heidi in quechua

203

Upload: cheryl-millard

Post on 05-Jul-2015

1.007 views

Category:

Education


6 download

TRANSCRIPT

Page 1: Heidi in Quechua
Page 2: Heidi in Quechua

HEIDI

Page 3: Heidi in Quechua
Page 4: Heidi in Quechua

HEIDI Juana Spyri

Versión en el quechua del sur de Conchucos

Ancash

Perú, 2010

Page 5: Heidi in Quechua

Instituto Lingüístico de Verano – Filial Huaraz

Primera edición, año 2000 2,000 ejemplares

Segunda edición revisada, año 2010 solo electrónico

Traducción: Reida Valenzuela Mauricio, Edilberto Valenzuela Mauricio, Diane Dixon de Hintz

Ilustraciones: Tobías Mendoza Díaz El cuento original en alemán fue publicado en 1881 y está en el dominio público. En este libro se emplea una ortografía experimental autorizada por la Academia Regional del Quechua de Ancash, en su sesión realizada el 28-III-92, registrada en el libro de Actas N° 01 de dicha organización, páginas 168 -169. Reconocimiento-Uso no Comercial-Sin Obras DerivadasUsted es libre de copiar, distribuir y comunicar públicamente la obra bajo las condiciones siguientes: • Reconocimiento. Debe reconocer los créditos del Instituto Lingüístico de

Verano (pero no de una manera que sugiera que tiene su apoyo o apoyan el uso que hace de su obra).

• No comercial. No puede utilizar esta obra para fines comerciales. • Sin obras derivadas. No se puede alterar, transformar o generar una obra

derivada a partir de esta obra. Alguna de estas condiciones puede no aplicarse si se obtiene el permiso del titular de los derechos de autor. Nada en esta licencia menoscaba o restringe los derechos morales del autor. Al reutilizar o distribuir la obra, tiene que dejar bien claro los términos de la licencia de esta obra. http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/

Page 6: Heidi in Quechua

Ticratsegpa palabrancuna

Cay Heidi cuentutaga gellganä Juana Spyri ningan warmim. Payga yuricunä y shacshacunä Suiza nacionchömi. Paypa wayinpita rajucunapis shumag ricacuptin marcantaga feyupam cuyanä. Tsaypita majayog ticrarnam aywacunä Zurich marcaman. Tsay marcapa aywacusquir ¡imanörä llaquiycurgan yuricungan marcanta y tsay shumag rajucunata!

Heidi librutaga 1881 watachönam Aleman parlacuyllachöga gellganä. Tsaypitanam maytsay nacionpa parlacuynincunamanna ticratsiyämushga. Y cananga ima cushicuypänam caycan quiquintsicpa Conchucos quechua parlacuynintsicmanpis ticratsishga.

Tsay Suiza nacion runacunapis nogantsicnöllam cawacuyänä, cushicuychöpis y llaquicuychöpis. Cay Heidi cuentuta liyirnin gamcunapis imanörä gustapäcuycuyanqui, juclä nacioncunachöpis marcantsiccunachönö imaycacuna canganta tantiyacusquir. Castellänupita quechua parlacuy-nintsicman ticratsir, imanömi cushicuyargö. Tsaynölla gamcunapis cushicuriyay cay cuentuta liyirnin.

Reida Valenzuela Mauricio

Page 7: Heidi in Quechua
Page 8: Heidi in Quechua

1. Ichiclla Heidita awilunman tiyan apapan

Suiza nacionchöshi Mayenfeld jutiyog juc shumag marca canä. Tsay marcapita jallgaman aywag nänipash juc jipash witsaycänä sobrinanta janchacushga llanturagllata. Usya witsanna caycaptinpis näni cuchuncunachöga jachacu-napis waytacunapis mucucharrä verdiränärä. Edita jutiyog jipash jancharangan wamrapaga jutin canä Heidi. Tsay Heidega achaycaptinpis janay-janay röpashgaräshi aywanä y puca jacun agshucushgaräshi.

Tsaypita juc öra aywaytanöga Editawan Heidi chäriyä-näna juc tacshalla Dorfli ningan marcaman. Tsay Dorfli marcata Edita jäcaypa jäcar päsaraycarga juc warmi gaya-cogta mayasquinä. Tsay gayacöga Barbara jutiyog warmi canä. Payga caynö nir gayacunä: “Shuyäramay raslla, Edita, juntu aywanapä” nir.

Barbara tsaynö niptinna Editaga aywaycanganta ichis-quinä. Y jancharaycangan wamrana ras patsaman jamas-quinä. Tsayna Editaga tapunä: “¿Pishipashgacu canqui, Heidi?” nir.

7

Page 9: Heidi in Quechua

Niptinna Heidega “Manam pishipätsu. Itsanga feyupam achatsicü” ninä tiyanta ricarar.

“Tsayga imanantä. Chaycantsicnam” nir Edita parla-paycaptinna Barbaraga tariparcunä.

Taripasquirna tapunä: “¿Maypatä aywaycanqui tsay warmi wamrallayqui janchacusha?” nir.

Niptinna Editaga ninä: “Cay sobrinäta apaycä jallgachö täcog tiyümanmi paywan täräyänanpä” nir.

Tsayna Barbaraga ninä: “¡Imanö ninqui, warmi! ¿Tärä-yanga jallgachö quiquillan täcog tiyuyquiwanchi? Tsaytaga mana allitam yarpaycanqui. ¿Payga camachi ‘Täräcuyäshä’ ninga? ¡Jinan öram ishcayquita cutitsiyämushunqui!”

Niptinna Edita nina: “¡Tsaynöga canmanräcu! Payga Heidipaga awilunmi. Nogaga Heidita ricargö papänincuna wanucushanpitanam. Cananga Francfort marcachömi aruyta tarirgö y paypä raycur manam tsay alli aruynïta ogrä-mantsu. Tsaymi cananga tiyürä ricanan” nir.

Tsayna Barbaraga ninä: “Waquin runacunanö captinga allichir canman. Noga manam munätsu tsay pishi wamra pay cagchö cananta. Tsay rucu tiyuyqui marcaman urämuptin runacunapis mantsacarmi geshpiyan pasaypa ata shaprayogta ricar”.

Tsaynö nir parlapaptinna Edita yapaypis nina: “Payga imanö carpis Heidipaga awilunmi ari” nir.

Tsayna Barbaraga yapay tapunä: “Runacuna parlayan-gannö ¿rasunpa mana allicu tsay tiyuyqui? Mä, shumag willapämay” nir parlarga ichisquiyänärä.

Tsaynö parlar ichiräyashanyäga Heidega cabrata mitsi-cuycag juc wamra cagpa jegasquinä. Rätun niragta Edita ricachacusquinanpäga Heidega canänatsu. Tsaypita Edita maytsaypa ricachacuycaptinna Barbaraga ricascatsinä

8

Page 10: Heidi in Quechua

9 9

Page 11: Heidi in Quechua

dëdunwan: “Tagay janachö caycämun cabra mitseg Pedruwan. Payga cuydangam” nir.

Niptinna Editaga ninä: “Canan Heidega manam aja ricaynatsu. Pitsga watayogllarä caycarmi payga feyupa musyagna. Rucupa wallquinpä allim canga. Rucupaga ricanan wayinmi y ishcay cabranllam” nir.

Tsayna tapupänä Barbaraga: “Puntacunata ¿tsay tiyuy-quipa imaycancu capurgan?” nir.

Tsayna Edita ninä: “¡Aumi! Paytaga papänin wanucur alli chacracunatam jagipargan. Peru mana shumag ricarmi llutancunata rurargan. Tsaynöpam imaycantapis ushascärir aywacurgan. Nircur chunca pitsga (15) watatarämi cuti-murgan. Tsaypitaga täcuyargan tsurin Tobiaswanmi. Tobiasga feyupa alli runam cargan. Peru quiquin tiyöga manam piwanpis tacucagtsu. Llapäcunapis pay castallapita carmi ‘Tiyuy’ niyälla”.

Tsaynö willapäriptinpis Barbaraga yapaymi tapunä: “Tobiastaga ¿imatä päsashga?” nir.

Tsaynö tapuptinna Edita ninä: “Tobiasga ñañä Adelina-wanmi casacuran. Ishcay wata casacuyashanllapitam allauchi Tobiasga wanusquirgan mana yarpashata. Tsaynam ñañä Adelinapis geshyasquirgan tsay llaquicuywan. Tsaynö-panam paypis wanusquirgan juc quillallatana. Tsaycuna päsangantam feyupa tiyüpä rimayargan, ‘Mana alli cangan-pitam Diosnintsic castigan’ nir. Tsayta wiyarmi tiyöga masrä ajanargan. Tsaynö rimayanganta wiyayta mana munarmi jallgapana täcog aywacurgan. Tsay aywacungan junagpitaga täcurgan jallgachö pasaypapis mana urämuypam. Mamäwan nogam llullupita Heiditaga ricayargö. Payga ñañä Adelinapa wawanmi. Cananga mamäpis wanucushganam y nogapis arognam aywacü” nir.

10

Page 12: Heidi in Quechua

Tsayna Barbaraga ninä: “Tsauraga, ¿Heidita rucutachi jagipaycunqui? Mä, ¿tsaytaga ruraycunquicu?” nir.

Niptin Editaga ajanasha ninä: “Cananga ¡imanöpis cacutsun! Nogaga ricargönam” nir. Tsaynö parlapaycarga “Gamga Barbara, ¿maypatä aywanqui? Cay carutanachä sharamuruntsic” ninä.

Niptinna Barbaraga “Pellupa maman cagpam aywaycä. Paymi putscapäman waraycuna alalay witsanpä” ninä. Tsaynö nisquir “Aywallä, Edita” nir jegarinä.

Tsayna Editapis “Aywallay ari” nir tagllapärinärä. Tsaypita aywagta ricaraycaptinna Barbaraga juc feyulla

tsucllaman chärinä. Tsay tsucllachöga Pellu täränä mamanwan y awilanwan. Pelloga canä chunca juc (11) watayog y cabra mitseg. Payga cada goya Dorfliman urag cabracunaman mitsicunanpä gateg. Y mitsicogpis alli gewa-cunallachö inti ulluyyag. Tsacanaycaptinrä cabrancunataga urätsimogpis mitsicunganpitaga. Cabrancunapis pachajunta car alläpa cushisha uräyämog tushucacharrä.

Pellupaga papänin wanucushana canä. Payga täcunä mamanwan y wiscayasha awilallanwan. Pelloga wayin-chöpis manash goyagtsu. Payga goya goyallanash aywag arupacogpis. Wayinmanpis tsacay tsacayräshi chag. Nircurshi lichitawan tantata micucurcullar punucuycogpis.

Tsaypitana Edita jircan niragman witsaypa witsarcur maytsaypa ricachacusquinanpä Pelluwan Heidega jucag nänipa yagasquir aywaycäyänä. Heidega atsca röpata jaticushga car japaytapis mana puëdinätsu. Pishipaypa pishipar aywanä imatapis mana parlacuypa. Tsayna Pellu saltacacharrä aywaptin Heidega ricaränä. “¿Imanöparä paynö caycäman mana alläpa atsca jaticusha?” nir ras patsaman jamasquinä. Nircur llogticur gallasquinä zapa-tunta, jacunta, llapan jatirangan röpanta. Quedasquinä juc llapsha camisashalla y ruripanllawan. Tsaypitana ricrantapis

11

Page 13: Heidi in Quechua

quichasquirrä, Pellupa gepanta aywanä cushisha, röpancu-natapis jagiriycur. Röpanta llogticushata ricasquir Pelloga pasaypa asicunä. Peru imaninäpistsoga. Llapan röpancunata llogticusquirga Heidi ancash ticrasquinä.

Tsaypita Heidiwan Pedru jircanman jegarcuyänanpäga tsaychö Edita shuyaraycänäna. Tsayna Editaga ajäpänä: “¿Maytä jacuyqui, zapatuyqui y waquin röpayquicuna?” nir.

Tsaynö tapuptin Heidega gepapa togipänä dëdunwan: “Tagay urachömi jagiramurö” nir.

Tsayna Editaga ajanasha ninä: “Heidi, gam mana alli wamram canqui. ¿Pitä röpayquita jipicuy nishuruyqui?” nir.

Niptinna Heidega “Noga manam jatirayta munänatsu” ninä. Tsayna Editaga masrä ajanasquinä.

Tsaypitana Pelluta gayanä: “Caypa shamuy. ¿Imatatä tsaychö ichirämunqui? Ayway goriramuy Heidipa röpancu-nata” nir. Nisquiptin Pelloga ras aywar goriscamunä. Tsayna Editaga espantashga “Raschi cutiscamuruyqui, Pellu” nirnin gellëtarä gararinä. Tsay gellëta garaycuptin Pelloga feyupa cushicunä.

Tsaypita Editawan Heidi aywaycäyangantaga chasqui-yänäna jallgachö täcog rucu cagman. Rucupa wayinga canä gaga chaquin niragllachö, vientupis achaypis shumag chänanchö. Tsaynö altu niragllachö car ricachacuyänanpäpis shumag canä. Tsay wayi gepanchö canä quimsa jatusag rucuyashga genwacuna. Y tsayllapitana gagapis gallanä ciëluman tincurrä.

Rucoga gerupita bancan ruraycur wayin lädunllachö catsinä, tsayman jamaycur chagchapagnö maytsaypa rica-chacunanpä. Tsaychö jamaycur ricachacuycangantaga ricas-quinä quimsag runacuna pay cagman witsaycäyagta.

Tsaypita mayllantana Heidega puntasquir chärinä rucu cagmanga. Nircurna “¿Yamayllaräcu, awilïtu?” nir ichiclla

12

Page 14: Heidi in Quechua

maquinwan tsaripärinärä. Tsaynö niptin rucoga ni imanö caytapis mana puëdisquinätsu. Peru paypis maquinwan tsarircunäga. Y ajanashga itsanga ricapänä. Tsaynö rica-paptin Heidega ñawintapis mana cuyutsiypa quiquintapis ricaränä.

Tsaymanna Heidipa gepanta Editapis chärinä lïsa tucurrä: “Buënos dïas, tiyuy. Willcayquitam apamurgö. Manam may yarparguyquipistsu juc watayogllata ricangay-quipita” nir.

Edita tsaynö niptin rucoga “Cay warmi ¿imatatä nogawan munan?” nir ticracusquinanpäga gepanchö Pelloga shaycänä. Shaycagta ricasquirna: “Gam, ¿imatatä tsaychö ichirämunqui? Ayway ras gatiy cabrayquicunata y nogapa-tawan gaticurcuy ishcan cabräta” ninä. Tsayna Pelloga mantsacashga illacasquinä mana imatapis parlacuyllapa.

Tsaypitaga Edita yapay caynö ninä: “Cay wamrata apamurgö gamna ricanayquipämi. Noga ricargö chuscu watanam. Cananga gamrämi ricanayqui” nir.

Tsaynö niptin rucoga rabianaypitapis wanucurrä ninä: “Gamwan yachacasha wamra, gamllapä wagacuptinga, noga ¿imanötä cashä?” nir.

Niptin “Tsaywanga gamnachi imanöpis cacunqui” nir Editaga cuyucachayparä parlapänä. “Y imapis wamrata päsaptinga gampa janayquichömi caycan” nisquir “Aywallä, Heidi” nir gaga cagpa tumasquinä.

Tsayna Edita aywacusquiptin rucoga bancanman jamaycur pasaypa yarpachacur jamaränä.

13

Page 15: Heidi in Quechua

2. Awilunwanna Heidi täcun

Tsaynö rucu yarpachacur jamaräcuptin Heidega maytsaypa ricachacunä. Tsaynö ricachacur ichiraycangan-taga puntata ricasquinä cabracunapa pununanta. Tsaypa aywar imatapis mana tarircurna wayi wagtanpana tumay-cunä. Tsay tumaycunanpäga pasaypa vientu-vientuycänä. Tsayna vientu gayaragta wiyar ichiräcunä päranganyag. Tsaypitana yachayllapa cutinä rucu awilun jamaraycan-ganman. Tsayman chasquirga maquinta awilunpa umrun jananman churarcur ricapänä. Ricapaptin awilunpis ricar-cunä: “¿Imatatä munanqui?” nir.

Niptin Heidina ninä: “Awilïtu, ruri wayiquiman yayca-tsimänayquitam munä” nir.

Tsayna rucoga sharcur “Shamuy ari tsay gepichö röpay-quita aparcur” ninä.

Tsayna Heidega “Cay röpata noga manam munänatsu. Cabracunanö röpaynaglla cacuyllatam munacü” ninä.

14

Page 16: Heidi in Quechua

Tsaynö niptin “Imanö captinpis apamuy ari churanapä” ninä rucoga. Tsayna Heidega awilunta cäsur apapänä. Tsay-pitana awilunga puncuta quichar puntata yaycunä. Y Heidipis gepanta yaycurinä. Yaycusquirga Heidi ricanä juc mësata y juc bancuta. Nircur tullpa jananchö juc manca churaraycagta y cuchuchö rucupa cämanta ricar cushicunä.

Tsaypitaga Heidita awilun parlapänä: “Röpayquita wayütsalläman shawircuy”.

Niptin Heidega awilunpa röpan rurinllaman shawar-cunä. Nircurna maytsaypa ricaycachar gallasquinä. Tsaynö ricaycachasquirga rucuta tapunä: “Awilïtu, nogaga ¿maychötä punushä?” nir.

Tsaynö niptin awilun ninä: “Maychöpis munangayqui-chömi pununqui” nir.

Tsaynö nisquiptin Heidi juc cuchuta pununanpä ashiy-canganchöga altusman yarcucunata ricasquinä. Y nircur tsaypa ras yarcurcurga atsca ogsha goturaycagta tarisquir cushinä. Tsaypitana altuschö juc uchcuta tariycur maytsaypa ricachacunä.

Tsaynö ricachacuycangantana “¡Achallau! Caychö taris-quirö ogshatam tsayllachö shumag punucunäpä” nir maquintapis tagllacacharrä awilunman gayacunä.

Gayacuptinna awilunga “Allim tsaychö” nir gopinpä bayëtata ashisquir aparcurna yarcunä. Heidega ogshallawan cämanta y jaunantapis rurasquishana caycänä.

Tsayna awilunga “Waway, shumag cämayqui ruraycu-ruyqui” nir gopinwan yaycurinä.

Tsayna Heidega ninä: “Awilïtu, cananga miñishtï juc gatallatanam” nir.

Niptinna “Y mana capamaptinga ¿imanörä cashun?” ninä rucoga.

15

Page 17: Heidi in Quechua

Tsayna “Tsauraga mana captinga imanashuntä, awilïtu. Ogshawan tsapacurcullarpis punucushächir” ninä.

Nicaptinna “Änir capamanmi juc jergä. Tsayta apasca-mushä” nir asheg aywanä awilunga.

Tsayta chäratsiptin itsanga “¡Cananga cämä shumagmi pununäpä!” nir Heidega feyupa cushicunä.

Tsaypitana “Cananga acu yarpushunrä imallatapis micunapä” nir awilunwan yarpayämunä.

Yarpascamurna rucoga juc jatun quësuta jipiscamunä. Jipiscamur jatusag-jatusag paquiptin Heidi ricaränä. Ricaraycashantaga paypis ras aywanä maticunata y tantata mësaman churananpä.

Tsayna rucu ninä: “Heidi, tsay rurangayqui allim. Tantiyämi alli yarpayyog cangayquita”. Tsaynö nisquir tapunä: “Cananga ¿maychörä jamacamunqui, Heidi?” nir. Quiquin rucoga jucllaylla sïllanchö jamaraycänä.

Tsaynö niptin tullpa cagpa Heidega ras aywar, rucu yanucur jamaräcunan juc ichiclla bancuta apapärinä.

Chascatsiptin rucoga “Alläpa ichicllachä tsay jamaca-munayquipäga. Jinallachöpis jamacaycämuy ari. Gampäpis rurashunmi” nicangantaga quiquin jamaraycangan sillëta-pita sharcurcur Heidipa ñöpanman wititsipänä. Tsaymanna matita churarcur jatun tantata y quësuta wiñaparcunä. Nircur juc tutumachö lichitapis churapärinä.

Tsaynö sirvirirna rucoga “Cä, cayta micamuy” nir, quiquinga shaycullar micur gallasquinä.

Alläpa caruta aywashga car Heidega feyupa yacu-nashga canä. Tsayna ishcan maquinwan matita chachac tsarircur mana jamaypa lichitaga upusquinä.

Tsaynö upuriptin awilunga “Heidi, feyupachä lichita yachaycunqui, ¿au?” nir tapunä.

16

Page 18: Heidi in Quechua

Tsayna Heidi ninä: “Manam imaypis caynö alli lichi-taga yawargötsu”.

Niptinna “Canan caychöga atscatam lichitaga upushun” nir, lichitaga masrä matinman yapaparcunä. Tsaynö yapa-parcuptinpis Heidega cushishga upurinä. Micur ushasquirna awilunta awipacäshinä maticunata.

Tsaypitana awilunga cabrancunapa pununanta pitsag yargunä. Maticunata awir ushasquir Heidipis awilunpa gepanta aywanä. Nircur ricaränä cabracunapa pununanta pitsagta y ogshata gopipagta. Tsaycunata rurar ushasquirna, rucoga yaycunä ruri wayinpa.

Nircurna gerucunata ashinä Heidipä sillëtata rurapä-nanpä. Tsayna sillëtata ruraycangantaga Heidita tapurinä: “Heidi, ¿imatamer ruraycä?” nir.

Tsayna Heidi ninä: “Nogapä sillëtatam ruraycanqui gampatanörä, peru mas ichicllata” nir.

Tsayna rucu ninä: “Gammi sï, Heidi, imaycatapis ras tantiyasquinqui” nir.

Tsaypita tardipaypaga vienturna gallanä. Pasaypa vientu gayaraptin Heidega gustapacurrä mayarar shäränä.

Tsaypita tsacanaycaptinna Pedroga cabrata mitsicun-ganpita urätsimunä wichyacacharrä. Tsayta wiyasquir rucoga yargunä Pelluta taripagnin. Payga cabrancunapa chöpintarä cushisha uraycämunä. Heidina cachin aptashgarä yargunä cabracunamanga ricag. Tsaychö shuyacur caycaptin awilunpa cabrancunaga Pellupa cabranpita raquicascärir Heidi cagpa aywayänä. Heidiman chasquirga maquinchö cachita lagwar gallasquiyänä. Pelluna “Aywallä” nir cabran-cunata päsatsicunä Dorfli marcapa.

17

Page 19: Heidi in Quechua

18

Page 20: Heidi in Quechua

Tsaypita Heidega cabracunapa jutintana awilunta tapunä.

Tsayna awilun willanä: “Yullag cagpam jutin Pucutay-sïta y chucu cagpanam jutin Osïtu” nir. Tsaynö nisquir jamaycur yullag cabranpa lichinta gapir gallasquinä.

Tsaynö gapirir Heidita puwatsipänä lichitaga tanta-yogta garananpä. Nircur matinman sirvisquirna: “Heidi, cananga empëñu micucurcur cämayquimanna yarcucuy. Nogaga cabracunatarämi gaycamü pununanman. Gam shumag pununqui” ninä.

Niptin Heidega cushisha tantatawan lichita micucurcur “Gampis, awilïtu, shumag punucunqui” nir yarcucunä cämanman.

Yarcusquirga lluyllucacurcur ras ricogllatana punucas-quinä. Payga ogsha jananchö ima shumagmi punuycunä.

19

Page 21: Heidi in Quechua

3. Heidipä jallgachö täray alläpa alli

Warayninga intipis goyallana rataptin atsicyarrä warä-ramunä. Tsaynö intipa shumag atsicyaynin Heidi punu-cashga caycagta ricchascatsinä. Tsayna payga ras ñuquircur mantsacashga yarpachacur jamaränä. Tsaynö yarpachacur jamaraycangantaga yarpasquinä ganyannin junag imaycata rurangancunapä. Nircur röpanta jaticuscärir yarpamunä: “Canan junag mä ¿imatanash rurashä?” nirnin.

Tsaynö cushishga yarpascamurga awilunta saludanä: “Buënos dïas, awilïtu”.

Niptin paypis “Buënos dïas, ichiclla warmi” ninä. Tsay-pita Pedru cabrantinna mitsicog yaycuraycagta ricasquirna rucoga ninä: “Heidi, ¿Pelluwan mitsicog aywayta munan-quicu?” nir.

Niptinna “Aumi, awilïtu” ninä Heidega cushishgarä. Tsayna “Tsauraga aywanayquipä, cärayquitarä

awicaramuy tagaychö caycag yacullawan” ninä. Nisquiptin Heidi ras cörrir cäranta awicascamunä chipipinganyag.

20

Page 22: Heidi in Quechua

Tsayyag rucoga Pedruman gayacunä: “Pellu, shamuy bolsayquita aparcur” nir.

Niptin Pelloga bolsanta apapänä. Chätsipasquiptinga mircapan wiñapänä juc jatun tantata y jatun quësuta maman mircapanganpitapis mas atscatarä. Tsayta ricaycur Pelloga espantacunä.

Nircurna rucu yätsinä: “Cay tutumatapis apay tsayman cabrapa lichinta gapisquir Heidita junag garanayquipä. Y shumag ricanqui ishquicurpunmantä” nir.

Tsayna änir wamracunaga cushishga jircapa mitsicog jegariyänä. Heidega Pellupa puntantarä aywanäpis. Usya witsanna captin ciëlupis pucutayniynag car chipipir azulrä ricacunä.

Intipa achaynin goyallana rataptin jatusag gagacunapa puntancunatapis pasaypa chipipitsicunärä. Tsay gagacuna-chöga imayca läya lindu tuctog waytacunapis atsicyaycachä-närä. Tsaycunata imaypis mana ricashga car Heidega espan-tashga ricaränä. Tsay waytacunata ricaraptin payta gayay-cagnörä canä.

Tsaypitana Pellu gayanä: “Heidi, apuramuy. Jana jircayag chänapä faltämantsicrämi. Peru ciëluchömi purin anca gayarar mantsacätsicur”. Niptin ras cörrinä pay cagpa Heidega. Alli gewacunapa gatiyaptin cabrancunapis cushishga cumanacurrä aywayänä.

Tsaypita junagpaypana juc jircanman chascatsir, Pelloga gashucashga gewa jananman bolsanta jitaycunä. Nircurna quiquinpis tsay goñuñush gewa jananman jitacas-quir jitaraycangantaga punucärinä. Tsayyag Heidega ñawinpis atsicyaraptinrä lädunchö jamaraycänä gagachö shumag waytacuna tuctogta ricarar. Tsaynö jamaraycangan-taga wiyasquinä junishchö anca gayarämogta.

21

Page 23: Heidi in Quechua

Tsayta wiyasquir mantsacasha Pedruta ricchatsinä: “¡Pellu, ricchay, ricchay!” nir. Niptin Pedru sharcur ricacha-cusquinanpä tsay ancaga junishchö gayarar tumaycämunä. Tsayna ishcancuna ricaräyänä. Tsay ricaraycäyaptinga gaga wagtanpa illacasquinä.

Tsayna “¿Maytä aywasquishga?” nir Heidega tapunä. Pedruna willanä: “Geshun cagpam jegasquishga” nir. Tsaynö niptinna Heidi ninä: “¿Junishchörätsurä

geshun?” Nicangantana “Ima shumagrä cay jircacunachö täray ¿au, Pellu? Peru ¿imanirtä tsay ancaga alläpa gayaran?” ninä.

Tsayna Pedroga mana imatapis niyta puëdir “Tsay-nömer wagan” nisquinällana.

Nircur cabrancunaman ticrasquir wichyapasquiptin cabrancunaga cushisha wagranacuraycar, cumanacuraycar cörriyänä paycuna cagman. Tsaypita asicachar cabracu-nawan Heidi pucllashanyag, Pedroga uchupacuy örana captin mircapancunata jipimunä micuyänanpä. Tsaypitana rucu yätsingannö yarpasquir tutumaman lichita gapinä Heidipä. Nircurna jamaycur cushisha micuyänä.

Micuycäyashanta Heidega quiquinpa cagta tantatawan quësuta jatullanta paquisquir “¿Munanquicu, Pellu? Noga micurö atscatanam. Gam munarga caycunata micucurcuy” ninä.

Tsaynö niptin Pedroga ricaränä: “Paynö carga micuy-nïta garacuycullämanräcu” nir. Chasquiytapis munanärätsu: “Ardëllachi niman” nir. Nicashantaga chasquisquir ras micusquinä.

Tsaynö micupacurirna Heidega tapunä: “Pellu, cananga willamay cabracunapa jutintana”.

22

Page 24: Heidi in Quechua

23

Page 25: Heidi in Quechua

Niptin Pedroga ras juc-jucllayllarä willar ricatsinä: “Jatun cagpam jutin Magallïsha. Tagay cabraga alläpa mana allim. Llapanwanpis feyupam maganacun. Uyulla cagpanam jutin Campanïlla. Ichiclla cagpanam jutin Blancanieves. Y ishcay cagpanam jutin Pucutaysïtawan Osïtu” nir.

Blancanievesga goyasquinä wagaycällar. Tsaynöta ricar Heidega cuyapar cabrata macallacurcur Pedruta tapunä: “Cayta allauchi ¿imatä päsashga?” nir.

Niptin Pedru willanä: “Mamanpämi llaquin. Ganyan semänachömi mamanta ranticuyashga” nir.

Tsayna Heidega Blancanievesta “Ama wagaytsu. Goyay-goyaypis nogawanmi pucllashun” nir millgayninchö shullpapar catsinä mana llaquicunanpä. Niptin Blancanie-vesga mana wagaypana umanta cuyutsipänä. Tsaynö cayca-shantaga cushishgana waquin cag cabracunawanpis puclla-yänä.

Heidipa awilunga cabrancunata feyupa cuyanä. Tsaynö shumag ricaptin Pucutaysïtawan Osïtoga llapan cabracuna-pitapis mas werarä cayänä.

Tsaypita Heidiwan Pedru parlar jamaraycäyangantaga ricasquiyänä Campanïlla gagapita pasaypa ishquiycämog-tana. Tsay cabraga alli gewata ricar imatapis mana tantiya-cuypa feyunninman yaycuycunä.

Tsayna Pedroga cörrinä cuncanpita ras tsarircuyta munar. Peru payga llutscacar ishquicurpunä gewa jananman. Tsaynöpa jucag chaquillanpitana Campanïllataga tsarircunä. Tsayna cachaycunanta munar Campanïllaga gayaränä. Peru tsararayta mana puëdirna Heidiman gaya-cunä tsaräshinanpä.

Heidega musyanäna imata rurananpä cagtapis. Tsayna chasquirga gewata juc aptayta achusquir, alli shimillanpa parlapänä: “Shamuy, Campanïlla. ¡Ama tsaynöga caytsu!

24

Page 26: Heidi in Quechua

¿Manacu tantiyanqui tsay läya feyunninchö cangayquita? Tsaypitaga wanogpäpis ishquicurpunquimanchir cargan” nir. Niptin Campanïllaga ras ticrarcunä pay cagman. Nircurna micur gallarinä Heidi aptaraycashan gewataga.

Tsaypitana Pedroga Campanïllata cuncapita tsarircur apanä waquin cag cabracunaman tacunanpä. Tsay cabra- cunaman chaycatsirga magayta munanä. Tsayta tantiyasquir Campanïllaga waquin cag cabracunaman geshpir chöpin- cunaman jaticärinä.

Tsayna Heidi ninä: “¡Allauchi! ¡Tsay cabrata ama magaytsu, Pedru! Masqui ricaycuy mantsacagta. ¡Manam maganayquita munätsu!” nir.

Tsay llutan rurag cabrapa janan sharcuptin Pedroga Heidita ajanasha ricaränä. Y Heidipis tsaynölla ricapänä, Campanïllata magayta munashanpita. Tsaynö ricapaptinna umpuycur “¡Tsauraga aywacutsunpis! Peru waray itsanga quësuyquita paquipämanquipä ¿au, Heidi?” ninä.

Niptin “Ajä, tsaytaga cada junagpis garashayquichir. Peru itsanga ama maygan cabratapis maganquipätsu” ninä.

Niptin Pedroga “Aumi, cananpitaga manam magashä-natsu” ninä.

Tsaypita inti ullunaptinnaga gagacunapis pucayayca-chanäna. Tsayta imaypis mana ricashga car Heidega mantsa-casha ninä: “¡Pedru, tagayranga gagachö ancapa geshunta nina rupaycanga!” nir.

Tsayna Pedroga ninä: “Ä upa, tsayga rupaycantäcu. Tsaynöchä cada junagpis ruracan. Nircurrämi canganman ticranga” nir.

Niptinna yapay Heidi tapunä: “Peru ¿imanirtä tsaynö ruracan?” nir.

25

Page 27: Heidi in Quechua

Niptin “Tsaytaga nogapis manam musyätsu ari” ninä Pedroga.

Tsaypitana gagachö ninanö atsicyaräga illacärinä. Tsayna Pedru ninä: “Tardinam. Acuna, gaticushunna,

Heidi. Waraynam ricanqui yapay tsaynö ruracagta”. Niptinna “¿Rasunpacu itsanga nicämanqui?” ninä

Heidega. “Ari, rasunpachir nicäshayquega. Acuna aywacushunna

manarä tsacashanyag. Cada junagpis tsaynömi ruracan” nir willapänä.

Tsaynö niptin Heidega imaniyta mana puëdir upällalla yarpachacunä, gagacunachö imaycata ricashancunapä. Tsay-pitaga änir cabrancunata gatircurna uräcuyänä. Heiditaga awilun shuyacuycänäna genwancunapa jawanman jamaycur. Awilunta ricasquir Heidi cörrillapa aywanä maca-llagnin. Tsaymanna Pucutaysïtawan Osïtupis cachita mañacur chäyänä.

Awilunta macallarcur “Aywallay, Pedru. Warayna tincushunpä” nir gayacurinärä Heidega.

Tsaynä Pedrupis “Tsauraga warayna yapay mitsicog gatishunpä” nir aptaraycashan geruta cuyutsipayllaparä illa-casquinä gagacuna wagtanpa.

Tsaypitana Heidega awilunta willapänä: “Canan junagmi itsanga, awilïtu, imaypitapis mas alläpa cushishga goyaycurö. Imaycapis allillam caycusha” nir willapaptin awilunga cushinärinä.

Tsayna awilun ninä: “Heidi, cananga ayway awicamuy shumag. Awicamushayquiyag noga cabracunata gaycapacus-quir yanucaycämushä” nir.

Tsaypita micur ushasquiyaptinpis Heidega tsay ichiclla bancuchö jinallarä jamaraycänä. Tsayna awilunta ricapay-

26

Page 28: Heidi in Quechua

cangantaga tapunä: “Awilïtu, ancaga ¿imanirtä jircachö alläpa gayaran?” nir.

Niptin awilun mayaraycashantaga ricarcur ninä: “Payga Dorflichö tag runacunatam tsaynö gayapan: ‘¡Allauchi! Gamcuna manam noganötsu cayanqui. Tsay ichiclla marcachö llapayquicuna tallucashgalla tärarmi jucniqui, jucniquipis chiquinacur caycäyanqui. Caychöga noga quiquillä täcü, ima cushishgam mana pipis chiquishga’ nir. Tsaycunatam nin, ichiclla wamra” ninä.

Tsaynö ajanashgamanpa parlapaptin Heidi mantsacas-quinä. Tsaypita rätunninta yapay tapunä: “Awilïtu, ¿imarä cargan, gagacunachö ninanö tsaregcunaga?” nir.

Tsaynö tapuptinna awilun willanä: “Inti ullunaptin achayninmi gagacunachö nina tsariycagnörä ruracan. Imayca colormanmi ticranpis. Tsacanaycaptinrämi gagacu-napita atsicyaycachar illacasquin” nirnin.

Tsaynö shumag tantiyatsiptin Heidega cushishga wiya-ränä. Tsaypita punucuy öra captinna Heidega altuspana yarcucunä.

27

Page 29: Heidi in Quechua

4. Heidi Pedrupa awilanta watucan

Tsaypitaga cada junagna Heidega Pelluwan cabra- cunata mitsicog gatiyänä jircapa. Heidega alläpa cag alli wamra canä. Jirca vientupa wallwallyayninwan mana ni ima geshyapis yachanätsu. Goyacunapa alalaywan, intipa achayninwan cäranpis puca pucarä canä. Payga pishgu- cunanö cushisha täcunä mana imapäpis yarpachacuypa. Imaycatapis musyaytarä munar tsacaycunapaga awilunta tapupänä ricangancunapä.

Tsaypitaga alalay tamya tiempuna gallanä. Pasaypa alaptinna Heiditaga awilun mana munanänatsu Pelluwan mitsicog aywayänanta. Tsaynö mana munarna ninä: “Alläpa vientushan öraga vientullapis wicaparishunquim, ichiclla Heidi” nir.

Juc goyamanga rashtaycarna waräramunä y goyasqui-näpis tsaynö rashtaycällar. Tsaynö rashtallana captin Pellupis manana cabracunata mitsicog gatinänatsu.

Juc cutichöna pasaypa rashtaycar warämusha captin Heidiwan awilun ruri wayincunachö jamaraycäyashantaga

28

Page 30: Heidi in Quechua

wiyasquiyänä puncuta tacacogta. Tsayna rucu yargusquinan-päga Pellu chasha canä. ¡Allauchi! Pelloga aywaycunä nänichö rashtatapis pitsapayllapa.

Tsayna rucu ruri wayiman päsaratsirga asicur nina: “Tullpa lädunllapa jamacamuy, Pellu”. Niptin Pelloga tullpa cagman jamaycangantaga tsaychö Heidi caycagta ricaycur cushishgarä jamasquinä.

Alatsicur tullpa lädunman jamaycuptin goñuñuywan Pellupa jananpita rashta tsullur gallaycunä. Tsayna chaquinman atsca yacu gochacaptinna Heidega asipänä.

Tsaypitana rucoga Pedruta ninä: “Pellu, cananga cabra-cunata mananam mitsicunquinatsu. Papiltawan läpiztanam tsararänayqui” nir.

Tsaynö niptinna Heidega ras tapurinä: “¿Imanirtä ‘Papiltawan läpiztanam tsararänayqui’ ninqui, awilïtu?” nir.

Awilunna willanä: “Cay tiempucunaga jircapa manam cabracunata mitsicog gatintsicnatsu. Pununallanmannam garantsic. Y wamracunanam escuëlapana aywayänan” nir. Tsaynö nisquirna “¿Imanö ninquitä, Pellu? Gampä ¿tsay-nöcu manacu?” nir tapunä.

Tsayna “Rasun cagllam tsayga, tiyuy” ninä Pelloga. Tsaynö rucu parlapäriptin Heidega escuëlapä tapucu-

llarna canä, Pellu parlanantapis mana consientiypa. Tsaynö unaymanpa escuëlapä parlarirna “Cananga

micuy öranam. Micushunna” ninä rucoga. Nisquir micuy-tana garacunä. Tsayna charquitawan tantata juc matillaman garariptin Pedroga ñawintapis mana cuyutsiypa micog-micogrä ricaränä. Allauchi Pedroga tsaynö canä alli micuy-cunata unayna mana yawashga car.

Tsaypita micur ushasquirna Pedroga “Aywalläcuna. Jucag domingunam cutimushä” ninä. Nicangantana Heidi

29

Page 31: Heidi in Quechua

cagman ticraycur “Heidi, awilïtämi gam watucag shamunay-quita munan” nisquir aywacunä.

Tsayna Heidega chacwanman watucag aywaytana yarpänä. Tsaynö yarparpis aywanätsu pasaypa rashta captin.

Tsaypita waraynin goyamanga shumag inti atsicyarna warascamunä. Tsayna rucoga Heidita ninä: “Waway, Pedrupa awilanman watucag aywanapä jacuyquita agshu-camuy” nir.

Niptin Heidega jacunta agshucunä. Y quiquin rucupis shumag juc jacuwan wancurcur Heidita aparicunä. Nircurna tucrunta tsarircur nänicunachö rashtata pitsapayllapa uräyänä chacwanman watucagnin.

Tsayna änir Pellupa tsuclla wayinman chasquinä rucoga Heidin aparicushga. Nircur apariyninpita pascasquir willanä: “Heidi, cananga Pellu cagman chäramuruntsicnam. Mä yaycuy. Peru itsanga manarä patsa tsacaptin cutica-munqui” nir. Nisquir empëñu cuticunä wayinpa.

Tsaypita Heidi tsuclla puncuta quichasquir yaycusqui-nanpäga ishcay warmicuna juc cuchuchö jamaraycäyänä. Chacwan cäga putscacur caycänä. Tsayta ricaycur Heidega “Paymi may Pellupa awilïtan” nir yarpasquinä shongu-llanchö. Jucag warmina Pellupa röpanta jiracur jamaray-cänä. Tsay cag warmega canä Pellupa maman, Brigida.

Tsayna Heidi “Buënas tardis, awilïta. Nogam watucag-niqui shamurgö” nir ichiclla maquinwan tsarircunanpä chacwan cagman witipänä.

Tsaynö nir maquinwan tsaripaptinna chacwanga ninä: “Heidi, maquiquega alläpachä achachaycun” nir.

Tsayna Heidega ninä: “Awilïtümi jacuwan shumag wancurcur cayyag chätsimashga. Tsaymi alay yaycamash-gatsu”.

30

Page 32: Heidi in Quechua

Nicaptinna “¿Rasunpatsurä tsay rucu cayyag urayca-musha?” nir parlar ticrarcunä wawan Brigidaman.

Tsayna “Mamay, ¿peru Heidi quiquillanga shamunman-räcu?” ninä Brigidaga.

Niptinna chacwanga “Tsauraga rasun cagllachir cargan Pellu willapämangantsicga” nisquirna “Brigida, mä shumag willamay cay wamra imanö cangantapis” ninä.

Tsayna Heidita cösa ricapaycur willanä: “Payga ichic-llam, mamannö uyulla. Yana ñawiyog, goshpu agtsa papä-ninnö. Y rucu ricogllam canpis” nir.

Tsaynö parlayaptin Heidega jamaraycänä chacwanpa tsucllanta vientu cuyutsegta ricarar. Pasaypa vientu gaya-raptin mayaraycangantana: “Awilïta, tsucllayquitaga allitsa-tsiyanquiman ari. ¡Ricaycuy, vientuwan imanömi cuyun mantsariypä!” ninä.

Tsaynö nir parlapaptinna chacwan ninä: “Manam gamnö waway ricayta puëdïtsu. Gayaragllatam wiyä. Y manam cuyutsinllapistsu. Alläpa vientushan öraga ogshan-cunatapis chipyaypam apacun. Tsaymi punucurpis mantsacä feyupa gerucunapis janämanchir shushucarpamunga” nirnin.

Tsayna Heidega tapunä: “Awilïta, ¿imanirtä allitsatsi-yanquitsu?” nir.

Niptinna “Noga manam puëdïtsu. Brigidapis manam puëdintsu. Y Pelloga manam allitsayta yachantsu” ninä chacwanga pasaypa wamayashga.

Tsaynö willaptinna “Peru imapis päsaycuyäshupti-quega..... ¡Ricaycuy masqui gerucunatapis imanömi cuyutsin!” ninä.

31

Page 33: Heidi in Quechua

32

32

Page 34: Heidi in Quechua

Niptinpis “Manam ari ricayta puëdïtsu, wawasïta” ninä chacwanga.

Tsayna Heidi ninä: “Puncuta quichascamuptï atsicyay yaycamuptinga ¿ricanquimantsurä?”

Niptinna “Puncutapis ardëllanachir quichaycamun-quiman. May läya atsicyaptinpis mananam ricayta puëdïtsu” ninä.

Tsayna Heidega “¿Ima jampillatarä tariycüman cay awilïtapa ñawin ricaycunanpä?” nir pasaypa llaquicur yarpachacunä.

“Achaycaptinpis nogapäga imaypis tsacayllanachir canga, hïja” ninä chacwanga.

Tsaynö parlapaptin Heidi wagaparna ninä: “Awilïta, ¿manatsurä pillapis jampiycushunquiman?”

Niptinna “Manam pipis jampimayta puëdinnatsu” ninä chacwanga.

Tsaynö parlapaycangantaga Heidi llaquipar masna waganä. Tsayta wiyasquirna chacwanga margarcur shoganä: “Ama wagaynatsu, waway. Noga manam alläpa llaquicütsu ni yarpachacütsu. Diosnintsic imaycatapis camangancuna-taga yarpaynïllachönam ricaycä. Gam imaycatapis parlapas-camaptiqui shongüpis atsicyärisham. Y alläpam cushicü watucaycamangayquita”. Nisquirna “Mä, lädüllaman jamay-camur awilïtuyqui cagchö imaycatapis rurashayquicunata willapäramay” ninä.

Tsayna Heidega wegintapis pitsacusquir willapänä awilunwan imanö cayanganpäpis: “Awilitöga nogapämi juc sillëtata rurapaycäman. Vientushan öraga wayintam allitsan. Y noganam jircacunachö cabracunata mitsicü Pedruwan” nir.

33

Page 35: Heidi in Quechua

Tsaynö niptin chacwanga upällalla wiyaparänä. Nircurna ninä: “¿Wiyanquicu, Brigida, Heidi tsaynö willacu-shanta? Manam runacuna rimayashannöllatsu canä. Runa-cuna rimayaptin nogalläga ‘Mana alli rucuchi’ nillargämi” nir. Tsaycunata Heidi willapasquiptinrä chacwanga tantiya-cusquinä jallgachö täcog rucu alli cashanta.

Tsaynö parlar täcuycäyaptin escuëlaman liyeg aywa-shanpita Pelloga puncuta quichasquir yaycurinä. Yaycurip-tinna chacwanga “Pellu, ¿tardinacu? ¡Canan junagnöga manam ni imaypis rasllaga öra aywashgatsu!” ninä.

Tsaychö Heidi jamaraycagta ricaycur Pelloga pasaypa cushiycunä.

Tsaypitana awilanga Pedruta tapunä: “Pellu, ¿allicu estudiuyquichö caycanqui?” nir.

Niptin “Imaypis cangänöllam, awilïta” nir willanä. Tsayna “Y tsauraga shumagllaga manachir yachan-

quitsu. Nogalläga shuyacullä cananyäga ‘Shumagnachir yachacun’ nirmi” ninä.

Tsayna Heidi tapunä: “Awilïta, Pellu ¿imatatä yacha-cunan cargan?” nir.

Niptin chacwanna ninä: “ ‘Pellu liyiyta yachasquirga caychö rëzu librullätapis liyipaycamanganachi’ nïmi. Tsay libruta liyipäyämangantapis may gongaycänam” nir.

Tsayta parlaycäyaptin Brigida nircunä: “Tsacaycannam. Actsitana tsaritsimushä” nir.

Y nisquiptin Heidega jamaraycashanta wap sharcus-quinä: “Raslla öra aywasquisha” nir. Tsayna “Aywacünam, awilïta. ‘Manarä tsacaptin cuticamunqui’ nimaranmi awilïtü” nirna puncu cagman witipänä.

Tsayna “Nogapäpis rasllam öraga päsasquishga” nir llaquinasha chacwanpis ninä. Tsaynö nisquirna “Ama

34

Page 36: Heidi in Quechua

waway, tsaynöga yarguytsu. Aläshunquim. Imallawanpis wancucuy” ninä chacwanga.

Niptinga “Awilïta, noga manam alatsicütsu. Ni geshyä-pistsu” ninä.

Nicaptinpis Pellutaga chacwan mandanä: “Heidi, agshucunanpä jipipämuy juc jacuta. Nircur ayway wall-quinqui”. Nicashantaga “Tsaynö yapaypis yarpag-yarpag watucaramanqui ari, Heidi” ninä.

Niptinna “Aumi, awilïta. Imallayquipis apacurcurmi cutiramushä. Y cananga aywallä, awilïta” nir mutsapaycur aywacunä Heidega.

Tsaynö nisquir puncu cagpa Heidi yargusquinanpäga awilun yaycuraycänäna apananpä. Tsayna Heidi wagta-chöna caycagta ricaycur awilun ninä: “Tsaynö örallawan wayiquita yarpangayquita cushicümi, Heidi” nir.

Tsaypita Pelluwan maman ricaraycäyaptin Heiditaga awilun jacuwan aparicurcur jegaratsinä. Tsaytana willayänä chacwantaga.

Tsaynö willayaptin chacwanga “Ojalä ama tsay rucu michaycunmantsu, yapay watucamag cuticamunanta. Pay watucaycamaptin shongüpis atsicyärisham. Cananga cushishgam quedarillä. Allitam ruraycallämashga parlapä-mashancuna” ninä.

Tsaypita awilunwan aywaraycar Heidega imaycatapis ushaypa usharrä willapayta munanä. Peru chachac wancushga carnin parlapayta mana puëdinätsu. Wayincu-naman chasquiyaptin itsanga imaycata willapänä. Nircur ninä: “Awilïtu, waray atsca ogshata, atsca geruta, y chillï-wata apacurcurmi aywanqui allau chacwanpa tsucllanman allitsag. Pasaypa vientuptin allauchi tsucllanpis juchunay-cannam” nir.

35

Page 37: Heidi in Quechua

Tsayna rucoga ninä: “ ‘¿Awiluyqui tsuclläcunaman alli-tsag shamutsun’ niyämushuruyquicu?” nir.

Heidina ninä: “Manam niyämashgatsu. Peru imanö captinpis allitsapag chaptiquega feyupachir cushiyanga. ¡Allauchi! Chacwannäga alläpam mantsacan tsucllanta vientu juchunätsiptin. ¿Rasunpam aywar allitsapaycamun-quiman, awilïtu?” nir.

Niptin rucoga “Aumi hïja, waraytämi allitsapag aywashä” ninä.

Tsayna warayninga rasunpaypapis ogshata geruta apacurcur uräyänä chacwan cagpaga. Chasquiyaptin Heidega ruri tsucllaman rasrä yaycurinä y awilunna wagtachö tsucllata allitsar quedanä. Ruriman Heidi yaycu-raycagta tantiyasquir chacwanga cushinä.

Rucu tsucllata allitsaptinna geruncunapis cuyur gallay-cunä. Tsayna chacwan jamaraycangantaga mantsacashga “¡Wag jau! ¡Diosmiyu! Tsucllalläga juchucarpamunchi imachi” ninä.

Tsayna “Awilïta, ama mantsacaytsu. Gam manana llaquicunayquipämi awilïtü tsucllayquita allitsaycämun” nir Heidega willanä.

Tsayna chacwanga tapunä: “¿Rasunpacu allitsaycä-llämun?” Nisquir wawan Brigidataga ninä: “¿Wiyanquicu Brigida, rucu tsucllantsicta allitsaycämunganta? Ayway nimuy, cayparä yaycaramunanpä nogallä cushicuypita yusulupägicur agradecicurinäpä” nir.

Niptinna Brigidaga yargusquir rucuta gayanä. Gayap-tinpis payga ushayta munar jinalla allitsaycänä gerucuna jipicaycagcunatapis shumag watapaypa.

Tsaynö allitsar ushaycaptinna, inti ullunaycagtana ricasquir Heidega ras yargunä awilun cagpana wayincunapa aywacuyänanpä negnin.

36

Page 38: Heidi in Quechua

Allau tsay pagasga chacwan mana yarpachacuypa shumag punuycunä.

37

Page 39: Heidi in Quechua

5. Rucuta watucagnincuna ajätsiyan

Tsaypitaga quimsa wata masna awilunwan Heidi täcu-yangan päsarinä. Puwag (8) watayogna Heidipis canä. Heidega awilunwan juntarar imayca ruraytana yachanä. Y Pellunöna cabracunatapis cösa mitsicunä.

Marzu quillachö juc goyamanna, yana röpashga juc rucu runa wayinman witsaraycagta Heidi ricasquir feyupa mantsacänä. Tsay runatanö imaypis mana ricashga car mantsacasha ricaränälla. Tsay runaga Dorfli marcapita tayta cüra canä.

Tsayna cüroga rucupa wayinman yaycuraycarna Heidi pasaypa mantsacagta ricar ninä: “Au llullu. Ama mantsacasha ricarämaytsu. Nogaga llapan wamracunapa yanasanmi cä. Gam may Heidim canqui”.

Niptinna “Aumi, señor, Heidim cä” nir rasrä willarinä. Tsayna cüraga “¿Maytä awiluyqui? Paywan parlaytam

munä” nir tapunä.

38

Page 40: Heidi in Quechua

Niptin Heidi ninä: “Rurichömi caycan. Gerupita cucha-racunatam ruraycan marcapa ranticog apananpä. Shamuy, señor. Noga yaycatsishayqui” nir maquipita tsarircur yaycaratsinä awilun rurichö arucuycagmanga.

Tsayman yaycaratsiptin tsay cüraga Heidipa awilunta witiycur saludarinä: “Buënos dïas, alli amïgullä” nir.

Tsaynö parlapagta wiyasquir rucoga arucuycanganpita wap ñuquircur cürata ricarcunä. Tsay cürawanga Heidipa awilun reginacuyänä unay Dorflichö tärashanpitana. Tsaynö ricapaycashantaga “Buënos dïas, tayta cüra” nir contestarinä rucupis.

Tsayna cüraga ninä: “Don Esteban, gamwan parlagmi noga shamurgö. ¿Imata ruraytatä yarpaycanqui cay wamrapä?” nir Heiditaga ricarcunä cüraga.

Paypä parlaycäyashanta wiyananta mana munar, Heidi-taga awilun ninä: “Heidi, ayway cabracunata cachin garay-cämuy. Itsan noga gayacamuptïrä cutimunqui” nir. Tsaynö nipayllapa cachasquinä, cürawan ishcancunalla parlacuriyä-nanpä.

Tsayna Heidi yarguriptin cüraga bancuman jamaycur ninä: “Tagay willcayquita escuëlaman churanquimanmi, cuyay amïgu. Yapay cay watapis mana liyillarga manam cacunmantsu. Atsca cutinam profesorcunapis parlapäyäshu-ruyqui escuëlaman churanayquipä. Peru gam manam cäsu-cunquitsu” nir.

Tsayna rucoga ninä: “Noga manam willcäta escuëlaman churayta munätsu” nir.

Niptinna “Tsauraga ¿imata ruraytatä yarpaycanqui willcayquipä?” ninä cüraga.

Tsayna “Manam noga imata ruraytapis yarpärätsu. Shacshacutsun cabracunawan y jirca ashmacunawan.

39

Page 41: Heidi in Quechua

Tsaycunawan shacsharga manam llutan ruraycunata yacha-cungatsu” ninä.

Tsaynö parlapaptinna “Tsauraga gam nishayquinö cacutsun, amïgu. Peru imanö captinpis cayllachöga liyiyta gellgayta yachacunmanräcu escuëlaman mana churapti-quega. Payga manam chucaru llullu ashmatsu. Tsay will-cayqui watanpitaga cada junagmi escuëlaman aywanan” ninä.

Tsayna rucoga ajanashana parlapänä: “¡Noga manam ni imaypis willcäta escuëlaman churashätsu!” nir.

Tsaynö nisquiptinna cüraga rucuta pasaypa ricapänä: “¿Imanöpatä cayta tantiyaycatsïpis?” nir.

Nicashantana parlapänä alli shimillanpa: “Alli caychöga Heidita escuëlaman churanquimanmi, cuyay amïgu. Gam musyangayquinöpis willcayquita escuëlaman churayta mana munaptiquega nogacunanam obligayä-shayqui churanayquipä” nir.

Tsaynö niycuptinnäga ajacurcur “ ‘¡Obligayäshayquim’ nimanquicu! Musyay, tayta cüra. Manam cay patsachö ni pipis nogata obligamangatsu. ¿Chuscu öra aywaytachi rash-tata noga pishi wamräta cachaycäshä? ¡Manam ni imaypis noga cachashätsu! Payga pishillarämi” ninä mas ajanasha ñawinpis saltanaptinrä.

Tsaynö niptin cüraga tantiyasquinä rasun cagllata parlapaycanganta. Y tsaypita yapaypis alli shimillanpa parlapänä: “Rasun cagllam tsay nicashayquega, amïgu. Alayta caruta puregpä rasunpapis payga pishiycanran. O managa gamri, Dorfliman tärag shacamuy, tsaychö llapan runacunawanpis juntaräcunantsicpä. Nogallä manam tanti-yallätsu imanir cay jallgachö quiquillayqui imayca chucaru ashmacunanö täcungayquitapis” nir.

40

Page 42: Heidi in Quechua

Tsaynö niycuptin rucoga masrä ajanacurcunä. Y ninä: “Tayta cüra, noga parlarcamushätarä wiyarcamay. Nogapa manam pïnïpis Dorflichö cantsu. Tsaychö tagcuna llapanpis chiquiyämanllam. Tsaynö chiquiyämaptin noga masrämi rabianä. Caychöga noga mas allim cacü, mana pipis chiquishga, gagacuna lädunllachö, chipipegrä ciëlu jawa-llanchö y shumag waytacuna rurinllachö. Tsaymi willcäga caychö ima llutancunatapis yachacungatsu, ni manam wiyangatsu runacunapa mana alli parlacuynincunata ni ruraynincunata. Manam, tayta cüra, ädisirpis marcamanga tärag urämantsu. Quiquï cawaycarga caychömi willcäta ashmacushä y ricacushä marcachö lluta cawaypita. Cananga aywacuy upällalla. Manam masta wiyayta, ni masta parla-munayquita munänatsu”.

Tsaynö niptinpis cüraga parlapaycänärä: “Aumi, cuyay amïgu, peru nogapis mastarä nircushayqui. Tsaynö llutan- cunata parlangayquipita Diosnintsicmanmi perdonninta mañacunayqui. Imanö captinpis Dorfliman shamunquim täränayquipäga unay alli amïgu cangantsicnö cacunapä” nir.

Tsayna rucoga ninä: “Gam yarpashayquicunaga llapanpis allillam. Peru yapaypis nircushayquirä. Manam willcä aywangatsu escuëlaman. Y nogapis manam urämu-shätsu marcaman tärag” nir.

Niycuptinna cüraga “Tsauraga Diosnintsicmannam gampä mañacamushä chucru shonguyquita pascacaycatsi-nanpä” nir parlapasquir wamayashga puncu cagpa yargu-cunä.

Cürapa watucacuynin y parlapäcuynincuna alläpa ajanaycatsinä rucutaga. Heidi parlapaptinpis ni imata contestanätsu. Almorzay örana canä, peru rucupaga ajanaynin mana pascacaycunätsu. Tsay junäga puntacunata-nötsu mana shumag micuyänäpis. Ni Heidipis mana aywa-nänatsu Pellupa awilanman watucag. Tsaynö ajanasha

41

Page 43: Heidi in Quechua

carnin rucoga Heidita maypapis aywananta mana muna-nätsu.

Tsaypita almorzar ushasquir Heidi maticunata churapa-cuycaptinga jucna watucacöga yaycuraycänä rucupa wayin cagmanga. Tsaypita Heidi ricarcunanpäga juc jipash alläpa shumag röpashga chasquinä. Payga canä Heidipa tiyan Edita. Edita ruriman yaycurinanpäna rucoga upälla mana imatapis parlacuyllapa aruyninta arucuycänä. Editaga Heidipä parlar gallasquinä, imayca wayta tuctuycagtanörä tarishga car. Tsaynö parlaptinpis rucoga ajanashga car Editataga cäsupänapistsu.

Tsayna ninä: “Tiyuy, Heidita jagipaycushäwan may alläpam ñacaruyqui. Gamta Heidita mana jagiparga manam aruyta tarïmantsu cargan. Tsaynö captinpis paypä yarpacu-shalla carmi shamurgö. Waray warantin sobrinä imallapis cangachi” nir. Nicashantaga upällacurcunä, rucu mana cäsu-pagnö captin.

Tsaypita yapay Editaga parlar caynö ninä: “Heidilla-pämi yarparäcurgö pagasta junagtapis. Tsaymi canan shamurö payta apacunäpä. Tiyuy, mananam ishcantsicpis paypäga yarpachacushunnatsu”. Nisquirpis ninä: “Tsay noga arushä wayiyogpam capun juc amïgun feyupa rïcu, capogyog. Täranpis alläpa cag alli wayichömi Francfort marcachö. Tsay runapam juc geshyagyasha wamran capun pasaypapis mana pureg. Ruëdayog sïllallachömi jamarä-cunpis. Cumayllaparämi puritsiyanpis. Allauchi tsay wamra tsaynölla goyay-goyay jamaräcur alläpam ajayan. Japayta mana puëdir manam escuëlapapis aywayta puëdintsu. Wayinman aywaycur juc profesorllam yachatsinpis. Tsay wamrapaga jutin Lauram. Unaypitanam paypa wallquinpä wiñay mayinmanpata juc wamrata ashiyta yarpäyargan. Juc cuti llävi tsararag empliyädan parlapascamaptinga noga yarpasquirgä Heidipämi” nir. Tsaynö niptin rucoga shimin-tapis mana cuyutsiypa umpuräcunä patsata ricarällar.

42

Page 44: Heidi in Quechua

Tsay parlapanganta mana cäsuycaptinpis Editaga jinalla parlaycänä: “Tsaymi tsay llävi tsararag empliyädan feyupa cushishga Heidipä willasquiptï. Cay cawaynintsicchö manam pipis musyantsictsu imanö canantsicpä cagtapis. Tsay geshyagyashga Laura wanuycuptin imaptinga tsay rïcu runaga Heidita gorirpis goricungachir quiquinpa tsurintanö cuentananpäpis” nir.

Tsaynö jinalla parlaycaptinna “¡Manaräcu parlar ushay-cunqui!” nir rucoga ajasha ñuquircunä.

Tsayna Editaga “Tiyuy, cay alli novedäta willapaptï ajananquim ëllu” nicangantaga yarpachacusquinä llapan parlapashancunata. Nircurna yapay ninä: “Mä, ¿pirä mana cushicog caycunman tsay läya alli aruyta tariycarga?” nir.

Niptinna rucoga ninä: “Tsay läya alli aruymanga pipa maypa wamrantapis apacuy. Heiditaga manam apanquitsu. Payga caychö cushishgam cacun” nir.

Niycuptin Editaga tantiyasquinä rucu Heidita cachayta mana munanganta. Tsayna ninä: “Tiyuy, Dorfli marcachö llapan runacunam parlayan, Heidi gampa maquillayquichö car, imayca chucaru ashmanö shacshacunganta. Gam manash escuëlamanpis churayta munanquitsu. Misacog aywanantapis manash munanquitsu. Payga puwag (8) wata-yognam, y noga manam munätsu, mana liyillar shacsha-nanta” nir.

Tsaynö parlapaycaptinna rucoga “¿Imanö ninquim? Caypita ras yargucuy, warmi. Manam gamta ricaytapis munätsu” ninä pasaypa rabianashgana.

Tsaynö rabianashga rucu niptin Editaga awantacu-nätsu. Tsayna paypis pasaypa gayapaypana ninä: “Gam ‘Aywacuy’ nimaptiquipis sobrinäta mana aparga manam noga caypita yargütsu. Paytaga nogam ricanä. Gam apacu-näta mana munamaptiquipis cay marcachöga llapan runacu-napis nogapa janällam sharcuyanga. Quejamaptiquinäga

43

Page 45: Heidi in Quechua

mas allim canga. Tsaychö gam mana allicunata rurangay-quita nimuptï manam tsayga gamta gustashunquitsu. Tsay-cunata ninacushgaga manam pitapis gustamashwantsu” nir.

Tsaynö gayapaycaptinna “¡Upälla cay, puricog!” nir rucoga mësatapis cutacachärinärä. Nircurna ninä: “Apayta munarga tsay wamrata apacuy. Gam puricog mayiquiman ticratsiy. Ama yapay-yapay cutimunquitsu tsay plümapäcush tsucuyquiwan ishcayqui. ¡Manam gamta ricayta ni parla-payta munätsu!” nir. Tsaynö nisquir rabianasha wagtapa yargusquinä.

Tsayna Heidi ninä: “Tiyay Edita, awilïtüta ¿imatatä ajanascatsirguyqui?”

Niptin Edita ninä: “Aywacushun, Heidi. Ama tsaynöga caytsu. Mas rätutaga päsacäringam rucupa ajanaynin. Ras listacamuy aywacunapä” nir.

Tsayna Heidega ninä: “¿Maypatä aywacushun? Noga manam caypita maypapis aywayta munätsu. Manam quiqui-llanta allauchi awilïtüta jagiyta munätsu” nir.

Parlapaptinna tiyanga ninä: “Ama upaga caytsu, Heidi. Gam maypapis aywacunayquitam payga munan. ¿Manacu wiyaruyqui parlagllatapis? Caypita alli marcacunapa yargu-currämi yachacunqui alli ruraycunata. Cananga regimun-quim Francfort shumag marcata. Tsaychöga juc rïcu runapa wayinchörämi täranquipis” nir.

Tsayna Heidi tapunä: “Peru tiyay, mana yachacarga ¿munangä öratsurä cuticamushä?” nir.

Tapuptinna “¡Aumi, munashayqui öram cutica-munqui!” nir parlapagnölla, Editaga Heidipa röpanta gepis-quir wagtapana yargaraycätsinä Francfort marcapa aywacu-yänanpä.

Nicangantana Heidi mana tantiyashanlla maquipitaga janchacushana segitacuycagta uräraycätsinä.

44

Page 46: Heidi in Quechua

45 45

Page 47: Heidi in Quechua

Pelluna yantan aparicusha wayinpa aywacuycänä. Tsayna Heidi tiyanwan uraraycagta ricasquir gayacunä: “Heidi, ¿maypatä aywacunqui?” nir.

Gayacuptinna “Francfort marcapam aywaycä” nir Heidega nimunä.

Nircurna tiyanta ninä: “Tiyay, caypita aywacuycarnaga yaycurishä Pellupa awilïtan cagparä ‘Aywallä’ nicamunäpä”.

Niptinpis tiyanga “Tsayga canmanräcu. Antis, acu empëñu aywacushun. Tardiyantsicnam” nir maquipita tsarircur cörri-cörri tincacagtarä apacunä.

Tsaypita Pelloga, Heidi aywacuycagta ricasquir, cörri-llapa wayinman chasquir patsaman yantanta jitaycur awilan putscar jamaräcuycagman wap jegaycunä.

Tsayna “Pellu, ¿imatä casquisha? ¿Imatä päsasquishu-ruyqui?” nir awilan tapunä.

Tapuptinna Pelloga ninä: “Heiditam apacuyan Franc-fort marcapa” nir.

Niptinna “¿Pitä apacun?” nir rasrä tapunä chacwanga. Tsayna “Tiyan Editam ari” ninä Pelloga. Niptin chacwanga jamaraycashanta wap sharcusquir

tsucllapa uchcunman witiycur gayacunä: “¡Edita, Edita, ama tsay cuyay wamralläcunata apacullaytsu! ¡Ama tsay ichiclla Heidita gechuycayällämaytsu!” nir.

Tsaynö gayacogta wiyar Heidega gepaparä cutimuyta munanä. Peru tiyanga maquipita chachac tsaricurcur cachaycunänatsu. Ni pipis imatapis parlapäyänanta mana munanänatsu.

Nircur tantiyacunanpä tiyan ninä: “Ama upa caytsu, llullu. Nogawan aywacurga cutimushayqui öram imayca-tapis llapancunapä apamunqui. Hasta llampu tantacunatapis

46

Page 48: Heidi in Quechua

apamunquim. Gam musyanquinam Pellupa awilan chucru tantacunata micuyta manana puëdinganta” nir.

Parlapasquiptinna yarpasquinä chacwan chucru tantata micuyta mana puëdir Pedrullata garanganta. Tsayna Heidega ninä: “Rasun cagllatam, gamga tiyay, nimanqui. Pellupa awilanga rasunpaypam chucru tantata mana micun-natsu. Tsauraga empëñu aywashun, tiyay, Francfort marcaman ras chänapä, tsaypita cutimur chacwanpä llampu tantan apapämunäpä” nir. Tsaynö nirnin Heidega quiquinna empëñu aywanä.

Ichiclla Heidi aywacusquiptin Pellupa awilanpis y rucupis pasaypa wagay shongulla quedasquiyänä. Tsayna Dorfli marca runacunaga Heidipa awilunpäna parlayänä quësuta ranticog apaptin ajanashgata ricashga car: “Tagay mana alli rucupita allichömi Edita sobrinanta apacusha” nirnin.

Tsaynö runacuna rimayaptin Pellupa awilallan rucupa jananga sharcunä caynö nir: “¡Allauchi! Payga feyupam Heidita cuyaycurgan. Y Heidipis tsaynöllam cuyargan rucu-taga. Mana munaycagtam wamrataga Edita apacushga”. Tsaynö nir willapänä putscatsicog warmicuna chagcunata.

Tsaynö chacwan parlaptinpis Dorfli runacunaga ni ichicllapis criyiyänätsu. “Cay chacwanga pasaypa chacwasna carmi pantarna llutancunata parlan. O managa may suëñuy-cushgam” nir asicuyänä. “Jircachö quiquillan täcog rucu, mä ¿cuyanmanchi cargan Heidita? Payga manachä pitapis cuyantsu. Allichömi Edita sobrinanta apacusha tsay mana alli rucupita” niyänä.

47

Page 49: Heidi in Quechua

6. Heidi gallan jucläya cawacuyta

Editaga sobrinanta Francfort marcaman chäratsir jinan öra apanä señor Sosimupa wayinman. Tsay marcachö paypa wayinga canä jatuncaray alläpa cag alli wayi. Tsaychö täcunä geshyagyashga wamran Laura atscag empliyädun- cunawan. Lauraga allauchi goyay-goyaypis jamaräcunä ruëdayog sïllallachö, mana japayta puëdirnin. Laura gesh-yagyasha captin Anatolia jutiyog juc jipashlla payta ricänä. Tsay Anatoliaga mana yachanayllapä, uyulla, jatun warmi canä.

Señor Sosimoga feyupa rïcu capogyog runa canä. Payga negociuwan arur caru marcacunapa aywacog. Y unayta unaytarä wayinman chänä. Tsaynö arur puricunganyag warmin wanuycuptin, wayinpa llapan llävinta jagipaycunä tsay yäracungan cag empliyädan Anatoliallata. Tsaynöpis dejanä wamran Laurata shumag ricananpä y llapan empliyä-ducunatapis payllana mandananpä. Señor Sosimoga alläpa llaquicunä tsurin Laurapä, geshyagyasha captin. Tsayna viäjipa aywacurga jipash Anatoliata yätsinä wamran Laurata shumag ricananpä.

48

Page 50: Heidi in Quechua

Tsä tsaypitaga chäriyänäna ädisirpis Editaga sobri-nanwan señor Sosimupa wayinman. Chasquir tacacusqui-yaptinga juc runa Sergiu jutiyog quichapäramunä. Paypis señor Sosimupaga empliyädun canä.

Payga ruriman päsaratsir gayanä jucag empliyädatana: “Teofila, miñishtï” nirnin.

Tsayna Teofilaga apanä Editatawan sobrinanta jipash Anatoliaman. Tsay Anatoliaga Laurawan ishcan shuyaraycä-yänäna Laurapa liyicunan salonninchö. Tsayman Edita sobrinanwan yaycusquiyaptinna jipash Anatoliaga Heidita ricapänä, chaquipita umayag.

Tsaynö ricapaycashantana tapunä: “¿Imatä jutiqui, jau wamra?”

Niptin ninä: “Nogapaga jutï Heidim” nir. Tsayna “¡Tsay jutitaga manam ni imaypis wiyarötsu,

peru tsayga cuyay jutillayquichir!” ninä Anatoliaga. Niptinna “Manam, señorita. Heidillam nogapaga jutï”

ninä. Tsaynö parlapaycaptinna tiyan Editaga chaquinwan

jaytaparcunä “Upälla cay” nir. Tsayna jipash Anatoliataga quiquin Editana parlapar

ninä: “Papänincuna churayashan jutinga Adelinam. Peru payga wamrallarä carmi ima jutin cangantapis musyantsu” nir.

Willaptinna ajanasha ninä: “Peru ¿ayca watayogllarätä? Payga alläpa pishillaran. Nogacunaga munayargä Laurapa wiñay mayintam chunca ishcay (12) watayogtana. Peru sobrinayquega pishiycanran” nir.

Tsaynö niptinna “Manam allillaga yarpätsu ayca wata-yogna cangantapis, peru ëllu chunca watayognam” ninä Editaga.

49

Page 51: Heidi in Quechua

Tsaynö willapaycaptinna Heidega ninä: “Manachä, tiyay Edita. Nogaga puwag (8) watayogllarächä cä”.

Niptin Editaga ajanar yapaypis chaquinllawan “Upälla cay” nir jaytaparcunä.

Tsayna jipash Anatoliaga ninä Editataga: “¿Puwag watayogllaräga canmanräcu? Tsayga manachi, Edita, caycunmantsu. Llutantam ruraycuruyqui. Manarämi may liyiyllatapis yachanrätsu”.

Niycaptin Heidega yapaypis punta-puntatarä parlas-quinä: “Señorita, nogaga manam liyiyta ni gellgayta yachä-rätsu. Y Pellupis manam yachacunrätsu” nir.

Tsayna “¡Diosmiyu! ¿Manacu imatapis escuëlachö yachatsiyäshuruyqui?” ninä.

Niptinna “Señorita, noga manam imaypis escuëlaman aywargörätsu” ninä Heidega.

Tsayna jipash Anatolia “¡Manaräcu imaypis escuëlaman aywasha! Tsauraga gam, Edita, llullapaycämaruyquim. Amachi tsaytaga ruraycäyämanquimantsu cargan. Nogacuna yäracuyargö Laurapa wiñay mayinchi nirmi” nir.

Tsaynö niptinna Editaga ninä: “Tsauraga disculpayca-llämay, señorita. Tsaynö ajänayquipä cagtaga manam yarpaycurgätsu. ‘Juc alli wamrata apamunqui’ nimashga captiquim y gamwan parlashana carmi apamurgö sobrinä-llata. Waquin regishä wamracunaga mas watayogllanam cayan, peru itsanga wiyacuyniynag wamracunam cayan. Criyiycallämay, señorita. Llapan yarpangä y rurangäcuna allilla caycullätsun”.

Nicashantaga imanö caytapis mana puëdirna ninä: “Nogatapis alläpa unayyag carcuptëga patrönäcunam ajäpä-yäman. Waray o warantinnam cutiramushä, imanöpis wamracuna cayashanta ricanäpä”. Nisquir Editaga sobri-

50

Page 52: Heidi in Quechua

nantapis tsaychö shaycagta jagisquir aywacunä, jipash Anatoliapis imaycacunatarä tapunan caycaptin.

Tsaypitaga Heidiwan Laura tsä ishcancunallana quedasquiyänä. Tsaynö ishcancunallana caycäyashantaga ricapänacur gallaycuyänä. Lauraga selläma shumag yullag cära y ogi ñawiyogrä jamaraycänä ruëdayog sïllanchö.

Tsayna Heidita ricapaycashantaga tapunä: “¿Maygan cag jutiquipatä gayayänäta munanqui, Heidipacu o Adelina-pacu?”

Niptin ninä: “Nogapa jutëga Heidillam” nir. Nircur Lauraga yapay parlapänä: “Tiyayqui apamu-

shuptiqui ¿cushishgacu shamuruyqui cay Francfort marcapa?” nir.

Tsayna ninä: “Manam alläpa cushishgatsu shamurgö. Warayllam cuticü Pellupa awilïtanpä llampu tantata aparcur” nir.

Tsayna Lauraga ninä: “¡Warayllatsu manam cuticunqui! Tiyayqui apamushuruyqui cay wayichö nogawan cacunan-tsicpämi. Y caychömi täräshun. Goyay-goyaymi nogawan liyiyta yachacushun juc profesorwan. Payga feyupa alli profesormi y alläpam cushitsicunpis. Quiquilläta liyitsi-maptin noga pasaypam ajayaycü. Canan ishcantsicga shumagnam liyiyta gellgaytapis yachacushun. Yachatsimag profesor gamtapis shumagllam yachatsishunqui” nir.

Parlapaptinna “Noga manam yachacuyta ni yachatsi-mänantapis munätsu” nir Heidega umantapis cuyutsinärä.

Tsaynö niptinna “Ama tsaytaga nimaytsu, Heidi. Imay-canöpapis, liyiytaga yachacunayquim. Profesornïpis mana ajanayllapam yachatsicun. Yachatsimangantsic öranam imanö yachatsicungantapis ricanqui” ninä.

51

Page 53: Heidi in Quechua

52 52

Page 54: Heidi in Quechua

Tsaynö ishcan parlacur caycäyaptin yaycusquinä jipash Anatoliaga “Shayämuyna. Micuyänayquipä mësaman sirvi-shallanam caycan” nirnin.

Paywan juntulla Sergiupis yaycurinä, Laurata ruëdayog sïllantawan cumananpä. Micuyänanpä cag cuartuman yaycascatsirna juc sïllaman jamaycatsinä Laurataga. Y Heidipis paycunapa gepancunata yaycurinä. Nircurna änir paypis jamarinä sïllaman. Tsay sirviyashan plätun lädunchö llampu tanta churaraycagta ricasquir “Cay ¿nogalläpäcu?” nir tapunä.

Tsayna Sergioga “Aumi” nir umallanwan willanä. Tsayna Heidi tantata ras aptarcurga wiñacusquinä träjinpa jucag bulsicunman.

Tsayta ricaycarna jipash Anatoliaga “Gamtaga yachatsi-shayquirächir shumag portacunayquipä” nir Heidita ricar-cunä.

Peru Heidega allauchi tsacayrä micuyaptin pununarcur-pununarcur micuy garayashanta micucuycänä. Tsaypita micuycäyaptin jipash Anatoliaga Heidita imaycata yätsir parlapänä. Tsaynö yätsipaptinpis Heidega pishipashga car punucasquinä umanta shumag sïllaman tanucurcur. Tsayna imata parlapangantapis mana wiyanänatsu.

Tsayna parlapar ushasquir caynö ninä: “¿Yarpanquicu, Heidi, tsay llapan parlapangäcunata?”

Niptin Lauraga ñawinpis atsicyaraptinrä asinar togi-pänä Heidi cagman: “Ricaycuy. Payga maynachä punucasha. Imata parlapashayquicunatapis manam may wiyashanatsu” nir.

Tsaynö niptin jipash Anatoliaga Heidi punucashgata ricaycur ajanänä y feyupa pengacuycunä. Tsaynö pengacur-ninna Sergiuman y Teofilaman gayacunä fuertipa.

53

Page 55: Heidi in Quechua

Tsayna paycunaga cörriyänä: “¿Imarä casquishapis?” nir.

Chasquiyaptinna “Cay wamrata cämanman apayay punutseg” ninä.

Niptin paycunana Heiditaga cämanman apar punuyca-tsiyänä. Punutseg apayaptinpis mana pasaypapis ricchanä-natsu pishipashga carnin.

54

Page 56: Heidi in Quechua

7. Heidi ajanätsin Anatoliata

Warayninna Heidega imaypis ricchacungannö goya-llana riccharamunä. Tsay punungan cuartu ventänapaga intipa achaynin chärinärä. Tsayta ricasquir payga yarpacha-cuyman churacasquinä. Mana pasaypapis yarpänätsu ganyannin junag imayca rurangancunata. Imaycata ricay-cangancunapis pasaypa jucläya canä. Tsayna yarpachacuy-canganchöga yarpasquinä tiyan Editawan tsay shumag wayiman chäyanganta.

Nicangantana ras sharcusquir aywanä ventäna cagpa ricachacunanpä. Tsayna wagta quinranpa ricachacur ricanä imaycatapis pasaypa jucläyata. Nircur ventänata ras quichasquirga gawasquinä maytsaypa ricachacur. Genwa- cunata, gagacunata, gewacunata ricayta munarpis tsay- cunataga mana ricanätsu. Tsaynölla ricayta munanä willullwa, pacpacru, rimarima waytacunatapis, cabracuna-tapis. Ni tsaycunatapis mana ricanätsu. Payga ricanä luzpa postincunata, cärrucunata ladrïlluwan rurasha wayicuna-llata. Intipis mana shumäga ricacunätsu. Tsaynö mana nunca ricashancunata ricar wamayacurcunä. Tsaycunallata

55

Page 57: Heidi in Quechua

ricar mana musyanätsu imacuna cangantapis. Awilunpa wayinchö caycar imaycacunata ricangancunapitaga, tsay llapan ricaycangancuna jucläyalla canä. Tsayna awilunpä pasaypa llaquinaptin shongunpis masrä ishquicacurcunä.

Tsaynö wamayashga caycangantana “¡Cananga mana-nachi ricaycushänatsu tsay shumag azul ciëluta, vientu genwacunapa rapranta cuyutsegta!” nir yarpachacunä. Tsaynö waganaycangantaga tiyan Edita parlapashancunapä yarpasquir “¡Managa capas canan tsacayllapis cuticushämi!” nirnin cushinärinä.

Tsaynö yarpachacur cacuycaptin puncuta quichasquir yaycusquinä empliyäda Teofila caynö nir: “Au wamra, sirvirgönam desayünuyquita” nir. Tsaynö nisquir yargaca-munä mastaga imatapis mana parlapayllapa.

Tsaynö parlapasquiptin Heidega yarpänä: “Cay jatuncaray wayichö ¿quiquilläga tarïmanräcu mayninchö micucuyänantapis? May pipis shamungarämi tsayman apamänanpä” nir. Tsaynö nisquir jamasquinärä cäman lädunchö juc sïlla churaraycagman.

Tsaychö yarpachacur jamaraycaptin jipash Anatoliana yaycusquinä desayunananpä shuyaraycashanta ajayasquirna. Nircur ras maquipita tsarircur garachasha apanä micucu-yänan cuartu cagyag.

Tsayman yaycusquiyänanpäga Laurapis jamaraycänä desayünunta upur. Heidi yaycusquiptin Lauraga feyupa cushicurnin saludanä: “¿Allillacu waräcamuruyqui, Heidi?” Nicashantaga yarpasquinä: “Imanöparä canan junagpis ganyannölla goyaycuyäman” nir.

Desayünuyäga ima abiryapis manarä ruracänätsu. Tsaypita upur ushasquiyaptinna itsanga Lauratawan Heidita päsatsiyänä liyiycuyänan salonmanna.

56

Page 58: Heidi in Quechua

Rätun niragtana chärinä Laurata yachatsegnin profesor. Liyitsicunan salonman manarä yaycuptin, jipash Anatoliaga señor Sosimu jagipashan cartatarä goycunä tsay profesor-taga. Tsay cartachöga caynö ninä:

Respitashga profesor, Cay wayïchö caycag wamra Lauräpa yanasanmi. Imatapis pay mañacushuptiquega wamrätanölla imayca munashantapis goycunqui y shumag ricaycullanqui. Rugämi mana ajäpänayquipä. Pacienciallawan ricanayquitam noga munä. Amïguyqui Sosimu Tsay cartata profesor liyicuycaptin jipash Anatoliaga

willapar gallasquinä, ganyannin junag Heidi mana alli- cunata rurashancunapä. Tsaynö willapaycashantana: “Manam tsayllapistsu. Gam puntataga yachatsinayqui a- b- c- ch-cunallatarämi”. Nisquirna “Y puntataga nogarämi yachatsishä shumag portacunanpä” ninä. Tsaynö parla-paycarga wiyasquinä liyicuyänan salonchö jagraraycämog-tana.

Tsayna parlapaycanganta jagiriycur Anatoliaga ras aywanä wamracuna cagman. Y yaycusquinanpäga mësapa mantilnin, Laurapa libruncuna, llapan cuadernuncuna chip-yaypa pintürawan pichucasha mashtaränärä.

Tsaynöta ricaycur “¡Diosmiyu! ¿Imatatä rurasquiya-ruyqui?” nir maquinwan umanta wap tanucurcunä. Nica-shantana “¡Caycunataga may rurasquisha tagay apayämu-shan mana alli wamram!” ninä. Nisquirna “¿Y maypatä tsay wamra aywasquisha?” nir tapucunä pasaypa ajanasha.

57

Page 59: Heidi in Quechua

Tsayna Lauraga asicacharaycar “Aumi, Heidim cashga” ninä. Nicashantana “Peru ajänayquipä pay manam ardë-patsu rurashga. Atsca cärrucuna päsagta wiyasquirmi tsayman ras ricag yargunganchö cumapacusha. Allauchi, manam may imaypis cärrucunata ricashgatsu” ninä. Tsaynö willapaptin profesorpis asinar shaycänä. Tsayyag jipash Anatoliaga ras yargusquir aywanä Heidiman asheg sawan puncu cagpa.

Tsaychöna Heiditaga tarisquinä atsca cärrucuna päsagta ricarar caycagta.

Tsayna jipash Anatoliaga “¿Imatatä gamga caychö ruraycanqui? ¿Pitä cachamushuruyqui?” nir ajaypa tapunä.

Tsayna Heidi ninä: “Awilïtü cagchö vientu genwacu-napa rapranta gayarätsegtanö wiyarmi, yargascamurö rica-näpä. Peru manam imatapis ricätsu” nir.

Willaptinpis rabianasha car gayanä: “¡Gam Heidi, alläpa cag upam canqui! Manam imata rurangayquitapis musyanquitsu. Ayway ras salon cagpa tagay rurangayquicu-nata ricanayquipä”.

Niptinna Heidega ras aywanä. Y salonman yaycusqui-nanpäga, rasunpaypapis mësachö cagcunaga patsachö mash-taränärä. Tsaynöta ricaycur Heidega pasaypa mantsacarnin waganasquinä.

Tsayna Lauraga shogar ninä: “Ama wagaytsu, Heidi. Gam manam ardëpatsu rurarguyqui. Manam tantiyaruy-quitsu” nir. Tsaynö parlapasquiptin Heidega cushinasquinä.

Tsay junäga mana liyiyänäpistsu chip llapan cuadernu-cunapis pintürawan pichucasha captin. Tsay llapan pichu-cashgacunata Sergiuwan Teofila goriyänä.

Tsaychö parlar cacuyashanyag micuy örana captin llapancuna micog aywayänä. Tsaynö micuriyaptin Lauraga

58

Page 60: Heidi in Quechua

punogrä aywacunä cuartunman. Cada junagpis payga punu-curinärä micur ushasquiyaptinga.

Heiditana Anatolia ninä: “Cananga gampis ayway pucllacaramuyrä” nir.

Nisquiptin Heidega pasaypa cushisha Sergiuta ashinä. Tarisquirna ninä: “Sergiu, ventäna quichayta yacharca-tsimay”. Niptinna Sergioga Heidi rugacunganta yachatsinä.

Tsaypita quichapasquiptinna Heidega wagtapa gawarcur maytsaypa ricachacunä. Ricachacuycangantana “Caycunachö imatapis ricätäcu” ninä.

Niptinna “Tsay ricaycangayquicunallam can. Manam mas imapis cantsu” nir parlapänä Sergioga.

Tsayna “¿Waquin cag ventänacunapapis tsaynöllatsurä ricacun o mas imaycacunatsurä?” nir tapunä Heidi.

Niptinna Sergiu: “Tsaynöllam llapan ventänacunapapis ricacun” ninä.

Tsayna Heidi ninä: “Tsauraga ¿maypitarätä jachacu-nata waytacunata imaycatapis ricashä?”

Niptin “Imaycacunata ricanayquipäga yarcunayqui junish törrimanrämi. Tsaypitam imaycacunataga ricantsic” ninä.

Tsaynö niptinna “¿Maychötä tsay törrega?” nir Heidega tapunä.

Tsayna “Tsay törrega can iglesia cangancunallachö-rämi. Tagay washalällachöpis juc iglesia canmi” ninä.

Niptinna “¿Tsay iglesia cagman aywarïmantsurä, tsay-pita mas shumag ricachacunäpä?” nir tapurinä Sergiutaga.

Pay “Aumi, yargusquir aywariy” niycuptin Heidega ras wagtapa jegasquinä.

59

Page 61: Heidi in Quechua

Tsaynö yargusquir, cörrillapa aywaycanganchöna tambornin jicatacushga wamrawan tincucurcuyänä.

Tsayna wamrataga maquipita tsarircur parlapänä: “Au llullu, aparamay juc iglesia cagpa”.

Niptin wamraga ninä: “Y tsaypa apasquiptï ¿imatarä garamanqui?” nir.

Tsaynö niptinna “¿Caycunata?” nir, Laura garashan dibujasha papilcunata ricatsinä.

Tsayta ricascatsiptin “Noga tsay papilcunataga munä-täcu. Gellëtam nogaga munä” ninä.

Niptinna “Gellënëga nogapa manam capamantsu, peru Laurata mañacuptëga gararamangam. Chäratsimay iglesia cagyag. Tsayyag chaycatsimaptiquega imaycatapis muna-shayquitam garashayqui” ninä.

Tsayna wamraga cushishga aunisquinä. Tsaypitana apanä señor Sosimupa wayin washaläninchö iglesia cagman.

Tsayga unay cag iglesia canä. Tsayman chascatsiptinna Heidi puncuta tacacunä. Tacacur shaycaptinga yargasca-munä iglesiata täpag juc rucu runa.

Yargascamur ishcan wamracuna shaycagta ricasquir “¿Imatatä gamcuna caychö munayanqui?” ninä.

Niptinna Heidega rugacunä: “Tiyuy, nogam yarcuyta munä tagay junish törri cagman” nir.

Tsayna “¿Imagtä gam törriman yarcuyta munanqui?” nir rucoga ajanaypanö tapunä.

Tsaynö niptinna Heidega ninä: “Tsayman yarcurcur maytsaypa ricachacuytam munä”.

Niptinna “Ama ichicllapis parlapämaytsu, wamra. Upällalla aywacuy wayiquipa” nir nicacharcuptin Heidega waganasquinä.

60

Page 62: Heidi in Quechua

Tsaynö waganagta ricaycur runaga cuyapasquinä. Tsay läya rugacunganta yarpasquirnäga ajäpashantapis pësacus-quinärä.

Tsayna yapaypis Heidega runata ruganä: “Tiyuy, ruga-cushä raycur yarcarcatsimay ari rasllaga” nir.

Tsaynö pasaypa rugaptinna runaga ninä: “Tsauraga mä yarcuy ari, ichiclla wamra. Peru itsanga nogarächir yarcatsi-shayqui”. Nisquir maquipita tsarircur yarcatsinä junish törri cagman.

Tsayman yarcarcatsiptin itsanga pasaypa cushishga maytsaypa ricachacur gallasquinä: “Cananmi sï, awilïtüpa wayin wagtanchö genwacunata ricasquishä” nir. Nishan cäga ricanä ladrïlluwan rurasha wayicunata, cärrucunata y luspa postincunallata. Jachacunata, waytacunata, ashma- cunata mana ricar pasaypana waganäna.

Tsaynö wamayar waganagta ricar runaga parlapänä: “Tsauraga ¿imatatä ricayta munargayqui, llullu? Noga-lläpäga caypita shumagmi imaycapis ricacun. Mana gusta-shuptiquega acu yarpucushun ari” nir. Tsaynö nisquir yarpa-tsicamunä.

Yarpascamurna rucupa cuartunman yaycuyänä. Tsaychö caycäyaptinna juc mishi yaycusquinä wagaraycar.

Tsayna Heidita runaga ninä: “Ama mantsacaytsu, llullu. Nogawan caycashaga manam imanashunquitsu. Masqui cayläpa witimuy, llulluncunata ricatsinäpä”. Niptinna Heidega yachayllapa witipänä puncupa gepanpa.

Tsaychö llullu mishicuna caycagta ricaycurga pasaypa cushicur “¡Achallag jau! ¡Cayranga ichichagcunarälla llullu mishicunaga!” nir witipänä mishicuna pañacacharrä caycagman.

Tsayna “Au, ñïña, ¿tsay llullu mishicuna ashmay gamta gustashunquimantsurä?” nir tapunä runaga.

61

Page 63: Heidi in Quechua

Niptin Heidina “¡Aumi, tiyuy! ¡Imarä gustaycamanman tsaycuna ashmacuyga!” nir feyupa cushicunä. Nisquirna “Cay llullu mishicunata wayïman chaycatsiptï ¡imarä Laurapis cushiycunman! Peru itsanga ¿imanöllaparä apacüman?” ninä.

Niptinna “Wayiqui maychöpis canganta willamapti-quega nogachir apapaycamüman” ninä runaga maman cag mishita shullpapagnölla, feyupa lïsa tucuptin.

Tsayna Heidega ninä: “Nogaga tärä señor Sosimupa wayinllachömi” nir.

Tsaynö niptinna runaga ninä: “Ajä. Tsauraga noga musyänam mayninchö gam tärangayquitapis” nicashantaga “Peru canancunaga señor Sosimu manam ëllu wayinchötsu caycan. Mishicunata apamurga ¿pipärä tapucüman?”

Niptinna “Managa tiyuy, ishcayllatapis garaycamayri, Laurapäwan nogallapä y waquin cagcunataga imaypis apacamunquinachir” ninä.

Tsayna “Tsauraga shuyasquiy raslla” nir rucoga maman mishita wichgag apanä. Wichgascamurna “Maygantapis cananga acracuy munangayqui cagta” ninä.

Tsayna Heidega ras acrar tsarinä juc yullagta, y juctana yanawan yullag mulluta. Nircur mandil bulsicunman bulsicarcur “Cananga feyupam agradecicullä, tiyuy. Aywallä” nir macallapärir cushishga jegasquinä.

Puncu cagpa yargunanpäga tsaychö jinalla shuyaray-cänä tsay tambornin jicatashga pushag wamraga. Tsay wamraga señor Sosimupa wayinyagpis cutitsinä Heiditaga gellëta päganan raycur.

Wayiman chascatsiptinna Heidi tacacunä puncuta. Tacacuycaptinga Sergiu yargascamur parlapänä: “¿Rasllacu Heidi cutiscamuruyqui?” nir. Nisquirna “¿Maypatä geshpis-quirayquega? Ayway cörrillapa micucuna cuartu cagpa.

62

Page 64: Heidi in Quechua

63

Page 65: Heidi in Quechua

Tsaychömi shuyaraycäshunqui jipash Anatolia pasaypa ajanasha” niptin Heidega aywanä. Tsayna Sergiu puncuta wichgarna tsay pushag wamrataga wagtachö shaycagta jagi-rinä.

Tsä Heidega yaycurinä micuna cuartu cagman. Tsayman yaycusquinanpäga rasunpapis jipash Anatoliaga pasaypa ajanasha shuyaraycänä. Tsayna Heiditaga ajäpar ninä: “¿Maypatä upällalla yargusquir aywacurayqui, Adelina? ¡Mana alli wamram gamga canä canqui! ¿Pitä caypita yarguy nishurgayqui? Gam cay wayipita manam upällallaga maypapis yargunayquitsu” nir. Tsaynö ajäpay-cangantaga wiyasquinä “Ñau” negta.

Tsaynö negta wiyaycurnäga masrä ajacurcunä Anato-liaga. Tsayna ninä: “¡Adelina! ¿Tsaynöparäcu parlapayca-marguyqui? Gampäga may allichir nogapita tsaynöparä burlacuycashayqui, cay wayipitapis upällalla yargurcurrä manana cäsuycamänayquipäga, jau” nir. Tsaynö parla-paycarga yapayna wiyasquinä “Ñau, ñau” negta.

Tsayna Laura ninä: “Ama tsaynöga caytsu, Heidi. ¿Imapätä tsaynöparäga parlaycamurguyqui, jipash Anatoliata ajashata ricaycarrä?”

Niptin Heidina “Laurïta, nogallätäcu callä. Llullu mishi- cunachä” nir willasquinä. Tsayna Anatoliaga “¡Diosmiyu! Tsay raccha mishicunata, ¿imapätä apaycamuruyqui, ichiclla mana alli wamra? Pitapis mana niyllapa cay wayiman apamunayquipäga. ¡Cay wayipa ämuncu canqui o imanömi!” nirnin Heidita pasaypa ajäpänä. Jinachöpis Anatoliaga mishitaga pasaypa chiquinä.

Tsayna pasaypa rabianaywan Sergiuman y Teofilaman gayacunä. Gayacusquiptin paycunaga ras aywayänä. Chas-quiyaptinga “¡Canan orïta tsay ganra mishicunata wanuriy-catsiyay!” nisquir punucunan cuartunman mantsacasha jega-cuycunä.

64

Page 66: Heidi in Quechua

Sergioga asiparpis wanucunärä Anatoliataga. Alläpa warmi tupar lïsa tupaptin payga rabianapänä.

Tsayna Laura ninä: “Sergiu, tsay llullu mishicunata ama wanutsiytsu. Gam maypa apaycurpis tsararäcuy pipis mana ricayashallan” nir.

Tsaynö niptinna “Aumi, Laurïta. Gam nimashayqui-nömi rurashä. Punushä cuartuman apaycurpis tsararäcu-shämi, Anatolia mana tarinanpä” nisquirna “Ama llaquicu-yaytsu. Nogaman yäracayämuy” ninä Sergioga.

Tsaynö parlapasquiptin Laurawan Heidega alläpa cushishgana cayänä, llullu mishincunata Sergiupa cuentanman churaycushga carnin. Payga pipis tsay llullu mishicunata wanutsiyänanta mana munar, punucungan cuartunllachö pacarätsicunä.

65

Page 67: Heidi in Quechua

8. Anatoliapä Heidi mana alli wamra

Juc goyamanga shumag atsicyarrä waräramunä. Salon-chöga shuyacuycäyänä Laurawan Heidi, yapay liyirna galla-cuyänanpä. Nicäyashantaga wiyasquiyänä sawan puncu cagpita fuertipa gayacogta.

Tsayna Lauraga Sergiuta cachanä puncuta quichapag aywananpä. Sergiu puncuta quichasquinanpäga juc wamralla tortüganwan tambornin jicatacushga shaycänä.

Tsayna Sergiu tapunä: “¿Imatatä gam munanqui?” nir. Niptinna “Nogaga gellënïman cobracogmi shamurgö.

Iglesiaman regitseg apangäpitam Laura jagä ishcay solcuna y cananyag manarämi pägaycämantsu” nir ninä wamraga asicacharrä.

Tsaynö niptinna “Gamga respëtuynag wamram canä canqui. Manam Laura nintsictsu. Jipash Laurïta nicuntsicmi. Payga imapitarächi jagayqui canman” ninä ajanaycacharrä Sergioga.

66

Page 68: Heidi in Quechua

Niptinga “Ari aumi, rasunpaypam payga jagä. Tsaymi cobracogpis shamurgöga. Ganyanllärämi pusharä iglesia cagchö törriman yarcunanpä. Nircurmi yapay cay wayiqui-cunayagpis cutitsimurgä. Tsaymi juc solta aunimargan cada aywaypita pägamänanpä” ninä. Nisquiptinna Sergioga ras tantiyasquinä pipä parlapaycangantapis.

Tsayna wamrataga “Tsayllachö shuyaycämay. Aywä raslla cutiramushä” nisquir asinar Lauracuna yachacuycä-yangan salon cagman aywanä.

Chasquirna jipash Laurata willanä: “Jipash, juc wamram shamushga cobracog. Gamshi imapitarä jagan canqui. ‘Ishcay sol’ nirmi tagä nican” nir.

Tsaynö willaptin jipash Lauraga asicunä. Nicashantaga “¡Canan junagpis yapay imanarä canga!” nir yarpasquinä. Tsayna Lauraga profesorta ninä tsay cobracog wamrata Sergiu salonman päsatsinanpä.

Jipash Anatoliaga patsa cag wayichö awacur jamarä-cuycänä. Tsaynö awacuycangantaga wiyasquinä altuschö tambor wagaycagtana. Tsayta wiyarpis payga ninä: “Wagta cällichöchi gayaräcun” nir. Nishan cäga wamracunapa salonninchö tamborga wagamunä. Tsayna payga ras shar-cusquir aywanä wamracuna cagpa.

Tsayman yaycusquirga tarisquinä juc wamra raccha röpashalla y rachicasha zapatushalla tamborta tucar shay-cagta. Tsaychö wamrata tarisquirga, mantsacaypita cäsirä patsamanpis ishquisquinä. Peru Laurawan Heidega cushisha wiyaparaycäyänä tsay wamra tamborta shumag tucapaptin. Quiquin wamrapis pasaypa jegchisharä tucapaycänä.

Tsayna jipash Anatoliaga maquintapis jitacacharrä “¡Imatä cay bülla! ¡Upälla cayay!” ninä pasaypa rabianasha. Tsaypitana tapucunä: “¿Pitä cay wayiman tsay ganra wamrata yaycaycatsimushga?” nir. Nicangantaga ajanasha wamraman magagninllana aywanä.

67

Page 69: Heidi in Quechua

Wamraman tsaynö magagllana aywaycarninga imatarä chaquinwan jaytapacurcuptin cäsi ishquicurpunä. Tsayna pasaypa mantsacashga faldanpa cuchuntaga ras jayacur-cunä. Tsaypita shumag tantiyarcunanpäga chaquin cagchö tortügalla cuyuycänä. Tsayna payga pasaypa mantsacashga “¡Wag jau! Cay tortügata jipisquiyay” nir gayaraycunä.

Tsayna Sergioga asinar tsay tambor tucag wamrataga ras yargacatsinä sawan cagpa. Tsay puncupa yargascatsirna gellëta aptapänä. “Catay ishcay solcuna ganyan cagpita y jucag solnam canan cagpita” nirnin wamrataga tagllapäri-närä yargucuptin.

Tsay wamra aywacusquiptinga asicuypis canänatsu. Laurawan Heidipis liyicullarna cacuyänä. Tsaypita jipash Anatoliaga feyupa ajanashga jamasquinä, Heidita maganan-päna yarpachacur. Heidi tsay wayiman changan junagpitaga tsay wayichöga imaycapis llutancunallana ruracanä. Tsaynö llutancunalla ruracaptin cada junagpis masrä Anatoliaga rabiacunä.

Peru Laurapäga Heidi imaycata ruranganpis gustu-llanpä canä. Tsay tamboryog wamranäga imaypitapis masrä asiycatsinä.

Cada liyir ushasquiyaptin Heidega Laurapa lädun-llaman jamacog, jallgachö awilunwan imanö cawayanganta willapänan raycur.

Jallgachö canganpä willapaycashantaga Heidi wayinpa cuticunanpä cagtana yarpachacunä. Jallganpä pasaypa llaquirnin ni juc junagtapis manana shuyasquiyta munasqui-nätsu. Cada junagpis micuriyaptinga cuartunllachö quiqui-llanta juc ishcay öra catsiyag, wagtapa yargunanta mana munar y büllata rurananta mana munar. Tsaynö catsiyaptin Heidega pasaypa ajayashgana canä.

Tsayna manana awantar juc goyaga listapacurna gallanä awilun cagpa cuticunanpä. Tantancuna goricushan-

68

Page 70: Heidi in Quechua

cunatapis juc puca jacunman gepicunä. Tsay macwa tsucun-tana juc jagrash cajun rurinllaman churaycur aywanä sawan puncu cagpa, jallganpa cuticuyta munar.

Juc cutina sawan puncuta quichasquir yarguycaptin wagtapita yaycuycänä jipash Anatoliaga. Tsayna Heidiwan tincusquir ajäpar ninä: “¡Diosmiyu! Gamtaga michargächä cay wayipita maypapis mana yargunayquipä. ¿Maypa aywaytanatä yarpaycanqui?” nir.

Tsaynö ajäpaptinna Heidega gayararrä parlapänä: “Señorita, nogaga cuticü awilïtü cagpam. Caychöga caycä quiquillä awilïtuynag y awilïtaynag. Tsaychö mana noga captëga Pellupis mayrä magan Campanïllata. Blancanie-vespis allau may caycan wamayashgam. Caypaga manam ancapis purintsu” nir.

Tsayna “¡Diosmiyu! Gamga ëllu ayrayashgam canqui” nisquirna “Ayway ras cuticuy cuartuyquipa. Y manam mastaga parlapämänayquita munätsu” ninä ajanasha.

Tsaynö nisquiptin Heidega wamayashga mana imatapis parlacuyllapa cuticunä tsay punucuna cuartun cagpa. Tsayman yaycusquirna puncunta wichgacarcamur upällalla jamasquinä. Tsaypita micuy öraga awilanpä tantallata bulsi-cacurcunä. ¡Allau! Heidi tsay tsacayga mana parlacunätsu, ni micunätsu, ni yacutapis upunätsu.

Waraynin junagna señor Sosimu chämunan canä viäjipa aywashanpita. Tsayna jipash Anatoliaga yarpasquinä Heidipa cuartunta shumag allitsayta y röpancunata shumag churapacuyta. Tsaycunata yarpasquirrä Laurataga ninä: “Laura, Heidita macwa röpayquicunata garaycushun” nir.

Tsaynö niptin “¡Aumi, garaycuylla! Papänï chämunan-päga Heidega shumag trocacushgam caycänan. Llapan röpä-cunatapis goycuy, pay watayog caycar jatirashäcunata” ninä.

69

Page 71: Heidi in Quechua

70

Page 72: Heidi in Quechua

Tsaynö Laurawan parlasquirna jipash Anatoliaga aywanä Heidipa cuartunpa shumag churapacunanpä. Tsayna Heidipa röpan churaräcunanchöga atsca tantacuna gepisha caycätsegta tarisquinä. Tsayta tarisquir Anatolia ninä: “¿Imatä cay, Adelina? May gampäga allichir röpa churaräcu-nanchö tantata churarätsiy. Caychöga röpallatam churarä-tsintsic. Tsayga manam allitsu”.

Nisquirna Laurata parlapänä: “Laura, ¿wiyanquicu o manacu Heidita tsaynö parlapaycangäta? Cay röpa churacu-nanchöga manam tantallapistsu caycan. Canmi ganra macwa tsucunpis” nir. Nircurna Teofilaman gayacunä.

Paytana ninä: “Teofila, ras ayway shumag limpiu churapacamuy Heidipa röpa churacunanta. Y nircur jitamuy llapan tsaquisha tantacunata, tsay ogsha tsucu churaraycag-tapis” nir.

Tsayna allauchi Heidega ruganä: “¡Amari tsaytaga ruraycuyällaytsu! Tsucütaga cuyarchä churarätsicü. Tanta-cunataga goricuycä awilïtäpä apanäpämi” nir.

Tsaynö rugacuptinpis jipash Anatoliaga mana cäsu-nätsu. Tsayna Heidega wagar gallasquinä. Manana päraypa wagaptinna Lauraga chachac macallacurcur shoganä caynö nir: “Heidi, gamta noga feyupam cuyä. Amana wagaytsu. Wagangayquiwan manam imatapis jipinquitsu. Tsay chucrusha tantacunataga jitariycuyätsun. Tsaynö chucru-yashgaga manam imapäpis välinnatsu. Caypita aywacu-shayqui öram noga garashayqui atsca llampu tantata. Tsaytam apapanqui awilïtayquipä. Gam wagaptiqui nogapis pasaypam waganä” ninä.

Nisquiptinna wagaycanganta allauchi Heidega ninä: “Tsauraga ¿rasunpatsurä llampu tantacunata garamanqui?” nir. Nicangantaga weginta pitsacuraycänäna.

71

Page 73: Heidi in Quechua

Tsaynö niptinna “Ari rasunpam garashayqui, Heidi. Jurämi garanäpä cagta. Jurarga cumplinantsic llapan auni-cungantsictam” nir shoganä Lauraga.

Tsaypita micuraycäyaptinna Sergioga Heidita ricaränä. Y micuyta sirvicuycangantaga gemtsiparcunä. Nircurna “Ama llaquicuynatsu, llullu” nir parlapänä yachayllapa. Tsaynö yachayllapa parlapanganta Heidega mana ichicllapis tantiyanätsu imapä nicangantapis.

Punucushan örana Heidega säbanasnin rurinchö taris-quinä macwa tsucunta. Heidita cuyarnin jitarapuyanganta gorircur Sergioga churaycapunä. Tsayna Heidega tsucunta tsaychö tarisquir pasaypa cushicuypita chachac macalla-curcur punucasquinä. Tsay pagasga jallganta, shumag ciëluta y jallganchö mas imaycatapis ricangancunata suëñuycar waraycunä.

72

Page 74: Heidi in Quechua

9. Señor Sosimu chärin wayinman

Tsaypitaga tsä viäjipa aywanganpita señor Sosimoga wayinman chärinä. Bultuncunataga gepantana yaycaraycä-tsiyänä.

Wayinman yaycusquirga wamran Laurataga macalla-curcunä. Tsaynö macallacurcogta ricasquir Heidega mana imatapis parlacuypa yachayllapa juc cuchuman aywar paca-cusquinä.

Tsaypita rätun niragtaga señor Sosimu tantiyasquinä Heidi pacaraycagta. Tsayna tapunä: “¿Gamcu canqui tsay ichiclla Heidi?”

Niptinna umallanta cuyutsipänä “Aumi” nirnin. Tsayna “Mä shamuy macallanäpä” niptin ñöpanman

witiycur maquinta aptapänä. Tsayna señor Sosimoga yapay tapunä: “Y Laurawanga

¿yanasanacu cayanqui o manaräcu? Capas chiquinacuycä-yanqui” nir.

73

Page 75: Heidi in Quechua

Tsaynö tapuptinna “Manam, señor. Wamrayqui Laura-wanga feyupa yanasam ticrasquiyarö. Payga alläpa cuya-cogmi canä” nir willanä.

Tsaynö Heidi parlapaycaptin Laurapis parlarcunä: “Papä, rasunpam Heidega alli wamra. Paywanga manam imatapis rimanacuyätsu. Alläpam cuyanacuyä”.

Niptinna papäninga “Aumi, waway. Tsaynö cuyanacu-yänayquitam nogaga munä” ninä. Nicangantana “Änir manam micurgörätsu. Aywä imallatapis micaramushärä” nisquir ishcan wamracunata shullpapaycur yaycunä cocï-naman micog.

Tsayna señor Sosimu yaycurinanpäga jipash Anatolia tsaychö shuyaraycänä. Yaycusquirga jinan öra tantiyasquinä Anatolia ajanasha jamaraycagta. Tsayna asinar tapunä: “¿Imatä cashga, jipash? ¿Geshyananquicu?” nir.

Niptinna Anatoliaga willanä: “Laurapa wallquinpä apamushantsic wamra manam nogantsic yarpangantsicnötsu canä. Munargantsicga juc alli wamratam, liyiyta gellgayta yachagta. Tsaynö alli wamrata munarmi jallgacunapitapis ashirgantsic. Tagay wamraga ¡ima wamrarä cacunpis!”

Niptinna señor Sosimu ninä: “Peru nogapäga alli wamranöchä, y Laurapis paywan mas cushishganömi caycan” nir. Tsaynö parlapaptin jipash Anatoliaga mana wiyagpis tucunätsu.

Tsaynö manapis wiyag tucullar yapayna parlapar ninä: “Tagay raccha wamra, ganra ashmacunatam cay wayiman apamusha. Imayca mana conviënegcunatam ruraycanpis. Tsaynö imayca mana allicunata ruraptin örataga yarpasquï: ‘Cay wamraga löcayashgatsuräpis’ nirmi”.

Nisquiptinga señor Sosimu yarpachacurna canä. Nica-shantaga yarpasquinä: “Tagay wamraga ¿rasunpatsuräpis

74

Page 76: Heidi in Quechua

löcayasha?” nir. Tsaypita empëñu micur ushasquir Anatoliata “Gracias” nicusquir yargucunä.

Nircurna aywanä wamracuna caycäyangan cagpa, wamran Laurata shumag tapunanpä. Tsayna yaycusquiptin Lauraga “¿Yamayllaräcu caycanqui, papä?” ninä. Niptin señor Sosimupis wamrantaga mutsapaycunärä.

Tsaypitana Heidita parlapänä: “Ichiclla Heidi, cacha-cuptï ¿aywarinquimantsurä?” nir. Tsaynöga ninä wamran Laurawan ishcallan tsaychö parlacuriyta munar. Nicashan-taga “O managa Heidi, ayway juc täzawan yacü apara-munqui” ninä.

Niptinga “Señor, ¿alag yacutacu munanqui?” nir tapunä Heidega.

Tsayna “Aumi Heidi, alag yacutam munä” ninä. Niptinna “¿Pasaypa alag yacutacu?” nir yapaypis tapu-

rinä. Tsayna señor Sosimoga “Aumi, Heidi” ninä. Niptinna Heidega pasaypa wiuyaypa ras aywacunä

yacuman asheg, tsaychö Lauratawan ishcancunallata jagis-quirnin.

Tsaypita señor Sosimoga wamran jamaraycanganman witiycur shumag alli shimillanpa asinällar parlapar caynö ninä: “Tsay jallga wamrapa culpan caychö imaycapis päsa-shanta willapämänayquitam munä, Laurïta, mana llulla-cuypa. Rasunpa cagllata willapäramay”.

Niptin Lauraga jipash Anatoliata mishi alläpa mantsa-cätsinganpä, tortügantin tamboryog wamrapä willapäriptin papäninga mayaraycanganta asicusquinä. Tsayna ninä: “Tsauraga tsay ichiclla wamrata manam jallganpa cutitsi-shuntsu” nir.

75

Page 77: Heidi in Quechua

Niptinna Laura ninä: “Papä, ¡tsaytaga manam ruraycu-shunmantsu! Noga manam munätsu Heidi jallganpa cuticu-nanta. Pay cay wayiman chämungan junagpitaga noga alläpa cushishgam caycä. Manam tsay imaycacunata ruran-gancunallawantsu cushicü. Payga, sellämam cuentucuna-tapis cuentapäcuyta yachan. Pay cay wayiman manarä chämuptinga manam imapis cushicuypäcunaga cargantsu. Cananga cada junagmi imaycatapis asicaycatsiman” nir.

Niptinna ninä: “Gam tsaynö niptiquega allim, waway. Tsauraga imayyagpis caychö cacutsun gam ajayangay-quiyag” nir. Nicanganta yarpasquinä: “Peru itsan Heidega cay örayag manachä yacutaga yuriycatsimuntsu. ¿Maychörä täcun?” Tsaynö nir parlaycaptin Heidega yaycusquinä yacun jayacushga jumpinpis jutuptinrä. Yaycusquiptinga señor Sosimu tapunä: “Heidi, alläpa unaytarächä cutiycamu-ruyqui. ¿Mayyagrätä yacuman asheg aywaycurguyqui?”

Niptin Heidi ninä: “Gam ‘Alag yacutam munä’ nimapti-quim aywarö uralä pucyu cagpa. Tsaychö atscag runacuna cayaptinmi aywargö mas uralänin pucyu cagpa. Tsaychöpis atscag runacuna cayaptinnam aywargö mas uralächö cagpana. Tsaypitarämi apamurö. Nircur maychöpis mana ichiracuypam ras cörrillapa cutimurgö” nir. Tsaynö willap-tinna señor Sosimoga pasaypa asinänä. Asinaycangantaga cuyarnin Heidita umanchö pucllapärinärä. Señor Sosimoga manapis yacunaycar, Heidi cushishga caycagta ricasqui-llarna yacutaga upucurcunä. Tsayna Heidega masrä cushi-cunä allita ruranganta yarpar.

Tsaypitaga señor Sosimoga tantiyapärinä Heidi alli wamra canganta y Laurapis paywan cushishga caycanganta. Tsaynö tantiyapasquirna tsay tsacay jipash Anatoliataga señor Sosimu gayatsinä oficïnanman.

Nircur tsaychöna ninä: “Noga manam munätsu Heidita ajäpänayquita. Cacutsun quiquinpa wayinchönö” nir. Tsaynö parlapaptin jipash Anatoliaga umpucurcunälla 76

Page 78: Heidi in Quechua

77

Page 79: Heidi in Quechua

Heidita chiquipashga car. Tsaycunata nisquirpis ninä: “Waray o warantinga mamäpis chäramunganam. Paypis caychö tärangaran juc ishcay quillacuna” nir. Tsaynö parla-paycangantana tapunä: “Tsay llapan parlapaycangäta ¿tanti-yaruyquinacu o manaräcu, jipash? Manarä tantiyaptiquega yapaypis parlaparcushayquirä” nir.

Tsayna “Llapan parlapämangayquitapis tantiyarömi, señor” ninä jipash Anatoliaga. Tsaynö nirpis ajanashalla caycänäga, señor Sosimu maman chänanpä cagta willas-quiptin.

Tsaypita juc ishcay junagcuna wayinchö goyasquillar señor Sosimoga cuticunä Paris marcaman. Tsaychö payga imaycacunatapis ranticunä. Wayinpita yarguycarga wamran Lauratawan Heidita macallapärinärä y willanä Laurataga awilan watucagnin chänanpä cagta. Tsayta musyasquir Lauraga cushishallana cacunä. Awilanga feyupa alli warmi canä. Payga imayca cuentucunata cuentapäcuytapis cösa yachanä.

Tsaypita Lauraga Heiditana willanä awilan watucagnin chänanpä cagta. Tsaynö willapasquiptin Heidega “¿Imaytä chämun awilïtayqui?” ninä.

Tsaypitana señor Sosimu viäjipa jegasquiptin, empliyä-dacunaga wayita shumag churapacur pitsapacur pasaypa cayänä, Laurapa awilan chämunanpä. Tsä tsaypitaga waraynin tardillana chasquinä Laurapa awilanga.

78

Page 80: Heidi in Quechua

10. Laurapa awilan chärin watucacog

Tsaypita mayllantana Heidipa cuartunmanga Teofila yaycurinä, salonman liyeg päsananpä negnin. Heidega mantsariycar yarpamunä cuartunpitaga.

Tsayna escalërapa Heidi yarpaycämogta ricasquir señor Sosimupa mamanga cuyar asinarnin saludarinä. Nircurna “Ama mantsamaytsu, llullu. Noga manam imanashayqui-pistsu. Mä cuyaycushayqui” ninä.

Niptin Heidega chacwan cagman witipänä saludarnin: “Buënos dïas, awilïta” nir.

Saludariptin “Ajä, Laura nimangannö gampis ‘Awilïta’ nimänayquitam munä. ¿Tsaynö gayamayta munanquicu?” ninä.

Niptin Heidi ninä: “Aumi, Laurawan nogaga gampä parlaycäyargänam” nir.

Tsayna Laurapa awilanga “Tsauraga allim” nisquir asicusquinä. Payga shumaglla, alli warmi canä.

79

Page 81: Heidi in Quechua

Tsaypitana cäranta shullpapagnö “¿Imatä jutiquega, waway?” nir tapunä.

Tsayna “Nogapa jutëga Heidillam. Caychöga gayayä-manmi Adelina nirpis. Peru tsay jutitaga manam musyätsu imaninan cangantapis” ninä.

Willapaycaptin jipash Anatoliaga ras yaycusquir ninä: “Señöra, manam payta tsay Heidi jutinpaga gayashun-mantsu”.

Niptinna chacwanga “Au Anatolia, tsaytaga shumag parlaparcushayqui. Heidi jutinwan yachacashana caycap-tinga tsayllapanam gayashunman. Nogaga gayashä Heidi jutillanpam” ninä. Tsay öra chacwanga tantiyasquinä jipash Anatolia Heidita imanö ricangantapis.

Waraynin junagna almorzay ushay Lauraga imaypis punucuringannö punogrä yaycucunä. Tsayyag awilanga aywanä jipash Anatoliapa cuartunman. Tsayna yaycusquirga jipash Anatoliata ruganä caynö: “¿Heidita manatsurä cuar-tüman apapaycamanquiman? Juc shumag librutam apamurö. Tsaytam ricatsiyta munä” nirnin.

Niptinna “Señöra, tagay wamraga manam musyantsu ima libru cangantapis. Profesorpis tsayran a- b- c-cunallatarä yachaycätsin” ninä.

Nisquiptinna “Tsay parlapaycämashayquita manam noga tantiyallätsu” nir yarpachacur chacwanga parlapänä. Tsaynö nisquirna “Nogapä Heidega liyiyta gellgayta yachag-nönam y manam upanötsu. Peru ‘Liyiyta manam yachantsu’ nimaptiquim sïga feyupa yarpachacü. Imanö captinpis cörriy aparamuy dibüjuncunata ricapällarpis cushicurinanpä” nir. Tsaynö nicaptinpis jipash Anatoliaga Heidi imanöpis porta-cushancunapärä willapayta munanä. Peru chacwan ticrasquir witicuriptin, imaycata willapayta munaycarpis upällacusquinä. Tsaynö witisquir aywaraycanganta chac-wanga yapaypis ninä Heidita pay cagman apapänanpä.

80

Page 82: Heidi in Quechua

Tsaynö nicaptin chacwanpa cuartunman Heidega yaycurinä. Yaycurirga ricasquinä mësan jananchö atsca librucuna churaraycagta. Tsayna payga pasaypa cushinas-quinä. Nircurna juc libruta tsarircur ricapaycashantaga tarinä libruchöga shumag dibüjucunata. Tsayna asicunä. Tsay ricapaycangan dibüjucunaga canä juc wamra shumag verdi gewachö atsca cabracunata mitsicuycagcuna. Tsaynöta ricapaycashantaga wagar gallaycunä.

Tsayna Laurapa awilanga shogar caynö ninä: “Gamta cuyämi, waway. Ama wagaytsu. Tsay dibüjucuna ricapay-cangayquim yarpaycätsishunqui may jallgayquipä. Cay libruchöga can mas atsca cuentucunam shumag dibüjuyog-cuna. Munaptiquega canan tsacaymi liyipäshayqui tsay rica-paycashayqui dibüjucunapa letranta. Canan liyipänä caycap-tinga ama wamayaynatsu, Heidi” nir.

Tsaynö niptinpis allauchi Heidega mana cushinänätsu jallganpä llaquicuywan. Nicangantaga weginta pitsacusquir mana wagayllapana chacwantaga ricarcunä.

Tsaypitana chacwanga “Heidi, ¿liyiyta yachacunqui-nacu o manaräcu?” nir tapunä.

Tsaynö tapuptinna Heidega “Manam ni imallatapis yachärätsu, awilïta. Nogaga musyargänam liyiyta manana yachacunäpä cagtaga. Imanöpa yachatsimaytapis manam puëdiyantsu” ninä.

Niptinna chacwanga tapunä: “¿Pitä nishuruyqui gam manana liyiyta yachacunayquipä cagta?” nir.

Tsayna Heidi ninä: “Pellum musyan rasun cagtaga. Payga profesorcuna yaparir-yaparir yachatsiyaptinpis manam yachacuyta puëdishanatsu. Feyupa ajachi may liyiyta yachacuyga cacullan, awilïta” nir.

Tsaynö parlapasquiptin Laurapa awilanga ninä: “Peru noga tantiyänam, Heidi, gam liyiyta yachanayquipä cagta.

81

Page 83: Heidi in Quechua

82

Page 84: Heidi in Quechua

Gamga selläma musyag wamram canqui. Quiquiqui yacha-cuyta munarga liyiyta rasmi yachacurinqui. Y liyiyta yacha-cusquirga musyanquinam librucunachö ima ningantapis. Liyiyta shumag yachacusquiptiquega cay libruta garaycu-shayquim” nir.

Tsayna “Awilïta, ¿rasunpatsurä cay libruyquita garay-camanqui? ¿Y tsauraga wayïpa aywacushä örapis apacushä-nachir?” ninä.

Niptinna “Aumi, aumi waway. Apacunquim wayiquipa aywacushayqui örapis. Nircurmi Pelluta liyipanqui cay libruchö shumag cuentucunata” nir auninä.

Tsaynö nisquiptin cushicuypita ñawinpis atsicyarap-tinrä chacwanta ricaraycangantaga parlapänä: “Awilïta, jall-gächöpis capamanmi jucag awilïtä. Paytapis liyipaytam munä juc jatun librunta. Allauchi wisca carmi mana liyiyta puëdintsu” nir.

Willaptinna “Aumi, ichiclla Heidi, liyipanquim paypa libruntapis y mas juc librucunatapis. Musyanquinam libru-cunachö shumag cuentucuna canganta. ¿Tsayrätsurä mana gustaycushunquiman tsay mitsicog wamrapa cuentunta liyiynäga?” ninä.

Niptin Heidega tapucunä: “Tsauraga ¿rasunpatsurä quiquilläna liyishä?” nir.

Tapuptinna “Aumi, waway. Quiquillayquinam liyinqui. Peru cananga acu Laura cagpana. Ricchashanam may caycan. Cay libruchö shumag dibüjucunata paytapis acu ricatsishun” ninä. Tsaypitaga aywayänä Laura cagpa.

Laurawan y awilanwan shumag carcurpis allau Heidi cushishaga mana canätsu tsay caru marcachö. Heidega tiyan Edita llullapanganta mayarna feyupa yarpachacunä Franc-fort marcapita jallganpa cuticunanpä aja canganta. Y nircur cada pagas punucurpis jallganllata suëñucunä Pelluwan

83

Page 85: Heidi in Quechua

juntu caycangancunallata y awilun shumag cuentucunata cuentapaycagllata. Tsay llapanta yarpachacur llaquicuy-wanpis pasaypa wamayar wagacunällana. Tsaynö pasaypa wagaywan ñawinpis jacashana y pucayashana canä.

Tsaypita señor Sosimupa mamanga tantiyapasquinä Heidi tsaynö pasaypa llaquicunganta. Tsayna juc junäga maquinpita tsarircur cuartunpa pushanä.

Nircur tapunä: “¿Imatä päsashunqui, ichiclla wamra? ¿Imanirtä pasaypa llaquinashgalla cacunqui?” nir.

Tapuptinna Heidega yarpayninllachö “Payga mana parlapäcog wamram” niyänanta mana munar “Manam pitapis willapayta puëdïtsu” ninä.

Niptinna “¿Ni nogallatapis?” nir tapunä chacwanga. Tsayna Heidega ninä: “Rasun cäga awilïta, manam

pitapis willapayta munätsu”. Niycuptinna chacwanga “¿Pasaypa mana willacuy-

päcu? ¿Manacu Laurallatapis willaycuyta puëdinqui?” ninä. Nisquiptinna umallanwan ninä “Manam” nirnin. Tsayna chacwanga “Shumag wiyamay, waway, parla-

pärinäpä cagta” nisquir parlapar gallasquinä: “Rasun cäga gam, Heidi, feyupa llaquicuyyogmi canqui”.

Niptin Heidega yapaypis umallanta cuyutsipänä “Aumi” nir.

Tsayna chacwanga Heidita yätsinä caynö: “Heidi, pasaypa llaquicuychö car pitapis mana willapayta munarga Diosnintsicllatam willapantsic. Payga imaycachöpis yanapa-mantsicmi. Imayca llaquicuyyog wamayashga cashgapis shogamantsicmi. Cananpitaga tsacaycunapa punucungayqui öracuna Diosnintsicman mañacunqui, ‘Gracias’ nicur imay-cata garashungayquipita, y imayca mana allicunapitapis tsapäshunayquipä” nir.

84

Page 86: Heidi in Quechua

Tsaynö shumag parlapäriptin Heidega “Manam ni imaypis Diosnintsicman mañacurötsu imallatapis” ninä.

Tsayna chacwanga yapay ninä: “Ari manachir ni pipis mañacuyta yachatsishurguyquirätsu”.

Niptinna “Pishillarä caycaptï jucag awilïtäga ichic yachatsimargannam. Peru cananga manam yarpänatsu” nir willanä.

Tsaypita chacwanga Heidita caynö ninä: “Tsauraga tsaychä llaquinashgalla cacunqui, Heidi, llaquicuyniquita Diosnintsicta mana willaparnin. Tsay llaquicuyniquim janay-quichö juc jatun rumi nitiraycäshognö caycan. Canan noga ningäta cäsumay. Imatapis llaquinarga o imatapis miñish-tirga mana mantsariyllapa Diosnintsicllaman mañacuy llapan shonguyquiwan. Tsaymi pay yanapashurniqui shon-guyquita cushinätsir atsicyäratsinga”.

Niptin Heidega cushisha ñawinpis atsicyaraptinrä ras tapunä: “¿Rasunpa?” nir.

Tapuptinna “Aumi, waway. Llapan llaquicuynintsictam willapantsic Diosnintsictaga” nir tantiyatsinä chacwanga.

Tsaynö nisquiptin Heidega ras sharcurcur cushisha aywanä cuartunpana. Nircurna cäman lädunman gonguri-cuycur Diosnintsicman mañacunä caynö: “Tayta Diosllä, ¡jallgachö awilïtü cagmanri cutiycatsillämay ari!” nir. Tsaynö mañacuptin warayninman-warayninmanga Heidi cushi-cushina ticranä.

Juc tardina Laurata yachatseg profesorga, Laurapa awilanwan parlariyta munanä. Tsayna ishcallancuna tincurir parlapar profesorga caynö ninä: “Señöra, imachi päsaycan mana criyiypäcuna” nir.

Tsaynö niptinna mantsacasha “¿Imatä päsacullan? ¿Imatä casquillasha?” nir ras tapunä chacwanga.

85

Page 87: Heidi in Quechua

Tapuptinna “Señöra, manam mantsacänayquipätsu parlaparcullä. Willcayquipa amïganpä ‘Mananachi liyiyta yachacunganatsu’ nirämi. Peru nishä cagmi ras juc ishcay junagllata yachacusquishana. Y cösanam tsaypis liyin. ¡Nogallä manam tantiyallätsu imanir tsaynö ticraringan-tapis!” nir willanä.

Tsaynö willaptin chacwanga ras aywanä wamracunapa salonnincuna cagpa. Tsayman yaycusquinanpä Heidega juc cuentu libruta liyipaycänä Laurata. Tsaynö liyipaycagtana ricaycurga, profesor rasun cagllata ninganta tantiyacusquir, chacwanga yargacaramunä ishcan wamracuna cacuycagta dejaycur.

Tsaypita tsacayna micuyänanpä päsayänä. Heidega mësaman wap jamaringanchö tarisquinä plätun lädunchö chacwan ricatsingan libru churaraycagta. Tsayna tsay libru-taga ricapänä ñawinpis atsicyaraptinrä. Nircur chacwantapis ricarcunä imanir tsay libruta plätun lädunman churapan-ganta willananta munar.

Tsayna chacwanga ninä: “Heidi, tsay libru gampämi. Gamtam garaycü”.

Niptinna “¿Garaycallämanquicu, awilïta? Tsauraga ¡nogapä caycullätsun ari cay shumag libru!” nir pasaypa cushisha parlapänä.

Tsaynö parlapasquiptinna “¡Aumi, cuyangä ichiclla Heidi! Imayyagpis tsay libru gamllapänam cacunga. Auni-rämi tsay libruta garanäpä, y cumplinämi auningätaga” ninä.

Niptinna “Aumi, awilïta. Gamga alläpa alli warmim caycunqui” nir Heidega cushisha witipänä macallapaycu-nanpä. Tsayna Laurawan awilanga cushinäyänäna Heidi cushishgana caycagta ricarnin.

86

Page 88: Heidi in Quechua

Heidega parlarcunärä caynö: “Wayïpa aywacusha örapis, cay librutaga apacushämi awilïtüta ricatsinäpä. Nircurmi Pelluta liyipäshä shumag cuentucuna cay libruchö canganta” nir.

Tsayna Laura “Aumi, Heidi. Tsaynö captinpis ama parlamuytsu wayiquipana aywacunayquipä cagtaga. Awilï-täpis wayinpa cuticungana. Pay aywacusquiptin gam aywa-cusquiptiqui, nogaga ¿piwannatä cashä?” nisquirna “Heidi, ¿manacu tantiyanqui?” nir llaquinashana ninä.

Niptin Heidega pasaypa wamayashga ticrasquinä. Laura tsaynö parlapäriptin yarpachacuyman masrä churacä-rinä.

Tsaynö yarpachacurna Laura caycanganman witiycur “Ama llaquinaytsu, Laura. Gamta noga cuyä feyupam” nir parlapänä.

Tsaypitana Heidega tsay llaquicuyyog llullu shongunta cushinätsinä chacwan garaycushan libruta tsacaycunapa ricapar. Payga cada tsacaypis tsay libruchö shumag dibüjun-cunata mana ajayaypa ricapänä. Tsaynö ricapaycar pununas-quirga shumagllalla churaycog jaunan jawallanman. Laura-tapis payga tardicunapa liyipänäyanna. Nircur imayca läya cuentucunatapis rasna yachacuscärinä.

Tsay shumag libruchöga canä Aywacog Jövinpa cuen-tunpis. Tsayta liyipay Heiditaga mas gustanä. Tsayga caynö ninä:

Juc runash ishcay tsuriyog canä. Gepa cag tsurin heren-ciata mañaptin, papänin entregaycunä paypä cagtaga. Tsayta chasquisquirna tsay jövinga aywacunä juclä marcapa shumag marcanta jagiriycur munangannö cawacunanpä. Tsaychöga llapan gellëninta ushasquiptin manana imapis capunänatsu micunanpä.

87

Page 89: Heidi in Quechua

Tsaypita arupacuyta ashiptinna cuchicunata mitsitsiyänä. Pasaypa mallagarna cuchipa micuynintapis micuytana munanä. Tsay jövinga mallagarnin ñacanä feyupa. Tsaypitana yarpas-quinä papäninpa wayinchö alli micuycunapä. Tsaynö yarpacha-cusquirga pachanpita wanunarna cuticunä castancunaman.

Tsayna wayinman yaycuycagta ricasquir papänin ricran-tapis quichasquir cörrillapa tsurinman macallagnin aywanä. Peru tsuringa chip uyuyashga röpanpis ratashyashga wayinman yaycuycänä. Papäninga tsaynö llutan ruragtapis macallacur-cunä cushicuywan.

Tsaynö Heidipis cay cuentuta liyisquir tantiyacusquinä

tsay aywacog jövin papäninman cutingannö, paypis awilï-tunman imayllapis cutinanpä cagta.

88

Page 90: Heidi in Quechua

11. Heidi llaquin täcungan jallganpä

Laurapa awilïtan chaycunganpitaga ishcan wamra- cunapis pasaypa cushishga cacuyänä. Tsay chacwanga jipash Anatoliapitapis mas jucläya alli warmi canä. Jipash Anato-liaga imaypis alli ñawinpaga ricagtsu Heidita, Laurapa awilannöga. Tsay chacwanga Heidita yachascatsinäna jiracuytapis awacuytapis. Tsä Heidega yachacusquinäna muñicanpä shumag camisancuna y träjincuna ruraytapis. Peru Laurawan y awilanwan tsaynö cushisha caycarninpis, Heidi shongunchöga jina wamayashgalla cacunä.

Tsaynö canganta tantiyapasquir, juc junagna Laurapa awilanga tsay jiracuycanganman witiycur tapunä: “¿Imatä päsashunqui, Heidi? Chämushä junagcunapitapis wamayash-gallatachä ricä” nir.

Niptinna “Manam, awilïta. Gam alläpa cag allim caycunqui nogapä. Y tsaynöllam nogapis gamta feyupa cuyä” ninä.

Tsaynö nir parlapasquiptinna “Aumi, tantiyargönam tsaynö cangayquita. Peru gam Heidi, alläpam llaquicuy-

89

Page 91: Heidi in Quechua

canqui wayiquipäwan awilïtuyquipä. ¿Tsaynöcu, manacu?” nir chacwanga yapaypis tapunä.

Tsaynö niptinpis Heidega mana imatapis parlacunätsu. Peru chacwan ricarcunanpäga ñawin junta weginwanna caycänä. Tsaynöta ricaycarpis chacwanga jinallarä parla-pänä. Nircurna tapunä: “Heidi, ¿o gamga manacu mañacun-quipis Tayta Diosnintsicman?”

Niptinna Heidega umanta cuyutsipaypa parlapänä: “Aumi, imaycatapis munashäcunapämi Tayta Diosnintsic-taga willapargö y mañacurgö. Peru cananga mananam imallatapis mañacünatsu”nir.

Tsayna “Y ¿imanirtä mañacunquinatsoga?” nir yapaypis tapunä chacwanga.

Tsaynö nisquiptinna Heidega ninä: “Ari nogataga mayjina mañacuptïpis Tayta Dios manam cäsumantsu. Peru cay marcachöga atscagchir runacunaga mañacuyan Tayta Diosmanga. Tsaytsica mañacogcunapita masga noga maña-cungätaräga wiyaycamanmanräcu” nir.

Niptinna chacwan ninä: “Heidi, gamtaga llapan maña-cungayquitam Tayta Dios wiyashurguyqui” nir. Nircur yapay tantiyatsir ninä: “Diosnintsicga imata yarpangayqui-tapis, imata munangayquitapis chipyaypam musyaycan. Payga musyacunnam nogantsicpä imata rurananpä cagtapis. Payga imaycatapis allillatam ruran nogantsicpä. Tsaymi gamga Diosnintsicman yäracuycur imaypis mañacuycänay-quilla. Heidi, canantä Diosnintsicman perdonta mañacuy gongaycungayquipita. Tsaypitaga ricanquim Diosnintsic imanö yanapashungayquitapis” nir.

Nisquiptinna Heidi cuartunpa aywar ninä: “Tsauraga canan orïtam aywä ‘Gongaringäpita perdonaycallämay, Tayta Dios’ nir mañacunäpä”. Nircur llapan shongunwan mañacur caynö ninä: “¡Nogawan ama ajanashaga caycu-

90

Page 92: Heidi in Quechua

llaytsu, Tayta Diosllä! Cananpitaga gamman mañacamu-llarmi cawacushä” nirnin.

Tsaypitaga änir Laurapa awilan marcanman cuticunan junäga chäramunäna. Tsayta Laurawan Heidega pasaypa llaquinashgana cayänä.

Tsayna Laurapa awilanga wayipita yarguraycarga shumag asinarrä “Aywalläcuna” nir ishcancunata shullpa-paycur, imaycata garaycur aywacunä. Tsaynö cuyaycur aywacuycaptinpis, paycunaga pasaypa wamayashalla quedasquiyänä. Laurapa awilan aywacusquiptinga tsay wayichö pipis mana täraycagnöna tsunyaränä. Tsay junäga ishcan wamracunapis mana dejanacuypa chacwanpä parlay-cällar goyasquiyänä.

Chacwan aywacusquiptinga Heidi pasaypapis mana micunänatsu. Mana micurnin waranman-waranmanga warämunä yullagapäcurna y uyuyarna. Payga cuartunchö quiquillan punur tsacaycunapapis wagacunällana.

Tsaynö Heidi caycaptinpis tsay wayichöga mantsacä-cuypä jucna ruracar gallaycunä. Empliyäduncuna altuschö punuyashanpita, goyacunapa yarpamurga sawan puncutana tariyänä quicharaycagtayan.

Puntacag goyachö puncu quicharaycagta tarirga “Ladronchir yaycamusha” nir pasaypa mantsacäyänä. Tsaynö yarpäyashan cäga mana ladronpistsu canä. Imaycan-cunatapis watucapacusquiyänanpäga llapanpis yamaylla caycänä.

Tsaypitaga señor Sosimu Paris marcapa aywanganpita chäramushana caycänä. Tsayna wayichö ima päsaycangan-tapis willapäyänä. Tsaynö wiyapäriyaptin payga yarpas-quinä: “Canan pagas waratmi ricchaycar warä y tsaynöpam ima päsaycangantapis musyashä” nir.

91

Page 93: Heidi in Quechua

Paypaga alli amïgun canä Cesar jutiyog juc doctor. Paylla imayca geshyacunapitapis imaypis llapancunatapis jampeg. Tsayna wayinchö ima päsangancunata willaptin doctor Cesarga auninä tsay pagas wallquinanpä.

Tsayna tsay tsacayga, puntacunata imayca päsangancu-nata parlacognöna y vïnuta upupagnöna ishcancuna täpay-cäyänä wayitaga. Pullan pagasyäga manarä imapis canätsu.

Tsayna paycunaga niyänä: “Chämuntäcu ëllu ima almapis” nir. Nisquirna “Chämunga pullan pagas päsay- pitaran may. Mä shuyaräshunlla” nirnin parlacur sigiyänä pullan pagas päsayyag.

Tsaynö caycäyangantaga doctor Cesar sharcusquinä shumällalla, señor Sosimuta parlaparnin. “¿Imallatag mayanquicu?” nir ishcancunapis mayaraycäyänä mana cuyupacuypa.

Tsaynö nir mayaraycäyaptinga puncoga geets ninä. Puncupa aldäban cuyushanpis alëri mayacänä.

Tsaynö puncu getsitsegta mayasquir señor Sosimoga illapanta wap aptasquinä. Y nircur chiuchita aptacurcurna amïgunwan ishcancuna yarguyänä. Sawan puncu cagpa aywaycarga ricasquiyänä puncu cagchöga yullag röpashga runanö shaycagta.

Tsayna doctor Cesarga fuertipa tapunä: “¿Pitä?” nir paypis chachac illapanta aptacurcur. Tsayna shumag ricay-cuyänanpäga Heidilla paycuna cagman ticrarcunä galla chaqui, punucuna camisanllawan. Tsay runacuna atsquincu-nawan y illapancunawan pay cagman aywaycagta ricas-quirna Heidega pasaypa mantsacänä. Nicashantaga mantsa-riywan tsuctsucyar gallaycunä, vientu jachapa rapranta cuyutsegnörä.

92

Page 94: Heidi in Quechua

93

Page 95: Heidi in Quechua

Tsaypitana “¿Imatatä ruraycanqui, Heidi? ¿Ima ruragtä caypa yargamurgayqui?” nir yachayllapa tapunä señor Sosi-moga.

Tsaynö tapuptinna Heidega “¡Manam musyätsu, señor!” nir mantsariycällar parlapänä.

Tsayna doctor Cesarga “Tsaynöllata dejaycuy, Sosimu. Nogana paywanga entiendicushä” nir illapanta churasquir, maquipita tsarircur Heidita pushanä cuartunman.

Tsaypita Heidi cämanman ullucusquiptinna doctor Cesarpis jamasquinä Heidipa cäman lädunllaman. Nircur shumag ricapaycashantaga tapunä caynö nir: “¿Maypatä aywayta munaycargayqui, ichiclla Heidi?”

Niptinga “Noga manam musyätsu, señor. Nogaga manam maypa aywaytapis munarötsu. Y manam mayäpistsu caypita imanöpa yarpamushätapis, o managa pirä puncu cagyag apacamashapis” ninä.

Tsaynö willaptinna “Capas may suëñuycaruyquim, Heidi. ¿Gam sellämacu suëñupäcunqui?” nir tapupänä doctor Cesarga.

Tsaynö tapuptinna “Aumi, señor” nisquirga caynö nir willapänä: “Cada pagaspis suëñü wayïchö awilïtüwan caycä-yangällatam. Tsaynömi ricaycä genwacuna jananchö quilla shumag atsicyaraycagta y ciëlutapis chipipegtarä. Peru suëñuycangäpita riccharcamunäpäga caycä cay Francfort marcallachömi” nir. Tsaynö parlapaycashantaga pasaypa llaquicuychö car wagar gallaycunä manana päraypa.

Tsaynö wagaptinna doctorga ninä: “Wagaylla-wagaylla llullu, quiquiqui jartangayquiyag” nir. Nisquirga “Tsay feyupa llaquicushayqui öracunaga allim wagacurinayqui” nirna shoganä.

94

Page 96: Heidi in Quechua

Tsayna Heidega ninä: “Jipash Anatoliam waganätaga pasaypapis mana munamantsu. ‘¡Ama waganquitsu’ nimashgam!” nir.

Willaptinna ninä: “Cananga nogam wagacurinayquita munä” nir. Tsaypita wagar pärasquiptinna ninä: “Cananga mä shumag willapämay. ¿Cuerpuyquicuna manacu nanä-shunqui?”

Niptinna “Aumi, señor. Shongümi pasaypa nanay-cäman” nir willanä.

Tsayna “Aumi. Peru ¿imatä jutin tsay awilïtuyqui täranganpaga?” nir tapunä.

Niptin “Jallgallam, señor” ninä. Tsaynö niptinna “¿Y tsay jallgallachöcu gam imaypis

täcurguyqui? May ajayaypämi au, tsay jallgachö täray” nir parlapänä.

Niptinna “Manam, señor. Jallgaga may marcapitapis mas alläpa cag shumagmi. Tsaychöga noga cushishgam cacurgä” nicashantaga Heidi yapayna wagar gallaycunä. Wagaycashantaga allauchi punucasquinä. Punucasquiptin doctor Cesarga yargacamunä.

Doctor yargaycämogta ricarna señor Sosimoga ras tapunä: “¿Imatä päsallan?” nir.

Tsaynö tapuptinna doctorga caynö willanä: “Heidi alläpam llaquin tsay tärashan jallganpä. Allauchi jallganman pasaypa cuticuypä wanur manash örata ni dïata tarintsu. Ni micunanpä gänasninpis cantsu. Cuerpunpis pasaypa llampu-yashgam y tulluncunapis paquinaycannam. Tsay wamrata wayinman mana cutitsishgaga vïdan pasaypa resguchömi caycan. Jallganman cutiycatsishaga alliyangam tsay llaqui-cuypita” nirnin.

95

Page 97: Heidi in Quechua

Tsaynö doctor nisquiptin señor Sosimoga pasaypa llaquicuywan imanö caytapis puëdisquinätsu. Tsayna ninä: “¡Peru imanöpatä tsay wamra cay wayichö alli cacuycarga tsaynö ruracanman! Nogaga llapancunatapis nirgö wamräta-nölla ricayänanpämi. Manachi tsayga caycunmantsu. Gesh-yagyashga, uyuyashga wayinpa cuticuptin awilïtunga ¿imatarä nimanga? Caymanga chämurgan shumag sänum, weram” nir. Nisquirna “Yanapaycamay ari, alli amïgu. Cananpitaga gamna ricaycullay. O managa quiquiquipa wayiquiman apaycurpis jampipaycamay allinganyag” nir ruganä.

Tsaynö rugaptin doctor Cesarga umallanta “Manam” nirnin cuyutsipänä. Tsaypitana ninä: “Amïgu Sosimu, Heidipa geshyanga manam jampicunawan allegpätsu. Payga allinga täcungan jallganman cutiycurmi”. Nisquir yapaypis ninä: “Alliscatsirrä awilunman cutitsiyta yarpaptiquega ajanam. Cay wamrapa vïdanga resguchönam caycan y caychöga manam ima ruraytapis puëdintsictsu” nir. Tsaynö yätsiycur doctor Cesarga wayinpa aywacunä inti ñawiycä-muptinna.

Tsayna señor Sosimoga pasaypa yarpachacuyman churacasquinä Heidita jallganman cutitsinanpäna.

96

Page 98: Heidi in Quechua

12. Heidita jallganman cutitsiyan

Tsaypitana señor Sosimoga cösa yarpachacusquir oficï-nanman llapan empliyäduncunata gayatsinä. Nircurna Heidi imanö caycanganta llapanta willanä. Tsaynö willapärirna Sergiuta mandanä cärruman asheg aywananpä. Teofilatana mandanä Heidiman ricchatseg aywananpä y röpanta shumag jatitsimunanpä. Jipash Anatoliatana mandanä Heidipa llapan röpancunata gepipämunanpä.

Quiquinna aywanä empëñu wamran Laurapa cuar-tunman. Yaycusquirna, llaquicuywan Heidi geshyar aywacu-nanpä cagta willanä. Tsaynö willasquiptin Lauraga ruganä papäninta, Heidita wayinpa mana cutitsinanpä, imaycanö-papis tsay wayincunallachö jampitsinanpä. Nicaptinpis Laurata papänin shumag tantiyatsinä llaquicuypita geshyan-ganta. Y willanä doctor Cesar ningancunata. Nircur shumag parlapänä watannin paywanpis Heidiman watucagnin aywa-yänanpä. Tsaynö shumag papänin tantiyascatsiptin itsanga mana mastaga parlacunänatsu Lauraga.

97

Page 99: Heidi in Quechua

Tsaypitana señor Sosimoga juc cartata gellganä Heidipa awilunpä, willcan imanö cangantapis musyatsir. Nircurna wiñapänä juc picshaman cartata y lasag valoryog gellëta Heiditawan apatsinanpä.

Tsaycunata listapacusquirna señor Sosimoga ninä empliyäduncunata Heiditana ñöpanman apapäyänanpä. Chätsipasquiyaptinga Heidita cushisha parlapänä: “¡Ichiclla Heidi! Canan gamga ¿imatatä yarpaycanqui? Canan orïtam Sergiu wayiquipa apashunqui” nir.

Tsaynö niptin “¿Wayïpacu apamanga?” nicashantaga cushicuypita saltacachar gallaycuptin cäranga pucayasqui-närä.

Tsayna “Aumi ari, wayiquipam aywanqui, Heidi. Cananga cösam micunayqui manarä caypita yargur. Mësaman jamacuy” ninä señor Sosimoga.

Tsaynö nisquiptin Heidega imaycanöpapis micucur-cuyta munanä, peru wayinpä yarpasquiptin pachanga ni micanänätsu. Mana micuptinpis señor Sosimoga mana imatapis ninätsu. Itsanga ninä Lauraman ‘Aywallä’ nicog yaycurinanpärä.

Heidi Laurapa cuartunman yaycusquiptin Lauraga gayanä cäman cagllapita: “Shamuy, Heidi” nir.

Tsaychö Heidipäga listashgana caycätsinä imayca läya röpacunata y juc canastachö llampu tantacunata awilanpä apananpä. Tsay tantata ricaycur Heidega cushicuypita salta-cachasquinärä. Tsaypitana “Gammi sï, Laurïta, selläma alli amïga caycunä canqui” nirnin macallacurcunä.

Tsaynö caycagmanna señor Sosimu yaycusquinä aywa-cunanpäna caynö negnin: “Apuramuyna, Heidi. Sergiuwan yarguyänayquinam wayiquiman” nir.

Tsayna Heidega mana wagayllapana ras aywanä cuartun cagpa. Tsaychöga churaraycänä, tsay shumag

98

Page 100: Heidi in Quechua

librun, puca jacun y macwa tsucunpis. Nircur imaycanta gepicunä tsay puca jacunman. Tsay gepicushantaga churay-cunä tantayog canasta janallanman. Mushog tsucunta tsucu-curna wagtapaga yargurinä.

Tsaynö yargurinanpä jipash Anatoliaga caycänä escalëra jawanchö aywacog Heidita ‘Aywallay’ ninanpä. Y Anatoliaga ricasquinä tantayog canasta jananchö puca jacun gepishana churaraycagta. Tsayna payga canastapita ras jipis-quir jitascapunä puca jacuchö gepicuynintaga caynö nirnin: “¡Tsay ganra jacuta aparcurga manam cay wayipita yargun-quimantsu!” nir.

Tsayna Heidega imanö caytapis mana puëdir jacun jitaraycagta ricaycur ñawin junta weginwan ricarcunä señor Sosimuta.

Tsayna señor Sosimoga, Heidi ñawin junta weginwan caycagta ricaycaycur jipash Anatoliata parlapänä caynö nir: “Au Jipash, Heidi apacutsun cay wayipita imaycatapis munangantaga” nir.

Tsaynö nisquiptin feyupa cushicurnin Heidi goricur-cunä Anatolia jitarapushan gepinta. Nircur señor Sosimu-tapis agradecicurnin “Aywallä, señor” ninä. Paypis tsaynö niptin mutsapaycunärä Heiditaga cäranchö paycunata imay-yagpis yarparänanpä.

Tsaypitaga Sergiuwan ishcanna Heidega cärruman yarcurcur jegariyänä.

Tsayna Heidega Sergiuta parlaparaycar aywanä: “Awilïtalläga ¿cawaycanrätsurä o wanucushganatsurä?” nir.

Sergiuna ninä: “Heidi, ama alläpa yarpachacuytsu. Awilayquega may cawaycanrämi” nir.

Tsaynö parlaraycar carutana aywaycarga chasquiyänä Mayenfeld marcaman. Tsayman chasquirga Sergiu tapucunä Dorfli marcaman ima cärru aywangantapis. Tsaynö tapucur

99

Page 101: Heidi in Quechua

caycangantaga änir ricasquinä juc jagrashlla cärruwan tanta rurag runa jarinata apaycagta. Tsay runaga Dorfli marcachö tanta rurag car tsaypana yarguycänä. Tsayna Sergioga tsay runata rugarnin parlapänä Heidita bultuncunatawan Dorfli marcapa apacurcunanpä. Tsä aunirga apacurcunä runaga.

Tsayna Dorfli marcaman chascatsiptin Heidega “Gracias, señor” nirrä yarpurinä cärrupitaga. Nircurna bultunta paytacur rugacunä waraynin goyarä awilunta bultuncunaman goreg cachananpä.

Tsaynö rugacuycur Heidega empëñu jegasquinä jallga nänipa awilun cagpa. Aywaraycarga tsä chärinäna Pedrupa tsuclla wayinman. Chasquirga cushicuypita jatatacuycunärä. Tsaynö ruracasquir puncuta quichaytapis mana puëdisqui-nätsu. Tsaynö caycanganta änir cumaycarga quichasquir yaycusquinä tsuclla ruriman.

Yaycusquiptin juc cuchupitaga niscamunä: “¡Diosmiyu! Heidintsicchi imachi yaycaycämun. ¡Tsayga manachi caycunmantsu!” nir. Nircurna “¡Pitä!” ninä.

Nicaptinna “Nogachä cä, awilïta” nir parlaparcurga cörrillapa aywar Heidega macallacurcunä, imatapis mastaga mana parlacuyllapana.

Tsaynö niptin chacwanga imata parlarcuytapis puëdis-quinätsu. Peru tsaypita itsanga Heidipa umanta shullpa-paycarga quiquillan parlanä: “Aumi, wawalläpa parlacuy-ninmi, paypa agtsanmi. ¡Gracias Diosmiyu, canan öra cushiycatsillämangayquipita!” Nicashanta wagar gallay-cuptin Heidipa maquinmanga wegin jutunä. Tsaypitana ninä: “¿Rasunpacu cutiycamurguyqui, wawasïta?”

Niptinna “Aumi, awilïta. Nogam cä” nir parlapänä cushicusharä Heidega. Nisquirna “Amana wagaynatsu masga. Läduyquichömi caycä, awilïta. Gampämi apamurö llampu yullag tantayquicuna, chucru tantacunata micunay-quita mana munar” ninä. Tsaynö parlaparaycar canastachö

100

Page 102: Heidi in Quechua

tantataga chacwanpa millganinman tallipärinä. Nircurna “Masqui yataycuy, awilïta, yullag jarinapita rurashga cay llampu tantaga, gampänöllam. Caytaga apamurgö tsay caru marca tärangäpitam” ninä.

Tsaynö nisquiptin chacwanga ninä: “Gamga alläpa allim caycunqui, wawasïta. Tsay alli cayniquipitapis masga cushinaycatsiman quiquiqui cutiycamungayquim. Gamta alläpam llaquiycurgä, Heidi. Wanucuytapis feyupam mantsariycurgä, yapay gamta manarä ricarniquega” nir.

Tsaychö ishcancuna parlacuycäyaptin yaycusquinä Pedrupa maman Brigidapis. Heidita ricasquir “¡Imanö!” nicangantaga yachayllapa “¿Heidicu?” nirinä. Niptin Heidega sharcurcur saludanä.

Tsayna ninä: “Selläma shumagchä träjiquega, Heidi. Ricaycuy tsay plümayog tsucuyquitanäga. Mä jaticurcuy, tsaywan imanöshi ricacunä canqui”.

Niptinna “Manam jaticuyta munätsu, y manam ni imaypis tsayta jaticushätsu. Cay tsucuta munaptiquega gamta garaycushayqui. Nogapaga tsucü cacapamanmi” ninä.

Tsaynö parlaraycarga puca jacunpita jipiscamunä tsay macwa tsogupita rurashga tsucunta. Y träjintapis jipicur gallasquinä. Tsaypita puca jacunta agshucurcur macwa tsucuntana chip macwayashana caycaptinpis mana penga-cuypa tsucucurcunä.

Tiyan Edita awilunpita ollgurrä jipingan öra, awilun caynö ninganta Heidi yarpasquinä: “Imaypis manam yapay gamta ricayta munätsu plümayog tsucushata”. Tsaynö parlapanganta wiyashga car Heidega Laurapa wayinchöpis macwa tsucuntaga pasaypa cuydar churarätsinä.

Tsayna Heidega “Cananga aywacushä awilïtüpa wayin-pana. Warayna cuticamushäpä. Cananga cada junagpis cuti-raycämushächir gamman ricagniqui” ninä.

101

Page 103: Heidi in Quechua

Nicaptinpis “Aumi, aumi Heidi, waray cuticamunqui” nir ruganä chacwanga chachac maquipita tsarircur.

Tsaypita Heidega yapay witsaypa aywar gallaycunä. Intega ulluycänäna. Rashtapis jircacunachö intipa achay-ninwan pucayashgarä ricacänä. Peru payga awilunpa wayinman cutishanta cushicuypita cäsirä wagarinäpis, tsay shumag täcungan jallgaman chaycanganta.

Nicashantana mas empëñuna aywanä. Tsaynö aywa-raycarga rucuyashga genwancunapa puntanta ricanäna.

Nircurna ricasquinä awilunta, wayin lädunchö jamaycur wamayashga cucanta chagchapäcuycagta.

Tsaypita chasquirna awiluntaga wap macallacurcunä llapan callpanwan, cuncanpita wallgacayparä. Macallar-curna “Awilïtu, awilïtu, cuyay awilïtu” nicaptin, rucoga imaypis mana wagacog cag Heidita ricaycur wagasquinä.

Tsaynö wagacurirna rucoga tapunä: “¿Imanö cagtä cutiycamurguyqui, waway? O ¿gargascayämushuruyquicu?”

Niptinna Heidi ninä: “Manam, awilïtu. Llapancunapis allillam ricayämashga. Peru gampita juclächö japallä carnin manam yachacargötsu. Alläpam llaquiycamurgö. Canan goyam señor Sosimu imatapis mana parlapaycaptï gayay-camar niramargan cuticamunäpä cagta. Y caychömi juc apatsicuyniquita apamurgö gampä señor Sosimupita” nir.

Tsayna awilunga cartanta picshapita jipisquir ishcay cutirä liyirinä. Nircurna gellëtapis maquinman tallirpur Heidita gopunä caynö nir: “Gampämi cay gellë. Churacuy miñishtingayqui öracunapä”.

Nisquirna ninä: “Heidi, ¿juc mati lichita upurcunqui-mancu?” nir.

Heidina cushicurrä ninä: “Aumi, awilïtu. ¡Imanömi noga cabrantsicpa lichinta upurcuypä wanuycog cä!” nir.

102

Page 104: Heidi in Quechua

103

Page 105: Heidi in Quechua

Tsaypita shumag yachayllapa maquipita tsarircur yaycatsinä wayin rurinpa. Tsaychöna señor Sosimu apatsingan gellëta babul rurinman churayänä. Yaparir-yaparirpis lichitaga upucurcunä Heidega. Nircurna cämanta watucanä. Awilun cämanta listapanganyagna Heidega cabrancunawan saludanacur parlayänä. Cabrancu-naga saltacachayparä cushiycuyänä Heidita ricaycurnin umancunawanpis tacapayparä. Tsaypitana awilunwan cösa parlacurcur punucuycunä imatapis mana mayaypa pasaypa cushishga.

104

Page 106: Heidi in Quechua

13. Jallgachö juc shumag tardi llapancunapä

Juc säbadu goyana Heidega goyallana sharcur listacunä awilunwan uraypa uräyänanpä. Paycuna willanacuyänä Heidi Pellupa wayinchö chacwanwan quedananpä y rucuna Dorfli marcapa aywananpä quësuta ranticognö Heidipa bultuncunaman gorimog.

Tsayna änir uraraycäyaptin Heidega uränä maytsaypa ricachacuraycar. Nicangantaga ricanä vientuwan jachacu-napa rapran cuyuycachagta, ata gewacuna rurinchö jatusag rumicunata, y waytacunachö pillipintucuna päriycachay-cagta. Tsaycunata ricaray paytaga pasaypa gustanä.

Tsaynö ricachacuraycar uraraycarga chasquiyänäna Pellupa tsuclla wayin cagman. Heidi jallgaman cutiycungan-pita rucoga pasaypa cushishga car nänitapis japanä imaypi-tapis mas shumag. Gaga cagta tumaycarpis Heiditaga “Aywä cutiramushä, waway” niramunärä. Y Heidina chacwan cagman yaycurinä.

Tsayna chacwanga Heidipa japacuyninta tantiyasquir cushinasquinä.

105

Page 107: Heidi in Quechua

Tsaypitana “¿Cuyay wawallä Heidicu?” nir ras tapunä, puncu cag lädupa ñuquicusha. Niptin Heidi cörrillapa aywar chacwantaga macallacurcunä. Y chacwanpis macallacurcur agtsanta shullpapänä.

Tsaypita Heidi chacwanta tapunä: “Awilïta, ¿tsay shumag llampu tantata apapämushä allicu cashga? ¿Mishquishacu?” nir.

Tsayna “Aumi, waway. Alläpa cagmi gustaycällä-mashga. Unaynam tsaynö alli micuycunata yawargönatsu” nir parlapänä.

Tsaynö parlapaycaptinna Brigidapis parlarcunä: “Dorfli marcachöga ranticuyanmi cay apamushayqui tantatanö, peru alläpa chaninmi. Allau mamäpa mana quirun capuptin noga imanömi munaycü tsaynö shumag llampu tantacuna-llatana micunanta” nir.

Tsaynö Brigida parlapasquiptin Heidi yarpachacuyman churacasquinä. Y nicashantaga imata rurananpä cagtapis yarpasquirna parlapänä: “Awilïta, tsay Francfort marcachö camungäpita noga atscatam gellëta apamurö. Canan tsay gellënïwanmi cada junag llampu tantayqui rantipäshayqui” nir.

Parlapasquiptinna chacwanga ninä: “Tsayga manam canmantsu, waway. Tsay gellëniquega quiquiquipämi imay-quipis miñishtir ranticunayquipä, manam nogata llampu tantä rantipaycämällar ushasquinayquipätsu” nir.

Tsaynö chacwan niptinna “Peru awilïta, nogaga munä gam allïnayquitam, shumag sänu canayquitam. Tsay shumag llampu tanta tulluyquicunatapis yanapangam sänuna canay-quipä o managa capas wiscayasha ñawiquipis allisquinga. Tsay ñawiqui allisquiptinnäga cay jallgachö cay läya imay-catapis ricanquinam” nir cushisha Heidi parlapaptin chac-wanga ichicllapis mana parlacunätsu. Allau Heidega wamra cayninchö yarpänä, tsaycunallawanpis chacwanpa wisca-

106

Page 108: Heidi in Quechua

yasha ñawin allisquinanpä cagta. Peru quiquin chacwanga musyanäna tsay Heidi parlapaycashancunawanpis manana ñawin ricananpä cagta. Tsaynö cushishga caycagta wamayä-tsiyta mana munallarna, yachayllapa parlaparaycar llampu maquinwan agtsanta shullpapänä.

Tsaynö parlar caycäyaptin Heidega ricasquinä chac-wanpa juc rucuyasha rëzu librun, junish tablachö churaray-cagta. Tsay libroga chipyaypa polvuwan tsapacashga canä. Tsayta ricasquir Heidega cushir gayaraycunä: “Awilïta, cananmi sï noga liyiyta yachäna. Gam munaptiquega liyipä-shayqui gustashungayqui cag rëzucunata ashisquir”.

Niptinna “¡Aumi, waway! Maynintapis shumag cagcu-nata ashisquir liyipaycallämay ari” nir cushisha chacwanga parlapänä.

Tsayna Heidega “Cay libruyquichöga imaycacunachä can, awilïta. Caychöga parlan selläma shumagcunatachä, ciëlupäpis intipäpis” nisquir Heidega tsay rëzu librupitaga fuertipa liyipänä, mana ni juctapis pantaypa caynö:

1. Inti, quilla, estrëlla llapan junishnintsicchö caycagcuna

gayaraypanö chipipir willacuycäyan Tayta Dios alläpa poderösu canganta. Ciëlupis musyatsicun Tayta Diospa maquin camangantam.

2. Goyasquiptinpis yapay patsa warasquir willapäcaycä-mantsicllam. Warasquirpis yapay patsa tsacasquir ricaycätsimantsicllam, Tayta Dios alläpa yachag cayninwan ruranganta.

3. Manam shimincuna pashtantsu ni parlaynincuna wiya-cantsu.

4. Peru maytsaymanpis chanmi paycunapa musyatsicuy-nincuna. Manam ni juc puchapis mana changanga cantsu.

107

Page 109: Heidi in Quechua

Tsaynö nir rëzu libru liyipaycangan canä Bibliachö Salmucunapita, capïtulu 19–pa gallanan. Liyir ushasquir Heidi chacwanpa cäranta ricarcunanpäga, pasaypa cushi-sharä caycänä.

Tsayna chacwanga Heidita “Tsay liyipaycämashayqui llapanpis gustamanllam. Musyaptiquega Heidi, noga imanömi cushiycü gongashäcunata tsay unay cag rëzucunata liyipämaptiqui. Juc mastapis liyipaycamayrä, cuyay wawallä” nir ruganä.

Tsayna Heidi yapay shumag liyipaycaptin, tsuclla puncupa gawaycur awilunga yachayllapa gemllanä wayin cunapana cuticuyänanpä. Tsaypita liyipar ushasquirna Heidega “Aywacünam, awilïta. Cutimushä öranam tsay shumag salmucunata yapay liyipäshayqui” ninä.

Nisquirna awilunwan jegariyänä wayincunapa. Rucoga Heidipa bultunta umrun jananman churarcurrä apanä, witsaytapis mana pishipaypa. Payga bultutapis mana lasatsi-cuypa apanä, Heidi changanta cushicuypita.

Tsayna nänita aywaraycäyaptinga Heidi awilunta parlapänä caynö: “Awilïtu, canan gellënïwan allau chacwan-pämi llampu tantan rantipäshä” nir.

Tsay yarpangannö parlapaptinna rucoga ninä: “Tsay yarpaycashayquega nogapä manam allinötsu. Antis tsay gellëniquiwanga catriquirä juclla rantisquishun. Manam ogsha jananllachöga punur cacunquimantsu”.

Niptinna “Gam may tantiyanquinachi, awilïtu, nogata tsay ogsha janallanchö punucuy gustamanganta. Noga mas allim punucü tsayllachö, Francfort marcachö colchonchö punungäpitaga” ninä.

Tsaynö Heidi parlapasquiptinna awilunga ninä: “Gam tsay gellëniquiwan chacwanpä llampu tantan rantipayta munaptiquega, mä ari tsaynöpis catsun. Tsay gellëga quiqui-

108

Page 110: Heidi in Quechua

quipam, imatapis munangayquita ranticunayquipä. Chac-wanpä llampu tantan rantipänayquillapäga ayca watapäpis tincungachir” nir.

Nisquiptinna “Graciasllä, awilïtu. Tsaynö parlapämä-nayquitam munä. Gammi sï llapan runa regingäpitapis mas alli caycunqui” nir parlaraycar witsäyänä awilunwan ishcan-cuna.

Tsaynö witsaraycäyangantaga awilunta masta parla-pänä: “Awilïtu, Diosnintsicga imaycatam allicunata ruraycun. ¿Tsayta gam musyargayquicu? Noga tsay Franc-fort marcapa mana aywarga manam liyiyllatapis yachaca-mümantsu cargan. Y manam gellëtapis tarimümantsu cargan chacwanpa tantanllapäpis. Francfort marcachö caycar noga yarpargä mañacuptïpis Diosnintsic manana cäsumangantam. Peru cananga tantiyaycämi Diosnintsic imaycatapis nogapä allicunata ruraycanganta. Y noga Tayta Diosta manam imaypis gongashätsu. Payllatanam imaycata miñishtirpis mañacushä. Tsaymi cananga, awilïtu, ishcantsicpis cada tsacay mañacunantsic. Rasunpa ¿tsaynötsurä canga o mana-tsurä?” nir.

Parlapaptinna awilunga “¿Imarä ari canman Diosnin-tsicman mana yarpashgaga?” ninä.

Tsayna Heidega “Awilïtu, Diosnintsicman mana maña-cushaga manam imapis allega ruracantsu. Francfort marcachö caycaptïmi Laurapa awilan yachatsimashga imanö Diosnintsicman mañacunapä cagtapis” ninä.

Tsaynö niptinna rucu ninä: “Aumi, waway. Allim tsay llapan willapaycämangayquicuna. Ari pipis Diosnintsicta gongasquir cacuptinga Tayta Dios pitapis yanapanmanna-räcu” nir.

Tsayna Heidega ninä: “Tsaytaga gam llutantam parlanqui, awilïtu. Musyaptiquega gongashga carpis yapay mañacogcunataga Diosnintsic mas cushishgarämi chasquin.

109

Page 111: Heidi in Quechua

Canan wayintsicman chaycur juc shumag cuentuta masqui liyipäshayqui Laurapa awilïtan garamashan cuentu libru-pita” nir.

Tsayna wayincunaman chasquir rucoga Heidipa bultunta churasquir jamasquinä. Heidipis rucupa chaquin cagllaman jamaycunä. Nicashantana tsay shumag cuentuta ashisquir liyipänä caynö nir: “Canan masqui wiyamuy shumag, awilïtu”.

Juc runapash ishcay ollgu tsurincuna canä. Tsayshi gepa

cag tsurin papäninta ninä: “Papä, nogata töcamangan cag herenciä goycamänayquitam munä” nir. Tsaynö niptinshi papänin raquipaycunä paypä cagcunata. Tsaypita juc ishcay junagllatanash llapan chasquingancunata ranticuscärinä. Nircur tsay gellëwanna aywacunä juclä caru marcapa. Tsaychönash munanganta rurar llapan gellëninta mana cagcunallachö usha-rinä. Ushacäpacusquir imanö caytapis mana puëdir mallagä-näna. Y tsay marcachö muchuy gallaptin tsay jövin pasaypa mallagarna aruyta ashinä.

Tsayna juc hacendädu runa chasquinä cuchinta mitsitsi-nanpä. Cuchita mitsirnash pasaypa mallagar cuchipa micuynin-tapis micuytana munanä. Tsaynö mallagaptinpis micuy mana captinshi pipis garanätsu. Tsayshi yarpachacunä: “Papänïpa arognincunaga pachajunta micushchir caycäyan, noga caychö mallagaypita wanunaptï. Caynö canäpa rantinga papänï cagpa cuticushä. Chaycurga caynömi nishä: ‘Papä, perdonaycallämay. Gomangayquicunata mana cagcunachö usharmi jutsata rurargö. Manam gam munangayquinötsu ni Diosnintsic munangannötsu rurargö. Cananpitaga ama chasquimaytsu tsuriquitanöga, sinöga mincayniquitanöllana chasquiycallämay’ nir”. Tsaynö yarpa-chacusquir cuticunä papänin cagpa.

Tsayshi carulällatarä aywaraycagta ricaycur papänin cuyapaywan cörrilla taripagnin aywar pasaypa cushicur

110

Page 112: Heidi in Quechua

macallacurcunä. Tsayshi tsurin ninä: “¡Perdonaycallämay, Papä! Gomangayquicunata mana cagcunachö jutsata rurarmi ushargö. Manam gam munangayquinötsu ni Diosnintsic munan-gannötsu rurargö”.

Tsaynö nir manarä ushaptinshi papänin empliyäduncunata ninä: “Mas alli cag röpata ras jipiyämuy trocacunanpä. Tsaynö sortïjata y zapatuta jipiyämuy jaticunanpä. Nircur weran cag torïtuta pishtayay fiestata ruranantsicpä. ¡Cay tsurëga wanun-ganpita cawarimognö ogracanganpitam cutimushga!” Tsaynö nir cushicurshi fiestata rurayänä.

Tsaynö libruta liyipaycangantaga ras awilunta ricarcur

tapunä: “Awilïtu, ¿cay liyipaycäshä cuentu shumag cuen-tucu o manacu?”

Niptinna “Heidi, cay cuentu liyicämushayquega alläpa cag shumag cuentuchä canä. Tsaytaga manam imaypis wiya-llargötsu” nir awilunga parlapänä pasaypa yarpachacur.

Tsaynö shumag parlacur cacuyashanyäga intega ullus-quishana canä. Paycunaga tsacanaycagllachöna jamaräcuy-cäyänä.

Tsayna rucoga sharcurcur, upällalla yarpachacur yaycusquinä ruri wayiman cusinacog. Heidega yangallana atsicyaycaptinpis wagtachö librunpa dibüjuncunataga jamaycur jinalla ricapäcuycänä.

Tsaynö jamaräcuycaptin awilun gayanä micuyänan-päna. Paycunaga mana parlacuyllapana micur ushariyänä. Heidega punogna aywacunä ogsha cämanman.

Tsaypita rätunnintana awilun yarcunä Heidi imanö punungantapis ricagnin. Yarcurcunanpäga Heidi chip wanuypa punucashgana caycänä. Peru rucoga tsay cuentuta liyipashanpä pasaypa yarpachacunä. Nicashantaga umpucur-curna paypis Diosnintsicman mañacunä caynö nirnin:

111

Page 113: Heidi in Quechua

112

Page 114: Heidi in Quechua

“Papä Tayta Diosllä, noga jutsa ruragmi cä. Manam gam munangayquinö cawargötsu. Jutsäcunapita perdonayca-llämay” nir. Mañacuycaptinna weginga yargascäramunä. Nicashantaga jamayninta fuertipa cachasquinä. Tsay öraga rucu imaypitapis mas pasaypa cushisha ticrasquinä.

113

Page 115: Heidi in Quechua

14. Heidi awilunwan misacog aywayan

Waraynin domingu goyaga Heidi imaypis sharcucun-gannö goyallana sharcucunä. Punushanpita yarparamunanpä awilunga juc mati lichita jurupatarä shuyaycätsinä. Tsayna yarpascamurga ricasquinä awilunpa cäman jananchö juc mushog lindu säcu y mushog camisa churaraycagta.

Tsayna Heidi ninä: “¡Achallag jau! ¡Cayrächä röpayqui-cuna shumäga, awilïtu! Cay röpayquicunataga manam ni imaypis ricallarötsu” nir.

Tsaynö niptinna “Ichiclla Heidi, gampis cananga Francfort marcapita apamungayqui allin cag röpayquitam trocacamunayqui misacog aywanapä” ninä.

Tsaynö nisquiptin Heidega cushicuypita maquintapis tagllacachasquinärä. Nircur awilun mandanganta rurar empëñu mushog röpancunata jaticunä. Tsaypitana janchana-curcur ishcancuna jegariyänä marcapa misa wiyag. Marcaman chasquiyaptinga misa gallananpäna campanaga wagaycänä. Iglesiachöga Dorfli marca runacuna atscana cayänä. Tsayna Heidiwan awilunga upällalla yaycusquir

114

Page 116: Heidi in Quechua

gepa cag asientullamanna jamacuycuyänä. Tsaynö yachay-llapa yaycuycäyaptinpis yaycogta ricasquirga llapan runacu-napis ruri iglesiachöga shapshapyayllapa parlar niyänä: “Jallgachö quiquillan täcog rucu imanö cagrä willcanwan uraycayämusha misacog” nir. Tsaypitaga llapanna läduncu-nachö cagcunawan parlapänacur gallaycuyänä. Warmi cagcunanäga rucu jamaraycanganman ticra-ticraycurrä pasaypa parlayänä.

Tsaypita cüra parlar gallaycamuptinna llapan runacu-napis tsunyarpuyänä. Y upällallana cüra parlamunganta wiyayänä. Cüraga shumag yachatsicamunä caynö: “Imayca jutsa rurayman chashga carpis yarpachacusquirna, alli rurayman ticracuyay, Tayta Dios jutsayquicunapita perdona-yäshunayquipä” nir. Tsaynö tsay cüra shumag yachatsicun-ganwan rucupa shongunga atsicyasquinä y tulluncunapis ancashyasquinä.

Tsaypita misa ushasquiptinna rucoga Heidita jancha-curcur empëñu jegarinä cüra täcungan parroquiaman, runacuna ricapäyangantapis mana cäsuypa. Tsaynö jancha-cusha aywaraycagta ricarna runacunaga tantiyacuyänä rucu willcanta cuyashanta. Tsaynöta ricar warmicunana niyänä Heidipäwan awilunpä, rasun cagllata Pelluwan awilan parla-yanganta. Tsä tsay junagpitaga llapan runacunapis alabayä-näna rucupäga willcanta cuyanganpita, arucog canganpita y alli runa canganpita.

Tsay Dorflichö tärag cüraga imaypis shuyacunä Heidipa awilun misacog cutinantaga. Tsaynö cäga rucuta willcantawan iglesiachö ricaycur pasaypa cushisha ticras-quinä. Tsaypita misa ushay mayllantana rucoga chärinä will-callan janchacusha cüra täcunan parroquiamanga. Tsayna cüraga saludagnin yargamur cushicuypita macallapasqui-närä.

115

Page 117: Heidi in Quechua

116

Page 118: Heidi in Quechua

Tsaypitana cürataga parlapar rucu caynö ninä: “Señor cüra, noga feyupam yarpachacuycurgö gam wayïman chay-camur imaycacunatapis parlapämangayquicunapä. Y cananga chipnam yarpachacurgö, tamya tiempu päsan-ganyag, cay Dorfli marcaman tärag shacamunäpä. Cay ichiclla Heidipis manam alaychöga täragpänönatsu. Nircur escuëlamanpis yaycunanmi wamra mayincunawan juntu yachacunanpä”.

Nisquiptin cüraga “Cuyay amïgu, tsay llapan yarpa-shayquicuna allillam nogapä. Caypa shamusquiptiquega caychö täräcushun llapan runacunawanpis shumag tallu-cashgam. Noga musyänam llapan runacunapis gamta alli ricayäshunayquipä cagta. Noganäga alläpam cushicü gam tsaynö allicunata yarpaycashayquita. Ojalä yapaypis unaycu-nanö juntu täräcushunman ari” ninä.

Tsaynö cüra shumag parlapasquiptin rucu ädisirpis Dorfliman täcog uräcunanpä parlayänä. Tsaypita cürawan cösa parlacusquir yargascayämunanpä, wagtachöga atsca musyapacog runacuna shuyarar caycäyänä: “Mä, ¿imatash parlayasha cürawan rucu? ¿Allitacush o mana allitacush?” nirnin.

Tsayna rucoga atscag runacuna tsaychö goriraycagta ricaycur llapancunata parlapänä: “Tamya quillacunaga caypam tärag shacayämushä” nir. Niptinna tsaychö runacu-naga llapanpis feyupa cushiyänä. Tsaynö llapancunata parla-pasquirna rucoga willcanta janchacurcur yargur witsaypa jegarinä.

Tsay junagpita llapan runacuna tantiyapasquiyänä rucupa mana alli ricaräcuyninpis illacasquishana canganta. Puntacunataga feyu ricaräcuptin mantsayänä runacunapis y wamracunapis.

117

Page 119: Heidi in Quechua

Tsaypitana Heidi awilunta parlapänä: “Awilïtu, shumagyashatanachä gamta ricaycullä. Manam imaypis tsaynö shumäga cacullarguyquitsu”.

Niptinna rucoga asinarrä ninä: “Aumi Heidi, caynö cushishga canäpä cagtaga manam yarpäcullargätsu. Ima shumagmi canä Diosnintsicman mañacur llapan runacuna-wanpis goriräriy” nir.

Tsaynö parlar aywaycarga chasquiyänä Pellupa tsuclla wayin cagmanpis. Tsayna rucoga parlapänä Heidita: “Marca-manna aywacuna caycaptinga cay wayitaga allitsashunrä-chir manarä tamya chämunganyag” nir.

Tsaynö parlagta wiyasquirna chacwanga “¡Diosmiyu! ¿Imatatä wiyallä? ¿Jallgachö täcog rucucu parlarcamusha? Cushicullämi watucayällämashayquita” ninä yachayllapa. Nisquirna “Taytay, gampä imatapis llutanta parlashga captëga perdonaycallämay” nir rucuta chacwanga maquinta aptapänä.

Tsayna rucoga “Tsaycunata amana parlashuntsu, chacwan. Imaycata ruranacushga carpis perdonanacu-shunna” ninä.

Niptinna chacwan “Tsauraga Diosnintsic yanapaycullä-shuy. Peru itsanga cawaycäshäyäga amarä Heidita gechuy-cayämaytsu. Gam manam musyanquitsu noga Heidita imanö cuyangätapis” nir chacwanga Heidita lädunchö shaycagta macallacurcunä.

Tsaynö parlapaptinna “Tsaytaga ama yarpachacuytsu, chacwan” nir shumag alli shimillanpa rucupis parlapänä. “Cananga llapantsicpis juntunam caycantsic y Tayta Dios-nintsic munaptinnäga ayca watapis juntullanam täräcushun” ninä.

Tsaynö parlacuycäyaptin Pedroga chasquinä pishiparrä jäcarllana, Heidipä cartata aparnin.

118

Page 120: Heidi in Quechua

Tsayna Heidita tsay cartata ras goycunä. Payna cartata chasquisquir ñöpancunachö liyipänä llapancuna wiyayä-nanpä. Tsay cartaga canä amïgan Laurapita. Y caynö ninä: “Ichiclla Heidi, caypita aywacushayqui junagpita noga alläpam gamta llaquiycamü. Tsay jallga täraycangayquimanmi watucag-niqui shayämushä” nir. Tsaynö Laurapa cartanta liyipas-quiptin llapan tsaychö caycagcuna alläpa cushicuyänä. Tsaynö liyisquir quiquin Heidipis masrä cushiycunä. Tsaypi-taga llapancunapis Laura cartacamunganpä parlallarna cacu-yänä.

Tsaypita änir rätunnintana Heidiwan awilun, Pellupa wayinpita yarguyänä wayincunapana aywacuyänanpä.

Wayincunaman chasquir shumag ricachacusquiyänan-päga inti ullunaycänäna. Y gagacunapapis jatusag cagcu-napa puntancunallana atsicyaycänä. Inti mana ricacushan cagcunaga llanturaycänällana. Cabracunapis saltacacharrä cunchanchö büllata rurar caycäyänä pasaypa cachinar. Genwacunapa rapranpis alläpa vientuptin shiu shiuyacu-närä.

Tsaynö jachacunapa rapran gayaragta wiyaycur Heidega yapay tsay täcunganman cutinganta cushicur awilunta macallacurcunä. Tsayna awilunpis chachac macallacurcur pëchunman tanucurcunä. Nircur tsay jamaraycäyanganllachö ishcancunapis mana sharcuypa Dios-nintsicman agradecicuyänä, tsay junag shumag cushicuyta gonganpita.

Tsaypitana rucoga willcanwan mana imatapis parlacuy-llapa, upällallana janchanacurcur yaycucuyänä wayincuna rurinman. Patsa tsacäriptin gagacunapa puntancunapapis lucërucuna shumagna atsicyaycachämunä.

119

Page 121: Heidi in Quechua

15. Doctor Cesar Heidita watucan

Tsay witsancuna goyacunapaga patsa atsicyaycacharrä warämunä. Inti goyallana yargamuptin gagacunapa puntan-cunapis gallwash-gallwashrä ruracämunä.

Heidipis genwacuna vientuwan gayaraptin goyallana ricchascamunä. Vientu gayarangan paypäga alläpa cag shumag wiyacänä.

Tsayna cämanpita sharcusquir empëñu röpanta jaticus-quir ras yarpamunä altuschö punushanpita. Awiluntaga cämanchö tarinänatsu. Mana tarirna “Awilïtüpa cämanchöga imapis cannatäcu. Payga tsaynö goyallanam arur gallan” nir yachayllapa parlasquir wagtapa yargusquinä. Tsayna awiluntaga ricasquinä shumag azul ciëlu jananpa pucutay aywagta ricarar shaycagta. Tsaychö Heidipis ricaraycaptinna pucutayga goricar-goricar mas jatusagmanrä ruracänäpis. Tsaynö ricachacuycäyaptin intina shumag atsicyar gallapa-camunä llapan jatusag gagacunapa puntancunapa y tsay shumag gewacunapa janancunaman.

120

Page 122: Heidi in Quechua

Tsayna awilun tsaychö shaycagman witipaycur “¡Awilïtu! ¿Allillacu waräcamuruyqui? Canan junagmi sï alli dïa caycunga” ninä.

Niptinna “¡Ichiclla Heidi! ¿Gamga allillacu warämu-ruyqui?” ninä. Nicashantaga “Aumi, nogapäpis canan junäga shumagmi canga” nir awilunga asicacharrä parlapänä.

Wagtachö Heidi ricachacur canganyäga awilun yaycunä cusinacogna. Chätsicusquirna Heiditaga gayanä micuyänanpä.

Micur ushasquirna wagtapa yargacayämunä. Tsay-chöna rucu ishcan cabrancunata shullpapaptin Heidega ricaränä. Tsaychö caycäyashantaga wiyasquiyänä Pellu wichyacogta.

Tsaypita rätun ricogtana Pelloga chasquinä Heidi cagmanga. Tsayna witiycur tapunä: “Heidi, ¿canan junäga mitsicog aywantsiccu o manacu?”

Niptinna Heidi ninä: “Pellu, canan junagpis manam noga aywarätsu. Francfort marcapita mana yarpashgata chascayämun imanman” nir.

Tsaynö parlapaptinna Pelloga ajanashga ricaraycangan-taga ninä: “Gamga Heidi, tsaynöllam nicunqui. Pirächi chas-camunmanga” nir.

Tsayna Heidi ninä: “Pellu, chäyämungam imay chämurpis. Nogata caychö mana tariyämarga ¿imanötä cayanman?” nir.

Tsaynö niptinna “Gamga Heidi, tsaynöllam parlapäca-manqui. Tsay llapan parlapämashayquipis manam rasun-patsu. Chäyämuptinga peru awiluyquillapis chasquingachir” ninä.

121

Page 123: Heidi in Quechua

Tsaynö parlaycäyaptinna rucu gayacusquinä: “Pellu, ¿imatanatä tsaychö parlaycuyanqui? ¿Cay örayag manaräcu mitsicog aywaycunqui?” nirnin.

Niptinna “Aywaycänam, tiyuy” nisquir cabracunata gorircur mitsicog jegaratsinä. Y Heidega quedasquinä awilun arucogta yanapäshir. Tsaynö caycashanta Heidega wagtapa yargaramur-yargaramur ricachacunä Dorflipita aywag nänita.

Tsaynö yargurir-yargurir puriycangantaga awilunman gayacuycunä: “¡Cörricamuy masqui, awilïtu!” nirnin.

Tsayna awilunga “¿Imarä casquishapis?” nir ras yargunä arucuynintapis jagiriycur. Yargusquir ricasquinanpä Heidega cörrillapa juc runaman taripagnin aywaycänä: “Tagä ricasquirönachä doctor Cesar shamuycagta” niraycar.

Heidi cörrillapa aywagta ricascamur doctor Cesarga puntata maquillanwanrä saludaramunä. Tsaypita tincus-quirna macallacurcunä chachac. Tsaynö macallacurcogta ricar rucoga ricaränälla.

Allau Heidega tsay läya aywarcur parlapaytapis mana puëdisquinätsu doctor Cesartaga. Tsaypita rätunnintarä parlaparcunä: “Doctor Cesar, cay jallgayag watucamag shamuycushayquita noga alläpam cushiycü” nir.

Niptinna “Nogapis, llullu, alläpam cushiycü gamta sänullata taringäta” ninä.

Heidega gepapa ticrasquir ricachacusquinärä: “Llapan-cunatsuräpis shayämusha” nir. Nicashantana doctortaga tapunä: “Doctor, ¿imanirtä Lauraga awilïtanwan shayämush-gatsu?”

Niptinna “Au llullu, manam llaquicunayquita munätsu, peru imanö captinpis willaycushayqui. Lauraga mana shamuyta puëdinrätsu geshyarmi. Tsaynöpam paywanga shayämurgötsu” nir willanä.

122

Page 124: Heidi in Quechua

Tsayna Heidega “¿Tsauraga allau Laura geshyay-canchi?” nir wamayasha ninä. Niptinna “Antis cananga jucläyaycannam. Peru mana tsaypis manarämi maypapis aywayta puëdinrätsu” ninä.

Niptinna “Tsauraga caypa mananachi imaypis shamun-ganatsu” ninä Heidega.

Tsaynö nir waganaycachaptinna “Geshyaycanganpita jucläyasquirmi shamunga mäyu quillachö. Tayta Diosnintsic munaptinga rasunpam shamunga, llullu. Ama yarpacha-cuytsu” ninä doctorga.

Niptinna Heidega yarpachacuycashanta “Tsauraga tsay quillam Laura shamunanpä mas alli canga. Pay shamuptinga caychö unayyagrämi cayäshä” nir ishcancuna parlaraycar witsaraycarga chasquiyänäna Heidipa awilunpa wayinman. Heidega awilunta willapashana canä doctor Cesar alläpa alli runa canganta.

Tsayna rucoga doctor Cesarta ricasquir “Cushicullämi, doctor, watucaycayämashayquita” nirnin cushicur maca-llanä.

Tsayna “Gracias, don Esteban. Nogalläpis cushicullämi Heidiwan yapay tincuyangäta y gamta regingäta” ninä. Tsaynö niptin rucoga asinasquinä.

Tsaypitana rucoga ninä: “Doctor Cesar, cartacaycayä-mangayquita liyisquir, gamcuna chäyämunayquipä caglla-tanam Heidega cada junagpis parlacushga. Nogalläpis feyupam agradecicuycü gam cayyag watucayämag shamuy-cushayquita. Gracias, gam raycurmi willcallä cutiycallä-musha cay lädüman. Tsaytam noga alläpa cushicur gamta agradecicuycü”. Nisquirna “¿Imanirtä jipash Lauraga awilanwan shayämushgatsu?” ninä.

Tsayna “Aumi, llapäcunam shayämunä cargan. Peru allau jipash Lauram geshyasha. Tsaynöpam paycunaga

123

Page 125: Heidi in Quechua

shayämushgatsu. Imay shamurpis shayämungam, cuyay amïgu” nir willanä.

Tsaynö niptinna rucoga “Doctor Cesar, mas shumag parlacurinapä cay bancallachö jamacaramuy. Ojalä gamlla-wanpis tärärishunmanrä ari. Cay jallgachöga alli täcuymi. Gampis yachacärinquimanmi. Nogacuna caychöga manam ni ima geshyatapis regiyätsu” ninä.

Niptinna “Aumi, don Esteban, tsaytaga allitam nicä-manqui. Rasunpapis caychö tärayga imayyagpis alläpam gustaycamanman” nir parlapänä yarpachacur.

Tsayna rucoga “Doctor, punöga itsan Dorfli marcapam aywanqui. Caychöga gam pununayquipä cämämi capa-mantsu. Dorflichöga juc hotelmi can. Tsaypam aywanqui mas shumag pununayquipä. Manam alläpa shumagtsu tsay hotel, peru limpium itsanga. Tsacaycunapa tsaychö punu-muptiquipis junagcunapaga caychömi goyäcushun” ninä.

Niptinna “Cuyay amïgu, au allim tsay llapan yarpayca-shayqui. Gracias llapanpis nogapäga allillam” ninä.

Tsayna “Tsauraga, doctor Cesar, tsaynömi canga” nir rucoga asicusquinä. Tsaynö parlar ushasquirna sharcurcur Heidita ninä: “Ayway, waway. Mësata shumag churapa-cunqui”. Nisquiptin Heidega cörrillapa aywanä awilun mandashanta rurag. Y quiquinga cusinacogna yaycunä.

Tsaypitana mësaman sirvinä quësuta, charquita y lichi-tapis goshtatagtarä. Tsay llapanta shumag mësaman churas-quirna rucoga doctorta caynö ninä: “Doctor Cesar, päsa-camuy, jamarishun imaycallatapis micurinapä”.

Niptinna “Tsaytaga ama yarpachacuytsu, don Esteban. Nogaga micucurcümi imaycatapis. Antis caychö yanusha micuyga ima shumagrä” ninä. Nisquir micur ushaycarna “Rasunpapis cay garaycamashayqui micuyga alläpa cag

124

Page 126: Heidi in Quechua

125

Page 127: Heidi in Quechua

shumagmi caycusha. Noga feyupam agradecicuycullä garay-camashayquita” ninä.

Tsaynö parlapaycaptinna Heidega “Tsauraga jipash Lauratapis gustangam cay jallga micuy. Capas geshyanpi-tapis alliscatsingam” ninä pasaypa cushicurnin.

Tsaynö Heidi nisquiptinna rucoga “Nogapis willcä yarpangannöllam yarpaycä, doctor. Cay jallga micuy imay-capäpis allim canman” nir parlapänä.

Tsaypita Heidi maticunata awipacuycaptinga jucna runaga bultun umallicushga chärinä. Tsay runaga doctor Cesarpa bultunta apapänä. Tsayna doctorga Heidita ras gayanä sëñasllapa. Heidina maticunata awipacuycashantapis jagiriycur wap yargascamunä doctor Cesar gayaptin.

Tsayna ninä: “Heidi, cay bultu gampämi. Jipash Lauram apatsicamushuruyqui”.

Niptinna Heidega “Doctor Cesar, ¿nogalläpä?” nir ras tapunä espantashga.

Tsayna “Aumi Heidi, gamcunapämi. Imaycallatapis llapayquipämi apatsiyämushuruyqui” ninä. Tsaynö parla-paycangantana tsay bultu apag runata gellënin pägaycunä wayinpana cuticunanpä.

Heidega bultutana pascapacur gallanä. Tsayna tsaychö imaycacunata ricaycur cushicuypita gayaraycunä. Tsaychö canä Pellupa awilanpä juc jacu alläpa shumag y atsca llampu tantacuna. Pellupäna juc shumag alli casäca. Awilun-päna juc pänu tsucu, y chagchapäcunanpä cucan. Quiquin Heidipäna juc shumag alpäca punchu, cuentu librucuna y mas imaycacuna. Tsay llapancunata ricaycur Heidega cushi-cuypita saltacachasquinärä. Nircurna “Cananmi sï pasaypa cushisha caycä. Y masrämi cushicü, doctor, watucaycaman-gayquita” ninä pasaypa cushisharä.

126

Page 128: Heidi in Quechua

16. Doctor Cesarpä jallgachö alli täcuy

Tsaypita tardipaypana doctor Cesar, Heidi y awilun aywayänä Pellu cagpa apatsicuyta apaparnin. Uraycäyap-tinga doctor Cesarta Heidi tapunä: “Doctor Cesar, ¿waray nogacunawan cabracuna mitsicog aywayta munanquicu?”

Niptinna “Aumi Heidi, munämi gamcunawan mitsicog aywayta. Peru itsan gamcunanöga manam japayta puëdïtsu” ninä.

Tsayna “Tsayga imanantä. Gam cada pishipashayqui-chömi jamapärishun” ninä.

Niptin doctorga asicusquinä. Nicashantaga “Heidi, tsay parlapaycämashayqui allim. Tsauraga waray aywashunmi” nir parlar aywaycarga chasquiyänäna Pellupa wayinman.

Chasquirna tsucllaman yaycurinä. Nircur chacwanpa ñöpanman mushog jacuta mashtasquir tsayman llampu tantata, Pellupä casäcata churapaycur Laura apatsicunganpä willapäyänä. Tsayna chacwanga espantacur apatsicuytaga yatapänä. Pelluna casäcata ricaycur cushisha tupucunä.

127

Page 129: Heidi in Quechua

Rätunnintana chacwan parlarcunä caynö: “Jipash Laurïtaga alläpa cag allim canä. Payga imayca capungantam runacuna miñishtegta garaycunä. Manam waquin runacunanötsu. Nogallä alläpam agradecicuycü llapantsicpä imaycata apay-catsimunganta” nir.

Tsaynö Heidiwan Pedrupa awilan parlacuyaptin doctor Cesarga yarpachacur jamaränä: “¿Laurapä cay jallga alli-tsurä caycunman o mana allitsuräpis caycunman?” nir.

Tsaypita waraynin goyaga, goyallana hotelchö punun-ganpita doctor Cesar yargamunä. Hotel puncuchöga cabra mitseg Pellu shuyaraycänäna ishcancunarä juntu witsayta munar. Tsaypitana cabracunata gaticurcur Pelloga doctor Cesarwan witsaypa jegariyänä.

Rucupa wayinman chasquiyaptinna rucoga yargasca-munä willcan Heidiwan juc bolsachö mircapallan jancha-cusha, doctor Cesarta saludarnin. Tsayna rucoga doctor Cesarta tapunä: “Doctor, ¿allillacu waräcamurguyqui?”

Niptinna “Aumi aumi, allim punuycurö. Imaypitapis masmi, imayca wanushanö mana imatapis mayaypa punuy-cullargö” ninä.

Tsaynö nicaptinna rucoga tapurinä: “Doctor, ¿rasun-pacu wamräcunawan jircapa mitsicog aywanqui? Si aywarga jircallachönam uchupacuyanqui. Manam cayparäga cutiyä-munquitsu almorzag. Paycuna mitsicog aywayashan öraga mircapancuna apacurcurmi aywacuyan. Nircur tsaylla-chönam goyäcayämun” nir.

Tsaynö parlapasquiptinna doctorga ninä: “Don Esteban, tsay llapan yarpaycashayquicuna nogapäpis allillam. Mayyagshi mä aywayänä cä. Imanö captinpis Heidi willapä-mangan verdi gewacuna canganyagrächir chäyäshä” nir.

128

Page 130: Heidi in Quechua

Nicaptinna Heidega “Doctor Cesar, acuna aywashun ari” ninä pasaypa cushisha, shumag jircacunata regitsiyta munar.

Tsayta wiyar Pelluna asinasquinä. Nircur mircapata janchacusha rucu yargusquegta ricaränä ñawintapis mana jipiypa.

Änir tsaypitaga tsä quimsancuna jircapa mitsicog jega-riyänä. Tsaynö aywaraycarna doctor Cesarga ricanä shumag jatusag gagacunata. Payga imaypis mana ricanätsu tsaynö jatusag gagacunata, ni shumag azul ciëluta, ni tsay rajuyog gagacunatapis. Tsay llapanta ricasquir espantashga asinar ricaräcunä.

Allau doctor witsaytaga pasaypa pishipaypa pishipar jeganä. Tsaynö pishipasha witsaycangantaga yarpasquinä jipash Laurapä: “Cay jallga vientu allipishchi caycunman geshyanpita Laura allïrinanpä. ¿O mastsuräpis antsacuy-cunman?” nir.

Yarpachacur aywaycaptinga Heidega tapurinä: “Doctor, ¿Laurata gustanmantsurä caypa shamuy?” nir.

Tsaynö tapuptinna “Au, cay llapan ricaycangäcuna nogapäpis alläpa shumagmi. Peru nagana shonguntsic wamayaptinga mananam shumag cushishaga ricachacun-tsictsu” ninä.

Niptinna Heidega “Doctor, caychöga manam ni imapis wamayaypätsu. Francfort marcachömi itsanga wamayantsic y llaquinantsic” ninä.

Tsaypitana doctorga imayca päsashanta yarpasquir Heiditaga parlapänä: “Noga cay jallgachö wamayarga ¿imanörä cäman?” Nicangantaga yarpasquinä allau, warmin y wamrancuna wanuycuptin japallayashana canganta.

129

Page 131: Heidi in Quechua

130 130

Page 132: Heidi in Quechua

Tsayna Heidi ninä: “Doctor Cesar, tsay llapan llaqui-cuycangayquita Tayta Diosnintsicllata willapay” nir. Tsaynö payga ninä Tayta Diosman pasaypa yäracur. Nisquirpis ninä: “Antis yarpachacushun Diosnintsic imaycachöpis yanapamä-napä cagta y pay llapantsictapis mana gongamangantsicta” nir. Mastapis parlapänä: “Pellupa awilïtan wamayaptin noga liyipä juc rëzu libruntam. Tsayta liyipäshäpita juc päginata yarpaycämi. Gam munaptiquega masqui willapärishayqui”.

Niptinna doctor Cesarga asinar “Aumi” nir umallanta cuyutsipänä.

Tsaynö nisquiptin Heidega “Dios Taytallä” ningan cancionta cantapar ninä.

// Dios Taytallä, Gamllam canqui nogalläpa mitsimagnëga. Manam imapis faltäpamangatsu. // 1. Shumag, shumag Gewachömi mitsillämanqui. Tsaycunachömi jamarätsimanqui. Tsaypitanam yacucunapa pushamanqui, Tsay yacu cagchö mitsimänayquipä. 2. Jutsa ruray, mana alliman ishquiptïpis Diosllä carmi jancharcallämanqui. Pagaspapis junagpapis gamwan puriptï, Manam imapis päsallämangatsu.

131

Page 133: Heidi in Quechua

Tsaynö cantar ushaycar ricarcunanpä, doctor Cesarga

cärallan tsapacusha jamaraycänä. Tsaynö caycagta ricay-curga Heidi yarpasquinä: “¿Punucasquishatsuräpis?” nir. Peru mana yarpashannötsu canä.

Heidi cantapäringan doctor Cesarta yarpascatsinä unay wamrallarä caycaptin maman willapangancuna. Tsayta yarpachacur jamaraycaptin paytaga Heidi parlapaycangan parëcisquinä unay maman parlapaycagnörä. Y mamantapis ricaycagnörä ticrasquinä. Tsaynö caycanganta ricarcunan-päga ñöpanchö Heidega shaycur wamayashga ricaraycänä.

Tsayna doctorga maquipita tsarircur “Ichiclla Heidi, cantapaycamangayqui alläpam gustaycamashga. Yapay juc junagmi caypa cutimushun. Tsaychömi yapay willapä-manqui ¿au llullu?” ninä.

Tsaynö doctorwan Heidi ishcancunalla parlacuyaptin Pelloga pasaypa ajanashana Heiditaga ricaränä: “Doctor-llawan cay örayag ¿imatanarä parlaycun?” nir. Heidi Pellu-taga ni ichicllapis cäsunätsu. Tsaynö ajanashgana caycaptin antis uchupacuy örana casquinä. Tsayna Pelloga micuyä-nanpä cagta yarpasquir Heidipä ajanaycangantapis gongas-quinä.

Tsaypitaga mircapancunata uchupacurna gallayänä. Doctor Cesarga imayca wamranöpis paycunawan juntulla cushishga micucurcunä llapan garayangancunata. Tsaypi-tana allau doctorga pasaypa yacunänä. Tsayna juc shumag pucyupita yacuta upucurcunä jimanganyag. Payga “Cay jall-gachömi sï, alli cawacuyga” nir quiquillanchö yarpachacunä.

Tardinnin uräcayämuptinpis doctorga pasaypa cushisha urämunä, ñawinpis atsicyaraptinrä ricachacuraycar tullun-cunapis ancashyashga.

132

Page 134: Heidi in Quechua

Tsaypita rucupa wayinman chasquirna doctorga imayca ricangancunata willapänä. Rucoga tsaycunata wiyar feyupa cushicunä. Tsaynö parlapänacuycarga, tsä rucuwan doctor Cesarga masna amïgu ticrasquiyänä. Dorfliman punog aywacunanpäga doctor Cesar rucuta parlapärinä caynö nir: “Don Esteban, caychö noga imaycatam yacha-cuycä. Imatapis mana mayangäcunatanam musyaycä, gam yachatsimaptiqui y willapämaptiqui”. Tsaynö nir doctor Cesarga cada junag witsag, Dorfli marcapita tsay alli amïgunwan goyäyänanpä.

Tsaypita juc junagna doctorga Pellupa awilanman yapay watucag aywayta yarpänä. Tsayna rucutaga tapunä: “Cuyay amïgu, Pellupa awilïtan ¿ayca watayognatä?”

Niptin “Nogallä manam musyallätsu. Y quiquinpis manam ëllu musyantsu ayca watayogna cangantapis. O managa capas may 90–ta watayognam. Rasunpa cagta musyanayquipä quiquiqui aywaycur chacwanta tapuy” ninä rucoga.

Tsayna warayninga llapancuna uräyänä chacwanman watucagnin. Chasquiyaptin doctor Cesarga chacwanta shumag ricapänä. Shumag ricapasquirna caynö parlapänä: “Gamga awilïta, sänullam canä canqui. Wiscayashga ñawi-llayquichä chacwanyashatanöga catsishunqui. Llapan cuer-puyquipis allillam” nir.

Parlapaycaptinna rucoga “Doctor, tsauraga cay jallga vientum allita ruracun” ninä.

Niptinna “Cay alli vientu chacwantapis sänullata caycä-tsiptinga mäyu quillachömi Laurata caypa cachamushä. Noga musyänam papäninpis Laurataga caypa cachamunan-päna caycanganta” nir. Tsaynö doctor niycuptinnam llapan-cuna cushicuyänä.

Tsaypitana rucu auninä doctor Cesarta juc jatuncaray gaga jawanchö shumag azul gochaman regitseg apananpä.

133

Page 135: Heidi in Quechua

Tsayna doctorga caynö ninä: “¡Alläpa allim cay jall-gachö täcuyga canä! Caychöga imayca geshyapis yargu-cunmi cuerpuntsicpitapis y almantsicpitapis. Tsaynö mana geshyapäcuypa caychöga ¡imanö shumag täcuy munaymi canä!” nir.

134

Page 136: Heidi in Quechua

17. Alalay tiemputa marcachö päsayan

Tsaynö unaymanpalla jallgachö tärärir, doctor Cesarga Francfort marcapana cuticunä. Pay aywacusquinganpitaga punta tamya captin pasaypa vienturna alarna gallanä. Tsaynö vientuycällaptin rashtarna gallaycunäpis. Alläpa rashtaptin yullag säbanasta mashtaycushganörä maytsay jircacunapis ricacunä. Rashtallarna cacuptin manana vientu gayaragpis wiyacänänatsu.

Tsaynö pasaypa alaptinna Heidega awilunwan Dorfli-pana täcog aywacuyänanpä willanacuyänä. Tsaynöpis payga munanä Heidita escuëlaman churayta, wamra mayincu-nawan shumag juntarar cananpä.

Tsaynö yarpachacusquir änir rucoga willcanwan ishcancuna marcamanna täcog aywacuyänä. Marcachöga rucupa wayin quiquinpa capunä. Tsaychö täragnöna allitsa-pacur churapacur cushisha cayänä tsay alalay tiempucuna.

Rucoga cabrancuna punucunanpäpis juc shumag wayin rurapänä. Tsaychö shumag cushishga punucurpis, jallgachö alli gewacunapä feyupa cabracunaga llaquiyänä.

135

Page 137: Heidi in Quechua

Unaymanpana tsaychö täraycäyaptinpis jallgachöga jinallarä rashtaycänä. Tsayna Heidega pasaypa yarpachacur jamaränä.

Tsaynö yarpachacur jamaragta ricasquir awilunga tapunä: “Heidi, ¿imatä päsashunqui? ¿Imata yarpachacurtä jamaraycanqui?” nir.

Tsayna Heidi ninä: “Awilïtu, feyupa yarpachacü Pellupa awilïtanpämi. Caynölla rashtaptinga tsay nirag tsuc-llanchö allauchi imanörä caycan” nir.

Tsayna rucoga ninä: “Päsag watacuna gam alatsicun-gayquinöllam may alatsicuycan. ¿Yarpanquicu?”

Niptinna “Aumi, awilïtu. Tsaynö captinpis allau chac-wanpaga jucllaylla tsucllan jananpapis mayrä vientu yaycun” ninä.

Niptin “Cananga rashtaptin manam may alläpaga vientu yaycuntsu” nir rucoga parlapänä Heidi wamayänanta mana munar.

Tsaypita semänatana yapay Heidega awilunta ninä: “Awilïtu, noga ädisirpis aywärämi Pellupa awilanman watucag. Mana watucagnin aywarga masmi yarpachacushä”.

Niptinna “Heidi, manaran canan ni waray aywayta puëdinquirätsu. May pasaypa alaycanllaran” ninä rucoga.

Tsayna Heidi tapunä: “¿Imanirtä alaycaptinpis Pelloga shamun watucamagnintsic?” nir.

Niptinna “Pelloga shacshana carmi alaytapis mana cäsunnatsu. Y jinachöpis arupacunan captinmi payga shamun. Gam tsaynö alaycunachöpis purinayquipäga waway, pishiycanquiran. Chacwanman watucagnin aywa-nayquipä antis masllarä achapäramutsun” ninä.

Tsaynö rucu shumag parlapäriptinrä Heidega tantiyas-quinä rasunpa cagllata nicanganta. Heidega tsay junagcuna-

136

Page 138: Heidi in Quechua

llana escuëlamanpis aywar gallaycunä. Paytaga feyupa gustanä escuëlapa yachacog aywayga. Goyat liyitsiyaptinpis mana ichicllapis ajayänätsu.

Pelluta itsanga escuëlaga mana pasaypapis gustanätsu. Tsaynötapis paytaga juc alli profesorrä yachatseg, shumag yachacunanta munar. Tsaynö yachaycätsiptinpis Pelloga ni yachacuyta puëdinätsu.

Payga mana yachar faltäcunäyan. Profesorga Pëllu mana aywangan öracuna “Canan junagpis Pellu manam liyeg shamushatsu” nirnin watucaregyan.

Tsaynö profesor niptinna Heidega “Profesor, alläpa rashta captinchir managa allau shamuyta puëdishatsu. Canan junag permisaycuy” nir rugacunä.

Tsaynö nir rugacuptinna “Tsauraga may tsaynömi” nir profesorga Heidi parlapaptin. Peru salonchö wamracunaga Pellupä rimayänä: “Pelloga escuëlapa liyeg mana shamuycarpis Heidimanga imaycanöllapapis, may läya rash-tatapis sharamunyanmi” nirnin. Tsaynö niyaptin Heidega feyupa ajanänä.

Tsaypita juc tardina Pelloga Heidiman watucagnin chärinä. Tsayna Heidega ajanashgamanpa ninä: “Pellu, ¿imanirtä canan junag escuëlaman shamuruyquitsu?”

Niptinna “Pucllacushäyagmi, Heidi, junagasquinä. Tsaynöpam shamurgänatsu” nir umpucurcullar parlapänä.

Tsayna “Yachacuyta munarga quiquintsicmi goya-goyapita sharcur aywantsic. Gamga mana shamuyta munarmi shamunquitsu. Tsaytaga, Pellu, mana allitam ruraycanqui” ninä mas ajanashana.

Tsaynö nicaptin awilunpis parlarcunä caynö nir: “Pellu, escuëlaman mana aywaptiqui rinriquitatä rachiycäman. Tsayta mä allim ninäcush canqui”.

137

Page 139: Heidi in Quechua

Niptinna “Cananpitaga cada junagchir escuëlaman aywalläshä, tiyuy” ninä mantsacashga Pelloga.

Tsayna “Tsauraga Pellu, musyanquinam cananpita escuëlaman mana aywaptiqui cay wayichö ima päsashunay-quipä cagtapis” nir rucoga asinar parlapänä. Niptin Pelloga tantiyasquinä allita parlapaycäyanganta. Itsanga mantsarinä rucu “Rinriquitaran rachishayqui” ninganta.

Tsaynö mantsacaptin rucoga shumag alli shimillanpana parlapar ninä: “Cananga cay mësa cagllapa shacamuy llapantsic imallatapis micurinapä” nir. Tsaynö rucu alli shimillanpana gayaptin Pedroga asinar Heidipa lädunman jamacurinä. Tsayna rucoga micuyta garacamunä.

Tsaypita micur ushasquiyaptinna rucoga Heidita ninä: “Cananga Pelluwan aywariyay awilïtanman watucag. Itsanga manarä tardiyaptin cuticamunqui. Pelluta ninqui cuticamuptiqui wallquimushunayquipä. Wallquimushupti-quega cayllachönam punucushun” nir. Nisquiptin Heidega Laura apatsicamungan shumag punchunman jaticog cushisha aywanä. Nircur Pelluwan jegariyänä awilanman watucag.

Pelloga allau Heidipa awilun “Rinriquitaran rachi-shayqui” ninganta yarpachacuraycar aywaycänä. Rucu shumag alli shiminpana parlapasha caycaptinpis feyupa mantsarinä escuëlaman mana aywar magacänanpä cagta.

Tsaynö yarpachacur aywaycangantana ninä: “Heidi, cananga liyiyta mana yachaycällarpis mana faltaypam escuëlaman shamushä”.

Niptinna “Pellu, escuëlaman mana aywarga, musyan-quinam ima päsashunayquipä cagtapis” ninä Heidega.

Tsaynö parlaraycar aywaraycarga tsä Pellupa tsuclla wayin cagman chaycäyänäna. Tsayman yaycuycarga ricas-quiyänä Pellupa maman Brigida röpacunata majapacaycä-

138

Page 140: Heidi in Quechua

mogta. Payta ricarpis chacwantaga mana ricayänätsu. Chas-quir tsay jamaräcunan bancan cagchö mana tarirna “Tiyay Brigida, ¿maypatä aywasha awilïtaga? Payman watucagchä nogaga shamurö” nir Heidega pasaypa mantsacasha ras tapunä.

Tsaynö mantsacasha tapuptinna Brigida parlapänä: “Heidi, cay junagcuna alläpa rashtar alaptinmi cämanpita sharcacamunrätsu. Y canan goyamanga geshyanarmi warä-ramushga. Tsaynöpam jinallarä jitaräcuycan” nir.

Tsaynö parlapaptin Heidega mantsacasha wiyaränä. Cada watucag charpis chacwantaga tareg juc cuchuchö jamaräcuycagllata. Tsaychö jamaraycagta mana ricaycur feyupa llaquicunä.

Tsaynö mantsacashga shäraptinna “Heidi, ama llaqui-naytsu. O managa yaycurir ricaycamuy. Gam chämungay-quita imanörä cushicunga” ninä Brigidaga.

Niptin Heidega chacwan caycanganman ras yaycurinä. Tsaynö yaycusquirna tarisquinä rasunpapis chacwantaga cämanllachörä wancupäcusha jitaraycagta. Tsaynö caycagta ricaycurna “¡Awilïta! ¿Imanöllatä caycanqui? ¿Geshyanay-canquicu?” ninä.

Tsayna cushicuywan “Gracias, Dios bendïtu” ninä yachayllapa allau wiscayashga caycarpis chacwanga Heidi parlapar yaycuriptin.

Payga feyupa yarpachacunä Heidiwan mana tincuylla-pana wanucuycunanpä cagta. Juc ishcay junagcuna Heidita mana ricarga o mana tincurga pasaypana yarpachacur llaquicog. Alli wamra captin Heiditaga feyupa cuyanä. Payga llaquicunä cuyangan Heidita yapayna Francfort marcapa apacuyänanpä cagta.

Tsayna Heidega yapaypis ninä: “Awilïta, ¿rasunpapis geshyaycanquicu?” nir.

139

Page 141: Heidi in Quechua

Tsaynö niptinna “Manam, waway, geshyätsu. Chaquï-cunapa alay yaycamullaptinmi alatsicur jitaräcuycä” ninä chacwanga.

Tsayna “Tsauraga canan achascamuptin ¿sharcacamun-quinatsurä?” nir tapunä.

Niptinna “Aumi, hïja. Alatsicullarmi jitaräcuycä. Franc-fort marcapita yanasayqui Laura apatsicamangan shumag jacüwan wancucurcurmi sharcacamushä” ninä. Nisquirna “Waway, nogapaga capaman waquin runacunapapitaga mas imaycämi. Cay parlapaycangäcunaga rasun cagllam. Masqui wiyarcamay. Capamanmi juc wawä ricamänanpä. Capa-manmi juc cuyacog willcä. Y nircur capamanmi Tayta Dios garaycamangan alläpa cuyamag juc wamrä. Tsay wamräga gammi canqui” ninä.

Tsaynö niptin Heidega payta macallacurcurna cushishga parlapänä: “Tsauraga awilïta, cada junagmi watu-cagniqui shamushä” nir.

Tsaynö parlapaycangantaga chacwanpa tsay chura-raycag rëzu librunta aptarcur “Tayta Dios jagimaytsu” ninganta acrasquir cantapänä.

// Tayta Dios wiyaycallämay Jutsacushga callaptïpis. Jutsa ruraycunapita Wayiquiman pushallämay. // // Wayiquichö täräcurga Llantuyquichömi calläshä. Munangayquita rurarga Gampämi cawaynï canga. // FUGA: // Jutiquitam imaypis gayacushä. Jutiquitam imaypis cantacushä. //

140

Page 142: Heidi in Quechua

141

Page 143: Heidi in Quechua

Tsaynö shumag cantapaptin chacwanga feyupa cushisha wiyaränä. Y chacwan cushicogta ricasquir Heidipis asinar ricarcunä. Chacwanpa cäranga shumag jucläyasquinä tsay cantapanganta wiyasquiptin.

Tsaychö cushishga cacuyanganyäga tsacanasquinäna. Tsaynö tsacanaycagllachöpis Heidega jinalla liyipaycänä. Nicangantaga Pelluman gayacunä wayinpa wallquinanpä. Nircur Pellupa mamanta y chacwanta “Aywalläcuna” nicus-quir ishcancunana jegariyänä rucu cagpa.

142

Page 144: Heidi in Quechua

18. Pedruta Heidi liyiyta yachatsin

Tsaypita warayninga Heidiwan Pellu escuëlapana aywayänä. Heidi pasaypa cushishga aywaptinpis Pelloga wamayashga mantsariycar aywanä. Payga musyanä profe-sornin libruta liyitsishan öra llapan wamracunapis asipäyä-nanpä cagta. Tsaycunata yarpasquir escuëlapa aywaytaga mana munanätsu. Tsayna änir escuëlachöga rasunpapis profesorga paytarä puntata liyeg jipirinä. Tsayna tsay läya alaycaptinpis Pelloga liyiyta mana puëdir mantsariywan jumpir gallaycunä. Tsaynö mantsarir allau ni juctapis liyi-nätsu.

Tardinnin escuëlapita yargusquir aywaraycäyaptinna Heidega parlapänä caynö nir: “Pellu, liyiytaga shumagmi yachacunayqui. Liyiyta yachacuyga manam ajatsu. Quiquin-tsic yachacuyta munashgaga manam imapis ajatsu. Laura apatsimangan librücunam wayïchö atsca capaman. Munapti-quega tsay librucunata mañashayqui liyiyta yachacunay-quipä”.

143

Page 145: Heidi in Quechua

Niptinna “¡Ä Heidi! Nogaga imapärächi liyiyta yacha-cüman, cabra mitsipacoglla caycarga” ninä ajanaycacharrä.

Tsayna Heidi ninä: “Cay tiempu alläpa alaptinmi awilïtü munamantsu awilïtayquiman watucag shamunäta. Tsaymi gam liyiyta yachacusquirga mana shamungä öracuna gamllana liyipanqui awilïtayquipa rëzu librunta” nisquirna “Pellu, tsay parlapaycangä ¿allicu o mana allicu?” nir.

Tsaynö niptinna Pelloga ninä: “Heidi, liyiyta yacha-cuyga feyupa ajachä cacullan. Nogaga mananam yachacog-panönatsu cä” nir.

Tsayna Heidi ninä: “Manam tsay yarpashayquinötsu, Pellu. Gam liyiyta yachacuyta munarga rasmi yachacu-rinqui. Noga liyiyta yachänam y munaptiquega nogam yachatsishayqui”.

Niptinna “Tsaynö captinga, tsauraga allim, Heidi” ninä Pelloga mana niraycällar.

Tsaynö parlaraycar aywaycarga chasquiyänä awilunpa wayinman. Chasquir Heidega ras ruri wayipa yaycusquir jipiscamunä Laura apatsingan a- b- c- ch-cuna cag libruta. Nircur Pellutaga maquipita tsarircur mësa cagpa apanä. Tsayman jamaycatsirna libruta quichasquir shumag liyipar paytapis liyiyta yachatsinä: “Pellu, cay palabra ‘Atog’ gallan letra A-wanmi. Canan ishcantsicna ‘A’ nir liyishun. Gamga dëduyquiwan cay letrata señalamuy noga niramuptï gepä-tana liyimunayquipä” nir. Tsaynö shumag despaciulla liyiyta yachatsir gallanä.

Tsayna Heidega “Cananga Ama” ninä. Niptin Pelloga tapunä: “Tsauraga ¿imata ruranätatä

munanqui?”

144

Page 146: Heidi in Quechua

145

Page 147: Heidi in Quechua

Niptinna “Manam tantiyanquitsu, Pellu” nir asicus-quinä Heidega. Nircurna “Caychö gellgasha caycag pala-bratam ‘Ama’ nir liyintsic. Tsaynö gellgaraycagta ¿rican-quicu o manacu?” nisquirna “Y cay letracunawan gellgaran a, m, a. Cananga mä gamrä liyiramuy” ninä.

Niptin Pelloga asinar “Ama” nir liyipärinä. Tsayna “Y cananga cay llapan ricaycangantsic palabra-

cunatanam liyiyta yachacushun. Atog ashcashta micun” nir liyisquirna “Gamrä mä liyiramuy noga wiyanäpä” ninä Heidi.

Niptinna “Atog ashcashta micun” nir liyipärinä shumag yachayllapa.

Tsay llapan gellgaraycag palabracunata mana pantaypa liyipasquiptinna: “Cösanachä peru liyiscamuruyqui, Pellu” nir Heidega cushicuypita maquintapis tagllacachasquinärä. Tsaynö Heidi cushicogta ricasquir Pellupis asicusquinä. Y feyupa cushicunä masllana liyiyta yachacuycanganta.

Tsayna Heidi ninä: “Cananga letra ‘A’ liyiyta yachacu-ruyquinam. Y mas letracunata liyiycarmi yachacushun mas imayca palabracunatapis. Cananga ¿liyiyta yachacuy gusta-shunquicu o manacu?”

Niptin Pelloga ninä: “Aumi Heidi, cananga alläpam gustaycaman liyiyta yachacuyga. Y manam tsay yarpangä-nötsu canä” nir.

Tsaynö nirnam rucupa wayinchö paycunaga cada tardipis liyiyta yachacuyag. Tsaychö yachacur cacurnin Pelloga tsacäpacunäyan. Tsayna Heidipa awilun cada tardipis micuyta garanä.

Juc junagna Pelloga wayinman chasquinä pasaypa cushishga caynö parlaraycar: “¡Cananga imanö carpis yacha-cuycänam!” nir. Tsaynö negta wiyasquir “Pellu, ¿imatatä

146

Page 148: Heidi in Quechua

yachacuycanquina?” nir mamanga ras tapunä parlaycan-ganta mana tantiyar.

Tsaynö tapuptinna “Mamay, liyiytam yachacusquirö. Heidim yacharatsimashga llapan letracunata imanöpis liyi-näpä cagta y tsay letracunawan palabracuna gellgayta. Itsanga manam paynöga yacharätsu. Peru imanö captinpis liyiyta yachacuycänam” niptin mamanga cushicunä.

Tsaynö nir Pellu mamanta parlapaycagta wiyasquir awilanga ninä: “Tsauraga macyaycamay tagaychö rëzu librü churaraycagta. Liyiyta yachaycarnaga mä liyipäramätsun rasunpana yachanganta musyanäpä” nir.

Niptin Pelloga panta-pantallarä liyiycarpis awilan ninganta cäsur imaycanöllapis liyipänä. Tsaynö liyipaptin ishcan warmicuna cushisha wiyaparäyänä.

Waraynin goya Pellutaga escuëlanchöna yapay libru liyiy töcanä. Puntacunatapis liyiyta mana puëdisha captin profesorninga “Amana Pelloga liyimog yargutsuntsu” ninä. Nicangantaga “Pellu, ¿liyimog yarguyta munanquicu?” nir tapunä.

Niptinna Pelloga ninä: “Aumi, liyiyta munämi. Itsan pantamuptïga ama asipäyämangatsu” nir. Tsaynö nisquir tsä liyir gallasquinä. Quimsa räyatana mana pantaypa shumag liyirinä.

Tsaynö quimsa räyatapis mana pantaypa liyiptin profe-sorga Pelluta ricaränä: “¿Imanö?” nir. Tsaynö ricapaycan-gantana ninä: “Pellu, ¡cushicullämi mana pantaypana liyira-mungayquita! Puntataga shumag yachatsiptïpis manam ichicllapis liyiyta yachargayquirätsu. Cananga ¡imanö cagta cösanachä yachana canqui! ¿Pitä liyiyta yachaycätsi-shunqui?” nir profesorga espantashga tapupänä.

Tsaynö tapuptinna “Heidim yachaycätsiman, profesor. Paywan awilïtunmi liyiyta yachacunäta munayan” ninä.

147

Page 149: Heidi in Quechua

Niptin profesorga Heidita ricarcunä. Tsaynö ricarcu-nanpä Heidega upällalla bancu cagchö jamaräcuycänä librunta liyicur.

Profesorga Pelluta masta parlapänä: “Pellu, cananmi si, tantiyaycäna gam rasunpa liyiyta yachacuyta munangayquita. Puntacunataga semänaypayanpis faltäca-mogllam canqui. Ganyan watacunaga manam shamogna-pistsu canqui. Cä, cay watam itsanga ni juc junagpis mana faltämunquirätsu. ¿Pitä yätsiycushurguyqui tsaynö canay-quipä?”

Niptin Pedruna ninä: “Heidipa awilïtunmi gayapä-margan liyiy yachacuy alläpa mana aja canganta” nir.

Tsaynö willaptinna “Tsauraga mä mastapis liyiramuyrä ari” ninä.

Tsayna yapay liyipänä ichicllapis mana pantaypana. Tsaynö shumag liyiptinna llapan wamracunapis ricaräyänä espantashga raslla yachacuringanpita. Tsaynö ari, Heidi yachatsiyninpa Pelloga liyiyta yachacusquinä.

Tsay junagpitaga amïguncunapis mana abusapäyänä-natsu. Tsaynöpa Pelloga manana yarpachacunänapistsu wamracuna paypita asicuyänanpä cagta.

148

Page 150: Heidi in Quechua

19. Heidiman carta yapayna chärin Laurapita

Tsayna tamya tiempu rashtar päsariptin yapay usyarna gallapacunä. Gagacunachö rajupis rashtapis achaywan tsulluptin ragracunapa yacu goricarna uränä. Tsaynö achaywan rashta tsullur ushacäriptinga jallgachö gewacu-napis waytacunapis shumagna ricacunä. Alay tiempu päsa-riptinga Heidiwan awilun canganna jallga cag wayincunapa cuticuyänä.

Heidega jallga wayincunaman chaycur pasaypa cushishga canä. Tsaynö cushicuypita cayläman wacläman saltacacharrä acataycachänä. Nicashantaga vientu genwacu-nata gayarätsegta wiyarar shäränä. Pasaypa vientungan öracunaga ricachacur shaycagta Heiditaga cumariycunäyan vientoga.

Tsaynö pasaypa vientuptinna awilunga “Waway, ama tsaychö shäraytsu. Vientu cumariycushuptiqui imayquitapis tacacogpämi ishquicurpunqui” ninä. Tsaynö parlapaptinpis Heidega awilunta mana cäsupänätsu. Payga cachaylla cacuyta munanä wichgaranganpita cacharish cabracunanö.

149

Page 151: Heidi in Quechua

Juc goyana Heidega wayincuna lädun quinran gewa-cuna jananman jamasquir “Waytacunapa tuctun ¿imay örash mä shumag quichacämunä?” nir ricaränä. Waytacuna tuctogta ricapar jamaraycangantaga Pellu wichyacogtana mayasquinä. Tsayta mayarar caycaptinga Pellupa cabran-cuna Heidipa ñöpanman chasquir jirurupascäriyänä.

Tsayman Pellu chasquirna cabracunata cumascärir Heidiman witipänä saludarnin. Nircur parlapänä: “Heidi, gampärämeg imatachi apamurgöga” nir.

Niptinna Heidega “¿Imallätä apaycamurguyqui, Pellu?” nir rasrä tapunä.

Tsayna Pelloga bolsanpita jipisquir cartata ricatsinä: “Ganyan junag marcapa aywagtam apatsicayämargan. Ganyanpis apamurämega. Peru gongaycurmi bolsächö cuti-tsicunä cä”.

Niptinna “Ä Pellu, ¿imanirrä tsaynö gongay shongu canqui?” ninä. Tsayna Heidega cartata chasquisquir upällalla illacasquinä awilun cagpa, mana gracias nicuy-llapa.

Tsayna Pelloga sienticushga mana gracias ninganpita cabrancunata cumaraycar mitsicog witsaypa jegaratsinä.

Tsayna Heidi awilun cagman yaycurirga “¡Awilïtu, cay cartatam Pellu apamushga!” ninä.

Niptinna “¿Pitä cartacascamusha?” ninä awilunga cushisharä.

Tsayna “Manam liyirörätsu. Munaptiquega quichasquir liyiscamushä” ninä.

Niptinna “Ajä, mä liyiramuy pipita tsay cartan cangan-tapis musyanapä” nir parlaraycar ishcancuna goñuragllaman aywayänä jamacuyänanpä. Tsayna gewallaman jamasquir Heidi liyinanpäga Laurapita cartaga canä. Y caynö ninä:

150

Page 152: Heidi in Quechua

Cuyashga Heidi,

Gam cagpa shayämunäpä maletinnïcunata listapacuyargönam. Waray o warantinga caypita yargayämünam. Awilïtätawanmi papänï pushayä-manga Dorfli marcayag. Tsayman chascatsiyä-marnam papänëga aywacunga Paris marcapa negociunman ranticog.

Doctor Cesarmi tsaychö gamcunawan camun-ganpita feyupa cushishga cutimushga. Cada watu-camag shamurmi willapämashga tsay jallgachö gamcunawan alli päsanganta. Tsaymi noga regiyta munä tsay shumag jallgayquita.

Puntataga jogta junag cayäshä Dorfli marcaman yaycuna juc jallga ricoglla ichiclla marcallachörämi ichic yachacarcungäyag. Tsay-nömi nimasha doctor Cesar. Tsaypitanam päsayä-mushä Dorfli marcayag. Nircurnam tsay puricunä sillëtänintinta apayämanga tärangayqui jallgayag.

Heidi, gamta yapay ricaycushurniqui ¡awilïtä imarä cushiycunga! Shayämöga ishcäcunallam. Noga pasaypam gam cagpa shamuypä wanuycä. Tsayllatam nimü. Ojalä tsaynö caycullanman.

Shamuptïnam tincushun, cuyashga Heidi. Awilïtämi salüdusniqui apatsicamushunqui.

Amïgayqui Laura

151

Page 153: Heidi in Quechua

Tsay cartata liyir ushasquir Heidi awilunta ricarcu-nanpä payga asinar caycänä. Tsayna awilunga tapunä: “Cananga waway, ¿alläpa cushishacu caycanqui?”

Niptinna Heidi ninä: “Aumi, awilïtu. Cananmi sï imay-pitapis mas cushishga caycä. Lauram awilïtanwan shayämun watucamagnintsic. ¡Tsayga alläpa cushicuypämi!” nir.

Nisquirna näni cagpa aywasquir Pellu mitsicunganpita urätsimogta shuyacur shäränä. Nicangantaga wiyasquinä cabracuna büllata rurarrä uräyämogta.

Tsayna Pelluman gayacunä janata shamuycagllamanrä: “¡Pellu, Laurawan awilïtanmi shayämun watucayämag!” nir. Niptin Pelloga mana wiyag tucullar cabrancunata astar jega-ratsinä. Tsaynö astaraycar gatiptin allauchi cabracunaga mantsacasha uräyäna imapita magacäyangantapis mana tantiyaypa.

Heidi Lauracuna chäyänanpä cagta willapasquishan Pellupäga mana alli canä. Payga ajanar yarpachacunä: “Laurawan awilan chascayämuptinga Heidi paycunallatana-chir atiendicunga nogata mana cäsumaypa” nirnin.

Tsaynö Pellu ajanashga wayinpa jegasquiptin Heidega awilunta parlapänä: “Awilïtu, Pellupa awilïtan cagparä aywarishäpä Laura chämunanpä cagta willag”. Nicangan-taga “O managa canan junag juclla aywasquishä” ninä.

Tsayna awilunga ninä: “Munangayqui öra imaycay örapis aywarinquipä, waway. Cananga reginquinam näni-tapis y manam wallquitapis miñishtinquinatsu”. Niptin warayninga Heidi goya-goyallana sharcucusquir änir jega-rinä Pellupa awilan cagpa.

Tsayman chasquinanpäga chacwan juc cuchuchö putscacurna jamaraycänä. Tsayna Heidega ras yaycusquir saludanä. Nircur amïgan Laura cartacunganpä ushaypa

152

Page 154: Heidi in Quechua

153

Page 155: Heidi in Quechua

usharrä willapänä. Tsaynö willapaycashanta chacwanpa cäranta ricarcunanpäga jumpi nitisquisha caycänä.

Tsayna tapunä: “¿Imatä päsashunqui, awilïta? Pasaypa wamayagtachä ricaycä. O ¿manacu munanqui Laura awilï-tanwan watucayämag shayämunanta?” nir.

Niptinna chacwan ninä: “Manam tsaypistsu, ichiclla Heidi. Paycuna shayämunanpä cagtaga cushicümi. Gamta tsaynö cushishgata ricarniquinäga masrämi cushicü. Peru imallatam llaquinärëga paycuna chaycamur marcancunapa apacuyäshunayquipä cagllatam. Canan paycuna caypita apacuyäshuptiquega noga manam cawagpänönatsu cä. Tsay llaquicuyllawannachir wanuynïpis canga” nir.

Tsaynö parlapasquiptin Heidina ninä: “Awilïta, tsay-taga llutantam yarpaycanqui. Gampa läduyquipita noga mananam imaypis yargushänatsu” nir. Tsaynö parlapaycap-tinpis chacwanpa cäranga jina wamayashalla cacunä.

Tsaypita wamayasha caycangantana: “Heidi, tagay rëzu libruta apascamur lädüman jamaycamur liyipäramay Biblia-pita Salmu 117–ta ashisquir. Tsaychömi willapämantsic Diosnintsic cuyamangantsicta”. Niptin Heidega tsay rëzu libruta jipiscamur cantapänä caynö:

Maytsaychöpis runacuna Tayta Diosta alabashun. Paylla poderyog canganta // Llapallantsic cantacushun. // Imanömi nogantsicta Tayta Dios cuyaycamantsic. Ningantaga rurallanmi. // Payllamanna yäracushun. // ¡Alabashga catsun Tayta Diosnintsic!

154

Page 156: Heidi in Quechua

Tsaynö cantapar ushasquir Heidega upällalla jamarä-cunä. Tsaynö jamaraycangantana parlapänä chacwantaga: “Awilïta, Tayta Diosnintsicga manam ni imaypis gongaman-tsictsu”. Nisquirna “Gampä ¿tsaynöcu o manacu?” ninä.

Niptinna “Waway, tsayga rasun cagllam. Tsay Biblia-pita salmuta cantamungayquichö willapämantsic llapantsic-tapis imaycay örapis Tayta Dios cuyamangantsictam y paylla poderösu cangantam” ninä.

Niptinna Heidi “¡Awilïta, rasunpaypam Diosnintsicga imayyagpis nogantsicpä allillata ruran!” ninä.

Tsayna “Tsaynömi ari, waway. Payga llapantsictam cuyamantsic” nir parlapänacur ishcancuna jamaräcuyänä.

Tsaynö liyipanganpita chacwanga Heidita feyupa agradecicunä caynö nir: “Graciasllä, waway, shumag liyi-paycallämangayquipita. Tsayta wiyasquiptï shongulläpis llampuyasquisham” nirnin.

Tsaychö shumag chacwanwan parlacusquir Heidega tsacanaycaptinna wayinpa jegarinä. Nänita shärar-shärar aywaycarga junishpa ricachacur ciëluchö lucërucunataga chipipegtarä ricanä. Tsaycunata ricaraycangantaga Tayta Diosman mañacur ninä: “Tayta Diosllä, musyämi nogata cuyamangayquita y alli nänipa pushamangayquita” nir.

155

Page 157: Heidi in Quechua

20. Laura chärin Heidiman watucag

Tsaynö usya witsanna captin Heidipis awilunpis Pellupis alläpa cushishgana cayänä. Tsay usya witsanga ciëlupis shumagnachä chipipinä. Cada goyapis Heidega gaga cagpa tumarir-tumarirna canä, Laurawan awilan chäyänan-päna cagta musyashga car.

Tsay junagcuna mana chäyagnö captin awilunta ninä: “Awilïtu, ¿imanirrä Lauracunaga cananyag chaycayä-muntsu? Cay junagcuna mana chämurga mananam ricanga-natsu willullwa waytacuna shumag tuctogllatapis” nir.

Tsaynö llaquicur parlapaptin awilunga Heidi yarpacha-cunanta mana munar “Maynarä sharaycäyämunna. Canan warayga chäyämunganam, waway. Ama yarpachacuytsu” ninä.

Tsayna Heidega wayincuna washagan jircanchö rica-chacur shaycangantaga änir ricasquinä ura nänipa tsicancaray culebra sutacaypa sutacar aywaycagtanö. Tsayta ricasquirga awilunman gayacunä: “Awilïtu, masqui

156

Page 158: Heidi in Quechua

cörrimuy tagayta ricanayquipä”. Niptin awilunga aywanä Heidi parlapanganta cäsur.

Tsayna Heidi shaycangan cagman aywaycagta ricar tantiyarcunä tsay näni cagpaga atsca runacuna wachuchurrä witsaraycagta. Puntata ruëdayog sïllancuna umrucushga ishcay runacuna witsaycäyänä. Tsay jananchöna juc shumag warmi wamra jamaraycar aywaycänä. Gepancunatana beschan muntashga juc allish tucogrä warmi aywaycänä, tsay beschan janchapag runawan parlaraycar. Mas gepancu-natana juc runa jatuncaray bultullan umallicushga ayway-cänä. Tsay bultuchöga canä Laurapa röpancuna y fresäda-cuna Laurata shumag wancuyänanpä. Jatuncaray bultuta umalliraptin runapaga ni umanpis ricacunätsu.

Tsayna Heidega atsca runacuna aywagta ricaraycan-gantaga “¡Tagä paycunachä sharaycäyämun! ¡Tagä ari llapancuna shamuycäyan! ¡Cä yaycaycäyämunnachä!” ninä. Nircur pasaypa cushicuypita maquintapis tagllapayparä saltacachar cörricachänä.

Tsaynö Heidi pasaypa cushicogta ricasquir awilunga asicusquinä. Tsayna tsä shuyacur caycäyaptinga änir runacu-naga yaycapar-yaycapar chasquiyänäna paycuna cagman.

Chasquiyaptinna Heidega Lauratarä puntata maquipita chachac aptacurcunä. Nircur parlapänä: “¡Laura! Gam cayman chaycamungayquita ¡noga imanömi cushiycü! Pasaypam shuyacuycurö. Chämunayquipä cagtaga mananam criyiycurgänatsu”.

Niptin Lauraga Heidipa cäran pucagtarä ricar ninä: “Heidi, gamga caychö ima shumagmi caycunqui” nir. Nican-gantaga jamayninta cachasquir mayanä jallga vientu wayta-cunawan mucuchagtarä. Tsayna yapay parlapänä: “Heidi, cay llapan ricaycangäcuna alläpa cag shumagchä. Gam parlapämangayquega rasun cagllam canä. Cay gewacuna jananchö ¡imanöparä ishcantsic cörricachaycashwan!” nir.

157

Page 159: Heidi in Quechua

158

Page 160: Heidi in Quechua

Tsaynö parlaycaptin Heidega tsay ruëdayog sïllanpita cuma-raycarna Laurataga jegarätsinä wayin gepanchö quimsa jatusag genwacuna chaquin cagyag.

Nircurna Heidi parlapänä: “Laura, tsay-tsayrämi reginqui caychö imaycacunata. Cay quimsan genwacuna-pämi imaypis gamta parlapargä”.

Niptinna “Manam caynö shumag jatusag jachacunataga maychöpis ricallarötsu” nirnin Lauraga espantashga ricaränä.

Tsayna Heidega yapay parlapänä: “Awilïtüpa cay genwancunanöga manam maychöpis cantsu, Laura” nisquirna apanä cabracuna pununan cagpana. Peru cabran-cunaga manarä chäyänärätsu punucunancunamanga. Tsaychö imatapis mana tarirna Heidega ninä: “Awilïtüpa cabrancunataga Pellu mitsicunganpita mas rätutarämi chätsimunga” nir.

Tsayna Lauraga ninä: “Noga Pucutaysïtatawan Osïtutam ricayta munaycä” nir.

Nicagta wiyasquir Laurapa awilanga ninä: “Tsaytaga ¿imapätä, waway, yarpanquipis? Nogantsic manam caychötsu punushun. Dorflipam punucöga aywashun. Tsaymi cabracunataga mana ricashunrätsu” nir. Tsaynö parlar cayanganyäga Heidipa awilun ruri wayiman yaycus-quir cusinacaraycämunäna.

Laura pasaypa espantashga jinalla willullwa waytacu-nata ricachacur jamaraptin Heidega willapaycänä junish gagacunachö tsay ricaraycangan waytacunapita mas shumag waytacunarä canganta.

Tsaynö nir willapaptin “¿Rasunpacu o ardënacu nicä-manqui? Tsauraga tsaycunaman ricag ¿imaytä aywashun?” ninä.

159

Page 161: Heidi in Quechua

Niptinna “Waray o warantinmi pushashayqui” ninä Heidega.

Tsaypitana Lauraga awilanta parlapänä: “Awilïta, Heidiwanshi aywayäshä jircapa. Itsan ¿aywayta puëdiycu-shätsurä?” nir. Tsaynö parlar cayanganyäga Heidipa awilun pasaypa asyatacurrä alli-allita yanucaycämunä.

Tsayna chacwanga “Cayran cusinapita mucuchay yargaycamunga” ninä.

Tsaynö parlaycaptinna rucoga wagtallaman mësata bancata aparaycänä, tsayllachö llapancuna shumag ricacha-cognö micuyänanpä.

Tsaychö shumag micupacur jamaraycäyaptin Laurapa awilanga ninä: “Don Esteban, gamta feyupam agradecicuy-cullä. Manam caynö jircacunata ricachacognöga maychöpis micucullarötsu” nir. Tsaynö parlaraycar llapancunapis pasaypa cushisha micupacuyänä.

Tsaychö rucu yanucungan söpata pasaypa gustapäcur Laura micuptin awilanga espantashga ricaränä. Tsaynö mana melanaypa micuptin rucoga imayca mamanö cösa atiendinä. Quësu garanganta micur ushariptin yapay mastapis rogurir matinmanga churaparcunärä. Tsaytapis Lauraga cushishga micurinä.

Tsaynö cösa gustapäcur micuptin awilanga ninä: “Waway, caynö gustapäcur shumag micogtaga manam imaypis gamta ricallarötsu. ¡Tsaynö micunayquita ricar cushicümi!”

Niptin Lauraga pasaypa micuy gustaptin umallanwan “Aumi” nirinä. Nircurna parlarcunä: “Cay quësoga alläpa cag shumagmi. Feyupam gustaycaman” nir.

Tsaynö negta wiyarna “Micuylla, micuylla, llullu. Caychö micuynïcunaga pobri micuyllam. Peru cay jallga

160

Page 162: Heidi in Quechua

vientum itsanga mas allita ruracun” ninä rucoga cushisharä paypis micuraycar.

Tsaynö wagtallachö micur ushasquirna llapancunapis yaycuyänä ruri wayimanna ricapacog. Laurataga shumag margarcullar rucoga yaycatsinä, puricunan sïllata puncupa yaycatsiyta mana puëdir. Tsayna ruri wayiman yaycusquir Lauraga maytsaypa ricachacunä: “Heidi, gampa cämayquega ¿may altuschömi, au?”

Niptin “Aumi, Laura. Rasunpaypa altuschömi cämäga. Munaptiquega yarcushun ricatsinäpä” ninä. Nicaptin rucoga Laurata margarcur Heidipa cämanta ricayänanpä altuspa yarcatsinä.

Heidipa ogsha cämanta ricaycur Lauraga espantashga ricaräcunä. Ciëluta, lucëruta ricachacucuna ventänanta ricaycurnäga masrä espantacunä. Gepancunatana yarcunä Laurapa awilanpis. Y yarcurcurga shumag mucuchaptin Heidipa ogsha cämanta musquipar shäränä.

Tsaypitana Lauraga ninä: “Heidi, cay ogshalla cämay-quichö ima shumagrä punuycunqui. Mayrä wiyanqui vientu genwacunapa rapranta gayarätsegtapis” nir.

Tsaynö shumag ricapacusquirga Laurawan awilan tsay wayillachö quedacuyta yarpäyänä.

Tsay yarpäyanganta tantiyasquir rucoga Laurata tapunä: “Laura, ¿caychö punuy gustashunquimantsurä?” nir.

Tsaynö tapuptin “¡Aumi! Imanirrächi mana gustamäga caycunman cay läya shumag cämachö punuyga” ninä.

Niptinna rucoga ricarcunä Laurapa awilan yarpachacur shaycagta. Y nircur parlapänä: “Señöra, gampä Laura ningan ¿allicu o manacu? Nogapäga allim canman pay yarpay-cangan. Caychö nogacunawan cayta munaycarga quedacu-tsun. Cä antis apayämurguyqui atscatam fresädacunatapis.

161

Page 163: Heidi in Quechua

Tsaycunawanmi noga shumag cäman rurapäshä. Heidiwan ishcancuna wallquinacur allim punucayämunga” nir.

Tsaynö niptin “Peru itsan” nir parlarcuyta munaycaptin ras yapay rucoga parlar gallaycunä: “Ama imatapis yarpa-chacuytsu. Nogam ricacushä. Ishcay quimsa quillallapis pay allim caychö canman” nir.

Tsaynö parlacur cayaptin Heidiwan Lauraga ricarä-yänä: “Ojalä awilïta caychö quedacunantsicta munay-cunman” nirnin.

Tsayna Laurapa awilanga ninä: “Gam, Don Esteban, alläpa cag alli runam canä canqui” nir. Nircurna “Nogapis yarpaycä Laura caychö cacunantam cay jallgachö täray paypä allipishchi caycunman” nir asinar parlapänä.

Tsaynö parlapaptin “Tsauraga tsaynö catsun ari” ninä rucoga.

Tsayna Laurapa awilan ninä: “Aumi, peru itsan gamta manam alläpa afanayta munallätsu. Lauraga miñishtin juc mana dejaypa ricagtam”.

Niptin rucoga ninä: “Señöra, tsaytaga gam ama yarpa-chacuytsu. Paytaga nogam ricashä y Heidipis yanapa-mangam” nir.

Tsayna Laurapa awilan ninä: “Gam tsaynö cangayquita nogallä pasaypam agradecicuycullä. Llapan shongulläwanmi Diosnintsictapis mañacaycamushä imayca rurayniquichöpis yanapayculläshunayquipä” nir.

Tsaynö shumag chacwanwan parlasquirna rucoga Laura pununanpä cämaman listagna yarcunä. Heidipa cäman lädunllachö shumag rurapänä cämataga. Tsaynö listapasquirna “Manam shumag cämanötsu, peru imanö captinpis allim canga” ninä.

162

Page 164: Heidi in Quechua

Tsaychö Heiditawan Laurata jagiycurna chacwantaga rucu pushanä Dorfliman, tsaychö payga pununanpä. Tsayyag wamracunaga imaycacunata parlar cacuyänä. Tsaychö parlapänacur caycäyaptin Pellupis mitsicunganpi-tana cabrancunawan chärinä.

Pucutaysïtawan Osïtoga aywacuyänä pununancunapa. Waquin cag cabracunana Heidita ricasquir pay cagmanrä aywariyänä.

Cabracuna lädunman chascäriptinna Heidi ninä: “Laura, caycunata masqui ricaycuy. Caycag cabrapam jutin Blancanieves. Paypaga allau pïninpis manam cantsu. Feyupam cuyacunpis” nir.

Tsay cag cabrapa jutinta willasquirna jucag cabrapa-tana jutinta willanä: “Caypanam jutin Campanïlla peru cay cabraga alläpa abirya ruragmi. Waray o warantinga rican-quinam imanö saltacachagtapis, imanö cushishga cagtapis” nir. Cabracunapa jutinta willapaptin Lauraga ima jutincuna cangantapis musyaycänäna. Magallïsha jutiyog cag cabraga Lauraman witiycur musquipärinä.

Y Pelloga carulällapita ishcan wamracuna parlapäna-cogta ricaränä. Laurataga ricaränä ajanashgalla. Ticrasquir-ticrasquillar ricaränäpis. Öra-örataga shumag ricapayta munar ñuqui-ñuquircurrä Laurataga ricaränä.

Tsaynö Pellu ajanashga ricapanganta Lauraga mana ichicllapis tantiyanätsu cabracunawan afanäda cacur. Tsay-nölla Heidipis mana tantiyanätsu. Tsaypita aywacuycagta ricasquirrä “Pellu, warayna tincushunpä, aywallay” nir cushishga parlapärinä Heidega.

Tsaynö niptin Pelloga imatapis mana parlacuyllapa gaga cagpa cörriyllapa tumasquinä pipis gatipaptinnörä. Tsaynöna ajanasha car aywacuptin cabrancunapis gepanta aywacuyänä.

163

Page 165: Heidi in Quechua

Tsayyag Laurapa awilanta wallquinganpitana rucoga cutircamunä. Nircur cabrancunata cachin garasquir coral-ninman wichgasquir cusinacog jegarinä. Tsaypita micur ushasquiyaptinna Lauratawan Heiditaga altuspa yarcatsinä. Tsayna Heidega cämanman ullucusquir ras punucasquinä.

Peru Lauraga alläpa cushisha car mana punucänäpistsu. Tsay junag shumag goyangancunata yarpachacur mayaräcu-nällarä, ventäna atsicyaraptin lucërucunata ricachacur.

Tsaynö yarpachacuycangantaga Tayta Diosman agrade-cicur mañacunä cushishga canganta y Heidi cagman allilla changanta. Cushicur yarpachacur caycangantaga shumag mañacusquir punucasquinä.

164

Page 166: Heidi in Quechua

21. Heidipa awilun Laurata jampin

Waraynin goyaga Laura riccharamunä Heidipitapis mas goyallana. Laura ricchashatana tarisquir rucoga yachayllapa röpanta jatitsir yanapanä. Tsaypita Heidi riccharcamunanpä Lauraga röpanta jaticusquirna caycänä: “Heidi, sharcu-cuywan gamta llallisquirö” nir.

Tsayna Heidipa awilunga Laurata margarcurcur altus-pita yarpascatsimur wagtapana yargatsinä. Goyallana achay rataptin wayin gepanchö genwancuna chaquillanman apanä jamaycatsinanpä. Tsaymanna Heidipis aywar Laurapa lädunman jamasquinä. Lauraga jallga vientu wallwapaptin waytacunapa mucuchayninta mayarar jamaraycänä. Achaywan goñutsicur jamaraycangantaga ninä: “Itsanga ¡imanöparä cada junagpis caynölla cacüman! ¡Caynölla cacuptëga ima allirä imaycapis caycunman!” nir.

Tsayna Heidi ninä: “Laura, cay jallgachö yachacänay-quipä cagtaga willargänam. Nogapäga cay tärangä jallgäpita mas alli marcaga mananam may marcapis cannatsu”.

165

Page 167: Heidi in Quechua

Niptinna Laura ninä: “Heidi, cananmi itsanga musyäna Francfort marcachö imanir mana yachacangayquita” nir.

Tsaychö ishcancuna parlacur caycäyaptinna Heidipa awilunga ishcay tutuma cabra lichillan jayacusha chärinä. Tsayna Heidita goycuptin payga tsarircur rasrä upurinä. Lauraga mana musyanätsu imanöpa upunanpä cagtapis. Tsayna Heidega ninä: “Laura, masqui noganölla upuriy”. Niptin änir wallca wallcallarä upunä.

Tsaypita Laura lichita mana melanaypa upogta ricar Heidipa awilunga “Warayga llullu, ishcay tutumatanam lichita upunqui” ninä.

Niptinna “Aumi, awilïtu. Graciasllä” ninä Lauraga. Tsaypitana Pellu cabrancuna gaticusha mitsicog

chärinä. Tsayna rucoga gayasquir yätsinä: “Pellu, cay parla-pangäta shumag wiyamay. Canan junagpita maypa aywap-tinpis Pucutaysïtata dejaycunqui munanganpa aywar micu-cunanpä. ¿Entiendimanquicu nicangäta?” niptin Pelloga umallanwan “Aumi” nirinä.

Tsayta nisquirpis rucoga yapayrä ninä: “Pellu, Pucutay-sïtaga munanganchö gewan micucunga. Ama jarcanquitsu maypa aywaptinpis. Payga musyacunnam ima gewata micu-nanpä cagtapis. Maypa aywagtapis ricanquilla. Waquin cag cabracunataga gepanllata gatitsipanqui. Cananga munaycä tsay cabrapa lichin jacanantam. Tsaymi parlapaycä tsaynö ruranayquipä. ¿Entiendiruyquicu?” nir. Tsaynö niptinpis Pelloga yapay umallanwan “Aumi” nir contestarinä.

Tsaynö nisquirna rucoga ninä: “Cananga rasna gatiy mitsicog y shumag alli gewacunallachö mitsicamunqui. Gongaycunquimantä tsay llapan yätsingäcunata” nir. Tsaynö nisquiptin Pelloga wichyacacharrä llapan cabracunata gorircur mitsicog jegaratsinä.

166

Page 168: Heidi in Quechua

Tsay junag Heidega awilunta yanapäshirir Laurawan imaycacunata parlacurna goyayänä.

Tsaynö cushishga imaycatapis parlacur cacuyaptin örapis dïapis ushacänärä paycunapäga. Öratana cartata Laurapa awilanpä gellgayänä, tsaychö allilla caycäyanganta musyatsirnin. Tsaynö cushisha cacur jipash Lauraga jallga micuyta garayanganta mana melanaypa micucurcunäyan. Charquita ancasquir garayaptinpis mishquipäcurrä micu-curcog. Jatun tutumaman lichita garayangantapis gustapä-currä upucurcog. Tsaynö imaycatapis cösa micucuptin Laurapaga yullag cäranpis Heidipa cärannöna pucayapä-cunä. Tsaynö ishcan wamracuna cushishga cacuyaptin rucupis cushishga canä. Peru Pelloga ajanasha car paycuna-wanga mana ni ichicllapis parlanätsu. Lauratanäga parlapap-tinpis mana contestanätsu ajanaparnin.

Waranman waranmanga Laura mas allina y jucläyana ruracaycänä. Peru itsan Lauraga tantiyanätsu Heidipa awilun jampicuyta yachanganta. Rucoga imaycanöpapis Laurapa chancancuna chucruyänanta munanä. Cada junagpis payga costalnin aptacurcur jircapa aywar jampi jachacunata gorimog. Payga wayinman chaycatsir cabrancu-napa coralninman mucuchagtarä tsay jachacunataga gotu-paycog, tardicunapa cabrancuna micucunanpä.

Heidi juc cuti tsayta ricarna ninä: “Awilïtu, Pucutaysï-tawan Osïtu jampi jachayquicuna apamungayquita micuyta munaycäyan” nir.

Tsayna awilun “Tsay jachacunataga noga apamurö Pucutaysïta micunanpämi” nir willanä.

Pelloga rucu ningannö cada junagpis alli gewacuna-llachö mitsicunä. Tsayna Pucutaysïtaga mas shumagna werayänä. Y rucu lichinta gapiptinpis lasagna yargunä. Pucutaysïtapa lichinga Laurata garanallanpä canä. Lauraga cabrapa lichinta jurupatarä upur feyupa gustapäcunä.

167

Page 169: Heidi in Quechua

Heidiman watucag Laura changan juc quillana päsa-rinä. Tsaynöna caycarpis manarä jirca witsan shumag waytacunaman ricapacöga aywayänärätsu. Heidipa awilun aywayänanta manarä munanätsu Laurapa chancancuna masllarä chucruyarcunanta munar.

Tsaypita juc goyana Heidipa awilunga Laurata altus pununganpita yarpascatsimur puricuna sïllanman jamayca-tsir parlapänä: “Laurïta, mä shumag yachayllapa sharcuyta gallanquiman”.

Niptin Lauraga “¿Imanö?” nir mantsacasha ricaränä rucutaga.

Tsaynö nisquir rucoga yachayllapa chachac tsarircur sharcatsirna gallanä.

Tsayna Lauraga änir mantsariycar rucuta chachac tsari-curcur sharcunä. Sharcurcuptinga chancancuna pasaypa nanaycunä.

Chancancuna nanaptin ishquiyta mantsarirnin Lauraga rucuta chachac tsaricurcur parlapänä: “Awilïtu, ¡pasaypam nanaycaman chancäcuna! ¡Nogaga mananam imaypis shar-cushänatsu ni japashänatsu!” nir.

Tsaynö nisquiptin tsay junäga rucu mastaga mana parlapänätsu. Peru waraynin goyaga yapay tapunä: “Laurïta, ¿yapay munanquicu shumällalla sharcatsinäta?” nir.

Tsayna Lauraga mana mantsariypana rucuta tsaricurcur yachayllapa yapay sharcunä. Chancancuna mana awantaptin quiquillanga manarä ichiyta puëdinärätsu. Tsaynö rucu Laurata cada goya sïllanpita sharcatsipayllanta chaquincu-napis patsatana jarur gallapacunä.

Juc goyana wagta achayllaman aywaycur Heidega Laurata willapaycänä Pellu mitsicungan jirca quinran shumag waytacunapä. Tsaynö willapar masrä yarpätsir ninä: “Laura, cay ricaycangayquicunaga imantä. Mitsicuyangäcu-

168

Page 170: Heidi in Quechua

nachöga mas lindu waytacunachä can. ¿Yarpanquicu Franc-fort marcachö caycar willapangäcunata? Gaga jananchö willullwa waytacuna imayca colortam tuctun. Tsaynö lindu tuctuptin ¡ima shumagmi ricacun gagacunapis!” nir.

Tsaynö parlapaptin “Peru caychöpis willullwa waytacu-naga canchä” ninä Laura.

Niptinna “Caychöga carpis can jirca witsancunachönö-täcu. Jana witsanga canmi pacpacru, willullwa, rimarima, wagancu waytacunapis y mas imayca läya waytacuna” ninä.

Tsayna Laura ninä: “Heidi, ¿imayognatä tsay jirca witsan waytacunaga tsayllatanachä parlaycunqui?”

Niptinna “Laura, tsay waytacuna selläma lindutam tuctunpis mucuchanpis. Aywangantsic öram musyanqui. Cay junagcunam aywashun” nisquir Heidega awilun arucuycan-ganman cörrillapa jegarinä.

Chasquirga gayarayparä ninä: “Awilïtu, awilïtu, Laura-wanmi yarpaycäyä waray jircapa waytacunaman ricapacog aywayta. ¿Aywayämantsurä?” nir.

Tapuptin awilunga yarpachacur shäränä. Nicangantaga “Aumi. Nogantinmi aywashun” ninä.

Änir waraynin goyaga jircapa aywayänanpä listapacu-raycäyaptinna Pellu cabrancunawan chasquinä. Peru cabran-cunaga mana puntacunatanötsu ñöpallanta aywayänä. Pasaypa ajanasha car astaraycar gatiptin lluta puntanta geshpi-geshpilla allau cabrancunaga aywayänä. Tsaypita rucupa wayinman chasquinä pasaypa ajanasha maytsaypa ricachacur.

Laura tsayman changan junagpitaga Heidi Pelluta rasunpapis mana cäsupänänatsu. Payga Laurawan parla-llarna goyay-goyaypis cacunä. Tsaynö Heidi manana cäsuptin Pelloga waganaycachänäna.

169

Page 171: Heidi in Quechua

Tsaypita ajanashgana caycangantaga Laurapa puricuna sïllanta puncu cagchö churaraycagta ricasquinä. Tsayta ricaycur yarpasquinä: “Sïllan purinanpä mana capuptinga tagay Lauraga cuticunga marcanpam. Pay cutisquiptinga puntacunatanömi Heidi cuyamanga. Mitsicog aywaptïpis wallquimangam” nir. Tsaynö yarpachacur shaycangantaga maytsaypa ricachacusquir Laurapa ruëdayog sïllantaga gara-chasha gaga cagpa apar jircanpita urayninpa cumascapunä. Tsayna sïllaga cuchpacar-cuchpacar Dorfli marca näni cagyag chänä. Tsayta rurangantaga ni pipis mana ricanätsu.

Tsayta rurasquir Pelloga imayca ladron allgunöpis geshpir jegasquinä. Cörri-cörrilla aywaycarga atsca jachayog chacraman chasquinä. Nircur tsay rurinman pacacusquinä rucupa wayin cagman ricacusha.

Tsay sïllata cuchpasquirga pasaypa cushicurnin yarpas-quinä: “¡Imanö carpis tsay sïlla may chipnam ushacashga!” nirnin. Tsayta ruranganpita cushisha carpis mana allita ruranganpita yarpayninchöga ni allinötsu canä. Y tsaynö yarpachacuycarga tantiyacusquinä llutanta ruranganta.

Tsayta yarpachacur shäraptinpis rucupa wayinpitaga mana ni pipis yargayämunärätsu. Tsaypitaga rucu maga-nanpä cagta yarpasquir Pelloga pasaypana mantsacänä. Tsaynö mantsacasha caycangantaga ras cabrancunata goris-cärir mitsicog witsaypa jegaratsinä.

Tsaypita rätunninta Heidi awilunwan wayi rurinpita yargascayämunanpäga Laurapa sïllanga canätsu. Tsayna paycunaga maytsaypa ricachacur ashiyänä. Tsay läya ashirpis mana ricayänätsu.

Tsaynö mana tarirna Heidega awilunta tapunä: “Awilïtu, Laurapa sïllantaga vientum may-maypapis apacushga”.

170

Page 172: Heidi in Quechua

171

Page 173: Heidi in Quechua

Niptinna awilunga ninä: “Tsayga manam caycun-mantsu. Vientu apasha captinga Dorfli marcachönachir chip-yaypa ushacashga jitaraycan” nir.

Tsaypita sïllan ogracanganpä willasquiyaptin Lauraga allau feyupa llaquicunä: “Canan sillïtaynäga jircapa shumag waytacunaman ricagpis aywämannaräcu” nir.

Laura tsaynö wamayagta ricar Heidega awilunta parla-pänä: “Awilïtu, gam imaycatapis ruraycuy Laura wayinpa mana cuticunanpä. Manarä jircapa waytacuna tuctogman ricatseg apaptï cutisquiptinga noga alliräcu cäman” nir.

Tsayna awilunga “Aumi, waway. Mana tsaypis cay junagcunaga llapantsicmi aywashun” nir asicacharrä parla-pänä.

Tsaynö nisquiptin Heidega cushicuypita maquintapis tagllapayparä saltacachänä.

Tsaypitana rucoga cabrancuna coralninchö jinallarä wichgaraycagta tarisquir yarpasquinä: “¿Pellutaga imarä päsashga? Mitsicog gatinanpä ¿cay örayag manacu yuriy-camun?” nir. Tsaynö yarpachacuycangantaga Laurawan Heidi llaquicuyänanta mana munar cushinasquinä.

Nircurna mircapancunata listapacunä. Tsaypitana Laurata aparicurcur cabrancunata gaticurcur änir jircapa waytacunaman ricapacog mitsicognö jegariyänä. Cabran-cuna ñöpancunata saltacacharrä aywayaptin Heidiwan Laurapis cushisharä aywayänä.

172

Page 174: Heidi in Quechua

22. Laura jallgachö purir gallan

Tsaypita rucu wamracunawan jircaman chasquiyänan-päga Pellupa mitsipacuy cabrancuna micuycäyänäna. Pelluna pipis ricananta mana munar cabrancuna rurinchö jitaraycänä.

Tsaychö caycagta tantiyarcur rucoga ajanasha parla-pänä: “Pellu, ¡gamga wamraräcu canquiman! Gamtaga yapayrächir wichyacuyta yachatsishayqui. ¿Imanirtä upällalla mitsicog päsaramurgayqui?” nir.

Rucu tsaynö niptin Pelloga mantsacasha ras sharcurcur parlapänä: “Gayacamuptï ni pipis wayiquipita mana maya-cämuptinchä nogaga upällalla päsacamurgä” nir maytsaypa ricachacur.

Tsayna rucoga ninä: “Peru Pellu, gam musyanquinachä cabräcunata cada junagpis gatimunayquipä cagtaga” nir. Tsaynö nirirna gewa jananman jacuta mashtasquir tsayman Laurata shumag yachayllapa jamaycatsir tapunä: “¿Allicu, llullu, canqui?” nir.

173

Page 175: Heidi in Quechua

Niptin “Sïllachö mana cuyuypa jamarangäpitaga mas allim caychöga caycä, awilïtu” ninä.

Tsaypitana Pellu caycanganman yapay cutiycurna rucoga tapunä: “Pellu, ¿päsamungayqui öra, Laurapa sïllanta pagtä ricargayqui?” nir.

Tsaynö tapuptinna Pelloga ninä: “Nogallä manam ni ima sïllatapis ricallarötsu” nir. Tsaynö ninä shongunchöga pasaypa mantsariycar.

Tsaynö niptin rucoga mastaga mana tapupänätsu. Tsaypitana wamracunata ninä: “Nogaga aywä Laurapa

sïllanman ashegmi y empëñullam cutiramushä. Mircapataga mallagäyangayqui öra micuyanqui” nir. Tsaynö nisquirna rucoga Laurapa sïllanman asheg cutirinä. Y uraraycangan-tana Heidita nimunä: “Munarga upuyanqui tsay tutumachö lichitapis. Peru Laurataga Pucutaysïtapa lichinta garanqui. ¿Wiyanquicu?” nir.

Tsaypitana Laura jamaraycangantaga maytsaypa rica-chacusquir Heidita ninä: “Heidi, rasunpapis caychöga selläma lindu waytacunachä caycunä” nir.

Tsaynö maytsaypa ricachacur jamaraycäyaptinna vien-toga wallwallyar gallapacunä. Y ciëlupis pasaypa azulrä chipipiycänä. Vientu shumag wallwallyaptin llapan wayta-cunapis ogshacunapis cuyucachäyänärä. Heidiwan Laura caycäyangan quinranga alläpa cag shumag canä.

Tsaynö jamaraycäyaptinna Pellupa cabrancunaga paycunapa ñöpanman aywaycur saltacacharrä cörricachä-yänä. Pelloga caruläman aywasquir ajanashga ricarämunä ishcan wamracuna parlapänacur cayaptin y cabrancunapis tsay quinran saltacachäyaptin.

Heidi cuyangan waytacunaga mas junish gagacuna-chörä canäpis. Tsay raycur Heidega masrä witsaypa aywayta munanä. Tsaynö yarparpis Lauratana quiquillantaga jagiy-

174

Page 176: Heidi in Quechua

cuyta munanätsu. Tsaypitana Laurata parlapasquir cabracu-nata garananpä gewan achupaycur änir waytacunaman pallag jegarinä.

Heidi waytacunaman pallag jegasquiptin Lauraga allau puriyta mana puëdir wamayar yarpachacunä: “¡Imanöparä nogapis Heidinö cushishga cörricachaycäman!” nir.

Tsä Heidega cuyangan waytacuna cagman chasquir cushicuypita gayaraypa gayararrä cantar gallasquinä. Nircurna tsaychö imayca läya waytacunata musquipar jama-ränä. Nicangantana Laurata tsay waytacuna cagyag witsätsi-nanpä yarpasquinä. Tsayta yarpasquirna ras sharcur cörri-cörrilla Laura jamaraycangan cagman cutinä.

Tsayna Laura cagman chasquiptin payga ras tapunä: “Heidi, ¿imatä casquisha?” nir.

Niptinna ninä: “Laura, gamtam canan apayäshayqui tagay shumag waytacunata ricamunayquipä. Tsaytam noga munä. Y nogam imaycanöpapis chätsishayqui”.

Niptin Lauraga wamayashga parlapänä: “Heidi, ¿gamga imanöparächi apamanquiman? Nogapitapis mas ichiclla-rächä canqui” nir.

Tsaynö niptin Heidega yarpachacur pasaypa ricapay-cangantaga maytsaypa ricachacunä. Nicangantana Pellu washaläninchö shaycagta ricasquinä.

Tsaychö Pelloga Laurapa sïllanta ushacagpä cumangan-pita yarpachacur shäcunä. Payga yarpänä: “Laura sillëtaynagna carga marcanpanam cuticunga” nir. Tsaynö yarpangan cäga rucu Laurataga aparicurcur jircapa shumag waytacunaman ricatsegrä apanä. Laura wayinpa cuticu-nanpä cagta yarpar sïllanta cumanganga mana imapäpis välinätsu Pellutaga. Tsaycunata yarparpis sïllata cumangan-pita rucu musyaycur magananpä cagta yarpachacullarna

175

Page 177: Heidi in Quechua

cacunä. Tsaynö caycangantaga Heidi pay cagman witipay-cagtana tantiyarcunä.

Tsayna Pellu cagman chasquir Heidega ninä: “Pellu, shamuy raslla. Miñishtï”.

Niptin “¿Imagtä gam cagpa shamushä?” ninä Pelloga. Niptinna “¿Imanöllapatä tantiyaycatsïpis Laurata

witsaypa apäshimänanpä?” nir Heidi yarpachacunä. Nican-gantaga “Pellu, peru mana shamuptiquega imarä päsari-shunquega ari” ninä. Tsaynö nir Heidega yarpänä: “Pellu Laurata mana apäshimaptinga mircapäcunata manam yawa-tsishätsu” nir.

Heidi “Imarä päsarishunquega” niycuptin Pelloga pasaypa mantsacar yarpachacunä: “Tagayga may Laurapa sïllanta cumaycagtam ricascamargan. Rasunpa ricamashga carga awilunta willasquiptin payga micamangachir” nir. Tsaynö yarpachacusquir mana niraycangantaga wap sharcur aywanä: “Heidi, shamuycänam. Peru itsanga ama awiluy-quita musyatsinquipätsu” nir yachayllapa parlaraycar.

Tsaynö niptin Heidega yarpänä: “Gayaptï mana munarcurchir tsaynöga nicäman” nir. Nicangantaga “Pellu, shamuylla. Ama tsaytaga mantsacuytsu. Noga manam imatapis awilïtüta willashätsu” ninä. Tsaynö parlaraycar aywaycarga Laura jamaraycangan cagman ishcanna chäri-yänä.

Tsayna Heidega ninä: “Pellu, Lauratam ishcantsic chachac tsarircur sharcatsishun. Jana witsan lindu wayta-cuna cagpam apayta munä”.

Niptin Pelloga “Tsaytaga Heidi, llutantam yarpay-canqui. Nogallä manam tsaytaga rurätsu” ninä Laurata shar-catsiyta mana munallarna.

176

Page 178: Heidi in Quechua

Tsayna Heidega sharcatsïshinanta munar ajar ninä: “¡Pellu, tsaytaga manam niycamanquimantsu! Ädisirpis yanapamanquim. Gammi jucag lädunpita tsarimunqui, y noganam jucag cag lädunpita tsarimushä. Tsaynöpam ishcantsic sharcatsishun. Paynam shumag chachac tsarica-mäshun umruntsicpita” nir.

Tsayna Pelloga mana munaycarpis änir Laurata sharca-tsïshinä. Peru tsaynöpa sharcarcatsirpis mana japarcatsiyä-nätsu, Laurapitawan Pellupita mas tacshalla Heidi captin.

Tsayna Heidi ninä: “Laura, mä mana mantsariyllapa shumällalla patsaman jarurcuy. Tsaynöpaga puriscatsiyä-shayquim”.

Niptin “Manam puëdïtsu. Pasaypam chancäcuna nanäman” ninä Lauraga ishcan wamracunata tsaricurcur ichiycangantana. Niptin Pelluwan Heidega chancancuna nanar päsaringanyag shuyäriyänä.

Tsaypita yapay Heidega rugarnin parlapänä: “Laurïta, yapay mana mantsariyllapa mä jarurcuy”.

Niptin mas fuertillana jarurcunä. Tsaynö caycangan-tana ishcan wamracunata tsaricurcur ninä: “Cananga manam alläpaga chancäcuna nanämannatsu”.

Niptinna Heidega “Laura, ¡tsaynö-tsaynö ruray puris-quinayquipä!” nir cushicuypita gayaycachaycunä.

Tsaynö sharcur-sharcur caycangantaga juc päsuta japarcunäna. Tsaynö japaycagta tantiyarcurna Heidi espan-tashga ricaraptin Lauraga gayaraypa asiycunä: “¡Heidi, quiquilläpis japayta puëdïnachä!” nir tsuctsucyayparä.

Tsayna Heidega “¿Rasunpacu japasquiruyqui? ¡Caymi sï rasunpapis alläpa cushicuypäga! Caytaga Tayta Diosllan-tsicchi ruraycusha” ninä pasaypa cushisha.

177

Page 179: Heidi in Quechua

Allau Lauraga Pellutawan Heidita llapan callpanwan tsaricurcur japarna gallanä. Tsaynö japaptin chaquincunapis mas fuertillana jarurcunä.

Tsayta ricasquir Heidega caynö ninä: “Laura, japaycag-tana ricaycushurniqui awilïtü ¡imanörä cushicuycunga!” nir. Tsaynö parlaraycar yachayllapa aywaycarga Heidi ricapaca-mungan waytacunamanna chasquiyänä. Tsayman chas-quirga Laurata gewa jananllaman jamaycatsiyänä.

Tsaychö caycäyangantaga yarpasquiyänä Tayta Dios paycunapä allita ruraycanganta.

Tsaypita Laura gewa jananchö jamaranganyagna Heidega mircapaman apamog cutisquinä. Mircapancunata chascatsirga quimsancuna raquipänacusquir micuriyänä. Tsaynö micur caycäyangantaga rucu paycuna cagman yaycuycagtana ricasquiyänä.

Tsayna awilun chasquiptin Heidega jinan öra willanä Laurata puriscatsiyanganta. Tsayna awilunga pasaypa cushi-cunä. Nicangantaga “Cananga imanö carpis yarpangä rura-caycusham” nirga Laura puregta ricayta munar chachac ricrapita tsarircur sharcatsinä. Juc ishcayta japascatsirga pishipänanta mana munar margacurcunä. Tsä tsaypitaga llapancuna imaypitapis mas pasaypa cushisha wayincuna-paga uräcuyänä.

Tsayna wayincuna cagman chascatsiyaptin Pelloga mana imatapis parlacuyllapa cabrancunata gaticurcur päsa-tsicunä. Tsaynö uraraycarna nänichöga atscag runacuna goriraycagta ricar Pelloga pasaypa mantsacänä. Tsay runa-cunaga Laurapa ushacashga sïllanta ricapaycäyänä. Nänita päsaraycar rasunpapis ricarcunanpäga Laurapa sïllanga chip-yaypa ushacashga mashtaraycänä.

Tsayna juc runaga Pellu nänita päsaraycaptin parlanä: “Noga ricargämi cay sïlla jananchö juc wamrata witsaycätsi-yagta” nir.

178

Page 180: Heidi in Quechua

179

Page 181: Heidi in Quechua

Tsaypita jucag runana ninä: “Cay sïllaga ¿aycarä cues-taycanpis?” nir.

Mas jucag runana “Rasunpapis cay sïllaga chaninchir cuestäcun” ninä.

Niptin juc masna ninä: “Cayta musyaycurga Franc-fortchö tärag runaga wardiyacunatachir apamunga pipis ruranganta tapupacur juzgananpä” nir.

Tsaynö llapancuna parlagta wiyar Pelloga mantsacasha wayinpa cörri-cörrilla päsacunä.

Tsay tardinga pasaypa yarpachacuywan Pelloga maman micuyta garaptinpis mana munanätsu. Tsaynö mana munaptin mamanga feyupa llaquicunä: “¿Wawallä geshyanancu imam?” nir. Tsay pagasga waränäpis ticraycar tumaycar yarpachacuywan mana punuypa.

Laurawan Heidega punucur wayinpa ichiclla ventänan-pita atsca lucërucuna ciëluchö atsicyaragtarä ricaräyänä. Paycunaga jircachö puriyämunganpita pasaypa pishipashga y cushishga caycäyänä. Laurapa chancancuna allinganpita Tayta Diosman llapan shonguncunawan mañacur cayänä.

Tsayna Heidega Laurata parlapänä: “Laura, gam allï-nayquipä noga feyupam Tayta Diosnintsicman mañacuy-curgä. Mana allegnö captiqui yarpargä Diosnintsic manana cuyapaycushungayquitam. Cananmi itsanga tantiyä Tayta Dios llapan mañacungäta wiyamanganta. Cayga tantiyatsi-mantsic Diosnintsicman imatapis mañacungantsicta payman yäracullar shuyärinantsicpämi” nir.

Tsaynö parlapaptin Lauraga ninä: “Heidi, tsayga rasun cagllam” nir.

Ishcancuna tsaynö cösa parlacurir Tayta Diosman shumag mañacusquir punucuycuyänä.

180

Page 182: Heidi in Quechua

Waraynin goyana Laurapa awilanpä cartata gellgayänä watucagnin aywananpä. Peru imatapis musyatsiyänärätsu Laurapitaga quiquin chaycurrä musyananta munar.

181

Page 183: Heidi in Quechua

23. Laura allinganta cushicuyan

Laurapa awilanga cartata apatsiyanganta tsä chasqui-rinä. Laurawan Heidi cartachö niyanganta liyisquir wamra-cunata ima päsaycangantapis musyananpä empëñu paycuna cagpa aywayta munanä. Tsaypitana änir, tsay yarpangan junäga jallgapa jegarinä.

Tsay awilïta aywanan tardega Heidiwan Laura rica-chacur caycäyanganta juc warmi beschan muntacusha witsaycagta ricasquiyänä. Tsayna Laurapa awilan canganta regisquir taripagnin aywayta munayänä. Peru rucoga aywa-yänanta munanätsu, carullatarä aywaycagta ricar.

Tsayna rucupa wayinman yaycuraycarna chacwanga ricasquinä ishcay wamracuna pay cagman taripagnin ayway-cäyagta. Tsayna beschapita ras yarpusquirga Laurataga awilan pasaypa ricaränä. Tsaynö ricaraycangantaga ninä: “Laurïta, ¿gamcu canqui o ricapacuycücu?” nir. Nisquir cushicuypita maquintapis tsogpacurcur willcan puriycagta ricar imanö caytapis puëdisquinätsu.

182

Page 184: Heidi in Quechua

Tsaynö cushicur ricaraycangantaga änir parlapänä: “Waway, ¡cä cananga mananam sïllayquichönatsu puriy-canqui! ¡Cärayquipis Heidipa cärannörächä puca-pucarä!” nir. Tsaynö parlapaycaptin Lauraga Heidita tanucurcur maslla awilan cagman witipänä. Tsayna lädunman chas-quirga pasaypa cushicuypita ishcancuna macallanacuyänä.

Tsaynö cushisha macallanacogta ricar Heidiwan awilunga asinar ricaräyänä.

Laurata macallasquir chacwanga Heidi cagpana aywanä: “Ichiclla Heidi, cörrimuy gamtapis macallanäpä” nirnin. Niptin Heidega cörrillapa aywar chacwantaga chachac macallacurcunä.

Heidita macallasquir chacwanga rucu cagpana aywanä saludagnin. Tsayna saludarnin ñawin junta weginwan parla-pänä: “Alli amïgu Esteban, cananga cay willcalläta alliyca-tsingayquipita ¡aycarä jagayquipis callä! Paytaga gammi alliycatsirguyqui” nir. Tsaynö pasaypa cushishga parlapaptin Lauraga asicunä.

Tsayna rucoga änir caynö ninä: “Paytaga manam nogallätsu allïtsillargö. Cay jallga achaymi y jallga vientum allïtsishga” nir.

Nicaptinna “Y nircur Pucutaysïtapa lichinmi” nir Heidega parlarcunä.

Chacwanga willcan puricagtana y mas jipashyashatana ricar imata nisquiytapis puëdinätsu.

Tsaypitaga llapancunana Laurapa papäninman cartacu-yänanpä willanacuyänä. Tsayta willanacusquir rucoga Pelluman gayacunä Dorflipana cartata apananpä.

Rucu wichyacogta wiyasquir cabracuna rurinchö jamaraycangantaga Pellu pasaypa mantsacashga sharcunä: “Wau, Francfort marcapita wardiyacunanachir

183

Page 185: Heidi in Quechua

chasquiyashga” nir. Tsaynö mantsacaywan tullunpis tsuc-tsucyänärä. Peru imanö captinpis rucu cagpaga ras aywanä.

Tsaypita rucupa wayin cagman yaycuycarga atsca runacuna tsaychö goriraycagta tarinä. Tsayna Laurapa awilanga cuyar saludasquir cartata Dorflipa apananpä parla-pänä. Tsayta parlapasquiptin Pelloga cartata aptacurcur änir wamayashga jegarinä. Pellupäga nänichö tincungan cag runacunaga llapanpis wardiyacunallana cayänä.

Señor Sosimuna Paris marcachö imayca rurayninta ushapacusquir yarpänä paycunaman watucag chayta mamanta mana musyatsiyllapa.

Tsayna änir payga yarpangannö aywanä wamranman watucag. Tsayna Dorfli marcaman chärirga jallgapana päsa-cunä, nänita mana regiycarpis. Pasaypa tincog nänicuna captin mayninpa jallga näni cangantapis mana tantiyar pantacasquinä. Tsayna juc jatun rumi jananman yarcurcur jamapaycänä.

Tsaychö jamapaycarga tsay nänipa juc ollgu wamra cörri-cörrilla aywaycagta ricasquir gayanä: “Au llullu, shamuy. Tapucushayqui” nir. Tsayna Pelloga päsaycanganta ichisquir witipänä.

Tsayna lädunman chasquiptinga tapunä: “¿Maygan nänipatä aywantsic jallgachö tärag Heidi willcayog rucupa wayinman?” nir. Tapuptin Pelloga tsay runa wardiya canganta yarpar pasaypa mantsacänä. Tsaynö mantsacur carcelman payta apananpä tsay runa aywaycanganta yarpar parlapangantapis mana contestaypa empëñu Dorflipaga päsacunä. Tsayna cörri-cörrilla aywaycangantaga llutanpa jarucurpur cuchpacar aywagpä ishquicurpunä.

Tsaynö cuchpacar ishquir aywaycagta ricar Dorflichö tärag juc runaga “¿Imanatä päsan rucu cagchöga? Tagä jucnachä sïllanö cuchpacar shamuycan y warayga ¿pinarä yapay tsaypita ishquicarpamunga?” nir asicachänä.

184

Page 186: Heidi in Quechua

Allau Pelloga chipyaypa cashallana, allpallana sharcur-curga machashganö japaytapis mana puëdir aywacunä. Tsay ishquinganchö cartata apangantapis ograsquinä. Tsayta ograsquir Dorfliman mana chayllapana cabran mitsicog aywananpä cutisquinä.

Tsayyag señor Sosimoga janatana witsaycänä: “Cay uran runacunaga pasaypa mantsallïshuchä cayänä” nir quiquillan parlaraycar. Tsaynö aywaycangantaga “Wayicu-nata ricachacurishä” nicanganta mayasquinä runacuna parlagta y asicachagta.

Tsaypitana Heidipa awilunga juc mana regisha runa paycuna cagman yaycuycagta ricasquir Heidita gayanä: “Heidi, cörrimuy. Tagay ima runachi yaycaycämun” nir.

Tsaynö niptin Heidega cörrilla aywar runa yaycuray-cagtaga regircunä. Nircur maquintapis tagllacachayparä “¡Awilïtu, tagay runaga señor Sosimuchä! ¡Payga Laurapa papäninmi!” nir willasquirna Lauraman y awilanman willagnin cörrinä.

Tsaypita rucupa wayinman yaycuraycarna señor Sosi-moga juc shumaglla jipash pay cagman aywaycagta ricanä. Laura Heidita umrupita tanucurcur ishcancuna cushisha ricaräyänä papänin yaycuraycagta.

Tsayna señor Sosimoga wamran puriycagtana ricaycur geshyagyashga canganta y alläpa ñacanganta yarpasquir ñawin junta weginwan ichisquinä. Allau, imayca läya yarpa-chacuy chaptin tsaychö Laurapa mamanpäpis yarpasquinä. Paywan reginacungan witsan jipashllarä cangannö wamran Lauraga parëcisquinäpis. Tsayta yarpasquir señor Sosimoga pagaschö caycanganta ni junagchö caycangantapis mana mayanätsu.

185

Page 187: Heidi in Quechua

Tsaynö papänin yarpachacur shäragta ricar Lauraga ninä: “Papä, ¿manacu regiycamanqui o imanötam rica-manqui?” Niptin papäninga wamranman macallagnin cörrinä.

Tsaypita rätunnintarä parlaparcunä: “Hïja, cay ricay-cangä ¿rasunpacu o ardëllacu?” nir.

Parlapaycaptinga Laurapa awilanna witipänä wawan cushishga canganta ricananpä. Tsaypitana “Waway, ¿alli-llacu caycanqui? Cananmi sï Diosnintsicpa milagrunta rasunpa ricaycantsic. Acu, cuyay amïguntsic Don Esteban cagparä cushicuypita saludanayquipä. Paypaga aycarä jagan cacuntsicpis geshyagyashga wamrantsicta alliycatsingan-pita” nir pasaypa cushishga parlapänä.

Tsayna señor Sosimoga rucuman macallagnin aywanä. Nircurna “Saludarishä ichiclla yanasä Heiditarä” ninä. Nisquirna asicachar Heidita maquipita tsarircur tapunä: “Heidi, cay jallgachöchä alli täcuyga canä sänulla canapäga ¿au?” nir. Tsaynö tapuptin Heidega mana imatapis parlacuy-llapa asinällar ricaränä, Francfort marcachö captin alläpa cuyanganta yarpar.

Tsaypita señor Sosimoga mamanwanna yapay rucuwan parlayänanpä cutinä. Tsayna rucutaga chachac macallar-cunä: “Cuyay amïgu, manam imanöpa gracias nicuytapis camaycütsu wamrä allïnanpä imaycata ruraycungayquipita. Caynö allïnanpä cagtaga manam suëñuyllächöpis yarpar-gätsu” nir.

Parlapaptin rucu ninä: “Señor Sosimu, cay jallgachöga imayca milagrum ruracan” nir.

Tsaynö nisquirna wayin lädunchö bancu churaray-cagman jamatsinä shumag parlacuriyänanpä. Señor Sosi-moga wamranta imanöpa allïtsingantapis musyayta munanä.

186

Page 188: Heidi in Quechua

187

Page 189: Heidi in Quechua

Tsayna rucoga imanöpa Laurata allïtsingantapis cushi-currä willapänä: “Amïgu, cabra lichita upuyllantam, pöcu-pöcu sharcatsipar japatsipaycaptïmi payga puriyta yacha-cushga” nir. Tsaynö rurangancunata willapaptin Laurapa papäninga pasaypa espantashga wiyaparänä.

188

Page 190: Heidi in Quechua

24. Sïllata cumanganpita Pedruta perdonayan

Tsaychö señor Sosimuwan Heidipa awilun parlacur cayanganyäga Laurapa awilan rucupa wayin gepanchö genwacunata vientu cuyutsir gayaraptin mayarag jegarinä. Tsay wayi gepanchöga pañulonnin jananchö waytacuna churaraycagta tarisquinä.

Tsayta tarisquirga Heidita gayarir tapunä: “Heidi, ¿pirä cayman cay waytacunata churaycushga? Cay läya shumag waytacunataga maychöpis manam ricargötsu”.

Niptin Heidega ninä: “Awilïta, manam nogallä musya-llätsu. Tsay waytacunaga jircacunachörämi canpis. Peru ¿piräri apaycamushga?” nir. Parlapaycangantaga jachacuna rurinllata juc runa witsaraycagta ricasquinä. Tsayna ninä: “Awilïta, ëllu noga tantiyagnömi cä” nir. Tsay jachacuna rurinllata aywaycag runaga Pellulla canä. Payga cartata ogranganpita mantsacashga cutiycaycämunä.

Tsayna Laurapa awilanga Pellu tsay waytacunata churanganta maliciarna shumag alli shimillanpa gayanä: “Au, llullu, shamuy raslla, miñishtï” nir.

189

Page 191: Heidi in Quechua

Niptin Pelloga chip mantsacasquinä. Ni imanö caytapis mana camasquinätsu. Tsayna “Cananmi sï tsariyämanna magayämänanpä” nir yullagasha agtsancunapis cashallipä-cusha mantsacaywan jacha rurinchö pacaraycangantaga yargaramunä.

Tsayna chacwanga tsay waytallan margacusha tapunä: “Au, llullu, ¿gamcu tsayta rurarguyqui?” nir.

Niptin Pelloga mantsacasha umpuräcur waytata ricay-cätsingantapis mana tantiyanätsu. Pasaypa mantsacarna “Aumi” nir yachayllapa parlapänä.

Tsaynö mantsacagta ricar chacwanga yapay tapunä: “Pellu, ¿peru imatanatä tsaynöninpaga mantsacaycunqui? Nogaga imanashayquipistäcu”.

Niptinna Pelloga jatatarrä ninä: “Ari, ari chipyaypa paquicasham. Tsaytaga manam pipis allitsayta puëdinnatsu” nir mantsacaywan jumpipis nitiptinrä waganaycachar.

Tsayna chacwanga Heidipa awilunman parlag aywanä: “Don Esteban, tagay mitsipacog wamrapaga ëllu umanmi allinötsu” nir.

Niptinna “Señöra, manam gam yarpaycangayquinötsu. Paymi Laurapa sïllantaga ushacagpä cumariycunä. Tsaymi mantsacashga caycan magacänanpä cagtana musyar” nir rucoga asicacharrä willanä. Tsaynö niptin Laurapa awilanga mana ichicllapis criyinätsu Pelluta alli wamratanö ricashga car. Rucoga paycuna chäyangan junagpita Pellu Laurata ajanapangantaga tantiyapänä.

Tsaynö niptinna Laurapa awilanga “Don Esteban, tsayta rurashga captinpis allau tagay wamrata cuyapaycu-shun. Laura cayman chaycamuptinga rasunpachir Heidega cäsurgannatsu. Tsaynachir Pedroga pasaypa ajanarna imayca llutancunata rurananpäpis yarpachacurgan. Laura cuticunanta munarnachir sïllanta cumarapunanpäpis

190

Page 192: Heidi in Quechua

yarpasquirgan Heidiwan juntu cacuyta munar. Tsaytaga amari ajäpäshuntsu” ninä.

Tsaynö rucuta parlapärirna Pellu cagmanga cutinä chacwanga. Pelloga pasaypa mantsacashalla umpucusha jamaräcuycänä. Tsayna witipar parlapänä: “Pellu, gamta shumag parlapäriytam munä” nir. Nicangantaga maslla witi-paycur ninä: “Laurapa sïllanta chip ushacagpä gammi cuma-riycunä canqui. Tsaytaga llutantam ruraycurguyqui. Tsayta rurangayquipitaga musyanquinam magacänayquipä cagta. Magacayta mantsarirmi tsayta rurangayquitaga willacurguy-quipistsu. Cananga shumag wiyamay”.

“Pellu, imatapis mana allita rurag runacunaga imaypis musyacänanpä cagta mana yarparmi rurayan. Peru Diosnin-tsicga imayca ruraynintsictapis ricaycanmi, y parlangantsic-tapis wiyaycanmi. Llutancunata ruragcunapataga tsay rura-pacungan örapitam Tayta Dios yarpayninta llaquicuyllachö tsararan ‘Cananga wardiyanachir prësuyämag shamuycan’ o ‘Canan musyacaycuptinga ¿imanörä cashä?’ nir. Tsaynö yarpachacuyllachö carnam, shumag alli cawacuytaga päsa-yantsu. ¿Tsaynöcu, gam Pellu, caruyqui o manacu?” nir.

Tsaynö niptin Pelloga mantsacashga umallanwan “Aumi” ninä.

Tsaypitana yapay chacwan ninä: “Pellu, Laurapä llutan-cunata yarpar tsaynö ruraycaptiquim paypäga Tayta Dios allita rurashga. Tsay sïllanta cumascapuptiqui manam imanpis capushatsu purinanpä. Peru payga willullwa wayta-cunata ricayta munayninwanmi puriyta yachacushga. Gamga tsay llutan yarpayniquiwan rurangayquipita pasaypa llaquinashgam y mantsacashgam carguyqui. Peru itsan ¿cay llapan parlapaycangäcunata shumagcu tantiyaycämanqui?”

Niptinna Pelloga llapan mana alli rurangancunapita yarpachacur “Aumi, awilïta. Llapan parlapaycämangayquita tantiyaycämi” ninä.

191

Page 193: Heidi in Quechua

192

Page 194: Heidi in Quechua

Tsaynö nicaptinpis chacwanga mastarä parlapänä: “Cay parlapaycangäcunata ama gonganquitsu. Imatapis mana alli-cunata rurayta munarga yarpasquinqui cay nicangäcunata”.

Niptin “Aumi, llapantapis yarparäshämi” ninä Pelloga. Laurapa sïllanta cumanganpitaga Pellu mana musyanä-

rätsu magacänanpä o mana magacänanpä cagtapis. Señor Sosimu wardiya canganta yarpar pasaypa mantsacashallarä cacunä. Heidipa awilunga señor Sosimuwan washalänincu-nachö parlacur shäcuycäyänä.

Tsaynö cösa parlapärirna Laurapa awilanga ninä: “Pellu, cananga parlar usharguntsicnam. Gamta imallatapis garaycuytam munä. ¿Imata garanätatä munanqui?” nir.

Tsaynö niptin Pelloga mantsacashga umpuraycangan-taga ñuquircur ricarcunä. Payga tsaynö umpuräcuna maga-yänanpä cagta yarpachacullar. Tsaynö yarpangan cäga chacwan imatapis garananpä cagta aunirinä.

Tsayna chacwanga ninä: “Pellu, amana mantsacaytsu. Imatapis garanäpä cagtam parlapaycä. Gam munangayquita nimay. Aywacusquiyaptïpis mana gongayämänayquipä imallatapis garaycuytam munä. Imallayquipis garaycurga nogapis manam yarparäshänatsu tsay llutan rurayniquipita. ¿Tantiyamanquicu?” nir.

Tsaynö niptin allau Pelloga manana magayänanpä cagta tantiyasquir ninä: “Awilïta, cartata apatsiyämangay-quitapis ishquingächöchä ograsquirgä” nir.

Tsaynö mana mantsariyllapana willaptin “Ajä. Tsay-nömi imata rurapacurcurpis willacunayqui. Manam upälla-llaga cacunayquitsu. Tsaynö willacuptiquega imata ruranay-quipä yarpangayquicunapis allillam ruracanga. Au llullu, cananga ¿imata garanätatä munaycanqui?” ninä.

Tsayna Pelloga Dorfli marcachö imaycacunapis canganpä yarpasquir imata munangantapis willayta puëdi-

193

Page 195: Heidi in Quechua

nätsu. Tsayta yarpachacuycangantaga imatapis quiquinna munanganta ranticunanpä yarpasquir “Awilïta, juc solllata garaycamänayquitam munä” ninä.

Tsaynö niptin chacwanga asicusquinä. Asicuycangan-taga bolsanpita atsca gellëta jipisquir garaycunä: “Catay, Pellu. Caywan cada domingu ima munangayquitapis ranti-cunqui. Cayga juc watapämi tincunga” nir.

Tsayna Pelloga mantsacashga tsay atsca gellëta ricaycur llutannöpa tantiyasquir ninä: “¡Cayga wanucungä-yagpis manachi ushacangatsu!” nir.

Tsaynö niptin chacwanga yapaypis asicunä. Y nircur yapay parlapänä: “Pellu, tsaynö yarpaptiquipis wanucushä öram gampä dejashä mas atsca gellëta”. Nisquiptin Pelloga pasaypa cushicuypita saltacachar maquitapis tagllapaypärä imayca paluma jaulanpita cushishga aywacognöra mitsicog jegarinä.

194

Page 196: Heidi in Quechua

25. Despidinacuyan Laura yapay watucanganyag

Laurapa awilan Pelluwan parlayanganyag señor Sosi-mupis jinalla Heidipa awilunwan parlacuycäyänä. Señor Sosimoga feyupa agradecicurnin wamran Laurata allïtsin-ganpita rucutaga gellënin pägayta munanä. Tsaynö pägayta munaptinpis Heidipa awilunga munanätsu imatapis. Payga Laura allïnanpä imaycata ruranganta masga cushicunä. Rucupaga quësuta ranticuptin y sillëtacunata ruraptin gellë-ninga faltäpunätsu. Tsaynö capuptin pägayänantaga muna-nätsu.

Tsay llapanpita cushishga carpis rucoga llaquicuychöna canä. Tsayta yarpachacusquirna señor Sosimuta parlapänä: “Amïgu, rucuna cangätam llaquicöga. Noga wanuycuycuptï cay cuyay willcä Heidita ¿pinarächi ricanman? Jäpa runacu-napa wayinmanchir arupacog aywanga. Tsaynö arupacur puriycagta imapis päsananpä cagcunatam feyupa llaquicü” nir.

Parlapaptin amïgun Sosimoga ninä: “Don Esteban, tsay-taga ama yarpachacuytsu. Gamta imapis päsashuptiquega

195

Page 197: Heidi in Quechua

nogam goricushä y quiquïpa wamrätanömi ricacushä. Paytaga llapäcunapis feyupam cuyayä. Nogata imapis manarä päsamaptinmi paypä atsca gellëta jagishä tsay-ninwan cawacunanpä. Tsaytam noga yarpaycä” nir.

Tsay ninganta wiyar rucoga cushicurnin agradecicur ninä: “Amïgu, Heidipä allita yarpangayquicunata noga feyupam cushicü. Tayta Diosllantsic aruyniquichöpis, cawayniquichöpis yanapayculläshunqui” nir.

Tsaynö rucu niptin “Gamtapis Diosnintsicga yanapay-culläshuy, amïgu Esteban” ninä Señor Sosimupis. Tsayta nisquirna “Amïgu, juctarä parlaparcushayqui. Musyan-tsicnam Heidi Francfort marcachö tärar mana yachacan-ganta. Francfortchö juc alli amïgümi llapan aruynincunata ushapacuycanna. Tsay llapanta ushasquirmi caypa tärag shacamuyta yarpaycan. Tsay runaga Heidipapis amïgunmi. Payga doctor Cesarmi. Paypis alläpa cushishgam chämurgan caychö gamcunawan canganpita. Amïgu Esteban, ojalä ishcayquicuna imayyagpis cawaycuyanquiman cuyay Heidita ricaycuyänayquipä” ninä.

Tsaynö parlapaycaptinna “Aumi, tsayga tsaynömi canga” ninä Laurapa awilanna rucuta maquipita chachac tsarircurrä. Tsaypita Heidi cagman cutiycurna ninä: “Waway, canan imatapis munangayquita nimay. Francfort marcaman chaycur ¿imata apatsimunätatä munanqui?”

Niptinna Heidega ninä: “Awilïta, quimsa racta fresäda-cunata apatsicamänayquitam munaycä. Itsanga manam quiquïpätsu mañacuycä, sinöga Pellupa awilanpämi. Paymi tamya witsan allau feyupa alatsicun. Tsay fresädacunawanga mananam alatsicunganatsu” nir.

Nisquiptin chacwanga “Aumi, Heidi. Antis tsaynöpam yarpascatsimarguyqui Pellupa awilanman watucag aywari-näpäpis. Alläpa cushisha cangantsic öraga gongasquintsic

196

Page 198: Heidi in Quechua

imaycata ruranapä cagtam. Acu llapantsic payman watucag-ninrä aywarishun” nir parlapänacuyänä.

Don Estebanga puntacunatapis margangannö Laurata margacurcur llapancuna Pellupa awilanmanrä watucagnin jegariyänä.

Tsayna atscag runacuna uraraycagta ricasquir Pellupa maman Brigidaga chacwan mamanman willag yaycurinä: “Mamay, atscag runacunam uraycäyämun”.

Niptin wiyasquir “¿Atscag runacuna? Tsauraga canan-chir wawallä Heiditaga apacuyällan” ninä.

Tsaynä mantsacashga caycaptin Heidega ras cushisha yaycusquinä chacwan cagmanga. Nircurna Laurapa awilan fresädacunata apatsicamunanpä cagtarä willarinä. Heidi tsaynö cushisha parlapaycaptinpis chacwanga wamayashga jamaraycänä.

Tsaynö wamayagta ricar Laurapa awilanga parlapänä: “Señöra, ¿imatatä tsay läya wamayanqui? Nogacuna Heidi-taga manam apayäshätsu. Tsaytaga ama gam llaquicun-quitsu. Payga alläpam gamta cuyashunqui. Gamman watu-cashogniquiga imaypis sharaycämungam” nir.

Niptinna chacwanga ninä: “Rasunpa tsaynö captinga ¡ima allitä Diosnintsic caycullan!” Nisquirna “¿Gamcu Heidipa amïgan Laurapa awilïtan callanqui? ¿Imanö cagtä cay pobri wayïcunaman watucayämag shamuycurguyqui?” ninä.

Tsaynö parlapaptinna “Amïga, Tayta Diosnintsicga llapantsictapis iwalllam cuyamantsic. Paytam llapantsicpis miñishtintsic” nir unayrä ishcancuna parlapäcur cayänä.

Tsaypita Heidina ninä: “Awilïta, cananga aywacuyä-shäna. Waray car o warantin carnam watucagniqui cuti-mushä. Lauram aywacunna papäninwan awilïtanwan. Tsaytaga manam noga wamayätsu. Laurapa papänin y awilï-

197

Page 199: Heidi in Quechua

tanmi auniyämashga watan yapay watucayämag cutiyämu-nanpä” nir.

Tsay junagcunaga tamyarna gallanan canä. Tsayna Laura, tamyaptin rashtaptin alayta mana awantagpänö captin, llapancunapis yarpasquinä Francfortmanna cutitsicu-yänanpä.

Tsaypita waraynin goya Lauraga Heidita “Aywallä” nicangantaga llaquirnin pasaypa waganä cushisha tsaychö cayanganta yarparnin.

Laura tsaynö wagagta ricarna Heidega “Laura, ama wagaytsu. Watan usya witsannam yapay cutiyämunqui ishcantsic pucllar purinapä. Cananga imanö carpis purin-quinam. Tsaymi mas cushicuypäga. Laura, Francfort marcaman chaycur canan puriytapis puëdiycarnaga wagta quinranpa yargunqui vecïnayqui wamracunawan amïgata ruranayquipä” nir Heidega imaycänöpa shogar cushinätsinä.

Tsaypita Laurapa awilan muntacungan beschata chas-catsiyaptin Laurata muntatsiyänä. Tsayna llapancuna shumag macallapänacusquir Lauraga papäninwan y awilanwan Francfort marcapa aywacuyänä. Llapancuna jegasquiyaptin Heidega “Aywallaycuna” nir ichiycur ricaränä jircanpa tumayanganyag.

Nircur waraynin goyana Heidega Pellupa awilanman watucag aywanä. Tsaychö parlacur jamaraycäyaptin Pelloga cabracunata mitsicunganpitana chasquinä. Heidita tsaychö tarisquirga alläpa cushicurnin tapunä: “Heidi, ¿waray mitsicog aywantsicnacu?”

Niptin “Aumi, Pellu. Cananga cada junagnam gamwan mitsicog aywashun” nir parlapänä.

Tsayna Pelloga yapay tapunä: “Änir Heidi, ¿amïgayqui Laurapäga llaquinquiräcu?” nir.

198

Page 200: Heidi in Quechua

199

Page 201: Heidi in Quechua

Niptinna “Aumi, Pellu. Paypäga alläpam llaquiycü. Wamayangä öracunaga gammi shogamanqui” ninä.

Tsayna “Aumi, Heidi. Tsaytaga ama llaquicuytsu” nir Pelloga cushisha parlapänä yapay juntu cayänanpä cagta yarpar.

Tsaymanna juc runa jatuncaray costalllan umallicushga chasquinä. Tsay costal rurinchöga canä fresädacuna röpa-cuna llapancunapä. Heidita aunishga car Laurapa awilanga apaycatsinä wayinman chaycur patsa.

Tsayta willasquiyaptin Pellupa awilanga pasaypa cushi-cuypita imata parlarcuytapis puëdisquinätsu. Tsaynö upällalla yarpachacur jamaraycangantaga änir Heidita parlapar caynö ninä: “Waway Heidi, cananga cay rëzu librü-pita juc päginata ashisquir liyipascamay. Tsaywan agradeci-cuyculläshä ciëluchö caycag Tayta Diosnintsicta cay llapan allicunata nogantsicpä ruraycunganpita” nir.

200

Page 202: Heidi in Quechua

Índice general

1. Ichiclla Heidita awilunman tiyan apapan......................... 7 2. Awilunwanna Heidi täcun.............................................. 14 3. Heidipä jallgachö täray alläpa alli.................................. 20 4. Heidi Pedrupa awilanta watucan ................................... 28 5. Rucuta watucagnincuna ajätsiyan .................................. 38 6. Heidi gallan jucläya cawacuyta...................................... 48 7. Heidi ajanätsin Anatoliata .............................................. 55 8. Anatoliapä Heidi mana alli wamra................................. 66 9. Señor Sosimu chärin wayinman ..................................... 73 10. Laurapa awilan chärin watucacog ................................ 79 11. Heidi llaquin täcungan jallganpä.................................. 89 12. Heidita jallganman cutitsiyan....................................... 97 13. Jallgachö juc shumag tardi llapancunapä...................105 14. Heidi awilunwan misacog aywayan ........................... 114 15. Doctor Cesar Heidita watucan.................................... 120 16. Doctor Cesarpä jallgachö alli täcuy ............................ 127 17. Alalay tiemputa marcachö päsayan............................135 18. Pedruta Heidi liyiyta yachatsin .................................. 143 19. Heidiman carta yapayna chärin Laurapita ................. 149 20. Laura chärin Heidiman watucag ................................156 21. Heidipa awilun Laurata jampin..................................165 22. Laura jallgachö purir gallan .......................................173 23. Laura allinganta cushicuyan....................................... 182 24. Sïllata cumanganpita Pedruta perdonayan.................189 25. Despidinacuyan Laura yapay watucanganyag ............195

201

Page 203: Heidi in Quechua

202

202