RÍO GUADIANA

LONXITUDE: 744 km. As fontes máis alonxadas están a máis de 800 km.

SUPERFICIE DA CUNCA: 67.733 km²

PAÍSES: España(Castela-A Mancha, Extremadura, Andalucía)81,9%, (55.513 km²) e 17,1%.

Portugal (11.620 km²).

SERRA DE S. PEDRO

MONTÁNCHEZMONTES DE TOLEDO

SERRA MORENA

SERR

A DO

CAL

DEIR

AO

SISTEMA IBÉRICO

CLIMAMediterráneo seco

RÉXIME: Pluvio-nival con precipitacións irregulares e neve escasa.CAUDAL: 78,8 m3/s

PERCORRIDO

Tradicionalmente dicíase que o Guadiana nacía en Ojos del Guadiana (Villarubia de los Ojos-Ciudad Real).Actualménte considérase que as súas cabeceiras están nos regos que conflúen nas Tablas de Daimiel.

O NACEMENTO DO GUADIANA

NACEMENTO: Fórmase pola confluencia de varios ríos, regatos e acuíferos: ríos Cigüela (co Záncara) e Guadiana Alto ou Guadiana Vello, así como o Acuífero 23 da Mancha

Occidental.

Río Cigüela: nace no Porto de Cabrejas (Sistema Ibérico) e ten un percorrido de 225 km (é a fonte do Guadiana máis alonxada). O seu principal afluente é o Záncara, con 158 km de lonxitude.

O Guadiana Alto (76 km) nace nos Campos de Montiel a partir da confluencia de varias augas subterráneas que dan lugar aos mananciais de Pinilla, pero as súas fontes máis alonxadas son as Lagoas de Navalcudia (El Bonillo-Albacete).

CIGÜELA

GUADIAN

AALTO

Záncara

Azuer

TABLAS DE DAIMIEL

Jabalón

CIUDAD REAL

Bullaque

Gadarranque

Zújar.

Matachel

MÉRIDA

BADAJOZ

Gébora

Ponte de Cantillana)

Ardila

MalagónO Guadiana en Mértola (Portugal)

Ardila

AYAMONTEVILA REAL DOSANTO ANTONIO

San Lúcar de Guadiana

Odeleite (Portugal)

DESEMBOCADURA: Golfo de Cádiz (Océano Atlántico), entre Ayamonte (España) e Vila Real de Santo Antonio (Portugal).

XEOLOXÍAUnha gran parte do curso do Guadiana discorre por terreos chans na comunidade de Castilla-La Mancha, encáixase no curso medio e forma unh amplo esteiro na desembocadura. Os terreos calcários das cabeceiras provocan unha gran perda de caudal do río por infiltración.Nas Tablas de Daimiel hai un sistema de lagoas no curso do Guadiana.

Salto no Guadiana Alto, entre as lagoas de Santos Morcillo e a da Batanera, dentro do complexo lagunar das Lagoas de Ruidera.

“Hundimiento” de 24 m de altura, o maior salto que forma o Guadiana nas Lagoas de Ruidera.

FLORAAlgas do xénero Chara (Ch. Hispida, Ch. Major, Ch. Canescens), Cladophora glomerata e Zannichellia pedunculata; plantas acuáticas: lentella de auga (Lemna trisulca), e plantas palustres: masiega  (Cladium mariscus), carrizo  (Phragmites australis), salicaria (Lythrum salicaria), enea  (Typha domingeusis), xuncos (Juncus maritumus) e vexetación arbórea: Taray (Tamarix gallica), salgueiros, adelfas e flora do monte mediterráneo: aciñeiras (Quercus rotundifolia e Quercus coccifera), sobreiras (Quercus suber), quexigos (Quercus faginea), xenebreiros (Juniperus thurifera), escornacabras (Pistacia lentiscos), oliveira brava (Olea europaea var. sylvestris), e piñeiros con matogueiras de romeu (Rosmarinus officinalis), estevas (Cistus…), tomelo...

Bosque de ribeira e mediterráneo no curso baixo do Guadiana

Algas do xénero Chara. Masiega

Espadanas Salicaria

MAMÍFEROS: lontra, melonciño, ratas de auga... AVES: Patudas, cegoñas (branca e negra), garzas, garzotas, parrulos, galiñolas, corvos mariños, gaivotas, mergullóns, picapeixes e numerosos paxaros das canaveiras e do bosque de ribeira.RÉPTILES: sapoconchos e cóbregas de auga.ANFIBIOS: ras e sapos.E unha gran variedade de invertebrados, especialmente insectos.

FAUNA

Rata de auga

Garza imperial

Cegoña

ESPAZOS PROTEXIDOSPARQUES NACIONAIS: Tablas de Daimiel e Cabañeros PARQUES NATURAIS: “Lagunas de Ruidera”, Cornalvo e Aracena, Picos de Aroche, Vale do Guadiana, Sapal e Castro Marim.PARAXE NATURAL das marismas de Isla Cristina, en Huelva.ZONAS ZEPA: Azud de Badajoz e Ríos da cunca media do Guadiana e ladeiras vertentes.LIC: Río Guadiana

Tablas de Daimiel

Cabañeros

Unha das lagoas de Ruidera.

APROVEITAMENTOAbastecemento humano, regadíos e produción de enerxía. É navegable, nun tramo duns 70 km, no curso baixo.

Aceñas no Guadiana en Mértola (Portugal)

No Guadiana, en Portugal, atópase o encoro de Alqueva considerado o máis grande de Europa. Ocupa unha superficie de 250 km² e ten unha capacidade de almacenamento de 4.150 hm³.

DATOS HISTÓRICOSDurante a dominación romana o Guadiana separaba as provincias Baetica e Lusitana.Ao longo do río consérvase un rico patrimonio cultural: pontes, núcleos históricos, muíños…

Ponte romana de Mérida

CURIOSIDADESO nome do río está formado pola xuntanza e mestura do nome latino (Flumen Anae, "río dos Patos") no que os musulmans sustituiron a palabra flumen, río en latín, pola palabra uadi, río en arabe. O río dalle nome á denominación de orixe Ribera del Guadiana, que acolle a producción vitivinícola das comarcas extremeñas de Tierra de Barros, Montánchez, Ribera Alta, Ribera Baja, Matanegra e Cañamero. Existe unha ruta que permite percorrer case todo o curso do río por territorio español.

Romería da Nosa Señora de Alcantarilla, en Belalcázar.Levan a Virxe en procesión durante máis de 20 km e atravesan o río Zújar.

TRADICIÓNS

PROBLEMASSobreexplotación dos acuíferos, enchentes, alteracións do curso e do caudal polos encoros, contaminación, especies invasoras...

Laura Domínguez Otero IES Francisco Asorey

Antía Martínez PiñeiroAdela Leiro, Isaac Pontanilla