gremio de mareantes juan mari beltran laukotea · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten...

16
UDAKO HERRI MUSIKA KONTZERTUA Galizia GREMIO DE MAREANTES Oli Xiráldez Gustabo Couto Alex Balbuena Euskal Herria JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA Juan Mari Beltran Errege Belda Ander Barrenetxea Aitor Gabilondo Pasai San Pedro, 2019ko irailak 15

Upload: others

Post on 24-Jan-2021

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen

UDAKO HERRI MUSIKA KONTZERTUA

Galizia

GREMIO DE MAREANTESOli

XiráldezGustaboCouto

AlexBalbuena

Euskal Herria

JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEAJuan Mari

BeltranErregeBelda

AnderBarrenetxea

AitorGabilondo

Pasai San Pedro, 2019ko irailak 15

Page 2: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen
Page 3: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen

GREMIO DE MAREANTES

2019

Gremio de Mareantes herri musika egiten duen hirukote galiziar bat da. Laurogeita hamarreko hamarkadatikherrialdeko oholtzetan Chouteira, Obradoiro de Cultura Tradicional Ultreia, Carapaus, Zurrumalla eta bestelakotaldeetan joaz ibilbide luzea egin duten musikariak elkartu dira bertan.

Hirukotearen errepertorio guztiak bere jatorria landa lanean eta XX. mendearen hasieran Casto Sampedro,Perfecto Feijoo, Jesús Bal y Gay, Martínez Torner eta beraien garaikideek utzitako kantutegi zaharretan du.

Kontzertu honetan joko dituzten piezak gai zehatz batek elkartzen ditu: itsasoak. Redondelako itsasgizonenantzinako gremioak dantzatzen zituen dantza solemneak entzuteko aukera izango da, baita Os Campaneiros deVilagarcía gaitero ospetsuek, gaiteroen belaunaldi eta belaunaldiek jarraitu duten eredua, jotako Ría de Arousainguruan aditzen ziren muiñeira alaiak ere.

Oli Xiráldez: Gaitak, flautak eta zanfonaGustabo Couto: Perkusioak eta ahotsaAlex Balbuena: Akordeoiak

Page 4: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen

1. Foliada de Cerdedo

2. Danza de Arcos de Camariñas

3. Foliada de Rianxo

4. Collín Toxos e Frores

5. Xa fun a Marín

6. Muiñeira Vella de Perfecto Feijoo

7. Alalá de Muxía e Foliada de Baiona

8. Ribeira dos Rosales

9. Rumba

10. Xota de Pedrafigueira e Muiñeira Vella.

11. Foliada de Pontevedra

12. Danza de Espadas de Redondela

13. Valse, Xota e Muiñeira de Pazos de Merexo

14. Churrusqueira de San Roque

Page 5: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen

1 FOLIADA DE CERDEDO

1.- Eiche de contar un contoun conto de mil mentiras.Eiche de contar un contoun conto tódolos días.

E no medio no medio da ría,o compas o compas cantare.O ventiño que viña de lonxe,axudaba o gaiteiro a soprare.

3.- Coitadiño, coitadiño…coitadiño d’o que chora.Cando as penas son grandes,non se poden botar fora.

E no medio no medio….

2.- Ei de beber augasantana fontiña dos teus ollos.Porque son tan bonitiños,que volven os homes tolos.

E no medio no medio da ría….

3 FOLIADA DE RIANXO

1.- Chamáchesme rianxeiraporque nacín en Rianxode Rianxo son aquelesque van polo mar abaixo

Ai, Rianxo,Rianxo pájaro pintoa ghanansia do peixe xa se vai indoxa se vai indo Rianxo, xa se marchou.Ai, rianxo, Rianxo, quen a levou.

3.- Dende o muelle de Tanxilvin saltar unha cabalamariñeiros de Rianxovinde larghar a secada

Retrouso

2.- Para ser bo mariñeiroHai que nacer en RianxoE come-lo pan de broaPara telo peito ancho.

Ai, Rianxo,Rianxo pájaro pintoa ghanansia do peixe xa se vai indoxa se vai indo Rianxo, xa se marchou.Ai, rianxo, Rianxo, quen a levou.

4.- Pica canteiriño picapica na pedra miúdapica na muller alleaque outros picarán na túa.

Retrouso

4 COLLÍN TOXOS E FLORES

1.- Collín, collín, collíntoxos e flores,e pensamen-, e pensamen-,e pensamentos,pala-,pala-palabras amorosas,que leva o ven-, que leva o ven-,que leva o vento.

Collín, na beiriña do mar,carabeles e rosas,que non podo olvidar.

2.- Eu fun, eu fun, eu funbo mariñeiroe a miña do-,e a miña do-na era mellore,casei, casei, casei cunha de Ourensee agora son, e agora son,afiador.

Collín, na beiriña do mar…..

Page 6: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen

3.- Non vou, non vou, non vou,pra Pontevedra,que non me gus-, que non me gus-ta o seu mercadoVou ir, vou ir, vou irpara Ribeiraque alí me dan, que alí me dan,casa e traballo.

Collín, na beiriña do mar…..

5 XA FUN A MARÍNPopular

1.- A Raíz do toxo verdeÉ moi mala de arrincareOs amoriños primeirosSon moi malos de olvidare.

Xa fun a MarínXa pasei o marXa comín laranxas RetrousoDo teu laranxal.

3.- Non te cases cun ferreiro Que é moi malo de lavareCásate cun mariñeiroQue ven lavado do mare.

Retrouso

2.- Alumeame luiñaAlumeame luareAlumeame luiñaQue me quero ir deitare.

Retrouso

4.- Vouvos dar a despedidaNon vola quixera dareQue sodes os meus amigoNon vos quixera olvidare.

8 RIBEIRANA DOS ROSALESAutor: Xosé Romero

1.- Rosiña miña Rosiña,Rosiña miña roseira.Dame un carabel Rosiña,da túa carabeleira.

Ai la la la la la la la la

3.- Vexo Vigo vexo Cangas,tamén vexo Redondela.Vexo a ponte de San Paio,camiño da miña terra.

2.- Para Vigo vou chorando,para Santiago rindo.Que me quedan os amores,na miña casa durmindo.

Ai la la…..

Page 7: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen

11 FOLIADA DE PONTEVEDRA

Areais de PontevedraTen as súas rías costeirasonde tódalas rapazasson bonitas e feiticeiras (Bis)Ai la le lo Ai la le la la

Somos do Lerez,terra da gaita. Moito me gusta vidiña,moito me encanta.Somos do Lerez de Pontevedra.Vente comigo vidiña,vente pra ela.

Ten na praia o Baradeiro,a espuma que o mar salpica.Onde tódalas mulleres,esperan o seu mariñeiro

Somos do Lérez….

Nos montes de Pontevedra,o vento que avala os pinos.Levan para os que están lonxe,arumes da nosa terra.

Somos do Lérez….

14 CHURRUSQUEIRA DE SAN ROQUE

Deus cho pague Churrusqueiramoito cho ei de agradecere.Cando vou ao teu muiño,sempre me deixas moere.

Moendo moe que moemoendo moe que moenunha mañá de xiadaMoendo moe que moemoendo moe que moeesa si que é muiñada.

Xa fun a Marín,xa pasei o mar,la la la la la la la la la laXa fun a Maríne as pernas che vin,la la la la la la la la la la

Como nos pasou a nós…...

Page 8: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen

KOSTALDEKO SOINUAK

2019

KANTUZ KANTU EUSKAL KOSTALDETIK

Itsasoa, ontziak, marinelak, arrantzaleak eta arraunlarien inguruko historiak eta istorioak aipatzen dituztendoinuen eskutik, kantuz kantu euskal kostaldetik paseo bat egitea proposatzen dugu "Kostaldeko soinuak"izeneko musika proiektu honetan.

Guztira 16 pieza dira, herriz herri jasotakoak, Lapurdiko, Gipuzkoako eta Bizkaiko herri kantutegikoak.

Horietako lau hitzik gabeko dantza doinuak: Pasaiko bateleren zortzikoa, Lapurdiko Kaskarote dantza,Mariñelen polka eta Lekeitioko Kaixarranka.

Beste 14 abestien hitzetan hamaika gai: ontzietan pasatako goseteak, ekaitzak, tragediak, baleen arrantzatzearenkontakizunak, itsas herrietako gertakizunak, Kristobal Colon bizitza kontatzen duen bertso sorta, emigrazioa,Ternuara joaten ziren marinelen beldurrak ...

Gehienak euskal herri kantutegiko piezak dira, besteak beste XX. mende hasieran argitaratutako R. M.Azkueren "Cancionero Popular Vasco" eta Aita Donostiaren "Cancionero Vasco" kantutegietatik hartuak.Besteak berriagoak dira; "Pasaiko bateleren zortzikoa" herri doinu batean oinarriturik Pablo Sorazabalekprestatu zuen dantza doinua, eta "Partida tristea Ternuara" XVIII. mendeko hitz zaharrei guk jarritako doinua.

Laukote talde formatuan, emanaldi honetan ahotsekin batera euskal herri musikan erabili izan diren hainbatsoinu-tresnen hotsak entzuten dira, batzuk oraindik erabiltzen direnak eta beste batzuk aspaldian erabilitakoak,hala nola akordeoia, txistua eta danbolina, alboka, klarinetea, dultzaina, txalaparta, xirolarruak, zarrabetea,gitarra, panderoa, danborra ...

Juan Mari Beltran: txistua, zarrabetea, xirolarruak, txalaparta, alboka, dultzaina, klarinetea.Errege Belda: akordeoia, ahotsa.Ander Barrenetxea Lasarte: ahotsa, danborra, panderoak, txalaparta, kanabera, arxaluak...Aitor Gabilondo: Ahotsa, gitarra.

Page 9: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen

1. Pasaiako Bateleren Zortzikoa...................................................................................Herrikoia-P. Sorozabal

2. Ene muthilik ttipiena..................................................................................... Azkaine (Lapurdi) CVPD 417

3. Brodazalearen kantorea....................................................Herrikoia-Pierre Caubeten bertsioan oinarrituta

4. Kaskarote dantza...........................................................................................Bidarte (Lapurdi) CVPD 1328

5. Ontzi bat egin da.................................................................................................. Mugerre-Baiona CPV 880

6. Jeiki, jeiki, etchenkuak................................................................................. (Iparraldekoa) Gure kantiak, 1

7. Milla zortzireun da cincuenta y cuatruan (Luis Gaiztoak …).................................Hondarribia CPV 655

8. Pasaiako herritik................................................................... Doinutegi-Pasaiko Imanol Goikoetxeari ikasia

9. Ale, arraunean....................................................................................................................Zumaia CPV 691

10. Kristobal Colon...............................................................................................................Luzaide CVPD 232

11. Santulari zetan doa Portugaletera................................................................................ Mundaka CPV 242

12. Barkura, mariñelak........................................................................................................Lekeitio CVPD 257

13. Partida tristea Ternuara (1798)..........................................Hitzak: 1798koak / Musika: Juan Mari Beltran

14. Mariñelen polka................................................................................................................Juan Mari Beltran

15. Itsasoa laino dago........................................................................................................................... Herrikoia

16. Lekeitioko Kaixarranka................................................................................................................ Herrikoia

Page 10: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen

1 PASAIAKO BATELEREN ZORTZIKOA Herrikoia-Pablo Sorozabal (Zortziko de las Bateleras de Pasajes)

Ibilaldi musikal hau hasteko Oiartzun ibaia itsasoratzen den Pasaiako badia aukeratu dugu. 1965ean Mari Elenade Arizmendi koreografoak "Izarti" nesken dantza talderako Pasaiko Bateleren historian oinarritutako dantzahau muntatu zuen. Gipuzkoako Uztai handiko zortzikoa herri dantza-doinuan oinarrituta Pablo Sorozabalekprestatu zion koreografi berri honetarako musika.

2 ENE MUTHILIK TTIPIENA Azkaine (Lapurdi)

Azkaineko Larramendi abizeneko marinel bati hartu zion Aita Donostiak, hamaika aldaera eta bertsio dituen,kantu ezagun honen bertsio hau (CVPD, 417).

1.-Ene muthilik ttipiena,Hik ematen deraut pena. Habil harat, habil hunat, Mastainoaren puntalat, Ageri denez untzirik, edo Ageri denez leihorra.

2.-Nagusia, heldu nuzu Bihotza arras tristerik: Ez dut ikusi untzirik, Ez eta ere leihorrik. Jan behar balin banauzue,Hil nezazue lehenik.

3.-Ene muthilik ttipiena,Hik ematen deraut pena. Habil harat, habil hunat, Mastainoaren puntalat, Ageri denez untzirik, edo Ageri denez leihorra.

4.-Nagusia, heldu nuzu Alegerarik bihotza: Ikusi dut leihorra, Katalonia'ko hiria; Zure arreba Santa Klara Leihuan josten ari da.

3 BRODAZALEAREN KANTOREALapurdi Herrikoia

Balada tragikoa den kantu honetan, ontziratutako neska baten bahiketari buruzko historia kontatzen da. 1978anIruñeko Gaiteroek eta 1986an Marcel Bedaxagarrek, Pierre Caubet, Lakarriko abeslari eta txanbelaria zenariegindako grabazio bi saioetan, besteen artean kantu hau grabatu zuten. Bietan Caubetek hiru bertso kantatuzituen. Baionako “Gure Herria” aldizkariko “Suplemento musical” atalean, 1921eko 35 zenbakian kantu honenhamalau bertsotako bertsioa agertzen da (hemen horietako bederatzi aukeratu ditugu).

1.- Behin ari nintzalarik brodatzen salan jarririk,Aire bat entzün nüan itsasoko aldetik,Itsasoko aldetik eta ontzian kantatürik.

6.- Andre gazte xarmanta igan zaite ontzira,Gureki afaitera eta deskantsatzera,

Hortxet deskantsatzera, salaren ikustera.

9.- Nere mariñel ona, heda zak heda bela,Beti nahi nuena jina zaitak aldera,Beti nahi nuena jina zaitak aldera.

11.- Andre gazte xarmanta, hori ezin ditekena,Hiru ehun lekutan jinak gira aitzina,Hiru ehun lekutan jinak gira aitzina.

14.- Oi ama anderea so egizu leihora,Zure alaba gaixoa, uhinak derabila,Zure alaba gaixoa, uhinak derabila.

2.- Brodatzea ützirik joan nintzan amagana,Eia nahi nündüanez ützi itsasorat joaitera,Itsasorat joaitera eta jaun haren ikustera.

7.- Andre gazte xarmanta igaiten da ontzira,Han emaiten diote lo-belarra papora,Han emaiten diote lo-belarra papora.

10.- Jaun kapitaina nora ekarri nauzu hona?Zalu itzul nezazu hartu nauzun lekura,Hartu nauzun lekura, aitamen gortera !

12.- Andre gazte xarmantak, hor hartzen du ezpata,Bihotzetik sartzen eta, hila doa lurrera,Bihotzetik sartzen eta, hila doa lurrera.

Page 11: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen

4 KASKAROTE DANTZABidarte (Lapurdi) Herrikoia

Baionako Katedraleko ikonografian agertzen zaigu beste musikarien artean xirolarru-boha jolea. Kaskaroteak izan da Lapurdi aldean ibili zen buhame edo agoten antzeko giza taldea. Itsas lanetan aritzen ziren, arrantzan eta arraia-saltzaile gisa Lapurdi aldean eta bereziki Donibane Lohitzun , Ziburu eta Urruñan. Lapurdiko dantza errepertorioan Kaskarote -dantzaren hainbat bertsio ezagutzen dira. Hau da, Bidarten jasotako bertsio horietako bat (CVPD 1328).

5 ONTZI BAT EGIN DAMugerre-Baiona Herrikoia

Mugerreko N. Casenaveri hartu zion R. M. Azkuek itsas historia baten zatitxoa kontatzen duen abesti hau(CPV, 880).

Ontzi bat egin da ParkeanBayonaz bertze aldean.Partitu behar gira flota batean,berrehun uraren gainenan,primederaren aldean.

Adios Aita, adios ama,Adios ene maitena.Ontzi baten gidari, gerlaren buruzari,ezin eman diogu ihesari:hala baikira urrikalgarri."

6 JEIKI, JEIKI, ETCHENKUAKIparraldekoa Herrikoia

Oso ezaguna da Iparraldeko marinelen artean ereserki baten kutsua duen abesti hau. XX. mende hasierako hainbat argitalpenetan agertzen da. Besteak beste "Chants Populaires du Pays Basque", "Gure Herria" eta "Gure kantiak" abesti bildumetan (Gure kantiak, 1).

Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala;Itchasoti mintzatzen da zilharrezko trompeta;

Bai eta're ikharatzen, Olandresen ibarra, Olandresen ibarra."

Aditu dugu azkarki zure gumit gozoa, zure gumit gozoa.Trunpetaren soinu garbi aireak hedaturik

zen itxasoko bazteretik jiten zaku manua, jiten zaku manua.

7 MILLA ZORTZIREUN DA CINCUENTA Y CUATRUAN Hondarribia Herrikoia

Hondarribian hartu zuen R.M. Azkuek baleen arrantzen inguruko kontuak aipatzen dituen abesti hau (CPV,655). Biltzaile berak ematen ditu arrantzale honen inguruko honako azalpenak: "Luis Gaizto", Hondarribianbizi izan zen arpoilari ondarrutar bat zen. Ikusi Auspoa 133. Balearenak: 1854an Donostian gertatutako baleahonen harrapaketaren kontakizuna 11 bertsotan.

Milla zortzireun da cincuenta y cuatruan,gure donostiarrak baletara juan.Orrelango konturik zeñek du goguan?Etzitzaigun aztuko denbora galduan.

Luis Gaiztoak eman lenengo arponada,balea arrapatzeko txit gizon ona da;bederatzi milla erreal zutela jornala,estimatzekoa zan orduko arponada.

Jose Karamelo zan bigarren golpean,ederki portatu zan bere suertean,baleari odola bizkarren beteanetzitzaion gelditu ito zan artean.

Jose Manuel Serenok indarrak baditu,aren zartadakoa Getarian aditu,jendea egin zuen orduan arritu:izugarrizko famak ark ekarri ditu."

Page 12: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen

8 PASAIAKO HERRITIKPasai Donibane Herrikoia

Oso berezia da Pasai Donibaneko Imanol Goikoetxeari bideoan hartu genion Xenpelarren bertso ezagun hauen bertsioan agertzen den doinua. Hartu genion baita ere "Pasaiako kanalian" bertsoaren aldaera (Doinutegi. Imanol Goikoetxea).

Pasaiako herritik dator notizia a,a,a,a,a....zezen bat izan dala jenioz biziakantatutzera nua bistan ikusia a,a,a,a,a,a....alegratzeko triste dagoen guzia.

Santiago eguna Pasaian seinale e,e,e,e,e....ailegatu eztanak egin beza galdehasieran jendia zezenaren alde e,e,e,e,e,e.....azkenean etziran arrimatu zale.

Torillotik atera zuten lendabizi i,i,i,i,i,i......bei zar bat gidaria bandera ta guziarrapatzen zuena purrukatzen hasi i,i,i,i,i,i.....azkenian kanpora plazatik igesi.

Pasaiako kanalian zezena igeri i,i,i,i,i,i....uraren azalian adarrak ageri.Bakerua begira bere zezenari i,i,i,i,i,i....eserita jan ditu libra ta erdi ogi.

Gure Pasaia beti sonatua dagoerrapin gabe ezta urte bat igarourrengoan jarriko dituztela nago.barrera hestuago edo zezena haundiago.urrengoan jarriko dituztela nagobarrera hestuago edo zezena haundiago

9 ALE, ARRAUNEANZumaia Herrikoia

Zumaiako Manuel Beobideri hartu zion R.M. Azkuek, arraunlariek arraunean ari zirela erritmoa markatzeko etaanimoak emateko kantatzen zuten abesti hau (CPV, 691).

Ale, arraunean bagere.Ale, palan palan bagere. ¡Eup!Ale, mutilak; palan palan bagere.Ale, mutilak arraunean bagere.A mutilak San Antonen bagere.A mutilak palan palan bagere. ¡Eup!Aurrera, arraunean bagere.Aurrera palan palan bagere.Aurrera oraintxe bai mutilak aurrera bagere.Aurrera oraintxe bai mutilak aurrera bagere.

10 KRISTOBAL COLON HerrikoiaLuzaideko Michel Caminori hartu zion 1944an Aita Donostiak Kristobal Colonaren historia kontatzen duenabesti hau (CVPD 232). Michelek aitona eta birraitonarengandik ikasi zuen abesti hau. Besteak beste, osokuriosoa da Colonek aukeratutako tripulazioari buruz hitz egiten denean bertan aipatzen den euskaldunenpresentzia. Guztira 21 bertso dira (hemen horietako sei aukeratu ditugu).

Page 13: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen

1.- Kristobal Colon yin zen mundura / Hamalaugarren mendean (sic),Genes deitzen den hiri ttipira,/ Italiako lurrian. Aita ama onek giristinoki / Altxatu zuten haurrian. Eskoletarik atera zen / Amabostgarren urtian. Untziko mutil ttipi yuan zen / Kapitain baten menean.

3.- Ikusi zuen liburuetan / Irakurtu zuenean, Mundu hau zela bola aundi bat / Ibiltzen zena airian, Itsasoak bere oñekin / Zabilala galtzarean; Eta hur orrek bazuela / Leyorra bertze aldean, Europanoek argiturikan / Hegoan edo iparrean.

8.- Egun Colonek mintzatu izan du / Untzi gidari nausia. Erraiten dako:-Badauka bihotz / Untziaren gidatzeko Mendealeko itsas beltzetik / Indietarat yuaiteko? Ez baitakigu non edo nola / Noiz giren leyorrerako; Enuke behar bildurte denik / Pidaya horri lotzeko.

9.- Yauna, zuk ez dakizu / Zoin arrazetarik naizen, Eskualdun bati duzunian / Bihotz onean galdatzen. Odol ontako gizonik / Ez da lanyerretan ikaratzen.Usatia naiz ipar gainian / Balena arraintzan ibiltzen. Lotsarik gabe ariko naiz ni / Zure untziaren gidatzen.

10.- Hamalau mende lau hogoi eta / Hamabortz garren urtean (sic) Agorrilaren lehen egunean, / Argia ari zenian, Hiru untziak agertu ziren / Paloseko ibarrean. "Santa Mariak" zuen bandera / Bergandinaren gainian Yesukristoren itxurarekin / Gurutze berde batian.

21.- Colonek zuen Indietarat / Yuanen zela hitzeman; Eta sartu zen ustegabean / Amerikako lurretan. Geroztik hunat zonbait arima / Badabila toki etan! Zonbait aberats ez dugu ikusten / Erresuma guzietan, Yainkoari esker egin direnak / Guziz eskual errietan!"

11 SANTULARI ZETAN DOA PORTUGALETERAMundaka Herrikoia

R. M. Azkuek bere ama zen Mundakako Maria del Carmen Aberasturiri hartu zion mariñelen giroko abestitxohau (CPV, 242).

Santulari zetan doa Portugaletera?Ontziaren aitzakian damok ikustera.Ontziaren aitzakian damok ikusteraSantulari sarri doa Portugaletera.La la la la la la ra la la la rala la la la la la ra la laLa la la la la la ra la la la ra la la la la la ra la la

Egun baten Santulari arantza yoalabiderdira urten eutsen ta emon emonala.Arrezkero azurmiñez Santi dagoalaBilbo raño sartu oi da bere ontzi txaltala.La la la la la la ra la la la rala la la la la la ra la laLa la la la la la ra la la la rala la la la la ra la la

Page 14: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen

12 BARKORA, MARIÑELAKLekeitio Herrikoia

Hona hemen Lekeitioko Amantzi Urriolabeitiari hartutako arraunlarien giroko abestia. Amantzik esantenzueneez Lekeitioko haur eskolan kantatzen zuten abesti hau 1887. urte arte (CVPD 257).

Barkora, mariñelak.Juan biar dogu urrunera,Bai, Indijetara,Bai, indijetara.Etxat, ez, aztuko / Zure plai ederra. ) bisAgur, Lekeitio, / Itxaso basterra! )Agur, Lekeitio, / Itxaso basterra. / Agur, Lekeitio!"

13 PARTIDA TRISTEA TERNUARA (1798)Hitzak: 1798koak / Musika: Juan Mari Beltran.

1798koa dira Ternuarako bidai baten tragedia kontatzen duten egile ezezagunaren bertso hauek. Guztira 53bertsoz osatutako bilduma hau hiru ataletan banatua dago: Partida tristea Ternuara (20), Itsasoko perillak (20)eta Ternuako penak (13). Guk “Partida tristea Ternuara” lehen multzoko bederatzi aukeratu ditugu.

Partitzean Ternuara, / Untzia prest da belara.Partitzean Ternuara, / Untzia prest da belara.Berga haut dago arradan, / Denbor-onaren paradan.Berga haut dago arradan, / Denbor-onaren paradan.

Xuri garbi zeru gaina, / itsasoak eder maina: Xuri garbi zeru gaina, / itsasoak eder maina:Haize ona belarako, / Denbor-ona partitzeko.Haize ona belarako, / Denbor-ona partitzeko. Adios, aita, adios, ama, / Behar handiak narama:Adios, aita, adios, ama, / Behar handiak narama:Neure buraso zaharrak, / Zuen hasteko beharrak.Neure buraso zaharrak, / Zuen hasteko beharrak. Adios, neure emaztea, / Esposa maite gaztea;Adios, neure emaztea, / Esposa maite gaztea;Tristea dut partiada, / Sekulakotz, beharbada.Tristea dut partiada, / Sekulakotz, beharbada.

Alabainan goan behar naiz, / Munduan biziko banaiz,Alabainan goan behar naiz, / Munduan biziko banaiz,Nik behar dut irabazi, / Neurekin mainada hazi.Nik behar dut irabazi, / Neurekin mainada hazi. Bizi beharrez bizia / Benturatzen dut guzia,Bizi beharrez bizia / Benturatzen dut guzia,Bizi ustean hiltzera, / Banoa irriskatzera.Bizi ustean hiltzera, / Banoa irriskatzera. Itsasoak nau bizitzen, / Hark berak nau ni izitzen,Itsasoak nau bizitzen, / Hark berak nau ni izitzen,Bizi laburra emanen, / Gero berak eramanen.Bizi laburra emanen, / Gero berak eramanen.

Page 15: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen

Adio, neure haur xumeak, / Seme alaba maiteak;Adio, neure haur xumeak, / Seme alaba maiteak;Galtzen baduzue aita, / Ama alarguna maita.Galtzen baduzue aita, / Ama alarguna maita. Marinela partitu da / Sekulakotz beharbada,Marinela partitu da / Sekulakotz beharbada,Ainitz doaz sekulakotz, / Hil berria etortzekotz. )Ainitz doaz sekulakotz, / Hil berria etortzekotz. ) BIS

14 MARIÑELEN POLKAJuan Mari Beltran

Ternuara joaten ziren euskal arrantzaleen egoera triste eta gogorra kontatzen duen kantu honen ondoren, marinelek izango zituzten momentu alaitsuagoak oroigarritzat harturik, garai hartako polka gisako dantza doinuberri hau sortu dugu.

15 ITSASOA LAINO DAGO Herrikoia

Baiona eta Lekeitio, gure kostaldeko bi aldetako abesti eta doinuekin bukatuko dugu Euskal kostaldetik egindugu paseo musikala hau.

Itsasoa laino dagoBaionako barrarainonik zu zaitut maitiagoarraintxoak ura baino

Itsasoa laino dagoBaionako barrarainonik zu zaitut maitiagotxoriak bere umiak baino

16 LEKEITIOKO KAIXARRANKALekeitioko Kaixarranka da herrian egiten den urteko herri ekitaldi nagusia. Gaur egun txistulariak dira martxaeta dantza horiek musikatzen dutenak. Baina badira Lekeitioko ikonografia zaharrean agertzen diren bestesoinulariak, adibidez xirolarru-joleak.Xirolarru-joleen presentzia nabarmena da euskal kostaldeko ikonografian: Baionako katedralean, BiarritzekoSanta Eujenia elizan, Debako parrokian eta garrantzitsuenetakoa Lekeitioko Andre Mariaren Jasokundearenelizan agertzen direnak. Bat kanpoaldean ikus dezakegu eta bestea erretaulan.

Page 16: GREMIO DE MAREANTES JUAN MARI BELTRAN LAUKOTEA · 2019. 9. 14. · soinu-tresnen hotsak entzuten dira, ... Jeiki, jeiki etchenkuak, argia da zabala, argia da zabala; Itchasoti mintzatzen

Albaola Itsas Kultur Faktoriak5 urte Ondartxon