136. zenbakia (2014ko apirila)

artzape136. zenbakia - 2014ko apirila

GE

TA

RIA

RR

ON

TO

PA

GU

NE

A

GURE ESKU DAGO] URRITZA AISIALDI TALDEA

BERDELA DASTATZETIK, ANTXOA JATERA]

Goiatz Goiatz

LazkanoLazkanoLeireLeire

UrrestiUrresti

Victoria Eugeniako izarrak

Doinua: Dios te salbe.

Azken asteetan etxe denetan

presente dugu antxoa

hainbeste aldiz irentsitako

itsasoko laguntxoa

artzape136. zenbakia

2014ko

apirila

[argitaratzailea] Gure Txeru Elkartea [koordinazioa] Izaskun Urbieta [maketazioa]

Monika Uzkiza [lan taldea] Aritz Iribar, Eider Iribar, Izaro Uzin, Izaskun Larrañaga, Nerea Kamio,

Josune Urresti, Jon Ander de la Hoz , Iker Alberdi, Alain Inza, Unai Mateos, Haritz Esteban,

Amaia Iribar, Amets Etxabe, Aitor Irigoien, Beñat Gereka, Mikel Mugika, Getaiko Gaztetxea,

Iturzaeta herri eskola, Elan-Euskadi GKE, Markos Aizpurua, Andres Alberdi eta David Zapirain.

[kolaboratzaileak] Joxi Erauskin.

[argazkiak] Artzape [publizitatea] Artzape [inprimaketa] Gertu [tirada] 1170 ale

[lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X

Getariako Udalak eta Foru Aldundiak diruz lagundutako aldizkaria

artzapeEskualtxeta kulturguneaKrixketaneko Iturrigaina

Tel.: 943 00 05 [email protected]

2014ko apirila artzape-3

Gure Txeru Elkartea

]3/Aurkibidea

]4/Eskerrak - Gaglo gaztelekua

]5/Txapakalezka - Artzapetik begira

]6 -7/Zer berri - Bi hitzetan

]8-11/Erreportajea: Gure esku dago Getaria

]12-13/Argazki-txokoa: Lesakako dantzari txiki eguna

]14-15/Elkarrizketa: Leire Urresti eta Goiatz Lazkano

]16/ Harritarten txutxupeka

]17/Gaglo gaztelekua

]18/Historiaren katebegiak

]19/Herriko toponimia - Literatur txokoa

]20/Iritzia

]21/Elan- Euskadi

]22/Agenda

]23/Hari tartian - Zorion agurrak - Guardiak - Telefono interesgarriak

] bertsotan / Getaiko Bertso eskola

etariako EH Bilduk bere iritzia eman nahi die getariar guz-tiei, 2014ko aurrekontuen inguruan azken Plenoan gertatuta-koaren harira.

Lehenik eta behin, gure harridura adierazi nahiko genuke, opo-sizioak egindako hautuarekiko. Izan ere, 2014rako aurrekon-tuen hasierako onespenaren aurka bozkatzean, herria aurre-konturik gabe geratu da momentuz, eta honek herritarreiondorio negatiboak soilik ekar diezazkioke. Erabaki horrekingehien kaltetua aterako dena Getaria bera dela uste dugu, hain-bat egitasmo geratzeko arriskua baitago.

Horrenbestez, arduraz hartu dugu gertaera hau, baina eraberean herritar guztiei lasaitasun mezua igorri nahi diegu.Egoera erosoa ez izan arren, guk orain arte bezala lanean jarrai-tuko dugu, honi buelta eman, akordioak lortu, eta aurrekon-tuak onartzea lortu arte. Getariak aurrekontua behar baitu.2014a inbertsio garrantzitsuen urtea izatea aurreikusten dugu,kudeaketa ekonomiko zorrotz bati esker, pixkanaka Udalarenegoera ekonomikoa hobetzen joan baita. Horrela, inbertsioeta-rako partida handiak jasotzen ziren gure proposamenean,hauetariko asko jada lotzear ditugunak: Haurtzaindegi berria,Eguneko Zentro berria, Anbulatorio berria, Aldamar parkeaberritzen amaitzea, Turismo arloko inbertsioak, Menditxokoobrak…

Aurtengo aurrekontu horien lanketa inoizko goizen hasi zen,eta prozesu landua izan da: 2013ko urrian hasi genuen, GUZ-TIOK BAT aurrekontu parte hartzaileen prozesuaren bidez.Honen barne, azaroan 7 bilera ireki egin ziren herritarrekin etaetxe guztietara proposamenak jasotzeko fitxak banatu zirenabenduan. Guztira 142 proposamen jaso genituen getariarren-gandik, eta hauetariko asko aurrekontuetan barneratuta zeu-den.

Jarraian, hainbat batzorde egin genituen gure aurrekontuenproposamena azaltzeko, eta beste taldeei euren proposamenakegiteko aukera emateko. Une oro, malgutasunez jokatu dugu,eta jarrera irekia azaldu, oposizioari euren proposamenak egi-teko gonbita luzatuz.

Hori ikusita, eta jada martxoan geundenez, aurrekontuen pro-posamena Plenora eramatea erabaki genuen. Izan ere, hainbatinbertsio aurrera eramateko uda aurretik martxan jartzea ezin-bestekoa da, besteak beste haurtzaindegi berria edota Katra-pona plazako egokitzapenak… Oposizioak, ordea, ez zituenaurrekontu horiek onartu. Guri, ordea, oposizioak erabilitakoargudioak ez zaizkigula nahikoak iruditzen adierazi nahidugu, aurrekontuek duten garrantzia ikusita.

Honen aurrean, guk negoziatzen jarraituko dugu, akordioarenbila. Udal Gobernuan egoteak eskatzen digun erantzukizuna-gatik eta herritarrekin dugun konpromisoagatik. Horrela, guz-tiok arduraz jokatu behar dugula iruditzen zaigu, herritarrenbeharretan pentsatuz, eta herriarentzat ona dena lehen mailanjarriz. Hori da gure borondatea, eta itxaropentsu gaude.

] gutunak

G

4- artzape @topagunea.com

Zure gutuna Artzapen argitaratzea nahibaduzu, Txeruko postontzian utzi, Eskualtxetaraekarri edo [email protected] helbidera bidalizure izen-abizenekin. Gutunak gehienez 200 hitzizan beharko ditu eta luzeagoak direnak moztekoeskubidea izango du Artzapek. Ez dugu testuiraingarririk onartuko eta Artzapek ez du bere gainhartuko argitaratzen diren iritzien gaineko erant-zukizunik.

Getariako EH Bilduren oharra, 2014kko aurrekontuen inguruan.


artzapetik begira

Maulen Bertsolari Txapelketako finaler-diak jokatu eta hurrengo egunean, ETB 2ko Teleberriari begira nengoelaaurkezleak lasai asko bota zuen: “A pesar de la lejanía, mucha gente enMaule”. Ordu gutxira sarean irakurrinuen nire orduko pentsamendua labur-biltzen zuen esaldia: “Nondik dagourrun Maule?”

Duela bi hilabete inguru, Didier Des-champs Frantziako futbol hautatzailebaionarrari buruz honela mintzatu zirenkate berean: “El entrenador vasco-fran-cés convoca a Griezmann por primeravez”. José Luis Korta, ordea, “el de Ort-zaika” da, etiketa baskoespainolik gabe.

“Etxera itzuli” ziren ETBko kate euskal-dunean Frantziako udal hauteskundeeninformazioa eman bezain pronto mart-xoko azken astelehenean. Ez dakit Bil-boko egoitzaz ari ziren, baina Uztaritzezbehintzat ez ziren ari. Dirudienez, Uzta-ritze ez da euskaldunon telebistarentzatetxe.

Getarian ere zenbatetan esan ote daudako egun eguzkitsuetan: “Hara,hemen euskal-frantsesak”, autobusgorriskara hori ikusi berritan. Eta zenba-tetan jokatu ote dugu Frantzian estro-pada. Ziburun hain zuzen ere.

Inori ez dakiola bururatu, ordea, gu eus-kal-espainoltzat hartzea. Gu euskaldunpetoak gara.

txapakalezkaAitor Irigoien, Beñat Gereka eta Mikel Mugika]

Bizitzan pausu mantsoak ematea dela onena entzuten dugu sarri, baina gero etakorrikalari gehiago eta hobeak ikusten dira inguruan. Eta Getaria ere ez da salbues-pena…

Hori ikusita, letretatik atletismora jauzia ematea erabaki dugu. Horrela, TXAPAKALEZKA SPORT TEAM korrikako talde profesionala osatu dugu, “jeque”arabiar baten finantzazioarekin. Trajeak jantzi, “directivo” bihurtu, eta lehen fitxaketa“multimillonarioa” ere prest dugu jada. Fitxaketa ona eta segurua, bere izenak adieraz-ten duen moduan, korrika baino hegan egiten duela ematen baitu… eta bestela bereemaitzei begiratu besterik ez dago.Ea hurrengo mundialeko podiumean, Afrikako selekzioen artean, ikurrina jartzealortzen dugun!

Forrest Gump bezala korrika hasi… eta ezin gelditu! “Stop Uxoa” kartela jarri

beharko degu martxa hontan… Zer ematen dizu korri egiteak?

Batetik, umeekin lan egiten detenez, lanetik atera eta erlaxatzeko aukera ematen dit.Horrez gain, gozatu egiten det korrika, eta nere buruari jartzen dioten erronka erebada.

Txapela buruan, eta ibili munduan… Lasterketaz lasterketa, Euskal Herri osoa ari

zara ezagutzen, eta txapelak pilatzen. Publikoa asko aldatzen al da leku batetik

bestera? Gustuko lasterketa bat? Eta publiko animatuena?

Ba bai, egia esan ari naiz herri desberdinak ezagutzen… Eta publikoa ere aldatu egi-ten da herri batetik bestera: orokorrean herri txikietan animazio gehiago egoten da.Lasterketa gustokoena Donostia-Hondarribia Talaia bidea da, eta publiko aldetik ani-matuena Urnietako mendi lasterketakoa iruditu zait (trikitixa, txaranga…).

Oroitzen al zara parte hartu zenuen lehenengo lasterketaz?

2005ean izan zen, Zarauzko kros mistoan, ikaskide nuen Aritz Aritzeta haundiarekin.Berak bi metroko pausoak ematen zituen, ta nik berriz txiki-txikiak (barreak). Buka-eran, gainera, txakalaldi galanta izan nuen… Eskerrak txokolate pixkat eman zida-ten…Korrika… bakarrik, lagunekin edota musikaren konpainian?

Batzutan bakarrik aritzea gustatzen zait, nere pentsamendutan egoteko. Bestetan,berriz, konpainian (askotan anaiakin juten naiz). Hori bai, musikarekin inoiz ez.Nahiago det itsasoaren edo animalien soinua entzun!

Pultsometro, konpresiozko media, fosforito koloreko zapatila, bixerak atzeaka

jarrita… Ez al dago “pijerio” gehitxo?

Ba bai, pixkat bai! Askotan lasterketa batzun hasieran batzuek profesionalak dirudite,baina gero, korrika hastean, asko itxura dela konturatzen zara segituan. Karrera mot-zetan ere gel eta likido bereziak hartzen dituztenik ere bada…

Ketako jokalariak punttuan jartzeko, ze iruditzen zurekin korrika jartzen baditugu?

Animatuko nintzake eh! San Anton mendian gora ta behera jarriko nituzke, guztiznazkatu arte (barreak)…

Jon Ander de la Hoz

Eskualdunak, üskaldunak

Elkarrizketan:

Uxoa

Irigoien


] getarian zer berri?

“Itsasoaren emazteak”

ikuskizuna izango da

maiatzaren 4ean, kiroldegian

Datorren maiatzaren 4an, Getariako Arrantzaleen Kofradiak antolatuta, HIKATeatroak eta OINKARI Dantza Taldeak "ITSASOAREN EMAZTEAK" dantza, ant-zerki eta musika uztartzen dituen ikuskizuna ikusteko aukera izango da herrikoSahatsaga kiroldegian, arratsaldeko 19:30etatik aurrera.

Ikuskizun honek, Euskal dantza tradizionala oinarri hartuta, Euskal Herriko itsa-sertzeko arrantzaleen emazteen bizipenak (saregileak) kontatzen ditu. Berrogeitahamar dantzari, goi mailako lau musikari (Pello Ramirez, Xabier Zeberio, FrediPelaez eta Angel Unzu) eta bi aktore (Miren Gojenola eta Agurtzane Intxaurraga)bilduko dira taula gainean olatuaren joan etorrian, josi eta josi saretan barrena his-toria bizi etahunkigarria harilkatuz.

Sarrerak dagoeneko salgai daude Turismo Bulegoan, eta egunean bertan leihatilanerosteko aukera egongo da, guztiak 10 eurotan.

Berdela

dastatzetik,

antxoa

jateraEuskal Selekziotik deitua

izan da Uxoa IrigoienAzken urteetan, herri krosetan batezere, sasoi ona duela erakutsi du UxoaIrigoienek. Horren ondorioz, emaitzaoso onak lortu izan ditu. Baina azkenboladan, mendi lasterketarako jauziaeman du, eta maila honetan ere bikainibiltzen dela argi geratu da. Esaterako,Hondarribiko eta Orioko mendi laster-ketak irabazi zituen orain hilabete.Emaitza eder hauek fruitua emandute, eta Mendi Lasterketako EuskalSelekzioaren deia jaso du. Hemendikaurrera selekziorekin lehiatuko da, baiproba arruntetan, eta baita Espainiakokopan ere. Debuta, hain zuzen, pasaden igandean egin zuen Malagan.

Apirilaren bigarren astean, berdelazgozatzeko aukera ezin hobea izanzen herrian. Alde batetik, Iturzaetaeskolako haurrek, berdelaren ingu-ruko ezagutza handitzeko paradaizan zuten, eta noski, jateko aukeraere aprobetxatu zuten. Baina berde-laren festa ez zen hor amaitu, etaapirilaren 11ean, ostiralez, garaikoarrai-poteoa izeneko ekitaldia izanzen herriko tabernetan. Orain, ant-xoaz gozatzeko momentua da, etamaiatzaren 2an, IV. Antxua Egunaospatuko da. Egitarau osoa, Artza-peko facebook orrialdean ikusi dai-teke.

Getaria-

Zarautz

igeriketa

probaUztailaren 20an izango da Getaria-Zarautz itsas zeharkaldiaren XLIV.Edizioa. Proba, eguerdiko 12:00etanhasiko da Getariako portuan, eta2.800 metro eginda, Zarauzko hon-dartzan amaituko da. Ibilbide horibetetzeko gehienezko denbora ordubat eta 30 minutukoa da, eta irteeraegiteko momentuan, beste urteetanegindako denborak kontutan har-tuko dira. Denborarik onenak dituz-tenak lehen multzo batean aterakodira, eta ondoren, denbora okerra-goak dituztenak joango dira irteten.Antolaketa Zarautz Balea IgeriketaKirol Elkartearen eskumena da, etaizen ematea, maiatzaren 1etikaurrera, internet bitartez bakarrikegin ahal izango da. Informazioa:www.kirolprobak.com web gunean.

Urritza berpiztu dute Getariako 6 neskamutik gazteek. Ainitze Gereka, Eneko Mira-lles, Iker Aldalur, Ainhoa Manterola, Leire Etxeberria eta Maialen Urbieta izan diraherrian lehendik martxan zegoen aisialdi elkartea berpizteko gogotsu agertu direngazteak.

Zer dela eta zenuten interesa Urritza berriz ere berpizteko?

Herriko haur eta gazteak gero eta ordu gehiago igarotzen dituztela etxean sartutaedota aparatu elektronikoekin uste dugu, eta honen aurrean guk haurtzaro eta gaz-taroan izandako esperientziak konpartitzeko gogoa sortu zaigu. Beti ibiltzen garaherrian ez dagoela aisialdi elkarterik martxan eta beste herrietakoek egiten dituztenekintzei begira. Honen aurrean, geuk geurea sortzea erabaki genuen. Ondoren,Urritzako lehengo kideekin hitz egin eta eurek Urritza berpizteko aukera proposa-tuta onartu eta denok bat egin genuen.

Nolakoa izan da lehengo eta oraingo Urritzako kideen harremana?

Izugarri ona izan dela esan behar dugu, izan ere gu gogotsu gaudela ikusita beraiekere animatu egin dira eta “papeleo” guztia egiten lagundu digute. Beraz, Urritzaberria jada prest eta gogotsu dago.

Urritzak zer eskainiko dio herriari?

Urritzaren asmoa herritarrei aisialdia sustatzea da. Denbora librean egiteko ekintzakproposatzea, hala nola, mendi irteerak, asteburu pasak, goiz pasak, kirol txapelketaezberdinak, ibilaldiak… Horrez gain, herriko guraso elkarteei eta gaztelekuarilaguntzeko prest gaude, haur eta gazteentzat antolatzen diren edozein ekintzetanparte hartzeko. Etorkizun batean eta udalaren eta instituzioen laguntzak jaso ezkero,herrian udalekuak ere antolatu nahiko genituzke.

Orain arte laguntzarik jaso duzue diru kontuetan?

Egia esan ez, horretan gabiltza. Baina asko eskertu behar diogu Getariako Udalarieskaini digun laguntzagatik, bereziki Eruni, beti egon delako prest eguneko orduguztietan, antolatu nahian genbiltzan ekintza guztiekin laguntzeko.

Urritza norentzat da edo nori eskainita dago?

Ez dugu adinik jarri, gure ustez, edonorentzat dira egingo ditugun ekintzak 2 urte-tik 18 urte bitarteko edonork izango du aukera gure ekintzetan parte hartzeko. Adinezberdinak egoteak izugarri aberasten duela taldea iruditzen zaigu, elkarrengandikasko ikasten baitugu denok.

Noiz egingo dituzue hurrengo ekintzak?

Hasteko, herriaren aurrean ezagutaraztera eman nahi dugu, jendeak gu ezagutzekoeta zer eskaintzeko asmotan gabiltzan jakiteko. Horretarako, (eguna zehazteko dagooraindik) herriko plazan egongo gara, hainbat ekintza eta jolas egiteko prest agert-zen diren haur eta gazteekin. Ondoren, herrian ezagutzera emanda, proposatzenditugun ekintzaren bat aurrera eramango genuke eta herriak eskaintza honenaurrean erantzutea espero dugu.

Etxebizitza gehienetako sukaldeakbeteta ditugu zaborra ezberdinak jasot-zeko edukinontziekin: papera, beira,pilak, olioa, edukinontziak… Etxeanegiten dugun ahalegina zenbatean gau-zatzen den jakiteko, urtero plazaratzendugu. Hemen doakizue Getariako uda-lerrian 2012. eta 2013. urteetan izandakobilketen kopuruak, konparaketa eginahal izateko.

2012. ekitaldiaArropa 9.546 kiloBeira 208.045 kiloOlio begetala 3.058 litroOntzi arinak 56.451 kiloPapera 178.232 kiloPilak 256 kiloMateria organikoa 64.671 kiloErrefusa 1.380.940 kilo

2013. ekitaldiaArropa 9.677 kiloBeira 180.347 kiloOlio begetala 2.707 litroOntzi arinak 63.627 kiloPapera 178.627 kiloPilak 252 kiloMateria organikoa 99.589 kiloErrefusa 1.201.550 kilo

Bi urteetan izandako datuen araberaikusten da udalerrian, bilketa selekti-boan behintzat, hondakin mota ezberdi-nak batuta, gehiago jaso dela. Igoerahorrek arrazoia izan da materia organi-koaren bilketa asko igo delako.Bestetik zaborra normalaren bilketanaurreko urteetako joera aldatu da.Gipuzkoan pertsonako 317 kilo zaborbotatzen da, baina Getarian kopuru horiasko igotzen da, 2013an 440 kiloraino,nahiz eta aurreko urtearekin konpara-tuta (511 kilo), jaitsiera esanguratsuaizan den. Datu horrek zer pentsatuaematen du.

Lerro hauen bidez animatu nahi zaituz-tegu zaborra sortzekoan pixka begirat-zeko, eta ondoren birziklatzen jarrait-zeko.

Informazioa gehiago:Tel. 943 896024 - www.urolakosta.org

[email protected]

] bi hitzetan

Urritza Aisialdi Elkartea


Nola deskribatuko zenukete ikuskizuna?

Goiatz Lazkano: Ilargia protagonista hartuta, euskal kulturaeta flamenkoa elkartzen zituen ikuskizun bat zen. Ilargiarenzikloa hartzen zen oinarri, eta horren arabera antolatu zen.Leire Urresti: Bikote baten harremana lantzen zen. Euskaldantzetako bikoteko emakumea, flamenkoko batek hil egitenzuen, eta orduan, gizonezkoa, flamenkoko emakume batekingeratzen zen.Goiatz Lazkano: Ilgorako fasean, guk dantza egin genuenzatian alegia, gaztaroa adierazten zen: alaitasuna, festa, zorion-tasuna… Ilargi betean, bikote erlazioa sortu egiten zen etaharreman horren egonkortasuna adierazten zen. Azkenik, ilbe-ran, heriotza islatzen zen.

Baina, istorioa ez zen agian, nahi bezala irudikatu edo ulertu.

L.U.: Egia esan, ez. Haria galdu egin zen.G.L.: Nik ere ez nuen hori islatuta ikusi.L.U.: Azken egunetan aldaketak eman ziren zuzendaritzareninguruan, eta ikuskizunak berak sufritu egin zituen aldaketa

horiek. Hori dela eta, galdu egin zen istorioaren zentzu pixkabat, desegin egin zen.G.L.: Zuzendaritzak arlo ezberdin asko jarri nahi izan zituen:musika, olerkia, abestiak, dantza ezberdinak… Eta horrek,haria galtzea ekarri zuen, gure ustez. Horretaz gain, flamen-koak indar handia hartu zuen, euskal dantzekin konparatuta.

Nola sentitu zineten hainbeste jenderen aurrean? Lehenengo

aldia zen horrelako toki batean eta hainbeste pertsonen

aurrean egiten zenutena?

G.L.: Bai, bai. (Barrez) Esateko moduan gaude Getariako plaza-tik Victoria Eugenian dantza egitera pasa garela. Txerurenurteurrenean Balentziagan egin genuen ikuskizun bat, baina ezdakit, herrian da, herriko jendearekin. Hau ezberdina izan da,nik egun bertan ez nuen sinesten oraindik.L.U.: Eraikinak, Victoria Eugeniak, zerbait berezia du. Joan izangara dantza ikuskizunak ikustera hara, eta burutik ere pasazaigu guri hor egotea gustatuko litzaigukeela. Eta noski, bat-batean, gure burua bertan ikustea izugarria izan zen.


Izaskun Urbieta ] Elkarrizketa

Sei urterekin hasi ziren euskal dantzak ikasten herrian, Gure Txerun. Pasa den martxoaren 22an, txi-

kitako amets bat bete zuten Leire Urresti eta Goiatz Lazkano gazteek: euskal dantzak eginez, publiko

zabal eta anitzaren aurrean ikuskizun eder bat egitea. Debuta ez zen nonahi izan gainera: Donos-

tiako Victoria Eugenia antzokian. “Ilargiaren doinuak” izeneko emankizunean, euskal kultura eta

flamenkoa uztartu ziren.

“Ordu asko eskaini dizkiogu, baina gustura

egindako esfortzua izan da”

Leire Urresti Leire Urresti

eta eta

Goiatz Lazkano

Goiatz Lazkano

Urduritasunik izan zenuten?

L.U.: Bai, asko. Ni bestela ere, beste emanaldietarako urdurijartzen naiz. Baina kasu honetan berezia zen. Urduri nengoen,baina pozik, ezin sinetsi zer eta non egin behar nuen dantza.G.L.: Dena nahi duzu eman, guztia ondo ateratzea, publikoagustura geratzea… Gutako bakoitzak, esperientzia pertsonalabizi izan zuen, inoiz ahaztuko ez duguna.

Flamenkoa eta euskal dantza uztartu ziren. Presentzia

gehiegi izan zuen beharbada lehenengoak?

L.U.: Eszenatokian bakoitzak bere lekua zuen, bere irudi etasinboloekin, baina egia da, flamenkoak pisu handia izan zuela.G.L.: Ez zen eman beharbada espero zen fusio hori. Bi kulturaktaularatu ziren, baina nahiko independenteki.L.U.: Gure harremanetan ere gertatu zen hori. Ondo eramanginen beraiekin eta gustatzen zitzaien guk egiten genuena,baina beharbada ez zuten asko sinesten edo, ez zien beharbezalako garrantzia ematen euskal dantzari.G.L.: Guk flamenkoaren inguruan erreferentzia edo jakintzagutxi dugu, eta beharbada horrek eragin du zati hori pixka batastuna egitea. Ezagutza falta zaigu, eta pena ematen du ezjakin-tasun horrek. Izan ere, galdu egiten dugu beraiek esan nahidutena, beraiek bezala bizitzea… Flamenkoa sentimentala da,emozionala, baina ezagutu egin behar da, eta beharbada horida guri falta zaiguna. Nik ez nuen ezagutzen, eta orain pixkabat gerturatu naiz, eta ikuspuntua aldatu zait. Dantza ikusga-rria da, baina musikariena esaterako, izugarria zein sentimen-duekin jotzen duten ikustea.L.U.: Elkarren kulturak hurbiltzeko balio izan du, eta aldehorretatik, guztiok pozik atera gara.

Lan egiteko modu ezberdinak dituzue.

L.U.: Bai. Denbora beste modu batera antolatzen dute, lasaiagoesango genuke.G.L.: Beste kultura bat dute, bete patxada bat. Eta guk ez duguhori.

Bitan taularatu zineten. Zein dantza egin zenuten?

G.L.: Lehenengoan, euskal dantzetako pausuekin osatutakokoreografia bat. Eta gero, fandangoa egin genuen.L.U.: Fandangoko pausuak, txapelketetan erabiltzen direnakziren.

Arropa ere, zuen kasuan, berezi samarra zen…

G.L.: Soineko polita geneukan. Gainera, gurekin dantza eginzuen Valentinak josi zituen. Berak diseinatu eta sortu zituen.L.U.: Kolore polita zuen, gerezi kolorea. Isaakek aukeratu zuen.Beste ikuskizun batean, gorriaren eta beltzaren arteko konbina-zioa ikusi zuen, eta asko gustatu zitzaion. Hori berreskuratzeapentsatu zuen.

Euskal dantzak modernizatu egin dira?

L.U.: Ez, finean pausu berdinak dira. Musikak aldatzen duikuspuntua.G.L.: Hori da. Euskal dantzak beti lotu dira txistuarekin etadanbolinarekin, herriko plazarekin, eta arku dantzarekin. Bainahori baino gehiago da. Ikuskizun honetan, musika arina izandugu, bizia, azkarra eta gure pausuetan ere hori ikusi da.

] Elkarrizketa/ Leire Urresti eta Goiatz Lazkano


“Musika arina izan

dugu, bizia, azkarra

eta gure pausuetan

ere hori ikusi da”



Ikusleen partez, zein iritzi jaso zenuten?

L.U.: Guztiek zorionak eman ziguten. Amaitutakoan, gure eza-gunena hurbildu ginen, eta oso polita eta ongi egin genuelaesan ziguten.G.L.: Ezagunak ez zirenek ere bai! Azkenean, amaitutakoan, gubeste irteera batetik atera, eta publikoa ateratzen ari zen lekurajoan ginen gure familiakoak eta lagunak agurtzera. Noski, bidehorretan, gure soineko gorri horiekin, jendeak ezagutu egingintuen eta lehen esan bezala, zoriondu.L.U.: Emanaldia indarrarekin hasi zela komentatu ziguten, etapixkanaka beheranzko joera hartu zuela.G.L.: Gu gehiagotan ikusteko gogoz geratu ziren.L.U.: Beste iritzi batzuk ere jaso nituen. Adibidez, flamenkoaikustera joan zirenek, hori gustatzen zaielako, harriturik geratu

omen ziren gure zatiarekin. Asko disfrutatu omen zuten, eta ezzutela espero euskal dantzak horrelakoak zirenik. Eta beno,alde horretatik pozik gaude, izan ere, euskal dantzek bestebalore bat hartu dute.

Bukaeran emozionatu zineten publikoaren txaloak entzutean.

L.U.: Bai, amaituta, lasaitu egiten zara, hustu, eta hainbestejende txalo egiten ikustean, emozionatu egin ginen. Gainera,asko ezagunak ziren, eta beraien oihuak, txaloak… entzutenziren. Negarra ere atera zitzaigun, pozaren pozez.

Gustura geratu zineten zuen lanarekin?

L.U.: Bai, asko. Egon ziren zuzenekoan gertatzen diren zenbaitgauza baina oso gustura geratu ginen.G.L.: Musikariak Korrontzi taldekoak ziren, eta azkartu ziren,baina guk ere ez genuen arazorik izan erritmo bizia jartzeko.Indarra adieraztea zen gure betebeharra, eta pentsatzen dutigarri zela.

Zeinek eman dizue aukera hau?

L.U.: Isaak Aranberrik eman digu aukera. Hasiera batean, ikus-kizun baterako ea trikitixa joko nukeen galdetu zidan, bainahorretarako ez nintzela aurkezten esan nion. Gero jakin nuenberak Victoria Eugenian dantza emanaldi bat egin behar zuela.Baina, sorpresaz, San Anton egunez deitu eta ea Goiatz eta nikberaiekin dantza egin nahi genuen galdetu zidan.G.L.: Isaak flamenkoa ikastera joaten da Donostiara, SoledadRuzen konpainiara. Urte eta erdiz egon dira proiektu hauaurrera ateratzen. Victoria Eugenian aurkeztu behar zutelajakin zutenean, ikuskizuna zerbait aldatu zuten. Euskal dantze-tako gure irakaslea izan zen Isaak, eta berak luzatu digu aukerahau. Azkenean, gu soilik 2 hilabetez egon gara entsaiatzen, etaaurretik, euskal dantzak egin dituen pertsonak behar zituen.Asko eskertzen diogu eman digun aukera.L.U.: Hori da, eskerrak eman dizkiogu behin eta berriz, eta ezgara inoiz aspertuko errepikatzen.

“Amaituta, lasaitu

egiten zara, hustu,

eta hainbeste

jende txalo egiten

ikustean,

emozionatu

egin ginen”

“Eskerrak

eman dizkiogu

Isaaki

behin eta berriz,

eta ez gara

inoiz

aspertuko

errepikatzen”



Elkar hobeto ezagutzeko aukera izan duzue.

L.U.: Gure euskal dantzetako irakaslea izan zen guk 12 urtegenituela. Eta noski orduko harremanak ez du oraingoarekinzerikusirik. Orduan, muga bat bezala geneukan, bera irakasleaeta gu ikasleak. Orain harreman hori bigundu egin da.G.L.: Elkarrekin lan egin dugu, bera ez da inongo momentuangure gainetik jarri. Ongi moldatu gara, eta elkar hobeto ezagut-zeko aukera izan dugu.L.U.: Hitz egin dugu honetaz berarekin, eta barre ederrak eginditugu!

Ekitaldi kulturalek orokorrean behera egin dute, baina

ikuskizun honek arrakasta izan du.

G.L.: Proiektu hau Donostia 2016 barruan sartuta zegoen, etahain zuzen, horregatik ere lortu zen Victoria Eugenian antzez-tea. Horrek ere lagundu du zabalkundean, jakina. Gainera,sarreren prezioan deskontuak izan ziren. Saltzen jarri zutenetikhiru hilabeteren barruan, denak erdi prezioan zeuden.L.U.: Esan beharra dago baita ere, gure ingurutik jende asko

joan zela: Getariatik, Zumaiatik… Isaakek adibidez, publikoasko mugitzen du.

Bete duzuen amets bat izan da hau?

L.U.: Noski baietz. Atera aurretik bagenekien horrelako besteaukera bat lortzea ez dugula erraz izango, eta orduan, gureonena ematera atera ginen. Erakusleiho itzela izan da guretzat,baina ez ginen helburu horren bila atera. Etorkizun bateanbeste aukera bat dugula? Aprobetxatuko dugu, zalantzarikgabe! Orain egindakoarekin pozik gaude.

Esfortzua suposatuko zizuen hilabete hauek, baina merezi

izan du, ezta?

L.U.: Bai, esfortzua suposatu digu, jakina. Ordu asko eskainidizkiogu, baina gustura egindako esfortzua izan da.G.L.: Satisfakzio handia izan da. Egun txarrak ere izan dituguguztiok. Baina horri buelta eman, eta aurrea ateratzea izan dagure lana. Dantza egitea asko gustatzen zaigu, eta hori izan dabalio izan diguna.

“Atera aurretik

bagenekien

horrelako beste

aukera bat

lortzea

ez dugula

erraz izango”

“Dantza

egitea asko

gustatzen

zaigu, eta hori

izan da balio

izan diguna”

Dantzari txiki eguna

LesakanApirilaren 6an, Dantzari txiki eguna ospatu zuten Lesa-kan. Getariatik, 29 dantzari joan ziren: lehenengo etabigarren mailakoen taldea, 5. mailako nesken taldea eta 5.mailako mutilen taldea. Hauekin guztiekin, Gazte Alaia-keko 3 txistulari, irakaslea eta Txeruko juntakoak joanziren.

Goizeko 09:00etan geratu ziren Txerun, eta 09:30ak alderairitsi ziren Lesakara. Bidaia autobusez egin zuten, eta irit-sitakoan kalez kale ibili ziren eta 12:00etan, beste herrie-tako dantzariekin elkartu ziren: Fances, Oiartzun etaLesaka.

Ondoren, bazkaltzera joan ziren. Umeak, etxe eta sozia-deetara. Jarraian, pailazoen jaialdian izan ziren. Merien-datu, eta 18:30ak aldera etxerako bidea hartu zuten. Geta-riara, 19.30ak aldera iritsi ziren.

Eguraldia lagun, arazo bakarra eguzkia jotzen zuenlekuan bero gehiegi egiten zuela izan zen.

12-artzape @topagunea.com

Argazkiak:

Gure Txeru

] argazki txokoa


Izaskun Urbieta ] Erreportajea

Ekainaren 8an, Durangotik Iruñera, 123 kilometrotako ibilbi-dean, gizakate erraldoi bat burutuko da. Euskal Herriak zerizan nahi duen erabakitzeko eskubideari aitortza ematea. Egunhori prestatzeko, herriz herriko prozesu irekiak eta dinamikakantolatzen ari dira. Getarian ere badago Gure esku dago eki-menaren taldea.

Gure esku dago ekimenak sustrai sakonak eta landuak dituatzean. “Ekimen honen oinarria Scotland-Euskal Herria jaial-dia da, gerora Nazioen Mundua mugimendua deitu zena, etahori antolatzeko egin zen bidearen prozesua islatu da Gaztazati bat dokumentalean” kontatu digu Mikel Muñoak. 2007an hasi zen gorpuzten Idiazabalen, gerora Goierrin etaEuskal Herrian Nazioen Mundua izenez ezagutzera eman denmugimendua. Herri kirola ardatz, sentsibilitate ezberdinetakoherritarrak bildu ziren helburu baten baitan: nazio guztiekduten erabakitzeko eskubidea aldarrikatzea, eta hor kokatzenda Euskal Herriaren erabakitzeko eskubidea ere.

“Ilusioa piztu zuen jaialdi hark herrian, eta egindako lan horrekjarraipen bat izan behar zuela pentsatu zuten” azaldu du Mike-lek. “Orain, baldintzak errazagoak dira ETAren su-etena delaeta. Euskal Herriak merezi du, gure momentua da” erantsi duMikelek.

Hala, Gure esku dago, Euskal Herrian erabakitzeko eskubidea-ren aldeko dinamika da, 2013ko ekainaren 8an hasi zena. Eus-kaldunon erabakitze eskubidearen alde herri aktibazioa etaatxikimendua lortzea du hasierako helburu. Horretarako,anitza eta parte hartzailea izango da. Nagusiki, 3 ideia ditu:nazioa gara, erabakitzeko eskubidea daukagu eta etorkizunaherri hontako herritarren esku dago.

Dinamikaren helburua, ekainaren 8rako antolatuta dagoengizakatea osatzea da. Askok pentsatzen dute kataluniarreikopiatutako ekintza bat dela, baina berez Baltikoko herrietatikdatorren ideia bat da. “Gizakatea aitzakia da, erronka” azaldudu Mikelek. “Herriz herriko antolaketa eta lana loratzen hasteada benetako helburua, herri mugimendua sortzea, sarea finkat-zea” gaineratu du. Hori dela eta, Durangon hasi eta Iruñeanbukatu den ekintzaren aurretik, herriz herri, ekimen honen an-

tolaketak eta dinamikak egiten ari dira.“Hain zuzen, sare konkretu bat ez dagoenez, herri batzuetanproiektu hau segituan loratu da, eta beste batzuetan gehiagokostatzen ari da” kontatu du. Horri gainera, herri bakoitzakdituen ezaugarri eta errealitate ezberdinak gehitu behar zaiz-kio. “Guztia da Euskal Herria, baina konturatu behar gara, Eus-kal Herri anitzak eta errealitate ezberdinekoak daudela” aipatudu Mikelek. Baina helburua guztiekin adostasun batera iristeada, eta “espainiarrak sentitzen direnek ere hemen parte hart-zea”.

Ildo honetatik, hainbat sorpresa atsegin ere izan dituzte. “Bara-kaldo, Santurtzi, Portugalete… bezalako herrietan, sorpresabatzuk izan ditugu. Adibidez Portugaleten, Juventudes Socia-listas-eko bi gazte daude prozesuan parte hartzen. Erabakit-zeko eskubidearen alde daude, gero beraiek beste sistema edoeredu baten alde egongo badira ere. Baina kasu honetan, guriaxola diguna, erabakitzeko eskubidearen alde daudela da. Gai-nera, oso gustura daude parte hartzen, eta eroso sentitzendira”.

Azken finean, ekimenaren helburua ez da independentista, era-bakitzeko eskubidearen defentsa baizik. “Europan, erabakit-zeko eskubidearen aldeko olatu bat badago, eta aprobetxatuegin behar dugu hori, gure eskubidea baita” azaldu du Mike-lek.

Gure esku dago

“Guztion erabakia delako”

Herriz herriko prozesua


Gizakatearen 123 kilometroetatik getariarrek Ezkio-Itsasonkokatuta dagoen 47. kilometroa osatuko dute, zumaiarrekinbatera. “Ekimena 12:00etatik 12:30etara izango da eta helburua50.000 pertsona saretuta izatea da” adierazi du Mikelek. Hainzuzen, gutxienez, pertsona kantitate hau lortzea da xede oroko-rra, baina suposatzen da pertsona kopuru handiagoa lortukodela, izan ere, umeak adibidez ez dira kontatuko. “Metrobakoitzak 5 euro balio ditu, eta erosterakoan, pertsonarendatuak jakinaraziko dira. Baina gutxienez, 16 urte beharko diraerosketa egiteko. Horrek ez du esanahi famili bateko gurasoakjoan eta haurrak ezin direnik eman. Baina horiek ez dira sarezabalean zenbatuta izango, hori da kontua” kontatu du.

Getarian nahiko berandu hasi dira proiektuarekin. “Aurretikpare bat saiakera egin nituen, baina kale egin zuten. Azkenean20 bat lagun elkartzea lortu nuen, eta martxoaren 22an egingenuen aurkezpen ofiziala” esan du Mikelek. Ordutik, gogozeta animoz, astean behin elkartzen direla kontatu du, etaerronka bat ere zehaztu dute. “Getarian 400 baietz!, hori dagure buruari jarri diogun erronka”. Herritik, 400 pertsona

Ezkio-Itsasora joatea da Getariako Gure Esku Dago-ren helbu-rua. “Astakeria bat da, uste dut hainbeste jende ez dela Geta-rian mugitu horrelako ekintza baterako” aipatu du Mikelek.“Saiatu egin behar gara, dagoeneko 80 bat pertsonek eman duteizena, eta hasi besterik ez gara egin. Hori bai, 300 lortzen ditu-gula? Ez da izango dezepzioa” adierazi du.

Bitartean, ekintza ezberdinak antolatu dituzte. “Asteazkenetanbiltzen gara, eta ideia asko ateratzen zaizkigu”. Maiatzaren10ean adibidez, goizez umeentzako eskulanak egingo dituzte,eta arratsaldean, mus txapelketa jokatuko da. Aurrerago, Gaztazati bat dokumentala proiektatzea ere pentsatuta dute. Horrezgain, astebururo kalean jartzen dira jendeak metroak eta kami-setak erosteko postua jarriz. “10 metro dituen pankarta erraldoibat ere egin dugu, Getarian 400 baietz! leloarekin”.

Amaitzeko, Getariako taldea plurala, anitza eta adinez ere osoezberdina dela adierazi du Mikelek. “Betiko jendea dago, saltsaguztietan daudenak, baina horietaz gain, beste batzuk erebadaude” esan du. Azken finean, Euskal Herria anitza eta plu-rala baita, eta ekimen honen gailurra horretan datza: guztiokbatera, eskuz esku, erabakitzeko eskubidea aitortzea.

] Erreportajea / Gure esku dago

Martxoaren 22an Berdura plazan ateratako argazkia.

Getarian 400 baietz!

“Getarian 400

baietz!, hori da gure

buruari jarri diogun

erronka”


] harritarten txutxupeka / herri eskola

SAN TELMO MUSEOA, ALDE ZAHARRA eta TXURI URDIN

2014ko Martxoaren 28an San Telmo museora joan ginen eskola-tik. San Telmo museoa berrituta dago, oso polita gelditu da.Han, Galiarren erakusketa ikusi genuen. Galiarrak Kristoaurrekoak ziren. San Telmo museoan bitxiak, koilareak,armak,... zeuden. Benetako ezpatak, kaskoa eta lantzak eskuraizan genituen. Galiarren eta gure etxeen arteko diferentziakikusi genituen: etxeak egurrezkoak ziren, teilak ere egurrez-koak, etxeko lurrean, hezetasunetik babesteko, harriak zeudeneta harrien gainean egurra. Galiarrek ahuntzak, zaldiak, txaku-rrak,… jaten zituzten. Beraien bizimodura hurbildu ginen.

Erakusketa dena bukatu eta gero tailer batean fibula egingenuen. Fibula zer den esango dizuegu: Fibula, brotxe modukoapaingarri bat da.

Gehienoi, San Telmo museoa asko gustatu zitzaigun. Oso inte-resantea izan zen hain famatua diren Asterix eta Obelixen ingu-rua eta kultura ezagutzea. Gauza ederrak zeuden!!!

Tailerra bukatu ondoren elizari buruzko beste jarduera bategin genuen. Bi taldeetan banatu, eta Santa Maria, Santa Kordaeta San Bizente elizak bisitatu genituen. Eliza bakoitzari buruz,galderak zeuden fitxan eta guk erantzun egin behar genuen.Eliza bakoitzak bere esanahia zeukan. Oso handiak ziren etaharriz egindako eskulturak zeuden. Eskultura batzuk bizitza eta heriotza adierazten zuten. Bizitza,lorez betetako lorontzi batek adierazten zuen Santa Marian, SanBizenten, ordea, aurpegi bat azaltzen zen; heriotza, berriz,Santa Marian, lorontzi estali batez adierazten zen, San Bizen-ten, buru hezur batekin. Eskulturetan San Telmo, San Sebastian, La Pieta… azaltzenziren.

Jarduera bukatzean denak juntatu ginen Maialen Lujanbiorenbertsoaren aurrean. Kantatu eta autobusean Txuri Urdinerajoan ginen. Jarduera honetan gehien gustatu zitzaiguna Santa Maria etaSan Bizente elizak izan ziren.

Denboratxo bat bazkaltzeko eta 13:15 denak juntatu egin ginen13.30etan Txuri Urdinera sartzeko.

Lehenik eta behin zapatak eta kaskoa jantzi genituen. GeroTxuri Urdin barrura sartu eta gu jata plast erori egiten ginen.Gero jokoak egin genituen.

Aurrena armiarmaka jolastu genuen. Ondoren filipona jolasaizan zen, katearen jolasarekin jarraitu eta polizia eta lapurra-ren jolasarekin bukatu. Jolas denak bukatzean diskoteka egingenuen. Argiekin eta musikarekin dantzatu genuen eta den-bora guztian argien atzetik ibili ginen.

Izotz pistatik atera eta aldatzeko denbora izan genuen. Bukae-ran boten lokarriak itxita bueltatu behar genituen.

Ederki pasa genuen!!

Hezizerb elkarteak Gaglo gaztelekuan kudeatzen daraman 7 urte hauetan euskara, berdintasuna eta inklusioa lantzeko arduraizan du. Beraz, gaztelekuak ondo pasatzeaz gain, hezkuntzarako aukera ere ematen du. Hezkidetza gaian sakontzeko asmotan,gaztelekuan gaiari indar handiagoa eman nahi izan zaio. Hezkidetzaren balorea lantzea zeharkako helburua izan bada beti, gizar-tean ematen diren eraso jarraitu eta amaigabe hauen aurrean, transmititzen dugun mezu honen intentsitatea handiagotu egindugu. Horretarako, gaztelekuko erabiltzaileentzat hezkidetza proiektu bat sortu eta aurrera eraman da.

Proiektu honekin gazteak gaiaren inguruan duten ezagutza eta egungo egoeraren errealitate gordinarekin lotu nahi izan dugu.Horretarako, gizartean diskriminazioa zein eremutan topatu daitezkeen inguruan hausnartzeaz gain, emakumea eta kirolarenarteko harremanaren inguruko iritzi kritikoa lantzea bilatu da.

Denboraldi honetan ekintza ezberdinak eraman ziren aurrera: bideo forumak, panel informatiboak, eskulanak… eta proiektuaamaitzeko gaian aditua zen beste hezitzaile bat etorri zen gaztelekura gizartean gizonezkoek duten botereaz jabetzeko dinamikaezberdinak landu zirelarik modu interaktibo batean.

Gaia egun hain puri-purian egonda, eta gazteakoraindik eskuartze zuzen baterako esperientzia faltadutela ikusirik, hezkidetzaren mezua konstanteaizateaz gain, testuinguru ezberdinetatik mezu berairitsi beharrari garrantzia eman nahi diogu.

Hausnarketa lan honetatik gaztelekutik ateratzenden ondorioa herri mailan ere dinamikak gehiagoplanteatzearekin dute zerikusia. Hala nola, umeekinberaien aisialdi denboran planteatzen diren jolase-tan/ekintzetan gaia presentea izan, emakume etakirola harremana zaindu, bideo-forumak indartu,edertasunaren eta arrakastaren arteko loturarekinapurtzeko topaguneak sortu, Getariako hainbat tes-tuinguruekin elkarlana egin (eskola, familia, astial-dia, gaztelekua…) formakuntzan inbertitu, elikadu-raren gaia landu, komunikazio mailan hizkuntzazaindu genero erabilpenean: publikazioetan, web-gunetan, lanean…

Gaglotik gazteak hezkidetzan hezten

] Gaglo gaztelekua

18- artzape @topagunea.com18-artzape @topagunea.com18- artzape @topagunea.com

] historiaren katebegiak / Udaletxeko artxiboetatik ...EREITEN kultur zerbitzuak


Askotan pentsatu ohi dugu gure herriko bazterrik zaharrenei buruz ezer berririk aurkitzeko aukerarik ez dagoela. Dagoeneko

horien inguruko guztia ikertua eta ikusia dugula. Eta hala gertatzen zitzaigun Askizuko San Martin baselizaren inguruan ere.

Aipatzerako denek irudikatzen dugu bere estilo gotikoa gure buruan, bere argazkia ikusten dugu puntadun arku eta guzti duen

sarrerarekin. Gipuzkoako nekazal elizen artean zaharrena omen da.

Asko dira eliza honi bai orain eta bai lehen ateratako argazkiak, margotutako margolanak eta idatzitako ikerketak. Baina, orain

arte ezagutzen ez genuen Pablo Zabalo arkitekto handiak egindako plano bat ere badu. Hau 1893 urteko ekainean jaio zen Donos-

tian eta Madriden arkitektura ikasketak egin zituen. 1938 eta 1948 urteen bitartean Guda Zibila dela eta, Txilen bizi izan zen. Bere

itzuleraren ondorengo lana proiektu arkitektonikoei dagokienean ez zen oso handia izan. Horren ordez, margolan eta Euskal

Herriko arkitekturaren inguruko idazlan ugari egiten aritu zen.

Eta agian, idazlan hauek burutzeko egindako dokumentazio lanen barruan sartu daiteke Askizuko San Martin elizaren inguruan

egindako lana. Udal artxiboko funtsetako bat txukundu eta deskribatzeko lanetan azaldu da. Datarik ez duen paperean eginak

daude planoak, arkatzez eta aldareko xehetasun guztiak islatuaz. Baselizaren oinplanta eta barrukaldeko paretak marraztu zituen,

bere zigilua ere bertan jaso zuelarik (Signatura: P-18).

1961eko ekainean, Udalbatzak hala erabakita, bere heriotzaren aldeko meza bat ospatu zen baseliza honetan.

Askizuko San Martin eliza

2004ko apirilaartzape -192011ko apirilaartzape-19

Hori da umorea,

maisu

Txeru

Idazlea: Mo Yan (TxinakoHerri Errepublika, 1955)

Itzultzailea: Aiora Jaka – Maialen Marin

Argitaletxea: Elkar

Urtea: 2013

Orrialdeak: 252

Batzuk zaletasunagatik idaz-ten dute; beste batzuk, ordea,beharra dela-eta. Mo Yanenkasua da bigarren hau: Txi-nako herri nekazari batekofamilia txiroko semea da.Gose gehiago pasa nahi ezzuela eta, idazteari ekin zion.Nahi izatea gauza bat da eta,horretarako bertutea izateabeste bat. Idazle honek bita-tik du; horren adibide,2012ko Nobel Saria eskuratuizana.

Txinatarra dela esan dut eta,lan honetan gizarte horrenargazkia egiten du. Hau egi-teko, ipuinez idatzitako bil-duma honetaz baliatu da.Txinatar gizartea epaitzenduela esan dut, baina beti ereironia eta umorea uztartuz.

Gaiei dagokionez, bikoteenarteko harremanei buruzdihardu, zehazki jendau-rrean egiten diren, eta gaizkiikusita dauden, maitasunkeinuei buruz; baita, garaibateko Txina eta Japoniarenarteko gerrari buruz ere. Eta,nola ez, herrialde honetanduten haur bakarraren poli-tikari buruz ere. Istorioakzonalde eta garai ezberdine-tan kokatzen ditu baina,guzti horren azpian txinatargizarteari eginiko kritikaegongo da.

Lan hau gizarte kritikatubaten isla dela esan gene-zake; umorez, umore finezeginiko juzgua, baina arinke-rian erortzen ez dena.

Gaurko izena ez da toki-izena, pertsona-izena baizik, eta, geta-riarroi dagokigunez, baita Artzape aldizkari hau argitaratzenzuen elkartearena ere.

Nondik dator Txeru izena, ordea?, zer esan nahi du?

Bada iritzi bat zeru hitzetik (> txeru) datorrela esaten duena;zerritik txerri bezala, edota zorotik txoro. Badu bere logika iritzihorrek, baina adituak ez dira uste horren aldekoak. Euskalponte-izenen tradizioan ez dago Zeru izenik, eta ezin ba hortikTxeru ondorioztatu.

Adituek (Valle Lersundi, Mitxelena eta Salaberri, batik bat)diote hor, besterik gabe, antzinako euskal izenetan txikigarriak(diminutiboak) emateko ohikoa den moldea dagoela. Hartara,kontua honela omen da: Peruren txikigarria da Txeru.

Ez da adibide bakarra, jakina. Hitz-hasieran nahiz tartean, kont-sonante bat sabaikaritzea edo bustitzea dakarren hizkuntza-fenomenoa dago hor. Ohikoa da hori euskaraz, eta horixe dagohauetan ere: Lope>Txope (eta hortik, Txoperena, Txopitea...);Domin(go) > Txomin; Martin>Matxin; Migel>Mitxel;Hernan(do)/Fernan(do) > Txerran; Jesus>Txetxus;Josema>Txema; Santxo> Txantxo; Joseanton>Txantxon; Jofre> Txofre…

] literatur txokoa / Izaskun Larrañaga] herriko toponimia / Andres Alberdi


Hitza eman, hitza bete

] iritzia / Joxi Erauskin

Argentinan bizi izan zen euskal jatorriko pertsona berezi bat,bere garaian “El vasco de la carretilla” izenez oso ezaguna etaospetsua bihurtu zena. Iruñetik Buenos Airesera bidaiatu zuen1900ean, 15 urterekin, garai hartan ehunka euskaldunek egitenzuten bide berbera eginez, bizimodu hobeago baten bila. Hain-bat urtetan lan ugaritan jardun ondoren, Patagoniara iritsi zenpetrolio-ontzi batean lan egitera.Kontatzen dutenez, dena apustu baten ondoren hasi zen. Afaribatean aipatu zuen bera gai izango zela karretila batekin Patago-niatik Buenos Airesera oinez joateko, eta 3400 km ezer ez zirelahitza ematen zuen euskaldun batentzat. Lankideek txantxetanhartu zioten ateraldi hura, eta hurrengo egunean broma gisakarretila bat jarri zioten bere aurrean. Orduan hasi zen GilermoLarregiren kondaira.

Gilermorentzat hitza sakratua zen euskaldun batentzat etaagindutakoa bete egingo zuela esan zien, eta berehala prestatuzuen karretila bidaiako beharrezkoak izango zituen gaiak hartueta Buenos Aireserantz abiatzeko.

Ospe handia izan zuen garai hartan hark egindako raid-ak. Ezbidaiagatik soilik, baizik eta bere filosofiagatik eta bidaiafinantzatzeko erabilitako formulengatik ere bai. Esaterako,nolabait gaur egun ezagutzen dugu abenturaren alde komert-zialaren aitzindaria izan zen: esponsorrak bilatzen zituen etakomunikabideen arreta bereganatzen zuen. Gerora, lau ibilaldiluze egin zituen hamalau urteetan zehar. Jendeak herriko sarre-retan itxaron eta laguntza ematen zion. Dirua baino gehiago,ordea, bidaian zehar beharrezkoak ziren gauzak onartzenzituen. Hitza betetzeagatik soilik burutzen zuen bidaia hura.

Gau euritsu eta hotz batean, herrixka baten inguruan autozzihoan beste euskaldun aberats batek bide bazterrean ikusizuen karretilaren ondoan etzanda eta hotzak akabatzen, ezina-ren ezinaz gorputza ere sentitzen ez zuela, lur-jota. Bere autoanhartu eta bere arrantxura eraman zuen epelera. Han 3 egun

egin eta gero, bere asmoak ahazteko esan zion euskaldun abe-ratsak, zorakeria zela egiten ari zena eta berak bere arrantxuanlana emango ziola. Bere erantzuna, ordea: ” hitza eman nuenegingo nuela eta egin egingo dut, euskaldun batek beti betetzendu bere hitza. Ez nioke nire buruari inoiz barkatuko hitzabeteko ez banu”.

Itxura batera zentzurik gabea dirudi modu eta baldintza horie-tan ibiltzea, ibiltze hutsagatik, baina hark zioenez, “abenturahartan aske sentitzen zen, bere patuaren jabe, hitza betetzeakduintasuna ematen ziolako”. Balore horiek guztiak denen gai-netik jartzen zituen. Bere buruari agindutakoa betetzea zenbere xedea, helburua.

Gaur egun, egia esan, horrelako jokaerak ikustea ez da batereohikoa. Hiru gauza erakusten dizkigu Gilermo Larregirenbidaiak: helburua edukitzea, hitza betetzea eta borondate han-diarekin egoera gogorrenetan ere aurrera egiteko ahalmena.Balore hauetatik zenbat betetzen ditugu ezeren truk? Hitzabetetzea, behintzat, ez dago modan. Gizakiari horrek ematendio duintasuna baina hitza joko gisa erabiltzen da askotan,manipulatu egiten da. Haizeak eramaten du.

Bestalde, helburu argi bat izateak, nahiz eta xumea izan, zent-zua ematen dio norberaren bizitzari, eta era berean, baita herribaten izaerari eta etorkizunari ere. Oso garrantzitsua da unegogorrenetan ere aurrera egiteko. Gaurko gizartean sarritan noraezean gabiltza helburu garbirikgabe, norabidea galduta eta hor indarrak asko galtzen dira.Herri baten helburuak eta askatasuna lortzeko ere borondatehandia jarri behar da, inork ez baitu ezer oparitzen.

Gilermok erabilitako karretila Lujan-eko museoan dago, etabetirako atsedena hartzen geratu zen Iguazuko ur-jauzietatikbehin eta berriro gogorarazten digu, ahaleginarekin gaurkoeuskaldunok ere nahi duguna lor dezakegula. Askatasuna, esa-terako.

] elan-euskadi

Larogeigarren hamarkadan, El País egunkariak berriemaile“ausarta” zeukan Erdialdeko Amerikan gertaeren berriakjasotzeko. Kronikak, Mexiko DFko bere hoteletik bidaltzenzituen, non, Nikaraguako sandinistek besteen hutsegiteakordaintzen zituzten. Antonio Caño zen bere izena. Gure Anto-niorentzat garai hartako arazo handienetako bat Nikaraguasandinistaren demokrazia falta zen, El Salvador edo Guatema-laren egoerarekin parekagarria. Mihi gaiztoek ziotenarenarabera, Antoñito CIAren soldata-orrian zegoen.

Aurten, 2014an Antonio Caño, El País egunkariaren zuzen-dari izendatu dute. Garai hartan batzuek pentsatzen bazutenegunkariaren jarrera ezin zela eskubialderago joan oker zeu-den, baina bizitza honetan dena da posible.

Orain arte, Latinoamerikako gobernu aurrerakoien aurkakoerasoak arruntak izan dira, hala ere, Antonio Caño zuzendaridenetik, El Paisen idazkera, El Alcazar egunkari frankistaeta golpistaren estiloa gero eta antzekoagoak dira.

Nikaraguan, Violeta Chamorrorekin gertatu zen bezala, El Paisegunkaria ( eta ez bakarrik ) gaur egungo Venezuelako oposi-zioaren buruzagitza berria bilatzen ari da eta horretarako,antza denez, María Corina Machado izan da hautatua. VioletaChamorro alargun heldua zen, eta oso eszenografia landuaz –beti zuriz jantzia- nikaraguar guztien ama birgina bihurtu zen.Mater dolorosak penak arintzeko.

Pena horiek, komenigarria da gogoratzea, EEBBek sortutako“behe-intensidade” gerratik zetozen. Azkenean 1989an , Nika-raguako herriak inperioak nahi zuena bozkatu zuen, eta juxtumomentu horretan lehen aldiz EEBBek Nikaraguan demokra-zia zegoela onartu zuen.

Maria Corina Machadoren estetikak badu Anjelina Jolien LaraCroft pertsonaiarekin zerikusirik: demokraziaren aldeko heroihutsa. Besotik helduta, Maria Corina eta Mario Vargas Llosahedabide ezberdinetatik ari dira paseatzen eta gogorazten diguVenezuelan ez dagoela demokraziarik , haiek irabazi arte,noski; momentu horretan onartuko lukete EEBBek Venezue-lako demokrazia.

Apirilaren 2an, El Paisek gauzak ze gaizki zeuden erakustekohonako albiste hau azpimarratzen zuen: “Egunkarietarakopapera Kolonbiatik ekarri beharrean daude”.

Baina Kolonbiatik ere beste gauza batzuk etortzen ari dira, hainzuzen El Paisek eta hedabide gehienek izkutatzen dutena:paramilitarren presentzia Venezuelako hirietako bortizkeria-tan. Hori dela eta, ez dago hedabiderik gertatzen ari direnheriotzak zehaztuko dutenik zeren horrela balitz, askoz argiagoikusiko genukeen “demokratek” ze estrategiak erabiltzendituzten.

Venezuelan gertatzen ari dena ondo ulertzeko: http://www.sinpermiso.info/articulos/ficheros/eisen.pdf

Posmodernitatearen “El Alcazarrek” berriro liderrak

]apirileko agenda


EUSKARAZKO FILMLABURREN EMANALDIA.Ordua: 21:00etan.Lekua: Balenciaga Museokoauditoriumean.[Maiatzaren 30a,ostirala]Gure Txeru dantza-taldea-ren HAURREN EMANALDIA.Ordua:18:30etan.Lekua: frontoian.HELDUEN EMANALDIA22:00ean: leku berean.[Maiatzaren 31a,larunbata]EUSKAL JAI EGUNAGazte Alaiak txistulariak,musika eskolako trikitilarienemanaldia, dantza, pintxoaketa sagardoa “txotx” Artzapealdizkariaren alde, IrrintziLehiaketa, azoka, TrikitilariGazteen Getariako XV. Txa-pelketa, “BentazaharrekoMutiko Alaiak” taldearekinkantua eta dantza, erromeria …).

] Antzerkia[Maiatzaren 9a,ostirala]Getariako Gazte Asanbladakantolatuta, Aldatzen Lagunt-zen Antzerki taldearen“AGUR AMETS ZIRKOARI”antzezlanaren emanaldia.[Maiatzaren 11a,igandea]Igandean Antzerki Arratsaldea. Teatro DKdenzia konpainiak,“PUTOPIA” antzezlana aurkeztuko du.Ordua: 19:00etan.Lekua: Gaztetxea.*** Bizitzako utopien inguruko antzezlana.

] Musika, bertsoak[Maiatzaren 17a,igandea]BERTSO-AFARIA, Elkanojatetxean (Tel. 943 14 00 24)Bertsolariak: Andoni Egaña,Xabier Lizaso eta Anjel MariPeñagarikano.Gai-jartzailea: Joxerra Gartzia.[Maiatzaren 11a,igandea]PIERROT.Ordua: 22:00etan.Lekua: Harralde taberna.[Maiatzaren 23a,ostirala]Ordua: 22:30ean.Lekua: Gaztetxea.EZINEAN(Azpeitia).

+ Beste talde bat.[Maiatzaren 30a,ostirala]Ordua: 22:30ean.Lekua: Gaztetxea.HILKAR (Zarautz). +Dj Latigo + Dj Manu.[Maiatzaren 30a,ostirala]Ordua: 22:30ean.Lekua: Gaztetxea.POINO (UK). + SOFA (Zarautz).

http://poino.bandcamp.com

]Hitzaldiak,proiezioak,erakusketak[Maiatzaren 8a,osteguna]Hitzaldia: “FEMINISMOAETA BERTSOLARITZA”.Uxue Alberdi-ren eskutik.Ordua: 19:00etan.Lekua: Alondegian.Antolatzailea: GetariakoEskubide Sozialen Karta.[Maiatzak 17 eta 18]Erakusketa: ManuelFernandes-ek kartan tratatu diren gai ezberdinen inguruko lanak ditu etahoriek erakutsiko ditu.Lekua: Txeru.Larunbat horretan, 18:00akaldera, Getarian bizi diren biAfrikarrek beraien esperient-zien berri emango digute.

]Elan-Euskadirengarapeneta elkartasunerakoXXI.Jardunaldiak[Maiatzaren 20a,astelehena]Proiekzioa: FERNANDORUIZ VERGARA zinegilea-ren “ROCIO” dokumentalahistorikoaren emanaldia.Ordua: 19:00etan.[Maiatzaren 21a,asteazkena]Hitzaldia: “ESKUBIDESOZIALAK GAUR EGUN”Hizlaria: IÑIGO LAMARKA(Arartekoa).Ordua: 19:00etan.[Maiatzaren 22a, osteguna]Hitzaldia: JOSEP FONTANAhistorialariaren HITZALDIA(zehaztu gabe).Hizlaria: Josep Fontanahistorialaria. Ordua: 19:00etan.*** Hitzaldi honen antolaketaGetariaren Sustraiak etaElan-Euskadiren arteko

] Festak[Maiatzaren 2a,ostirala]ANTXUA EGUNA

“Zilarrezko Antxua”-renaipamena, antxua dastaketa,Oxabi taldeko musikariakkalez kale…[Maiatzaren 3a,larunbata]10:30ean, Balenciaga Museoan, saregileekin tailerra, “Ni ere jostuna, gaursarekonpontzailea”.Eguerdian: ANTXUAKINEGINDAKO PINTXOAK.dastatzeko aukera egongo daGetariako tabernetan.PINTXOA eta EDARIA 2,00€17:00etan: “The Wish Fish”pelikularen emanaldia haurrentzat, Txerun,22:30ean: Egan taldearekindantzaldia.[Maiatzaren 4a,igandea]ARRANTZALE EGUNA

11:30ean, Gipuzkoako Trainerilen Ligako estropada“IV. Antxua eguna” bandera19:30ean: “Itsasoaren Emazteak” dantza, antzerkiaeta musika ikuskizuna, kiroldegian.[Maiatzaren 2tik 11ra]Udaletxeko sarrera nagusian,Argazki erakusketa:“ATUNAREN ARTISAU-ARRANTZA: Jasangarritasu-naren bermea”.[Maiatzaren 15a,osteguna]SAN ISIDRO EGUNA

Meaga auzoko jaiak**Ikus esku-programa. EUSKAL JAIA 2014

[Maiatzaren 27a,asteartea]Hitzaldia: “Festarako jantziak azken 100 urteotan,janzteko moduaren garrantzia”.Tailerra: Nola jantzi, atonduaren proposamena.Hizlaria: Ane Albisu.IRIARTE tradiziozko jantzie-tan aditua, IKERFOLKEKOpartaidea eta ATONDU liburuaren egilea.Ordua: 18:30ean.Lekua: Balenciaga Museokoauditoriumean.Antolatzailea:Getariako Udala.[Maiatzaren 29a,osteguna]

elkarlan izan da.Lekua: Cristobal Balenciaga MuseoarenAuditoriuma.Laguntzaileak: GetariakoUdala, Cristobal BalenciagaMuseoa eta Saiaz GetariaHotela.

] Irteerak [Maiatzaren 22a,osteguna]Irteera: GALDENES – BALMASEDA - BILBO .Antolatzailea: ArrantzaleZaharren elkartea.[Maiatzaren 25a,igandea]Mendi irteera: ANBOTO (Bizkaia).

] Txapelketak, lehiaketak [Maiatzaren 31a,larunbata]TRIKITILARI GAZTEENGETARIAKO XV. TXAPELKETA.Lekua: Katrapona Plaza.Ordua: 17:30ean.Izena emateko azken eguna:maiatzak 21 (943896024,[email protected]).

] Udaleku irekiak[Maiatzaren 22a,osteguna]Uztailean izango diren uda-leku irekietan parte hartzekoEpea: maiatzaren 19tik 30eraGurasoekin bilera: maiatzak22.Ordua: 18:00etan.Lekua: Gaglo gaztelekua.

] Kirola[Maiatzaren 22a,osteguna]“FLOREN MEMORIALA” IV.FUTBITO TXAPELKETA.“SALBATORE DEUNA XVII.

PILOTA TXAPELKETA” fede-ratuentzat (kadeteak, jubeni-lak eta 22 urte azpikoak).Antolatzailea: Gure Txeru.

] Balenciagamuseoa(A) Cristóbal Balenciaga.Legatu denboragabea. Bil-duma III. (B) Balenciagaren Artea.Museo del Traje-ko bilduma.2014.04.11-2015.04.05.(C) Errenazimendu chic-a:Moda diseinuak eta argazkiak2014.05.09-2014.07.20.[Maiatzaren 11 eta 25]Tapoiekin estanpatze tailerra.

FULDAIN farmaziaren zaintza egunak:

maiatzaren 26tik 31ra

(biak barne)

zorion agurrak

Norbait zoriondu edo agurtu nahiizanez gero, argazkia bere testut-xoarekin Txeruko postontzianutzi edo eta [email protected] bidali. Gogoratu!bazkideok doan daukazue etabazkide ez zaretenok 4 €

ordaindu beharko dituzueargazki bakoitzagatik.

]hari tartian / Aritz Iribar

Yoko Ono. Half-A-Wind Show

Gaurkoan moda alde batera utzita, arte kontenporaneoarekin natorkizue. Atzoarratsaldean Bilboko Guggenheim museoan izan nintzen eta bertan aspaldian iku-sitako erakusketarik harrigarrienarekin aurkitu nintzen. Yoko Ono, John Lennonzenaren emaztearena, hain zuzen.

Yoko Ono. Half-A-Wind Show. Atzera Begirakoa erakusketak zenbait atal tematikotansailkatutako 200 lan inguru jasotzen ditu, eta, besteak beste, instalazioak, objek-tuak, filmak, marrazkiak, argazkiak, testua, audioa eta iraganean egindakoperfor-manceei buruzko dokumentazioa. Arte kontzeptualaren eta performancearen ait-zindari den Yoko Onoren produkzio oparoaren ikuspegi zabala eskaintzen du.Ideiak dira bere artelanen osagai nagusia, ez materia. Ideia horietako asko poeti-koak, zentzugabeak eta utopikoak dira; beste batzuk, ordea, zehatzak eta eginga-rriak. Ideietako batzuk objektu bihurtzen dira; beste batzuk ez dira materia bila-katzen. Bere obrak artistaren umorea eta jarrera kritiko eta sozial argia islatzen dusarritan.

Ikusleari eskaintzen dizkion Jarraibideak –ahoz zein idatziz emandako ildoak–dira Onoren obretako askoren abiapuntu, eta ikusleari eskainitako iradokizunenbidez, artearen munduan izan ohi duena baino askoz ere eginkizun aktiboagoaeskaintzen dio. Ikuslearen parte-hartze fisiko edo mentalik gabe, lan horietakoasko amaitu gabe daudela ere pentsa daiteke.

Benetan erakusketa gomendagarria.

Udal bulegoa ..........943 896 024

Faxa ................943 140 190

e-mail: [email protected] ..............943 140 432

Kirol-portua ............943 580 959

Taxiak

Javier ..............607 720 242

Carlos ..............607 403 498

Udaltzaingoa ..........943 896 146

Liburutegia ............943 896 147

Anbulatorioa ..........943 140 653

Botika ....................943 140 441

Herri Eskola.......943 140 729

SOSdeiak ............................117

Kofradia ................943 140 200

Telefono interesgarriak

Itziar Irigoien

Apirilak 10

"ZORIONAK ITZI! Ondo ondo pasatuko zenuelakoan,

segi beti bezain alai taelegante!24 muxu haundi

etxeko denon partez!"

2014ko apirila artzape -23

136. zenbakia (2014ko apirila)

Documents