Tema 3.- Os Reis Católicos e a Monarquía Hispánica.

1.- Os Reis Católicos (1469/1479-1516).

Isabel I, raíña de Castela

Fernando II, rei de Aragón

Os Estados da Península Ibérica a mediados do século XV

O proxecto de unificación peninsular.

A proxección exterior da monarquía.

América

1492

(1470-1498) (1478-1497) (1479-1555) (1482-1517) (1485-1536)

(1475-1491) príncipe

heredero del rey Juan II

hijos del emperador Maximiliano de Austria

(1486-1502) príncipe

heredero del rey Enrique VII

rey de 1495 a 1521

A consecución da unidade relixiosa.

Medidas

Establecemento do Tribunal da Inquisición (Tribunal do Santo Oficio da Inquisición) 1478

Expulsión dos xudeus dos territorios da monarquía 1492

Conversión forzosa dos musulmáns (mudéxares) que vivían nos reinos da monarquía 1499-1502

Os grandes descubrimentos: expedicións portuguesas

O mapa imaxinado por Colón

Cristóbal Colón

(1451-1506)

O descubrimento de América: as viaxes de Colón.

O reparto do mundo

O tratado de Tordesillas

Planisferio de Cantino, do ano 1502 que mostra o meridiano designado no Tratado de Tordesillas (7 de xuño de 1494).

Acordo diplomático firmado entre os Reis Católicos e o rei Xoán II de Portugal o 7 de xuño de 1494 en Tordesillas

(Valladolid), polo cal a Coroa de Castela e o reino de Portugal se repartían o océano e as terras descubertas e por descubrir.

O documento establecía como fronteira unha liña imaxinaria (un meridiano) situada 370 leguas [legua mariña = 5.555,5 m. /

370 leguas = 2.055,5 Km] ao oeste das illas de Cabo Verde [aproximadamente o meridiano 46º 30' O]. As terras situadas ao

oeste dese meridiano serían dominio de Castela; as terras situadas ao leste serían dominio de Portugal.

2.- A Monarquía dos Austrias.

2.1.- A Monarquía hispánica. Trazos xerais.

2.2.- Carlos I e o Imperio universal (Universitas Christiana).

2.3.- A Monarquía católica de Filipe II.

Reaccións ante o poder dos Austrias

Os esforzos por manter o Imperio: os conflitos exteriores.

Carlos I

Conflito con Cronoloxía Causas / obxectivos Resultado

Francia 1521 - 1556

• loita pola hexemonía europea

• disputas territoriais (Milán, Navarra…)

• sucesivas guerras e treguas que non

cambiaron as posicións

• Carlos I anexiona Milán

Turcos 1529 - 1541

• impedir a expansión do Imperio turco,

polo val o Danubio, as costas do

Mediterráneo e o norte de África

• éxito na defensa de Viena (1532)

• conquista de Tunes en 1535

• fracaso da conquista de Alxer en 1541

Príncipes

alemáns 1540 - 1555

• relixiosas: evitar a propagación da

Reforma protestante de Lutero

• políticas: varios príncipes alemáns

apoiaban a Lutero e enfrontábanse á

autoridade do emperador

• vitoria de Mühlberg (1547) sobre os

príncipes protestantes alemáns

• pero tivo que firmar a Paz de

Augsburgo (1555), que recoñecía a

liberdade relixiosa dos Estados

alemáns ⟹ división de Europa entre

católicos e protestantes ⟹ guerras de

relixión

Filipe II.

Conflito con Cronoloxía Causas / obxectivos Resultado

Francia 1556 - 1559 • loita pola hexemonía europea • vitoria española na batalla de San

Quintín (1557)

Turcos 1571

• frear a expansión musulmá polo

Mediterráneo

• vitoria da Liga Santa (Papa, Venecia e

España) na batalla naval de Lepanto

(Grecia) en 1571

Gran

Bretaña 1585 - 1604

• apoiaba os protestantes (sobre todo

de Flandres)

• atacaba a flota española que

comerciaba con América (piratería)

• fracaso do proxecto de invasión de

Inglaterra: o desastre da Armada

Invencible (1588)

Protestantes

de Flandres 1566 - 1609

• descontento dos flamengos polos

fortes impostos

• conflito relixioso pola extensión do

calvinismo nos Países Baixos

• división dos Países Baixos en 2 áreas

(7+10 provincias):

✓ a N calvinista e independente

(Provincias Unidas, hoxe Países

Baixos)

✓ a S católica e fiel ao rei (Países

Baixos do Sur, hoxe Bélxica e

Luxemburgo)

A decadencia do Imperio dos Austrias (século XVII).

Os “Austrias menores”.

Felipe III (1578-1621)

reinado: 1598-1621

Felipe IV (1605-1665)

reinado: 1621-1665

Carlos II (1661-1700)

reinado: 1665-1700

Os validos máis importantes dos Austrias menores

Francisco de Sandoval y Rojas

duque de Lerma

valido de Felipe III

Gaspar de Guzmán y Pimentel

conde-duque de Olivares

valido de Felipe IV

Juan José de Austria

fillo bastardo de Felipe IV

valido de Carlos II

Feitos básicos do reinado dos Austrias menores

Reinado Política interior Política exterior

FILIPE III

1598-1621

• goberno mediante validos ou privados (duque de

Lerma

✓ expulsión dos mouriscos (1609)

✓ crise: despoboación, esgotamento económico

• política pacifista:

✓ Tregua dos Doce Anos coas Provincias Unidas

(1609-1621)

✓ paz con Francia e Inglaterra

FILIPE IV

1621-1665

• a política centralizadora do valido Conde-Duque de

Olivares: o proxecto da Unión de Armas (1625)

• as reaccións: a crise de 1640, a escisión da

monarquía:

✓ a insurrección de Cataluña (1640-1652)

✓ a independencia de Portugal (1640-1665)

✓ sublevacións en Andalucía, Aragón, Sicilia e

Nápoles

• intervención na Guerra dos Trinta Anos (1618-1648)

✓ guerra paralela contra as Provincias Unidas desde

1621

✓ enfrontamento simultáneo con Francia desde

1635

• derrotas militares e fin da hexemonía española en

Europa

✓ Paz de Westfalia (1648)

✓ Paz dos Pireneos (1659)

CARLOS II

1665-1700

• inestabilidade política: sucesión de rexencias e

validos

• decadencia económica e quebra financeira do Estado

• decadencia ante a expansión de Francia: perda de

varias cidades de Flandres fronteirizas con Francia

+ o Franco Condado (1678)

• morte sen descendencia de Carlos II ⇒ cambio de

dinastía: dos Austria aos Borbón (1700) ⇒ Guerra

de Sucesión

Europa despois da Paz de Westfalia (1648)

O Imperio Hispánico no século XVII

Carlos II: o problema sucesorio.

3.- Conquista e explotación da América española.

3.1.- As grandes conquistas e expedicións.

Unha

conquista

rápida, por

• superioridade militar: armas, cabalos, armaduras, pólvora...

• superioridade científica: xeógrafos, botánicos, enxeñeiros militares...

• afán de aventuras e de riqueza

• loitas internas entre os pobos indíxenas

• os indíxenas pensaban que os conquistadores eran deuses (armas, armaduras, cabalos, cans...)

• profecías indíxenas que predicían a chegada de enviados dos deuses

Expedición de conquista Data Protagonistas

Conquista do Imperio azteca entre 1518 e 1521 dirixida por Hernán Cortés

Dominio da civilización maia entre 1523 e 1524 Pedro de Alvarado

Conquista do Imperio inca entre 1531 e 1535 dirixida por Francisco Pizarro

Exploración de Florida, Texas e California entre 1528 e 1536 Álvar Núñez Cabeza de Vaca

Conquista de Chile entre 1536 e 1553 Diego de Almagro e Pedro de Valdivia

Exploración do río Amazonas 1541-1542 Francisco de Orellana

Conquista das illas Filipinas e apertura da ruta entre Filipinas e México

entre 1565 e 1571 Miguel López de Legazpi

e Andrés Urdaneta

Fundación de Bos Aires e Santa Fe (Arxentina)

1580 Juan de Garay

1518-1521

1531-1535

1523-1524

A primeira volta ao mundo (1519-1522).

3.2.- A organización do Imperio americano.

3.3.- A explotación das Indias.

Unha encomenda española en América

A mita