doctor book maket-2016 · 2018. 4. 25. · 3 ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎÕ ×ÀÍÀÐ À. Àëñûí...

ÄÎÊÒÎÐÀÍÒÛÍ ÍÎÌ

2016-2017 îíû õè÷ýýëèéí æèë

ÄÎÊÒÎÐÀÍÒÛÍ ÍÎÌ

îíû õè÷ýýëèéí æèë

2

DDC 015 Ä-459

Áîëîâñðóóëñàí: Äîêòîð (Ph.D), ïðîô. Ê.×óëóóíõèøèã

Äîêòîð (Ph.D), ïðîô. Ä.Óëàìáàÿð

Äîêòîð (Ph.D), ïðîô. À.Àìàðæàðãàë Äîêòîð (Ph.D), ïðîô. Á.Áóÿíäýëãýð

Õÿíàñàí: Äîêòîð (Ph.D), äýä ïðîô. Ñ.Áàò÷èìýã

© Çîõèîã÷èéí çºøººðºëã¿é õýâëýõ, îëøðóóëàõûã õîðèãëîíî. ISBN: 978-99962-3-450-7

3

ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎÕ ×ÀÍÀÐ

À. Àëñûí õàðàà: Õ¿ì¿¿íëýãèéí áà íèéãìèéí óõààí, àìüä îð÷èí áîëîí ýêîëîãèéí óõààí,

áèçíåñèéí áà ìýäýýëýë õàðèëöààíû ñàëáàðò Àçè òèâä íýð õ¿íäòýé òýðã¿¿ëýõ

èõ ñóðãóóëü áîëîõ.

Á. ¯íýò ç¿éë:

• Òîãòâîðòîé äýâøèë

• Îþóíû êàïèòàë

• Àêàäåìèê ýðõ ÷ºëºº

• ¯íäýñíèé ñî¸ë

• Á¿òýýë÷ ñýòãýëãýý

ÝÐÕÝÌ ÇÎÐÈËÃÎ

Îëîí óëñûí áîëîí ¿íäýñíèé ýðýëò õýðýãöýýíä íèéöñýí ýðäýì

øèíæèëãýý, ñóðãàëòûí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãà áàéæ áîëîâñðîë, øèíæëýõ

óõààíû ñàëáàðûí ºðñºëäºõ ÷àäâàðòàé, îëîí óëñûí õýìæýýíä õ¿ëýýí

çºâøººðºãäñºí Ìîíãîë Óëñûí òýðã¿¿ëýõ, ÑÓÐÃÀËÒ-ÑÓÄÀËÃÀÀÍÛ èõ

ñóðãóóëü áàéõàä îðøèíî.

ÝÐÕÝÌËÝÕ Ç¯ÉË

ÕÈÑ-èéí ÄÎÊÒÎÐÛÍ ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÑÀÍÀË ÁÎËÃÎÆ ÁÓÉ ÕªÒªËÁªÐ¯¯Ä

Äîêòîðûí õºòºëáºð¿¿ä

- Õýë øèíæëýë

- Ñýòã¿¿ë ç¿é

- Íèéòèéí óäèðäëàãà

- Îëîí óëñ ñóäëàë

4

ÕÝË ØÈÍÆËÝËÈÉÍ ÓÕÀÀÍÛ ÄÎÊÒÎÐÛÍ ÇÝÐÝÃ ÎËÃÎÕ ÕªÒªËÁªÐÈÉÍ ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÒªËªÂËªÃªª

Õýë øèíæëýëèéí ÷èãëýëýýð øèíæëýõ óõààíû ñóäàëãàà áèå äààí

á¿òýýë÷ýýð õèéõ ÷àäâàðòàé ñóäëàà÷äûã áýëòãýõýä õºòºëáºðèéí çîðèëãî

îðøèíî.

Ìýðãýæèë (Õºòºëáºð): Õýë øèíæëýë Ìýðãýæëèéí èíäåêñ: 02320202 Îëãîõ áîëîâñðîëûí çýðýã: Äîêòîð Ñóðàëöàõ õóãàöàà: 3-4 æèë Ñóðãàëòûí õýëáýð: ªäºð /ý÷íýý Ýëñýã÷äèéí áîëîâñðîë: Ìàãèñòð

I. ÌÝÐÃÝÆËÈÉÍ ÑÓÓÐÜ ÕÈ×ÝÝË 12.0 êðåäèò

№ Õè÷ýýëèéí

êîä Õè÷ýýëèéí íýðñ Êðåäèò ªìíºõ

õîëáîî Äàâõàð õîëáîî

Óëèðàë

1 RE801 Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é /Òîîí ñóäàëãààíû àðãà ç¿é/

2.0 Íàìàð

2 RE802 Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é /×àíàðûí ñóäàëãààíû àðãà ç¿é/

2.0 Íàìàð

3 RE803 Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é /Äèññåðòàöè áè÷èõ àðãà ç¿é/

1.0 Õàâàð

4 FS801

Ìýðãýæëèéí ñóäàëãààíû àðãà ç¿é /Îð÷èí ¿åèéí õýë øèíæëýëèéí îíîëóóä, ñóäàëãààíû àðãóóä/

3.0 Íàìàð

5 FS802 Ìýäëýãèéí ìåíåæìåíò 3.0 Õàâàð Íèéò êðåäèò 12.0

II. ÌÝÐÃÝØ¯¯ËÝÕ ÕÈ×ÝÝË

A. Çààâàë ñóäëàõ õè÷ýýë 6êð


êîä Õè÷ýýëèéí íýðñ Êðåäèò ªìíºõ õîëáîî

Äàâõàð õîëáîî Óëèðàë

1 FS803 Êîãíèòèâ õýë øèíæëýë-II 3.0 Õàâàð 2 FS804 Ôóíêöèîíàë õýë øèíæëýë 3.0 Õàâàð

Íèéò êðåäèò 6.0

Á. Ñîíãîí ñóäëàõ õè÷ýýë Ñîíãîí ñóäëàõ êðåäèòèéí õýìæýý 6êð



Äàâõàð õîëáîî Óëèðàë

1 FS805 Íåéðî õýë øèíæëýë-II 3 Íàìàð

2 FS806 Õýëíèé á¿òýö, óíèâåðñèàë òèïîëîãè ñóäëàë

3 Íàìàð

4 FS807 Îð÷óóëãûí îíîë 3 Õàâàð

5 FS808 Õýë øèíæëýë áà ñî¸ë õîîðîíäûí êîììóíèêàöè

3 Õàâàð

6 FS809 Õýëíèé ñåìàíòèêèéí àñóóäëóóä 3 Õàâàð

5

III. ÄÎÊÒÎÐÛÍ ÀÆÈË, ÒªÃÑªËÒ




Óëèðàë

1 RS802 Íýãäñýí øàëãàëò 0.0 Äóðûí

2 FS810 Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àæèë 6.0 Äóðûí

3 FS811 Îíîëûí áîëîí ñóäàëãààíû ñåìèíàð çîõèîí áàéãóóëàõ

6.0 Äóðûí

4 FS815 Äîêòîðûí ñóäàëãààíû àæèë 24.0 Äóðûí Íèéò êðåäèò 36.0

ÌÝÐÃÝÆËÈÉÍ ÑÓÓÐÜ ÕÈ×ÝÝË¯¯Ä: 12.0

ÌÝÐÃÝØ¯¯ËÝÕ ÕÈ×ÝÝË¯¯Ä: 12.0

Çààâàë ñóäëàõ õè÷ýýë 6.0

Ñîíãîí ñóäëàõ õè÷ýýë 6.0

ÄÎÊÒÎÐÛÍ ÀÆÈË, ÒªÃÑªËÒ: 36.0

ÍÈÉÒ ÊÐÅÄÈÒ: 60.0

6

ÕÝË ØÈÍÆËÝËÈÉÍ ÓÕÀÀÍÛ ÄÎÊÒÎÐÛÍ ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÕÈ×ÝÝËÈÉÍ ÕªÒªËÁªÐÈÉÍ ÊÐÅÄÈÒ

ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎËÒ

I. ÌÝÐÃÝÆËÈÉÍ ÑÓÓÐÜ ÕÈ×ÝÝË¯¯Ä

Õè÷ýýëèéí íýð: Ñóäàëãààíû çàãâàðóóä áà àðãà ç¿é Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: RE801 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 5.0

Íèéãýì, õ¿ì¿¿íëýã, ýêîëîãè áîëîí ìýäýýëëèéí óõààíû õ¿ðýýíä ¿éë ÿâö,

øèíæëýõ óõààíû êîíöåïò, çàãâàðóóäûã çàäëàí øèíæëýõ, ¿íýëýõ, õýðýãëýõ îíîë

àðãà ç¿é. ¯çýãäë¿¿äèéí àíãèëàë, ¿íäýñëýëä òàéëáàð õèéõ, îíîëûã òîäîðõîéëîõ,

áîëîâñðîíãóé áîëãîõ.

Áîäëîãî, ïðàêòèê ¿éë àæèëëàãààã ¿íýëýõ, àñóóäàë øèéäâýðëýõ, ñóóðü

áîëîí õàâñàðãà ñóäàëãààíû àðãà ç¿é.

Øèíæëýõ óõààíû ñóäàëãààíû ëîãèê, îíîë áîëîí ñóäàëãàà, îíîë áà

íîòîëãîî, ñóäàëãààíû çàãâàð áîëîí òóðøèëòóóä. Òóðøèëòààð óðüä÷èëàí

òààìàãëàõ, ñîðèëûí õýìæèëò.

Ìàãàäëàëûí îíîë, äåñêðåïòèâ ñòàòèñòèê, òàðõàëòûí ñóóðü îéëãîëòóóä,

êîððåëÿöè áà ðåãðåññ, ôàêòîðûí àíàëèç (ANOVA), Îëîíëîãèéí áîëîí ãð¿ïïèéí

îíîë, àðãûã íèéãìèéí øèíæëýõ óõààíû õ¿ðýýíä õýðýãëýõ íºõöºë¿¿ä.

ÑÓÄÀËÃÀÀÍÛ ÇÀÃÂÀÐ ÁÀ ÀÐÃÀ Ç¯ÉÍ ¯ÍÄÑÝÍ ÓÕÀÃÄÀÕÓÓÍ Ñýäýâ Àãóóëãà

Îíîë áîëîí ìýäëýã á¿òýýõ

1. Øèíæëýõ óõààíû îíîë áà çàãâàðóóä, òýäãýýðèéí õîëáîãäîë

2. Îíîëûí õºãæèë, ñóäàëãàà áîëîí ïðàêòèê ¿éë àæèëëàãààíû óÿëäàà õîëáîî

3. Ñóäàëãààíû àðãóóäûí óÿëäàà õîëáîî

4. Ìýäëýãèéã á¿òýýõ, îíîëûã á¿òýýõ

Ñóäàëãààíû àðãà

ç¿éí ¿íäýñ

1. Øèíæëýõ óõààíû ñèñòåìèéí ñóäàëãààíû õàíäëàãà, ò¿¿íèé õºãæëèéí ÷èãëýë

2. Øèíæëýõ óõààíû îíîë áà çàãâàð, òýäãýýðèéí õîëáîãäîë 3. Íèéãìèéí øèíæëýõ óõààíû ñóäàëãààíû àðãà ç¿é, õýâ

øèíæ¿¿ä

Òîîí àðãóóä

1. Ñóäàëãààíä ìàòåìàòèê ñòàòèñòèêèéí àðãûã õýðýãëýõ.

2. Ìàãàäëàë, òàðõàëò

3. Äåñêðåïòèâ áà èíôåðåíöèàë ñòàòèñòèêèéí àðãóóä

4. Ò¿¿âýð ñóäàëãàà

5. Êîððåëÿöèéí àðãà

6. Òýã ãèïîòåçèéã áàòëàõ

7. Õàìãèéí áàãà êâàäðàòûí àðãà

8. Íýã ôàêòîðûí àíàëèç

9. Õî¸ð ôàêòîðûí àíàëèç

10. Îëîíëîãèéí îíîëûã íèéãìèéí ñóäàëãààíä õýðýãëýõ òóõàé

11. Êîìïüþòåðûí ïðîãðàììûã ºãºãäºëèéí àíàëèç õèéõýä õýðýãëýõ

7

×àíàðûí àðãóóä

1. ×àíàðûí ñóäàëãààíû àðãóóä

2. ×àíàðûí ñóäàëãààíä ¿íýëãýý õèéõ

3. ×àíàðûí ñóäàëãààíû çàãâàðóóä

4. Òóðøèëòûí çàãâàð, òºðë¿¿ä

5. ×àíàðûí áîëîí òîîí ñóäàëãààíû àðãûã õîñëîí õýðýãëýõ

Ñóäàëãààíû îëîëòûã

õýðýãëýýíä îðóóëàõ

1. Ñóäàëãààíû çîõèîë á¿òýýëèéã áîëîâñðóóëàõ

2. Ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íã õýðýãëýýíä îðóóëàõ àðãà õýëáýð¿¿ä

3. Ñóäàëãààíû çîõèîë á¿òýýëèéí ÷àíàðûí ¿íýëãýýã õèéõ.

4. Õýâëýëèéí ñòàíäàðòóóäûã ìºðäºí ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íã õýâë¿¿ëýõ

Õè÷ýýëèéí íýð: Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é (×àíàðûí ñóäàëãààíû àðãà ç¿é)

Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: RE802 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ýíýõ¿¿ õè÷ýýë íü ÷àíàðûí ìýäýýëýë öóãëóóëàõ, áîëîâñðóóëàëò õèéõ,

íýãòãýí ä¿ãíýõ, øèíæèëãýýíèé îíîâ÷òîé ñòðàòåãè ñîíãîõ àðãà ç¿éã

äîêòîðàíòóóäàä ýçýìø¿¿ëýõèéí çýðýãöýý òîõèðîìæèò ñóäàëãààíû àðãóóäûã

õîñëóóëàí àøèãëàõ ÷àäâàð ýçýìø¿¿ëýõýä îðøèíî. Õè÷ýýëèéí õ¿ðýýíä

ñóäàëãààíû ºã¿¿ëë¿¿äèéã óíøèæ, ÷àíàðûí ñóäàëãààíû àðãóóäûí õýðýãëýý

áîëîí õîñëóóëàí àøèãëàõ áîëîìæóóäàä ñóðàëöàíà. ×àíàðûí ñóäàëãààíû

àæèãëàëòûí, ÿðèëöëàãûí, áàðèìò ìàòåðèàëä ä¿í øèíæèëãýý õèéõ, ýêñïåðòèéí

¿íýëãýýíèé àðãóóäòàé íàðèéâ÷ëàí òàíèëöàíà.

Õè÷ýýëèéí íýð: Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é (Äèññåðòàöè áè÷èõ àðãà ç¿é)


Ýíýõ¿¿ õè÷ýýë íü ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿éä òóëãóóðëàí ñóäàëãààíû

ºã¿¿ëýë áîëîí äèññåðòàöè áè÷èõýä àíõààðàõ àñóóäëóóäûã ñóäëàíà.

Äîêòîðàíòóóä ñóäàëãààíû ºã¿¿ëýë, ò¿¿íä òàâèãäàõ øààðäëàãà, ñóäàëãààíû

ºã¿¿ëëèéã ÎÓ-ûí ò¿âøèíä ¿íýëýõ ¿íýëýìæ, ñóäàëãààíû ºã¿¿ëëèéí ÷àíñàà,

äèññåðòàöè áîëîí ò¿¿íä òàâèãäàõ øààðäëàãûí òàëààð öîãö ìýäëýã ýçýìøèí

ñóäàëãààíû ºã¿¿ëýë áîëîí äèññåðòàöè áè÷èõ ÷àäâàðûã ýçýìøèíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Ìýðãýæëèéí ñóäàëãààíû àðãà ç¿é /Îð÷èí ¿åèéí õýë øèíæëýëèéí îíîëóóä, ñóäàëãààíû àðãóóä/

Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: FS801 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 3.0

Øèíæëýõ óõààíû ôèëîñîôè áà õýë øèíæëýëèéí ôèëîñîôè. Øèíæëýõ

óõààí ñóäëàë áà ñóäàëãààíû àðãóóä. Õýë øèíæëýëèéí ñóäàëãààíû óëàìæëàëò

àðãóóä áà ñóäàëãààíû òåõíîëîãèéí äýâøëýýð ¿¿ññýí øèíý àðãóóä. Õýë

øèíæëýëèéí øèíý áà øèíýõýí ¿åèéã çààãëàõ àñóóäàë: õýë øèíæëýëèéí àðãà áà

çàð÷èì, îðö-ÿâö-ãàðöûí àñóóäàë, øèíý ¿åèéí õýë øèíæëýëèéí îïïîçèö, äîòîîä

áà ãàäààä õýë øèíæëýë, õýë øèíæëýëèéí ñóäàëãààíû îáúåêòèéí àñóóäàë:

Ãåíåðàòèâ áà òðàíñôîðìàö õýëç¿é. Õýëøèíæëýë áà õýëç¿éí õàðüöàà: GB

òºðëèéí HPSG ã.ì. õýëç¿é, TFS ôîðìàëèçì, Ìåëü÷óê-Àïðåñÿíû “Óòãà-Òåêñò”

8

çàãâàð äàõü õýëíèé çàãâàð÷ëàë, òîäîðõîéëîë õèéõ àæèëáàðëàëûí íýãæèéã

øèéäñýí øèéäýë. Õ¿í òºâòýé ïàðàäèãì áà îð÷èí ¿åèéí õýë øèíæëýë: õýëíèé

òîìñãîñîí íýãæèéã ÿëãàõ, ñóäëàõ àñóóäàë òàâèãäàæ áàéãàà íü, TextMining, FL

ëîãèê áà íåéðî õýë øèíæëýë. WebMining áà ãèïåðòåêñò, ìýäýýëýë õàðèëöààíû

òåõíîëîãèä õýë øèíæëýëèéí îðîëöîî áà ÷àäàìæ. Õýëíèé òåõíîëîãè áà

ìåòàòåõíîëîãè.

Õè÷ýýëèéí íýð: Ìýäëýãèéí ìåíåæìåíò Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: FS803 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 3.0

Êàïèòàë áîëîí àæèëëàõ õ¿÷ ¿éëäâýðëýëèéí õî¸ð ¿íäñýí õ¿÷èí ç¿éë áîëîõ

íü, ìýäýýëýë áîëîí ìýäëýãèéí êàïèòàë. Ýä áàÿëãèéã á¿òýýõ, ýð÷èì õ¿÷èíä

ñóóðèëñàí ¿éëäâýðëýëä øèëæèõ, ¿éëäâýðëýë äýõ òåõíîëîãèéí áîëîí ìýäëýãèéí

õ¿÷èí ç¿éëñ, ìýäýýëëèéí áîëîí ãëîáàë àæèëëàõ õ¿÷íèé õºäºëãººíò ÷àíàð, çàõ

çýýë áîëîí ênow-how, òåõíîëîãè áà ìýäëýãèéã á¿òýýã÷äèéã õîñëóóëàí àñóóäëûã

øèéäâýðëýõ, ìýäëýãèéí ¿íý öýíèéã òîäîðõîéëîõ.

Ìýäëýãèéí ýäèéí çàñàã, ìýäýýëëèéí íèéãýì. Ìýäëýãèéí ìåíåæìåíòèéí

ñóóðü îéëãîëòóóä, ìýäëýãèéí ìåíåæìåíò íü ñàëáàð óõààí õîîðîíäûí

îãòëîëöëûí ãîë òàëáàð áîëîõ íü, ìýäëýãèéí ìåíåæìåíòèéí õàíäëàãóóä,

ìýäëýãèéí ìåíåæìåíòèéí çàãâàð, õýìæ¿¿ð. Ìýäëýãèéí ìåíåæìåíò, õ¿íèé

íººöèéí ìåíåæìåíò íü ìýäëýãèéí ìåíåæìåíòèéí á¿ðýëäõ¿¿í õýñýã áîëîõ íü.

Ìýäëýãèéí ìåíåæìåíòèéí ñî¸ëûí áîëîí çàí òºëºâèéí õàíäëàãà, ìýäëýãèéí

ìåíåæìåíò áà áèçíåñ ñòðàòåãè, ìýäëýãèéí êîãíèòèâ îíîë, ìýäëýãèéí ýêñïåðòèéí

ñèñòåì áîëîí óòãà ç¿éí ñ¿ëæýý, ìýäëýãèéí ìåíåæìåíòèéí òºñë¿¿ä.

II. ÌÝÐÃÝØ¯¯ËÝÕ ÕÈ×ÝÝË À.Çààâàë ñóäëàõ õè÷ýýë

Õè÷ýýëèéí íýð: Êîãíèòèâ õýë øèíæëýë - II Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: FS803 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 3.0

Õýë øèíæëýëèéí êàòåãîðèóä áà êîãíèòèâ çàãâàðóóä, õýâ øèíæ ñóäëàë

áîëîí êîãíèòèâèçì, êîãíèòèâ ñåìàíòèê, êîíöåïòóàëü ìåòàôîð, ìåòîíèì, ýìîòèâ

êîíöåïò, ñõåì áà ïðîòîòèï. Õýëíèé áàéãóóëàìæóóä, õýë áîëîí ñýòãýëãýýíèé

èêîíèê (iconic) õîëáîãäîë.

Õýë áîëîí îðîí çàé, òýäãýýð íü áîäèò áîëîí õèéñâýð êîíöåïòèéí ñóóðü

áîëîõ íü, õýë áîë ñî¸ëûí áýëýãäýë áîëîõ íü, îðîí çàéí òóñãàëûí õýë ç¿é,

ñåìàíòèê á¿òýö, óòãûí ðåïðåçåíòàöèéí ýíöèêëîïåä øèíæ, êîíöåïòóàëü á¿òýö,

óòãûã á¿òýýõ êîíöåïòóàëü ¿éë ÿâö.

Õè÷ýýëèéí íýð: Ôóíêöèîíàë õýë øèíæëýë Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: FS804 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 3.0

Ôóíêöèîíàë õýë øèíæëýëèéí ýõ ñóðâàëæ áóþó á¿òýö õýë øèíæëýëèéí

ñàëáàð, õýëíèé ôóíêö ¿éë àæèëëàãààíû òóõàé õýë øèíæëýëèéí îéëãîëò,

Ð.Î.ßêîáñîíû òåîëîãèéí çàð÷èì, Ê.Áþëåðèéí ¿íäýñëýñýí õýëíèé ãóðâàë ôóíêö-

9

ýêñïðåññèâ, àïåëëÿòèâ, ðåïðåçåíòàòèâ ôóíêö, Ïðàãèé õýë øèíæëýëèéí

ôóíêöèîíàë ÷èãëýë, ßêîáñîíû äèíàìèê ñèíõðîíû îíîë, ôóíêöèîíàë õýë

øèíæëýëèéí Æåíåâèéí óðñãàë, Æ.Ô¸ðñ, Ì.Õàëëèäåé íàðûí Ëîíäîíû ÷èãëýë,

È.È.Ðåâçèíû ôóíêöèîíàë õàíäëàãà, Â.Ìàòåçèóñûí ôóíêöèîíàë îíîìàòîëîãè,

ôóíêöèíàë ãðàììàòèê, õýëýëõ¿éí ¿éë àæèëëàãààíû ôóíêöèîíàë çàãâàð÷ëàë,

¿ãèéí ëåêñèê óòãûí ôóíêöèîíàë òèïîëîãè

Õè÷ýýëèéí íýð: Íåéðî õýë øèíæëýë - II Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: FS805 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 3.0

Íåéðî õýë øèíæëýë áîëîí ñýòãýë ñóäëàëûí õîîðîíäûí ø¿òýëöýý, õýëýýð

îéëãîõ, á¿òýýõ, õèéñâýðëýõ ïðîöåññèéí òàðõèí äàõü ìåõàíèçì.

Òàðõèíû á¿òýö áà õýë ç¿éí çàãâàðóóäûí õîîðîíäûí õàìààðàë, õýë áîëîí

êîãíèöûã íåéðî ò¿âøèíä õÿíàõ, ïàðàëëåëü òàðõàëò, íåéðîñåìàíòèê, òóðøèëòûí

íåéðî ñóäàëãàà, àôàçè áîëîí õýëíèé ãàæèã ñóäëàë.

Õè÷ýýëèéí íýð: Õýëíèé á¿òýö, óíèâåðñèàë òèïîëîãè ñóäëàë Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: FS806 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 3.0

Õýâ øèíæèéí òóëãóóð îéëãîëò áîëîõ õýëíèé óíèâåðñàë, äîìèíàíò,

ðåöåññèâ, áîëîí óíèêàëûí òóõàé îéëãîëò, ýäãýýðèéí îíöëîã øèíæ; ýäãýýð íü

äýëõèéí õýëýíä èëðýõ íü; õýëèéã õýâ øèíæýýð íü çýðýãö¿¿ëýí ñóäëàõ îáúåêò.

Á¿òýö õýë øèíæëýëèéí ¿¿äíýýñ õýëíèé õýâ øèíæèéí ñóäàëãàà õèéõ íü, òºðºë áóñ

õýëèéã çýðýãö¿¿ëýí ñóäëàõàä áè÷èë ñèñòåìèéí àðãà, òðàíñëÿö àðãà, ëîãèêèéí

áîëîí òàëáàéí àðãà, äåíîòàòèâ áîëîí òîïîëîãè àðãûã õýðýãëýõ íü.

Á.Ñîíãîí ñóäëàõ õè÷ýýë Õè÷ýýëèéí íýð: Îð÷óóëãûí îíîë Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: FS807 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 3.0

Îð÷óóëãûí ìºí ÷àíàð, òºðºë, àíãèëàë, îð÷óóëãûí õóâèðãàëûí ñýòãýö

õýëç¿éí ìºí ÷àíàð, îð÷óóëãûí äåíîòàò-ðåôåðåíöèéí çàãâàð, îð÷óóëãûã òàíèí

ìýäýõ¿éí õýë øèíæëýëèéí ¿¿äíýýñ àâ÷ ¿çýõ, îð÷óóëãûã ñýòãýö õýë øèíæëýëèéí

¿¿äíýýñ àâ÷ ¿çýõ, îð÷óóëãûã ñî¸ë ñóäëàëûí ¿¿äíýýñ àâ÷ ¿çýõ.

Õè÷ýýëèéí íýð: Õýë øèíæëýë áà ñî¸ë õîîðîíäûí êîììóíèêàöè Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: FS808 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 3.0

Õàðèëöàà áà ñî¸ëûí áîäëîãûã õýëáýðø¿¿ëýõ “ìýäýýëëèéí çàì”-ûí îíöãîé

áàéäàë. Äàÿàðøëûí íºõöºëä õýë, ñî¸ë, ñî¸ë õîîðîíäûí õàðèëöààíû õàðèëöàí

íºëººëëºõ, õàðèëöàí íýâòðýõ àñóóäëûã ñóäëàõ àðãóóä. Ñî¸ë ñóäëàë áà õýë,

õýëíèé ñî¸ë ñóäëàëûí îðîí çàé, ñî¸ë õîîðîíäûí õàðèëöààíû çºð÷ë¿¿ä, õýëíèé

ñî¸ë ñóäëàë áà äèñêóðñ, õýëíèé ñî¸ë ñóäëàë áà ïàðàëèíãâèñòèê, õýëíèé

óíèâåðñàëü êàòåãîðè ñî¸ëûí “òîëü”-íä èëðýõ íü, ñî¸ë õîîðîíäûí õàðèëöààíä

¿ãèéí ñàí, ¿íäýñíèé áýëýãäýë ç¿é áîëîí “ò¿ëõ¿¿ð” ¿ãí¿¿äèéí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã.

Ñî¸ëûí çºð¿¿ áà ò¿¿íýýñ ãàðàõ àðãà, çàìóóä.

10

Õè÷ýýëèéí íýð: Õýëíèé ñåìàíòèêèéí àñóóäëóóä Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: FS809 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 3.0

Ñåìàíòèêèéí ãàðàë ¿¿ñýë, ñåìàíòèê áà ñåìàñèîëîãè, ñåìàíòèê ãýõ íýð

òîìú¸îíû ãàðàë ¿¿ñýë, ¿ãèéí äîòîîä õýëáýðèéí òóõàé îéëãîëò, ñåìàíòèêèéí

òóõàé ÿâöóó áà ºðãºí îéëãîëò, ñåìàíòèêèéí ñóäàëãààíû ¿¿ñýë, ñåìàíòèêèéí

ñóäàëãààíû ÷èãëýë¿¿ä, õýëíèé òýìäýãòèéí íèéòëýã øèíæ¿¿ä, ¿ã áà ò¿¿íèé áîäèò

óòãûí òóõàé, ñåìàíòèêèéí ãóðâàëæèí, àêòóàë áà âèðòóàë óòãà, äåíîòàòèâ óòãà,

ñèãíèôèêàòèâ óòãà, ïðàãìàòèê óòãà, ïðàãìàòèê óòãà. Óòãûí àíàëèçûí àðãà ç¿é.

ÄÎÊÒÎÐÀÍÒÓÓÄÀÄ ÑÀÍÀË ÁÎËÃÎÕ ÑÓÄÀËÃÀÀÍÛ ÀÑÓÓÄËÓÓÄ

ÊÎÃÍÈÒÈÂ ÁÀ ÍÅÉÐÎ ÕÝË ØÈÍÆËÝË

Çîðèëãî:

• Íåéðî áà êîãíèòèâ õýëøèíæëýëèéí ÷èãëýë¿¿äýýð óëñûí õýìæýýíä

ñóäàëãààíû àæëûã ºðãºæ¿¿ëýõ;

• Ýíý ÷èãëýëýýð ñóäàëãààíû õàìòëàã, øàâü ñóðãóóëü áèé áîëãîõ.

Êîãíèòèâ ñóäëàë:

• Õ¿íèé êîãíèòèâ ôóíêö, àíõààðàë, îé òîãòîîìæ, îðîí çàéí ìýäðýõ¿é,

êîãíèòèâ õºãæèë, õàðààíû, ñîíñîõ áîëîí õ¿ðòýõ¿éí õ¿ëýýí àâàõ

ìåõàíèçì, ó÷èð øàëòãààíû õîëáîãäîëûã ¿íäýñëýí òîäîðõîéëîõ

ìåõàíèçì. Ñèìâîëèê, êîííåêòèâ áà äèíàìèê ñèñòåì, ïàðàëåë

òàðõàëòûí ïðîöåññ (ÐÄÐ), áîîòñòðàïïèíã áëåíäèíã, êëàñòåðèíã.

Êîãíèòèâ õýë øèíæëýë:

• Õ¿¿õäèéí õýë ÿðèàíû õºãæèë, ÷àäàâõè; õýëç¿éí êîíöåïòóàë á¿òýö,

õýëíèé ñýòãýëãýýíèé ìåõàíèçì, äóó àâèà ÿëãàõ, ìîðôîëîãèéí áà

ñèíòàêòèê á¿òöèéã ýçýìøèõ. ¯ãñèéí ñàí áà õýëç¿éí á¿òöèéí

õîëáîãäîë, êîãíèòèâ ñåìàíòèê, èìàæå ñõåì, ïðîòîòèï, ðàäèàë áà

ñõåìàòèê ñ¿ëæýý; çàãâàðóóäààð êàòåãîðóóäûã ýðýìáëýõ. Óíøèõ ¿éë

ÿâö áà ñåìàíòèê îé ñàíàìæ, õóðäòàé ñêàíèíã óíøëàãà áà îé òîãòîîìæ,

ºíãº èëýðõèéëýõ áîëîí îé òîãòîîìæèéí óíèâåðñàë, ñåìàíòèê îé áîëîí

îéëãîëòûí õîëáîãäîë.

• Ìåíòàë ä¿ðñëýë, òýäãýýðèéã èëýðõèéëýõ; ìýäýýëëèéã êàòåãîð÷èëîõ

çàãâàðóóä, ìåòàôîðûí êîãíèòèâ àíàëèç, äèñêóðñûí á¿òöèéí êîãíèòèâ

àíàëèç; ñîåëûí îð÷èí áîëîí õàì ñýäâèéã êîãíèòèâ çàãâàðóóäààð

èëýðõèéëýõ, êîãíèòèâ àíòðîïîëîãè áîëîí ñîåëûí óíèâåðñàë, õýëíèé

ñýòãýëãýýã ìàòåìàòèê àðãààð çàãâàð÷ëàõ, êîðïóñ ñóäëàëä êîãíèòèâ

çàãâàðóóä õýðýãëýõ, äèæèòàë èìèæèéã áîëîâñðóóëàõ, èëýðõèéëýõýä

ãóðâàí õýìæýýñò ñèñòåì¿¿äèéã õýðýãëýõ.

11

Íåéðî õýë øèíæëýë: • Õýëíèé ñýòãýëãýýíèé òàðõèí äàõü áèîëîãèéí ñóóðü, áàðóóí áà ç¿¿í

òàðõèíû ëîêàëèçàö, òàðõèíû ôóíêöóóä áà ñýòãýëãýýíèé õýëáýð¿¿ä;

õýë ÿðèàíû õºãæëèéã îíîøëîõ, õýë ÿðèàíû ñîãîã (àôàçè, äèñëåõ,

äèñãðàô). Ñåìàíòèê èíòåðïðåòàö, ìåòàôîð ñýòãýëãýý, êîìïëåêñ

ìàïïèíã, ñèìâîëèê áîëîí íåéðî- òîîöîîëëûí õàðèëöàí õàìààðàë.

Õàðààíû áîëîí õýëáýð ä¿ðñèéí ïåðöåïöè, åðºíõèé àëãîðèòìóóä;

ÿðèõ, îéëãîõ ïðîöåñèéí íåéðî õýëøèíæëýëèéí àíàëèç, õîåð õýëèéã

ýçýìøèõ âåðáàë ñòðàòåãè áà õýëíèé ñýòãýëãýý, ãàäààä õýë ñóðàõàä

òºðºëõ õýëíèé íºëººëºë; óõàìñàðò áà óõàìñàðò áèø ìýäëýã áà

äîòîîä õýëýõ¿é, òàðõèíû äîëãèîíóóä, ýíåðãè äàìæóóëàõ ¿éë ÿâö áà

äîòîîä õýëýõ¿éí õîëáîãäîë.

Õýðýãæ¿¿ëýõ õýëáýð: • Èõ, äýýä ñóðãóóëü, ýðäýì øèíæèëãýýíèé áàéãóóëëàãóóäòàé õàìòðàí

ñóäàëãààíû áàã áàéãóóëæ àæèëëàõ

• Ãàäààäûí íåéðî áîëîí êîãíèòèâ õýëøèíæëýëèéí îëîí óëñûí

ñóäàëãààíû òºâ¿¿äòýé õàìòðàí àæèëëàõ

• Îëîí óëñûí ñóäàëãààíû íèéãýìëýã¿¿äýä ãèø¿¿íýýð ýëñýí õàìòðàí

àæèëëàõ

Ãàðàõ ¿ð ä¿í

• Íåéðî áîëîí êîãíèòèâ õýëøèíæëýëèéí ÷èãëýë¿¿äýýð ñóäàëãààíû

õàìòûí á¿òýýë¿¿ä òóóðâèæ, ñóðãàëò ñóäàëãààíû õýðýãëýýíä îðóóëàõ.

• Äýýðõ ÷èãëýë¿¿äýýð øèíý ¿åèéí ýðäýìòäèéã áýëòãýõ, îð÷èí ¿åèéí

òåõíèê òºõººðºìæ á¿õèé ñóðãàëò ñóäàëãààíû òºâ áàéãóóëàõ.

• Õýëíèé ñýòãýëãýýã çàãâàð÷ëàõ, õýë ÿðèàíû ñîãîãûã îíîøëîõ, ãàäààä

õýëíèé ñóðãàëòûí íåéðîïñèõèëîãèéí ¿íäýñëýëèéã áîëîâñðóóëàõàä

øààðäëàãàòàé çàãâàðóóäûã áîëîâñðóóëæ õýðýãëýýíä îðóóëàõ.

• Ìýäýýëýë áîëîí ìýäëýãèéã áîëîâñðóóëæ õóâèðãàí õýðýãëýõ ïðîãðàì

áîëîâñðóóëàõàä àïïëèêàòèâ çàãâàðóóäûã áîëîâñðóóëæ õýðýãëýýíä

îðóóëàõ

12

ÑÝÒÃ¯¯Ë Ç¯É (ÎËÎÍ ÍÈÉÒÈÉÍ ÌÝÄÝÝËÝË ÕÀÐÈËÖÀÀ) ÄÎÊÒÎÐÛÍ ÇÝÐÝÃ ÎËÃÎÕ

ÕªÒªËÁªÐÈÉÍ ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÒªËªÂËªÃªª ÈÍÄÅÊÑ: 03210101

Îëîí æèëèéí òóðøèä ñýòã¿¿ë ç¿é, ÎÍÌÕ õýìýýõ îéëãîëòûã íýëýýä

ÿâöóó õ¿ðýýíä òºñººëæ, çºâõºí ìýäýýëýë ò¿ãýýõ õýðýãñýë ãýñýí óòãààð

õàíäàæ èðñýí þì. Ýíý øàëòãààíû óëìààñ ìàíàé ñóäëàà÷èä õàìãèéí ãîë

àñóóäàë áîëîõ ÎÍÌÕ áà íèéãìèéí õîîðîíäîõ õàðèëöàà, áóñàä íèéãìèéí

èíñòèòóöóóäûí õóâüä ìýäýýëýë õàðèëöààíû ã¿éöýòãýõ ¿¿ðãèéí àñóóäàë

àíõààðëûí ãàäíà ¿ëäýæ, õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñë¿¿äèéí ¿¿ñýë õºãæèë,

íèéòëýë íýâòð¿¿ëãèéí àãóóëãà, óð ÷àäâàð, òºðºë ç¿éë ãýñýí àñóóäëûí õ¿ðýýíä

ýðãýëäýæ áàéâ.

Òýãâýë õºãæèíã¿é îðíóóäàä ñýòã¿¿ë ç¿éã õàìààã¿é ºðãºí õ¿ðýýíä áóþó

îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöàà /Mass communication/ ãýñýí óòãààð õàíäàæ

õºãæ¿¿ëæ èðñýí ò¿¿õòýé. ªäðººñ ºäºðò ººð÷ëºãäºæ áóé ñýòã¿¿ë ç¿éí ýíýõ¿¿

øèíýëýã õàíäëàãà, áîäèò áàéäëûã îíîëûí ¿¿äíýýñ ¿íýëæ öýãíýõ íü íýã

òàëààð íèéãìèéí ººð÷ëºëò øèíý÷ëýëèéã îéëãîõ, íºãºº òàëàà ñýòã¿¿ë ç¿éí

ñóäëàãäàõóóíóóäûã ýðãýæ õàðàõ, øèíý÷ëýí áîëîâñðóóëàõ, ìýðãýæëèéí ¿çýë

áîäëûã çºâ òºëºâø¿¿ëýõýä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé þì.

Ìýäýýëýë õàðèëöààíû áîëîìæ, òîãòîëöîî áîë õ¿í òºðºëõòíèé

íèéãìèéí ìºí ÷àíàðûí ãîë øèíæ áºãººä ò¿¿íèé òóñëàìæã¿éãýýð íèéãìèéí áà

ñî¸ëûí ¿íýò ç¿éëñ, óëàìæëàëûã õîé÷ ¿åèéíõíèé òºëºº á¿òýýõ, õàäãàëàí

¿ëäýõ áîëîìæã¿é þì. Ìàíàé îðîíä îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû

ñóäàëãàà äºíãºæ ýõëýë òºäèé áàéãàà áºãººä öààøèä ýíý ÷èãëýëèéí ñóäàëãààã

ýð÷èìòýé õºãæ¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé áàéíà.

Äýýð äóðäñàí ¿íäýñëýë áîëîí ñýòã¿¿ë ç¿éí ÷èãëýëýýð áàêàëàâð,

ìàãèñòðûí ñóðãàëò ýðõýëñýí òóðøëàãà, ººðèéí õóðèìòëóóëñàí íººö

áîëîëöîîíäîî òóëãóóðëàí Ñýòã¿¿ë ç¿éí äîêòîðûí ñóðãàëòûã îëîí óëñûí

òóðøëàãûã õàðãàëçàí Ñýòã¿¿ë ç¿é áà îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû

÷èãëýëýýð ºðãºòãºí øèíýýð ýðõëýõ áýëòãýëèéã õàíãààä áàéíà.

13

ÑÝÒÃ¯¯Ë Ç¯É (ÎËÎÍ ÍÈÉÒÈÉÍ ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÕÀÐÈËÖÀÀ) ÄÎÊÒÎÐÛÍ ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÒªËªÂËªÃªª

Ìýðãýæèë (Õºòºëáºð): Ñýòã¿¿ë ç¿é Ìýðãýæëèéí èíäåêñ: 03210101 Îëãîõ áîëîâñðîëûí çýðýã: Äîêòîð Ñóðàëöàõ õóãàöàà: 3.0-3.5 æèë Ñóðãàëòûí õýëáýð: ªäºð /ý÷íýý, ýêñòåðíàò/ Ýëñýã÷äèéí áîëîâñðîë: Ìàãèñòð





Óëèðàë


2.0

Íàìàð

2 RE802 Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é /×àíàðûí ñóäàëãààíû àðãà ç¿é/

2.0 RÅ801

Íàìàð

3 RE803 Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é /Äèññåðòàöè áè÷èõ àðãà ç¿é/ 1.0 RÅ802

Õàâàð

4 JR801 Ñýòã¿¿ë ç¿é, îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû ñóäàëãààíû àðãà ç¿é 2.0

Íàìàð

5 JR802 Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû îíîë

2.0

Íàìàð

6 JR803 Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöàà áà íèéãýì

2.0 Õàâàð

7 JR804 Ñýòã¿¿ë ç¿é áà îëîí íèéòèéí ìýäýýëëèéí õàðèëöààíû ôèëîñîôèéí àñóóäëóóä

1.0 Õàâàð

Íèéò êðåäèò 12.0 II. ÌÝÐÃÝØ¯¯ËÝÕ ÕÈ×ÝÝË¯¯Ä

À. Çààâàë ñóäëàõ õè÷ýýë¿¿ä




Óëèðàë

1 JR805 Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû ¸ñ ç¿éí àñóóäëóóä

2.0 Íàìàð

2 JR806 Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû ýðõ ç¿éí àñóóäëóóä

2.0 Íàìàð

3 JR807 Õýâëýë ìýäýýëýë áà ñî¸ë 2.0 Õàâàð


Á. Ñîíãîí ñóäëàõ õè÷ýýë¿¿ä Ñîíãîõ êðåäèòèéí õýìæýý: 6.0



Äàâõàðõîëáîî Óëèðàë

1 JR808 Îëîí óëñûí õýâëýë ìýäýýëýë áà äàÿàð÷ëàë

2.0 Õàâàð

2 JR809 Õýâëýë ìýäýýëëèéí ø¿¿ìæ, ñóäëàë

2.0 Íàìàð

3 JR810 Îð÷èí ¿åèéí õýâëýë ìýäýýëëèéí ÷èã õàíäëàãà

2.0 Õàâàð

4 JR811 Æåíäåð, àíãè äàâõàðãà, àðüñ 2.0

Äóðûí

14

ºíãº, øàøèí áà õýâëýë ìýäýýëýë

2 JR812 Äèæèòàë ñýòã¿¿ë ç¿é 2.0

Äóðûí

3 JR813 Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû óëñ òºð áîëîí ýäèéí çàñãèéí àñóóäàë

2.0

Äóðûí

4 JR814 Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû õ¿ëýýí àâàã÷äûã øèíæëýõ íü

2.0

Äóðûí

5 JR815 Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû ìåíåæìåíò

2.0

Äóðûí




õîëáîî Äàâõàðõîëáîî

Óëèðàë

1 RS802 Íýãäñýí øàëãàëò 0.0 Äóðûí

2 JR820 Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àæèë 6.0 Äóðûí

3 JR821 Îíîëûí áîëîí ñóäàëãààíû ñåìèíàð çîõèîí áàéãóóëàõ

6.0 Äóðûí

4 JR822 Äîêòîðûí ñóäàëãààíû àæèë 24.0 Äóðûí


Òàéëáàð:

ÌÝÐÃÝÆËÈÉÍ ÑÓÓÐÜ ÕÈ×ÝÝË: 12.0

ÌÝÐÃÝØ¯¯ËÝÕ ÑÓÓÐÜ ÕÈ×ÝÝË:

Çààâàë ¿çýõ õè÷ýýë: Ñîíãîí ñóäëàõ õè÷ýýë:

12.0 6.0 6.0

ÄÎÊÒÎÐÛÍ ÀÆÈË, ÒªÃÑªËÒ: 36.0

ÍÈÉÒ ÊÐÅÄÈÒ: 60.0

15

ÑÝÒÃ¯¯Ë Ç¯É (ÎËÎÍ ÍÈÉÒÈÉÍ ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÕÀÐÈËÖÀÀ) ÄÎÊÒÎÐÛÍ ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÕÈ×ÝÝËÈÉÍ ÊÐÅÄÈÒ

ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎËÒ



Íèéãýì, õ¿ì¿¿íëýã, ýêîëîãè áîëîí ìýäýýëëèéí óõààíû õ¿ðýýíä ¿éë

ÿâö, øèíæëýõ óõààíû êîíöåïò, çàãâàðóóäûã çàäëàí øèíæëýõ, ¿íýëýõ,

õýðýãëýõ îíîë àðãà ç¿é. ¯çýãäë¿¿äèéí àíãèëàë, ¿íäýñëýëä òàéëáàð õèéõ,

îíîëûã òîäîðõîéëîõ, áîëîâñðîíãóé áîëãîõ.






Ìàãàäëàëûí îíîë, äåñêðåïòèâ ñòàòèñòèê, òàðõàëòûí ñóóðü

îéëãîëòóóä, êîððåëÿöè áà ðåãðåññ, ôàêòîðûí àíàëèç (ANOVA), Îëîíëîãèéí

áîëîí ãð¿ïïèéí îíîë, àðãûã íèéãìèéí øèíæëýõ óõààíû õ¿ðýýíä õýðýãëýõ

íºõöºë¿¿ä.





3. Ñóäàëãààíû àðãóóäûí óÿëäàà õîëáîî 4. Ìýäëýãèéã á¿òýýõ, îíîëûã á¿òýýõ


ç¿éí ¿íäýñ


2. Øèíæëýõ óõààíû îíîë áà çàãâàð, òýäãýýðèéí õîëáîãäîë

3. Íèéãìèéí øèíæëýõ óõààíû ñóäàëãààíû àðãà ç¿é, õýâ øèíæ¿¿ä



2. Ìàãàäëàë, òàðõàëò 3. Äåñêðåïòèâ áà èíôåðåíöèàë ñòàòèñòèêèéí àðãóóä 4. Ò¿¿âýð ñóäàëãàà 5. Êîððåëÿöèéí àðãà 6. Òýã ãèïîòåçèéã áàòëàõ 7. Õàìãèéí áàãà êâàäðàòûí àðãà 8. Íýã ôàêòîðûí àíàëèç

16

9. Õî¸ð ôàêòîðûí àíàëèç 10. Îëîíëîãèéí îíîëûã íèéãìèéí ñóäàëãààíä õýðýãëýõ

òóõàé 11. Êîìïüþòåðûí ïðîãðàììûã ºãºãäºëèéí àíàëèç

õèéõýä õýðýãëýõ


1. ×àíàðûí ñóäàëãààíû àðãóóä 2. ×àíàðûí ñóäàëãààíä ¿íýëãýý õèéõ 3. ×àíàðûí ñóäàëãààíû çàãâàðóóä 4. Òóðøèëòûí çàãâàð, òºðë¿¿ä 5. ×àíàðûí áîëîí òîîí ñóäàëãààíû àðãûã õîñëîí

õýðýãëýõ



1. Ñóäàëãààíû çîõèîë á¿òýýëèéã áîëîâñðóóëàõ 2. Ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íã õýðýãëýýíä îðóóëàõ àðãà

õýëáýð¿¿ä 3. Ñóäàëãààíû çîõèîë á¿òýýëèéí ÷àíàðûí ¿íýëãýýã

õèéõ. 4. Õýâëýëèéí ñòàíäàðòóóäûã ìºðäºí ñóäàëãààíû ¿ð

ä¿íã õýâë¿¿ëýõ

Õè÷ýýëèéí íýð: Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é (×àíàðûí ñóäàëãààíû àðãà ç¿é)

Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: RE802 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0 Ñîíãîñîí ìýðãýæëèéí õ¿ðýýíä ìýäëýã áèé áîëãîõûí çýðýãöýý

ìýäëýãèéí õóâèðãàí õýðýãëýõ, áàòàëãààæóóëàõ, äýëãýð¿¿ëýí áàÿæóóëàõ.

Êîíöåïòóóäûí óÿëäàà õîëáîî, ýíýõ¿¿ óÿëäàà õîëáîîíû ó÷èð øàëòãààíû

õîëáîãäëûã òîäîðõîéëîõ. Õ¿íèé õàðèëöààíû ¿éë ÿâöûí ÷àíàðûí ñóäàëãàà

øèíæèëãýý ñóäàëãààíû àðãà, òåõíèê, òåõíîëîãè, øèíý çàãâàð, ¿çýë áàðèìòëàë

÷àíàðûí ¿ç¿¿ëýëòýýð /àíàëèçààð/ òîäîðõîéëîõ àðãà ç¿éã áîëîâñðóóëàõ

Õè÷ýýëèéí íýð: Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é (Äèññåðòàöè áè÷èõ àðãà ç¿é)


Ýðäýì øèíæèëãýýíèé á¿òýýë áè÷èõ óð ÷àäâàðûã õºãæ¿¿ëýõ, áè÷èõ

ñòðàòåãè áîëîí àðãà÷ëàëóóä (òºëºâëºõ, çàñâàðëàõ, ðåäàêòîðëàõ, ñàíààã

äýìæèõ ãàäíû ýõ ñóðâàëæóóäûã àøèãëàõ, òîéì÷ëîõ, óòãà÷èëàõ, èø òàòàõ,

ä¿ãíýëò õèéõ, çºâëºìæ ºãºõ çýðãýýð ¿íäñýí ìàòåðèàëûã ýõ áè÷âýðò îðóóëàõ )

Õè÷ýýëèéí íýð: Ñýòã¿¿ë ç¿é, îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû ñóäàëãààíû àðãà ç¿é

Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: JR801 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ñýòã¿¿ë ç¿é, îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû ñóäàëãàà õèéõ îíîëûí

¿íäýñ, ñýòã¿¿ë ç¿éí áîëîí îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû õàðüöóóëñàí

ñóäàëãààíû àðãà, àðãà ç¿é, ò¿¿íèé çàð÷ìóóä, òýäãýýðèéí ¿¿ðýã ðîëü, à÷

õîëáîãäîë çýðýã àñóóäëûã ¿çýæ ñóäàëíà. Ñýòã¿¿ë ç¿é, îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë

17

õàðèëöààíû ñóäàëãààíä ºðãºí õýðýãëýäýã àðãóóä áîëîõ øèíæëýõ óõààíû

åðºíõèé àðãóóä áîëîí õèéñâýð ëîãèêèéí /àæèãëàëò, òóðøèëò, çàäëàí

øèíæëýõ, íýãòãýí ä¿ãíýõ, èíäóêöè äåäóêö/ àðãóóä, ñýòã¿¿ë ç¿éí ºâºðìºö

îíöëîãò òîõèðóóëàí õýðýãëýõ áîëîìæòîé íèéãìèéí øèíæëýõ óõààíû íèéëýã

àðãóóä, ìºí ò¿¿õ, õýë øèíæëýë òàëààñ íü òàíüæ ìýäýõýä ÷èãëýãäñýí ºâºðìºö

àðãóóä /ò¿¿õýí õàðüöóóëàí ñóäëàõ, ýõ áè÷ãèéí ñóäàëãàà, áè÷ëýãèéí òºðºë

ç¿éë-õýë íàéðóóëãûí/ àðãóóäûã àøèãëàæ ñóðíà.

Õàðèëöààíû øèíæëýõ óõààíä õèéñýí ñóäàëãàà, ýðäýì øèíæèëãýýíèé

á¿òýýë¿¿äòýé òàíèëöàæ ¿íýëýëýëò ä¿ãíýëò ºãºõ, ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íã

òàéëáàðëàõàä óõàãäàõóóíû áîëîí ïàðàäèãìûí àñóóäëóóäûã òîäîðõîéëîõ,

ñóäàëãààã áè÷èõ ãàðãàõ, ìýäýýëýõ àðãà àæèëëàãàà. Õàðèëöààíû òàëààðõè

òóëãóóð á¿òýýë, àæèãëàëò, òààìàãëàëä òóëãóóðëàí áîäèò ä¿ãíýëò ºãºõ àðãà

ç¿é, àðãà÷ëàëûã íàðèéâ÷ëàí ñóäëàõ

Õè÷ýýëèéí íýð: Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû îíîë Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: JR802 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû îíîëûí ¿íäñýí àñóóäàë, ñóäàëãàà,

îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû îíîëûí õºãæèë çàãâàð, ¿çýë áîäëûí

ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã, îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû ¿éë ÿâöûã ñóäëàõ

ôèëîñîôè, ò¿¿õ, øèíæëýõ óõààíû ¿íäýñëýë. Õàðèëöààíû îíîëûí øèíý

çàãâàðóóäûã áèé áîëãîõ øèíæëýõ óõààíû ¿íäýñëýë áîëîâñðóóëàõ

Õè÷ýýëèéí íýð: Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöàà áà íèéãýì Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: JR803 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0 Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû õ¿÷èí ç¿éë, ¿éë àæèëëàãààíû

á¿òýö, ò¿¿íèé íèéãýì äýõ ¿¿ðýã, áàéð ñóóðü, íºëººëºë, õàðüöààã òîäîðõîéëîõ

÷àäâàð òºëºâø¿¿ëýõýä îðøèíî áèå õ¿í áà îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöàà,

íèéãìèéí á¿ëýã áà îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöàà, íèéãìèéí ñî¸ë

èðãýíøèë áà îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöàà, àðä÷èëàë áà îëîí íèéòèéí

ìýäýýëýë õàðèëöàà, ïàðëàìåíòûí çàñàãëàë áà îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë

õàðèëöàà, óëñ òºð áà îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöàà,, íèéãìèéí ººð÷ëºëò

áà îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöàà, óðëàã áà îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë

õàðèëöàà, ýäèéí çàñàã áà îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû àñóóäëûã

õàìàðíà. Ìîíãîëûí îð÷èí ¿åèéí íèéãìèéí àìüäðàë äàõü îëîí íèéòèéí

ìýäýýëýë õàðèëöààíû ¿¿ðýã, îíöëîã, õýòèéí òºëºâ çýðýã àñóóäëóóäûã

õàìàðíà. îëîí íèéòèéí ìýäýýëëèéí õýðýãñëèéí íèéãýìä ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã,

òýäãýýðèéí õàðèëöàí ø¿òýëãýýã îíîë, àðãà ç¿éí òàëààñ øèíæëýí ñóäëàõ

18

II. ÌÝÐÃÝØ¯¯ËÝÕ ÕÈ×ÝÝË¯¯Ä

À. ÇÀÀÂÀË ÑÓÄËÀÕ

Õè÷ýýëèéí íýð: Ñýòã¿¿ë ç¿é áà îëîí íèéòèéí ìýäýýëëèéí õàðèëöààíû ôèëîñîôèéí àñóóäëóóä


Ýõ áè÷âýðèéã ò¿ãýýõ ¿éë ÿâöûí åðºíõèé îíîë, íèéãìèéí ìýäýýëëèéí

õýðýãöýý, îëîí íèéòèéí ìýäýýëëèéí õýðýãöýý, ñîíèðõîëûã õàíãàõàä

÷èãëýãäñýí ¿éë àæèëëàãàà, îëîí íèéòèéí ìýäýýëëèéí ¿éë ÿâöûí òóñãàé

ýëåìåíò¿¿ä, íèéãìèéí óõàìñðûí õýëáýð¿¿ä, íèéãìèéí íºõöºë áàéäàë,

ðåäàêöèéí õàìò îëíû õýâ ìàÿã

Õè÷ýýëèéí íýð: Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû ¸ñ ç¿éí àñóóäëóóä


Ñýòã¿¿ë÷èéí ¸ñ ç¿é, íèéãìèéí õàðèóöëàãûí õýì õýìæýý ò¿¿íèé

õºäºëìºðèéí îíöëîã, ò¿¿íä òàâèãäàõ øààðäëàãà, íèéãìèéí òºðõèéí òàëààð

îëñîí ìýäëýãýý óëàì ã¿íçãèéð¿¿ëæ, ¸ñ ç¿éí çàð÷èì, ìýäýýëëèéí ñòàíäàðò,

õýì õýìæýýã îíîë, ïðàêòèêèéí ¿¿äíýýñ ã¿íçãèéð¿¿ëýí ñóäëàõ

Õè÷ýýëèéí íýð: Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû ýðõ ç¿éí àñóóäëóóä


Õýâëýëèéí ýðõ ÷ºëººíèé òàëààðõ õóóëü ýðõ ç¿éí àêòóóä, ¿íäñýí

õóóëèéí áàòàëãàà, ã¿òãýëýã, õóâèéí íóóöëàë, çîõèîã÷èéí ýðõ, ìýäýýëýë îëîõ,

ñýòã¿¿ë÷èéí ÿçãóóð ýðõ àøèã. Õýâëýí íèéòëýõ, íýâòð¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã

õóóëèéí õ¿ðýýíä ÿâóóëàõ àðãà, àðãà÷ëàë, ñýòã¿¿ë ç¿éí íèéãìèéí ¿¿ðãèéã

îíîë, ïðàêòèêèéí ¿¿äíýýñ ã¿íçãèéð¿¿ëýí ñóäëàõ

Õè÷ýýëèéí íýð: Õýâëýë ìýäýýëýë áà ñî¸ë Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: JR807 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû õýðãýñëýýð äàìæóóëàí ºðãºí

îëîíä õ¿ðòýýäýã ºäºð òóòìûí àìüäðàëûí ñî¸ëûí òóõàé àñóóäëûã õàìàðíà.

Õàðèëöàà õîîðîíäûí ºñºëò, õºãæèë áîëîí îëîí íèéòèéí àìüäðàë, îð÷èí

¿åèéí ñî¸ëûí õýëáýðèéí õ¿ðýýí äýõ õýâëýë ìýäýýëëèéí ¿ð íºëºº, ¿¿ðãèéã

àâ÷ ¿çíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Îëîí óëñûí õýâëýë ìýäýýëýë áà äàÿàð÷ëàë Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: JR808 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû çàãâàð, áîäëîãî áîëîâñðóóëàõàä

îëîí óëñûí áîëîí ¿íäýñíèé õýâëýë ìýäýýëëèéí ¿¿ðýã, ò¿¿íèé á¿òýö, îëîí

19

óëñûí õàðèëöààíû ãîë àñóóäëóóäûí òàëààðõè ¿çýë áîäëûã õºãæ¿¿ëýõ íü.

Îëîí óëñûí õàðèëöààíä ¿íäýñíèé õýâëýë ìýäýýëëèéí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðãèéã

îíîë, àðãà ç¿éí ¿¿äíýýñ òîäîðõîéëîõ, Õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñýë áà

äàÿàð÷ëàëûí àñóóäëûã ñàëáàðûã ñóäëàõ, îëîí óëñûí àñóóäëààð ñóäàëãàà

õèéæ, ìýäýýëýë öóãëóóëàõ àñóóäëûã õàìàðíà.

Õè÷ýýëèéí íýð: Õýâëýë ìýäýýëëèéí ø¿¿ìæ, ñóäëàë Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: JR809 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ñýòã¿¿ë ç¿é ñóäëàëûí ñóäàëãààíû ãîë á¿òýýë¿¿äèéí òàëààð ìýäýýëýë

ºãºõèéí õàìò îð÷èí ¿åèéí ñóäàëãààíû ¿íäñýí àðãóóäààð ñýòã¿¿ë ç¿éí

á¿òýýë¿¿äýä çàäëàí øèíæèëãýý õèéõ, ñýòã¿¿ë ç¿éí ò¿¿õ, îíîë, ïðàêòèêèéí

àñóóäëààð ñóóðü ñóäàëãàà õèéíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Îð÷èí ¿åèéí õýâëýë ìýäýýëëèéí ÷èã õàíäëàãà


Ìýäýýëëèéã ¿éëäâýðëýõ, ò¿ãýýõ ¿éë àæèëëàãààí äàõü ÎÍÌÕ-èéí

ìîíîïîëü ýðõèéã õÿçãààðëàñàí ìýäýýë õàðèëöààíû øèíý òåõíîëîãè,

èíòåðàêòèâ àðãà àæèëëàãàà, ñýòã¿¿ë ç¿éí øèíý ÷èã õàíäëàãóóä, øèíý

îíîëóóä, õºãæèæ áóé îðíóóäûí ÎÍÌÕ-èéí “õºãæëèéí” çàãâàð, àðä÷èëñàí

òºëººëëèéí çàãâàðûí àñóóäëûã õàìàðíà.

Á. ÑÎÍÃÎÍ ÑÓÄËÀÕ

Õè÷ýýëèéí íýð: Æåíäåð, àíãè äàâõàðãà, àðüñ ºíãº, øàøèí áà õýâëýë ìýäýýëýë


Õ¿éñèéí ýðõ òýãø áàéäàë, àðüñ ºíãº, ¿íäýñ óãñàà, øàøèí ø¿òëýã,

íèéãìèéí àíãè äàâõàðãààð ÿëãàâàðëàõ, çºð÷èë, ÿäóóðàë, õºãæëèéí áà

íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí àñóóäëûã çàäëàí øèíæëýõ, ø¿¿ìæëýõ òåõíèê,

ýäãýýð àñóóäàëä ìýäðýìæòýé õàíäàõ, ººðèéí áîëîí áóñàä îðíû ñýòã¿¿ë ç¿éí

ñî¸ë, óëàìæëàë, ïðàêòèê çýðãèéã ¿çýæ õýëýëöýíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Äèæèòàë ñýòã¿¿ë ç¿é Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: JR812 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

ÎÒÌÕ-èéí ìýäýýëýë ç¿éã îð÷èí ¿åèéí ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õ¿ðñýí

ò¿âøèíä õºãæ¿¿ëýõ àðãà ç¿éí ñóäàëãààã ã¿íçãèéð¿¿ëýí ñóäëàõ, Òåëåôîí óòàñ,

ðàäèî äîëãèîí, êàáåëü, óòàñã¿é õîëáîî, èíòåðíýò áîëîí øèíýýð ãàðñàí

äèæèòàë õàðèëöàà õîëáîîíû òåõíîëîãèéí ò¿¿õ, ìàêðî îíîë, ýäèéí çàñãèéí

îéëãîëòóóäûã ñóäëàõ. Îð÷èí ¿åèéí áîäëîãî áîëîâñðóóëàëò, äýëõèé íèéòèéí

õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé òîéì. Õàðèëöàà õîëáîîíû òåõíèê, òåõíîëîãèéí

õºãæèë, ¿çýë áàðèìòëàë, õýòèéí òºëºâèéí òàëààð ñóäàëãàà øèíæèëãýý õèéõ

20

Äèæèòàë ìýäýýëëèéí õýðýãñýë, ¿¿íä îíöãîéëîí èíòåðíýòýä çîðèóëàí ìýäýý

ñóðâàëæèëæ, áè÷èæ, ðåäàêòîðëàõ. èíòåðàêòèâ ìýäýýëëèéí õýðýãñëèéí

ºâºðìºö øèíæ ÷àíàðóóä, ýäãýýð íü àãóóëãàä õýðõýí íºëººëäºã òóõàé.

Õè÷ýýëèéí íýð: Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû óëñ òºð áîëîí ýäèéí çàñãèéí àñóóäàë

Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: JR813 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0 Õýâëýë ìýäýýëëèéí

Óëñ òºðèéí ìýäýýëëèéí õàðèëöààíû õàìãèéí ÷óõàë àñóóäëóóäûã

õºíäºæ, èðãýíèé ñýòã¿¿ë ç¿é, àðä÷èëñàí íèéãýì äýõ õýâëýë ìýäýýëëèéí

¿¿ðãèéí òàëààð áîëîí óëñ òºðèéí ìýäýýëëèéí õàðèëöààíû ýöñèéí çîðèëãî íü

îëîí ò¿ìíèé ¿çýë áîäîë áîëîõ òóõàé. Ìºí õýâëýë ìýäýýëëèéí ýçýìøèë,

õàðüÿàëëûí àñóóäëûã õºíäºæ, ¿ã õýëýõ, ýðõ ÷ºëºº, öàãäàí õÿíàëò, îëîí

íèéòèéí ìýäýýëýë õ¿ðòýõ ýðõèéí õÿçãààðëàëò, çîõèöóóëàëò, õºãæèæ áóé

îðíóóäûí ýäèéí çàñàãò ýäèéí çàñãèéí ñýòã¿¿ë ç¿é ÿìàð ¿¿ðýã ã¿éöýòãýõ òóõàé

øèíæèëíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñëèéí õ¿ëýýí àâàã÷äûã øèíæëýõ íü


Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû õýðýãëýã÷, õýðýãëýã÷äèéí

õýëáýð¿¿ä, õýðýãëýã÷äýä íºëººëºõ àñóóäàë áîëîîä õýâëýë ìýäýýëëèéí

õýðýãëýã÷äèéã á¿òöèéí õàíäëàãà, çàí áàéäëûí õàíäëàãà, íèéãýì-ñî¸ëûí

õàíäëàãààð ñóäëàõ, õýðýãëýã÷äèéí èëãýýëòýä ñîíãîëò õèéäýã ¿éëäëèéã

ñóäàëäàã îíîëä õýâëýë ìýäýýëëèéã àøèãëàõ, áà ñýòãýë õàíàìæ àâàõ îíîëûí

àñóóäëûã õàìàðíà.

Õè÷ýýëèéí íýð: Îëîí íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû ìåíåæìåíò Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: JR815 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ìåíåæìåíòèéí îíîë, ïðàêòèêèéí õºãæèëò, óäèðäëàãà òºëºâëºëò, îëîí

íèéòèéí ìýäýýëýë õàðèëöààíû ìýäýýëëèéí çîõèîí áàéãóóëàëò, ãàäààä îð÷èí

ñýòã¿¿ë÷èéí õàìò îëíûã á¿ðä¿¿ëýõ, àæëûã ä¿ãíýõ, óðàìøóóëàõ, íèéòëýë

íýâòð¿¿ëãèéí ¿ð íºëººã ñàéæðóóëàõàä óäèðäëàãûí ¿ç¿¿ëýõ íºëººíèé òàëààðõè

îíîë, àðãà ç¿éí ìýäëýãýý äýýðõè ÷èãëýëýýð ã¿íçãèéð¿¿ëíý. ÎÍÌÕ-èéí ¿éë

àæèëëàãààíû ìåíåæìåíòèéã áóñàä îðíû ñýòã¿¿ë ç¿éã ýðõýëæ õºòëºõ àðãà

áàðèëòàé õàðüöóóëæ, ¿íýëýëò, ä¿ãíýëò õèéõ, àæèëäàà áîäèòîîð íýâòð¿¿ëýõ

÷àäâàðòàé áîëíî. Îëîí íèéòèéí ìýäýýëëèéí õàðèëöààíû çàãâàð, áîäëîãî

áîëîâñðóóëàõàä îëîí óëñûí áîëîí ¿íäýñíèé õýâëýë ìýäýýëëèéí ¿¿ðýã, ò¿¿íèé

á¿òýö, îëîí óëñûí õàðèëöààíû ãîë àñóóäëóóäûí òàëààðõè ¿çýë áîäëûã

õºãæ¿¿ëýõ íü, îëîí óëñûí õàðèëöààíä ¿íäýñíèé õýâëýë ìýäýýëëèéí ã¿éöýòãýõ

¿¿ðãèéã îíîë, àðãà ç¿éí ¿¿äíýýñ òîäîðõîéëîõ àðãóóäûã ýçýìøèíý.

21

ДОКТОРЫН СУДАЛГААНЫ АЖЛЫН СЭДЭВ /2015-2016 оны хичээлийн жил/

1. Нийгмийн с�лжээ сайтууд ба хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл 2. Сэтг��л з�йн шинэ хандлага: Дата сэтг��л з�й 3. Сэтг��л з�йн шинэ хандлага. Дижитал сэтг��л з�й 4. Олон нийтийн мэдээлэл харилцаа ба х*гжлийн бэрхшээлтэй иргэд 5. Монголын олон нийтийн мэдээлэл харилцааны т*л*в, хандлага 6. Жендерийн мэдрэмжтэй сэтг��л з�й 7. Монголын *д*р тутмын сонины менежмент, маркетингийн бодлого,

*рс*лд**н 8. Хариуцлагатай сэтг��л з�йг монголын ч*л**т хэвлэлд т*л*вш��лэх нь 9. Шинжлэлт нийтлэл дэх эрэн сурвалжлах сэтг��л з�йн мэдээлэл, т��нийг

боловсруулах арга зам 10. Хувийн хэвшлийн радио-теле сувгийн хууль эрх з�йн орчинг б�рд��лэх нь 11. Монголын улс т*рийн сэтг��л з�йн т*л*вшил, онцлог 12. Сонины дизайны **рчл*лт, шинэчлэлтийн асуудал 13. Сэтг��лчийн ёс з�й, нийгмийн хариуцлага 14. Монголын эдийн засгийн сэтг��л з�йн т*л*вшил, онцлог 15. Монголын онлайн сэтг��л з�йн *н**гийн байдал, хэтийн т*л*в 16. Тогтмол хэвлэлийн рекламын эдийн засгийн �р н*л**ний асуудал 17. Монголын *д*р тутмын сонины менежментийн асуудал 18. Бизнесийн сэтг��л з�й, хандлага 19. Сонины дизайны **рчл*лт, шинэчлэлтийн асуудал 20. Олон нийтийн �ндэсний ухамсрын асуудлыг *д*р тутмын сонинд тусгаж

байгаа нь 21. Монголын тогтмол хэвлэлийн нийтлэл: улс т*рийн сэтг��л з�йн т*л*вшил 22. Богино долгионы радиогийн ОНМХ-ийн системд г�йцэтгэж буй ��рэг. 23. Орон нутагт *д*р тутмын хэвлэлийг шуурхай т�гээхэд тулгамдаж буй

асуудлууд, шийдвэрлэх арга замууд 24. Монголын телевиз��дийн *н**гийн байдал, чиг хандлага 25. Монголын сонинуудын менежмент, маркетингийн бодлого, *рс*лд**н 26. Хариуцлагатай сэтг��л з�йг Монголын ч*л**т хэвлэлд т*л*вш��лэх нь 27. Шинжлэлт нийтлэл дэх эрэн сурвалжлах сэтг��л з�йн мэдээлэл, т��нийг

боловсруулах арга зам 28. Орчин �еийн экологийн сэдэвт нийтлэл, нэвтр��лэг 29. Реклам хэрэглэгчдийн хэрэглээний соёлд н*л**л*х нь 30. Монголын сонины бичлэгийн т*р*л з�йл��дийн уялдаа холбоо 31. Богино долгионы радиогийн мэдээллийн онцлог, ур чадварын зарим

асуудал 32. 1990-ээд оны тогтмол хэвлэл дэх эрэн сурвалжлах сэтг��л з�йн чиг

хандлага 33. Эрэн сурвалжлагчийн ёс з�й, тавигдах шаардлага

22

34. Телевизийн нэвтр��лэг дэх эрэн сурвалжлах хандлага, з*рчил 35. Гэрэл зургаар эрэн сурвалжлагыг х*гж��лэх н*хц*л 36. Ч*л**т хэвлэл ба хууль эрх з�йн н*хц*л 37. Хэвлэл мэдээллийн менежментийг х*гж��лэх н*хц*л 38. Телевизийн мэдээллийн х*т*лб*рийн *н**гийн байдал 39. Олон нийтийн улс т*рийн ухамсарт ОНМХ н*л**л*х нь 40. Радиогийн сэтг��лчийн ур чадвар, тавигдах шаардлага 41. Радиогийн бичлэгийн т*р*л з�йл, т��ний онцлог 42. Монголын эдийн засгийн сэтг��л з�йн т*л*в байдал 43. Монголын ХМХ-ээр экологийн асуудлын тусгаж буй *н**гийн байдал 44. Олон улсын сэтг��л з�йн *н**гийн байдал, тулгамдсан асуудлууд 45. МОНЦАМЭ агентлагийн *н**гийн байдал, хэтийн т*л*в 46. Эрэн сурвалжлах явцад баримтыг шинжилж, ашиглах нь 47. ТВ-ийн мэдээллийн х*т*лб*р нийгмийн дохио болох нь /Монголын

телевиз��дийн мэдээллийн х*т*лб*рт хийсэн шинжилгээ/ 48. Монголын Олон нийтийн телевизийн *н**гийн байдал, х*гжил хандлага 49. Дата сэтг��л з�йн х*гжил Монголд 50. Рекламны ёс з�й, зохист хэм хэмжээ 51. Олон нийтийн мэдээлэл харилцаа ба соёлын асуудлууд 52. Сэтг��лч мэргэжлийн нийгэмд эзлэх байр суурь, сэтг��лчийн мэргэжлийн

загвар

23

ÍÈÉÒÈÉÍ ÓÄÈÐÄËÀÃÀ ÄÎÊÒÎÐÛÍ ÇÝÐÝÃ ÎËÃÎÕ ÕªÒªËÁªÐÈÉÍ ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÒªËªÂËªÃªª

ÌÝÐÃÝÆËÈÉÍ ×ÈÃËÝË: ÍÈÉÒÈÉÍ ÓÄÈÐÄËÀÃÀ ÌÝÐÃÝÆËÈÉÍ ÈÍÄÅÊÑ: 04130301

Íèéòèéí Óäèðäëàãûí óõààí áîë ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ, áàÿëãèéí

õóâààðèëàëòûã òýãøèòãýõ àðãà óõààíûã ñóäàëäàã îëîí æèëèéí ò¿¿õòýé õ¿í

òºðºëõòíèé á¿òýýë. Íèéòèéí ¿éë÷èëãýý, íèéòèéí áàðààã ¿íýëæ, ñóäàëæ,

îíîëûí ãàðãàëãààã îéëãîæ, áîäèò àìüäðàë äýýð õýðõýí õýðýãæèõ òàëûã

ñàéòàð ñóäàëæ óõàìñàðëàõ íü íýí ÷óõàë þì. Ýíýõ¿¿ õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä

òºðèéí óäèðäëàãûí îíîë àðãàç¿é, àðä èðãýäèéí àæ áàéäëûí ¿íýëãýý, òºðèéí

áîäëîãî õºòºëáºðèéí ¿íýëãýý õèéõ àðãàç¿éä ñóðàëöàõàä îðøèíî.

ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÒªËªÂËªÃªª Ìýðãýæèë (Õºòºëáºð): Íèéòèéí óäèðäëàãà Ìýðãýæëèéí èíäåêñ: 04130301

Îëãîõ áîëîâñðîëûí çýðýã: Äîêòîð Ñóðàëöàõ õóãàöàà: 3.0-4.0 æèë Ñóðãàëòûí õýëáýð: ªäºð /ý÷íýý Ýëñýã÷äèéí áîëîâñðîë: Ìàãèñòð

I. ÌÝÐÃÝÆËÈÉÍ ÑÓÓÐÜ ÕÈ×ÝÝË



õîëáîî

Äàâõàð

õîëáîî

Óëèðàë


2.0 Íàìàð

2 RE802 Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é

/×àíàðûí ñóäàëãààíû àðãà ç¿é/ 2.0 Íàìàð

3 RE803 Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é

/Äèññåðòàöè áè÷èõ àðãà ç¿é/ 1.0 Õàâàð

4 PM801 Ìýðãýæëèéí ñóäàëãààíû àðãà

ç¿é 2.0 Íàìàð

5 PM802 Íèéòèéí óäèðäëàãûí ò¿¿õ áîëîí

õºãæèë 2.0 Íàìàð

6 PM803 Íèéòèéí óäèðäëàãûí îíîë 2.0 Íàìàð 7 PM804 Øèíý÷ëýëèéí ìåíåæìåíò 1.0 Õàâàð

Íèéò êðåäèò 12.0 II. ÌÝÐÃÝØ¯¯ËÝÕ ÕÈ×ÝÝË A. Çààâàë ñóäëàõ õè÷ýýë



õîëáîî

Äàâõàð

õîëáîî

Óëèðàë

24

ÒªÐÈÉÍ ÓÄÈÐÄËÀÃÀ

1 SM810 Íèéãýìä ÷èãëýñýí õºòºëáºð, ¿íýëãýý

2.0 PM803 Íàìàð

2 SM811 Ìàíëàéëàë, òýãø áàéäàë, îëîí óðãàë÷ ¿çýë

2.0 Íàìàð

3 SM812 Íèéãìèéí ñåêòîðûí ýäèéí çàñàã 2.0 PM803 Õàâàð

4 SM813 Õ¿íèé íººöèéí õºãæèë áà ìåíåæìåíò

2.0 Õàâàð

5 SM814 Çàñãèéí ãàçðûí òºñºâ áà õóäàëäàí àâàëò

2.0 Íàìàð

6 SM815 Çàñàãëàë áà áîäëîãî 2.0 Õàâàð ÁÎËÎÂÑÐÎËÛÍ ÓÄÈÐÄËÀÃÀ

1 EM810 Áîëîâñðîëûí õºãæëèéí îíîë

2.0 PM804 Íàìà

ð

2 EM811 Áîëîâñðîëûí óäèðäëàãûí îíîë, õàíäëàãà

2.0 Íàìà

ð 3 EM812 Áîëîâñðîëûí ýäèéí çàñàã 2.0 PM803 Õàâàð 4 EM813 Áàãøèéí õºãæèë áà ìåíåæìåíò 2.0 Õàâàð

5 EM814 Áîëîâñðîëûí ÷àíàðûí óäèðäëàãà

2.0 Íàìà

ð

6 EM815 Áîëîâñðîëûí ñòðàòåãè òºëºâëºëò

2.0 Õàâàð

ÝÐ¯¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ÓÄÈÐÄËÀÃÀ

1 HM810 Íèéãýìä ÷èãëýñýí õºòºëáºð, ¿íýëãýý

2.0 PM803 Íàìà

ð

2 HM811 Ìàíëàéëàë, òýãø áàéäàë, îëîí óðãàë÷ ¿çýë

2.0 Íàìà

ð 3 HM812 Íèéãìèéí ñåêòîðûí ýäèéí çàñàã 2.0 PM803 Õàâàð

4 HM813 Õ¿íèé íººöèéí õºãæèë áà ìåíåæìåíò

2.0 Õàâàð

5 HM814 Çàñãèéí ãàçðûí òºñºâ áà õóäàëäàí àâàëò

2.0 Íàìà

ð 6 HM815 Çàñàãëàë áà áîäëîãî 2.0 Õàâàð


Á. Ñîíãîí ñóäëàõ õè÷ýýë 6.0 ÒªÐÈÉÍ ÓÄÈÐÄËÀÃÀ

1 SM817 Õ¿ðýýëýí áóé îð÷íû ýäèéí çàñàã 2.0 Äóðûí 2 PM805 Îðîí íóòãèéí óäèðäëàãà 2.0 Äóðûí 3 PM806 Òºðèéí çàõèðãààíû ìåíåæìåíò 2.0 Äóðûí 4 PM807 Ñòðàòåãèéí ìåíåæìåíò 2.0 Äóðûí 5 EM820 Áîëîâñðîëûí áîäëîãî 2.0 Äóðûí 6 HM819 Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîäëîãî 2.0 Äóðûí

ÁÎËÎÂÑÐÎËÛÍ ÓÄÈÐÄËÀÃÀ

1 EM817 Áîëîâñðîë óäèðäëàãà äàõü ìàíëàéëàëûí îíîëóóä

2.0 Äóðûí

2 EM818 Áîëîâñðîëûí øèíý÷ëýëò áà ººð÷ëºëòèéí ñòðàòåãè

2.0 Äóðûí

3 EM819 Òàíèí ìýäýõ¿éí øèíæëýõ óõààíû õºãæèë õàíäëàãà

2.0 Äóðûí

4 PM807 Ñòðàòåãèéí ìåíåæìåíò 2.0 Äóðûí 5 EM820 Áîëîâñðîëûí áîäëîãî 2.0 Äóðûí 6 EM821 Õ¿íèé õºãæèë 2.0 Äóðûí

25

ÝÐ¯¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ÓÄÈÐÄËÀÃÀ 1 HM817 Ýð¿¿ë ìýíäèéí ýäèéí çàñàã 2.0 Äóðûí 2 HM818 Íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíä 2.0 Äóðûí 3 HM819 Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîäëîãî 2.0 Äóðûí

4 HM820 Íèéòèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí òºëºâëºëò

2.0 Äóðûí

5 HM821 Ýð¿¿ë ìýíäèéí äààòãàëûí òîãòîëöîî

2.0 Äóðûí

6 HM822 Ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãûí ÷àíàðûí óäèðäëàãà

2.0 Äóðûí




Äàâõàð

õîëáîî

Óëèðàë

1 RS802 Íýãäñýí øàëãàëò 0.0 Äóðûí 2 PM830 Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àæèë 6.0 Äóðûí

3 PM831 Îíîëûí áîëîí ñóäàëãààíû ñåìèíàð çîõèîí áàéãóóëàõ

6.0 Äóðûí

4 PM832 Äîêòîðûí ñóäàëãààíû àæèë 24.0 Äóðûí Íèéò êðåäèò 36.0

ÌÝÐÃÝÆËÈÉÍ ÑÓÓÐÜ ÕÈ×ÝÝË: 12.0

ÌÝÐÃÝØ¯¯ËÝÕ ÑÓÓÐÜ ÕÈ×ÝÝË: Çààâàë ¿çýõ õè÷ýýë:

Ñîíãîí ñóäëàõ õè÷ýýë:

12.0 6.0 6.0

ÄÎÊÒÎÐÛÍ ÀÆÈË, ÒªÃÑªËÒ: 36.0 ÍÈÉÒ ÊÐÅÄÈÒ: 60.0

26

ÍÈÉÒÈÉÍ ÓÄÈÐÄËÀÃÀ ÄÎÊÒÎÐÛÍ ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÕÈ×ÝÝËÈÉÍ ÊÐÅÄÈÒ ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎËÒ














íºõöºë¿¿ä.





3. Ñóäàëãààíû àðãóóäûí óÿëäàà õîëáîî 4. Ìýäëýãèéã á¿òýýõ, îíîëûã á¿òýýõ


ç¿éí ¿íäýñ


2. Øèíæëýõ óõààíû îíîë áà çàãâàð, òýäãýýðèéí õîëáîãäîë

3. Íèéãìèéí øèíæëýõ óõààíû ñóäàëãààíû àðãà ç¿é, õýâ øèíæ¿¿ä



2. Ìàãàäëàë, òàðõàëò 3. Äåñêðåïòèâ áà èíôåðåíöèàë ñòàòèñòèêèéí àðãóóä 4. Ò¿¿âýð ñóäàëãàà 5. Êîððåëÿöèéí àðãà 6. Òýã ãèïîòåçèéã áàòëàõ 7. Õàìãèéí áàãà êâàäðàòûí àðãà 8. Íýã ôàêòîðûí àíàëèç 9. Õî¸ð ôàêòîðûí àíàëèç 10. Îëîíëîãèéí îíîëûã íèéãìèéí ñóäàëãààíä õýðýãëýõ

òóõàé

27

11. Êîìïüþòåðûí ïðîãðàììûã ºãºãäºëèéí àíàëèç õèéõýä õýðýãëýõ


1. ×àíàðûí ñóäàëãààíû àðãóóä 2. ×àíàðûí ñóäàëãààíä ¿íýëãýý õèéõ 3. ×àíàðûí ñóäàëãààíû çàãâàðóóä 4. Òóðøèëòûí çàãâàð, òºðë¿¿ä 5. ×àíàðûí áîëîí òîîí ñóäàëãààíû àðãûã õîñëîí

õýðýãëýõ



1. Ñóäàëãààíû çîõèîë á¿òýýëèéã áîëîâñðóóëàõ 2. Ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íã õýðýãëýýíä îðóóëàõ àðãà

õýëáýð¿¿ä 3. Ñóäàëãààíû çîõèîë á¿òýýëèéí ÷àíàðûí ¿íýëãýýã

õèéõ. 4. Õýâëýëèéí ñòàíäàðòóóäûã ìºðäºí ñóäàëãààíû ¿ð

ä¿íã õýâë¿¿ëýõ

Õè÷ýýëèéí íýð: Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é /÷àíàðûí ñóäàëãààíû àðãà ç¿é/








àæèãëàëòûí, ÿðèëöëàãûí, áàðèìò ìàòåðèàëä ä¿í øèíæèëãýý õèéõ,

ýêñïåðòèéí ¿íýëãýýíèé àðãóóäòàé íàðèéâ÷ëàí òàíèëöàíà.

Õè÷ýýëèéí íýð: Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é /Äèññåðòàöè áè÷èõ àðãà ç¿é/


Ýíýõ¿¿ õè÷ýýë íü ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿éä òóëãóóðëàí

ñóäàëãààíû ºã¿¿ëýë áîëîí äèññåðòàöè áè÷èõýä àíõààðàõ àñóóäëóóäûã

ñóäàëíà. Äîêòîðàíòóóä ñóäàëãààíû ºã¿¿ëýë, ò¿¿íä òàâèãäàõ øààðäëàãà,

ñóäàëãààíû ºã¿¿ëëèéã ÎÓ-ûí ò¿âøèíä ¿íýëýõ ¿íýëýìæ, ñóäàëãààíû

ºã¿¿ëëèéí ÷àíñàà, äèññåðòàöè áîëîí ò¿¿íä òàâèãäàõ øààðäëàãûí òàëààð

öîãö ìýäëýã ýçýìøèí ñóäàëãààíû ºã¿¿ëýë áîëîí äèññåðòàöè áè÷èõ

÷àäâàðûã ýçýìøèíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Ìýðãýæëèéí ñóäàëãààíû àðãà ç¿é Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: PM801 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ýíýõ¿¿ õè÷ýýë íü äîêòîðàíòûí ñóäàëæ áóé óäèðäëàãûí ñàëáàðò

õèéãäýæ áóé ñóäàëãààíû ñ¿¿ëèéí ¿åèéí ÷èã õàíäëàãûã ñóäëàõûí çýðýãöýý

28

äîêòîðàíòóóäàä ñóäàëãààíû àæëàà ºðãºæ¿¿ëýõýä íü àðãà ç¿éí äýìæëýã

ºãºõºä îðøèíî. Õè÷ýýëèéã ñóäàëñíààð äîêòîðàíò ººðèéí ñóäàëãààíû

÷èãëýëýýð ñóäàëãààíû îíîë, àðãà ç¿éí ìýäëýã, íèéãìèéí øèíæëýõ óõààíä

ò¿ãýýìýë àøèãëàãääàã ñóäàëãààíû àðãóóä áîëîí îð÷èí ¿åèéí äýâøèëòýò

àðãóóäûí òàëààðõ îéëãîëòûã ýçýìøèõýýñ ãàäíà ñóäàëãààíû òàëáàðûí

íºõöºë áàéäàë, öààøäûí ÷èã õàíäëàãûí òàëààð ¿íýëãýý ºãºõ, ñàíàë

äýâø¿¿ëýõ, ñàëáàðûí ñóäàëãààíû àðãóóäûã õîñëóóëàí õýðýãëýõ ÷àäâàðòàé

áîëíî.

Õè÷ýýëèéí íýð: Íèéòèéí óäèðäëàãûí ò¿¿õ áîëîí õºãæèë Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: PM802 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ýíýõ¿¿ õè÷ýýë íü íèéòèéí óäèðäëàãûí ò¿¿õýí õºãæèë, õºãæëèéí ÷èã

õàíäëàãûí òàëààð ñóäëàõûí çýðýãöýý äîêòîðàíòóóäàä íèéòèéí óäèðäëàãûí

ãîë ãîë çàð÷èì, îíîëûí ñóóðèéã ýçýìø¿¿ëýõýä îðøèíî. Õè÷ýýëýýð íèéòèéí

óäèðäëàãûí îíîëûí ¿íäñýí àñóóäàë, õºãæëèéí ¿å øàòíû òàëààð öîãö

ìýäëýã, íèéòèéí óäèðäëàãûí ñàëáàðò ãàðñàí áîäëîãûí òîìîîõîí

øèíý÷ëýë¿¿äèéí òàëààð ñóäëàí, áîäëîãûí øèíý÷ëýë¿¿äèéí õàðüöóóëñàí

ñóäàëãàà õèéí, ººðèéí ä¿ãíýëòèéã ºãºõ, íèéòèéí óäèðäëàãûí õºãæëèéí

ºíººãèéí ò¿âøíèéã ¿íýëýõ, öààøäûí ÷èã õàíäëàãûã òîäîðõîéëîõ ÷àäâàðûã

ýçýìøèíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Íèéòèéí óäèðäëàãûí îíîë Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: PM803 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ýíýõ¿¿ õè÷ýýë íü ìåíåæìåíòèéí ¿íäñýí îíîëóóäûã õàðüöóóëàí

ñóäàëñíû ¿íäñýí äýýð íèéòèéí óäèðäëàãûí ãîë ãîë îíîëûí êîíöåïö¿¿äèéã

äîêòîðàíòóóäàä ýçýìø¿¿ëýõýä îðøèíî. Õè÷ýýëýýð Òåéëîðûí áîëîí ×åñòåð

Áåðíàðäûí îíîëûí ¿çýë áàðèìòëàë, õàðèëöààíû áîëîí çàí ¿éëèéí

õàíäëàãóóä, øèíý íèéòèéí óäèðäëàãûí îíîëûí ¿íäñýí àñóóäàë, ¿çýë

áàðèìòëàëûí òàëààð ñóäàëæ, íèéòèéí óäèðäëàãûí îíîëûí ñóóðü ìýäëýãèéã

ýçýìøèíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Øèíý÷ëýëèéí ìåíåæìåíò Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: PM804 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 1.0

Øèíý÷ëýëèéí ìåíåæìåíòèéí ñóäàëãààíû ¿íäñýí àðãóóäòàé òàíèëöàí,

áàéãóóëëàãà äàõü ìýäëýã á¿òýýõ, øèíý÷ëýëèéã áèé áîëãîõ ïðîöåññûã çºâ

óäèðäàí ÷èãë¿¿ëýõ îíîë, àðãà ç¿éí ìýäëýã ýçýìø¿¿ëýõýä îðøèíî.

Õè÷ýýëýýð øèíý÷ëýëèéí ìåíåæìåíòèéí ñóäàëãààíû àðãà ç¿éí öîãö ìýäëýã,

áàéãóóëëàãà äàõü øèíý÷ëýëèéí õýðýãöýý øààðäëàãà, øèíý÷ëýëèéí

çàãâàðóóä áîëîí õ¿íèé íººöèéí îðîëöîîíû òàëààðõ îíîëûí îéëãîëò,

òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýë áîëîí ìýäëýã á¿òýýõ ïðîöåññûí òàëààðõ îíîëûí

ìýäëýãèéã ýçýìøèõèéí çýðýãöýý áàéãóóëëàãà äàõü øèíý÷ëýëèéí õýðýãöýýã

29

íýýí èëð¿¿ëýõ, øèíý÷ëýëèéí îíîâ÷òîé çàãâàðûã ñîíãîõ, ñóäàëãààíû

¿íäýñëýëòýéãýýð øèíý÷ëýëèéí ìåíåæìåíòèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ÷àäâàðûã

ýçýìøèíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Íèéãýìä ÷èãëýñýí õºòºëáºð, ¿íýëãýý Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: SM810 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ýíýõ¿¿ õè÷ýýëýýð íèéãýìä ÷èãëýñýí õºòºëáºðèéí õýðýãöýý øààðäëàãà,

õºòºëáºðèéí òºðºë, õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëýõ ýðõ ç¿éí îð÷èí, õºòºëáºð

áîëîâñðóóëàõ ¿éë àæèëëàãàà, çîõèîí áàéãóóëàëò, õºòºëáºðèéí ¿íýëãýý

çýðãèéí òàëààð ñóäàëæ, íèéãýìä ÷èãëýñýí õºòºëáºð áîëîâñðóóëàí

õýðýãæ¿¿ëýõ ÷àäâàðûã ýçýìøèõýýñ ãàäíà íèéãýìä ÷èãëýñýí õºòºëáºð¿¿äèéí

õàðüöóóëñàí ¿íýëãýý õèéõ áîëîìæòîé áîëíî.

Õè÷ýýëèéí íýð: Ìàíëàéëàë, òýãø áàéäàë, îëîí óðãàë÷ ¿çýë Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: SM811 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ýíýõ¿¿ õè÷ýýë íü íèéãýì äýõ ìàíëàéëàë, ò¿¿íèé ¿ð íºëºº, íèéòèéí

óäèðäëàãà äàõü ìàíëàéëàã÷äûã áýëòãýõ ¿éë ÿâö, ìàíëàéëëûí îíîëóóäûí

òàëààð îíîëûí öîãö ìýäëýã îëãîõîîñ ãàäíà òýãø áàéäàë, îëîí óðãàë÷

¿çëèéí îíîëûí ¿íäñèéã ýçýìø¿¿ëýõýä ÷èãëýãäýíý. Ìàíëàéëëûí îð÷èí

¿åèéí ÷èã õàíäëàãà, óëàìæëàëò, õàðèëöààíû, íºõöºë áàéäëûí õàíäëàãóóä,

ìàíëàéëëûã òàéëáàðëàõ ýðäýìòäèéí ¿çýë áàðèìòëàëóóäûã õàðüöóóëàí

ñóäëàõààñ ãàäíà òýãø áàéäàë, îëîí óðãàë÷ ¿çëèéí íºëººëëèéí òàëààð

ñóäàëæ, àñóóäàëä îëîí óðãàë÷ ¿çëýýð õàíäàõ, ìàíëàéëàõ ÷àäâàðûã

ýçýìøèíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Íèéãìèéí ñåêòîðûí ýäèéí çàñàã Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: SM812 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Õîëèìîã ýäèéí çàñàã äàõü òºðèéí îðîëöîî, ýäèéí çàñàã äàõü òºð

îðîëöîõ øàëòãààí, òºðèéí îðîëöîî çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ñàëáàðóóäûí

òàëààð îíîëûí ìýäëýã îëãîõîä îðøèíî. Õè÷ýýëýýð íèéãìèéí ñåêòîð,

íèéãìèéí áàðàà ¿éë÷èëãýý, òàòâàðûí òîãòîëöîî, ýäèéí çàñàã äàõü òºðèéí

¿¿ðýã îðîëöîî, íèéãìèéí ñåêòîðûí ýäèéí çàñãèéí ¿íäñýí çàãâàðóóäûã

ñóäëàí, ýíý ÷èãëýëýýð ñóäàëãàà õèéõ, íèéãìèéí ñåêòîðûí ýäèéí çàñãèéí

íºõöºë áàéäëûã ¿íýëýõ, ä¿ãíýõ ÷àäâàð ýçýìøèíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Õ¿íèé íººöèéí õºãæèë áà ìåíåæìåíò Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: SM813 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Õ¿íèé íººöèéí ìåíåæìåíòèéí àõèñàí ò¿âøíèé îéëãîëòóóäûã ñóäëàõûí

çýðýãöýý õ¿íèé íººöèéí ìåíåæìåíòèéí îð÷èí ¿åèéí ÷èã õàíäëàãà, õ¿íèé

íººöèéí õºãæèë áà á¿òýýìæèéí óÿëäàà, õ¿í êàïèòàëûí àñóóäëóóä, õ¿íèé

íººöèéí òºëºâëºëò, á¿ðä¿¿ëýëò, ã¿éöýòãýëèéí ¿íýëãýý, èäýâõæ¿¿ëýëò,

30

õºãæëèéí àñóóäëóóäûã ñóäàëãààíû õ¿ðýýíä àâ÷ ¿çíý. Õè÷ýýëèéã ñóäàëñíààð

õ¿íèé íººöèéí ìåíåæìåíòèéí àðãà õýðýãñë¿¿äèéã õàðüöóóëàí, ¿ð íºëºº

ñàéòàé àðãà õýðýãñëèéã òîäîðõîéëîõ, áàéãóóëëàãûí õ¿íèé íººöèéí

ìåíåæìåíòèéí ¿éë àæèëëàãààíä ä¿í øèíæèëãýý õèéõ, ñàéæðóóëàõ àðãà

çàìûã òîäîðõîéëîõ, õ¿íèé íººöèéí ìåíåæìåíòèéí ¿íäñýí àñóóäëóóäûí

õ¿ðýýíä ñóäàëãàà øèíæèëãýý õèéõ ÷àäâàðûã ýçýìøèíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Çàñãèéí ãàçðûí òºñºâ áà õóäàëäàí àâàëò Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: SM814 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Òºðèéí ñàíõ¿¿ãèéí íººöèéã á¿ðä¿¿ëýõ ¿íäñýí ýõ ¿¿ñâýð, òºñâèéí

áîëîí òºðèéí õºðºíãººð áàðàà, àæèë ¿éë÷èëãýý õóäàëäàí àâàõ áîäëîãî,

çîõèöóóëàëò, Çàñãèéí ãàçðûí õóäàëäàí àâàõ ¿éë àæèëëàãààíû ºíººãèéí

òîãòîëöîî, òºñâèéí õºðºíãèéí çàðäëûí õóâààðèëàëò, áóñàä óëñ îðíóóäûí

õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààíû îíöëîã çýðãèéã ýíýõ¿¿ õè÷ýýëýýð ñóäàëíà.

Õè÷ýýëèéí õ¿ðýýíä Çàñãèéí ãàçðûí õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààíû íýð òîìü¸î,

òîãòîëöîîã ñóäëàõ, òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷äûí ñàëáàðûí ÷èãëýëèéí

òºñâèéí õºðºíãèéí õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààã ìºí ñóäëàõààñ ãàäíà Òºñâèéí

òóõàé õóóëèéí òàëààð ìýäëýã ýçýìøèíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Çàñàãëàë áà áîäëîãî Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: SM815 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Õóâèéí áîëîí òºðèéí ºì÷èò áàéãóóëëàãóóäûí êîìïàíèéí çàñàãëàëûí

òàëààðõ ìýäëýã, òýäãýýðèéí óðò õóãàöààíû ñòðàòåãèéí òîìü¸îëîë, ¿ð

àøèãòàé óäèðäëàãûí çàð÷èì, òºëººëºí óäèðäàõ çºâëºëèéí àæèëëàõ çàð÷èì,

ÒÓÇ-ûí áîëîí ã¿éöýòãýõ çàõèðëûí ýðõ ìýäýë, õàðèóöëàãûí ò¿âøèí,

óðàìøóóëëûí àñóóäëóóä, çàñàãëàëûí ýðõ ç¿éí îð÷íû òàëààð ñóäàëíà.

Çàñàãëàëûí îëîí óëñûí ñàéí æèøýýí¿¿äýýñ ñóðàëöàõààñ ãàäíà çàñàãëàëûí

÷èãëýëýýð ýðäýìòäèéí áè÷ñýí á¿òýýë¿¿äòýé òàíèëöàõ çàìààð çàñàãëàëûí

÷èãëýëýýð áèé áîëæ ñ¿¿ëèéí ¿åèéí ÷èã õàíäëàãà, ñóäàëãààíû àðãà ç¿éä

ñóðàëöàíà.

Õè÷ýýëèéí íýð: Áîëîâñðîëûí õºãæëèéí îíîë Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: EM810 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ýíý õè÷ýýë áîëîâñðîëûí ôèëîñîôè áóþó îþóí óõààíû õºãæëèéí ¿çýë

ñàíàà, áàãø òºâòýé áîëîí îþóòàí òºâòýé áîëîâñðîëûí ÿëãàà, áîëîâñðîëä

¿ç¿¿ëýõ ñýòãýë ç¿é áîëîí ñî¸ë, íèéãýì, òåõíîëîãèéí õ¿÷èí ç¿éëñèéí íºëºº,

øèíý÷ëýãäýæ áóé íèéãìèéí õ¿ì¿¿ñò øààðäàãäàõ ÷àäâàð, áîëîâñðîëûí

õºãæëèéí îíîëûí õàíäëàãà, áîëîâñðîëûí õºãæëèéí øèíæëýõ óõààíû

øèíýëýã ÷èãëýë¿¿äèéí òàëààðõ îíîë, àðãà ç¿éí ìýäëýã ýçýìø¿¿ëýõýä

îðøèíî. Õè÷ýýëýýð áîëîâñðîëûí õºãæëèéí ñóäàëãààíû àðãà ç¿éí öîãö

ìýäëýã, áîëîâñðîëûí õºãæëèéí ÷èã õàíäëàãà, õºãæëèéí çàãâàðóóä áîëîí

31

îþóí óõààíû õºãæëèéí ¿çýë ñàíààíû òàëààðõ îíîëûí îéëãîëò, ñýòãýë ç¿é,

ñî¸ë, íèéãýì, òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýë áîëîí ìýäëýã áîëîâñðîëûí õºãæëèéí

ïðîöåññûí òàëààðõ îíîëûí ìýäëýãèéã ýçýìøèõèéí çýðýãöýý áîëîâñðîëûí

õºãæëèéí ÷èã õàíäëàãûã çºâ òîäîðõîéëîõ, õºãæëèéí îíîâ÷òîé çàãâàðûã

ñîíãîõ, ñóäàëãààíû ¿íäýñëýëòýéãýýð õºãæëèéí ìåíåæìåíòèéã õýðýãæ¿¿ëýõ

÷àäâàðûã ýçýìøèíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Áîëîâñðîëûí óäèðäëàãûí îíîë, õàíäëàãà Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: EM811 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ýíýõ¿¿ õè÷ýýë íü ìåíåæìåíòèéí ¿íäñýí îíîëóóäûã õàðüöóóëàí

ñóäàëñàíû ¿íäñýí äýýð áîëîâñðîëûí óäèðäëàãûí îíîëûí êîíöåïö¿¿äèéã

äîêòîðàíòóóäàä ýçýìø¿¿ëýõýä îðøèíî. Õè÷ýýëýýð ìåíåæìåíòèéí øèíæëýõ

óõààíû óëàìæëàëò áîëîí ñ¿¿ëèéí ¿åèéí îíîëûí ¿çýë áàðèìòëàë,

õàíäëàãóóä, ñ¿¿ëèéí ¿åèéí áîëîâñðîëûí óäèðäëàãûí îíîëûí øèíýëýã ÷èã

õàíäëàãóóäûí àñóóäàë, ¿çýë áàðèìòëàëûí òàëààð ñóäàëíà.

Õè÷ýýëèéí íýð: Áîëîâñðîëûí óäèðäëàãûí îíîë, õàíäëàãà Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: EM812 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ýíýõ¿¿ õè÷ýýë íü áîëîâñðîëûí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãûí ò¿âøíèé á¿õ

òºðëèéí øèéäâýð ãàðãàëòàä ýäèéí çàñãèéí îíîëûã àøèãëàõ îíîëûí ìýäëýã

îëãîõîä îðøèíî. Óã õè÷ýýëýýð áîëîâñðîëûí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãûí

øèéäâýð ãàðãàëòàä ýäèéí çàñãèéí îíîëûã àøèãëàõ àðãà ç¿é, áîëîâñðîëûí

ýäèéí çàñãèéí çîõèîí áàéãóóëàëòûí ¿íäñýí àñóóäàë, áîëîâñðîëûí

áàéãóóëëàãûí ýðýëòèéã øèíæëýõ, ¿íýëýõ àðãà ç¿é, áîëîâñðîëûí

áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû ôóíêö, çàðäëûí øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿éí

àñóóäàë, áîëîâñðîëûí çàõ çýýëèéí ºðñºëäººí, õºäºëìºðèéí çàõ çýýë,

êàïèòàëûí çàõ çýýë, ìýäýýëëèéí ¿éë÷èëãýýíèé çàõ çýýëèéã øèíæèëæ ¿íýëýõ

àðãà ç¿éí àñóóäëûã ñóäëàí øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë ÿâöàä ñóðàëöàíà.

Õè÷ýýëèéí íýð: Õ¿ðýýëýí áóé îð÷íû ýäèéí çàñàã Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: SM817 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ýíýõ¿¿ õè÷ýýë íü ýäèéí çàñàãò õ¿ðýýëýí áóé îð÷íû ¿ç¿¿ëýõ íºëººëëèéã

ãîë÷ëîí ñóäàëíà. Çàõ çýýëèéí ºðãºæèëò, òåõíèê òåõíîëîãèéí äýâøëèéí

õ¿ðýýëýí áóé îð÷èíä ¿ç¿¿ëæ áóé íºëººëëèéã òîîöäîã ýäèéí çàñàã,

ñòàòèñòèêèéí øèíæèëãýýíèé àðãóóäòàé òàíèëöàíà. Ýäèéí çàñàãò áàéãàëü

îð÷íû ¿ç¿¿ëýõ íºëºº, õýìæèõ çàãâàðóóä, ñýðãýýãäýõ áîëîí ¿ë ñýðãýýãäýõ

íººöèéí àøèãëàëòûí áîäëîãî, íººöèéí àøèãëàëòûí ò¿âøèí, Êîóçèéí òåîðåì

áîëîí Ïèãóãèéí òåîðåì, áàéãàëü îð÷íû ¿íýëãýýíèé àðãóóäààñ òàíèëöàí,

õ¿ðýýëýí áóé îð÷íû ýäèéí çàñãèéí ñóäàëãààíû ºã¿¿ëë¿¿äèéã óíøèæ

òàíèëöàõ çàìààð ýíý ÷èãëýëèéí ñóäàëãààíû àðãà ç¿éä ñóðàëöàíà.

32

Õè÷ýýëèéí íýð: Îðîí íóòãèéí óäèðäëàãà Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: PM805 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ýíýõ¿¿ õè÷ýýëýýð îðîí íóòãèéí óäèðäëàãûí òîãòîëöîî, ººðºº óäèðäàõ

¸ñíû ¿íäñýí àñóóäëóóä, îðîí íóòàã äàõü óäèðäëàãà çîõèîí áàéãóóëàëòûí

á¿òýö, çàñàãëàëûí õýëáýð¿¿äèéí òàëààð ñóäàëíà. Ò¿¿í÷ëýí îðîí íóòãèéí

îíöëîãîîñ øàëòãààëàí õºãæëèéí áîäëîãî áîëîí òºëºâëºëòèéí àñóóäëóóä,

á¿ñ÷èëñýí õºãæëèéã ¿çýë áàðèìòëàë ò¿¿íèé íèéöëèéí òàëààðõ îéëãîëòóóäòàé

òàíèëöàíà.

Õè÷ýýëèéí íýð: Òºðèéí çàõèðãààíû ìåíåæìåíò Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: PM806 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Òºðèéí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû ¿íäñýí ÷èãëýë íü èðãýäýä

¿éë÷ëýõ, ìýäýýëýë ºãºõ, õàìòðàí àæèëëàõ ¿¿ðýãòýé ã¿éöýòãýõ çàñàãëàëûí

èíñòèòóò þì. Èéìýýñ ýíýõ¿¿ áàéãóóëëàãûí ñòðàòåãè, ìåíåæìåíòèéí ¿éë

àæèëëàãààíû òàëààð îíîë, àðãà ç¿éí áîëîí ïðàêòèê ìýäëýã îëãîõ çîðèëãîòîé.

Ýíýõ¿¿ õè÷ýýëèéã ñóäàëñíààð òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí ¿éë

àæèëëàãàà, òîãòîëöîî, ìåíåæìåíòèéí ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð öîãö

ìýäëýãèéã ýçýìøèíý. Òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû

îíöëîã, áîäëîãûí ÿëãààòàé òàëûã ìýäñýíýýð áóñàä òºðëèéí áàéãóóëëàãóóäûí

ìåíåæìåíòèéí ¿éë àæèëëàãààòàé õàðüöóóëñàí ñóäàëãàà õèéõ, òºðèéí

àëáàíû òóõàé õóóëü, ýðõ ç¿éí îð÷íûã òàíèí ìýäñýíýýð áèçíåñèéí

áàéãóóëëàãàä òºðººñ íºëººëºõ íºëººëëèéã òîäðóóëàí õàðàõ áîëîìæèéã

äîêòîðàíòóóäàä îëãîíî.

Õè÷ýýëèéí íýð: Ñòðàòåãèéí ìåíåæìåíò Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: PM807 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ýíýõ¿¿ õè÷ýýë íü õóðäàöòàé ººð÷ëºãäºæ áóé îð÷èí íºõöºë äýõ

ñòðàòåãèéí øèéäâýð ãàðãàëò, ñòðàòåãèéí ìåíåæìåíòèéí ñóäàëãààíû îíîë,

àðãà ç¿éã ýçýìø¿¿ëýõýä ÷èãëýíý. Õè÷ýýëèéã ñóäàëñíààð ñòðàòåãèéí

ìåíåæìåíòèéí îð÷èí ¿åèéí ÷èã õàíäëàãà, ñóäàëãààíû àðãà ç¿éí öîãö

ìýäëýã, ñòðàòåãèéí õýðýãæ¿¿ëýëòèéí çîõèîí áàéãóóëàëòûí îíöëîã, ãàð÷

áîëçîøã¿é ýðñäëèéí òàëààðõ îíîëûí ìýäëýã, îð÷íû ººð÷ëºëò áîëîí ò¿¿íä

äàñàí çîõèöîõ ºðñºëäººíèé ñòðàòåãèéí õóâèëáàðóóäûí òàëààð ìýäëýãòýé

áîëîõîîñ ãàäíà ñòðàòåãèéí ìåíåæìåíòèéí ñóäàëãààíû àðãóóäûã ººðèéí

ñóäàëãààíä àøèãëàõ, áèçíåñèéí áàéãóóëëàãûí ñòðàòåãèéã ¿íýëýõ, îð÷íû

íºõöºë áàéäàëä óÿëäóóëàí ñòðàòåãèéí øèéäâýð ãàðãàõ ÷àäâàðûã ýçýìøèíý.

33

Õè÷ýýëèéí íýð: Áîëîâñðîëûí áîäëîãî Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: EM820 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ýíýõ¿¿ õè÷ýýëýýð áîëîâñðîëûí ñàëáàðûí îíöëîã, áîëîâñðîëûí

òîãòîëöîî, áîëîâñðîëûí ñàëáàðò òºðººñ áàðèìòàëæ áóé áîäëîãûí

àñóóäëóóäûã öàã õóãàöààíû äèíàìèêààð ñóäàëæ ¿íýëãýý ä¿ãíýëò ºãºõèéí

çýðýãöýý áîëîâñðîëûí áîäëîãûã àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëæ áóé ãàäíûí óëñ

îðíóóäûí ñàéí òóðøëàãààñ ñóðàëöàõ áîëíî. Õè÷ýýëèéã ñóäàëñíààð

áîëîâñðîëûí óäèðäëàãûí òóëãàìäàæ áóé àñóóäàë, áîëîâñðîëûí óäèðäëàãûí

ñóäàëãààíû àðãà ç¿é, íèéòèéí óäèðäëàãà äàõü áîëîâñðîëûí ñàëáàðûí ýçëýõ

õóâèéí æèí, íºëººëëèéí òàëààð öîãö ìýäëýãèéã ýçýìøèíý, ýíý ÷èãëýëýýð

¿ðãýëæë¿¿ëýí ñóäàëãààíû àæèë õèéõ, ººðèéí ñóäàëãààíä áîëîâñðîëûí

áîäëîãûí íºëººëëèéã òóñãàõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîäëîãî Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: HM819 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Ýíýõ¿¿ õè÷ýýëýýð ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí îíöëîã, ýð¿¿ë ìýíäèéí

áàéãóóëëàãûí òîãòîëöîî, ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðò òºðººñ áàðèìòàëæ áóé

áîäëîãûí àñóóäëóóäûã öàã õóãàöààíû äèíàìèêààð ñóäàëæ ¿íýëãýý ä¿ãíýëò

ºãºõèéí çýðýãöýý ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí áîäëîãûã àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëæ

áóé ãàäíûí óëñ îðíóóäûí ñàéí òóðøëàãààñ ñóðàëöàõ áîëíî. Õè÷ýýëèéã

ñóäàëñíààð ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðò òóëãàìäàæ áóé àñóóäàë, íèéòèéí

óäèðäëàãà äàõü ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí ýçëýõ õóâèéí æèí, íºëººëëèéí

òàëààð öîãö ìýäëýãèéã ýçýìøèíý, ýíý ÷èãëýëýýð ¿ðãýëæë¿¿ëýí ñóäàëãààíû

àæèë õèéõ, ººðèéí ñóäàëãààíä óëñ îðíû ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí áîäëîãûí

íºëººëëèéã òóñãàõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëíý.

34

НИЙТИЙН УДИРДЛАГЫН ДОКТОРЫН СУРГАЛТ Сэдвийн �лгэрчилсэн загвар:

1. Нийтийн удирдлагын орчин �еийн чиг хандлага 2. Цахим засгийн газрын харьцуулсан судалгаа 3. Нийтийн удирдлагад т*рийн болон хувийн хэвшлийн т�ншлэлийг

нэвтр��лэх нь 4. Орон нутгийн удирдлагад иргэдийн оролцоог дээшл��лэх нь 5. Нийтийн удирдлагын шинэ арга зарчимыг нэвтр��лэх боломжийн

судалгаа 6. Т*рийн �йлчилгээний байгууллагын дотоод маркетингийг сайжруулах

арга зам 7. Aйлчилгээний чанарын з*р��гийн загварыг Т*рийн �йлчилгээний

байгууллагад ашиглах боломжийн судалгаа 8. Т*рийн �йлчилгээний байгууллагын х�ний н**цийн б�рд��лэлт,

сонголтын зарим асуудал 9. Т*рийн байгууллагын х�ний н**цийн сургалт, х*гжлийг боловсронгуй

болгох арга замууд 10. Т*рийн байгууллагын х�ний н**цийн тогтвор сууршилд н*л**л*х х�чин

з�йлийн шинжилгээ 11. Т*рийн �йлчилгээний байгууллагын стратегийн удирдлагын шинэчлэлийн

зарим асуудал 12. Т*рийн байгууллагын �йлчилгээний маркетингийг сайжруулах арга з�йн

асуудал

35

ÎËÎÍ ÓËÑ ÑÓÄËÀË ÄÎÊÒÎÐÛÍ ÇÝÐÝÃ ÎËÃÎÕ ÕªÒªËÁªÐÈÉÍ ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÒªËªÂËªÃªª

ÌÝÐÃÝÆËÈÉÍ ×ÈÃËÝË: ÎËÎÍ ÓËÑ ÑÓÄËÀË ÌÝÐÃÝÆËÈÉÍ ÈÍÄÅÊÑ: 04130301

Олон улс судлал мэргэжлийн докторын боловсролын агуулга нь нийгэм, х�м��нлэгийн б�хий л салбарыг хамарч байгаа даяарчлалын �еийн олон улсын харилцаа, дэлхийн бодлогод бий болсон **рчл*лт шинэчлэлт��дэд нийцсэн гадаад бодлого боловсруулан хэрэгж��лэх гадаад албаны ажилтан буюу дипломатч, олон улсын харилцаа, б�с нутаг болон дэд б�с нутгийн харилцаа, м*н х*рш орнуудын гадаад улс т*р, эдийн засгийн бодлогод д�н шинжилгээ хийх судлаач, Монгол улсын гадаад бодлого, эдийн засгийн гадаад харилцааг боловсруулан хэргэж��лэх чадвартай мэргэжилтэн, олон улсын байгууллага, �ндэстэн дамнасан корпораци, дотоод гадаадын х*р*нг* оруулалттай аж ахуйн нэгж, м*н т*рийн болон т*рийн бус байгууллагуудад гадаад харилцааны чиглэлээр ажиллах мэргэжилтэнд шаардагдах мэдлэг боловсрол, ур чадварыг суралцагсадад эзэмш��лэхэд чиглэгдсэн болно.

ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÒªËªÂËªÃªª

Ìýðãýæèë (Õºòºëáºð): Îëîí óëñ ñóäëàë Ìýðãýæëèéí èíäåêñ: 02220301 Îëãîõ áîëîâñðîëûí çýðýã: Äîêòîð Ñóðàëöàõ õóãàöàà: 3.0-4.0 æèë Ñóðãàëòûí õýëáýð: ªäºð /ý÷íýý Ýëñýã÷äèéí áîëîâñðîë: Ìàãèñòð

I. ÌÝÐÃÝÆËÈÉÍ ÑÓÓÐÜ ÕÈ×ÝÝË

№ Хичээлийн

код Хичээлийн нэрс Кредит

(мн*х холбоо

Давхар холбоо Улирал

1 RE801 Эрдэм шинжилгээний арга з�й /Тоон судалгааны арга з�й/

2.0 Намар

2 RE802 Эрдэм шинжилгээний арга з�й

/Чанарын судалгааны арга з�й/ 2.0 Намар

3 RE803 Эрдэм шинжилгээний арга з�й

/Диссертаци бичих арга з�й/ 1.0 Хавар

4 IR810 Орчин �еийн олон улсын харилцааны онол, практик

3.0 Намар

5 IR811 Олон улсын эрхз�йн уламжлал, шинэчлэл

2.0 Намар

6 IR812 Орчин �еийн олон улсын эдийн засгийн харилцааны зангилаа асуудлууд

2.0 Намар

Нийт кредит 12.0

36

II. МЭРГЭШ44ЛЭХ ХИЧЭЭЛ A. Заавал судлах хичээл





Т(РИЙН УДИРДЛАГА

1 IR821 Монгол Улсын гадаад бодлогын д�н шинжилгээ, шийдвэр гаргалт

3.0 Намар

2 IR822 Даяаршил ба орчин �еийн олон улсын харилцааны систем

3.0 Хавар

Нийт кредит 6.0

Б. Сонгон судлах хичээл 6.0

1 IR823 Хятадын гадаад бодлогын д�н шинжилгээ

2.0 Дурын

2 IR824 ОХУ-ын гадаад бодлогын д�н шинжилгээ

2.0 Дурын

3 IR825 Глобал асуудлууд ба Монгол Улс

3.0 Дурын

4 IR826 Аюулг�й байдлын цогц асуудлууд

3.0 Дурын

5 IR827 Орчин �еийн геополитикийн �ндсэн асуудлууд

3.0 Дурын

6 IR828 Орчин �еийн дипломат ажиллагаа

3.0 Дурын

7 IR829 Олон улсын байгууллага ба олон улсын хэлэлцээ

2.0 Дурын

8 IR813 Олон улсын худалдаа, х*р*нг* оруулалт

2.0 Дурын

III. ДОКТОРЫН АЖИЛ, Т(ГС(ЛТ





1 RS802 Нэгдсэн шалгалт 0.0 Дурын 2 IR830 Эрдэм шинжилгээний ажил 6.0 Дурын

3 IR831 Онолын болон судалгааны семинар зохион байгуулах

6.0 Дурын

4 IR832 Докторын судалгааны ажил 24.0 Дурын Нийт кредит 36.0

МЭРГЭЖЛИЙН СУУРЬ ХИЧЭЭЛ: 12.0

МЭРГЭШ44ЛЭХ СУУРЬ ХИЧЭЭЛ: Заавал �зэх хичээл:

Сонгон судлах хичээл:

12.0 6.0 6.0

ДОКТОРЫН АЖИЛ, Т(ГС(ЛТ: 36.0 НИЙТ КРЕДИТ: 60.0

37

ÎËÎÍ ÓËÑ ÑÓÄËÀË ÄÎÊÒÎÐÛÍ ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÕÈ×ÝÝËÈÉÍ ÊÐÅÄÈÒ ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎËÒ

Õè÷ýýëèéí íýð: Ñóäàëãààíû çàãâàðóóä áà àðãà ç¿é (Ýðäýì

øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é /òîîí ñóäàëãààíû àðãà ç¿é) Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: RE801 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 5.0













íºõöºë¿¿ä.



1. Øèíæëýõ óõààíû îíîë áà çàãâàðóóä, òýäãýýðèéí õîëáîãäîë 2. Îíîëûí õºãæèë, ñóäàëãàà áîëîí ïðàêòèê ¿éë àæèëëàãààíû

óÿëäàà õîëáîî 3. Ñóäàëãààíû àðãóóäûí óÿëäàà õîëáîî 4. Ìýäëýãèéã á¿òýýõ, îíîëûã á¿òýýõ


ç¿éí ¿íäýñ


2. Øèíæëýõ óõààíû îíîë áà çàãâàð, òýäãýýðèéí õîëáîãäîë 3. Íèéãìèéí øèíæëýõ óõààíû ñóäàëãààíû àðãà ç¿é, õýâ

øèíæ¿¿ä


1. Ñóäàëãààíä ìàòåìàòèê ñòàòèñòèêèéí àðãûã õýðýãëýõ. 2. Ìàãàäëàë, òàðõàëò 3. Äåñêðåïòèâ áà èíôåðåíöèàë ñòàòèñòèêèéí àðãóóä 4. Ò¿¿âýð ñóäàëãàà 5. Êîððåëÿöèéí àðãà 6. Òýã ãèïîòåçèéã áàòëàõ 7. Õàìãèéí áàãà êâàäðàòûí àðãà 8. Íýã ôàêòîðûí àíàëèç 9. Õî¸ð ôàêòîðûí àíàëèç 10. Îëîíëîãèéí îíîëûã íèéãìèéí ñóäàëãààíä õýðýãëýõ òóõàé 11. Êîìïüþòåðûí ïðîãðàììûã ºãºãäºëèéí àíàëèç õèéõýä

õýðýãëýõ


1. ×àíàðûí ñóäàëãààíû àðãóóä 2. ×àíàðûí ñóäàëãààíä ¿íýëãýý õèéõ 3. ×àíàðûí ñóäàëãààíû çàãâàðóóä

38

4. Òóðøèëòûí çàãâàð, òºðë¿¿ä 5. ×àíàðûí áîëîí òîîí ñóäàëãààíû àðãûã õîñëîí õýðýãëýõ



1. Ñóäàëãààíû çîõèîë á¿òýýëèéã áîëîâñðóóëàõ 2. Ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íã õýðýãëýýíä îðóóëàõ àðãà õýëáýð¿¿ä 3. Ñóäàëãààíû çîõèîë á¿òýýëèéí ÷àíàðûí ¿íýëãýýã õèéõ. 4. Õýâëýëèéí ñòàíäàðòóóäûã ìºðäºí ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íã

õýâë¿¿ëýõ

Õè÷ýýëèéí íýð: Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é /÷àíàðûí ñóäàëãààíû àðãà ç¿é/








àæèãëàëòûí, ÿðèëöëàãûí, áàðèìò ìàòåðèàëä ä¿í øèíæèëãýý õèéõ,

ýêñïåðòèéí ¿íýëãýýíèé àðãóóäòàé íàðèéâ÷ëàí òàíèëöàíà.

Õè÷ýýëèéí íýð: Ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿é /Äèññåðòàöè áè÷èõ àðãà ç¿é/


Ýíýõ¿¿ õè÷ýýë íü ýðäýì øèíæèëãýýíèé àðãà ç¿éä òóëãóóðëàí ñóäàëãààíû ºã¿¿ëýë áîëîí äèññåðòàöè áè÷èõýä àíõààðàõ àñóóäëóóäûã ñóäàëíà. Äîêòîðàíòóóä ñóäàëãààíû ºã¿¿ëýë, ò¿¿íä òàâèãäàõ øààðäëàãà, ñóäàëãààíû ºã¿¿ëëèéã ÎÓ-ûí ò¿âøèíä ¿íýëýõ ¿íýëýìæ, ñóäàëãààíû ºã¿¿ëëèéí ÷àíñàà, äèññåðòàöè áîëîí ò¿¿íä òàâèãäàõ øààðäëàãûí òàëààð öîãö ìýäëýã ýçýìøèí ñóäàëãààíû ºã¿¿ëýë áîëîí äèññåðòàöè áè÷èõ ÷àäâàðûã ýçýìøèíý.

Õè÷ýýëèéí íýð: Орчин �еийн олон улсын харилцааны онол, практик

Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: IR810 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 3.0

Орчин �еийн олон улсын улс т*рийн бодлого: идеализм, реализм, неореализм, неомарксизм, либерализм, неолиберализм, пост-либерализм, конструктивизм, феминизм, функционализм, бихеотэдгээрийн м*н чанар, �зэгдэл, олон улсын улс т*рийн бодлогын шинжлэх ухаанч байх шаардлага, харилцан хамааарал ба олон янз байдал, олон улсын улс т*рийн бодлогын зан суртахуун (morality) ба ёсз�й (ethics), зарчим, олон улсын эрхз�йн зарчим, олон улсын улс т*рийн бодлогын хэв шинж, олон улсын улс т*рийн бодлогын элемент, х�ч, х�чний онол, б�тэц, х�чний тэнцвэр, х�чний шинэ тэнцвэр, ашиг сонирхлын тэнцвэр, х�чний тэнцвэрийн онол, б�тэц, хувьсал, даяаршил ба тусгаар тогтнол ба б�рэн эрх хийгээд б�рэн эрхт байдал, �ндэсний эрх ашиг, даяаршил ба �ндэсний аюулг�й байдал, даяаршил ба х�ний аюулг�й

39

байдал, х�ний эрх, олон улсын харилцаан дахь олонх ба ц**нхийн эрх ашиг, олон улсын бодлого дахь дайн, энхийн асуудал ба �ндэсний �зэл, ц*мийн эрин дэх цэрэг ба технологийн хяналт, ц*мийн зэвсэг �л дэлгэр��лэх дэглэм ба ц*мийн эрчим х�чийг энхийн зорилгод ашиглах тогтолцоо, олон улсын харилцааны нэг ба олон туйл, т��ний м*н чанар, �зэгдэл, дэлхийн хамтын нийгэмлэг ба олон улсын харилцааны шинэ дэг журам (order буюу д�рэм), 2001 оны 9 д�гээр сарын 11-ний �йл явлын дараах дэлхий ерт*нцийн глобал аюулг�й байдлын шинэ д�р т*рх, 2008 оны дэлхийн эдийн засгийн хямралын дараах глбал эдийн засгийн аюулг�й байдал, ОХУ Крымийн хойгийг албадан нэгтгэсний дараах ОУХ-ны шинэ н*хц*л байдал, орчин �еийн олон улсын харилцаа ба дэлхий нийтийн глбаль асуудал. Õè÷ýýëèéí íýð: Орчин �еийн олон улсын эрхз�йн уламжлал,

шинэчлэл Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: IR811 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Олон улсын эрхз�йн �ндсэн зарчмууд, даяаршил ба олон улсын эрхз�йн зарчмын з*рчилд**н, х�ний эрхийн олон улсын эрхз�й ба дотоод хэрэгт �л оролцох зарчим, улс орны б�рэн эрхийн зарчим, �ндэсний болон олон улсын эрхз�йн харилцан хамаарал, олон улсын т�гээмэл ба тусгай эрхз�йн нийтлэг ба онцлог шинж, олон улсын гэрээнд нэгдэн орох �йл ба олон улсын гэрээний давамгайлах шинж чанар, НAБ-ын Д�рэм, НAБ-ын АЗ-ийн шинэчлэл, НAБ-ын Эрхз�йн комиссын �йл ажиллагаа, Европын Холбооны эрхз�й ба ЕХ-ны Aндсэн хууль, Лиссабоны Гэрээ, Олон улсын эрхз�йн хариуцлагын тогтолцоо, Олон улсын аюулг�й байдлын эрхз�йн �ндсэн асуудлууд, дипломат ба консулын эрхз�йн харилцаанд гарч буй **рчл*лт, Олон улсын эрхз�й ба олон улсын харилцааны нэг ба олон туйл, Далайд гарцг�й орны далайд гарах, далайн баялгийг эзэмших, дамжин *нг*р*х олон улсын эрхз�йн зохицууллалт, Олон улсын эр��гийн эрхз�й, Олон улсын Эр��гийн Д�рэм, олон улсын эрхз�йн �ндсэн асуудлууд. Олон улсын эрхз�й ба Монгол Улс.

Õè÷ýýëèéí íýð: Олон улсын эдийн засгийн харилцааны зангилаа асуудлууд

Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: IR811 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0 FIR812 3.0 кредит

Глобал улс т*рийн бодлогын эдийн засгийн х�рээ. Эрэлтийн *с*лт, н**цийн лимит, хуваарилалтын загвар, Дэлхийн санх��, эдийн засгийн хямрал, цикль, эдийн засгийн *с*лт ба экологийн асуудал, олон улсын эдийн засаг дахь �ндсэн дамнасан бизнесийн б�лэглэл��дийн ��рэг хариуцлага, ба ёсз�й, Bretton woods-ийн институцийн шинэчлэл, БИРКС-ийн эдийн засаг, Х*гжлийн банк, Европын Холбооны т*свийн алдагдал, *рийн хямрал, дэлхий нийтийн м*нг*ний бодлого ба валютын ханшны хэлбэлзэл, ДХБ-ын бодлого, Дохагийн �е шат, ч*л**т худалдааны хэлэлцээ ба жижиг орнуудын *рс*лд*х чадвар ба �ндэсний эдийн засгийн аюулг�й байдал, �ндэсний эдийн засгууд дэлхий зах зээлийн хуулиар зохицуулагдахуй, ч*л**т худалдаа ба

40

протекционизм, Их 20 б�лгийн �йл ажиллгаа, дэлхийн эдийн засгийн форумын санаачилга, гурван талын комиссын д�гнэлт, интеграцийн �йл явцын сорилт, олон улсын худалдаа, х*р*нг* оруулалтын х*гжлийн чиг хандлага, дэлхий эрчим х�ч, т��хийн эдийн зах зээл: эрэлт, нийл��лэлт, мэдээлэл, коммуникацийн технологийн х*гжил ба глобал эдийн засгийн харилцаа, Дэлхий нийтийн тулгамдсан глобал асуудлууд ба эдийн засгийн н**ц, нео экономиксийн �ндсэн асуудал, 3D printing model, тогтвортой [давшингуй] эдийн засгийн онол, ногоон ба цэнхэр эдийн засаг. Т��хий эдийн н**ц ба *рс*лд**н, Уул уурхайн х*гжил ба natural resource curse ба economic hit mеn. Х*рш��д хийгээд глобал эдийн засгийн орчин, Украин, Крымийг албадан нэгтгэсний дараах ОХУ ба дэлхийн эдийн засгийн орчин, Goldman sachs, S & P, OECD-ын д�н шинжилгээ, Монгол Улсын х*гжлийн ойрын т*л*в байдлын судалгаа, д�н шинжилгээ.

II. МЭРГЭШ44ЛЭХ ХИЧЭЭЛ А.Заавал �зэх хичээл

Õè÷ýýëèéí íýð: Салбар шинжлэх ухааны судалгааны аргаз�й. Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: IR820 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Олон улсын харилцааны парадигм, улс т*рийн шинжлэх ухааны макро, мезо, микро т�вшны суурь ба хавсарга судалгаа, улс т*рийн шинжлэх ухааны диалектик судалгааны категориуд: нэгд, тусгай, онцгой, ер*нхий; хоёрт, агуулга ба хэлбэр; гуравт, м*н чанар, �зэгдэл; д�р�вт, шалтгаан ба �р дагавар; тавд, зайлшг�й ба санамсарг�й; зургаад, бололцоо ба бодит байдал; долоод, улс т*рийн шинжлэх ухааны танин мэдэх�йн аргаз�йн хэлбэр��д: анализ, синтез, индукц, дедукцийн судалгааны аргаз�й, эмпирик судалгааны аргачлал, эх сурвалж, баримтын судалгаа, т��хчлэх аргаз�й, социологийн судалгааны аргаз�й, загварчлал, системчлэл, харьцуулалт, статистик болон математик д�н шинжилгээ, графикчлал, институцчлэл, б�тцийн аргаз�й, туршилтын аргаз�й, логик аргаз�й, таамаглал, олон улсын эрхз�йн �ндсэн зарчмуудын аргаз�йн ач холбогдол, 3D printing model, E=mc² хэмжээст аргаз�й, улс т*рийн лидерийн зан т*л*в (вehavioralism)-ийн судалгааны аргаз�й эдгээр болно.

Õè÷ýýëèéí íýð: Монгол Улсын гадаад бодлогын д�н шинжилгээ, шийдвэр гаргалт


Монгол Улсын Aндсэн Хууль, Монгол Улсын Гадаад бодлогын �зэл баримтлал, Монгол Улсын Aндэсний аюулг�й байдлын �зэл баримтлал, Дипломат албаны тухай Монгол Улсын хууль, Aндэсний аюулг�й байдлын тухай хууль. Мэдлэг, мэдээлэл, судалгаа, д�н шинжилгээ, эрсдлийн �нэлгээ, д�гнэлт, геополитик, н*хц*л байдлын гадаад, дотоод орчны д�н шинжилгээ, магадлалын �нэлгээ, х�чин з�йлийн �нэлгээ, урьдчилан сэргийлэх дипломаси, онцгой байдал, хямралын бэлэн байдал, дипломат алба, шуурхай байдлын менежмент, харилцан шалтгаалцал, даяаршлын �йл явц

41

нийгмийн б�хий л х�рээг хамарч, гадаад, дотоод орчин маш хурдан **рчл*гд*ж, тиймээс ойрх ирээд�йн т*л*в байдлыг ч урьдчилан т*с**л*х боломж тун б�рхэг байгаа нь *н**гийн олон улсын харилцааны �ндсэн шинж болох нь, олон улсын харилцааны глобал болон б�с нутгийн геополитикийн орчинд тогтвортой, урьдчилан таамаглаж болохуйц байдлыг хадгалах нь, гадаад бодлогын шийдвэр гаргалтын онол, шийдвэр гаргалтад �ндсэн ба туслах оролцогчид, шийдвэр гаргах �йл явцын процесс. Монгол Улсын гадаад бодлогын шийдвэр гаргах �йл явц, ГХЯ, Засгийн газар, УИХ, AАБЗ-ын чиг ��рэг.

Õè÷ýýëèéí íýð: Даяаршил ба орчин �еийн олон улсын харилцааны систем


Харилцан хамаарал [interdepence] ба даяаршил [globalisation], даяаршлын улс т*рийн шинжлэх ухаан, олон улсын харилцааны онолын тодорхойлолт, даяаршлын гарал ��сэл, �йл явц, тэлэт, технологийн х*гжлийн н*л**л*л, даяаршил ба глобал асуудлууд, даяаршил ба дангаарчил, гурван талын комисс, Ромын клубын д�гнэлт, Их 7-гийн б�лгийн �йл ажиллагаа, даяаршил ба улс т*рийн шинэ сэтгэлээ, даяаршил ба олон янз байдал, даяаршлын харьцангуй давуу тал ба боломж, сорилт ба с*р*г н*л**л*л, глобализаци ба интеграци, глобализаци ба мэдээллийн технологи, худалдаа, х*р*нг* оруулалт, санх��, �йлчилгээний транснационализаци тэлэлт, олон улсын харилцааны систем: хаалттай ба нээлттэй байдал, олон улсын харилцааны оролцогчид: улс ба бусад оролцогчид, олон улсын харилцааг системчлэх�й, олон улсын харилцааны нэг, хоёр ба олон туйлт тогтолцоо, олон улсын харилцаа ба �ндэстн��дийн засаглалын тогтолцоо, олон улсын харилцаа ба адаптаци, олон улсын харилцаа ба гадаад бодлого, олон улсын харилцаа ба олон улсын эрхз�й, олон улсын харилцаа ба аюулг�й байдал. Аюулг�й байдал ба итгэлцэл, олон улсын харилцаа ба хамтын хариуцлага, олон улсын харилцааны шинэ дэг журам ба гадаад бодлогын номлол, аюулг�й байдлын шинэ парадигм. Б. Сонгон судлах хичээл

Õè÷ýýëèéí íýð: Хятадын гадаад бодлогын д�н шинжилгээ Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: IR823 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Хятадын гадаад бодлогын номлол, зарчим, тэрг��лэх чиглэл, б�счлэл, шийдвэр гаргах механизм: хувьсал, **рчл*лт, геополитик, гео-эдийн засгийн бодлого, Хятадын гадаад бодлого ба х�ний эрхийн асуудал БНХАУ-ын тав дахь �еийн шинэ удирдлага, б�рэлдэх��н, БНХАУ-ын х*рш орнуудын бодлого, БНХАУ-ОХУ-ын иж б�рэн т�ншлэлийн харилцаанд хийх д�н шинжилгээ, Хятад-АНУ-ын харилцаа: боломж ба сорилт, Солонгосын хойгийн аюулг�й байдал ба Хятадын бодлого, байр суурь, Хятад-Японы харилцааны тулгамдсан зарим асуудал, Хятад-Энэтхэгийн харилцаа, Хятад ба Т*в Ази, Хятад ба Европын Холбооны харилцаа, хамтын ажиллагаа, Хятад-Африкийн орнуудын харилцааны шинэ чиг хандлага, Хятад-Т*в ба

42

Латин Америкийн орнуудын харилцаа, Хятад-Тайваний харилцаа: нэг улс хоёр систем, нэг улс нэг систем, Хятадын олон талт дипломат ажиллагаа: б�с нутгийн болон олон улсын х�рээ (НAБ-ын АЗ, АПЕК, АРФ, АСЕАН+3, АСЕМ, ШХАБ, БРИКС, СICA, Их 20-ийн б�лэг), Хятадын эдийн засгийн �срэнг�й х*гжил ба «Хятадын аюул» хэмээх ойлголт. Монгол-Хятадын харилцаа: стратегийн т�ншлэлээс иж б�рэн стратегийн т�ншлэлд: Уул уурхайн салбар: Хятадын эрэлт, Монголын нийл��лэлт.

Õè÷ýýëèéí íýð: ОХУ-ын гадаад бодлогын д�н шинжилгээ Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: IR824 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

ОХУ-ын гадаад бодлого, аюулг�й байдлын шинэ �зэл баримтлалын д�н шинжилгээ, Aндсэн хуулийн **рчл*лт, ОХУ-ын шинэ удирдлага, В.Путины гадаад бодлогоын номлол, зарчим, тэрг��лэх чиглэл, б�счлэл, шийдвэр гаргах механизм, Оросын Ази-Номхон далайн чиглэлийн бодлого ба Солонгосын хойгийн аюулг�й байдал, Монгол Улс-ОХУ-ын стратегийн т�ншлэл: боломж ба сорилт, хил орчмын с�бьект��дийн хамтын ажиллагаа, ОХУ-АНУ-ын харилцаа, ОХУ-ЕХ-ны харилцаа, хамтын ажиллагаа, ОХУ-ТУХН-ийн орнуудын харилцааны сорилт, ОХУ ба ШХАБ, Олон улсын харилцаа, аюулг�й байдлын асуудлаарх ОХУ-ын байр суурь, бодлогод хийх судалгаа, д�н шинжилгээ. БРИКС ба ОХУ, Украины хямрал, Крымийн хойгийг нэгтгэсний дараах ОХУ-ын гадаад орчин, Rрн*дийн г�рн��дийн эдийн засгийн хориг арга хэмжээ, �йл явц, ОХУ-ын эдийн засгийн дипломаси, ОХУ-ын эрчим х�чний бодлого, Евразийн нэгдмэл зах зээл.

Õè÷ýýëèéí íýð: Глобал асуудлууд ба Монгол Улс Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: IR825 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 3.0

Глобал асуудлын гарал ��сэл, м*н чанар, хамрах х�рээ, шийвэрлэх бололцоо ба бодит байдал. Гурван талын комисс, Ромын клубын илтгэл��дэд хийсэн д�н шинжилгээ, Дэлхийн дулаарал, цаг уурын **рчл*лт, дасан зохицохуй, экологийн с�йрэл, ц*лжилт, агаар, далай, тэнгис, гол, м*рний бохирдол, ургамал, амьтны т*р*л з�йлийн устаж буй, х�н амын *с*лт, х�нс тэжээлийн хуваарилалт ба хомсдол, *лсг*л*н, байгалын гамшиг (цунами, газар х*дл*лт, далайн шуурга, �ер, ган, зуд, галт уулын дэлбэрэлт, солирын уналт), с�йрэл, онцгой албадын шуурхай байдал, кризис менежмент, т��хий эдийн н**ц, эрчим х�чний хомсдол, ундны цэвэр усны н**ц, х�рэлцээ, шинэ *вчний цар тахал, ц*мийн зэвсгийн аюул, олон улсын терроризм, уламжлалт бус аюул. Сансарын уудмын судалгааны �йл явц ба дэлхийн ирээд�йн аюулг�й байдлын (Futures Secutity in Earth) д�н шинжилгээ, Китогийг протокол, 1992 оны Рио де Жанейрогийн тунхаглал, 1994 оны нийгмийн асуудлаарх Гаагийн тунхаглал, 1996 оны х�н амз�йн асуудлаарх Каирын тунхаглал, 1998 оны х�нсний асуудлаарх Ромын тунхаг, 1995 оны НAБ-ын эмэгтэйч��д, х��хдийн асуудлаарх Бээжингийн тунхаг, 2000 оны Мянганы х*гжлийн зорилтын талаарх Нью Йоркийн тунхаг, 2002 оны Тогтвортой х*гжлийн асуудлаарх Йоханесбургийн дэлхийн самитт, 2010 оны уур амьсгалын **рчл*лтын асуудлаарх Мексикийн самитт, ц*мийн аюулг�й байдлын асуудлаарх 2010, 2012 оны Вашингтон, С*�лийн саммит, Дэлхийн

43

эдийн засгийн форум, Баогийн форумын санаачилга, санал д�гнэлт, Монгол Улсын Мянганы х*гжлийн зорилтод суурилсан �ндэсний х*гжлийн цогц бодлого.

Õè÷ýýëèéí íýð: Аюулг�й байдлын цогц асуудлууд Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: IR826 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 3.0

Аюулг�й байдлын тухай �ндсэн �зэл баримтлал, онолын урсгал, т*л**л*гчид, Aндэсний болон олон улсын аюулг�й байдлын харилцан хамаарал, гадаад бодлого, дипломат ажиллагаа ба аюулг�й байдал, аюулг�й байдал ба шийдвэр гаргах �йл явц: макро хийгээд микро, жижиг орны аюулг�й байдал: from satellite to national interest and multipolar, аюулг�й байдлын тогтолцоо: х*рш орнууд, «гуравдахь х*рш»-��д, зэвсэглэл хураах, зэвсэглэлд хяналт тавих, геополитик: Аюулг�й байдал дахь соёл иргэншлийн х�чин з�йлс, лалын ерт*нц, салан тусгаарлах, экстремист, фундаменталист, шашин, �ндэстэн хоорондын м*рг*лд**н, Neutrality status and Non-Alignment, Аюулг�й байдлын шинэ н*хц*л байдал: х�ний аюулг�й байдал, Уламжлалт бус аюул, т��ний м*н чанар б�тэц, б�рэлдэх��н: байгалийн гамшиг, олон улсын терроризм, зохион байгуулалтай гэмт хэрэг аюул судлал, аюулын хувьсал, аюулг�йж��лэлт, б�тэц, б�рэлдэх��н, мэдээллийн технологийн х*гжил ба кибер аюулг�й байдал, НAБ ба олон улсын аюулг�й байдал, олон улсын харилцааны хоёр ба нэг, олон туйлт систем, б�с нутгийн аюулг�й байдлын тогтолцоо, Европын аюулг�й байдлын тогтолцоо ба OSCE, EU, Азийн аюулг�й байдлын асуудал: Солонгосын хойг, АРФ, АСЕАН, CICA, СААРС, ШХАБ, олон улсын эдийн засгийн аюулг�й байдал ба from Bretton Woods to G-8, G-20, Ц*мийн зэвсэг �л дэлгэр��лэх дэглэм, Монгол Улсын геополитик, аюулг�й байдлын гадаад, дотоод орчны хувьсал, Монгол Улсын аюулг�й байдлын тогтолцоо: х�йтэн дайны ба т��ний дараах �е, Монгол Улсын AАБ-ын хуучин болон шинэчилсэн �зэл баримтлал, нийтлэг �ндэслэл, �йл ажиллагааны зарчим, б�тэц, б�рэлдэх��н, аюулг�й байдал ба шийдвэр гаргах �йл явц: макро хийгээд микро, Монгол Улсын �ндэсний аюулг�й байдлыг хангах тогтолцоо.

Õè÷ýýëèéí íýð: Орчин �еийн геополитикийн �ндсэн асуудлууд Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: IR827 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 3.0

Олон улсын харилцаа, олон улсын улс т*рийн бодлого, аюулг�й байдлын х�рээг салбар шинжлэх ухаан болох геополитикийн ��днээс авч �зэх нь. Геополитикийн морофлоги, н*л**ний х�рээ, геополитикийн голлох уламжлалт сургууль-номлол: агуулга, м*н чанар, Жорж Кеннаний “тогтоон барих” х�чний онол, Ханс Моргентауны х�ч, х�чний тэнцвэрийн баримтлал, х�чний тэнцвэрийн онол, ашиг сонирхлын тэнцвэр, Самуэл Хантингтоны иргэншил хооронд с*рг*лд**н, Х.Кисинжерийн дипломаси, Зб.Бжезинскийн шатрын аварга х*лгийн гол баримтлал, Евразийн геополитикийн орчин, их г�рн��дийн бодлогын хувьсал, **рчл*лт, АНУ-ын геополитик, Монголын геополитик, аюулг�й байдлын шинэ орчинг шинжлэх�й, Монгол Улсын уул уурхай салбарын х*гжил: сорилт, их г�рн��д, �ндэстэн дамнасан корпорациудын геоэдийн засгийн сонирхол, боломж ба эрсдэл, олон улсын

44

цэрэг-улс т*рийн н*хц*л байдал, батлан хамгаалах шинэ стратеги, «хоёр аварга зааны дунд жороолж буй чандаст х�лэг» буюу galloper концепц, Хятад, Оросын эдийн засгийн *с*лт, геополитикийн тэлэлт, олол улсын нэг, хоёр, олон туйлт тогтолцоо, дэлхийн шинэ дэг журам, геополитик ба эрчим х�чний бодлого,

Õè÷ýýëèéí íýð: Орчин �еийн дипломат ажиллагаа Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: IR828 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 3.0 Даяаршлын �еийн гадаад бодлого, дипломат ажиллагааны харилцан хамаарал, зорилго, зорилт, зарчим, дипломат ажиллагааны шинэ оролцогчид, дипломат ажиллагааны менежмент, арга хэрэгсэл, хоёр болон олон талт дипломат ажиллагаа, олон улсын эрхз�й ба дипломат ажиллагаа, аюулг�й байдал ба дипломат ажиллагаа, preventive diplomacy, crisis managment, Track-I, Track-II суваг, economic diplomacy, public diplomacy, e-diplomacy, win-win diplomacy, summit diplomacy, дипломат ажиллагаанд гарч буй шинэ хувьсал, **рчл*лт, шинэ чиг хандлага, ОХУ, БНХАУ-ын дипломат ажиллагаа, т��ний онцлог, АНУ, ЕХ-ны дипломат ажиллагаа, Япон, БНСУ, БНАСАУ-ын дипломат ажиллагаа. НAБ-ын АЗ-ыг шинэчлэх, шийдвэр гаргах механизмыг боловсронгуй болгох шаардлага, глобал асуудал ба дипломат ажиллагаа, дипломат ёслолд гарч буй **рчл*лт, Дипломат албаны тухай Монгол Улсын хууль: зорилго, м*н чанар

Õè÷ýýëèéí íýð: Олон улсын байгууллага ба олон улсын хэлэлцээ Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: IR829 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Орчин �еийн олон улсын харилцаа, улс т*рийн бодлогод олон талт дипломат ажиллагааны ��рэг, ач холбогдол улам б�р *с*н нэмэгдэж буй нь, дэлхий нийтийн т�гээмэл асуудал хуримтлагдаж, олон улсын харилцаанд оролцогчдын тоо нэмэгдэж буй нь, олон дипломат ажиллагааны арга хэлбэр, хэрэгсэл, объект, олон улсын хэлэлцээ явуулах урлаг, з*вшилцлийн хэм хэмжээ, олон янз байдлыг х�лээн з*вш**р*х, ц**нхий байр суурийг х�ндэтгэх, харгалзан �зэх, хамтын шийдвэр гарах �йл явц, олон улсын гэрээ, т��ний ач холбогдол, давгайлах шинж чанар, олон улсын т�гээмэл байгууллага НAБ-ын �йл ажиллагаа, т��нийг шинэчлэх шаардлага, б�с нутгийн олон талт зохицуулалтын механизм (АПЕК, АРФ, АСЕАН+3, АСЕМ, ШХАБ, БРИКС, СICA, Их 20-ийн б�лэг), НAБ-ын системийн болон т*р*лжс*н байгууллага, интеграцийн байгууллагууд, ДХБ-ын олон талт �е шатны хэлэлцээ, олон улсын эдийн засгийн харилцааны эрхз�йн зохицуулалт, б�с нутгийн эдийн засгийн байгууллагуудын ��рэг хариуцлага, интеграцийн �йл явц: боломж, сорилт. Олон улсын хурал зохион байгуулах, олон улсын хэлэлцээний �е шат, шийдвэр гаргалт. Орчин �еийн олон улсын байгууллагын �йл ажилагааны �ндсэн чиглэл. Олон улсын аюулг�й байдал, дэлхийн дулаарал, цаг уурын **рчл*лт, байгалийн гамшиг, олон улсын терроризм, ц*мийн зэвсэглэлийн тархалт, шинэ *вчний цар тахал, ядуурал, х*гжлийн х*т*лб*р, мянганы зорилт, ОУБ-ын д�рэм, ангилал, олон улсын хэлэлцээ, чиглэл, т*р*л, �е шат. Бэлтгэл, т*гсг*л. Орчин �ед яриа хэлэлцээний шаардлага, ач холбогдол, олон улсын хэлэлцээ явуулах урлага,

45

стратеги, тактик, шийдвэр гаргах механизм, з*вшилц*л, буулт хийх, адил тэгш эрх, эрх ашгийн тэнцвэр, яриа хэлэлцээний субьект, объект.

Õè÷ýýëèéí íýð: Олон улсын худалдаа, х*р*нг* оруулалт Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: IR813 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0

Олон улсын худалдааны орчин �еийн онолын сургууль, олон улсын худалдааны бодлого, олон улсын худалдааны ажилбар, олон улсын худалдааны *рг*жилт, олон улсын худалдааны хэлбэр��д, б�тээгдэх��ний б�тцийн **рчл*лт, е-коммерсе, т��ний эрхз�йн зохицуулалт, худалдааны бодлого, тарифын болон тарифын бус зохицуулалт, валютын ханшны хэлбэлзэл, т��ний актив, пассив н*л**, олон улсын худалдааны б�тэц, газарз�йн детерминизм, олон улсын худалдааны дэд б�тэц, тээвэрлэлт, худалдааны тэнцэл, худалдаа, х*р*нг* оруулалтыг х*нг*вчл*х нь, ч*л**т худалдааны хэлэлцээ ба ч*л**т б�с, ДХБ-ын олон талт хэлэлцээ: Дохагийн �е шат, х*гжиж буй орнуудын эрх ашиг ба ЮНКТАД-ын �йл ажиллагаа, �йлчилгээний худалдаа, оюуны *мч, дэлхийн зах зээлийн конъюнктур, б�тээгдэх��ний амьдралын м*чл*г (life cycle of product), худалдаа, х*р*нг* оруулалтын эрхз�йн орчин, Олон улсын худалдааны танхимийн �йл ажиллагаа-ICC, эрхз�йн зохицуулалт, НAБ-ын олон улсын худалдааны комисс-UNCITRAL, “Бараа худалдах, худалдан авах тухай олон улсын Венийн конвенци, х*р*нгийн олон улсын шилжилт х*д*лг**н, т��ний б�тэц, хэлбэр��д, шинж чанар, Aндэстэн дамнасан копорациуд, Олон улсын худалдааны gravity-ын загвар, худалдааны хориг, х*р*нг* оруулалтын санх��жилт, уул уурхайн салбарын х*р*нг* оруулалт, ил тод байдлын санаачилга, байгаль орчны н*х*н сэргээлт, тэнцвэртэй ба тогтвортой х*гжил, жижиг бизнес, Монгол Улсын гадаад худалдааны тэнцэл, х*р*нг* оруулалтын бодлогын тулгамдсан асуудлууд.

Õè÷ýýëèéí íýð: Олон улсын х�м��нлэгийн харилцааны тулгамдсан асуудал

Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: IR829 Õè÷ýýëèéí êðåäèò: 2.0 Олон улсын х�м��нлэгийн харилцааны эрхз�йн зохицуулалт. Урдчилан сэргийлэх дипломат ажиллагаа, онцгой байдал ба хямралын менежмент, Глобал сорилтууд, т��ний б�рэлдэх��н, цаг уурын **рчл*лт, ядуурал, тэгш бус байдал, санх��-эдийн засгийн хямрал, х�нсний хямрал, усны хомсдол, эрчим х�чний аюулг�й байдал, шилжилт х*д*лг**н, х�н амын *с*лт, демографын шилжилт ба **рчл*лт, хотжилт, х�н амын нягтрал, б�х нийтийн эр��л мэнд ба шинэ *вчний цар тахал, халдвар, байгалийн гамшиг, экологийн с�йрэл, дайн, зэвсэгт м*рг*лд**н ба д�рвэгсэдийн асуудал, олон улсын х�м��нлэгийн тусламжийн ач холбогдол ба ш��мжлэл. Олон улсын энхийг сахиулах ажиллагаа. Олон улсын х�м��нлэгийн менежмент, НAБ, Их г�рн��д, Олон улсын улаан загалмай, улаан хавирган сар нийгэмлэг, amnesty international байгууллагын �йл ажиллагаа.

46

ÄÎÊÒÎÐÀÍÒÓÓÄÀÄ ÑÀÍÀË ÁÎËÃÎÕ ÑÓÄÀËÃÀÀÍÛ ÀÑÓÓÄËÓÓÄ

ÃÀÄÀÀÄ ÁÎÄËÎÃÎ, ÀÞÓËÃ¯É ÁÀÉÄËÛÃ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÀÃÆÓÓËÀÕ ÍÜ

1. Ñóäàëãàà õèéõ çàéëøã¿é ¿íäýñëýë:

Ãàäààä õàðèëöàà, àþóëã¿é áàéäëûã ýäèéí çàñàãæóóëàõ íü ýäèéí çàñãèéí

äèïëîìàò àæèëëàãààíû ñàëøã¿é á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã, ¿íäñýí àñóóäàë áºãººä îëîí

óëñûí ýäèéí çàñàã, óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààíä õàðüöàíãóé áàãà ñóäëàãäñàí, ýíý

óòãààðàà Ìîíãîë Óëñàä ñóäàëãààíû øèíýõýí ÷èãëýë áîëíî. Äýëõèéí ýäèéí

çàñàã äàÿàðøèæ, óëñ îðíóóäûí õàðèëöàí õàìààðàë óëàì á¿ð ã¿íçãèéð÷,

õºãæëèéí àñóóäàë òýðã¿¿í çýðýãò òàâèãäàõ áîëñîí îð÷èí ¿åèéí øàòàíä äèïëîìàò

àæèëëàãààíä îëîí óëñûí ýäèéí çàñãèéí õàðèëöàà, õî¸ð áîëîí îëîí òàëò ãýðýý

õýëýëöýý, äýëõèéí çàõ çýýë, êîíúþíêòóð, ýð÷èì õ¿÷, ò¿¿õèé ýäèéí ýõ ñóðâàëæ,

÷ºëººò õóäàëäàà, ìºíãº-âàëþòûí áîäëîãî, èíòåãðàöèéí ¿éë ÿâö, õºðºíãº,

ñàíõ¿¿, àæèëëàõ õ¿÷íèé øèëæèëò õºäºëãººí, îëîí óëñûí õóäàëäààíû ìàðãààí,

ìýäýýëèéí òåõíîëîãè, îëîí óëñûí ýäèéí çàñãèéí àþóëã¿é áàéäàë, ãëîáàë

àñóóäëóóä çàð÷ìûí øèíý ¿¿ðýã ã¿éöýòãýõ áîëîâ.

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçàð 2009 îíû 10 äóãààð ñàðä «Ìîíãîë Óëñûí

Ãàäààä õàðèëöààã ýäèéí çàñàãæóóëàõ õºòºëáºð» áàòàëñàí íü äýýðõ ¿éë ÿâöûã

õàðãàëçàí ¿çñýíèé áîäèò òóñãàë ìºí.

Ýä¿ãýý äýýðõ àñóóäëûí îíîë-øèíæëýõ óõààíû ¿íäýñëýëèéã áîëîâñðóóëàõ,

îëîí òàëò ñóäàëãààíä ñóóðèëñàí ä¿í øèíæèëãýý, ýðñäëèéí ¿íýëãýý õèéõ

çàéëøã¿é øààðäëàãà.

2. Ñóäàëãààíû çîðèëãî, çîðèëò:

«Ãàäààä õàðèëöàà, àþóëã¿é áàéäëûã ýäèéí çàñàãæóóëàõ íü: Ñóäàëãàà, ä¿í

øèíæèëãýý, ýðñäëèéí ¿íýëãýý» ñýäýâò ñóäàëãààíû çîðèëãî íü äýýðõ àñóóäëûí

îíîë-øèíæëýõ óõààíû ¿íäýñëýëèéã àõèñàí ò¿âøèíä áîëîâñðóóëàõ, îëîí òàëò

ñóäàëãààíä ñóóðèëñàí ä¿í øèíæèëãýý, ýðñäëèéí ¿íýëãýý õèéæ, ýíý ¿íäñýí äýýð

ãàäààä õàðèëöààíû àðãà õýðýãñëýýð ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéã äýìæèõ, ¿íäýñíèé

àþóëã¿é áàéäëûã ýäèéí çàñãèéí àðãà õýðýãñëýýð õàíãàõàä òóñ äºõºì ¿ç¿¿ëýõýä

îðøèíî. ÄÍÁ-èé ºñºëòºä ãàäààä áîäëîãî, äèïëîìàò àæèëëàãààíû îðóóëàõ õóâü

íýìðèéã òóóøòýé íýìýãä¿¿ëæ, øóóä áîëîí øóóä áóñ ¿éë÷ëýëòýé áîëãîõ ÿâäàë

÷óõàë áàéãàà áèëýý. Äýýðõ çîðèëãûí õ¿ðýýíä: Îð÷èí ¿åèéí ýäèéí çàñãèéí

äèïëîìàò àæèëëàãààíû òóëãàìäñàí àñóóäëûã ñóäàëæ, ä¿í øèíæèëãýý õèéõ, õî¸ð

õºðø áîëîí «ãóðàâäàã÷ õºðø», ãóðâàí õºðøèéí õàìòûí àæèëëàãààíû ýäèéí

çàñãèéí äèïëîìàò àæèëëàãààíä ñóäàëãàà ä¿í øèíæèëãýý õèéõ, ÷ºëººò

õóäàëäààíû õýëýëöýýðèéí äàâóó áîëîí ñóë òàëûã ñóäàëãààã ã¿íçãèéð¿¿ëýõ,

ãóðâàí õºðøèéí ýäèéí çàñãèéí êîðèäîð áàéãóóëàõ, òîðãîíû èõ çàìûí ìåãà òºñºë,

ãàäààä õàðèëöàà, àþóëã¿é áàéäëûã ýäèéí çàñàãæóóëàõ íü Ìîíãîë Óëñûí

¿íäýñíèé ÿçãóóð ýðõ àøãèéã äýýäëýñýí, îëîí òóëãóóðò, íýýëòòýé, áèå äààñàí

ãàäààä áîäëîãûí ñàëøã¿é á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã ìºíèé õóâüä øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë

ÿâöûí îíîë-øèíæëýõ óõààíû ¿íäñèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ, ýäèéí çàñãèéí

47

ãàäààä õàðèëöàà, õàìòûí àæèëëàãàà, ýäèéí çàñãèéí àþóëã¿é áàéäàëä çàäëàí

øèíæèëãýý õèéæ, ¿íýëãýý õèéõ ýäãýýð áîëíî.

3. Ñóäàëãààíû àæëûí ñóäëàãäàõóóí:

Îð÷èí ¿åèéí ýäèéí çàñãèéí äèïëîìàò àæèëëàãààíû òóëãàìäñàí àñóóäëóóä,

îíîë, ãåîïîëèòèê, ãåîýäèéí çàñãèéí áîäëîãî, äýëõèéí çàõ çýýëèéí îð÷èí,

õàíäëàãà, êîíúþíêòóð, íºëººëæ áóé õ¿÷èí ç¿éëñ, Ìîíãîë Óëñûí ãàäààä

õàðèëöààã ýäèéí çàñàãæóóëàõ, õàðèëöàà, õàìòûí àæèëëàãààòàé ñ¿áüåêò¿¿ä, õî¸ð

õºðø áîëîí «ãóðàâäàã÷ õºðø»-èéí ãåîïîëèòèê, ãóðâàí õºðøèéí õàìòûí

àæèëëàãàà, ãåîýäèéí ýäèéí çàñãèéí áîäëîãî, èõ ã¿ðí¿¿äèéí Ìîíãîë äàõü ýäèéí

çàñãèéí áîäèò àøèã ñîíèðõëûí òýíöâýðæ¿¿ëýëò, ñóäàëãàà, ä¿í øèíæèëãýý

ýðñäëèéí ¿íýëãýý ýäãýýð áîëíî.

4. Ñýäâèéí ñóäëàãäñàí áàéäàë:

2009 îíû 10 äóãààð ñàðä Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçàð «Ìîíãîë Óëñûí

ãàäààä õàðèëöààã ýäèéí çàñàãæóóëàõ» ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºð áàòëàí

ãàðãàñàí íü äóðäñàí àñóóäàëä àíõààðëàà õàíäóóëñàí àëõàì áàéâ. Ýíý õºòºëáºð

2012 îíä äóòóó õýðýãæýýä äóóññàí. Òèéìýýñ ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºðèéã

ºðãºæ¿¿ëæ, îíîë-øèíæëýõ óõààíû ¿íäýñëýëòýé èæ á¿ðýí ñóäàëãààíû ÷èãëýë

áîëãîí äýâø¿¿ëýí òàâèõ øààðäëàãàòàé.

5. Ñóäàëãààíû îíîë-àðãàç¿é:

Õ¿÷íèé òýíöâýðèéí îíîë, àøèã ñîíèðõëûí òýíöâýðèéí îíîë, àþóëã¿é

áàéäëûí ¿çýë áàðèìòëàëûí øèíý ÷èã õàíäëàãà, Îëîí óëñûí õàðèëöààíû àõèñàí

ò¿âøèé ñóäàëãààíû àðãàç¿é íü óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààíû êàòåãîðèóäàä

òóëãóóðëàíà. Êàòåãîðè (category) áóþó (àé) íü ¿íýí áàéäàë áîëîí îëîí óëñûí

õàðèëöààíû òàíèí ìýäýõ¿éí ¿çýãäýë, þìñûí õàìãèéí åðºíõèé, õàìãèéí ãîë

øèíæ, òàë, õàðèëöààã òóñãàñàí ¿íäñýí îéëãîëòûã èëýðõèéëíý. Ýíý íü àñóóäëûã

ñèñòåì÷ëýõýä íýí ÷óõàë. Äàðààõ êàòåãîðèóäûã äóðäàæ áîëíî. ¯¿íä:

1. Special, Generally and Specially,

2. Quantitative and Qualitative

3. Contents and forms

4. Essence and Visible

5. Casus foederis and Consequently

6. Inevitably and Unintentionally

7. Possibility and Reality ýäãýýð áîëíî.

6. Ñýäýâò ñóäàëãààíû àæëûí øèíýëýã òàë, à÷ õîëáîãäîë: “Ãàäààä õàðèëöàà, àþóëã¿é áàéäëûã ýäèéí çàñàãæóóëàõ íü: Ñóäàëãàà, ä¿í

øèíæèëãýý, ýðñäëèéí ¿íýëãýý” ñýäýâò ñóäàëãàà íü äóðäñàí àñóóäëûã îëîí

óëñûí ýäèéí çàñãèéí îíîë, ãåîýäèéí çàñãèéí ïîëèòèê, óëñ òºðèéí øèíæëýõ

óõààíû àõèñàí ò¿âøèíä àíõ óäàà èæ á¿ðýí øèíæòýé ñóäàëæ, íýãòãýí ä¿ãíýæ,

ýðñäëèéí ¿íýëãýý õèéæ áàéãàà íü íýí øèíýëýã òàë áîëíî. Ýíý ñóäàëãàà íü

á¿õýëäýý Ìîíãîë Óëñûí ýäèéí çàñãèéí ãàäààä õàðèëöààíû ¿ð àøãèéã

äýýøë¿¿ëýõ, ÄÍÁ-íû ºñºëòèéã óðãàøëóóëàõ, ¿íäýñíèé àþóëã¿é áàéäëûã ýäèéí

48

çàñãèéí àðãà õýðýãñëýýð õàíãàõ ÷èãëýëä øóóä áîëîí øóóä áóñ äýì ¿ç¿¿ëíý.

Ãàäààä óëñ òºðèéí õàðèëöàà, õóäàëäàà-ýäèéí çàñãèéí õàðèëöàà, õàìòûí

àæèëëàãààíû íýãäìýë áàéäàë, öîãö øèíæ, îëîí òóëãóóðò, ýðõ òýãø, õàðèëöàí

àøèãòàé, èë òîä çàð÷ìèéã õàäãàëàõ, ãàäààä îðíóóäûí Ìîíãîë äàõü ýäèéí çàñãèéí

áîäèò àøèã ñîíèðõëûã òýíöâýðæ¿¿ëýõ áîäëîãîä ä¿í øèíæèëãýý õèéæ, ¿íýëãýý

õèéæ áóé íü øèíýëýã òàë áîëíî. Äýýðõ íü ñóäàëãààíû øèíýõýí ÷èãëýë áºãººä

¿¿ãýýðýý øèíý ìýäëýãèéã áóé áîëãîæ, øèíæëýõ óõààíû õºãæèëä çîõèõ õóâü íýìýð

îðóóëæ áóé õýðýã ãýæ ¿çýæ áàéíà.

Ìîíãîë Óëñûí ¿íäýñíèé àþóëã¿é áàéäëûã óëñ òºð-äèïëîìàò, ýäèéí çàñãèéí

àðãààð õàíãàõ, øèéäâýð ãàðãàõ á¿õ ò¿âøèíä ãàäààä áîäëîãûí íýãäìýë áàéäàë,

çàëãàìæ øèíæ ÷àíàðûã õàíãàõ, èõ, äýýä ñóðãóóëèéí îþóòíóóä, íèéò èðãýä áîëîí

ãàäààäàä óëñ òºð-øèíæëýõ óõààíû íýãäñýí îéëãîëò òºëºâø¿¿ëýõýä ¿ëýìæ à÷

õîëáîãäîëòîé áîëíî.

7. Ñóäàëãààíû àæëûí õýëýëö¿¿ëýã, ¿ð ä¿í:

Ýðäýì øèíæèëãýýíèé èõ ñåìèíàð íýã óäàà çîõèîí áàéãóóëæ, ñóäëàà÷

ýðäýìòäèéí íýã ñýäýâò õàìòûí á¿òýýë õýâëýí ãàðãàõ, õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãóóäàä

õ¿ðã¿¿ëýõ, õóäàëäààíä ãàðãàõ ýäãýýð áîëíî. Ýðñäëèéí ¿íýëãýý ãàðãàõ, õàìòûí

àæèëëàãààíû õóäàëäààíû òàòàëöëèéí çàãâàð áóé áîëãîõ, áîëîìæ, øèíý ãàðö,

øèéäëèéã òîäîðõîéëîõ, íºëººëëèéí ¿íýëãýý, õ¿÷èí ç¿éëñèéí ¿íýëãýýã

òîäîðõîéëîõ ýäãýýð áîëíî.

49

Эрдмийн з�вл�лийн

2016 оны 03 дугаар сарын 11-ний �дрийн

хурлаар нэмэлт, ��рчл�лт оруулав.

ÌÀÃÈÑÒÐ, ÄÎÊÒÎÐ (Ph.D)-ÛÍ ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÆÓÐÀÌ

Нэг. НИЙТЛЭГ 4НДЭСЛЭЛ 1.1. Дээд боловсролын тухай хууль, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын

2014 оны A/370 тоот тушаалаар баталсан “Магистр, докторын сургалт эрхлэх нийтлэг журам”-ыг �ндэслэн Х�м��нлэгийн Ухааны Их Сургууль (цаашид ХИС гэнэ)-ийн магистр, докторын сургалтыг зохион байгуулж явуулахад энэх�� журмыг баримтална.

1.2. Магистр, докторын боловсролын агуулга нь шинжлэх ухаан, технологи, нийгэм х�м��нлэгийн тодорхой чиглэлээр сургалт, эрдэм шинжилгээ �йлчилгээний салбарт олон улсын стандартын *нд*р т*вшинд ажиллахад шаардагдах мэдлэг, чадвар, дадал судалгааны арга з�йг эзэмш��лэхэд чиглэнэ.

1.3. Магистрын сургалтын гол зорилго нь шинжлэх ухааны тодорхой чиглэлээр судалгаа хийж буй бакалаврыг элс��лэн судалгааны арга з�й эзэмш��лж магистрын зэрэг олгох т�вшинд бэлтгэхэд оршино.

1.4. Докторын сургалтын гол зорилго нь магистрын зэрэгтэй, мэргэжлийн дагуу амжилттай ажиллаж сургалт, эрдэм шинжилгээний чиглэлээр тодорхой б�тээл туурвисан, онолын *нд*р мэдлэг, чадвартай х�м��сийг элс��лэн ахисан т�вшний сургалтанд хамруулж шинжлэх ухааны аль нэг салбарын тодорхой асуудлын х�рээнд (нэг сэдэвт) судалгааны ажил хийлгэж, шинжлэх ухаан, технологийн салбарт бодитой хувь нэмэр оруулах судлаач болгон т*л*вш��лэхэд оршино.

1.5. Магистр, докторын сургалтын журмыг ХИС-ийн Эрдмийн з*вл*л**р хэлэлцэж, сургуулийн захирал батлана.

Хоёр. УДИРДЛАГА ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ

2.1. ХИС-ийн салбар сургууль, мэргэжлийн тэнхим нь магистр, докторын сургалтын �йл ажиллагааг бие даан эрхэлж, �йл ажиллагаанд хяналт тавих, нэгдсэн шалгалт болон магистр, докторын ажлын хамгаалалтыг зохион байгуулах, холбогдох мэдээллийг ХИС-ийн удирдлагын мэдээллийн системд оруулах ��рэгтэй.

2.2. Магистр, докторын ажлыг хамгаалалтад оруулах з*вш**р*л *г*х �йл ажиллагааг ХИС-ийн захирлын тушаалаар шийдвэрлэнэ.

2.3. Магистр, докторын мэргэжлийн х*т*лб*рийн хэрэгжилтийн чанар, �р д�нг тооцох ажлыг ХИС-ийн х*т*лб*рийн хороо хариуцна.

2.4. Сургалтын х*т*лб*рийг д��ргэж сургуулиас тогтоосон голч д�нгийн шаардлага хангасан, магистр, докторын ажлаа амжилттай хамгаалан, тухайн ажлаа хянан засварлаж, эцэслэн холбогдох этгээдэд х�лээлгэн *гс*н

50

болон сургуулийн бусад шаардлагыг хангасан магистрант, докторантад захирлын тушаалаар магистр, докторын зэрэг олгохоор шийдвэрлэнэ.

2.5. Тэнхим нь магистр, докторын х*т*лб*р хариуцсан з*вл*х багштай байна.

Гурав. МАГИСТР, ДОКТОРЫН СУРГАЛТ

А. Eр*нхий з�йл 3.1. ХИС-ийн салбар сургууль, мэргэжлийн тэнхим нь магистр, докторын

сургалтыг хариуцан, сургалтын зохион байгуулалт, чанарт хяналт тавина. 3.2. Магистр, докторын сургалтыг батлагдсан мэргэжлийн х*т*лб*р, сургалтын

т*л*вл*г**, хичээлийн х*т*лб*рийн дагуу явуулна. Сургалтын т*л*вл*г**г боловсролын асуудал эрхэлсэн т*рийн захиргааны т*в байгууллагын з*вш**рлийг �ндэслэн их сургуулийн захирал батална.

3.3. Сургалтын хугацаа суралцах хэлбэр нь Дээд боловсролын тухай хуулийн 10-р з�йлд заасан х�рээнд хэрэгжинэ.

3.4. Сургалтын хичээлийн жил нь хоёр улиралтай, улирал тус б�р нь хичээлийн 10 долоо хоног, шалгалтын 1 долоо хоногтой байна. Хичээлийн жилийн улирал 10-р сарын 01 ба 2-р сарын 01 нээс эхэлнэ. Эчнээ магистрант жилд 1 удаа 45 хоногоор, эчнээ докторант 2 удаа 21 хоногоор цугларч хичээллэнэ. A�нд: жил б�р магистрантын цугларалт 1-р сарын 5 нээс эхэлнэ. Эчнээ докторантын цугларалт 1-р сарын эхний долоо хоногт, дараагийнх нь 6-р сарын 01 нээс тус тус эхэлнэ.

3.5. Магистрант, докторант нар элссэнээс хойш нэг сарын дотор сургалтын гэрээ, сурах т*л*вл*г**г** зохион баталгаажуулж, тухайн хичээлийн жилийн сургалтын т*лб*р** т*лс*н байна.

3.6. Магистрант, докторант нь б�лэг б�рдээг�й �ед удирдагчтайгаа з*вл*н ганцаарчилсан сургах т*л*вл*г** хийж, салбарын эрхлэгчээр хянуулан ХИС-ийн захирлаар батлуулж, м*рд*ж болно. Т*л*вл*г**нд** ер*нхий болон мэргэжлийн хичээл��дийг судлах, диссертацийн сэдвийн чиглэлийг тогтоох, судалгааны семинарт оролцох, сэдэвтэйгээ холбоотой судалгааны ажил хийх талаар улирал б�рээр тодорхой тусгана.

3.7. Сургалтын т*л*вл*г**ний агуулгыг б�рэн биел��лж б�х шалгалтуудаа С (голч оноо 70)-ээс доошг�й �нэлгээ авсан магистрант дипломын ажил, мэргэжлийн б�х шалгалтанд В (голч оноо 80)-ээс доошг�й �нэлгээ авсан докторант диссертаци бичиж хамгаалах эрхтэй байна.

3.8. Aнэлгээ нь зохих хэмжээнд х�рээг�й магистрант, докторант 2-оос ил��г�й шалгалтаа нэг удаа дахин *гч болно. Шалгалт *г*х зарчим нь *мн*хийн адил байна.

3.9. Сонгон суралцах хичээлийг бие даан судалж, хичээлийн агуулгын зарим хэсгийг удирдагчийнхаа семинарт илтгэх, хэсэг б�лгээр хувааж шалгалт *г*х хэлбэрээр кредитээ тооцуулахыг з*вш**рн*.

3.10. Магадлан итгэмжлэгдсэн бусад их сургуулиас магистрант 4 кредит, докторант 6 кредит цуглуулж болно. Энэ талаар суралцагчийн сурах т*л*вл*г**г анх батлахад тусгана.

51

3.11. Докторант, магистрант нь суралцах хугацаандаа ХИС-ийн дотоод журмын х�рээнд номын сан, компьютерийн болон эрдэм шинжилгээний лаборатори, интернет т*вийг ашиглана.

Б. Магистрын сургалт 3.12. Бакалаврын т�вшний агуулга дээр нэмж 30-аас доошг�й кредитийг

магистрын т�вшний сургалтын агуулгаар судлуулсан байна. 3.13. Магистрын сургалт *д*р, эчнээ, эрчимт; докторын сургалт *д*р, эчнээ,

экстернат хэлбэртэй байна. 3.14. Магистрын сургалт нь судалгаа шинжилгээний болон мэргэжлийн

чиглэлээр ахисан т�вшинд мэргэш��лэх гэсэн хоёр чиглэлтэй байна. 3.15. Магистрын сургалтын х*т*лб*р нь мэргэжлийн онцлогуудыг агуулах б*г**д

БСШУ-ны сайдын А/370 тоот тушаалаар батлагдсан “Магистр, докторын сургалт эрхлэх нийтлэг журам”-ын 2-р з�йлийг баримтлан боловсруулагдсан байна.

3.16. Магистрант нийт судлах багц цагийн 20 багц цагийг судалсны дараа гадаад хэлний шалгалт *гн*.

3.17. Магистрант нь магистрын ажил бичихг�йгээр мэргэжлийн суурь болон мэргэш��лэх хичээлээс 10 багц цаг сонгон судалж, нэгдсэн шалгалт *гч болно. Энэ тохиолдолд нэгдсэн шалгалтад багц цаг тооцохг�й.

3.18. Магистрын сургалтанд суралцах хугацаандаа **рийн судалгааны чиглэлээр ШУА х�лээн з*вш**рс*н эрдэм шинжилгээний сэтг��л, бусад хэвлэлд 2-оос доошг�й эрдэм шинжилгээний б�тээл хэвл��лсэн байна.

3.19. Магистрын ажил бичээг�й т*гс*гчдийн х*т*лб*р д��ргэснийг баталгаажуулах нэгдсэн шалгалт *гн*. Нэгдсэн шалгалтыг х*т*лб*рийг хариуцсан нэгж зохион байгуулах б*г**д шалгалтын журмыг ХИС-ийн захирлын тушаалаар баталгаажуулна.

3.20. Магистрант нь бие даасан судалгааны ажил г�йцэтгэн магистрын ажил бичиж, “Магистрын ажил хамгаалуулах з*вл*л”-д хамгаална.

В. Докторын сургалт 3.21. Докторын *д*р ба эчнээ сургалт нь *мн*х т�вшний кредит дээр нэмж

судлах 60-аас доошг�й кредит цагийн докторын вшний сургалтад хамаарах сургалт, судалгааны ажлаас тогтоно. Харин экстернат хэлбэрээр суралцагчид нь х*т*лб*рийн агуулгыг бие даан судалж, шалгалтаа *гс*н н*хц*лд докторын зэрэг горилох б�тээлээ хамгаалах боломжтой болно.

3.22. Докторын сургалтын х*т*лб*р нь мэргэжлийн онцлогуудыг агуулах б*г**д БСШУ-ны сайдын А/370 тоот тушаалаар батлагдсан “Магистр, докторын сургалт эрхлэх нийтлэг журам”-ын 2-р з�йлийг баримтлан боловсруулагдсан байна.

3.23. Докторын сургалтанд суралцах хугацаандаа **рийн судалгааны чиглэлээр ШУА х�лээн з*вш**рс*н эрдэм шинжилгээний сэтг��л, бусад хэвлэлд 3–аас доошг�й эрдэм шинжилгээний б�тээл хэвл��лсэн байна. Тайлбар: Сонинд бичсэн *г��ллийг эрдэм шинжилгээний б�тээлд тооцохг�й. Магистрант, докторантын эрдэм шинжилгээний б�тээлээ

52

нийтл��лэхэд х�лээн з*вш**р*х сэтг��лийн жагсаалтыг сургуулиас гаргасан байна.

3.24. Экстернат хэлбэрээр суралцаж буй докторантын сонгон суралцах хичээлийн 18, эчнээ докторантын 6 кредитийг т��ний хэвлэн нийтл��лсэн б�тээл��дээр орлуулан �нэлэх зарчим баримтална. Эдгээр б�тээлд:

А) Сэдэвтэй холбоотой эрдэм шинжилгээний *г��лэл Б) ЕБДС-ийн сурах бичиг В) Их дээд сургуулийн сурах бичиг, гарын авлага Г) монографи, ном

3.25. Экстернат докторантын б�тээл нь 18 кредитийг т*л**л*х**р бол �лдсэн кредитийг сонгон суралцах х*т*лб*р**р нэмж тооцуулна.

3.26. Докторант сургалтын хэлбэрээс �л хамааран их сургуулийн сургалтын ажилд оролцох, хичээл заах, судалгааны т*с*лд ажиллахыг дэмжинэ.

3.27. Хичээлийн жилийн сургалт судалгааны ажлын т*л*вл*г** б�рэн биел��лсэн докторантыг салбарын саналыг �ндэслэн ХИС-ийн захирлын захирамжаар дараах шатны сургалтанд дэвш��лнэ. Дараах шатны сургалтанд дэвш��лэхэд докторантын сэдвийн реферат хамгаалсан байдал, семинарт оролцсон байдал, сонгон суралцах хичээлээр бичсэн рефератуудын талаархи удирдагчийн �нэлгээ болон судалгааны ажлын �р д�н, идэвхийг голлон харгалзана. Сурах т*л*вл*г**г** биел��лээг�й докторантыг давтан сургана.

3.28. Докторант сургалттай холбоотой б�х кредитээ 4 жилд цуглуулсан боловч судалгааны ажлын 12 кредитээ биел��лж амжааг�й бол т��нд ХИС-ийн докторын �ндсэн сургалт дуусгасан тухай магадлагаа олгоно. Докторантын сургалтын кредит уг хичээлийг �зэж шалгалт *гс*н *др**с хойш 5 жил х�чинтэй ба энэ хугацаанд докторант эрдэм шинжилгээний кредитээ г�йцээн, диссертациа бичиж докторын зэрэг хамгаалахыг з*вш**рн*.

3.29. Докторант докторын ажлаа эхл��лэхийн *мн* нэгдсэн шалтгалт *гс*н байна.

3.30. Докторант нь бие даан г�йцэтгэсэн судалгааны ажлын �р д�нг эмхтгэн докторын ажил /диссертаци/ бичиж, “Докторын ажил хамгаалуулах з*вл*л”-д хамгаална.

Д*р*в. ГАДААД ХЭЛНИЙ БОЛОН НЭГДСЭН ШАЛТГАЛТ

А. Гадаад хэлний шалгалт 4.1. Магистрант нь сургалтын х*т*лб*рт тусгагдсан нийт хичээлийн гуравны

хоёрыг судалж д��ргэсний дараа гадаад хэлний шалгалт *гн*. 4.2. Магистр, докторын алба (МДА) гадаад хэлний нэгдсэн шалгалт авах тухай

нэг сарын *мн* зарлах ба шалгалтад орох магистрантуудын б�ртгэл гаргаж, шалгалтын бэлтгэл ажлыг зохион байгуулж, нэгдсэн удирдлагаар хангаж ажиллана. Магистрантаас авах гадаад хэлний нэгдсэн шалгалтыг улирал б�рт нэг удаа зохион байгуулна.

4.3. Магистрантын гадаад хэлний нэгдсэн шалгалтыг англи болон болон т�гээмэл 3-н гадаад хэлээр магистр ба т��нээс дээш зэрэгтэй 3-аас

53

доошг�й гиш��нтэй комисс холбогдох удирдамжийн дагуу зохион байгуулж авна.

4.4. Гадаад хэлний нэгдсэн шалгалтын хэлний чиглэл, комиссийн б�рэлдэх��н болон шалгалт авах удирдамжийг тухайн хичээлийн жилд ХИС-ийн Захирлын тушаалаар батална.

4.5. Гадаад хэлний шалгалтыг амжилттай *гс*н байх нь магистрын зэрэг олгох нэг болзол болно. Гадаад хэлний шалгалтад хангалтг�й д�н авсан магистрант ХИС-ийн Захирлын тушаалын дагуу тухайн улирлын шалгалтын хугацаанаас *мн* дахин 1 удаа шалгалт *гч болно. Дахин шалгалтын гарах зардлыг суралцагч **р** хариуцна. Гадаад хэлний шалгалт нь магистрын сургалтын агуулга, багтаамжид кредитээр тооцогдохг�й.

4.6. Магистрант нь олон улсад х�лээн з*вш**р*гдс*н гадаад хэлний шалгалтын х�чин т*г*лд*р гэрчилгээтэй бол уг гэрчилгээнд тавигдсан д�нг �ндэслэн магистрантын гадаад хэлний шалгалтыг шууд д�йц��лэн тооцох асуудлыг шалгалтын комисс шийдвэрлэнэ.

4.7. Магистрант нь англи болон т�гээмэл 3-н гадаад хэл дээр *г��лэл туурвин хэвл��лсэн тохиолдолд магистрантын гадаад хэлний шалгалтыг шууд д�йц��лэн тооцно.

4.8. Шалгалтын комисст орж, магистрантаас гадаад хэлний шалгалт авсан багшийн ажилласан цаг нь тухайн багшийн сургалтын ажлын жилийн ноогдлын г�йцэтгэлд тооцогдохг�й б*г**д шалгалт авсан цагийн х*лсийг “ХИС-ИЙН ЭРДЭМТЭН БАГШ НАРЫН СУРГАЛТ, ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭ-АРГА ЗAЙН БОЛОН БУСАД АЖЛЫН АЧААЛЛЫГ ТООЦОХОД БАРИМТЛАХ ЖУРАМ”-ын 23-р з�йлийн дагуу бодож олгоно.

4.9. Комисс гадаад хэлний шалгалтын д�н, шалгалт авсан тухай протоколыг холбогдох материалын хамт МДА-нд х�лээлгэн *гн*.

4.10. Гадаад хэлний шалгалтын �нэлгээ нь магистрантын нийт суралцсан хичээлийн д�нгийн хамт магистрын зэргийн дипломын хавсралтад бичигдэнэ.

Б. Магистрантын мэргэжлийн нэгдсэн шалтгалт 4.11. Магистрантаас суралцаж буй мэргэжлийн чиглэлээр онолын мэдлэг

эзэмшсэн байдалд �нэлэлт *г*х зорилгоор сургалтын нэгдсэн хуанлид заасан хугацааны дагуу мэргэжлийн нэгдсэн шалгалт авна. Магистрантаас авах мэргэжлийн нэгдсэн шалгалтыг улирал б�рт нэг удаа зохион байгуулна.

4.12. Магистрын диломын ажил бичээг�й т*гс*гчдийн х*т*лб*р д��ргэснийг баталгаажуулах мэргэжлийн нэгдсэн шалгалтад орох магистрант нь мэргэжлийн х*т*лб*рт тусгагдсан нийт хичээлийг б�рэн судалж д��ргэсэн байх шаадрлагатай.

4.13. Мэргэжлийн нэгдсэн шалгалт авах �йл ажиллагааг тухайн чиглэлээр магистрын зэрэг хамгаалуулах з*вл*л хариуцах б*г**д нэгдсэн шалгалтад МДА хяналт тавин ажиллана.

4.14. Тухайн мэргэжлийн чиглэлийн магистрын зэрэг хамгаалуулах з*вл*л нь нэгдсэн шалгалтын комиссыг тодорхойлж, шалгалтын сэдэв, материалыг

54

баталж, докторантаас мэргэжлийн нэгдсэн шалгалтыг холбогдох удирдамжийн дагуу авах ажлыг хариуцан зохион байгуулна.

4.15. Мэргэжлийн нэгдсэн шалгалт авсан профессор багш нарын ажилласан цаг нь тухайн багшийн сургалтын ажлын жилийн ноогдлын г�йцэтгэлд тооцогдохг�й б*г**д шалгалт авсан цагийн х*лсийг “ХИС-ИЙН ЭРДЭМТЭН БАГШ НАРЫН СУРГАЛТ, ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭ-АРГА ЗAЙН БОЛОН БУСАД АЖЛЫН АЧААЛЛЫГ ТООЦОХОД БАРИМТЛАХ ЖУРАМ”-ын 23-р з�йлийн дагуу бодож олгоно.

4.16. Мэргэжлийн нэгдсэн шалгалтад ороог�й магистрантаас тухайн улиралд шалгалтыг н*х*н авахг�й б*г**д дараагийн улирлын шалгалтад орохыг з*вш**рн*.

4.17. Мэргэжлийн нэгдсэн шалтгалтад амжилтг�й д�н �з��лсэн тохиолдолд дахин нэгдсэн шалгалтад орох боломжтой б*г**д шалгалтын зардлыг тухайн хичээлийн жилд ХИС-ийн захирлын тушаалаар шийдвэрлэнэ.

4.18. Магистрант мэргэжлийн нэгдсэн шалгалтыг амжилттай *гс*н байх нь магистрын зэрэг олгох нэг болзол болно.

4.19. Шалгалтын комисс мэргэжлийн нэгдсэн шалгалтын д�н, шалгалт авсан тухай протоколыг холбогдох материалын хамт МДА-нд х�лээлгэн *гн*.

4.20. Мэргэжлийн шалгалтын �нэлгээ нь магистрантын нийт суралцсан хичээлийн д�нгийн хамт магистрын зэргийн дипломын хавсралтад бичигдэнэ.

В. Докторантын мэргэжлийн нэгдсэн шалгалт 4.21. Докторантаас суралцаж буй мэргэжлийн чиглэлээр онолын мэдлэг

эзэмшсэн байдалд �нэлэлт *г*х зорилгоор сургалтын нэгдсэн хуанлид заасан хугацааны дагуу мэргэжлийн нэгдсэн шалгалт авна. Докторантаас авах мэргэжлийн нэгдсэн шалгалтыг улирал б�рт нэг удаа зохион байгуулна.

4.22. Мэргэжлийн нэгдсэн шалгалтад орох докторант дараах шаардлагуудыг биел��лсэн байна. A�нд:

4.22.1. Сургалтын т*л*вл*г**нд заагдсан нийт хичээлийг б�рэн судалж д��ргэсэн

4.22.2. Онолын болон туршилт судалгааны ажлын 50-иас дээш хувийг г�йцэтгэсэн

4.22.3. Судалгааны ажлын �р д�нг харъяалах мэргэжлийн тэнхим, мэргэжлийн салбарын эрдэмтдийн хурлаар хэлэлц��лж дэмжигдсэн байна.

4.23. Мэргэжлийн нэгдсэн шалгалт авах �йл ажиллагааг профессорын баг хариуцах б*г**д нэгдсэн шалгалтад МДА хяналт тавин ажиллана.

4.24. МДА нь тухайн мэргэжлийн тэнхимтэй хамтран нэгдсэн шалгалтын комиссыг тодорхойлж, шалгалтын сэдэв, материалыг баталж, докторантаас мэргэжлийн нэгдсэн шалгалтыг холбогдох удирдамжийн дагуу авах ажлыг хариуцан зохион байгуулна.

4.25. Нэгдсэн шалгалт авсан профессор багш нарын ажилласан цаг нь тухайн багшийн сургалтын ажлын жилийн ноогдлын г�йцэтгэлд тооцогдохг�й б*г**д шалгалт авсан цагийн х*лсийг “ХИС-ИЙН ЭРДЭМТЭН БАГШ

55

НАРЫН СУРГАЛТ, ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭ-АРГА ЗAЙН БОЛОН БУСАД АЖЛЫН АЧААЛЛЫГ ТООЦОХОД БАРИМТЛАХ ЖУРАМ”-ын 23-р з�йлийн дагуу бодож олгоно.

4.26. Мэргэжлийн нэгдсэн шалгалтад ороог�й докторантаас шалгалт н*х*н авахг�й б*г**д дараагийн улирлын шалгалтад орохыг з*вш**рн*.

4.27. Мэргэжлийн нэгдсэн шалтгалтад амжилтг�й д�н �з��лсэн тохиолдолд дахин нэгдсэн шалгалтад орох боломжтой б*г**д шалгалтын зардлыг тухайн хичээлийн жилд ХИС-ийн захирлын тушаалаар шийдвэрлэнэ.

4.28. Докторант мэргэжлийн нэгдсэн шалгалтыг амжилттай *гс*н байх нь доктор(Ph.D)-ын зэрэг олгох нэг болзол болно.

4.29. Шалгалтын комисс мэргэжлийн нэгдсэн шалгалтын д�н, шалгалт авсан тухай протоколыг холбогдох материалын хамт МДА-нд х�лээлгэн *гн*.

4.30. Мэргэжлийн шалгалтын �нэлгээ нь докторантын нийт суралцсан хичээлийн д�нгийн хамт доктор(Ph.D)-ын зэргийн дипломын хавсралтад бичигдэнэ.

Тав. МАГИСТР, ДОКТОРЫН АЖЛЫН УДИРДАГЧ, БАГШ

5.1. Магистр, докторын сургалтын багш нь тухайн чиглэлээр боловсролын (Ph,D)-ын доктороос доошг�й зэрэгтэй байна.

5.2. Магистр, докторын сургалтын лектор багш нарт б�тээлийн ч*л** олгох, тэднийг эрдэм шинжилгээний т*с*лд ажиллуулах, мэргэшил дээшл��лэх зэргээр эрдэм шинжилгээний ажил эрхлэх идэвхи санаачлагыг дэмжинэ.

5.3. Магистрант, докторантын эрдэм шинжилгээний ажлын удирдагчаар (Ph,D) доктороос доошг�й зэрэгтэй, 5-аас доошг�й жил их, дээд сургуульд багшаар ажилласан, эрдэм шинжилгээний ажлын дадлага туршлагатай багшийг ажиллуулна. Гаднын байгууллагаас удирдагч сонгохоор бол тухайн чиглэлээр магистрантын болон докторантын удирдагчаар ажиллуулахдаа гаднын байгууллагаас нийт багшийн 30 х�ртэл хувийг гэрээлэн ажиллуулж болно.

5.4. Магистрын ажлын удирдагч нь дэд профессороос доошг�й орон тоон дээр ажилладаг, докторантын удирдагч нь нэг сэдэвт зохиол эсвэл их дээд сургуульд �зэх сурах бичиг, эрдэм шинжилгээний *г��ллийн аль нэгийг бичиж хэвл��лсэн байна. Хэрэв гадны эрдэмтдээс удирдагчаар томилох бол энэ болзлыг хангасан байхыг шаардана.

5.5. Магистрант, докторантын ажлын удирдагч багш нь тэдний судалгааны ажлын т*л*вл*г**г боловсруулах, судалгааны ажлыг удирдан чигл��лэх туршилт тавих, задлан шинжлэх, туршилтын д�н боловсруулах, *г��лэл бичих, илтгэл тавих зэрэгт з*вл*лг** *г*х, хяналт тавих ��рэг х�лээнэ.

5.6. Нэг багш тухайн хичээлийн жилд 5 х�ртэл магистрант, 3 х�ртэл докторантын ажлыг удирдахыг з*вш**рн*.

5.7. Магистр, докторын сургалтад багш нарт тухайн хичээлийн онцлог, х*д*лм*р зарцуулалтанд нийцсэн цалин х*лс *г*х, сургалтын цагийн ноогдлын х*нг*л*лт �з��лэх, судалгаа шинжилгээний ажил эрхлэх идэвхи санаачлагыг б�х талаар дэмжинэ.

56

Зургаа. МАГИСТРЫН ЗЭРЭГ ХАМГААЛАХ 6.1. А. Сургалтын х*т*лб*рийг б�рэн судлаж, сургалтын т*лб*р** т*лс*н

магистрантуудын дипломын ажлыг хамгаалуулах тухай ХИС-ийн захирлын тушаал гаргана. Б. Сургалтын кредитээ биел��лсэн боловч дипломын ажлаа хугацаандаа хийж дуусааг�й магистрантын хамгаалах хугацааг 0.5-1.0 жилээр сунгана. Энэ тохиолдолд шаардлагатай гэж �звэл судалгааны ажилтай холбогдох нэмэлт зардал т*л��лж болно.

6.2. Магистрын хамгаалалтад орох з*вш**рлийг хамгаалалтын *др**с ажлын 5 хоногийн *мн* МДА-наас бичгээр авч жинхэнэ хамгаалалтад орно.

6.3. Магистрын зэрэг горилж бичсэн дипломын ажил нь тухайн шинжлэх ухааны тодорхой асуудлыг г�нзгийр��лсэн судалгаа, туршилтыг онол арга з�йн зохих т�вшинд г�йцэтгэж, тодорхой сэдвээр бодит �ндэслэл, �р д�нд х�рсэн эрдэм шинжилгээний б�тээлийн т�вшинд бичигдсэн байх шаардлагатай.

6.4. Магистрын дипломын ажил нь 40-80 хуудас, Arial, 12-ын хэмжээтэй �сгийн шрифтээр, 1,5 м*р хоорондын зайтай, хэвлэмэл хуудас (А4)-ын хэмжээтэй цаасан дээр з��н талаас 3,5 см, баруун талаас 1,5 см, дээрээс 2,0 см, доороос 2,0 см-ийн зай авч бичнэ. Ажлын хураангуй (цаашид “хураангуй” гэнэ) нь А5–ын хэмжээтэй 12-20 хуудастай байна. Дипломын ажлын н��р хуудас нь Хавсралт №1-д заагдсаны дагуу бичигдэнэ.

6.5. Магистрын зэрэг горилсон дипломын ажлыг монгол хэлээр бичих ба хураангуйг англи хэлээр бичнэ. Хамгаалсан магистрын дипломын ажлын нэг хувийг сургуулийн номын сангийн эрдэм шинжилгээний гар бичмэлийн фондод б�ртгэн авч нийтэд ашиглуулна.

6.6. Магистрын дипломын ажил урьдчилсан хамгаалалтаар дамжина. 6.7. А. Урьдчилсан хамгаалалтын дараа магистрын зэрэг хамгаалах тухай

зарыг ХИС-ийн хэмжээнд тарааж, дипломын ажлыг салбар болон сургуулийн номын санд *гс*н байна. Зарлал гарснаас хойш хоёр долоо хоногоос багаг�й хугацааны дараа жинхэнэ хамгаалалтыг магистрын зэрэг хамгаалуулах з*вл*лийн хуралдаанаар хийлгэнэ. Магистрын дипломын ажлын хураангуйг жинхэнэ хамгаалалтаас 7 хоногийн *мн* хурлын гиш��дэд тараасан байна. Б. Магистрын дипломын ажлыг *рг*н ш��н хэлэлцэх зорилгоор хамгаалуулах з*вл*лийн хуралдаан \тусгай шийдвэр гарааг�й бол\ нээлттэй байна.

6.8. Магистрын зэрэг хамгаалуулах з*вл*лийг салбар сургууль болон тэнхимийн эрдэмтдээс б�рд��лнэ. Шаардлагатай тохиолдолд бусад их, дээд сургуулийн эрдэмтдийг урьж оролцуулж болно.

6.9. Магистрын зэрэг хамгаалуулах хурлыг докторын хамгаалалтын хуралдааны дэгийг баримтлан явуулна.

6.10. Магистрын дипломын ажилд *г*х з*вл*лийн гиш��дийн саналыг нууцаар хурааж, дундаж �нэлгээг гаргана. Санал хураах хуудсанд гиш��н б�р 100 х�ртэл оноо тавьж д�гнэх ба ингэхдээ дараах б�рэлдэх��н хэсэг, тэдгээрийн дундаж оноонд �ндэслэнэ. A�нд: онооны дээд хэмжээ дараах байдалтай байна:

57

1) Агуулга, шинжлэх ухааны т�вшин 20 оноо 2) Aр д�н, шинэлэг тал, онол, практикийн ач холбогдол 20 оноо 3) Эзэмшилт (илтгэсэн болон асуултанд хариулсан байдал)15 оноо 4) Ш��мжлэгчийн �нэлгээ 15 оноо 5) Удирдагчийн �нэлгээ 10 оноо 6) Хэл найруулга, эмхэлж цэгцэлсэн байдал 10 оноо 7) Судалгааны �р д�нгээ нийл��лсэн байдал 10 оноо

6.11. Тухайн шинжлэх ухааны салбарын онцлогоос хамаарч эдгээр онооны тодорхой харьцааг хамгаалуулах з*вл*лийн гиш��д хэлэлцэж, **рчл*н тогтоож болно.

6.12. Магистрын дипломын ажилд хамгаалуулах з*вл*лийн гиш��дийн *гс*н онооны дундаж 75-аас доошг�й байвал горилогчид магистрын зэрэг олгох тухай шийдвэр гаргана. Хамгаалуулах з*вл*лийн гиш��дийн *гс*н санал дунджаар оноолоход 75-аас доош боловч з*вл*лийн гиш��дийн 3\4 нь хангалттай гэж санал *гс*н бол амжилттай хамгаалсанд тооцно. Энэ хоёр �з��лэлтээр “ХАНГАЛТГYЙ” �нэлэлт авсан тохиолдолд зэрэг горилогч 2 жилийн дотор дахин нэг удаа хамгаалалтанд орох эрхтэй байна.

6.13. Магистрын зэрэг олгох эцсийн шийдвэрийг ХИС-ийн захирлын тушаалаар баталгаажуулна.

6.14. Хамгаалсан магистр дараах материалыг б�рд��лэн салбарт тушаана. Эдгээр материалыг дипломын хуулбарын хамт сургуулийн архивт хадгална. A�нд:

1. Дэлгэрэнг�й анкет (1-р маягт) 2. Сургуулийн хамгаалуулах з*вл*лийн протокол, тогтоол 3. Удирдагчийн тодорхойлолт 4. Магистрын дипломын ажлын албан ёсны ш��мж 5. Нууц санал хураалтын тухай тооллогын комиссийн тогтоол 6. Ажил байдлын тодорхойлолт 7. Тэнхим, номын сантай тооцоо хийсэн тойрох хуудас эдгээр

болно.

Долоо. ДОКТОРЫН ЗЭРЭГ ХАМГААЛАХ 7.1. Докторын зэрэг хамгаалуулах з*вл*л нь БСШУ-ны сайдын 2014 оны 110

дугаар тушаалын II хавсралтаар баталсан “Доктор (Ph.D) -ын зэрэг хамгаалуулах з*вл*лийн д�рэм“ -нд заасан эрх ��ргийг хэрэгж��лнэ.

7.2. Докторант нь албан ёсоор батлагдаж з*вш**р*гдс*н сургалтын т*л*вл*г**ний дагуу докторын т�вшний зохих кредит цагийн агуулга б�хий хичээл��дийг судлан шалгалтуудаа зохих �нэлгээтэй *гс*н, голч д�нгийн босгын болон гадаад хэлний мэдлэгт тавигдаж буй шаардлагыг б�рэн хангасан гадаад дотоодын хэвлэлд зохих тооны б�тээл хэвл��лсэн байна.

7.3. Ажил нь дор дурьдсан �ндсэн шаардлагыг хангасан байна: а/ Сэдэв нь шинжлэх ухааны �ндэслэлтэй, зах зээлийн эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн байх б/ Шинжлэх ухаан, технологид тодорхой хувь нэмэр оруулж, онол практикийн асуудлыг шийдвэрлэсэн, улс орны эдийн засаг нийгмийг

58

х*гж��лэхэд чиглэсэн, сургалт, �йлдвэрлэл, эрдэм шинжилгээний ажилд нэвтр��лэх асуудлыг тусгасан байх в/ Дэвш��лсэн шинэ санал, шийдлийг онол, туршилтаар нотолсон, урьд *мн* мэдэгдэж байсан шийдл��дтэй б�х талаар харьцуулж шинэлэг болон давуу талыг нь нээн харуулсан байх г/ Ажлын гол агуулга, �р д�н, д�гнэлт, санаа нь судалгааны ном, хэвлэл, нэг сэдэвт зохиол, эрдэм шинжилгээний бусад б�тээлд нийтлэгдсэн байх

7.4. Б�тээл 100-150 хуудастай, компьютерээр 12-ын хэмжээтэй �сгийн шрифтээр, 1,5 м*р хоорондын зайтай, хэвлэмэл хуудас (А 4)-ын хэмжээтэй цаасан дээр з��н талаас 3,5 см, баруун талаас 1,5 см, дээрээс 2,5 см, доороос 3 см-ийн зай авч бичнэ. Ажлын хураангуй (цаашид “хураангуй” гэнэ) нь А5–ын хэмжээтэй 12-20 хуудастай байна.

7.5. Ажлыг монгол хэлээр, хураангуйг англи хэлээр бичнэ. Сэдвийн онцлогоос шалтгаалан хураангуйг **р гадаад хэлээр бичиж болно.

7.6. Докторант нь судалгааны ажлаа гадаадад г�йцэтгэсэн бол ажлыг англи хэлээр, хураангуйг монгол хэлээр бичиж болно.

7.7. Хураангуйд уг ажлын �ндсэн агуулга, нээсэн, тогтоосон �р д�н, дэвш��лсэн санаа, д�гнэлтээ товч дурдаж, зохиогчоос онол, практикт оруулсан хувь нэмэр, судалгааны шинэлэг тал, зохиогчийн нийтл��лсэн эрдэм шинжилгээний б�тээлийн жагсаалтыг тусгасан байвал зохино.

7.8. Ажлын эхний хувилбарыг хамгаалуулах з*вл*лийн нарийн бичгийн дарга х�лээн авч хуралдаанаар хэлэлц��лэх �ндсэн шаардлагыг хангасан эсэх тухай д�гнэлт гарган холбогдох з*вш**р*л *гн*.

7.9. Салбар нь докторантын доор дурдсан материалыг их семинараар хэлэлцэгдсэн ажлын хамт хамгаалуулах з*вл*лийн нарийн бичгийн даргад х�рг��лнэ. A�нд:

• Хамгаалалтад нэр дэвш��лж буй докторантын тодорхойлолт • Сургалтын т*л*вл*г**ний дагуу судалсан х*т*лб*р��д, �нэлгээ • Докторантын голч д�н • Ажлын талаар их семинараас гарсан д�гнэлт • Докторантын б�тээлийн жагсаалт • Хамгаалалтанд шаардлагатай бусад материал

7.10. Хамгаалалтыг урьдчилсан ба жинхэнэ гэсэн 2 �е шаттайгаар зохион байгуулна.

7.11. Урьдчилсан хамгаалалтаас албан ёсны хоёр ш��мжлэгч, ш��мжлэгч нэг байгууллагыг томилж докторантад ажлынхаа хураангуйг хэвл��лэх з*вш**р*л олгож, жинхэнэ хамгаалалтын товыг тогтооно.

7.12. Докторант нь урьдчилсан хамгаалалтын �ед гарсан санал ш��мжлэлээс ажилдаа тусгаж, шаардлагатай засвар хийсний дараа з*вл*лийн даргад танилцуулан, з*вш**р*л авч жинхэнэ хамгалалтад орно.

7.13. Жинхэнэ хамгаалалтыг урьдчилсан хамгаалалт хийснээс 30–аас доошг�й хоногийн дараа хийнэ.

7.14. Жинхэнэ хамгаалалтын зарыг хамгаалалт болохоос 30-аас доошг�й хоногийн *мн* *д*р тутмын сонин хэвлэлээр зарлана.

59

7.15. Жинхэнэ хамгаалалтын зар нийтлэгдсэн *др**с хойш б�тээл, т��ний хураангуйг Улсын т*в номын сан, Мэдээллийн технологийн �ндэсний парк, сургуулийн номын санд албан ёсоор *гч, олны х�ртээл болгоно.

7.16. Урьдчилсан ба жинхэнэ хамгаалалтыг хуралдааны дэгийг баримтлан нээлттэй зохион байгуулах ба шинэ б�тээлийн эрх хамгаалах, гадаад дотоодод патентлах, улсын нууц хадгалахтай холбоотой онцгой тохиолдолд б�тээлийг хаалттай хэлэлцэж болно.

7.17. З*вл*лийн нэг удаагийн хуралдаанаар гурваас ил��г�й ажлыг хэлэлцэнэ. З*вл*лийн хуралдааныг доор дурьдсан дарааллаар зохион байгуулна. A�нд:

1. Докторантын талаар з*вл*лийн нарийн бичгийн дарга танилцуулна 2. Докторантын илтгэл (20 – 30 минут) 3. Ш��мжлэгчдийн санал, д�гнэлт (урьдчилсан хамгаалалтад

хамаарахг�й) 4. З*вл*лийн гиш��дийн асуулт, санал, д�гнэлт 5. Нээлттэй хуралдаанд оролцогчдын асуулт, санал, д�гнэлт 6. Докторант асуултад хариулж, санал, д�гнэлтийн талаар �г хэлнэ 7. Ш��мжлэгчдийн д�гнэлт 8. Удирдагчийн тодорхойлолт 9. Тооллогын комиссийг сонгон батлана 10. Гиш��дийн санал хураалт 11. Тооллогын комисс санал хураалтын д�нг гаргаж з*вл*лийн дарга

сонсгоно 12. Тооллогын д�нг �ндэслэн з*вл*лийн тогтоол гарна

7.18. З*вл*лийн гиш��д докторантын ажилд 100 х�ртэл оноо. A�нд: докторантын шинжлэх ухаанд оруулсан хувь нэмэрт 35 х�ртэл оноо, ажлын онол практикийн ач холбогдолд 30 х�ртэл, докторантын судалгаа шинжилгээний арга барил эзэмшсэн байдалд 15 х�ртэл оноо, ажлын бичилт, докторантын илтгэх семинар, асуултад хариулсан байдалд 20 х�ртэл оноо тус тус *гн*. Гиш��ний *гс*н нийлбэр оноо 75 ба т��нээс дээш байх тохиолдолд эерэг, 75-аас доош байгаа н*хц*лд эсрэг санал гэж тооцно.

7.19. З*вл*лийн хуралдаанд оролцсон гиш��дийн 75 ба т��нээс дээш хувь нь эерэг санал *гс*н тохиолдолд тухайн докторантыг амжилттай хамгаалсанд тооцно.

7.20. Хамгаалуулах з*вл*лийн тогтоол гарснаас хойш 30 хоногийн дотор сургуулийн захирлын тушаалаар докторын зэрэг олгох шийдвэр гарч диплом олгоно.

7.21. Хуралдааны протокол, з*вл*лийн тогтоол, докторантын материал зэргийг тухайн салбар, нэгжид 1 жил хадгалсаны дараа сургуулийн архивт шилж��лнэ.

Найм. МАГИСТР, ДОКТОР ОЮУТАНД ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ

БАГЦ ЦАГ ТООЦОХ 4З44ЛЭЛТ 8.1. Магистрант, докторантуудын эрдэм шинжилгээний багц цагийг эрдэм

шинжилгээний семинар, их семинарт оролцсон, туршилт судалгаа хийсэн,

60

судалгааны ажлын �р д�нг эрдэм шинжилгээний семинар, хуралд илтгэж хэлэлц��лсэн, эрдэм шинжилгээний хурлын эмхэтгэл, эрдэм шинжилгээний сэтг��лд хэвл��лсэн зэргээр удирдагч �нэлж, МДА баталгаажуулна.

8.2. Магистр, докторын мэргэжлийн х*т*лб*рт тусгагдсан магистрын эрдэм шинжилгээний ажлын 3 кредит цаг, докторын эрдэм шинжилгээний ажлын 12 багц цагийг дараах �з��лэлтийн дагуу тооцно.

Магистрант болон докторантын эрдэм шинжилгээний ажлын багц цагийг тооцох �з��лэлт:

№ 4з��лэлт Багц цаг

1 Эрдэм шинжилгээний их семинар /лекц/-т сууж, тэмдэглэл х*т*лс*н бол тус б�р

0,1

2 Хамгаалуулах з*вл*лийн явцын хэлэлц��лэг, урьдчилсан болон жинхэнэ хамгаалалтад сууж тэмдэглэл х*т*лс*н

0,1

3 R*рийн судалгааны ажлын �р д�нг эрдэм шинжилгээний их семинарт илтгэл хэлэлц��лсэн

0,2

4 Дотоодын /ХИС, МУИС, ШУТИС, МУБИС болон ШУА-ын х�рээлэнг��д/ эрдэм шинжилгээний бага хуралд илтгэл хэлэлц��лсэн

0,5

5 Дотоодын /ХИС, МУИС, ШУТИС, МУБИС болон ШУА-ын х�рээлэнг��д/ эрдэм шинжилгээний бага хурлын эмхэтгэлд *г��лэл хэвл��лсэн

0,5

6 Дотоодын /ХИС, МУИС, ШУТИС, МУБИС болон ШУА-ын х�рээлэнг��д/ эрдэм шинжилгээний сэтг��лд *г��лэл хэвл��лсэн

1,0

7 Гадаадын эрдэм шинжилгээний хурал /хамгаалуулах з*вл*лийн гаргасан жагсаалтад багтах/-д илтгэл хэлэлц��лсэн

1,5

8 Гадаадын эрдэм шинжилгээний сэтг��л/хамгаалуулах з*вл*лийн гаргасан жагсаалтад багтах/-д *г��лэл хэвл��лсэн

2,0

9 Олон улсад х�лээн з*вш**р*гдс*н шинжлэх ухааны сэтг��л /Томсон реиторс, Коперникус, Элсавор, Спрингер, Скорпиус зэрэг олон улсын индекстэй/-д *г��лэл хэвл��лсэн

3,0

10 Олон улсын peer-review б�хий ЭШ-ний сэтг��лд *г��лэл хэвл��лэх

5,0

Ес. МАГИСТР, ДОКТОРЫН ЭЛСЭЛТ

9.1. Элсэлтийг жилд 2 удаа (9-р сарын 01-нээс 20-нд, 01-р сарын 01-нээс 20-ны) зохион байгуулна.

9.2. Элс��лэх мэргэжлийн чиглэл, х�ний тоо, сургалтын т*лб*рийн хэмжээг элсэлтийн шалгалт эхлэхээс нэг сарын *мн* хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр нийтэд зарлана.

9.3. Бакалаврын зэрэгтэй х�нийг магистрын, магистрын зэрэгтэй х�нийг докторын сургалтанд уралдаант шалгалтаар элс��лнэ.

9.4. Сургалт, эрдэм шинжилгээний ажлыг 5-аас дээш жил хийсэн туршлагатай эрдэм шинжилгээний зохих б�тээлтэй, докторын диссертацийн ажлын анхны хувилбарыг бэлэн болгож, их семинараас дэмжлэг авсан онолын *нд*р мэдлэг, чадвартай х�нийг экстернат хэлбэрээр докторантаар сургаж болно.

61

9.5. Гадаадын иргэд ХИС-д Засгийн газар хоорондын соёлын хэлэлцээр, сургууль хоорондын гэрээ, хувийн гэрээгээр магистр, докторын зэргийн боловсрол эзэмшихээр элсч болно. Эдгээр элсэгчид нь Монгол улсад м*рд*ж байгаа магистр, докторын элсэгчдэд тавигдах боловсролын агуулгын т�вшин, стандартад д�йх хэмжээний боловсрол эзэмшсэн байвал зохино.

9.6. А. Магистрантаар элсэх х�м��с дараах материалыг б�рд��лж сургуулийн элсэлтийн комисст ир��лнэ.A�нд:

• Rрг*д*л • Биеийн байцаалт \нэгд�гээр маягтаар\ • Иргэний �нэмлэх • Rмн*х т�вшний дээд боловсрол (бакалавр, магистр)-ын

зэргийн дипломууд, тэдгээрийн баталгаажуулсан хуулбар • Элсэгчийн мэргэжлийн чадварыг �нэлсэн мэргэжлийн

эрдэмтний тодорхойлолт • Холбогдох тэнхимийн санал • 4 х 3-ийн хэмжээтэй фото зураг 2 хувь • Элсэлтийн хураамж тушаасан баримт

Б. Докторантаар элсэхэд дараах материалыг нэмж б�рд��лнэ. A�нд: • Судалгааны ажлын агуулга, чиглэл, зорилгын талаар удирдагч

багш нь з*вш**рс*н танилцуулга • Б�тээлийн баталгаажуулсан жагсаалт

В. Тус сургуульд суралцах гадаадын иргэд дараах бичиг баримтыг б�рд��лнэ.A�нд:

• Засгийн газар хоорондын гэрээгээр суралцах бол боловсролын асуудал эрхэлсэн т*рийн захиргааны т*в байгууллагын албан бичиг

• Дэлгэрэнг�й анкет \тусгай маягтаар\ • Эр��л мэндийн тодорхойлолт • Паспорт ба паспортын хуулбар • Rмн*х шатны боловсролын зэргийн �нэмлэх, диплом,

тэдгээрийн баталгаажуулсан хуулбар \орчуулгын хамт\ • Элсэлтийн хураамж тушаасан баримт • 4 х 3 –ийн хэмжээтэй фото зураг 2 хувь

9.7. ХИС-аас **р сургууль т*гсс*н х�н магистрант, докторантаар элсэхэд *мн*х (бакалавр, магистрын) т�вшинд �зэж судалсан хичээлийн агуулга нь тус их сургуулийн харгалзах чиглэлийн сургалтын агуулгаас з*р**тэй байвал суралцагч 1-2 улирал бэлтгэл сургалт дамжина. Нэмж судлах хичээлийг удирдагч багш, тэнхим, МДА хамтран шийдвэрлэх б*г**д сургалтын т*лб*р т*лн*.

9.8. Элсэлтийн шалгалт нь урьдчилан зарлагдсан мэргэжлийн чиглэлийн дагуу явагдах б*г**д гадаад хэл, мэргэжлийн шалгалт, ярилцлагаас б�рдэнэ.

62

9.9. Элсэлтийн шалгалтанд тэнцсэн х�нийг суралцуулах тухай захирлын тушаал гарснаар элссэнд тооцно. Тушаалд сургалтын чиглэл, хэлбэр, мэргэжил, хугацааг тодорхой заасан байна.

Арав. Т(ГС(ЛТ, СУРАЛЦАГЧДЫН ШИЛЖИЛТ, Х(Д(ЛГ((Н

10.1. Магистрын сургалтаар 24 кредитээ б�рэн биел��лсэн боловч магистрант дипломын ажлаа хамгаалж чадааг�й бол т��нд магистрын сургалт д��ргэсэн тухай магадлагаа олгоно.

10.2. Докторын сургалттай холбоотой б�х кредитээ 3– 3,5 жилдээ цуглуулсан боловч судалгааны 12 кредитээ биел��лж чадааг�й докторантад ХИС-ийн докторын сургалт д��ргэсэн гэрчилгээ олгоно. Докторантын сургалтын кредит 5 жил х�чинтэй ба 5 жилдээ багтаан судалгааны кредитээ н*х*н цуглуулж, диссертаци хамгаалж, докторын \Ph.D\ зэрэг авах эрхтэй байна.

10.3. Гадаад, дотоодын **р сургууль, эрдэм шинжилгээний байгууллагад суралцаж буй магистрант\докторант зарим хичээлээр шалгалт *г*хийг х�сч *рг*д*л гаргавал, харгалзах тэнхим шалгалт авч болно. Шалгалтын т*лб*рийг уг хичээлийн кредитийг харгалзан тогтооно.

10.4. ХИС-ийн магистр, докторын сургалтанд элссэн х�м��ст х�ндэтгэх шалтгаан гарч суралцах боломжг�й болсон тохиолдолд сургалтаас 1 жилийн ч*л** олгох ба ч*л**г нэг удаа сунгаж болно

10.5. Хэрэв элсэлтийн шалгалтанд тэнцсэн элсэгч сургалтын т*лб*р** тухайн хичээлийн жилд т*л*х боломжг�й бол ХИС-ийн захирлын захирамжаар 1 удаа 1 жилийн ч*л** олгож дараа жил �ргэлжл��лэн сургаж болно.

10.6. Нэг улирлын шалгалтаар 2 хичээлийн шалгалтаа амжилтг�й *гс*н буюу нэг шалгалтанд 3 удаа хангалтг�й �нэлгээ авсан тохиолдолд магистрант\докторантыг сурлагаар хасна.

10.7. Магистрант нь сурах чиглэлээ сургууль дотроо **рчл*х х�сэлт гаргавал суралцах салбар сургуулийн захирлын з*вш**рлийг �ндэслэн т��ний суралцах чиглэлийг ХИС-ийн захирлын тушаалаар **рчилж болно.

10.8. Бусад их сургуульд элссэн магистрант\докторантыг ХИС-д шилж��лэн авч сургаж болно.

Арван нэг. МАГИСТР, ДОКТОРЫН СУРГАЛТЫН Т(ЛБ(Р

11.1. Магистр, докторын сургалтын т*лб*рийн хэмжээг ХИС тогтооно. 11.2. Гадаадын иргэдийн сургалтын т*лб*рийг тусгайлан тогтооно. 11.3. Магистрант, докторант нь сурлага, сахилгаар хасагдах болон х�сэлтээрээ

ч*л**л*гдв*л засгийн газар, захиалагч байгууллагаас гарсан зардлыг буцааж т*л*х асуудлыг суралцагч **р** хариуцна. Магистрант, докторант дипломын ажил, диссертациа хамгаалахдаа амжилтг�й д�н �з��лсэн, м*н сурлагаар хасагдсан бол сургалтын т*лб*рийг буцааж олгохг�й.

11.4. Хамгаалалтын ажлаа дахин хийсэн тохиолдолд магистрант хамгаалалттай холбогдох зардлыг **р** т*лн*.

11.5. Докторант тус журмын 10.2–т заасан н*хцл**р диссертациа хамгаалах бол хамгаалалттай холбоотой т*лб*р** т*лн*.

63

11.6. Магистрант, докторант шалгалтын д�нгийн босго х�рээг�й �ед дахин шалгалт *г*х бол доор зааснаар сургалтын т*лб*рийг **р** т*лн*. A�нд:

А). Нэг шалгалт *г*х бол шалгалтын комиссийн гиш��дийн шалгалт авсан х*лс (гиш��н б�рт 2 цагаар тооцож) т*лн*. Б). Хоёр шалгалт дахин *г*х бол магистрант, докторант 1 кредит цагийн сургалтын т*лб*р болон шалгалтын комиссийн гиш��дийн шалгалт авсан х*лс (гиш��н б�рт 2 цагаар тооцож) т*лн*. Дахин шалгалтын т*лб*рийг ХИС-ийн санх��д т*лс*н баримтыг �ндэслэн дахин шалгалт *г*х комисс байгуулж, шалгалт *г*х эрх олгоно.

Арван хоёр. НОМЫН САН, МЭДЭЭЛЛИЙН ХАНГАМЖ

12.1. Íîìûí ñàí íü àõèñàí ò*âøíèé ñóðãàëòûí ÷èãëýë á�ðä õ�ðýëöýõ�éö

õýìæýýíèé íîì, ñóðàõ áè÷èãòýé áàéõààñ ãàäíà ìýðãýæëèéí ñýòã��ë, íîì

ç�éí ëàâëàãàà, íýã ñýäýâò çîõèîë, ýðäýì øèíæèëãýýíèé öóâðàëûí ñàíòàé

áàéæ ñóðãàëòûã äýìæèõ òààòàé í*õöëèéã áóé áîëãîíî.

12.2. Íîìûí ñàíãèéí í**öèéã òóõàéí ò*âøíèé ñóðãàëò, ñóäàëãààíû àæèëä ãàð÷

áóé õýðýãöýý, øààðäëàãà, ò*ðèéí çàõèðãààíû ò*â áàéãóëëàãà áà òóõàéí

áîëîâñðîëûí áàéãóóëëàãûí ñòðàòåãèéí çîðèëãî, áîäëîãîä ãàð÷ áóé

**ð÷ë*ëò*ä íèéö��ëýí òóõàé á�ð øèíý÷èëæ áàéíà.

12.3. Íîìûí ñàí íü ìàãèñòð, äîêòîðûí ñóðãàëòàä ñóðàëöàã÷äûí òîîã õàðãëçñàí,

òýäýíä çîðèóëñàí ñóóäàë á�õèé íýýëòòýé óíøëàãûí òàíõèì àæèëëóóëíà.

12.4. ÕÈÑ íü ìàãèñòðàíò, äîêòîðàíòûã èíòåðíåò àøèãëàõ áîëîìæîîð õàíãàíà.

64

ÀÃÓÓËÃÀ

1. ÕÈÑ-èéí àëñûí õàðàà, ýðõýì çîðèëãî, ¿íýò ç¿éë . . . . . 3

2. ÕÈÑ-èéí äîêòîðûí ñóðãàëòûí ñàíàë áîëãîæ áóé

õºòºëáºð¿¿ä . . . . . 3

3. Õºòºëáºð¿¿ä

• Õýë øèíæëýë . . . . . 4

• Ñýòã¿¿ë ç¿é . . . . . 12

• Íèéòèéí óäèðäëàãà . . . . . 23

• Îëîí óëñ ñóäëàë . . . . . 35

4. Ìàãèñòð, äîêòîð (Ph.D)-ûí ñóðãàëòûí æóðàì . . . . . 49

doctor book maket-2016 · 2018. 4. 25. · 3 ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎÕ ×ÀÍÀÐ À. Àëñûí...

Documents