BENS TURÍSTICOS DE BENS TURÍSTICOS DE GALICIAGALICIA

TEMA 1TEMA 1

CARACTERÍSTICAS CARACTERÍSTICAS XERAIS E BREVE XERAIS E BREVE

HISTORIA DE GALICIAHISTORIA DE GALICIA

IntroducciónIntroducción

MáisMáis de 2000 anos de historia de 2000 anos de historia Entre o Atlántico e o CantábricoEntre o Atlántico e o Cantábrico Terra dos mil ríosTerra dos mil ríos 1300 Km de costa1300 Km de costa 772 praias772 praias RíasRías Contraposición litoral-interior. Diversidade Contraposición litoral-interior. Diversidade

natural natural

Praia de San Francisco. Louro

Características xeográficasCaracterísticas xeográficas

Territorio individualizado, separado por Territorio individualizado, separado por formacións montañosas do resto da formacións montañosas do resto da penínsulapenínsula

Sucesión de montañas, vales e chairas, Sucesión de montañas, vales e chairas, Relevo en teclas de pianoRelevo en teclas de piano

Rías que recortan a costaRías que recortan a costa País atlánticoPaís atlántico Chuvia e verdorChuvia e verdor Clima oceánico con variantesClima oceánico con variantes

RíasRías

Depresións ou fallas de orixe tectónica que Depresións ou fallas de orixe tectónica que foron modificadas polo percorrido dos ríos e foron modificadas polo percorrido dos ríos e que obran o seu auténtico carácter pola que obran o seu auténtico carácter pola ocupación da auga mariñaocupación da auga mariña

BaixasBaixas: máis extensas e de perfil alongado: : máis extensas e de perfil alongado: Vigo, Pontevedra, Arousa, Muros e NoiaVigo, Pontevedra, Arousa, Muros e Noia

AltasAltas: de reducidas dimensións: Corcubión, : de reducidas dimensións: Corcubión, Corme e Laxe, Corme e Laxe, Camariñas,Cedeira,Ortigueira, O Barqueiro, Camariñas,Cedeira,Ortigueira, O Barqueiro, Viveiro, Ribadeo ou a confluencia nun Viveiro, Ribadeo ou a confluencia nun mesmo punto de varias rías: o Golfo Ártabro mesmo punto de varias rías: o Golfo Ártabro (Ferrol, Ares, Betanzos e A Coruña).(Ferrol, Ares, Betanzos e A Coruña).

Praia de San Fco.Louro

Ría do Burgo

Datos de 2005Datos de 2005

Visitaron Galicia 5.146.766 turistasVisitaron Galicia 5.146.766 turistas 699.961 foron extranxeiros699.961 foron extranxeiros O gasto turístico foi de 3.702 millóns de O gasto turístico foi de 3.702 millóns de

euros euros As principais motivacións:As principais motivacións:

Coñecer o medio natural e a paisaxeCoñecer o medio natural e a paisaxe Razóns familiares e de amizadeRazóns familiares e de amizade Tranquilidade e descansoTranquilidade e descanso Coñecer a cultura e os costumesCoñecer a cultura e os costumes

Especies naturaisEspecies naturais

Especies autóctonasEspecies autóctonas CarballosCarballos CastiñeirosCastiñeiros Bidueiros (Abedules)Bidueiros (Abedules) Matogueiras: propios da landa atlántica (toxos Matogueiras: propios da landa atlántica (toxos

(aliagas), uces (brezos) e xestas (retamas)(aliagas), uces (brezos) e xestas (retamas) Especies foráneasEspecies foráneas

Piñeiros (entran no século XVI)Piñeiros (entran no século XVI) Eucaliptos (introducidos no século XIX por Frai Rosendo Eucaliptos (introducidos no século XIX por Frai Rosendo

Salvado agostiño misioneiro en Australia e que foi bispo Salvado agostiño misioneiro en Australia e que foi bispo de Tui)de Tui)

Fragas do Eume

Fragas do Eume

Pinar en Neixón. Boiro

Os mil ríosOs mil ríos

Ríos caudalosos e de curto percorridoRíos caudalosos e de curto percorrido Excepción: Excepción: Miño-Sil Miño-Sil (“O Sil leva a (“O Sil leva a

auga e o Miño a fama”)auga e o Miño a fama”) Ulla, TambreUlla, Tambre XallasXallas: único río de Europa que : único río de Europa que

desembocaba en fervenza (en Ézaro, desembocaba en fervenza (en Ézaro, Dumbría)Dumbría)

Canón do Sil

Rexión de contrastesRexión de contrastes

Dunas móbiles (Corrubedo(Ribeira))Dunas móbiles (Corrubedo(Ribeira)) Ribeira Sacra (Canón fluvial)Ribeira Sacra (Canón fluvial) OlivosOlivos

HISTORIA E ARTEHISTORIA E ARTE

PREHISTORIAPREHISTORIA Primeiros poboadores Primeiros poboadores paleolíticospaleolíticos

(Xacemento de Gandaras de Budiño (Xacemento de Gandaras de Budiño (Pontevedra).(Pontevedra).

Difícil sinalar a data de ocupación. Non hai Difícil sinalar a data de ocupación. Non hai restos das épocas máis antigasrestos das épocas máis antigas

NeolíticoNeolítico: Megalitismo (menhires, dolmens): Megalitismo (menhires, dolmens) Idade do BronceIdade do Bronce (petroglifos) (petroglifos) Idade do FerroIdade do Ferro (Cultura castrexa. Primeiro (Cultura castrexa. Primeiro

modelo de poboamento estable)( ¿celtas?)modelo de poboamento estable)( ¿celtas?)

Castro de Baroña

Castro de Baroña

Reproducción da vivenda dun castro. Neixón

RomanizaciónRomanización

SerodiaSerodia I aCI aC Continuidade da cultura castrexaContinuidade da cultura castrexa Procura de minerais coma ouroProcura de minerais coma ouro Restos materiais máis importantes en LugoRestos materiais máis importantes en Lugo Xeneralización do latín vulgar, novos Xeneralización do latín vulgar, novos

asentamentosasentamentos Penetración do cristianismoPenetración do cristianismo

Idade MediaIdade Media

Século V. Suevos (fusión deste pobo xermánico Século V. Suevos (fusión deste pobo xermánico coas elites galaico romanas xa cristianizadas)- coas elites galaico romanas xa cristianizadas)- Primeira división parroquial do pobo galego.Primeira división parroquial do pobo galego.

Século VIII. Afonso II. Galicia foco de resistencia Século VIII. Afonso II. Galicia foco de resistencia cristiá. “Descubrimento” do corpo do Apóstolo.cristiá. “Descubrimento” do corpo do Apóstolo.

Santiago de Compostela, novo centro relixioso e Santiago de Compostela, novo centro relixioso e de peregrinaciónsde peregrinacións

XI-XIII -máximo esplendor das peregrinacións (Era XI-XIII -máximo esplendor das peregrinacións (Era Compostelá)Compostelá)

Con Xelmírez, indulxencias plenarias. Santiago, Con Xelmírez, indulxencias plenarias. Santiago, referente da cristiandade, con Roma e Xerusalén.referente da cristiandade, con Roma e Xerusalén.

Idade Media (cont.)Idade Media (cont.)

Auxe doutras poboacións como A Coruña, Auxe doutras poboacións como A Coruña, Viveiro, Noia, Pontevedra, Betanzos, Viveiro, Noia, Pontevedra, Betanzos, Baiona. (en moitas, auxe da actividade Baiona. (en moitas, auxe da actividade portuaria)portuaria)

Importancia da arte Importancia da arte románicarománica. Estilo máis . Estilo máis representativo do mundo rural galego. representativo do mundo rural galego. Anuncio da arte Anuncio da arte góticagótica no Pórtico da no Pórtico da Gloria, que nunca será un estilo abondoso Gloria, que nunca será un estilo abondoso en Galiciaen Galicia

Castelo de Vimianzo

Narahío

Andrade

Século XVSéculo XV

Transición da Idade Media á Idade ModernaTransición da Idade Media á Idade Moderna Gran Revolta Irmandiña, na que se uniron Gran Revolta Irmandiña, na que se uniron

diversos sectores sociais fronte ós abusos diversos sectores sociais fronte ós abusos do poder nobiliario.do poder nobiliario.

Destrucción de fortalezasDestrucción de fortalezas Os Reis Católicos eliminan o poder da Os Reis Católicos eliminan o poder da

nobreza galega. División territorial en nobreza galega. División territorial en provincias.Sete en Galicia a finais do XVI: provincias.Sete en Galicia a finais do XVI: Santiago, Tui, Lugo, Mondoñedo, A Coruña, Santiago, Tui, Lugo, Mondoñedo, A Coruña, Betanzos, OurenseBetanzos, Ourense

Arte renacentistaArte renacentista Hostal dos Reis CatólicosHostal dos Reis Católicos

Nosa Señora da Antiga/Colexio Nosa Señora da Antiga/Colexio dos Escolapios (Monforte)dos Escolapios (Monforte)

Séculos XVI-XVIIISéculos XVI-XVIII

Certo desenvolvemento económico Certo desenvolvemento económico Colonización de AméricaColonización de América Entrada do milloEntrada do millo Incremento da productividade agrícola que puxo Incremento da productividade agrícola que puxo

freo á crisefreo á crise Incremento demográfico e das rendasIncremento demográfico e das rendas Crise no Camiño de SantiagoCrise no Camiño de Santiago Illamento, cada vez maior, dunha Galicia que Illamento, cada vez maior, dunha Galicia que

queda á marxe dos principais eixes de queda á marxe dos principais eixes de intercambio económico (Vía da Prata). Tamén intercambio económico (Vía da Prata). Tamén pola independencia de Portugal.pola independencia de Portugal.

Arte Barroca (XVII-XVIII)Arte Barroca (XVII-XVIII)

Segundo gran estilo artístico de GaliciaSegundo gran estilo artístico de Galicia O incremento das rendas grazas á O incremento das rendas grazas á

agricultura xustificará a construcción agricultura xustificará a construcción de luxosas residencias (pazos) e de luxosas residencias (pazos) e edificios relixiosos.edificios relixiosos.

Estilo escenográficoEstilo escenográfico Importancia da pedraImportancia da pedra Poder da baixa nobreza ou fidalguíaPoder da baixa nobreza ou fidalguía

Retablo barroco San Martiño Pinario

Século XIXSéculo XIX

O poder da fidalguía, que cobraba as O poder da fidalguía, que cobraba as rendas da Igrexa ou das grandes rendas da Igrexa ou das grandes casas nobiliarias con sede na corte, casas nobiliarias con sede na corte, impediu a introducción de cambios impediu a introducción de cambios económicos en profundidade. económicos en profundidade.

Galicia país rural cun certo atrasoGalicia país rural cun certo atraso EmigraciónEmigración

Século XXSéculo XX

Emigración de xentes que buscan Emigración de xentes que buscan mellorar as súas expectativas de mellorar as súas expectativas de vidavida

A partir de 1960, e máis adiante, coa A partir de 1960, e máis adiante, coa transición, comeza unha transición, comeza unha transformación da estructura transformación da estructura económica de Galiciaeconómica de Galicia

Vangardas artísticasVangardas artísticas

Homenaxe ó Voyeur. Enrique Saavedra(Arteixo)

LITERATURALITERATURA

Séculos centrais da Idade Media: inicio da Séculos centrais da Idade Media: inicio da expresión literaria culta en galego –portuguésexpresión literaria culta en galego –portugués

Lírica galego portuguesa en auxe dende o Lírica galego portuguesa en auxe dende o século XII. Afonso X O Sabio- Cantigas de século XII. Afonso X O Sabio- Cantigas de Santa MaríaSanta María

Lírica trovadoresca- Cantigas de amor, amigo Lírica trovadoresca- Cantigas de amor, amigo e escarnio o e escarnio o maldizermaldizer

Martín Códax, Meendiño, Xoan AirasMartín Códax, Meendiño, Xoan Airas Dende a centralización dos Reis Católicos: Dende a centralización dos Reis Católicos:

Séculos EscurosSéculos Escuros

(Cont.)(Cont.)

Fundación da Universidade de Santiago na Fundación da Universidade de Santiago na transición dos séculos XV- XVItransición dos séculos XV- XVI

Século XVIII. Autores ilustrados. José Cornide, Século XVIII. Autores ilustrados. José Cornide, Padre Feijoo, frai Martín Sarmiento. Comeza a Padre Feijoo, frai Martín Sarmiento. Comeza a recuperación do galego nos textos escritosrecuperación do galego nos textos escritos

Recuperación da literatura galega a mediados Recuperación da literatura galega a mediados do século XIX- do século XIX- Rexurdimento (Rosalía de Rexurdimento (Rosalía de Castro, Pondal, Curros Enríquez.Castro, Pondal, Curros Enríquez.

Século XXSéculo XX

Reivindicación de Galicia como realidade diferenciadaReivindicación de Galicia como realidade diferenciada Movemento agrarista (demandas campesiñas pola Movemento agrarista (demandas campesiñas pola

redención foral)redención foral) Defensa do galego. Irmandades da FalaDefensa do galego. Irmandades da Fala 1920 e II República, momento bo para a cultura galega1920 e II República, momento bo para a cultura galega Xeración Nós (Otero Pedrayo, Vicente Risco, Castelao, ...). Xeración Nós (Otero Pedrayo, Vicente Risco, Castelao, ...).

Seminario de Estudios Galegos.Seminario de Estudios Galegos. Introducción das vangardas, tanto en literatura como nos Introducción das vangardas, tanto en literatura como nos

movementos artísticosmovementos artísticos Franquismo: “Longa noite de pedra”, aínda que seguen a Franquismo: “Longa noite de pedra”, aínda que seguen a

chegar as influencias do exterior a cultura galega, en parte, chegar as influencias do exterior a cultura galega, en parte, activa.activa.

Actualidade: nova etapa caracterizada pola diversidade de Actualidade: nova etapa caracterizada pola diversidade de aportacións aportacións

COSTUMES E TRADICIÓSCOSTUMES E TRADICIÓS

Determinan os elementos antropolóxicos clave e Determinan os elementos antropolóxicos clave e a cultura popular:a cultura popular:

Sociedade campesiñaSociedade campesiña. Explotación agraria . Explotación agraria familiar de corte tradicional. Modelo autárquicofamiliar de corte tradicional. Modelo autárquico

Pequena propiedade da terraPequena propiedade da terra. Traballala . Traballala permitía asegurar as necesidades de consumopermitía asegurar as necesidades de consumo

IllamentoIllamento. Conservación do idioma en áreas . Conservación do idioma en áreas ruraisrurais

Existencia dun “carácter galego”Existencia dun “carácter galego” (reservado, (reservado, relativista, irónico, hospitalario,...)relativista, irónico, hospitalario,...)

ClimaClima Importancia da casaImportancia da casa

Simboloxía colectiva Simboloxía colectiva

As vacasAs vacas (a (a facendafacenda a constitúe o número a constitúe o número de vas dunha casa)de vas dunha casa)

A parroquiaA parroquia, territorio indiscutible de , territorio indiscutible de referenciareferencia

A casaA casa As As festas patronaisfestas patronais, romarías e outras , romarías e outras

festas (Entroido)festas (Entroido) O imaxinario popularO imaxinario popular: crenzas, lendas, : crenzas, lendas,

seres mitolóxicosseres mitolóxicos A morteA morte

Capela

Baixando de San Bartolomé

Romaría de San Bartolomé

Romaría de San Bartolomé

Día da Muiñeira

A vivenda tradicionalA vivenda tradicional

Espacio conxunto para persoas e animaisEspacio conxunto para persoas e animais Construída nos materiais do entorno (gran, Construída nos materiais do entorno (gran,

madeira)madeira) Cachotería, cantería e o tamaño das lareiras Cachotería, cantería e o tamaño das lareiras

expresaban o poder económico da casaexpresaban o poder económico da casa Tipoloxías segundo as zonas e o nivel Tipoloxías segundo as zonas e o nivel

económico (xeralmente, planta baixa con económico (xeralmente, planta baixa con lar e corte e un andar sen divisións que lar e corte e un andar sen divisións que servía de dormitorioservía de dormitorio

Importancia das construccións adxectivas Importancia das construccións adxectivas (hórreos, palleiras, fornos, ...)(hórreos, palleiras, fornos, ...)

Lareira

Hórreo en Castro (Vimianzo)