lera
dora
s +
inte
rnet
•20
00s
– B
iote
cnol
ogía
, cie
ncia
y n
egoc
ios
Tray
ecto
ria d
el C
ambi
o R
ecie
nte
•19
97 –
Inno
vaci
ón d
isru
ptiv
a (C
. Chr
iste
nsen
)•
2002
– P
rimer
est
udio
de
S. S
aras
vath
y•
2003
– In
icio
s de
trab
ajo
de ID
EO
•20
05 –
Des
arro
llo d
e cl
ient
es (S
teve
Bla
nk)
•20
07 –
Pau
l Gra
ham
y Y
Com
bina
tor
•20
08 –
Boo
tcam
ps (S
tartu
p W
eeke
nd y
otro
s)•
2009
– T
echs
tars
(Coh
en, F
eld
y ot
ros)
•20
10 –
MD
N C
anva
s (A
lex
Ost
erw
alde
r) +
Lean
Sta
rtup
(Eric
Rie
s)•
2011
a la
fech
a –
Sta
rtup
Com
mun
ity +
Rai
nfor
est +
C
row
dfun
ding
Star
tup
lueg
o Sc
ale
Up
Fuen
te:�Steve�Blank:�“Shou
ld�I�Get�an�M.B.A.?”
URL:�h
ttp://blogs.wsj.com
/accelerators/20
13/04/01
/steve�blank�sho
uld�i�get�an�
m�b�a/
Proc
eso
Empr
ende
dor c
omo
Proc
eso
Rec
ursi
vo•
Seg
ún
Ste
ve
Bla
nk,
un
empr
endi
mie
nto
(sta
rtup)
es
“u
na
orga
niza
ción
te
mpo
ral
en b
úsqu
eda
de u
n m
odel
o de
ne
goci
o es
cala
ble
y re
plic
able
”.
•P
ara
Eric
R
ies
un
empr
endi
mie
nto
(sta
rtup)
es
“u
na
inst
ituci
ón
hum
ana
dise
ñada
pa
ra
entr
egar
un
nu
evo
prod
ucto
y
serv
icio
ba
jo
cond
icio
nes
de
ince
rtid
umbr
e ex
trem
a”
(5)�A
celeración
�y�
consolidación�
empresa
(4)�
Escalamiento�y�
creación
�de�
deman
da
(3)�V
alidación�
de�clientes
(2)�
Descubrim
ient
o�de
�clientes
(1)
Visi
ón/Id
eaci
ón Gen
eración�de
�ideas
Motivación
Inspiración
Gen
eraciónde
ideas
Motivación
Inspiración
Gen
eración�de
�ideas
Motivación
Inspiración
Ajuste�
Prob
lema/Solució
n Docum
entar�el�
“Plan�A”
Etno
grafías
Prototipos
PMV�prob
lema
Prue
bas�de
�concep
to
Ajuste
Prob
lema/Solució
n Docum
entarel
“PlanA”
Etno
grafías
Prototipos
PMVprob
lema
Prue
basde
concep
to
Ajuste�
Prob
lema/Solució
n Docum
entar�el�
“Plan�A”
Etno
grafías
Prototipos
PMV�prob
lema
Prue
bas�de
�concep
to
Ajuste�
prod
ucto/m
ercado
PMV�solución
Mod
elo�de
�negocio
Validación�mod
elo�
ingresos�y�canales
Venta�a�
“evangelistas�
tempranos”
Hoja�de
�ruta�ventas�
y�mercade
o
Ajuste
prod
ucto/m
ercado
PMVsolución
Mod
elode
negocio
Validaciónmod
elo
ingresos
ycanales
Ventaa
“evangelistas
tempranos”
Hojade
ruta
ventas
ymercade
o
Ajuste�
prod
ucto/m
ercado
PMV�solución
Mod
elo�de
�negocio
Validación�mod
elo�
ingresos�y�canales
Venta�a�
“evangelistas�
tempranos”
Hoja�de
�ruta�ventas�
y�mercade
o
Inversión�en
�mercade
oAtracción
�inversionistas�de�
riesgo
Posicion
amiento
Inversiónen
mercade
oAtracción
inversionistas
deriesgo
Posicion
amiento
Inversión�en
�mercade
oAtracción
�inversionistas�de�
riesgo
Posicion
amiento
Escalar�
organización
�y�
operacione
sRe
ntabilidad
Escalar
organización
yop
eracione
sRe
ntabilidad
Escalar�
organización
�y�
operacione
sRe
ntabilidad
Pivoteo
Pivoteo
Startup:�objetivo�es�
aprend
izaje,�búsqu
eda�
un�m
odelo�de
�negocios
Startup:
objetivo
esap
rend
izaje,bú
sque
daun
mod
elode
negocios
Startup:�objetivo�es�
aprend
izaje,�búsqu
eda�
un�m
odelo�de
�negocios
Scaleu
p:�Objetivo�es�el�
crecim
iento,�ejecución
�mod
elo�de
�negocios
Scaleu
p:Objetivoes
elcrecim
iento,
ejecución
mod
elode
negocios
Scaleu
p:�Objetivo�es�el�
crecim
iento,�ejecución
�mod
elo�de
�negocios
Cade
na�de�Valor�Lean:�desarrollo
�de�
prod
uctos�a�través�del�desarrollo
�de�clientes
Lean
Sta
rtup
•S
e ha
n id
o ag
rega
ndo
nuev
os l
ibro
s y
conc
epto
s al
en
foqu
e,
com
o Le
an
Ana
lytic
s,
Lean
U
X,
Cus
tom
er
Dev
elop
men
t.
Nac
imie
nto
de S
tart
up
PRODUCT
O
ESTR
ATEGIA
VISIÓN
PRODUCT
O
ESTR
ATEGIA
VISIÓN
CAMBIO
OPTIM
IZACIÓ
N
PIVO
TEAR
Fuen
te: “
The
Lean
Sta
rtup”
, Eric
Rie
s
La g
ente
no
com
pra
un
prod
ucto
, si
no
que
cont
rata
la
so
luci
óna
un
prob
lem
a.(C
. Chr
iste
nsen
).
Ram
ez N
aam
“El
recu
rso
Infin
ito: e
l po
der d
e la
s id
eas
en u
n pl
anet
a fin
ito”
Pos
tura
optim
ista
so
bre
com
o ir
expa
ndie
ndo
los
límite
s e
ir re
solv
iend
o lo
s pr
oble
mas
qu
e af
ecta
n al
m
undo
:al
imen
tario
s,ag
ua, e
nerg
ía.
Vino
d K
hosl
a y
pens
ar e
n gr
ande
El
capi
talis
ta d
e rie
sgo
Vin
od K
hosl
a, f
unda
dor
de
Kho
sla
Ven
ture
s,
seña
la
lo
sigu
ient
e:
“Cua
lqui
ergr
anpr
oble
ma
es u
na g
ran
opor
tuni
dad.
N
ingú
n pr
oble
ma,
es
ni
ngun
a op
ortu
nida
d.”
Def
inic
ión
Prot
otip
o
Un
prot
otip
o es
una
her
ram
ient
a in
tegr
ador
a, q
ue p
erm
ite: a
pren
der,
com
unic
ar, p
ersu
adir,
inte
grar
.
Cas
o de
pru
eba
de h
umo:
Vi
deo
Dro
pbox
Pub
licar
o la
nzar
siti
o w
eb d
e un
pro
duct
o in
exis
tent
e. C
uand
o en
tran
al s
itio,
se
les
ofre
ce s
er lo
s pr
imer
os e
n pr
obar
el
prot
otip
o en
bet
a si
dan
info
rmac
ión
de
cont
acto
o re
spon
den
preg
unta
s.
Apl
ica
para
pro
yect
os w
eb y
físi
cos.
Prue
ba d
el d
olor
:
Hip
ótes
is o
A
ctos
de Fé
PM
V(q
ue p
erm
ita d
ar
una
vuel
ta
com
plet
a al
cic
lo)
Cua
li: g
usta
?C
uant
i:C
uánt
os lo
us
an?
Apr
endi
zaje
val
idad
o
•E
s el
pro
ceso
en
el c
ual u
no a
pren
de a
l pro
bar
con
una
idea
inic
ial y
med
irsi
cum
ple
con
los
resu
ltado
s es
pera
dos
(ven
tas,
sat
isfa
cció
n de
l cl
ient
e, e
valu
ació
n po
sitiv
a de
l con
cept
o, e
tc.).
•Ite
raci
ones
: ca
mbi
os
pequ
eños
en
ca
ract
erís
ticas
esp
ecífi
cas
del p
rodu
cto.
•Pi
vote
o: u
na c
orre
cció
n im
port
ante
a p
artir
del
te
steo
de
un
a hi
póte
sis
bási
ca
sobr
e el
pr
oduc
to.
No
toda
s la
s ne
cesi
dade
s so
n m
onet
izab
les
•U
na n
eces
idad
pu
ede
ser c
omo
un
torn
ique
te, u
n as
unto
de
vida
o
mue
rte. O
pue
de
ser i
nsig
nific
ante
. •
Y p
uede
afe
ctar
a
muc
hos
o a
poco
s.
No
todo
s lo
s C
lient
es s
on ig
uale
s:
Jera
rquí
a de
Clie
ntes
seg
ún P
robl
emas
(S
. Bla
nk)
Tien
e�un
�Problem
aTien
e�un
�Problem
a
Sabe
�que
�tien
e�un
�problem
aSabe
�que
�tien
e�un
�problem
a
Está
buscan
doactivamen
teun
asolución
Está
buscan
do�activam
ente�una
�solución
Improvisóun
a�solución
�propia
Improvisóun
a�solución
�propia
Tien
e�presup
uesto�pa
ra�
adqu
irir�una
�solución
Tien
e�presup
uesto�pa
ra�
adqu
irir�una
�solución
“Ada
ptad
ores
tem
pran
os”
No
todo
s lo
s C
lient
es s
on
Igua
les
“Ada
ptad
ores
tem
pran
os”
Inno
vado
res
o
usua
rios
extre
mos
Vino
Trio
Aco
mpa
ñar c
ena
con
algo
de
calid
ad.
Mos
trars
e có
mo
pers
ona
orig
inal
.
Sen
cillo
de
pala
dear
y
expl
icar
.N
oved
oso.
Beb
er lo
mis
mo.
C
onsu
mir
un
prod
ucto
de
calid
ad y
sa
bor.
Poc
o pr
esup
uest
o.
Vin
o de
es
ambl
aje.
Dife
rent
esm
ezcl
asde
cep
as.
Vin
o a
un p
reci
o ac
cesi
ble.
Lo d
istin
gue
com
o pe
rson
a or
igin
al.
Mez
cla
inno
vado
ra d
e sa
bore
s.C
alid
ad e
stab
le e
n el
tie
mpo
Mét
ricas
Cla
ve (A
AR
RR
)A
dqui
sici
ón
Act
ivac
ión
Ret
enci
ón
Ingr
esos
Ref
eren
cias
Cóm
o te
con
ocen
tus
clie
ntes
Clie
ntes
que
tuvi
eron
su
prim
era
expe
rienc
ia p
ositi
va
Clie
ntes
que
usa
n/co
mpr
an re
petid
amen
t e
Can
tidad
de
com
pras
Can
tidad
de
reco
men
daci
ones
Com
unid
ad d
e In
nova
ción
y
Empr
endi
mie
nto
(Bra
d Fe
ld)
•B
rad
Feld
es
el l
íder
de
la a
cele
rado
ra y
fo
ndo
de d
escu
brim
ient
o Te
chst
ars
Bou
lder
. •
El
lider
azgo
de
be
surg
ir de
lo
s pr
opio
s em
pren
dedo
res
•La
co
mun
idad
es
fu
ente
de
re
curs
os
(men
toría
s, p
lata
, eq
uipo
, so
cios
, pr
imer
as
vent
as, e
tc.)
•La
s ot
ras
entid
ades
(g
obie
rno,
univ
ersi
dade
s, fo
ndos
de
inve
rsió
n, g
rand
es
empr
esas
), de
ben
asum
ir el
ro
l de
“a
limen
tado
ras”
, pe
ro
no
rest
ar
prot
agon
ism
o a
los
empr
ende
dore
s ni
as
umir
el c
ontro
l de
la c
omun
idad
.
Act
ivid
ades
de
la
com
unid
ad: S
tart
up
Wee
kend
•S
tartu
p W
eeke
nd e
s un
a or
gani
zaci
ón
sin
fines
de
lucr
o qu
e or
gani
za e
vent
os
de 5
4 ho
ras
cons
ecut
ivas
, en
las
cuál
es
se
reún
en
desa
rrol
lado
res,
ge
stor
es,
dise
ñado
res,
etc
.•
La
inic
iativ
a na
ce
el
año
2007
en
B
ould
er,
Col
orad
o.
Hac
ia
octu
bre
del
2012
se
habí
an r
ealiz
ado
672
even
tos,
co
n m
ás d
e 57
.000
em
pren
dedo
res,
en
300
ciud
ades
de
100
país
es.
Más
de
5.00
0 nu
evas
em
pres
as h
an s
alid
o de
es
tos
even
tos.
•
En
esto
s ev
ento
s se
pre
sent
an id
eas,
se
form
an e
quip
os e
n to
rno
a la
s id
eas,
se
desa
rrol
lan
prot
otip
os
y fin
alm
ente
se
pr
esen
tan.
Las
act
ivid
ades
se
real
izan
du
rant
e un
fin
de s
eman
a y
cuen
tan
con
60-1
20 p
artic
ipan
tes.
•
Ade
más
de
lo
s em
pren
dedo
res,
pa
rtici
pan
expo
sito
res,
co
ache
s,
pane
lista
sy
patro
cina
dore
s
“The
Rai
nfor
est”
– V
icto
r Hw
ang
y G
reg
Hor
owitt
•Vi
ctor
Hw
ang,
Dire
ctor
del
fond
o T2
Ven
ture
C
apita
l. G
reg
Hor
owitt
es
el c
ofun
dado
r de
l pr
ogra
ma
Con
nect
San
Die
go.
•El
enf
oque
del
“bo
sque
tro
pica
l” se
bas
a en
qu
eno
ba
sta
con
los
com
pone
ntes
(c
apita
l fin
anci
ero,
ca
pita
l hu
man
o,
gene
raci
ón d
e co
noci
mie
nto,
infra
estru
ctur
a,
regu
laci
ones
, et
c.)
para
que
un
ecos
iste
ma
flore
zca.
Lo
que
impo
rta
es l
a “r
ecet
a”,
que
depe
nde
de q
ue e
xist
an c
ondi
cion
escu
ltura
les
e in
stitu
cion
ales
qu
e pr
omue
van
la
cola
bora
ción
en
treen
tidad
es
y pe
rson
as
dive
rsas
qu
e no
rmal
men
te d
esco
nfía
n y
no s
e en
cuen
tran
(em
pren
dedo
res,
in
vers
ioni
stas
, go
bier
no,
univ
ersi
dade
s, g
ran
empr
esa)
.
La “
Rec
eta”
del
Bos
que
Lluv
ioso
La�Receta�de
l�Bosqu
e�Lluvioso
LaRe
ceta
delBosqu
eLluvioso
La�Receta�de
l�Bosqu
e�Lluvioso
Cultu
ra:�“Software”
Cultu
ra:“Software”
Cultu
ra:�“Software”
Activos:�“Hardw
are”
Activos:“Hardw
are”
Activos:�“Hardw
are”
Pede
stales
Pede
stales
Pede
stales
Gen
erar�
fricción
�social
Gen
erar
fricción
social
Gen
erar�
fricción
�social
Disipar�
fricción
�social
Disipar
fricción
social
Disipar�
fricción
�social
Soci
alst
ruct
ing
Per
sona
s, a
rtist
as,
mús
icos
, cl
ase
crea
tiva
que
son
el
báls
amo
de r
elac
ione
s qu
e cr
ean
valo
r fu
era
de
las
front
eras
form
ales
…
...ba
sado
en
la c
onst
rucc
ión
de r
elac
ione
s so
cial
es,
NO
m
onet
aria
s,
sino
de
co
mpa
rtir
tale
ntos
, int
eres
es:
Com
unid
adEm
pren
dedo
ra!
The�Re
ality
�of�W
hat�M
akes�Silicon�Va
lley�Tick
by�M
arina�Gorbis
Executive�Director�of�The
�Institu
te�fo
r�the�Future
Inst
ituci
onal
idad
, acc
ión
esta
tal
•La
ins
tituc
iona
lidad
no
ha d
e se
r in
terv
ento
ra•
Esta
de
be
prop
icia
r la
expe
rimen
taci
ón•
Los
ince
ntiv
os
debe
n es
tar
bien
al
iena
dos
(evi
tar
los
prob
lem
as d
e ag
enci
a –
dise
ño y
eje
cuci
ón n
o co
inci
den)
•Ev
itar
prob
lem
as d
e in
cons
iste
ncia
di
nám
ica
(dis
cont
inui
dad
en
esfu
erzo
s y
los
plaz
os
no
trasc
iend
en a
l gob
iern
o de
turn
o).
•Ev
itar l
a ca
ptur
a de
rent
as.
Intu
it
•C
on
su
prod
ucto
Q
uick
en
cam
bió
de
vend
er e
l sof
twar
e a
travé
s de
tien
das
y a
pequ
eños
ne
goci
os,
a ve
nder
pa
ra
com
puta
dore
s de
App
le e
n su
s tie
ndas
y a
tra
vés
de s
u pl
ataf
orm
a de
ven
tas.
Con
el
lo s
e ev
itó la
qui
ebra
de
la e
mpr
esa.
Nes
pres
soD
e m
áqui
nas
de
café
pa
ra
ofic
inas
a
máq
uina
s a
ser
utiliz
adas
en
el
ho
gar
por
aman
tes
del c
afé
gour
met
.
Mar
vel C
omic
s•
Em
pres
a de
co
mic
s qu
e pa
sa
de
las
hist
orie
tas
a de
rech
os d
e pe
rson
ajes
par
a re
vivi
rlos
en
pelíc
ulas
y
para
of
rece
r m
erch
andi
sing
aso
ciad
o.
Nik
e
•V
erde
y c
onec
tado
. H
a cr
eado
zap
atilla
s m
ás s
uste
ntab
les,
bio
degr
adab
les.
•
Se
trans
form
a ta
mbi
én
en
un
proy
ecto
di
gita
l (v
incu
lada
co
n ap
licac
ione
s de
ip
hone
o ip
od, e
tc.).
Shim
ano
•N
o er
a un
pi
lar
del
ecos
iste
ma,
co
mo
fabr
ican
te d
e co
mpo
nent
es d
e bi
cicl
etas
. •
Piv
otea
par
a co
nstit
uirs
e en
pla
tafo
rma.