K o m u n i k a b i d e h o n e ka h a l b i d e t z e n d i g uharremanetan egotea jarraianeta azkar batean familiakoekinedo lagunekin...

Ia ezinbestekoa den zerbaitbihurtu da, baliagarritasunhandiak eskaintzen dizkigu eta;besteak beste, iratzargailua,eskuko erlojua, grabagailua,argazki kamera, agenda,irratia, mp-a, interneterakosarbidea, jokoak...

Gure gustuen arabera apainduahal dugu eta azken modeload u e n a k t a l d e a re n a r re t abereganatu ahal du.

Mezuak jaso eta bidaltzeko (sms-ak).Argazkiak egin, bidali eta jasotzeko.

Bideo jokoetan jokatzeko.Bideoak grabatu, bidali eta jasotzeko.

Iturria: “Sondeo sobre el uso delteléfono móvil en la población

escolar de Vitoria-Gasteiz”(ASAJER, 2006-2007)

Sakelako telefonoari “lapatuta” egotea, ez duguinoiz itzaltzen eta aldean eduki gabe ezin garaegon.

Gehiegitan erabiltzea beharrezkoak ez direndeiak egiteko edo mezuak bidaltzeko. Denokohitura txar bat dugu: elkarrekin gaudenean ezdugu erabakitzen noiz geratu, geroago elkarrideituko diogulako.Horrek eragiten du deika,birdeika eta mezuak bidaltzen ibili beharra.

Sakelako telefonoan gastatzen duguna arazolarria bihur daiteke. Gainera, gurasoek ordaintzendutenez, normalean ez dugu kontrolatzen.

Nahi ez duten pertsonei argazkiak egitea edobideoak grabatzea eurek jakin gabe. Egoeralarriak edo bortitzak jasotzen dituzten bideoakamaraunean eskegitzea edo terminal batetikbestera pasatzea baimenik gabe.

Helduentzako, legez kanpoko edo sailkatutakoedukietara heltzea.

TELEFONOA ZENTZUZ ERABIL DEZAGUN. Ez dugu

egun osoa eman behar telefonari “lapatuta”. Ezarri

ditzagun erabiltzeko ekintzen edo beharren araberako

arau batzuk.

Ez dugu egun osoa sakelako telefonoa piztuta

eduki behar. Itzali ahal da behar ez dugunean:

ikasten ari garenean, eskolan, lo egiten dugunean,

zineman gaudenean …

Lagunekin gaudenean saiatuko gara denbora

osoa ez ematen telefonoari

begira jakiteko deiren bat

edo mezuren bat jaso

d u g u n ( e g o e r abereziren batekhala eskatzen ezb a d u ,b e h i n t z a t ) .J o k a b i d eh o r r e kjendetasunikeza erakustend u e t al a g u n e n t z a td e s a t s e g i n aizaten da.

Argi eduki behar dugu nori bidaltzen dizkiogun argazkiak,bideoak… Baliteke informazio hori pasatzea nahi ez dugun

edo ezagutzen ez ditugun pertsonei.

Sakelako telefonoa gurea bada, gastuak erebai. Gastua ordaintzen parte hartu behar dugu

eta helburua izan behar da guk ordaintzea,kontsumoa zenbatekoa den gora-behera.

Norbaitek gogaitzen gaituen deirenbat egiten badigu edo mezuren batbidaltzen badigu, blokea dezagun.Jarraitzen badu bere horretan, onenadugu mezua gordetzea eta gurasoei edoheldu bati erakustea.

Egoera zailetan sakelako telefonoalagungarria izan daiteke, larrialdietan

erabiltzeko telefono batzuk gordeta edukiditzakegulako.

Erasoren bat grabatzen badugu, gu ere erasotzen ari gara.

Jatorri ezezaguneko deiak edo sms-akjasoz gero, onena dugu ez

erantzutea. Zalantzarik gabegurekin harremanetan egotea

nahi dugun pertsonen datuakgordeta izango ditugu

telefonoan.

Kontuz ibili jasotzendugun publizitate-arekin. Ondo irakurrie t a e s k a t u o n d oazaltzeko kontratuei,txartelei, tarifei buruzkoinformazio guzt ia .

Sex “sexua” + texting “mezuak bidaltzea”

Sexu-edukia duten irudiak bidaltzean datza.Zehazki, sakelako telefonoarekin norberaren argazkiakateratzea (edo bideoak grabatzea) erdi biluzik edobiluzik, eta bidaltzea ezagunei, edo normalean,

bikotekideari.

Oso inportantea da kontuan hartzeahonek duen arriskua. Batzuetan, garai

batean bidalitako edo emandako irudibat sakelako telefonotik telefonora

ibil daiteke edo amarauneaneskegita egon daiteke lehengo

harreman hura apurtu delako.

K asu hor ietan i rudianagertzen den pertsonababesik gabe sentitzen da,bere intimitatea urratud e l a k o, e t a h o r re no n d o r i o z , b u r l a k ,garrazkeriak edo besteeraso batzuk jasan beharditu.

Askotan sufrimenduahain da handia osozaila dela aurreraegitea.

Irudi bat bidali baino lehen, ONDO PENTSATU. Sakelakotelefono baten bidez bidaltzen duzuna ezin izangoduzu kontrolatu gerora eta baliteke pertsona askokeskura izatea. Gaur egun zure lagunak dira, baina biharzeinek daki. Kasu batzuetan ezagutzen ez dituzunpertsonek zure irudiak jasoko dituzte.

DELITU baten aurrean egon gaitezke. Adin txikikoekeuren borondatez elkarri pasatzen badizkiote argazkiesplizituak, legez kanpoko gertaerei buruz hitz egindezakegu, hala nola, haur pornografia sortzea, edukitzeaeta banatzea. Horrelako irudirik heltzen bazaizu, ezabatu,eta norbait kaltetzen duelakoan bazaude, esan heldubati.

IRUDI batek legearen babesa du, izan ere, DATUPERTSONALtzat hartzen da. Argi eduki behar duzuirudiak ezin direla erabili agertzen diren pertsonenbaimenik gabe.

Telefonoan pertsona baten irudia edukitzeak ez duesan nahi irudi horrekin egin dezakezula gogoak ematendizuna, nahiz eta pertsona horrek baimena eman izanaargazkia ateratzeko.

Legeak zu babesteko daude, eta era berean, besteakere babesten dituzte. Arauak errespetatzen ez badituzu,kargu hartu ahal izango dizute.

EZ EGIN, EZ EGIN BARRE, EZ GORDE ISILEAN. Ezagutzenbaduzu sexting-ak eragindako umilazio egoera edojazarpena jasaten ari den norbait, egin zerbait. Sustatzenbaduzu, horren arduraduna izango zara, eta isiltzenbazara, lagunduko diezu jazarpena eragiten ari direnpertsonei.

1

2

3

4

5

6

Berdinen arteko eraso psikologikoa da, denboran

errepikatzen da, pertsona batek edo batzuek beste

baten kontra egiten dute eta teknologia berriak

erabiltzen dituzte (Interneta, Sakelako telefonoa…).

Ciberbullying-a jasaten duen pertsona oso egoera

mingarrian egoten da, batzuetan, jasanezina. Neska-

mutilek ez dute ezer esaten ausartzen ez direlako eta

beldur handia ematen dielako.

Era berean, ingurukoek ikusi arren zer gertatzen ari

den, ez dira ausartzen ezer esatera.

Behin eta berriro eta ezorduetan egiten diren dei anonimoak:batzuetan ez dute ezer esaten, beste batzuetan biraoak edo oihuakentzuten dira edo pertsona larderiatzen dute.

Eduki desegokiak dituzten testu-mezuak: batzuetan krudelak izandaitezke.

Ahots-mezuen bitartez iraindu, mehatxatu… egiten da.

Pertsona baten argazkiak: gehienetan eragindako pertsonarenbaimenik gabe lortutakoak izaten dira, eta egoera umiliagarriaislatzen dute, gainera beste batzuei ere bidaltzen zaizkie eta horrekumilazioa handiagoa dakar.

Bideo grabazioak: bertan ikus daiteke eragindako pertsona tratutxarrak jasaten.

Argazkiekin gertatzen den moduan, jende gehiagori bidaltzenzaizkio.

Ez erantzun eduki desatseginak dituzten mezuei edo ezezagunekbidalitakoei.

Probokazio baten aurrean, nahiz eta ikaragarri haserretu, ezerantzun, izan ere, horixe nahi du erasotzaileak; bide emangodiozu bere jarrerarekin aurrera egiteko eta gauzek okerrera egindezakete.

Inportantea da jaso duzun mezua gordetzea, horixe izango baitagertatzen ari denaren froga. Halaber, gorde itzazu norberarentzatedo besteentzat eduki mingarriak dituzten bideoak edo argazkiak.

Blokea ezazu jazarpena egoera eragiten ari den telefono zenbakia.

Jazarpen egoera bat jasaten ari bazara, eskatu laguntza. Kontaiozuzure konfiantzazko pertsona bati. Ez gorde zuretzat egoera hori,besteek zer pentsatuko duten beldur zarelako. Isiltasunakahalbideratzen du jazartzaileak bere horretan jarraitzea eta indartuegiten ditu jokabide kaltegarriak.

Salatu egoera laguntza eman ahal dizuten pertsonen aurrean.

Berdinen arteko eraso psikologikoa da, denboran

errepikatzen da, pertsona batek edo batzuek beste

baten kontra egiten dute eta teknologia berriak

erabiltzen dituzte (Interneta, Sakelako telefonoa…).

Ciberbullying-a jasaten duen pertsona oso egoera

mingarrian egoten da, batzuetan, jasanezina. Neska-

mutilek ez dute ezer esaten ausartzen ez direlako eta

beldur handia ematen dielako.

Era berean, ingurukoek ikusi arren zer gertatzen ari

den, ez dira ausartzen ezer esatera.