Documento distribuído por

Álbum de mulleres

Artigos de Corona González

Estévez en

Céltiga. Revista Galega

1927-1929

Comisión de Igualdade

Pazo de Raxoi, 2º andar. 15705 Santiago de Compostela (Galicia) Tfno.: 981957202 / Fax: 981957205 / xenero@consellodacultura.org

Índice “La raison du plus fort est toujours la meilleure” (1) Céltiga, nº 57 (1927) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 3 Os ingreses que van pra Hespaña Céltiga, nº 71 (10/12/1927) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 5

A isca do reclamo Céltiga, nº 74 (25/01/1928) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 7 A honradez dos yankis Céltiga, nº 82 (25/05/1928) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 9 “Non che nego a fermosura, ceiño d’esta terrina... Mais... ¡quen che me dera na miña! Céltiga (25/09/1929) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 11

Año IV N.'·' 57

1JbU -R~ e)

ee'fi1• REVISTA GALl GA

es. Aires, 1015 1927

I¡ '

-- - .. ·~,

A HISTORICA PONTE DO BURGO (Corutfw)

(Especial parn CÉLTICA) (Foto GERMAN DIAZ)

''La • ra1son du plus fort est toujours 111.eílleure'' (1)

A autora de este traballo, señona ·Corona Gonzá­lez, e unha dona gallega residente en París xa fai alguns anos. E unha excelente prosista galeg1a que domina a ' perfeuci·ón o ~ idioma. vernáculo. Nas. revis­tas "Nos" e "A Nosa Terra" temos lido fermosos traballos i;eus, acesos todos de galeguismo e atei­gados de moi fondos conceptos. C'o traballo que oxe publ ícam?s, a nosa amiga, incorpó·ras.e aos colabo­rador.e5 da n-0sa revista, a que mandará, .<':11esde a "Ville Lumiére" o esquisi·t·o froíto do seu tal·ento e da sua sen~.ibilidade d1e muJler gallega. Ben e:hega­da até o é..no·so corazón, a bo·a írmian1ciña no- am.or a Terra ..

O ver o que ruoontece no mundo inteiro, q'Ue ni.Il­guén se ·entende: O ver ·pra ·que serve a Sociedade das Naciós, pois- ·está mol. lonxe, de- ·ser o que se soñou. Non ternos mais remedio que tratar d€ ser fortes, ,pra que nos respeten pol.o medo 1e pol-o que teñamos.

A civilizadón naida aidiantou, a r espeitd das · guerrais, porque ha haber sem,pre egoísmo en cuanto !h.axa hiomens, e ha'bendo homens, ·por forza ha haber rglle:I'r-as; .des­de que o mundo é mundo, o mais fQrte é o que venC'e, e agora has­tra xa :Se ·nO!Jl precisa ser fortes, tendo diñeiro pra compraT áereo­:plano·s, . cañós, e pod·er facer -em-1prGstimos, as prOibes Naci'ós que o pred.sen, pra desp10,is ter .un pretesto tc·ualqu·er, pra 'nieterse dentro; con a dis·culpa <loe d•eáen­der ci.s .seus intereses. E o bas'­t ante, ·pra se fa'Cer re1s,peitar. Po­de redama-r a metade do mundo, s i es1a m·e.trude, non ten .forzas e diñeiro, pra facerse respetar, non ~ne atenden. E co­mo si · e·stivesen iealado.s !

Moitas veces tamén se enganan, ·e die unb.a tena ,13·equena, 1sae o que non se ·espera, tri.ipliicándose as ifOTZ3!S, ·COIDO •SÍ rSe triplica3'Cn OS homens; así acon­t eceu icoa Bélxica, qu,e nin~én e.speraba na guer'I'a :pasada., que poidese .res.istir o .que resistiu. P.or tso . moitas veces se tein isorprresrus, que non ·son outr a cousa que leuciós da PTovid,eucia! ¡ Quén 'lhe ha­bía d·eicir tamén a Napoleón que na He•s1praña leva­ría a pr ime ira ·zurra ... !

Vendo todo o que a:contec·e, é ·precisoi 'Compene­t rar•se e traballar todos ;poi-a me·sma •causa. Deixan-. <lo a unha beira todol-os contratempos recibidos, ¡pensar que somos galegos, que a unión ·constitue a fOTza, que xuntos podemüs valer algo, •e separado-s ·Con r·encillais, nunca •Clb.egaremos a cousa ningunha.

E ne·cesario dairno·s a res1p·eitar e coñe·ceir, xa poLo t alento, xa po1-o tr.aballo, xa facendo ¡propaganda

das no·sas co'llsais, pra que cando falen dos ga1ego~ no~ , 1fa1len con deisprezo, con lástema e hastra .con ,peila . ...

E .preciso irahallar /pil':a conseguir que .cando fa1'en d'os gal(:l.gos o f'a¡gan üon ademiración, :eon res­

p.eito, e pws.cando-os s•empre como eixemplo :pra o resto da Huma­nidade. ¡1Pare1cerá. isto muito! Pois non é. ¡'Tod·d se consegue tendo un bocado .de forza de von­tade, -e por todo o C'Uid:adto en instruiornos nas nosas ·Cousas, e non ser egoftstas, gardando.as só pra nós ! Hai que axudar todos na mesma causa. Todo galego es­tá ·encarreg-ado de vixiar po.r: ou.­tro, inistruindoo c'Omo .si fose ir· crnán. "Insinar ó que non saibe". ¡Qué bonito é istto! Nós po-d·emos insinar de moita forma, po.iis axu­d:ando os que .insinan, xa con di~ ne1ro, x·a con 11.'ibros "'P'Oid.emos 'I>N~·o ..

1 tar moi 'bons servicio1s pra q'Ue os •coitaél.o·s non 1sahian das .sua;s .casas con o·s olios .peelb.os, como lle ruconte.ce a maior parte.

¡ Cánto<s · nas horas de deseispeTo que ;pol-o m'Undo pasan~ se · lembrárán dos ,pais, do .POU­co caso que fixeron de insin'.arlle o mats ,pre. iei:so, mandando. o•s poi-o n...undo a fo;ra •com o ovellas descarriadas! Ises poden axud.ar, pra •que non ne aiconteza o mesm.o a.is ,per.s1oais •que eles ·estiman, axu­d-o sexa d.a forma qu·e tfór.

Todol-o.s galego·s debian sa:hir da-.Galiza, .pra a¡¡Ten­der a dar'1le valor as n os·as 'corusais, 1e a nasa xente, Só se pode falar d.os outros ·CUa'Ildo ·se. coñereen. Nos te:ruos q'Ue comenz.~r .por coñ·ecernos, despois éoñe­cer os demais, f.ace.r 1com.,para ciós, p\I'a non pensar en .sahir outra vez da te.rra.

Parfs , marzo 1927. ___ ( (1) La Fontaine.

Corona Gonziález.

A VISO A LAS SOCIEDADES CIRCULOS · Y CLUBS qu.e el "IDEAL S1ALON", Tucumán 1471, es el más moderno p·ara efectuar en él sus actos sociales, como ·ser bailes, conciertos, asámbleas, banquetes y lunchs

P.ARA P1EDIDOS E INFORMES, DIRIGIRSE AL CONCES.tONARIO

ANTONIO GALLO - 670 Paraná. 672 U. T. 38 MAYO 6115 S7 RIVADAVIA 4901 C. T. 3525, OENTRA·L NOTA: EL SERVICIO D1E BUFFE.T ESTA LUJOSAMENTE INSTALADO A CARGO DE LA

"CASA GALLO" l~======================================~=========-·-=----===============-

l'S'"'

. ~ AÑO lv No: 71

Bs. ÁIRE.s 10/12/ l 927.

ESTANQUE DE LA GRANJA (CORUÑA) (Especia1 ·para CELTIGA) Foto GERMAN DIAZ

OSINGÍlESESQUE VAN PRA HESPAÑ~ ~ --------.--Bs.pecialpra CELTIGA

¡]J p,ra ri•r a caa:Till10 b.atente o -ver cc·omo peillsan p;olS anois d·e s·erv1c10is ·prestaJdros a sua. :do•n.a: as de náis no extra.n:x:e'Wo ! pon tas reviradas; os tac'OS acon:sella:bau prude1nciia no

A mal:s a.a p·runde,]i:::ie1ta, 1crusitañiol:a.s, -puñlai! n,a ·1i.Jga, 'Paso, 1por que a. hora men1os pe.usa.da deirx'a(ban ifican: mail!tiUa, to'lireir01s is f'rad¡e¡s, aind'a 'ihai C?tutr·ais ·coill- rnrul a d·ona obrigándoa a. fazer un pa.s.a. de danza i•n-~ais '!"tsiifb1re.s QI me1SIIl1·oi. gresa. Os xuarueiúes ·prurecían v~vir ir:rñ.rta¡do1& º' ve•rse

i Parece incrifbrr"e qu·e no 1Síeculo XX, a xenite oque n'a.quela .p1risi6n e nrrutabain de •sub'1e1vairse, así colmo se •co~.a.a im.struída i•gno1re o ·crue é 1un pai'.s na E\uropa, si ti-vies•e\11 ideas •c:omunis.tas, .que·rendo •pórse de acocr.·-e· se·us 1c·o.sti.rmeis ... ! • dü prafacer "unlhlas rec1amaciós, 01U U!Illha •g:reve; po-

Coñ·ec•í'll aiquí :unha familia ing.r.eisa ·qu•e vrnu va- día aipre·ciarse moi 'be.n l(}s 1biu'ltos qu•e 1coa sUJa eri-rio.s a:no1s na India, •e 1agio1ra V'a:n pasa.a- o invierrno en xencia ifacía.n. A penia. finxf~ non Te·.oiarwr na fo•rta-M•á•laga; por 1que rle 1dixeron •que fal ·0allroir. 1eza q:ue o ·coiro a se'l\. .reci'O!r falcía, ·e dafb!a d'emicon-

A-s 'IJII'eig1Un.tas que a.a Heisipañ.a me ct:ixéron, se;rv í- tro na be·fra da ib'D't.a ¡tau a.nc•ha e[a :ell'a P'l'a 1g¡ro.su,ra rolillille 1c·omo si fose o milfor .teatro. Preguntáronme da perna ... ! !Levaiba UJn'.h.as media.s a C'lladT'os de 1C01r si era 'Ve•rldade 'qUJe a xeillte nolll ·sie éle-ita e anda fa- de lagarto que o vestido ideiXa.iba. ver cati~o dedos !ando a noi:te inteiira lJ'O•las IT"u·ais. Si se tiña q·ue e,3.. e1niiba ida ib1otf:a. O ma:i.s -g•r01tes•co e:ra veJ~ •con istes coi'11ar cion •pacein•cia a vtfüi: de to.a.a a familia e do·eli- cime.ruto·s de ·estilo ¡ ngrés, a eorniisa e tellaJd'o de 7,as a.a ·mesma as perst01a·s que ·se ai'CO·Il!tra'ban no estilo hespañol, poii.s lervaJha manti'Ua preta; •pr,8, en-viaxe. trair na He·s,paña: ia moi •SatisfeHa p;011· q:ue nrutural-

Si e:ra obT~grudos co1D.tta•r á todos ond:e, ia.in, e seus mente o ve~a itomaríana por hespañota. se,g~edos de· farrniJI.ia. ,,,.

Si tiña.n que 're·pa.rtir 0 , que. le•vasetn. de .comer, no Ca.rudo vin aqueile,g do•UJSI 1tirven vena de non se0r tren co'os c.ompañeiTos. rrupa:r. da rúa -p·ra tiTarliles pedra:s. S1i o fixese rvirían . Prei.gumtaron iS'i era ·preic:iJSto k .c'On mantilla. o tonta.ndo que 'lá .ruan es.talban acostumbra.dios a vor

marido 'Vae entiusiasmaia.o. pra oomp.ra.ir en Málaga xente pois Ols tiñan aipe.da~exa.ido. tan de·pre.sia. como ·Cheigue, unlha .gra'V'a.ta verme1la 'l'amé.n icofiedn 1lh 1señl()!re qll'e fa. vi iit8!r Anda1u -hen e.s.t1J:eH'iña, um. 'Sombretro cordolbés e .un.lb.a f.adxa cfa: o primeiro ·q1we1 fixo foi comp;rar un Sl\mibr0iro ben an:clha. Quería sa.be.r si era ma.1 vilsto non aucio- c·o1rdolhés, e un Jtra;x:e da eQir.fixio.~ nar e berrar o fafaT po,r Q'lle eJles e.iq,ui non teñen Fixe.n 'llU viaxe en ·co·mpañía d'uno;::; tiiuistas in-ise costume. 'Isto fíxome lembrar os s·eirmós ·qucs Qyo greseis que :Lan ver .o rfo Am:ruzolllas . Antes de om-na.si i¡g·rexas os pa1dre.s in.gires•es; semel1a un.ha 1eooiru- 1°a1:rrca1r ·peldiT001 a ·compañía 1~0 vapo.r que lle botase be1rsa ·s·en vtda. ·s.en exp•1'esi'ón, s1em; s·e1Utirnento. O na.s 1poritas · clo·s ea,mairorteis tela de a-rame; por cansa Vngres, ;p1regando agarrado no p.úlpito, fa.landa tris- cios mosoq:udrtos. e.ando •oo•co1S1tamos na Hla da Madei-te e de cando 1en ve~ 1pe•c:hando 01s 101Uo1s, é talmente ra, o !Pl'i•meilro 1q.ue 10om·prruro1n, 'forolil unhas bota•s de un latino rezrun.d10. CIU'antdlo os vexo di'go ipTa min coüo gro·sas e sin 1.acón que se us.an lá . .A SÍ'Il C!omo ;IJ·ra]Clhe 1boa dilfere.nda dos• padres latinos ... ! Tol<i.-0 oi:; ·carros vaa1 :=tirTais1tTarudo1 1s•en -rodas ipio.l'a.s riúa.s : na vicla ·precisa de 111u poiuc@ de f'a.nta.sía pira des- asín as persoas anda.u t a'mén faltámdolle algo (os ta-pe•rita;r do letarr-.go que a .realicla.deis das .c.01us1rus noa cos) 1C!omo os •car.ro.s . Levaiban tamén urus m.a.::;qui.-porn1: .por tso ·Si .uós non tratamo1s1 de e.n!f.edtiz.a\1'." . ~· tein~D's P'ra metems1e ideintro o deseirn:barcar no l'ará, iaealld.zair todo o que nos rodeia pondo un 'P10ru.co1. do mai.s 'non se meiteron .n'~ltes, JO ;que 1sentfu deiveiras, noso mo·do ·de ser, f:Lca sen vida, s·en ex:pr1esión, p.o'is xia 1gozaiba 1co-a mea 1dle vie·r aqiuela corupairsa, asin e-amo o se:rmón clro· inrgrés. e •01s, r.aip.a,ceis1 d:e¡trás .s11bi'amdio e. !tirando rpedirais

Flun ·co1nividada 1pira xantar n\mlha casa i.ngres ·i: Toido.s .:íis·e·s prepa:riativos. 1eram. 1pra. 1nur'iaTse dos despois d 1o .café 101s 1C!rirudos trouxeron pitos· ·é miste<.; TitO·Slqu.ito.s ·que. tan obsequiosos eran antes c:on itodcs pr'a:s 1señioras e .sefi·oritais fumar. Toda.s if:íica;roin aide- os ex.tranjeiros que lá chegaban. Que.irfain a. todo mirados ,que en senda he.s-pañola ·non !fumase, ·cando tra.nce •coa.ir '°' iire q;ue ian re1stp1ira,r: si .eo·auore·s se na He1sipaña tioda·s fiuman. Tjven que e1s:piric:a.Ttlll-e n PT·elci.s,ase!ll, ·en ningún p::ús se precisa.n mais qu'aqni eras de mulle.1 es que a.ntes fumaha.n, e mo.st;ra:rlle .¡itra 1coa.r isite· aire ü'heo de. poe•tra., P'O de ca.T')J(ón e que aigoira ·Co.n i•sfte mo,~imeruto modeir'.El.o, as1 ·Señorras ne.lboiei<ro. i Pen.rs1e¡n 0 1qnrn serían t01dois ise·s 'Prepara.-e señoiritai:; natmra1me1Ilte 1f'U1II1.'arán al¡gu.nlb¡a¡s, po·iis a Uvos con 1un -clima· d'aquie[e¡s1! rvol'V1erfam. ¡pra A1b1ión He1s1p1aña igoal qu.e ois· Olltl'C•S pa.íise·s non P~1de :fluxi:r toT•raclos e ver.me.JJos :eioimo ·camaro·s. a ewh1dón PO·r \que atT'ruves·a ª humanidad.e no·s ·co ~i - Terñio visto no1S bancio.s Ida rua os ¡profhes miseTc.-~m~ . ' bres dormi.ndo; uns metidos nos out.Tos que seme-

Uruha tS·eñora 6 •'>ahe·r .que e.u era hes:pañoilla idíxo · H'an a 1gra.us <le granada, •e a nota .cómi:ca so.u O·s me :nas :p:ala'bras que ela sabía. '1"man:tiUa. · · ! ¡p·eine·- s·omlbreiro.s d 'a.s mulleres qu·e •esrbám fa,n e-nfeitaclos ta . .. ! ca•stañ.oQais · · · ·! il:elq·uie · · · ! V:d. •s13lbe:rá ·beilJ:a:r". de gl'andes laz·os .e prwmas. Moitas P·id·en e·smola :co!1 No meu rnaxfn T·eipires·e1Utó1useme a miñ.a .sill.ue:ta ves- o sombreiro tan enfe'itado parecendo •que ·n'él reuni-tida de , gal·eiga 'bieila,ndo· a :mlufüetTa 'q•ue e.Ja.s. toma- rnn todas as 1emb[anzas· .que tiñan dos antepasados. rfan po·r unha. 'd 'anza TTuSra, ·eS1cocesia., Ofll drlandes·a, e Vtn lhrome.s trab'aUando nos hortais de cuello plan-nun1ca íhe.spañola ·pt0T q'll'e os ing1reseis ª ma:ioI' parte e.ha.ido ·con 1Yri'1o ·e gra1ba;ta. ra 'Cli!be" ailicontrei va-só coñe1ce111 Andalucía. Ainda me .f'iguir:afb:a. hei.Ian.d.o riOls ·con s.ambireko d'e ·co:pa caI'lre•g:a.ndo ces.tos. un'hja;s sevillanais co,...os meus oitenta , kilos q uereindo .Ai1con1trei •u.n sefí 011· ive.st'ir:l.o co.n .frruq ne e .som1Jrei-t~o1cia.r a dtulzura ga1ega e o seJl.Jtiinento, por 'llillha d ro e copa co.n toda a. serieda.de in•gre·s·a., iempunan-aJga.z!arra .que nolll é ·pírüpio de no,sü cM'álcte:r; S·eiría do Tun caI"liñ-o oo'run ne..110 d'enrtro. asín como lllil :ga'leg,o ve:stido d·e toureiro· q.ue noa Teño repa.r·ado nois tira'boa1n11aidbires e s . .a.qiuei en lira-podo m ·enos ·de riT s•6 •co'a idea. po qne a menta1i1daide dos d'a.iquí é com'a das out ra 8

j Os ingres·es· •SO.U úni'COIS ! Un1Ja ve·Z na e.stadón d·e teirra.s, 1si na.Ii. fo.se po.r Qu e ,poiden aiclha.C'.:l1' amo·r il

BiarriitJZ v'in 'Un ma'trinwnio que ia pra He·Sllaña; él teirri:ña diría que os nasos a.pesa:r da paroliña aindq, non tiña nada de ad·emiJrar, ia ves1tido· como e1es an- s•o.n 01s rnillo:·e.s . ruan 1001I1 o traxe .de .goUf; ela e:r'a a ma.i0s berreante na vestimenta! Nunca potd·er·ei esique.c-ei!' a im.pres.iórn que me •causaron! ·Cafaaba .unlb.as 1Jtotas pardas con illós negros. ¡'Só o·s p:és od1aiblan ·p·ra esicreyer un li­bro ... ~ As 'botas f.az·endo ·Qairetas, noin se •podeudo adiviñar cual foi a s1ua tirilme!irra foiI"ma,; íXa- mo in­verno da s·ua vida, peqirudo pra que as1 dedxasen des­ea.ns-ar in' un canto ,(Lo ¡pe.so 1qrue so1portaT10n nos lon -

Mats. N'un 'País como n'unha ·cidade, iten que !ha­lJ1etrse de todo, e non voú orer 1q·ue 1t\oldoU·os ha.bitan­tPs d'aiquí iS>exa.n iguaes: lh·ai como E"n todas partes, po,r isa deben comprender CJ'lle a Hespaña é .com'aqní ·e como os outro•s ·países.

CORONA GONZAL•EZ EST>EVEZ. Lolil.dres, ) Out.ano 19.-7.

..

AÑO V No. 74

Bs. Aires, 25/1/1928

(Especial para OELTIGA)

PAISAXE MARIÑAN (Sada - O Cargadoíro)

Foto F. Varela Posse

~llllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllll1111111111111111111111111111111111111111Jllllllllllllllllllll l lll l llllllll l lllllilllll l lllllllllll l lllllllllllllllllllllllllll1111111111 • 111 1 1111111111 1 11 1 11 1 111 1 111111111! 1 11 1 111 1 11

DENDE TERRAS LONXANAS

- . . -• • A ISCA DO . RECLAMO ·-. • • Por Corona Gonza/ez

Basta ver as horas qu'un pescador d'anzol pasa a veira do río, pra darse conta de que xa poucos peixes caen con isca. Os peixes d'hoxe están xa cuase civilizados e soilo os novatos sen experenza, que non queren ouvir os consellos dos vellos fan a toleria de morder unha miñoca cando ista s~ de­llate - tamén pra defender sua vida - pendurada da J?Unta d'un fio. O pai-peixe ten bon coidado de grabar na cabeciña aloucada do seu fillo mozo certas enseñanzas que a sua longa experenza d¡ vida lle ten demostra-do: ¡Non te deixes le­var do atrautivo próu­simo das cousas sin co­ñocer 6 orixen ! ¡ Nun­ca te metas en bura,­cos dos que non poi­das sair ! ¡ Fuxe dos peixes grandes, e do&­homes ... ! "Si non oies os consellos de teu pai, pensando que sabes mais qu'el, ou deixán­dote levar de certas ideas emancipadoras, finarás na barriga d'al­gún cacique, d'algún crego obeso, ou na de certa godallo na que xamais atoparás auga, porque na sua vida beben senon vino, e do mais forte en gra­dos alcohólicos."

Mais como sempre ha de haber quen dé desgostos e sexa deso­bediente, veleiquí a ra­zón de que algúns · se deixen pescar, sen re­parar xiquera na moi-

. ted ume de contrarie­dades qu'os pais van pasar o dárense conta da falla dos fillos.

E' entón cando o peixe-pai, comenza a maldizoar · d'os homes chamándolles peixófo­bos, xente salvaxe que non pensa senon no seu bandullo ... , e cheo de coraxe promete vin­garse tan logo como a Providencia lle depare un banquete dos que con tanta frecuencia se dan, cando os pro-

bes d'os homes caen no río. A esposa do peixe-pai - muller o fin - todo se lle volve cho­rar, pregándolle que non bote tales fadas pol-a sua boquiña, pois Deus pódeo castigar.

Todo isto proba d'abondo o pouco eisito que esta clas dé pesca ten entre os peix·as modernos. Mais non socede igoal entre os homes, que pican ato­londrados, como barbos tolos e inexpertos, na isca do reclamo.

Os que millor entenden d'Íste choio son os fran­chutes. Eu represéntome no meu maxín un home con un grande anzol dorado a punta d'un fio moi­to comprido, pondo como isca o reclamo, e logo, toda esa banda vacua de "snobs" seguindo os mo­vimentos do anzol ir d'unha ]Jeira a outra atolon­drados e indiferentes: no inverno, pra Niza e Cha-

Especial para "CELTIGA"

monix; na primavera, a París; no vrau, a Deau­ville e Biarritz; n'outono, a cazar os castelos da Turena, precipitándose, tomando o asalto os trens e os automoveis, n'unha carreira desesperada, en­puxados por unha cohorte de xoalleiros o de mo­distos, que- v o a n como os corvos arredor das. víctimas do xogo, comprando, os que pe r den e venden do os . que leda.mente despilfarran o que g::iñan. E non soilo o son os xoalleiros ios modistos os que balen na beira íl'istA re-

baño, son tamén os sombrereiros, os anti­cuarios e hastra os probes da esmola. Pro­bes que si un atopa na ponte que vae de Deauville a Trouville, volte dispois a al­contrar no Setembro en Biarritz i-en Niza Monte Carlo e Canne~ no inverno. Unha per­soa que seguira iste bando vería que sem­pre son os mesmos que xiran en torno a un circuito fixo con unha parada o brigada en Pa­rís o socaire do "Er­mitagé" ou "Clarige". ¡Que gargalladas de· be dar o home do fio e anzol ollando o ben qu'istes peixes bulen aloucados o cheiro do reclamo francés. ¡Non vos quera decir nada cando iste home pon a isca da estancia d'un Rei, ou personaxe de grande viso, pois n'e­se caso o fio traballa o dobre e pesca mol.­to maior número de "snobs".

¡Canta xente que ~e arruina! ¡Cantos non caen no vicio das dro­gas heroicas! ¡Cantos fillos de familia lle dan o desgasto os país como o peixiño inespe -riente! Eu fun unha vegada a Deauville 11'un- ·

ha época en ·ne os xor. naes falaban da moite. dume de divertimentos que lá había, dando a impres1on de que

todo o mundo andaba n'unha "farra" louca, sin ter tempo nin pra dormir. Cheguei de tarde e a miña sorpresa foi grande o ver q~e a ·xente era pouca e non había mais espectáculo que un · cine, pois o Casino, a pesar do enorme reclamo, ainda estaba pechado.

Esta é a nova comedia do mundo na que todos camiñan e se moven sin ningún laudable estímulo, como bonecos pendurados d'unha corda, indo os uns o alcontro d'os outros, cegos e inconscientes, sin reparar 'no que os rodea, nin pensar que a cor­da - que é a vida - rómpese cando menos se pensa e non deixa.ndo tras de sí mais que o re­cordo que pode deixar no río caudaloso a perda do peixiño inesperiente ...

• = ~ ~ -

~ . -lllllllllllllllll!lllllllllllllllDl l lllllllllll l llllllllllllllllllllllllllll l llllll l lllll l llllllllll ll !llll l l ll l ll l ll ll l l l ll ll l l lll l l ll llll ll l ll ll l l ll l ll ll l l ll l ll i ll l ll l ll ll l l ll l 1I 1111111111111 11 1111 11 11 1111 1111 11 1 11 1 11 111 111 1111 11 111111;::

.. . ·,. . .•.• 't'\

AÑO V · No. 82

Bs. Aires, 25/5 / 1928

REVISTA GALLEGA

PAISAXES LUCENCES (Be!esar, Chantada)

( Foto C.-JH BALL EW A)

( Especial pra '·CELTIO 1' )

111 1 11 1 ' 11 11 1 11 1 11 1 11 1 11 1 11 1 11 11 11111lllfJ 11 1111111 lo 1111111111 11 11111 11111 11 1 11 1 11 11 11111 111111111111111111111111111' 1111111111111111'11111111111111111 11 1111111111 111111' 11 " 11111111111111 11111111" 1111111 111111111111

PROSAS GALEGAS

A honradez dos yankis Por Corona González

Nos paises da América Central, non se poden gobernar; faltánlle homes pra iso; non se enten­den; andan sempre en briga, e pra fa.vorecelos os coitados dos yankis, fain o sacrificio enorme de ir a Nicaragua pra calmar os ánimos, non percatán­dose os demais países, que no fundo é tudo egois­mo e politicaxen.

Hay muito adiantado xa a ese respeito, pois an­tes ninguen falaba e agora, ainda que pouco, xa se repara; que é unha grande cousa. Os estudiantes arxentinos protestaron. Os de Venezuela opuxé­ronse a concesión dos pozos petrolíferos, e no con.:: greso que na Habana houvo, - ainda que non muito craro, porque receian desgostar o Uncle Sam - un murmullo, poren o bastante pra estar alerta do que poda vir mais adiante.

No Pará (Brasil) o Ford quere comprar gran­des extensios de terrenos pra facer plantaciós e despois exportar os arti­gos pr'América do Norte. Xa houbo que dese aler­ta, "O Globo" do Río de Janeiro pubricou unha entrevista que teve con o Sr. Limaraga, e o artigo é encabezado asín: "As grandes necessidades na­cionaes" . "Porqt1é deve­mos impedir a realisac;ao do plano Ford, intervindo na industria extractiva que as nossas maos e o nosso sangue crearam".

Sempre reparei na po­litica do Cinema. Nas pe­lfculas yankis representa¡ ban os mexicanos como asesinos, traidores, cuase bárbaros, mais na. mes­ma. pP.lic111:t. :1parp1·h ¡pg·o 1111 ~'· 111ki co1nn mqrJ1->IO de honradez, con un corazón de ouro, sacrificán­dose por todos, e salvando a quen estuvese en pe­rigo; escollían uns tipos guapos pra representar ese ·papel, e pra os outros unhas caras que nin fei­tas de enco,nenda. Todo isto prepara o espírito da xente, contra aqueles asesinos sen selo . .O mesmo acontece con a raza amarela. O que no México acontece agora, ¿ quén nos dice a nós que é resul­tado de unha política sorda, e que no fundo é pra que eles s~ enfraq uezan e na hora menos pensada, poder ir lá defender os capitaes prestados pol'os banqueiros yankis?

(Especial para CELTIGA).

¡Abran os ollos ! Algúns pensan que o país dos outros anca

L11illor qu'o deles, achando que non saben gober­nar e que nos Estados Unidos anda todo ben. Xa falei con alguen que me dis: desexaba que os yankis tomasen conta da miña terra pra ver si endireitaban logo tudo.

Reparen. N'América do Norte tudo é grande, · hastra nas clisgracias e nos desfalcos. O escándalo do petróleo donde están envolvidos nada menos que tres ministros, e que tanto se fala agora, de­mostra ben que o yanki non é un modelo de honradez.

b segredario do interior Alberto Fall, sentín­dose morrer, declara que está . disposto a dar toda erase de detalles, pra acrarar o escándalo dos petró­leos da Teapot Dome; onde os tres rr,,inistros están

complicados, non fuxindo tamén o Sr. Harding do 3mbrollo des tres millós de dollars, servindo ta­mén ese diñeiro pra fa­zer elexer o Sr. Coolidge. Como ven, lá tudo é ~ra.nde. Lin n un xornal o que transcrebo. "Recor­dando el asunto" El De­bate recuorda y compen­dia este asunto en la si­guiente forma: "Los pro­cesos, porque pasan de la media docena, duran des­de 1922. Uno es por cons­piración, otros por co­rrupción, ha.y uno - re­ciente - por haber com­prado los jurados, y no falta otro por negativa a

comparecer. En él figuran ex ministros; senadores, periodistas, políticos, detectives y hasta contraban­distas de alcohol y adivinadoras."

¿Ven como na Yankilandia acontece tudo con maiores proporcios que nos outros países? Como tudo é grande, cuando se trata de negocios ilícitos, son de millos. ¿E' ista a xente que vae gobernar as demais repúblicas pregando léis de moralidade e honradez?

¡ Paréceme que d'esa eras de xente non preci­san en ningunha república, xa da Central, ou do Sur d'América!

¡Abran os ollos ! . .. París, 1928. Corona González.

, .... () .... () .... () .... () .... () .... ()~ )411119>(~

1 "La NuevaDE Fortuna'' 1 i

'

: . J O SE F. FER NA N DE Z 1º. 1 .. F ABRIGA DE CAMAS Y COLCHONES DE TODAS CLASES !i!! "" Agente Exclusivo del Afamado Aceite de Olivas "LA ORACION" !i!!

~ ' Unico representante del hilo 4 Fuertes: para talabarteros, ,.... ~ ~ colchoneros y loneros. !i!!

1 1 IMPORTACION DE ARTICULOS GENERALES DEL RAMO 1 1 ~ ,.... CANGALLO 1653-55 u. T. 38, 1955 MAYO ' ~ ~ COOP. T. 1750 CENTRAL . !i!! ~ !! ~ ~() .... () .... () .... () .... 0 .... () .... ()~0---0 .... 0 .... () .... () .... () .... ()~)---() .... () .... ()... ~ ~ !! ¡1111111111111 11 1111 11 1 11 1111111 11 1111111111 11 1111111111111111111111 11 11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 1111111111111111111111111111111111 I' 1111111111111111111111111111111111111111111111111111llll11 1~

\ '

(

:j

, REVISTA GALLEGA

TUY·. - UNA CALLE TIPICA

(FOTO KSflDO)

25 C'l~S.

¡¡ .

lllll"l " l •· l ' l llll fl llllllllllllllllllllllll•ll ll l l/ 11 11 • 1 ' I 1 l " I ol 1 1 1 l ll l iillll " l '• ll:lllllllu~llllll lJ l l 1 & 0! 1 " 1 11 1 " 1 " 11 • 1 11 11 1 1 11 11111 1 1111 11 11 1 11~1

SECCION 'URUGUAYA

REVISTA GALLEGA QUE CIRCULA ENTRE TODA LA COLECTIVIDAD DE MONTEVIDEO

Redacción y AdminiiStración: Río Branco 1568. Montevideo.

"1\Jon che nego a fermosura, ceiño d' esta terriña ... "

Jldais ... ¡ quen che me dera ·- ' na mina ....

Ei.qui Ric de Xaneiro; cas SfülS bahías, suas mon­tañas e co ssu derroche ele iluminación, do que es­tán orgulo3os o.s bra3ileiros; con te.da a sua amrt­biJi.dade e hospitalidade. Cando aquí párase un pra vivir, comenza a escudTif!,1r e percurar todo c:i.nl o po-cle pra rnatal-as sauda·des que pol'a terra se siTt­t.en. ¡Non hay dúvicla! A Natureza aquí espalloü beleza por todal-as partes, ·dende o ~::i. lto da Boa Vis­ta, ollando dende o "Excelsio1"', dende a "Vista Chi­nez2.", ·dende o "Pao de Assucar" e o ".Corcova;do", a·damírase u11J1a gran beleza: a cor do cefo azul cla­ro, mais 1:i.zul que o da Cote el' AzuT, o mar cuasi da 1nesma .cfü", a3 casas eraras, o. arboredo e curo ·2.

con fror.es P·Or todas partes; e cando as ·1uces se 8Tl­

cenden, entn:· lu ·co e fusco, adiviñanclo aínda os t&· llaclos vermellos, aquí e acolá un que outro ras csi.­ceins pra non ficar atrás no movimento de Yanqui ­lanclia; parece unha xoia cl'esa.s mo·dernas, toda c-oa­llacl2. de brilantes : t:lS lu ce3 das avenidas da beira do mm', dende a altuTa, semellan colares ·de péro}aG que enfeitan a faceira Cidade, que ten or.gullo, e presume como unJia nena.

Esta tena e linda, irn:t.is. . . ¡ Qnen che. me <lera na miña ! . . . As saudades, que son propias ·da no a ra­za, non deixándonos sosegar · en banda ningu·nha, róennos por clrento e non··Os deixan esq_uecer o ceio de, nn.sa terra, as mont.;i,ñas, as rib2iras, as Vilas e Cid1a0des. Canelo un galego se senta a meditar no cima d'unha montaña, ollando e pensanclo nos coñ"l­ci.dos quei viven lonxe, tristes, sen poder contem­pra1· a terra; él {)lla e 1::tcaricia co seu ollar meigo; olla pra dil'eita, ve os pastores en dulce coloquio, gardando o gando, que. pol··O seu lado e meigo ta­mén. ¿ Quén no11 conteprou o ollar triste .da Mare•la que parece comprender {) que o dono lle dí? ¿ Quen non reparou algunha. vez cando venden un boí ou unha vaca o m<Q.m.ento da despedida, na que tanto o gando como os .donos van ollánclose hastTa peH1é­rense <lEl vista? ¡Cando mm recodo do camiño .clans e

(Especial pra CELTIGA)

a de-rra-cleira olktda óuvese o último Muuuuuuuu! ! ! ... da Marela, e a nosa xente limpa as escondidas unh:L bágoa.

0112, pra esquercla, ve a xente traballando, arriu­cando to1·gos pra facer carbón; ve como pouco ::i.

pouco van desaparecendo as frores das uce3 e car­queixas; as nenas axudando a seus páis , cantorn­lando un alá lá, ollanclo pra ribeira que está cubert::i. ele néboa como un mar <le espuma; m.ai.3 tarde o sol desmanxa todo, podéndcse apreciar o beliclo pa­norama; .1s .casiñas brancas, azúes e ro·sa, cos seus tellaclos furnegantes, cleixando ver a cor vermella das tellas; as· casas metida.3 unha.s na.3 outras com J si se .estivesen dando unha aperta; 1:.:1.lguns bal'l'io s semellan puntos ·da muiñeira como si a ca mas ·3

desen a mao pTa se regocixar de · ter ' ticlo a sorte el·~ ser construí.das n'aquela terra e baixo •::tQuel caio ; algunhas con te lla.clo de .lousa onde a3 pombas s : pousan pra ·disfrutar d'aquel ambiente, regalanclD Oti

ollos co aquela vistrJ. tan encantadora, ficanclo en éx­tac;is, ante as frores que lle clan desexo3 de pic :)tar. i non fose pol-o mal 1que ian facer o paisaxe; fi~'l il

asín hastra ·clesp.ertar 0c10 letargo en ·que se alcon­tran. O b:i.rullo que fai o millo, tirado por unha ve­lliñ2, na solaina as galiñas, ven facer as pombas bai­xar rápic1ari.1ente, batendo · as aas, pra aproveitar un pouco.

0 .3 regueiros -cl'auga erara e cristaliña, co seu n1ur­mullo meigo, escoitanclo baixiño algunha pro.mesa qu'algún mentireiro prega o üuviclo cla n ana feitice i­ra, os .clous acollidos baixo a sombra d'un salgueirn1 , onde o Tuiseñor ó mesmo tempo ,que espía os nam n­rados canta constantemente pra que o e.scoite e ti­que sosegada no niallo a dona, vendo que él está alí sen ·s'arre·dar, poi é sabklo que canelo o ruiseñor cala, ela pensa que emigrou e morre de saudades .

Olla pra tras, onde pocle ver a madreselva trepar pcl.1s montañas e sentil-o seu agradabre ciheiro: as montafi/as rubindo. . . Tubinclo mais cada vegada,

• 1. · 1 , 11 11 1 11 1 11 1 11 1 11 1 11 1 11 111 11111111 111111111111 1111 1 11 11 11 11 1 11 1 11 1 11 1 11 1 11 1 11 1 11 11 11 11 1 11 1 11 1 11 1 11 111o .air1n111111111•111111 1 1 1 11111 1111111 11 1111111 11 11111 1111 1 1 1111 1111 11~

querendo espixárse e conchegarse pra ver si conqui-1·en .dar.se un bico n'aquel ueio melancólico qu e· nos fai ficar como él, che os de morriña e saudades ca11 · do non-o podemos contemprar.

O lusco e fu.seo. A volta pras casas, cada un co seu feixe , seu ganclo; as cabras trepando pra non deixar sosegados ·OS pastoTes, a marela querendo trin­car no céspede, non querendo andar tan °depresa como a pastor.a, que arde en desexos de che.gar pra ir logo a fonte conversar co seu namorado. A a ldeia rebulindo de vida co a volha ele toclo·s o lar, ouvin­<io-se o lonxe unha roda das nenas mesturada c'os alá lá.s e parrafe.ios.

Ollanclo pra <liante; o nos o mar azul e límpido, ferido aiqui e acolá con pena.s que saen do :l'ondo como querendo espiar a terra meiga . e linda, con aiquelr.t coleuciié.n de ver.des, con aquel ambiente dulce e apacible, achándos.e tan ben que resolven ficar fora pra nunca mais ir pro fondo, servindo as veces de agarimo a algún náu.frago, e outras a ;:;r,­s inando o que bate con forzr::t. ne'las: parece asili como si tivesen enveixa ·do home que naci:m n'un­ha terra tan bonitiña !

Os nosos entrépidos pescadores, afrontando t em­pestaéle . sen reparar si non en ir buscfl~l-o pan

HOTEL

pr'os fillos, e a muller que os agarda do outro lo-· do. As .mulleres c'os o.llos sempre vira1dos pl'o mar, na espera da feliz volta, tremend.o a cada b'aforada do mar, lembrándose· dos coñecidos xa tragado::; por el, 1as veceis canelo o mar ·se mostra orguloso e fero, a .coitada .da muller arrecaida o clerradeiro .fillino no col-0, rube n'un peneclo onde se enxerga miUor e mais lonxe ; pon unha mao nos ollas pra que o sol ·que .se vae ·esconden.do non-a fira, e poi.da millar veT o lonxe; procura ver cualquer c-0usa qn ~~ •Se semelle .o seu m.3.rido; as veces ¡tanto quer ver, que se lle figura vel-o mari-do o lonxe can-do non é si nón unha pena a rírse d'ela, por que xa den cabo d'il! Outras veces a chegada od'ele.s, alegres e satisfeitos, co a pesca, botando suas contas e pa­rolando c'un neto ·de viño o lad·o, que lle comunka aínda mais legría .pra contal-os percances que n~t

vida de mariñeiro lle teñen a.contecido. O gaJ.ego recóllese en si .cte.spois de ter contem ..

prado e pensado en todo is-o, odecindo: iSi ch'ay te­rra e xente com'a nosa, que o .demo .me leve ... .

Corona GONZALEZ

Río de Xaneiro, 1929 .

BUENOS AIRES DE JOSE A· MORADO

EL MEJOR SITUADO DE LA CAPITAL. SERVICIO DE PRIMER ORDEN

Instalación de agua caliente y fTía Bn las habitaiciones. - Depa,rtamentos con baños independientes. Esmerad·o confort.

Habita'oiones a la calle, con excelente comida, desde $ mJleg. arg. 6.- por persona y por día.

AVENIDA 18 DE JULIO 904, esq. CONVENCION MONTEVIDEO

Teléfono: La Uruguaya, 2582, Central. .

~•-a-u..

! ! ~ ! ~