pentsaketan gaitasunak sormena uda bete kontu ebaluazioa · aktiboki entzun eta parte hartzen du,...

Uda bete kontu10. eta 11. orrialdeak

Entzun eta hitz egin12. eta 13. orrialdeak

Irakurri eta ulertu14-17 orrialdeak

Idatzi eta hausnartu18-23 orrialdeak

Erabili24. eta 25. orrialdeak

Pentsaketan26. orrialdea Ekin eta gogoeta27. orrialdea

• Unitatearen gaiari hasiera ematea. P• Irudiak aztertzea eta gertatuko denari buruzko hipotesiak egitea. P• Entzungaia arretaz entzutea eta egindako hipotesiekin alderatzea. P • Egunerokoan erabiltzen diren euskarazko esapideak. K• Elkarrizketak osatzea eta antzeztea. P• Kontaketa biziaren ezaugarriak identifikatzea. P• Pasadizo bat modu biziagoan kontatzea. P • Irudiei erreparatuz, irakurgaiari buruzko hipotesiak egitea. P• Ipuina irakurtzea fonetika eta intonazio zuzenaz. P• Hitz eta esamolde ezezagunen esanahia bakarka zein taldeka argitzea. P• Urrunetik geurera bizitzera etorri diren pertsonak aberastasun iturritzat baloratzea. B• Bidaiaren hurrenkera berriro azaltzea. P• Informazioa bilatzea eta aukeratzea proposatutako jardueratik abiatuz. P• Iritzian eta bizipenetan oinarrituta, email bati erantzutea. P • Bizipenen kontakizunen ezaugarriak: egitura, narratzailea eta denborazko esapideak. K• Ezaugarriak bizipen baten kontakizunean identifikatzea. P• Orainaldiko eta lehenaldiko aditzak. K• Irudietatik abiatuta, kontakizuna ahoz egitea. P • Imajinazioa eta sormena martxan jartzea. P• Bizipen baten kontakizuna idaztea. P• Idatzitako kontakizuna ahoz aurkeztea. P • Ikuspuntuen zirkulua pentsamendu-errutina ikastea eta praktikan jartzea. P• Besteen lekuan jartzen ikastea eta besteon iritzia ulertzen ikastea. B Ekin • Egoera errealen aurrean, sormena eta ekintzailetasuna lantzea. PHausnartu• Unitatean ikasitakoari buruzko hausnarketa egitea. P

EbaluazioaEbaluaziorako baliabideak (MO): Unitatearen ebaluazioa egiteko errubrika, 59. orrialdean. Gaitasunen ebaluazioa egiteko errubrikak, 72-87. orrialdeak. Etengabeko ebaluaziorako adierazleak, 100-101. orrialdeak. Unitatearen ebaluazio-fitxa, 112. orrialdean.

Guztion eskola• Oinarrizko curriculum-egoki-

tzapena (MO) 4-7 orrialdeak. Sakontze-fitxa 40. orrialdean.

• Garaiz detektatzeko, 30. orrialdea.

Pentsaketan• Ikuspuntuen zirkulua pentsamen-

du-errutina (Ikaslearen liburua): 26. orrialdean.

IKT baliabideak• ADIrako baliabide digitalak: liburu

digital interaktiboa, jarduera osa-garriak, etab.

• Ikasgelarako baliabide digitalak.

Sormena• Ataza integratua (Ikaslearen

liburua): 24-25. orrialdeak.

Ekimena• Ekin (Ikaslearen liburua): 27.

orrialdea.

Askotariko adimenak• AA lantzeko jarduerak (Ikaslearen

liburua): I. Logikoa eta matema-tikoa 11., 23. eta 27. or., II. Gor-putzarena eta zinestesikoa 12. or., III. Intrapertsonala 19. eta 25. or.

• AA lantzeko jarduerak (POD): 35. eta 36. orrialdeetan.

Gaitasunak• Erabili (Ikaslearen liburua): 24-25.

orrialdeak.• Gaitasunak lantzeko fitxak (MO):

130-131. orrialdeak.

360ºko ikaskuntza• Munduan zehar (Ikaslearen

liburua): 16. orrialdean.

1Uda bete kontu

Ikasgelan talentua sustatzeko baliabideak

EDUKIAK

28

1. Irudietatik abiatuta, informazio eskuratzea eta hipotesiak egitea. (Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna / Linguistikoa, Ikusizkoa eta espaziala)

2. Elkarrizketetan norberaren kontaketa biziagoa egitea, eta besteen kontaketen aurrean euskal esamolde jatorrak erabiltzea. (Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna, Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna / Hitzezkoa, Pertso-nartekoa)

3. Testuak ulertzea, osatzea, azaltzea eta antzeztea. (Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna / Linguistikoa, Gorputzarena eta zinestesikoa)

4. Informazioa bilatzea eta aukeratzea, ikaskuntzan aurrera egiteko. (Informazioa tratatzeko eta teknologia digitalak erabiltzeko gaitasuna, Ikasten ikasteko gaitasuna / Linguistikoa, Intrapertsonala)

5. Ipuinetako kontakizunak gozatzea, eta besteon bizipenetatik ikastea. (Giza eta arte-kulturarako gaitasuna, Ikasten ikasteko gaitasuna, Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna / Linguistikoa, Intrapertsonala, Pertsonar-tekoa)

6. Bizipenen kontakizuna antolatzea, idaztea eta azaltzea. (Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna, Ikasten ikasteko gaitasuna / Linguistikoa, Intrapertsonala)

7. Ikasitakoa identifikatzea, baloratzea eta horri buruzko hausnarketa egitea. (Ikasten ikasteko gaitasuna / Intrapertsonala)

Helburuak gaitasunen eta askotariko adimenen arabera

EBALUAZIO-IRIZPIDEAK

Erronka ulertzea eta hipotesiak egitea.

Ahoz komunikatzea hainbat egoeratan, lexiko, esa-molde eta egitura egokiak erabiliz.

Komunikazio-egoeretan arretaz eta errespetuz entzutea eta parte hartzea.

Irakurgaia ulertzea eta interpretatzea, lexikoa aberas-teko eta ortografia finkatzeko baliabidetzat hartuz.

Bizipenen kontakizuna identifikatzea, interpretatzea eta ekoiztea, testu-mota horri dagozkion elemen-tuak eta baliabideak egoki erabiliz.

Hizkuntzaren baliabideak zuzen erabiltzea kontaki-zunak ekoizteko.

Euskal esamolde jatorrak baloratzea eta erabiltzea.

ESTANDARRAK

Irudietatik informazioa jasotzen du eta interpretatzen du.Jasotako eta interpretatutako informaziotik ondorio logikoak ateratzen ditu.

Ahoskera eta dikzio egokiaz hitz egiten du.Bere ideiak argi azaltzen ditu, emandako ereduei jarraituz.Aktiboki entzun eta parte hartzen du, elkarrizketaren gaiari lotutako gal-derak eta komentarioak eginez .

Ahozko hizkuntza hainbat helburutarako (akademikoa, soziala, ludikoa) eta bere adierazpen pertsonalerako (sentimenduak, emozioak…) erabiltzen du, arlo desberdinetan.Ideiak argi adierazten ditu, koherentziaz eta zuzentasunez.Ikaskideen ekarpenak arretaz entzuten ditu, besteen ideiak, sentimenduak eta emozioak errespetatuz.

Irakurgaiaren mezua ulertzen du, eta testuaren ideia nagusiak eta bigarren mailakoak identifikatzen ditu.Ezagutzen ez dituen hitzak ulertzeko estrategiak erabiltzen ditu.Gertakarien hurrenkera azaltzeko gai da.

Ahoz zein idatziz pertsonen kontakizunak egitura egokiari eutsiz azaltzen ditu.Irudi multzo batetik abiatuz, bizipen baten kontakizuna idazten du.

Denborazko esapideak zuzen erabiltzen ditu.Orainaldiko eta lehenaldiko aditzak ondo bereizten ditu.

Harridura, emozioa… adierazteko euskal esamolde jatorrak ezagutzen ditu.Bizipenen kontaketa egitean, euskal esamoldeak erabiltzen saiatzen da.

29

1. unitatea Uda bete kontuM

OTI

BATZ

EKO

GA

RAIZ

DET

EKTA

TZEK

O

Unitatearen edukiekin izan daitezkeen zailtasunei aurre hartzeko, ondorengo proposamenak kontuan har ditzakegu:

a. Denbora-esapideak hobeto erabiltzeko:

•Irakasleakikasleeihonakogalderahauekegin:“Nolahasikozenukeipuinbat?Nolajarraitukozenukete?Nolaadierazikozenuketezerbaitdi-dabateangertatudela?Nolabukatukozenukete?…”.Arbelean,taldehandiankomentatzendirendenbora-esapideakidatzi.Bukaeran,galdetueaidatzitakoesapiderenbatezagutzenezduten,etazeinerabiltzendutengehien.

•Curriculum-egokitzapena:denbora-esapideaklantzekojarduerakdaude(4-5 or.)

b. Zehar-estiloa hobetzeko:

•Ikasleakbinakajarri,etaudatikbueltatzeanlehenengoaldizikustendireneanizandakoelkarrizketaas-matzekoeskatu.Elkarrizketakoadernoan idatzidezakete,edoahozegin.Bukatzean, ikaslebakoitzakbesteakkontatudionaazaldukoduzeharestiloan:“Amaiakesandit…-ela”.

•Curriculum-egokitzapena:zeharestiloalantzekojarduerakdaude(6-7 or.)

c. Taldeko lana eta lan kooperatiboa lantzeko:

•Nire indargunea/nire ahulgunea: arbelean, edo ikusgarri dagoen lekuren batean, ikasleek landu nahi dutengaieiburuzko zerrendabat idatzi. Bi taulatan jarrikoditugu: taulaberdean,gaihorietanondokonpontzendiren ikasleekberen izena jarrikodute; taulagorrian,erdi-purdidabiltzan ikasleek jarrikodute izena. Lantaldeak sortuko dira gai horiek lantzeko, eta elkarri lagunduko diote, gai horietanhobetzeko.

– Unitatearenizenburuairakurri,etairudiaribegiratu.Horrelakogalderakproposadaitezke:

•Zerekartzendizuegogoraizenburuak?

•Zerbaitbereziaeginduzueudan?

•Igozareteinoiznoriabatean?

•…

– Landukodirenedukienerabileratransmititu,lanketaribalioesanguratsuaemateko.

– Unitatearen helburuak ikasleentzat ikusgarri bihurtu:

•Zeresperoduzueunitatehonetan?

•Zeraurkitukodugu?

•Landukodugunaikusita,zerlortubeharkodugu?

•…

– Ikasleeiberengarrantziahelarazi:beraiekizangodiraberenikaskuntza-prozesuarenprotagonistak,etajarreraaktiboaizanbehardute.

MotibatzekoDetektatzeko

30

ERRON

KA

BAIETZ IGARRI! – Ikasleek, talde handian, hiru binetak aztertu entzungaia entzun baino lehen, zer gertatu den igartzeko. Irakasleak lagundu diezaieke honako galdera hauek eginez:

• Zer ikusten duzue binetetan?

• Non daude June eta Alaitz?

• Zertan ari dira?

• Zer gertatzen da bigarren binetan?

• Nor da kamiseta gorridun mutikoa?

• Zergatik daude hain pozik azkeneko binetan?

• …

– Binetak aurrean dituztela, ikasleek June entzungaia entzun. Entzun ostean, irakasleak ikasleei galdetu ea dena ulertu duten. Arazorik balego, entzungaia berriro jar daiteke, edo ulertu duten ikasleei eskatu azal dezatela.

– Ikasleak binaka jarri, eta elkarri kontatu zer pentsatzen zuten entzungaia entzun aurretik, eta ea asmatu duten.

– Jarduera osagarri bezala, denon artean edo ikasleak talde txikitan banatuta, galdetu ea inoiz horrelako pasadizorik gertatu zaien, eta eskatu elkarri kontatzeko.

June:

Abuztuan, gure herriko jaietan, jolas-parke izugarria antolatu zuten. Egun batean, noriara igo ginen lehengusina Alaitz eta biok. Hasi zen martxan tramankulua; heldu ginen gora-goraino, eta halako batean, klan! Ñeee! Geratu egin zen. A! Oilo-ipurdia jarri zitzaigun! Goitik behera begiratu, eta ufa! Lasaitu egin ginen. Jendea saskietara igotzen ari zen. Ez zen ezer gertatzen. Eskerrak!

Baina, halako batean, «Be(gira)tu! Be(gira)tu!» hasi zen Alaitz.

Begiratu nuen, eta … Arraioa! Kamiseta gorridun bat, izebaren atzean, poltsa ireki nahian!

«June, deitu amari! Deitu amari» esan zidan Alaitzek.

Orduan, telefonoa hartu, eta amari deitu nion. Baina zer luzea egin zitzaidan amak erantzun arte!

«Ama, kontuz, lapur bat izebaren atzean!». Ama, di-da, izebaren poltsa hartu, eta «Lapurra! Lapurra!» hasi zen oihuka. Lapurrak hanka egin zuen, jakina!

Behera heldu ginenean, poz-pozik zegoen izeba.

— Eskerrak zuei! Eskerrik asko, neskak! Mila esker, mila esker! — esan eta esan.

Azkenean, esku bete fitxa erosi zigun eta egunero ibili ginen barraketan goiz eta arratsalde.

31

ENTZUNGAIA

1. June eta Xabier.

June: Abuztuan, gure herriko jaietan, jolas-parke izugarria antolatu zuten.

Xabier: Nolako zortea!

June: Egun batean, noriara igo ginen Alaitz eta biok. Hasi zen martxan tramankulua; heldu ginen goraino, eta halako batean, klan! Ñeee! Geratu egin zen.

Xabier: Ez da izango!

June: Bai, oilo-ipurdia jarri zitzaigun! Behera begiratu, eta uf! Lasaitu egin ginen. Jendea saskietara igotzen ari zen. Ez zen ezer gertatzen.

Xabier: Eskerrak!

June: Baina, halako batean, «Be(gira)tu! Be(gira)tu!» hasi zen Alaitz. Begiratu nuen … eta, arraioa! Kamiseta gorridun bat zegoen izebaren atzean, poltsa ireki nahian!

Xabier: Bai zera!

June: «June, deitu amari! Deitu amari!» esan zidan Alaitzek. Orduan, telefonoa hartu eta amari deitu nion. Zer luzea egin zitzaidan amak erantzun arte.

«Ama, kontuz, lapur bat izebaren atzean!» Eta ama, di-da, izebaren poltsa hartu, eta «Lapurra! Lapurra!» hasi zen oihuka. Lapurrak hanka egin zuen, jakina. Behera heldu ginenean, esku bete fitxa erosi zigun izebak, eta egunero ibili ginen ba-rraketan goiz eta arratsalde.

Xabier: Hori bai mauka!

2. Kontaketa bizia.

A

Alaitzek esan zidan oso ondo pasatu zuela kontsolako joko berria probatzen, eta nik galdetu nion ea jokoarekin ala zurekin pasatu zuen ondo. Orduan Alaitzek erantzun zidan kuxkuxeroa ez izateko, eta astuna naizela.

B

Alaitzek esan zidan: «Zer ondo kontsolako joko berria probatzen!». Eta nik: «Zer ondo jokoarekin ala zer ondo Xabierre-kin?». Orduan Alaitzek: «Ez izan kuxkuxeroa! Astuna halakoa!».

32

Irakurri eta ulertu

Nola dinamizatu taldea?

1. unitatea12. eta 13.orrialdeak

ENTZUNGAIA

JARDUERA OSAGARRIAK

Eskatu ikasleei binaka jartzeko eta ikasitako esamoldeak erabiltzeko egoera bat pentsatzeko. Ondoren, antzerki laburra presta dezatela gelakideen aurrean antzezteko.

1. Nolako zortea! / Ez da izango! / Eskerrak! / Bai zera! / Hori bai mauka!2. Hori pagotxa! / A zer zorte txarra! / Negargarria! /Horixe da marka!3. — B.

— Kontaketa bizien ezaugarriak: esaldiak laburrak dira, hiztunek esandakoa hitzez hitz erre-pikatzen da, intonazioa imitatu egiten da eta aditz laguntzaileak ez dira beti esaten.

4. Erantzun irekia.

Erantzunak

O

Irakurri eta ulertu


1. unitatea 14 - 17orrialdeak

O JARDUERA OSAGARRIAK

– Hiztegi grafikoa: ikasleei testuan ulertzen ez dituzten bina hitz azpimarratzeko esan. Ondoren, esanahia bilatuko dute hiztegian, eta hitz guztiak arbelean idatziko dituzte, ikaskideei esanahia azal-duz. Bukatzeko, ateratako hitz guztiak sailkatuko dituzte (aditzak, hitz-familiak, adjektiboak… ), eta ikasleak taldetan banatuko dira. Talde bakoitzak egokitu zaion hitz multzoaren hiztegi gra-fikoa egin beharko du, egokitu zaizkien hitzen marrazkiak eginez. Bukatzeko, gelako horma batean jarriko dute.

– Ikasleak talde txikitan banatu, haien oporrak nolakoak izaten diren elkarri konta diezaioten. La-guntza moduan, irakasleak hurrengo galderak idatz ditzake arbelean:

•Udako oporretan kanpora joaten zara?

•Norekin joaten zara?

• Beti leku berera joaten zarete, ala urterik urte aldatzen duzue opor-lekua?

•Nola bidaiatzen zarete normalean? (autoz, trenez, hegazkinez…)

•Hemen geratzen bazarete, nola pasatzen dituzue oporrak? Zer egiten duzue?

•Uda berezirik gogoratzen duzu? Zein? Zergatik?

Bukatzean, galdetu ea noren oporrak gustatu zaizkien gehien eta zergatik.

Erantzunak

5. Uda guztietan, lau urtetik hamazazpira (1920-1932).

– Lau egun oso.

– Hamar bat guztira (hiru arrebak, arrebaor-dea, anaiordea, ama, haurtzaina, arreba-ordearen bi lagun eta bera).

– Uhartean ezin zelako ezta zapata-lokarririk ere erosi)

– Amamaren gurasoak; Oslon bizi ziren.

– Tjöme uhartea.

6. Ekipaje pilo bat hartuta, trenez joaten ziren Londresera.

– Londres zeharkatzen zuten hiru taxitan, King´s Cross geltokiraino.

– Trenez hirurehun kilometro eta 5 ordu egiten zituzten Newcastlera.

– Taxiz joaten ziren Newcastleko porturaino.

– Itsasontziz heltzen ziren Osloko portura eta handik hiru taxitan hotelera.

– Hoteletik portura taxiz itzuli, eta bapore-ontzi batean, fiordoko ur lasaietan zehar, Tjöme uhartera iristen ziren.

7.

8. C. Nolakoa izaten zen oporren hasiera.9. Beraz, udan Norvegiara joatea etxera

itzultzea zen. Han familia zutelako eta bertako hizkuntza zekitelako, udaro joaten baitziren hara oporretan.

– Ekipajea egiteak amesgaizto hutsa izan behar zuen. Uda osoan erabiliko zuten guzti-guztia sartu behar zelako ma-letan, ezertxo ere ahaztu gabe.

10. Erantzun irekia.11. Erantzun irekia.

33

Idatzi eta hausnartu


Erantzunak

12. Nire bloga.13. Kontakizunak egitura hau du: hasiera, kora-

piloa eta amaiera. – Gertaera errealak kontatzen dira, ez fikziozkoak.

– Kontatzen dena gogoan hartzeko mo-dukoa da.

– Iritziak eta sentimenduak tartekatzen dira.

– Lehenengo pertsonan idatzita daude.

– Aditzak indikatiboan egoten dira.


34

– Hamabigarren jardueran, kontakizunak zer diren azaltzen da. Girotzeko, irakasleak ondorengo galderak edo egoerak proposatu ditzake:

• Gustatzenzaizuekontakizunakazaltzea?Zergatik?• Zeindaentzunduzuenazkenkontakizuna?Zeriburuzkoazen?• Zertarakoerabiltzenditugukontakizunak?• …

– Helburua da ikasleak konturatzea kontakizuna askotan erabiltzen dugula, eta egunerokotasunean oso presente dagoen testu-mota dela.

Bizipenen narrazioa

Gontzal:Aizu,Maider,lagundukodidazugauzatxobategiten?

Maider:Bai,noski.Zerda,ba(da)?

Gontzal:Be(gira)tu,irakasleakeskatudigubizipenennarraziobategiteko,bainaezdakitosoondonolakoaden…hasiera,korapi-loaetaamaieraizanbeharditu,ezta?

Maider: Bai, hori da. Ipuinek bezalaxe.

Gontzal:Bainaasmatutakoegoerakkontatubeharditut?

Maider: Ez, ez, bizipenak gertatu zaizkizun gauzak dira, eta, horregatik, kontatzen duzuna erreala izan behar da, benetakoa! Fikziozkobizipenakdituzu,ala?Kar-kar-kar…

Gontzal:Kar-kar-kar…egiada!Gertaeraerrealakizanbehardute!Bainaedozein?

Maider:Ez,Gontzal,kontatzenduzunakgogoratzekomodukoaizanbehardu,garrantzitsua,dibertigarria,beldurgarria…nahiduzuna, baina gogoangarria; bestela, zure testua irakurtzen duena aspertu egingo da!

Gontzal:Bai…kar,kar…Maider,azkengaldera,ados?

Maider: Bota lasai!

Gontzal:Nolaidatzibehardut,nirigertatuizanbalitzaitbezala,alahirugarrenpertsonan,ipuinbatbezala?

Maider: Lehenengo pertsonan, Gontzal, zure bizipenak kontatu behar dituzulako.

Gontzal: Bale, ederto.

Maider:Nahiduzuidaztenlaguntzea?

Gontzal: Ez, ez, lagundu didazu jada! Eskerrik asko, Maider!

Maider:Ezhorregatik!Idaztenduzunean,utzikodidazuirakurtzen?

Gontzal:Irakurtzen?Baizera!Idatzikodudanbizipenapribatuada!

Maider:Baina,orduan,zertarakoidatzikoduzu…?

ENTZUNGAIA



1. unitatea 20. eta 21.orrialdeak

AA

Erantzunak

14. - HASIERA: Nor da protagonista? Noiz gerta-tu zen pasadizoa? Non gertatu zen?

- KORAPILOA: Zertan ari ziren pasadizoa gertatu zenean? Zer gertatu zitzaion pro-tagonistari? Zer egin zuen protagonistak arazoa konpontzeko?

- AMAIERA: Nola konpondu zen protago-nistaren arazoa? Zer ondorio izan zituen pasadizoak protagonistaren bizitzan?

15. b-a-c

16. Aner da protagonista eta kontalaria. Badaki-gu lehen pertsonan kontatua dagoelako.

17. 2. ”Aner, lasai”, esan nion neure buruari.

18. Denbora adierazten dute. – gau batean, afaldu ondoren, … / Hasi eta hamar minutura … / Hasieran, … /Orduan, … / Halako batean, … / behin eta berriz / berehala / biharamunean, … / orain, …

– Halako batean / berehala / orduan / hasie-ran / behin eta berriz / hurrengo egunean.

35

O

– Hamalaugarren jardueran, bizipenen kontakizunen egitura lantzen da. Ipuinaren egitura berbera jarraitzen duenez, ikasleek nahiko erraz lotuko dute atal bakoitza dagokion bunbuiloarekin. Jar-duera sakontzeko, ikasleei adibideak jartzeko eska diezaieke irakasleak: hasiera, korapiloaren eta amaieraren adibideak.

– Hemezortzigarren jardueran, denbora esapideak sakonago landu daitezke. Horretarako, jardueran bertan azaltzen direnekin esaldiak egiteko eskatu ikasleei.

ASKOTARIKO ADIMENAK LANTZEKO JARDUERAK

– Ikasleak bikoteka jarri, eta bikote bakoitzak hiztegi bat hartuko du. Hiztegia edozein orritan zabalduko dute, eta bertan dagoen hitz bat ausaz aukeratu (ezagutzen duten hitz bat). Hori errepikatuko dute lau aldiz, eta, ausaz aukeratutako hitzekin, kontakizuna idatziko dute binaka. Bukatzean, kontakizunak ozen irakurriko ditu bikote bakoitzak. Ikaskideek hiztegitik hartutako hitzak zeintzuk diren asmatu beharko dute.

JARDUERA OSAGARRIAK

– Kontakizunak nahasten: hamalaugarren jarduera dinamikoa egiteko, ikasle bakoitzak kontaki-zun labur bat idatziko du, hasiera, korapiloa eta amaiera bereiziz (atal bakoitza orri zati batean). Ostean, lauko taldeak egin ikasleekin, eta ikasleen artean hasierak, korapiloak eta amaierak na-hastuko dituzte. Ikasle bakoitzak hasiera bat, korapilo bat eta amaiera bat aukeratuko du ausaz, eta bere kontakizun berria eratuko du. Bukatzeko, ikasleek taldean eta ozen irakurriko dute beren kontakizun berria.




AA

Erantzunak

19. a) gaur goizean, b) orain dela urte batzuk.Iratzargailuak jo zuenean, pentsatu nuen “Goizeko zortziak dira”, eta ziztu bizian al-txatu nintzen, pozez zoratzen. Lehenengoz joan ginen mendira eskiatzera. Irteteko prestatzen ari ginela, halako batean, aitak eskiekin estropezu egin zuen, eta garrasika hasi zen minaren minez. Medikua bereha-la etorri zen, eta galdetu zion aitari: “Nola hartu duzu min?”. Aitak, orduan: “Eskiekin egin dut laprast”. Eta medikuak: “Eskiekin ez, eskiatzen izango da!”. Aita lotsatu egin zen nonbait, eta erantzun zion: “Bai, bai, bai, bai, eskiatzen gertatu da”. Egia esan, aitak ez zuen inoiz eskiatu.Bost urte ditut eta irakasleak esan digu txango bat egingo dugula Izarrara. Ume guztiok “Izarra, Izarra, …” oihukatu dugu pozarren (...) Heldu da txangoaren eguna, eta denok urduri gaude. Halakoan, auto-bus bat heldu da, eta irakasleak ilaran jar-tzeko eta banan-banan sartzeko esan digu. Orduan, ume gehienak negarrez hasi gara, “Baina zer gertatu da hemen?”, galdetu du irakasleak. Eta Enarak eta biok negar-zotinka azaldu diogu Izarrara joateko espa-zio-ontzia behar dela, eta ez autobusa. Or-duan, irakasleak, barreari ezin eutsita, esan digu Izarra herri bat dela, baina hurrengo batean joango garela izarretara.

20. 1. Zen / 2. Zen / 3. Nituen / 4. Zitzaidan / 5. Nuen / 6. Nengoen / 7. Nintzen / 8. Ziren / 9. Zebiltzan / 10. Nuen / 11. Nuen / 12. Zizkidan.

21. Iaz, aisialdi talde batean ibili nintzen, eta oso ondo pasatu nuen.

– Astebururo elkartzen ginen, eta kirolak, jolasak eta txangoak egiten genituen.

– Inauterietan pailazo jantzi ginen geuk egindako mozorroekin.

– Beste behin , Baltzolako haitzuloetara eraman gintuzten, han lurrera erori eta lokatzez beteta eman nuen egun osoa.

– Handik aurrera, momia ezizena jarri zidaten.

22. Erantzun irekia.

23. a) Hauek bai opor zoragarriak!b) Ai ene! Sumendia esnatu egin da.c) Aurtengoan badugu zer kontatu! Baina

sinetsiko ote digute?d) Lagundu! Hemen gaude!

36

O

– Hemeretzigarren jardueran, kontakizunak berridatzi ostean, ikasleei hausnartzeko galdera batzuk egin:• Aditzak aldatuta, ondo daudela uste duzue? Zergatik?• Nola kontatzen dituzue bizipenak, lehenaldian ala orainaldian? Noiz erabiltzen duzue bakoitza?

Jarri adibideak.

ASKOTARIKO ADIMENAK LANTZEKO JARDUERAK

– Hogeita hirugarren jarduera egin ostean, ikasleei antzezpen bat prestatzeko eskatu. Horretarako, hiruko taldetan eta binetak oinarri hartuta, elkarrizketa bat asmatuko dute. Bukatzean, antzez-penak denon aurrean egingo dira, eta botazioak egingo dira, antzezpen eta elkarrizketa onena aukeratzeko.

JARDUERA OSAGARRIAK

– Hogeigarren jarduera egin ondoren, aditzak lanketa sakondu daiteke. Horretarako, ikasleak bi-naka jarri eta eskatu jardueran azaltzen den bizipenaren antzeko bat idazteko (lagunak egin zi-tuztenean, aspaldi ikusten ez duten lagun batekin bizitako zerbait...). Horretarako, jarduerako aditzak erabili beharko dituzte.

Ataza integratuaren helburua da unitatean zehar landutakoa egoera errealetan eta haurren mundukoak izan daitezkeen egoeretan erabiltzea; hau da, gaitasunak eta askotariko adimenak aktibatzea.

– Lehenengo jardueran, ikasleei ez bazaie bururatzen udako bizipenik, irakasleak lagundu diezaieke. Horre-tarako, honako galderak egin ahal dizkie:

•Ezzaizuezerberezirikgertatu?

•Udanegindituzungauzetatik,zeindagehiengustatuzaizuna?Etagutxien?

•Probatuduzujatekoberrirenbat?

•Eginduzuinoizeginezduzungauzarenbat?

•…

– Laugarren jardueran, ikasleak binaka jar daitezke. Askotan, zaila izaten da norberak egindakoa zuzentzea. Hori dela eta, binaka elkarri zuzenduko diote, laguntza eskainiz.

– Nahi izanez gero, ataza lehiaketa moduan plantea daiteke. Hauek izan daitezke lehiaketan parte hartzeko irizpide batzuk:

•Emozioakondoentransmititzendituenaaukeratubehardute(barregarriena,beldurgarriena,tristeena,…).

•KomikiaDIN-A3bateaneginbeharda(ezgehiago,ezgutxiago).

•Komikienezaugarriakerrespetatubehardira:marrazkieketaelkarrizketekedukibehardutepisurikhan-diena,narrazioeskasa,…

•Komikiakizenburuaedukibehardu.

Bikoteak osatzean, kontuan izan behar dugu nor ibili den abilago eta nori kostatu zaion gehiago eginkizuna betetzea, bikoteak parekatuak egon daitezen.

Atazaintegratuhonetanegiteaproposatzendenaezdakontakizunhutseramugatzen.Idatzizkoekoizpenabezaingarrantzitsuadaikasleekbukaeraneginbeharkodutenaurkezpena.Kasuhonetan,seigarrenjardueran,ikasleei argibideak ematen zaizkie aurkezpena prestatzeko:

•Teknika:kontaketabizia.

•Osagarria:argazkiak(ikasleekegindakoakedoInternetekoak),ordenagailubidezkoaurkezpenbat(PowerPointedoPrezierabiliz)edohorma-irudibat.

•Aurkezpenerakogomendioak:

o Zaindu doinua.

oEzabatubeharrezkoakezdirenaditzlaguntzaileak.

o Laburtu esaldi luzeak.

oErrepikatuhitzezhitzbestebatzuekesandakoak.

37

Erabili

Ataza integratua

1. unitatea 24. eta 25.orrialdeak

Azalpena

Orientabideak

Ekoizpena

Pentsamendu-errutina honen helburua da ikuspuntu desberdinak identifikatzea eta aztertzea. Horrela, ikasleei laguntzen zaie beren ikuspuntua zabaltzen, eta besteon iritzia kontuan hartzen.

Asko dira errutina hau erabiltzeko egoera aproposak: muturreko jarrerak soilik agertzen diren eztabaidetan, ulertzen ez den jarrera bat aztertzeko, gure kultura bera ez duten pertsonen ikuspuntua ulertzen saiatzeko…

1. Lehenengo eta behin, gaiari buruzko ideia-jasa bat egin, hainbat ikuspuntu kontuan hartuko dituena.

2. Ikasleek ikuspuntu bat aukeratuko dute; bakoitzak nahi duena aukera dezake, baina komenigarria da aniztasuna egotea.

3. Ikasleek aktoreak direla pentsatu behar dute, aukeratu duten ikuspuntua dutela, alegia. Orduan, egoera ikuspuntu horretatik azalduko dute: “Nire ustez…”.

4. Aktore paperean sartuta, egoerari buruzko galderak proposatuko ditu, ikuspuntu berberari eutsiz: “Neure ikuspuntutik, hauxe galdetu nahi dut: ...”.

5. Ikasleak, talde txikitan jarri. Txandaka, beren ikuspuntua azalduko dute, eta pentsatu dituzten galderak egingo dituzte.

6. Bukaeran, ikasleen artean hausnarketa bideratu behar da. Horretarako, honako galderak egin ditzake irakasleak: “Baduzu orain lehenago bururatu ez zaizun ideiaren bat gai horri buruz? Eta galderaren bat?”.

38

Pentsaketan


1. unitatea26.orrialdea

Ikuspuntuen zirkulua errutinaren helburua

Noiz eta non erabili daiteke?

Nola egin jarduera?

ANE: Bai?

MAIALEN: Kaixo, Ane zara, ezta?

ANE: Bai, esan; nor da?

MAIALEN: Hara, Maialen naiz, eta deitzen dizut gure eskolan ibilitako bat zuen eskolara aldatu delako.

ANE: A bai, Irene Lopez, ezta? Esan didazu Interneteko txatean.

MAIALEN: Horixe! Eta badakizu zergatik aldatu den?

ANE: Zer ba?

MAIALEN: Gure gelan zegoen lehen, baina inork ez zuen berarekin ibili nahi, higuingarria delako. A ze itxura duen! Egundoko barreak egin izan ditugu haren kontura.

ANE: Ez esan, gero!

MAIALEN: Bai, eta gainera, jo ere egin behar izan dugu askotan, beti itxura zatar horrekin etortzen zelako . Ez du kasurik egiten-eta! (egiten-da)

ANE: Ba, horregatik, trankil ibili; guk ere astindu egingo dugu-eta (dugu-ta). Guri ez zaizkigu batere gustatzen neska higuingarriak. Ziur nago neska zatar horrek laster aldatu beharko duela eskolaz berriz ere.

ENTZUNGAIA

EKIN

Proposatutako jardueran, ikasleek eskolako txangorako plan bat pentsatu behar dute. Helburua da trebe-tasun pertsonalak garatzea, eta, era berean, ekintzailetasun-jarrera eta -gaitasuna sustatzea: egunerokota-sunean komunikatzea, erabakiak eta ardurak hartzea, antolatzea, planifikatzea, inspiratzea eta motibatzea.

Egoera ebazteko orduan, hainbat teknika erabil daitezke: ideia-jasa, binakako eztabaida, edo banaka auke-ratzea eta taldean partekatzea. Kasu guztietan, eskema hau lagungarria izan daiteke:

GOGOETA

Ikasleek, banaka, galderei erantzungo diete koadernoan. Atal honetan, ikaskuntza-prozesuari buruzko hausnarketa bideratzen da, ikasi denaren balioa eta etorkizunerako gakoak. Informazio hori guztia lortzeko, oso garrantzitsua da ikasleek azkeneko galderari zintzo erantzutea, horrek emango baitu ikaskuntza-prozesuari buruzko informazio zehatza.

39

Amaitzeko


1. unitatea 27.orrialdea

Zein da arazoa?

Eskolako txangoa guk geuk antolatu behar dugu: leku apro-posa erabaki, gastuak finkatu, denon gustua bermatu…

Nola antolatuko gara erronka gainditzeko?

Badakigu zer nahi dugun. Orain, zer egin dezakegu konpontzeko?

Ideia-jasa bat antolatuko dugu talde informaletan.

Honako hauek izan daitezke aukera batzuk: landetxera bate-ra joan, parke tematiko batera…

Proposatutakoen artean, zein dira interesgarrienak eta egin-garrienak?

Nola jarriko dugu martxan?Ideia-jasa talde informaletan asteko jolastorduak nola dinami-zatuko ditugun erabakitzeko.

Nor arduratuko da ataza bakoitzaz?

pentsaketan gaitasunak sormena uda bete kontu ebaluazioa · aktiboki entzun eta parte hartzen du,...

Documents