õ¯íèé ýðõèéí áîëîâñðîë

1

¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ

ÒÀÉËÀÍ2012

3

ÃÀÐ×ÈÃ

ÁÈÄ ÕÝÍ ÁÝ?

ÖÀÀÇÀÀÐ ÀÂÀÕ ßËÛÃ ÕÀËÀÕ ÊÀÌÏÀÍÈÒ ÀÆÈË

Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕÈÉÍ ÁÎËÎÂÑÐÎË

Õ¯ÍÈÉÃ Õ¯ÍÄÝË ÊÀÌÏÀÍÈÒ ÀÆÈË

ÓËÑ ÎÐÍÓÓÄÛÍ ÒªËªªÕ ÊÀÌÏÀÍÈÒ ÀÆÈË

ÝÐ¯¯ÄÝÍ Ø¯¯ÕÈÉÍ ÝÑÐÝÃ ÊÀÌÏÀÍÈÒ ÀÆÈË

ÇÀËÓÓ×ÓÓÄ Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕÈÉÍ ÒªËªª

ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ªÑªËÒ, ÕªÃÆÈË

ÑÀÍÕ¯¯ÃÈÉÍ ÒÀÉËÀÍ

2012 ÎÍÄ ÕÝÂËÝÑÝÍ ÍÎÌ, ÒÎÂÕÈÌÎË

ªÃªªÌªÐ ÄÝÌÆÈÃ×ÈÄ

4

ÁÈÄ ÕÝÍ ÁÝ?

Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë

õ¿íèé ýðõèéí òºëººõ õ¿ì¿¿ñèéí

äýëõèé äàõèíû õºäºëãººí þì.

Áèä àëèâàà çàñãèéí ãàçàð,

óëñ òºðèéí ¿çýë áîäîë, ýäèéí çàñàã

áîëîí øàøíû ¿çëýýñ àíãèä.

Ìàíàé ÝÐÕÝÌ çîðèëò

Õ¿íèé ýðõèéí ò¿ãýýìýë òóíõàãëàë áîëîí áóñàä îëîí óëñûí õ¿íèé ýðõèéí æèøèã

õýìæýýíä çààñàí õ¿íèé ýðõèéã ýíý äýëõèéí õ¿í á¿ðò ýäë¿¿ëýõýä îðøèíî.

Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë

150 ãàðóé óëñ îðîí, ãàçàð íóòàãò

3 ñàÿ ãèø¿¿ä äýìæèã÷èäòýé.

Ìîíãîëûí Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë ìýðãýæèë, ñîíèðõîëîîðîî íýãäñýí

17 á¿ëãèéí 2462 ãèø¿¿ä, äýìæèã÷èäòýé.

ÓÄÈÐÄÀÕ ÇªÂËªË

Ð. ßíæìàà

Óäèðäàõ çºâëºëèéí äàðãà

Ä. Îþóííîìèí

Õýâëýë ìýäýýëýë õàðèóöñàí ãèø¿¿í

Ò. Òºðòîãòîõ

Çàëóó÷óóä õàðèóöñàí ãèø¿¿í

ÕßÍÀËÒÛÍ ÇªÂËªË

Ì. ×èìýääîðæ

Óäèðäàõ çºâëºëèéí äýä äàðãà

À.Îòãîí÷èìýã

Ñàíõ¿¿÷

Ñ. Ãàí÷èìýã

Õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîë õàðèóöñàí ãèø¿¿í

Ä. Îþóíñ¿ðýí

Êàìïàíèò àæèë õàðèóöñàí ãèø¿¿í

Ë.Íýðã¿é

Á¿ëýã õàðèóöñàí ãèø¿¿í

Á. Ìºíõæàâõëàí

Õÿíàëòûí çºâëºëèéí äàðãà

Ë.Ãàëáààòàð Ì. Àäúÿàíÿì

ß. Ìºíõ÷èìýã

Ñàí àðâèæóóëàëò õàðèóöñàí ãèø¿¿í

5

Ã.Ãàíòóëãà ×.Ìàíäàðèâàà Á.Ìºíõòóÿà Ì.Íàíäèíöýöýã Ì.Îòãîíãýðýë Á.Ñóìúÿà í.ªëçèéáàÿð

Ò.Èòãýë Ñ.Àëèáåê Ý.Äºëãººí Ð.Àðèóíáîëîð Òîìñ Êèëëîí Ò.Æàíåðêå Ì.Áóÿíõèøèã

ÄÀÄËÀÃÛÍ ÁÎËÎÍ ÑÀÉÍ ÄÓÐÛÍ ÀÆÈËÒÍÓÓÄ

ÁÈÄ ÕÝÍ ÁÝ?Ã¯ÉÖÝÒÃÝÕ ÒÎÂ×ÎÎ

Á. ÀëòàíòóÿàÃ¿éöýòãýõ çàõèðàë

Ã. ÀìàðçàÿàÊàìïàíèò àæëûí

çîõèöóóëàã÷

Ë. Àíõ-ÎþóíÊàìïàíèò àæëûí

çîõèöóóëàã÷

Ò. ÀðèóíààÑàíõ¿¿ãèéí áîëîí ñàí àðâèæóóëàõ àæèëòàí

Á. ÀççàÿàÕºãæèë, ãèø¿¿í÷ëýë

õàðèóöñàí çîõèöóóëàã÷

Øàðîí ÑîÕ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîë,

Ñàí àðâèæóóëàëò õàðèóöñàí çîõèöóóëàã÷

6

ÁÈÄÍÈÉ ÀÆÈËËÀÆ ÁÓÉ ÒÀËÁÀÐ

Äýëõèé äàõèíäÄîð õàÿæ 91 ÎÐÎÍÄ ¿çýë áîäëîî èëýðõèéëýõ ýðõ ÷ºëººã õÿçãààðëàæ, òýìöýã÷äèéã õîðüæýý.101 ÎÐÎÍÄ õ¿ì¿¿ñèéã ýð¿¿äýí ø¿¿æ, õýðöãèé õàðüöñàí áàéíà. ¯¿íä èõýíõäýý Çàñãèéí ãàçðûí ýñðýã æàãñààë öóãëààíä îðîëöîã÷èä ºðòæýý. ÝÌÍÅÑÒÈ ÈÍÒÅÐÍÝØÍËÈÉÍ Á¯ÐÒÃÝÆ ÀÂÑÀÍ Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕÈÉÍ ÇªÐ×ËÈÉÍ 60 ÕÓÂÈÉÃ ÁÀÃÀ ÎÂÐÛÍ ÁÓÓ, ÕªÍÃªÍ ÇÝÂÑÃÝÝÐ ¯ÉËÄÆÝÝ. Çýâñýãò õ¿÷èðõèéëëèéí óëìààñ ÆÈË Á¯Ð 500 000 Õ¯Í àìü íàñàà àëäàæ áàéíà.ªÍªªÄªÐ 141 ÎÐÎÍ ÕÓÓËÈÍÄÀÀ ÁÎËÎÍ ÏÐÀÊÒÈÊÒ

ÖÀÀÇÛÍ ßËÛÃ ÕÀËÀÀÄ ÁÀÉÍÀ. ÄÝËÕÈÉÍ 198 ÎÐÍÎÎÑ 21 ÎÐÎÍ ÖÀÀÀÇÀÀÐ ÀÂÀÕ ßË Ã¯ÉÖÝÒÃÝÑÝÍ ÍÜ 10 ÆÈËÈÉÍ ªÌÍªÕªªÑ 3 ÄÀÕÈÍ ÁÓÓÐÑÀÍ ¯Ç¯¯ËÝËÒ ÞÌ.2012 ÎÍÛ ÝÖÝÑÒ ÄÎÐ ÕÀßÆ 23286 Õ¯ÍÖÀÀÇÀÀÐ ÀÂÀÕÓÓËÀÕ ßËÒÀÉ ÁÀÉËÀÀ.

Ìîíãîë ÓëñàäÖààçààð àâàõ ÿë: Ïðàêòèêò õàëñàí

Õ¿í àì: 2,8 ñàÿ Äóíäàæ íàñëàëò: 68,5 æèë 5 äîîø íàñíû õ¿¿õäèéí ýíäýãäýë: 1000 õ¿¿õýä òóòàìä 28.8 õóâü

Íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí áè÷èã ¿ñýã ìýäýõ ÿâäàë: 97,5 õóâüÝìíåñòè Èíòåðíýøíëèéí òºëººëºã÷ 10-ð ñàðä Ìîíãîë óëñàä àéë÷èëñàí áºãººä ßë çàâøèõ Öààçààð àâàõ ÿë Ýð¿¿äýí ø¿¿õ áîëîí ç¿é áóñ õàðüöàà Øóäàðãà áóñ ø¿¿õ àæèëëàãàà-íû òàëààð ñàíàà çîâèíîæ áàéãààãàà èëýðõèéëñýí.

ÎÍÛ ÎÍÖËÎÕ ¯ÉË ßÂÄÀË

Öààçûí ÿëã¿é äýëõèé åðòºíö2012 îíû 1-ð ñàðûí 5-íû ºäºð ÓÈÕ-ààñ Èðãýíèé áîëîí óëñ òºðèéí ýðõèéí òóõàé îëîí óëñûí ïàêòûí Íýìýëò II Ïðîòîêîëûã ñî¸ðõîí áàòëàõ òóõàé õóóëèéí òºñëèéã áàòàëæ, 11-ð ñàðä Í¯Á-ûí Åðºíõèé Àññàìáëåéí öààçààð àâàõ ÿëûí õýðýãëýýíä ìîðàòîðèóì òîãòîîõ òóõàé 67/176 òîîò òîãòîîëûã äýìæèí Ìîíãîë óëñ öààçààð àâàõ ÿëûã õàëàõ äýëõèéí ÷èã õàíäëàãûã òóóøòàé õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà.

2012 îíä Äýëõèéí óëñ îðíû ãóðàâíû õî¸ðîîñ èë¿¿ áóþó 140 óëñ öààçààð àâàõ ÿëûã õóóëüäàà áîëîí ïðàêòèêò õàëæýý. Öààçààð àâàõ ÿëûã õàëàõ òóõàé Í¯Á-ûí ãýðýýíä Áåíèí óëñ äîëîîäóãààð ñàðûí 5-íä íýãäýí îðæ, Ìàäàãàñêàð åñä¿ãýýð ñàðûí 24-íä ãàðûí ¿ñýã çóðæýý. ÀÍÓ-ûí Êîííåêòèêóò öààçààð àâàõ ÿëûã õàëñàí 17 äàõü ìóæ áîëëîî.

Íýí òýðã¿¿íèé êàìïàíèò àæèëÀôðèê, Îéðõè Äîðíîäûí óëñ îðíóóäàä çýâñýãò ìºðãºëäººí ãàçàð àâ÷ õ¿¿õýä ýìýãòýé÷¿¿ä, ýíãèéí íîìõîí èðãýä îëíîîð ºðòºæ áàéãàà òóë äýëõèé äàõèíàà ¿ð íºëºº á¿õèé Çýâñãèéí Õóäàëäààíû Ãýðýýã áàòëàõ çàéëøã¿é øààðäëàãàòàéã Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë áîëîí îëîí óëñûí áàéãóóëëàãóóä óðèàëæ áàéãàà þì.

Çýâñýãò õ¿÷èðõèéëëèéí óëìààñ 1 ìèíóò òóòàìä 1 õ¿í íàñ áàðæ, îëîí ìÿíãàí ýìýãòýé÷¿¿ä, õ¿¿õä¿¿ä õîõèð÷ áàéõàä ýíý 1 ìèíóòàíä 15 øèðõýã áóó øèíýýð ¿éëäâýðëýãäýæ áàéäàã. Ãàäèë æèìñíýýñ ÷ áàãà õÿíàëòòàé çýâñýãèéí õóäàëäààã õÿíàõ ãýðýýã Í¯Á-ûí Åðºíõèé àññåìáëåéãààð áàòëóóëàõûí òºëºº “Çýâñýãèéã õÿíàÿ!!! - Õýðöãèéëëèéã á¿¿ çýâñýãëý” êàìïàíèò àæëûã îíû òýðã¿¿ëýõ àæèë áîëãîëîî.

ªºðèéí îðîí äàõü õ¿íèé ýðõèéí àñóóäàë Ýêñ åðºíõèéëºã÷ Í.Ýíõáàÿðòàé õîëáîîòîé àñóóäëààð “Ìîíãîë óëñûí åðºíõèéëºã÷ àñàíû õ¿íèé ýðõèéã Ìîíãîë Óëñûí ýðõ áàðèã÷èä õ¿íäýòãýõ ¸ñòîé” õýìýýõ ìýäýãäýë ãàðãàâ.

Ýìíåñòè Èíòåðíýøíëèéí Õºãæèë õàðèóöñàí òýðã¿¿í çàõèðàë Êîëì Î Êóàíàêàéí 2012 îíû 10-ð ñàðä Ìîíãîë óëñàä àéë÷èëæ,

“Óóë óóðõàé áà õ¿íèé ýðõ” ñýäýâò îëîí óëñûí áàãà õóðàëä èëòãýë òàâüëàà.

Ìºí ÝÈ-èéí îëîí óëñûí òºâººñ ãàðãàñàí “Íýýëòòýé çàõèäàë: 2012-2015 îíä àæèëëàõ Óëñûí Èõ Õóðàëä ñàíàë áîëãîõ õ¿íèé ýðõèéí õýëýëöýõ àñóóäàë” áàðèìò áè÷ãèéã ÓÈÕ-ûí äýä äàðãà Ñ.Áàÿðöîãòîä ãàðäóóëæ ºãºâ.

Îëîí óëñûí ýð¿¿ãèéí ø¿¿õèéí 10 æèëèéí îéÎëîí óëñûí ýð¿¿ãèéí ø¿¿õ/ÎÓÝØ/-èéí 10 æèëèéí îéã òîõèîëäóóëàí äýëõèé äàÿàðõè Ýìíåñòè Èíòåðíýøíëèéí ñàëáàðóóä îëîí íèéòýä õàíäàí ëåêö, ñåìèíàð, êèíî õýëýëö¿¿ëýã, ãýðýë çóðãèéí ¿çýñãýëýí çîõèîí áàéãóóëàí ýíý ò¿¿õýí ÷óõàë ¿éë ÿâäëûã òýìäýãëýí ºíãºð¿¿ëýý.

Ìîíãîë óëñàä ÕÇß, ÃÕß, ÕÇ¯Õ-òýé õàìòðàí “ªíãºðñºí áà èðýýä¿é” ñåìèíàðûã çîõèîí áàéãóóëëàà. Îëîí óëñûí ýð¿¿ãèéí ø¿¿õèéí Ðîìûí Ä¿ðìèéí àíõäàã÷ 60 óëñûí íýã áîëîõ Ìîíãîë Óëñ íü Ðîìûí ä¿ðìèéã ñî¸ðõîí áàòàëñíààñàà õîéø 10 æèë ºíãºðñºí ÷ Îëîí óëñûí ýð¿¿ãèéí ø¿¿õòýé õàìòðàí àæèëëàõ ãýðýýíèé äàãóó ¿¿ðãýý áèåë¿¿ëýõ, Ýð¿¿ãèéí õóóëüäàà çîõèõ ººð÷ëºëò îðóóëàõûã óðèàëæ àæèëëàà.

2012 îíû 3 ñàðä Êîíãûí Àðä÷èëñàí Á¿ãä Íàéðàìäàõ óëñàä Òîìàñ Ëóáàíãàã öýðýãò õ¿¿õýä òàòñàí ãýìò õýðýãò øèéòãýæ, àíõíû ø¿¿õèéí øèéäâýð ãàðñàí áàéíà. 2012 îíû áàéäëààð 121 óëñ Ðîìûí ä¿ðýìä íýãäýí îðîîä áàéíà.

Õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîëÕ¿íèé ýðõèéã ò¿ãýýí äýëãýð¿¿ëýõ, õàìãààëàõ, áîäèòîéãîîð ýäë¿¿ëýõýä õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîë õóâü íýìðýý îðóóëäàã.

Õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîë, ñóðãàëòûí òóõàé Í¯Á-ûí Òóíõàãëàë áàòëàãäàæ

õ¿íèé ýðõ, ¿íäñýí ýðõ ÷ºëººã õ¿íäýòãýõ ÿâäëûã äýìæèõ çîðèëãîîð õ¿í á¿ð áîëîâñðîë ýçýìøèõ ýðõòýéã äàõèí áàòàëãààæóóëñàí áèëýý. Ìîíãîë Óëñ õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîë îëãîõ ¿¿ðýãòýé áºãººä, õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîëûã çºâõºí äóíä, äýýä áîëîâñðîëûí áàéãóóëëàãàä çààõ áóñ öàãäàà, õóóëèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä, ø¿¿õ áàéãóóëëàãûí áóñàä àæèëòàí çýðýã òºðèéí á¿õ áàéãóóëëàãûí àëáàí õààã÷ íàðò îëãîæ, ñóðãàëòààð ¿ðãýëæë¿¿ëýí õàíãàõ ¸ñòîé. 2012 îíä áèä õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîëûã òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýëýý áîëãîí áàãø, õóóëü÷, öàãäàà, õ¿¿õýä çàëóó÷óóä, ìàë÷äàä çîðèóëñàí ñóðãàëò, Õ¿íèé ýðõýä ýýëòýé ñóðãóóëèéí õºòºëáºð¿¿äèéã õýðýãæ¿¿ëëýý.

7

Íºëººëëèéí àæèë:

Äîòîîäûí õóóëü òîãòîîìæîîñ öààçààð àâàõ ÿëûã õàñàõ òóõàé ñàíàëûã ÕÇÄÕß-ä õ¿ðã¿¿ëýâ. 3-ð ñàðä õàìòðàã÷ áàéãóóëëàãóóäòàéãàà “Öààçààð àâàõ ÿëûã õàëàõ

êàìïàíèò àæëûí ¿ð íºëºº áà öààøäûí ¿éë àæèëëàãàà” ñýäýâò óóëçàëò õèéí, öààøèä íýí òýðã¿¿íä ÿâóóëàõ àæëûí òàëààð ñàíàë ñîëèëöîâ. “Öààçààð àâàõ ÿë áà ã¿éöýòãýë 2011” ñóäàëãààã îð÷óóëàí, õýâëýæ,

îëîí íèéòýä òàðààëàà. Öààçààð àâàõ ÿëûí ýñðýã õèéæ áóé ¿éë àæèëëàãààíû òàëààðõ ìýäýý

áîëîí öààçààð àâàõ ÿëûí òóõàé ìýäýý ìýäýýëëèéã îëîí íèéòýä Ì¯ÎÍÒ, Éèãë, Ñ1, UBS, TV5, MN25 òåëåâèç, Mongol Messenger, UB POST, Àðä÷èëàë, Óëààíáààòàð òàéìñ, Ìîíãîëûí ¯íýí çýðýã ºäºð òóòìûí ñîíèíóóäààð îëîí íèéòýä õ¿ðãýâ.

Îëîí íèéòèéã ñî¸í ãýãýýð¿¿ëýõ:

Èõ çàñàã, Øèõèõóòóã, Óëààíáààòàð èõ ñóðãóóëèéí îþóòíóóäàä öààçààð àâàõ ÿëûã õàëàõ ÷èã õàíäëàãààð ñóðãàëò, êèíî õýëýëö¿¿ëýã ÿâóóëàâ. 10-ð ñàðä Öààçààð àâàõ ÿëûí ýñðýã äýëõèéí ºäðèéã òîõèîëäóóëàí

Ìîíãîëûí Óðàí çóðãèéí ãàëåðåéä õ¿íèé ýðõèéí òºëºº òýìöýã÷ Àðòóð Æóäà Ýíæåëèéí “Öààçûí òàâöàíä” çóðãèéí ¿çýñãýëýí ãàðãàæ îëîí íèéòýä òîëèëóóëëàà. ¯çýñãýëýíãèéí ¿åýð ÕÇß, ÕÝ¯Ê, Óëñ òºðèéí õýëìýãäýãñýäèéí õîëáîîíû òºëººëºã÷, õóóëü÷, ñóäëàà÷èä ¿ã õýëæ, èëòãýë òàâüëàà. Òýíãèñ êèíîòåàòðò “Äýâèä Ãåéëèéí àìüäðàë” êèíîãîîð õóóëü ç¿éí

ñóðãóóëèéí áàãø, îþóòíóóä, ÅÁÑ-èéí áàãø, ñóðàã÷äàä õýëýëö¿¿ëýã çîõèîí áàéãóóëàâ. 11-ð ñàðä “Àìüäðàëûí òºëººõ õîòóóä” áóþó öààçààð àâàõ ÿëûí

ýñðýã õîòóóäûí ºäðººð Õýëìýãäýãñýäèéí ìóçåéã ãýðëýýð ÷èìýãëýí, îëîí íèéòýä òîëèëóóëæ, Ìîíãîë Ôðàíöûí òºâ, ÌÓÈÑ-èéí ÍØÓÑ-òàé õàìòðàí îþóòíóóäàä êèíî õýëýëö¿¿ëýã çîõèîí áàéãóóëëàà.

ÖÀÀÇÀÀÐ ÀÂÀÕ ßËÇîðèëãî, çîðèëò:

Ìîíãîë óëñàä öààçààð àâàõ ÿëûã õàëàõàä íºëººëºõ;

¯ð ä¿í íü õ¿íèé ýðõýä ÷èãëýñýí, õàðèëöàí àøèãòàé õàðèëöààã áóñàäòàé òîãòîîõ;

Óëñ îðîíäîî ÿâóóëæ áóé àæëûã äýëõèé íèéòèéã õàìàðñàí çîðèëòóóäòàé íèéö¿¿ëýí ÿâóóëàõ;

¯éë àæèëëàãààíä ãèø¿¿ä äýìæèã÷äèéã ºðãºíººð îðîëöóóëàõ

Àìæèëò, ¿ð ä¿í:

Ìîíãîë óëñ Èðãýíèé áîëîí óëñ òºðèéí ýðõèéí òóõàé îëîí óëñûí ïàêòûí íýìýëò II ïðîòîêîëûã ñî¸ðõîí áàòëàâ.

26 Áèä õýâëýë òóòìààñàà 1 òºãðºãèéã Ìîíãîëûí Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë-ä õàíäèâëàäàã áºãººä áèäíèé ýíý õàíäèâ Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕÈÉÃ ÕÀÌÃÀÀËÀÕ ¿éëñýä çîðèóëàãääàã.

8

¯éë àæèëëàãàà

Îíû øèëäýã õ¿íèé ýðõèéã ò¿ãýýí äýëãýð¿¿ëýã÷ çàëóó, ñýòã¿¿ë÷ øàëãàðóóëàõ Áåëèíäà òýòãýëýãÕ¿íèé ýðõèéí çàëóó ñóðãàã÷ òýòãýëýãèéã Ì.ªëçèéá¿ðýí 15-18 íàñíû 437 õ¿¿õäýä õ¿íèé ýðõèéí òóõàé ìýäýý, ìýäýýëýë ºãñºí àæëààðàà, Õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîë îëãîñîí øèëäýã íýâòð¿¿ëãèéí øàãíàëûã Â.Åñºíòºìºð “ßã îäîî” íýâòð¿¿ëãèéí òóñãàé äóãààðààðàà òóñ òóñ àâàâ.

Ñóðãóóëèóäàä çîðèóëñàí ÕÝÁ:

Õ¿íèé ýðõýä ýýëòýé ñóðãóóëü áîëîõ òàëààðõè ñóðãàëòûã Ìîíãåí öîãöîëáîð, Äàðõàí 19, Äàðõàí-Îä, Ýðäýíýò õîòûí Áàÿí ªíäºð öîãöîëáîð ñóðãóóëü äýýð çîõèîí áàéãóóëàâ. ÕÝÝÑ-èéí öàõèì õóóäàñ øèíý÷ëýãäýí, ìýäýýëëýýð áàÿæèâ. Õ¿íèé ýðõýä ýýëòýé ñóðãóóëèóäûí Ýöýã ýõèéí ºäºðëºã, Ñóðàã÷èéí íýã ºäºð, Ýõ äýëõèéãýý õàìãààëúÿ, Ìèíè-Í¯Á, Îðîí áàéðòàé áàéõ ýðõ ìèíèé áîäëîîð, Íýýëòòýé õè÷ýýëèéí óðàëäààí, Öàõèì Ýë÷èí çýðýã àðãà õýìæýýã ýöýã ýõ, áàãø, ñóðàã÷ íàðûí äóíä òóñ òóñ çîõèîí áàéãóóëàõàä íü äýìæèí îðîëöëîî. Íèéñëýëèéí Áîëîâñðîëûí Ãàçàðòàé õàìòðàí àæèëëàõ ñàíàìæ

áè÷èã áàéãóóëàí òóñãàé òºëºâëºãºº ãàðãàí àæèëëàæ áàéíà. Óã ñàíàìæ áè÷ãèéí äàãóó “Ýðõýý ìýäüå” ïàðëàìåíòûí ìýòãýëöýýí, Íýãæ õè÷ýýëèéí óðàëäààíûã òóñ òóñ çàðëàí çîõèîí áàéãóóëàâ. Ìºí Ò¿¿õ, Íèéãýì, Àëáàí áóñ áîëîâñðîë áîëîí íèéãìèéí àæèëòàí, Áàãà àíãèéí áàãø íàðûí äóíä “Íýãæ õè÷ýýëèéí àãóóëãààð õ¿íèé ýðõèéã íýãòãýæ çààõ íü” ñóðãàëòûã

Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕÈÉÍ ÁÎËÎÂÑÐÎËÇîðèëãî, çîðèëò:

Ãîë ìýðãýæèëòí¿¿äýý õ¿íèé ýðõèéí ñóðãàëòààð õàíãàæ, á¿õ õ¿íèé ýðõèéã äýìæäýã áîëîâñðîë ýçýìøèõ áîëîìæèéã áàòàëãààæóóëàõûã ÇÃ-ààñ øààðäàõ

ßäóó íºõöºëä áóé èðãýäýä õ¿íèé ýðõèéí ñóðãàëò ÿâóóëæ, ýðõýý õàìãààëàõ ÷àäâàðòàé áîëãîõ,

Ñóðãàëò, õýëýëö¿¿ëýã, ÿðèëöëàãààð ÿíç á¿ðèéí ñàëáàðûíõàíä õ¿ð÷ îëîí òàëò áàéäëûã õàíãàõ

ÇÃ, ÎÓÒÁÁ áîëîí ÿíç á¿ðèéí ñàëáàðò ò¿íøëýë òîãòîîõ, òýäíèéã õ¿íèé ýðõèéã ò¿ãýýí äýëãýð¿¿ëýõ ¿éëñýä òàòàí îðóóëàõ

òóñ òóñ çîõèîí áàéãóóëàâ. Ìºí òóñ ñóðãàëòûã Ñ¿õáààòàð àéìàãò çîõèîí áàéãóóëëàà. Ìîíãîë ãýð, Ìîíãîë õóâöàñ, Çóðàã Òåõíîëîãè, Òåõíîëîãè

áèäíèé àìüäðàëä, Óðàí çîõèîë çýðýã õ¿íèé ýðõèéí àãóóëãûã áàãòààñàí õè÷ýýëèéã ÒÂ õè÷ýýë áîëãîí, Ýðõýý ìýäüå ìýòãýëöýýíèéã ÒÂ öóâðàëààð îëíû õ¿ðòýýë áîëãîâ.

Õóóëü÷äàä çîðèóëñàí ÕÝÁ

Öàãäàà íàðò õ¿íèé ýðõèéã çààõ ñóðãàã÷ áàãø áýëòãýõ ñóðãàëòûí òàëààð õýäýí õýäýí óäààãèéí óóëçàëòûã ÖÅÃ áîëîí õàìòðàã÷ áàéãóóëëàãóóäûí äóíä õèéæ, õºòºëáºðèéã áàòëàí õóâààðèéí äàãóó 11 óäààãèéí ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàâ. Õóóëü÷äàä çîðèóëñàí ñóðãàëò ÿâóóëàõ òàëààð ÕÇ¯Õ-èéí

õîëáîãäîõ õ¿ì¿¿ñòýé ÿðèëöàí, 5 äóãààð ñàðûí 21-25-íû õîîðîíä “Øóäàðãà ø¿¿õýýð ø¿¿ëãýõ ýðõ” êðèäåò öàã îëãîõ ñóðãàëòûã Íèéñëýë, Òýýâýð, Ä¿¿ðãèéí ïðîêóðîðûí ãàçðûí 300 ãàðóé ïðîêóðîð, àæèëòíóóä, Íèéñëýë, Ä¿¿ðãèéí Ýð¿¿ãèéí òàíõèìûí 60 ãàðóé ø¿¿ã÷èéí äóíä çîõèîí áàéãóóëæ. ÒÅÃ-ûí 60 ãàðóé àæèëòàí Øóäàðãà ø¿¿õ àæèëëàãààíû òóõàé ëåêö ñîíñîâ. Õóóëü÷äûí á¿ëãèéí áîëîí õóóëü÷ ãèø¿¿äýä çîðèóëàí àíãëè

õýë äýýð“ øóäàðãà ø¿¿õ àæèëëàãàà” ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàâ. Ìîíãîëûí Õàðààã¿é èðãýäèéí Íèéãýìëýã, ÒÅÃ, Êàðèòàñ

×åõ çýðýã áàéãóóëëàãóóäûí óðèëãààð õ¿íèé ýðõèéí çàõèàëãàò ñóðãàëòóóäûã õèéâ.

Çàëóó÷óóäàä ÕÝÁ:

Ýðõ¿¿ëýéã ¿íäýñíèé áààòàð áîëãîõ òàëààð çàëóó÷óóäûí õàìòðàã÷ áàéãóóëëàãàòàé 2 óäààãèéí óóëçàëò õèéæ, Ýðõ¿¿ëýéãèéí ìîäóëèéã øèíý÷ëýí “Ýðõ¿¿ëýé ñóðãàã÷ áàãø” áýëòãýõ ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàâ. ÝÈ-èéã äýìæèã÷ ñàéí äóðûíõàí áîëîí õ¿íèé ýðõèéã

äýìæèã÷èä Õºâñãºë àéìãèéí öààòàíãóóäàä õ¿íèé ýðõèéí ÿâóóëûí íîìûí ñàíãààð ¿éë÷èëæ, Õ¿íèé ýðõèéã èðãýíèé áîëîâñðîëîîð îëãîõ, õýðõýí õ¿íèé ýðõýä ýýëòýé àíãè òàíõèì áîëîõ âý ñóðãàëò ÿâóóëàõàä íü äýìæèæ àæèëëàâ.

Ìàë÷èä áîëîí áèçíåñèéíõýí, àæèë îëãîã÷ ýçäýä çîðèóëñàí ñóðãàëò

Ñ¿õáààòàð àéìãèéí ìàë÷äàä áîëîí àæèë îëãîã÷ ýçäýä çîðèóëñàí ñóðãàëòóóäûã 2 óäàà çîõèîí áàéãóóëàâ.

9

Ãàðñàí ¿ð ä¿í, ãîë àìæèëò

ÌÝÕÑ áîëîí Ýðäýíýò-Áàÿí-ªíäºð öîãöîëáîð ñóðãóóëü äýýðõ ÕÝÝÑ-èéí ¿éë àæèëëàãàà èäýâõèæèí, õ¿íèé ýðõèéí òºëººõ êàìïàíèò àæëóóäàä îðîëöîõ îðîëöîî íýìýãäýâ. “Íýãæ õè÷ýýëèéí õºòºëáºðò õ¿íèé ýðõèéã íýãòãýæ çààõ íü”

ñóðãàëòàíä 220 ãàðóé áàãø õàìðàãäñàí áºãººä ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí áàãø íàðààñ ººðèéí ñàíàà÷èëãààð óã ñóðãàëòûã ñóðãóóëèéíõàà õàìò îëîíä çààõ, ìàíàé áàéãóóëëàãààñ çîõèîí áàéãóóëæ áóé õ¿íèé ýðõèéí ¿éë àæèëëàãàà, óðàëäààí òýìöýýíä ººðñäºº áîëîí áóñàä áàãø ñóðàã÷ íàðàà õàìðóóëàõ çýðãýýð ¿éë àæèëëàãààíû ÷àíàð, òîî õýìæýý, ¿ð ºãººæèéã íýìýãä¿¿ëýâ. Öàãäààãèéí áàéãóóëëàãûí ñóðãàëòààð 18 ñóðãàã÷ áàãø

áýëòãýãäýæ, ¿¿íýýñ 12 áàãø äàäëàãàà õèéí, íèéò 328 öàãäààãèéí àëáà õààã÷ íàðò ñóðãàëò ÿâóóëàâ. Öàãäààãèéí áàéãóóëëàãààñ ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëàëò, ñàíõ¿¿æèëòýýð äýìæèæ àæèëëàà. Ñ¿õáààòàð àéìãèéí 50 ãàðóé ìàë÷èí, 21áèçíåñ ýðõëýã÷

èðãýä áîëîí Õàðààã¿é èðãýäèéí õºäºº îðîí íóòãèéí ñàëáàð çºâëºëèéí 30 ãàðóé ãèø¿¿ä, öààòàí õ¿¿õä¿¿ä çýðýã íèéò 120 ãàðóé õ¿í ÝÇÍÑÝ ÷èãëýëýýð ñóðãàëòàíä õàìðàãäëàà. Øóäàðãààð ø¿¿ëãýõ ýðõ ñóðãàëòàíä íèéò 450 ãàðóé õóóëü÷,

õóóëèéí áàéãóóëëàãûí àæèëòíóóä õàìðàãäàâ. “Ýðõýý ìýäüå” ìýòãýëöýýí áîëîí íýãæ õè÷ýýëèéí óðàëäààíä

îðîëöñîí áàãø íàðûí õè÷ýýëýýð íèéò 9 óäààãèéí ÒÂ íýâòð¿¿ëýã ÌÍ2 òåëåâèçýýð áîëîí http://www.humanrights-friendlyschools.mn/index.php?page=video öàõèìààð îëíû õ¿ðòýýë áîëîâ. ÌÝÈ áàéãóóëëàãààñ äýýðõ ñóðãàëòóóäûã çîõèîí áàéãóóëàõàä

40 ãàðóé õ¿íèé ýðõèéí ñóðãàã÷ áàãø îðîëöîæ, 5 ñàéí äóðûí àæèëòàí àæèëëàà.

10

ÝÇÍÑÝ-èéã ºðãºíººð ñóðòàë÷ëàõ, ò¿ãýýí äýëãýð¿¿ëýõ Õ¿íèé ýðõèéí òóõàé îéëãîëòûã ýðõ ýäëýã÷, èäýâõòýí¿¿äýä

õ¿ðãýõ çîðèëòîò ñóðãàëò, íºëººëëèéí àæèëëàãààã òîãòìîëæóóëæ, “ßÄÓÓÐÀË ÁÀ Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕ” ìåññåæ õ¿ðãýõ áîãèíî õýìæýýíèé áè÷ëýãèéã õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýð îëîí íèéòýä õ¿ðãýæ, “Áèä çàëóóñ” çàëóó÷óóäûí íýâòð¿¿ëýãò “ÁÈÇÍÅÑ ÁÀ Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕ” ñýäâýýð çàëóó÷óóäûí ÷ºëººò ÿðèëöëàãà ºðí¿¿ëæ çàëóó÷óóä ¿çýë áîäëîî ñîëèëöîâ. “ßÄÓÓÐÀËÃ¯É ÕÎÒ” íýýëòòýé õýëýëö¿¿ëýã öóâðàë

íýâòð¿¿ëãèéã 25 äóãààð ñóâàã òåëåâèçòýé õàìòðàí ýõë¿¿ëñýí íü ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ áîäëîãî, øèéäâýðèéí õýðýãæèëòèéí òàëààð ìýäýýëýë àâàõ, èë òîä íýýëòòýé áàéäëûã õàíãàõ ñàíàà÷ëàãà áîëîâ. Õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîë îëãîõ, õ¿íèé ýðõýä ñóóðèëñàí

õàíäëàãà òºëºâø¿¿ëýõ “ÝÐ¯¯Ë ÌÝÍÄ ÁÀ Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕ” ñóðãàëòûã Äîðíîä, Áàÿíõîíãîð, Ñ¿õáààòàð àéìàãò, ìºí õàðüÿà òºâ ýìíýëýã, òóñãàé ìýðãýæëèéí òºâ, ÁÎÝÒ, àéìàã íèéñëýëèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí ãàçðûí õóóëü÷äàä ÝÌß-íû Õ¿íèé ýðõèéã õàíãàõ ñàëáàð õîðîîòîé õàìòðàí çîõèîí áàéãóóëæ, ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí ìýðãýæèëòýí, õóóëü÷ íàðûí õ¿íèé ýðõèéí òàëààðõ îéëãîëò, õàíäëàãûã äýýøë¿¿ëýâ. Áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä õ¿íèé ýðõèéí áàòàëãààã

õàíãàõ, õàìãààëàõ àñóóäàëä áàãø, ñóäëàà÷äûí ñóäàëãààíû àæëûã ÷èãë¿¿ëýõ çîðèëãîîð Îòãîíòýíãýð èõ ñóðãóóëèéí Õóóëü ç¿éí ñóðãóóëüòàé õàìòðàí “Áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãàà áà õ¿íèé ýðõ” ñýäýâò ýðäýì øèíæèëãýýíèé õóðàë çîõèîí áàéãóóëàâ.

Íºëººëëèéí àæèë “Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕÝÄ ÕªÐªÍÃª ÎÐÓÓËÀÕ ÖÀÃ” Îëîí Óëñûí

Ñàíõ¿¿ãèéí Êîðïîðàöèéí õ¿íèé ýðõèéã óõàìñàðòàéãààð

Õ¯ÍÈÉÃ Õ¯ÍÄÝËÇîðèëãî, çîðèëò:

ßäóóñûí äóó õîîëîéã ñîíñãîæ, ¿ð íºëººòýé áàéëãàõûí òºëºº ýðõ ÷ºëºº íýýëòòýé èë òîä áàéäàë, ýâëýëäýí íýãäýõ ýðõ, ìýäýý ìýäýýëëýýð õàíãàõ

Ýðõ ìýäýæ, ò¿¿íèéãýý íýõýìæëýõ çàìààð ÿäóó íºõöºëä àìüäàð÷ áóé ÿëàíãóÿà óóãóóë èðãýäèéã ÷àäàâõèæóóëàõ, Òºð áîëîí òºðèéí áóñ îðîëöîã÷èäûã õàðèóöëàãàòàé áîëãîõ,

Óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ áîëîõóéö ýõèéí ýíäýãäýëä Çàñãèéí ãàçðûí àíõààðëûã õàíäóóëàõ

õ¿íäýòãýí ñàõèõ ¿¿ðãèéí òóõàé òàéëàíã ìîíãîë õýëíýý õºðâ¿¿ëýí îëîí óëñûí áîëîí áèçíåñèéí, òºðèéí áîëîí èðãýíèé íèéãìèéí áàéãóóëëàãóóäàä õ¿ðã¿¿ëýâ. Ìÿíãàíû Õºãæëèéí Çîðèëòûí (ÌÕÇ) õýðýãæèëòèéã õàíãóóëàõ,

óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ áîëîõóéö ýõèéí ýíäýãäýëä ÇÃ-ûí àíõààðëûã õàíäóóëàõ çîðèëãîîð “ÌÕÇ-5:ÝÕÈÉÍ ÝÐ¯¯Ë ÌÝÍÄ ÁÀ Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕ” öàõèì õýëýëö¿¿ëýã, ñàíàë àñóóëãà ºðí¿¿ëæ, Ìîíãîë óëñûí ÌÕÇ-ûí ¿íäýñíèé 4-ð èëòãýëýýð õýëýëö¿¿ëýã ºðí¿¿ëýõèéã õ¿ññýí çàõèäëûã õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãóóäàä õ¿ðã¿¿ëýâ. ÌÕÇ áîëîí îëîí óëñûí õ¿íèé ýðõèéí õýì õýìæýý õî¸ðûí

õîëáîîã õàðóóëæ ÷àäàõ æåíäýðèéí òýãø áàéäàë, ýõèéí ýð¿¿ë ìýíä áîëîí ÿäóóñ ãýñýí ãóðâàí àñóóäëûã õºíäºí òàâüñàí “ÀÌËÀËÒÀÀÑ ¯ÉË ÕÝÐÝÃ Ð¯¯” òàéëàí èëòãýëèéã ýõ õýëíýý õºðâ¿¿ëýí, îëîí íèéòýä òàðààâ. Ìîíãîë óëñûí ÌÕÇ-ûí õýðýãæèëò õ¿íèé ýðõèéí õýì õýìæýýã õàíãàæ áóé ýñýõèéã íÿãòëàí, ýíýõ¿¿ òàéëàíãèéí çºâëºìæèéã àëèâàà áîäëîãî, õºòºëáºðòºº òóñãàí àæèëëàõûã õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãóóäàä óðèàëàâ. Ýìíåñòè Èíòåðíýøíëèéí Õºãæèë õàðèóöñàí òýðã¿¿í

çàõèðàë Êîëì Î Êóàíàêàéí “Ìîíãîë óëñ äàõ óóë óóðõàéí õºãæèë áà õ¿íèé ýðõ” ñýäýâò îëîí óëñûí áàãà õóðàëä “Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕ ÁÀ ÎËÁÎÐËÎÕ ¯ÉËÄÂÝÐËÝË- ÕÓÂÈÉÍ ÕÝÂØËÈÉÍ ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒ” ñýäâýýð èëòãýë òàâüæ, Í¯Á-ûí Õ¿íèé ýðõèéí äýýä êîìèññàðûí ãàçðûí “Õ¿íèé ýðõ, ¿íäýñòýí äàìíàñàí êîðïîðàöè áîëîí áóñàä áèçíåñèéí áàéãóóëëàãóóäûí àñóóäëààðõ” àæëûí õýñãèéí òºëººëºã÷èäòýé óóëçàâ.

Îëîí óëñûí êàìïàíèò àæëóóä

Îëîí óëñûí êàìïàíèò àæëóóäàä ýâ ñàíààíû íýãäëýý èëýðõèéëýõ îëîí íèéòýä õ¿íèé ýðõèéí çºð÷ëèéí òàëààð ìýäýýëýë õ¿ðãýõ äàÿí äýëõèéí ¿éë àæèëëàãààíä íýãäýâ. Ýäèéí çàñàã, íèéãýì, ñî¸ëûí ýðõèéí òóõàé îëîí óëñûí Ïàêò,

ò¿¿íèé Íýìýëò Ïðîòîêîëä Õîðâàòûí çàñãèéí ãàçðûã íýãäýí îðîõûã óðèàëñàí öàõèì àæèëëàãàà Îðîí áàéðòàé áàéõ ýðõèéã õàìãààëàõ “Àôðèêèéí îðíóóä

äàõü àëáàäàí í¿¿ëãýëòèéã çîãñîî” öàõèì áîëîí “Áèä ýíä àìüäàðäàã” ôîòî óðèàëãûí àÿí “Âåäàíòàãèéí ¿éë àæèëëàãààã çîãñîî¸” öàõèì óðèàëãà,

“Áîïàëûã öýâýðëý” Ëîíäîíãèéí îëèìïûã çîõèîí áàéãóóëàõ õîðîîíû äàðãà Ëîðäîä õàíäàæ áè÷ñýí çàõèäàë óðèàëãà Êîìïàíèé õàðèóöëàãûí àñóóäëààð “Øåëë: Õàðèóöëàãà òîîö,

òºëáºðºº òºë, áîõèðäîëûã àðèëãà” öàõèì óðèàëãà

ªºðèéí îðîíä õèéõ ñóäàëãàà

“ÌÎÍÃÎË ÓËÑ: 2012-2015 ÎÍÄ ÀÆÈËËÀÕ ÓÈÕ-Ä ÑÀÍÀË ÁÎËÃÎÕ Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕÈÉÍ ÕÝËÝËÖÝÕ ÀÑÓÓÄÀË” Íýýëòòýé çàõèäàëä Ãàçàð ÷ºëººëºëò, í¿¿ëãýí ñóóðüøóóëàëò, íºõºí îëãîâðûí òóõàé õóóëèóä íü îëîí óëñûí õ¿íèé ýðõèéí õýì õýìæýýòýé íèéöñýí áàéäëûã õàíãàõ òàëààð òóñãàæ, ÓÈÕ-ààð Ãàçàð ÷ºëººëºëò, í¿¿ëãýí ñóóðüøóóëàëò, íºõºí îëãîâîðûí òóõàé áîëîí Õîò òºëºâëºëòèéí òóõàé øèíý õóóëèóäûã õýëýëöýí áàòëàõäàà Ìîíãîë Óëñûí íýãäýí îðñîí îëîí óëñûí õ¿íèé ýðõèéí òóõàé ãýðýý õýëýëöýýð, ò¿¿íèé äîòîð Ýäèéí çàñàã, íèéãýì, ñî¸ëûí ýðõèéí òóõàé îëîí óëñûí Ïàêòàä çààñàíòàé íèéö¿¿ëýõýä àíõààðàõûã ñàíàë áîëãîâ.

11

ÓËÑ ÎÐÍÓÓÄÛÍ ÒªËªªÕ ÊÀÌÏÀÍÈÒ ÀÆÈË

Íºëººëëèéí àæèë:

ÌÝÈ-ýýñ Ìîíãîë óëñàä ñóóãàà Ôðàíö, Ãåðìàí, Ýíýòõýã, ÎÕÓ, Àíãëè, Õÿòàä, Òóðê óëñûí ýë÷èí ñàéä íàðò Çýâñãèéí Õóäàëäààíû Ãýðýýã äýìæèõèéã óðèàëñàí àëáàí çàõèäàë èëãýýâ. Çýâñãèéí Õóäàëäààíû Ãýðýýã äýìæèõèéã óðèàëñàí èë çàõèäàëä 550 ãàðûí ¿ñýã öóãëóóëæ, ÃÕß-íä õ¿ëýýëãýí ºãºâ. “Íýýëòòýé çàõèäàë: 2012-2015 îíä àæèëëàõ Óëñûí Èõ

Õóðàëä ñàíàë áîëãîõ õ¿íèé ýðõèéí õýëýëöýõ àñóóäàë” áàðèìò áè÷ãèéã Îëîí óëñûí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà íàðûí ãàçðûí Õºãæëèéí ãàçðûí òýðã¿¿í çàõèðàë Êîëì Î Êóàíàêàéí òýðã¿¿òýé òºëººëºã÷èä ÓÈÕ-ûí äýä äàðãà Ñ.Áàÿðöîãòîä ãàðäóóëæ ºãºâ. ÝÈ-èéí Ç¿¿í Àçèéã õàðèóöñàí êàìïàíèò àæëûí çîõèöóóëàã÷

10-ð ñàðä àéë÷ëàí, õîëáîãäîõ òºðèéí áîëîí ÒÁÁ-óóäòàé óóëçàæ, 7 ñàðûí 1-íèé ¿éë ÿâäëûí òàëààð ÝÈ-ýýñ ãàðãàñàí çºâëºìæ, óðèàëãûí äàãóó õèéãäýæ áóé àæèë áîëîí Ìîíãîë óëñ äàõü õ¿íèé ýðõèéí íºõöºë áàéäàëòàé òàíèëöàâ.

Ñóðãàëò:

ÌÝÈ-èéí ãèø¿¿í, èäýâõòýí, çàëóó÷óóäàä “Õ¿íèé ýðõèéã õàìãààëàõ öàõèì àæèëëàãààíä íýãäýõ íü” ñýäýâò ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàâ. Ñóðãàëòààð 16 öàõèì ýë÷èí õ¿íèé ýðõèéã õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààã îëîí íèéòèéí öàõèì ìýäýýëëèéí õýðýãñýë àøèãëàí õýðõýí ¿ð ä¿íòýéãýýð çîõèîí áàéãóóëàõ òàëààð ìýäëýã, óð ÷àäâàðòàé áîëæ, ÷àäàâõèæëàà.

Õýâëýë ìýäýýëýë:

2011 îíû äýëõèé äàõèíû õ¿íèé ýðõèéí íºõöºë áàéäëûã òàíèëöóóëñàí ÝÈ-èéí òàéëàíãèéí òîâ÷ëîë, òîî áàðèìòûã îð÷óóëàí õýâëýí ãàðãàæ, õýâëýëèéí áàãà õóðàë çîõèîí áàéãóóëàí îëîí íèéòýä õ¿ðãýâ. Ýìíåñòè Èíòåðíýøíëèéí “Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷ àñíû

õ¿íèé ýðõèéã Ìîíãîë Óëñûí ýðõ áàðèã÷èä õ¿íäýòãýõ ¸ñòîé” ìýäýãäëèéã ºäºð òóòìûí ñîíèí, õýâëýë¿¿äýä èëãýýæ, ÌÝÈ-èéí âýá õóóäñàíä áàéðëóóëàâ. Ìºí ýíý àñóóäëààð Õýâëýëèéí áàãà õóðàë çîõèîí áàéãóóëàâ.

Õýâëýëèéí áàãà õóðëûí òàëààðõè ìýäýý ÒÂ, ºäºð òóòìûí ñîíèí, öàõèì õýâëýëýýð îëîí íèéòýä õ¿ðýâ. “Õîõèðîã÷äîä òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ òºðèéí ¿¿ðýã”

ãàðûí àâëàãûã îð÷óóëàí, îëíû õ¿ðòýýë áîëãîâ.

Çàõèäàë Óðèàëãûí Ìàðàôîí

Îëîí óëñûí õ¿íèé ýðõèéí ºäðèéã òîõèîëäóóëàí Çàõèäàë Óðèàëãûí Ìàðàôîí çîõèîí áàéãóóëæ, ÀÍÓ, Áåëàðóñü, Ñóäàí, Õÿòàä, Òàéâàíü, Íèãåðèà, Èðàí óëñûí õóâü õ¿íèé õýðýã äýýð àæèëëàæ, âèäåî áè÷ëýã áóñàä ìàòåðèàëóóäûã îð÷óóëàí www.amnesty.mn âýá ñàéòàä áàéðëóóëàâ. “Ýðõèéíõýý òºëºº áè÷èöãýýå” ãàðûí ¿ñýã öóãëóóëàõ

¿éë àæèëëàãààã Òýíãèñ êèíîòåàòð, Íîìèí õîðîîëëûí èõ äýëã¿¿ð, Òýäè, Íàöàãäîðæèéí íîìûí ñàí, Èíòåðíîì íîìûí äýëã¿¿ð, ØÓÒÈÑ, Îòãîíòýíãýð, Øèõèõóòóã, ÌÓÁÈÑ, Óäèðäëàãûí Àêàäåìè áîëîí Ìîíãîë Ýíýòõýãèéí õàìòàðñàí ñóðãóóëü äýýð çîõèîí áàéãóóëæ, öàõèìààð ãàðûí ¿ñýã öóãëóóëàâ. Ýðäýíýò, Äàðõàí, Àðõàíãàé, Áàãàíóóð á¿ëãèéí

ãèø¿¿ä îðîí íóòàãò “Ýðõ¿¿ëýé” ñóðãàëò, êèíî õýëýëö¿¿ëýã çîõèîí áàéãóóëæ, çàõèäàë óðèàëãàä ãàðûí ¿ñýã öóãëóóëëàà. “Ýðõèéíõýý òºëºº áè÷èöãýýå” àæèëëàãààíä 10 000

îð÷èì ãàðûí ¿ñýã öóãëóóëæ, èëãýýâ.

Çîðèëãî, çîðèëò:

Ýðñäýëä áóé õóâü õ¿í, õ¿íèé ýðõèéí õàìãààëàã÷äûã õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààã áýõæ¿¿ëýõ,

Ìýäýýëýë õàðèëöààíû òåõíîëîãèéã àøèãëàõ õ¿ðýýã ºðãºæ¿¿ëýõ,

ÕÓÑÅÉÍ ÑÀËÅÌ ÌÎÕÀÌÌÅÄ ÀËÌÅÐÔÅÄÈÀÍÓ

ÃÀÎ ÆÈØÈÍ ÕßÒÀÄ

ÀËÅÑ ÁÀÉËÈÀÖÊÈ ÁÅËÀÐÓÑÜ

ÍÀÐÃÅÑ ÌÎÕÀÌÌÀÄÈÈÐÀÍ

×ÈÓ ÕÎ-ØÓÍ ÒÀÉÂÀÍÜ

ÃÈÐÈÔÍÀ ÑÓÄÀÍ

ÁÎÄÎÃÈÉÍ ÈÐÃÝÄÍÈÃÅÐÈÀ

12

ÝÐ¯¯ÄÝÍ Ø¯¯ÕÈÉÍ ÝÑÐÝÃ ÊÀÌÏÀÍÈÒ ÀÆÈË


Ìîíãîë óëñ Ýð¿¿äýí ø¿¿õèéí ýñðýã êîíâåíöèéí Íýìýëò Ïðîòîêîëûã ñî¸ðõîí áàòëàõ, ¿ð íºëºº á¿õèé ¯ÓÑÌ áàéãóóëàõàä íºëººëºõ,

Îëîí óëñûí ýð¿¿ãèéí ø¿¿õèéã äýìæèõ;

Ýð¿¿äýí ø¿¿õèéí á¿õ õýëáýð áîëîí áóñàä ç¿é áóñ õàðüöààã õîðèãëîõûã øààðäàõ;

Óëñ îðîíäîî ÿâóóëæ áóé àæëûã äýëõèé íèéòèéí çîðèëòóóäòàé

íèéö¿¿ëýí ÿâóóëàõ

Íºëººëºë:

Í¯Á-ûí Ýýëæèò Ä¿ãíýëò Õýëýëö¿¿ëãýýñ ãàðñàí çºâëºìæèéã õýðýãæ¿¿ëýõ òóõàé Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîëûí õýðýãæèëòýíä àíõààð÷, Ýð¿¿äýí ø¿¿õèéí ýñðýã êîíâåíö(ÝØÝÊ)-èéí Íýìýëò Ïðîòîêîëûã ñî¸ðõîí áàòëàõ, ýð¿¿äýí ø¿¿õ ãýìò õýðãèéí òîäîðõîéëîëòûã êîíâåíöèéí çààëòòàé íèéö¿¿ëæ, ýð¿¿äýí ø¿¿õ ãýìò õýðýãòýé òýìöýõ õóóëü ýðõ ç¿éí îð÷íûã ñàéæðóóëàõàä àíõààðàí àæèëëàõûã ÕÇÄÕß-íä óðèàëàâ. 4-ð ñàðä Æåíåâèéí Ýð¿¿äýí ø¿¿õýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ

íèéãýìëýã, ÕÝ¯Ê, Àçè-Íîìõîí äàëàéí á¿ñèéí Ôîðóì áàéãóóëëàãóóäòàé õàìòðàí “Ýð¿¿äýí ø¿¿õèéí ýñðýã êîíâåíöèéí Íýìýëò Ïðîòîêîëûí õ¿ðýýíä Ìîíãîë óëñàä ¯íäýñíèé óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ áàéãóóëëàãà áàéãóóëàõ òóõàé” ñåìèíàð çîõèîí áàéãóóëàâ. Ñåìèíàðò Í¯Á-ûí Ýð¿¿äýí ø¿¿õýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ äýä õîðîîíû ãèø¿¿í Àðìåí Äàíèåëÿí, Êèðãèçñòàíû Õàðààò áóñ Õ¿íèé Ýðõèéí áàéãóóëëàãûí òºëººëºã÷ Óëóãáåê Àçèìîâ íàð óðèãäàí îðîëöîæ, ìºí ÕÇÄÕß, ÕÝ¯Ê-èéí òºëººëºã÷èä èëòãýë òàâüæ, õîëáîãäîõ òºðèéí áîëîí ÒÁÁ-óóä, ýë÷èí ñàéäûí ÿàìä, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãóóäûí òºëººëºã÷èä îðîëöîæ, ñàíàë áîäëîî ñîëèëöîâ.

Îëîí íèéòèéã ñî¸í ãýãýýð¿¿ëýõ:

Ýð¿¿äýí ø¿¿õýýñ àíãèä áàéõ ýðõèéã îþóòàí çàëóóñ, îëîí íèéòýä òàíèóëàõ, ýð¿¿äýí ø¿¿ãäýæ õîõèðñîí õ¿ì¿¿ñèéí òºëºº ýâ ñàíààíû íýãäëýý èëýðõèéëýõ, îþóòàí çàëóóñûã õ¿íèé ýðõèéã õàìãààëàõàä èäýâõæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð îþóòàí, çàëóó÷óóäûí á¿ëãèéí ãèø¿¿ä ñàíàà÷èëàí ØÓÒÈÑ, Äîòîîä õýðãèéí èõ ñóðãóóëü, Îòãîíòýíãýð, ÌÓÈÑ-èéí ÎÓÕÑ, ÝÇÑ, Øèõèõóòóã

ÕÇÑ-èéí îþóòíóóäûí äóíä “Ýð¿¿äýí ø¿¿õèéí ýñðýã ãîîë îðóóëöãààÿ” õºë áºìáºãèéí òýìöýýí çîõèîí áàéãóóëæ, ýð¿¿äýí ø¿¿õèéí ýñðýã êàìïàíèò àæëûí ¿éë àæèëëàãàà òàíèëöóóëàâ. Îëîí óëñûí ýð¿¿ãèéí ø¿¿õ áàéãóóëàãäñàíû 10 æèëèéí îéã

òîõèîëäóóëàí ÕÇß, ÃÕß, ÕÇ¯Õ-òýé õàìòðàí “Ðîìûí ä¿ðìèéí õ¿÷èí òºãºëäºð áîëñíû 10 æèëèéí îé: ªíãºðñºí áà èðýýä¿é” ñåìèíàðûã çîõèîí áàéãóóëàâ. Êàìïàíèò àæëûí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîé ìýäýýëýë,

õýâëýëèéí ìýäýýã ºäºð òóòìûí ñîíèíóóä áîëîí amnesty.mn âýá ñàéòààð äàìæóóëàí îëîí íèéòýä õ¿ðãýæ, öàõèì óðèàëãàä íýãäýâ. Ø¿¿õèéí øèéäâýð ã¿éöýòãýõ òóõàé õóóëèéí òºñºëä ñàíàë

õ¿ðã¿¿ëýâ.

13

Çàëóó÷óóäûí ÷àäàâõè áýõæ¿¿ëýõ ñóðãàëò, ¿éë àæèëëàãàà

“Õ¿íèé ýðõèéã õàíãàõ àìëàëòàà áèåë¿¿ëýõ íü” ñóðãàëòûí ãàðûí àâëàãûã Í¯Á-ûí Õ¿¿õäèéí ñàíãèéí äýìæëýãòýéãýýð 2000 õóâü õýâëýæ, Õ¿¿õäèéí òºëºº ¿íäýñíèé ãàçðààð äàìæóóëàí á¿õ àéìàã, ä¿¿ðãèéí õ¿¿õäèéí õýëòýñò, õ¿¿õäèéí îðîëöîîíû ñ¿ëæýý áàéãóóëëàãóóäàä õ¿ðãýñíýýð õ¿¿õýä çàëóóñò õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîë îëãîõ, õ¿íèé ýðõèéã õàìãààëàõ ¿éëñýä òýäíèé îðîëöîîã õºõè¿ëýí äýìæñýí ¿éë õýðýã áîëîâ. “Õ¿íèé ýðõèéí òºãºë” îëîí íèéòèéã õàìàðñàí ºäºðëºã

Áóðõàí áàãøèéí öýöýðëýãò õ¿ðýýëýíä çîõèîí áàéãóóëæ, êîìïàíèé õàðèóöëàãà, àëáàäàí í¿¿ëãýëò, àìæèëòûí ò¿¿õ, õ¿íèé ýðõèéí òýìöýã÷äèéí ¿éë àæèëëàãààíû òóõàé ôîòî ¿çýñãýëýí ãàðãàâ. “ªñâºðèéí 333 ñóðãàã÷ áàãø” áýëòãýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéã

3 äàõü æèëäýý äýìæèí àæèëëàæ, “Áèäíèé àìüäðàõ îð÷èí - Áèäíèé ýðõ” ñýäâýýð íèéò 350 õ¿¿õäýä óðèà ìåññåæíèé óðàëäààí çàðëàæ, Ýðõ¿¿ëýé ºðòººãººð õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîë îëãîâ. Îòãîíòýíãýð èõ ñóðãóóëüòàé õàìòðàí “Õ¿íèé ýäèéí çàñàã,

íèéãýì ñî¸ëûí ýðõ” ñýäýâò îþóòíû ýðäýì øèíæèëãýýíèé õóðàë, “Áèçíåñ áà õ¿íèé ýðõ” ñýäâýýð Í¯Á-ûí çàãâàð õóðàëäààí çîõèîí áàéãóóëàâ. Êèíî Óðëàãèéí Äýýä Ñóðãóóëüòàé õàìòðàí “Ñýòã¿¿ë÷ ãýæ

õýí áý?” íèéãýì ð¿¿ ÷èãëýñýí íýâòð¿¿ëýã õèéõ äàäëàãà àæëûí õ¿ðýýíä ÿäóóðàë áà ÝÇÍÑ-ûí ýðõèéí àñóóäàë õºíäñºí âèäåî íýâòð¿¿ëãèéí óðàëäààí çàðëàæ, çàëóó èäýâõòýí¿¿äýä ÿäóóðëààñ àíãèä áàéõàä õ¿íèé ýðõèéã õýðõýí äýýäëýõ ¿çýë ñàíààã òºëºâø¿¿ëýõ òàëààð êèíî õýëýëö¿¿ëýã, óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëæ, “ßäóóðàë áà õ¿íèé ýðõ” ñýäýâò áàãö ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàâ.

Çàëóó ýë÷ õºòºëáºð

“Öàõèì ýë÷èí” èäýâõæ¿¿ëýõ àÿí ºðí¿¿ëæ, Íýð òºð áà õ¿íèé


Çàëóó÷óóäûã õ¿íèé ýðõèéí àñóóäàëä ºðãºíººð òàòàí îðóóëàõ, òýäíèé õ¿íèé ýðõèéí òºëººõ ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ

Õ¿íèé ýðõèéã îðîí íóòãèéí, ¿íäýñíèé, îëîí óëñûí ò¿âøèíä õàìãààëàõ, äýìæèõ ýâñýë õîëáîî, ò¿íøëýëèéã áèé áîëãîõ

Ãèø¿¿ä, äýìæèã÷äèéí îðîëöîõ áîëîìæèéã àëü áîëîõ ºðãºæ¿¿ëýõ

ýðõ, Ýð¿¿ë ìýíä áà õ¿íèé ýðõ, ªºð÷ëºëò ãýæ þó âý ñýäâýýð ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëæ, öàõèì àæèëëàãààãààð õ¿íèé ýðõèéã õàìãààëàõ ¿éëñýä îþóòàí ñóðàã÷èä íýãäýâ.

Ýðõ ÷ºëººíèé ïàðàä

Ýðõ ÷ºëººíèé ïàðàä – 2012 îíû àðãà õýìæýýã “Õ¿íèéã õ¿íýýð íü õàéðëàÿ” óðèàòàéãààð “Ýðõèéíõýý òºëºº ãàðàà ºðãºöãººå” àÿí, Õ¿¿õýä õ¿¿õäèéí òºëºº ÒÁÁ, ªºð÷ëºëòèéí òºëººõ çàëóó ýìýãòýé÷¿¿ä ÒÁÁ, Ìºðººäëèéí õºòº÷, Îõèä ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýðõèéã õàìãààëàõ “Ã¿íæ” òºâ, “Á¿õ íèéò áîëîâñðîëûí òºëºº!” èðãýíèé íèéãìèéí ¿íäýñíèé ýâñýë, ÌÎÍÔÅÌÍÅÒ ¿íäýñíèé ñ¿ëæýý áàéãóóëëàãóóä õàìòðàí çîõèîí áàéãóóëàâ. “Ýðõ¿¿ëýé” õ¿íèé ýðõèéí áààòàð òàíèëöóóëæ, Á¿ãäýä àþóëã¿é

ñóðãóóëü, ÕÝÒÒ-ûí òàëààð ìýäýýëýë õ¿ðãýæ, “×èõòýé íýã íü ýðõýý ñîíñîöãîî¸” óðèàí äîîð îðîëöîã÷äûã íýãòãýâ. ¯íäýñíèé ò¿âøèíä çàëóó÷óóäûí äóó õîîëîéã èëýðõèéëäýã ¿éë àæèëëàãàà áîëîí óëàì ºðãºæèæ áàéíà.

ÇÀËÓÓ×ÓÓÄ Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕÈÉÍ ÒªËªª

14

ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ªÑªËÒ, ÕªÃÆÈË

Ìàíëàéëàë, óäèðäëàãà:

Óäèðäàõ Çºâëºë ýíý îíä íèéò 10 óäàà õóðàëäàæ, Õÿíàëòûí çºâëºë 3 óäàà õóðàëäëàà. Óäèðäàõ çºâëºë äýðãýäýý Õºãæëèéí õîðîî áàéãóóëàâ. Óäèðäàõ çºâëºëèéí óäèðäëàãûí ÷àäâàðûã ñàéæðóóëàõ

÷èãëýëýýð Îëîí óëñûí ã¿éöýòãýõ çºâëºëèéí ãèø¿¿í àñàí Âàíóøè Âîëòåð õ¿ðýëöýí èðæ ÓÇ, ÕÇ-èéí ãèø¿¿ä, èäýâõèòýí ìàíëàéëàã÷ íàðò ñóðãàëò ÿâóóëàâ. ÌÝÈ-èéí ¿å, ¿åèéí çàëóó èäýâõèòýí, ìàíëàéëàã÷ íàð

Âàíóøè Âîëòåðòýé äàÿàð óäèðäëàãà, ÌÝÈ-èéí çàëóó÷óóäûí ¿éë àæèëëàãàà, õýòèéí çîðèëãûí òàëààð óóëçàëò õèéâ.

Á¿ëýã, ãèø¿¿äèéã ºðãºæ¿¿ëýõ, ÷àäàâõèæóóëàõ, èäýâõèæ¿¿ëýõ:

ÌÝÈ-ä öàõèì áîëîí öàõèì áóñ ñóðãàëò, õýëýëö¿¿ëãèéí ¿åýð 353 øèíý ãèø¿¿í ýëñýâ. Øèíý ãèø¿¿äèéí ñóðãàëò, êàìïàíèò àæëûí òàëààðõè ñóðãàëò ñåìèíàð, ÷ºëººò ÿðèëöëàãûã 30 ãàðóé óäàà õèéí 300 îð÷èì õ¿í õàìðàãäàâ. Á¿ëãèéí á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëò ºðãºæèæ, Õóóëü÷äûí

á¿ëãèéí õàðúÿà – Øèõèõóòóã, Èõ çàñàã, Óëààíáààòàð êëóá, Îþóòíû á¿ëãèéí õàðúÿà Ãàçàð÷èí êëóá, Ñóðàã÷äûí á¿ëãèéí õàðúÿà-ÌÝÕÑ, Õîááè, 107 êëóá, Ñýòã¿¿ë÷äèéí á¿ëãèéí õàðúÿà- ÊÓÄÑ êëóá, Óðëàãèéí á¿ëãèéí õàðúÿà-Óðëàãèéí îþóòíû êëóá, Äàðõàíû á¿ëãèéí õàðúÿà- Äàðõàí –Îä- êëóá çýðýã øèíýýð 12 êëóá, á¿ëýã áèé áîëîâ.

Áàéãóóëëàãûí òîãòâîðòîé áàéäàë, ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð îëîí óëñûí, ¿íäýñíèé, îðîí íóòãèéí õýìæýýíèé 20 ãàðóé õóðàë, ñåìèíàðò îðîëöîæ, ñóðãàëòàíä õàìðàãäëàà. ÌÝÈ õ¿íèé ýðõèéã õàìààëàõ ¿éëñýä õóâü íýìýð îðóóëñàí

3 ãèø¿¿íýý “Õ¿íèé ýðõèéí òºëºº òýìöýã÷” öîìîîð, “Õ¿íèé ýðõèéí òºëºº òýìöýã÷” ºðãºìæëºëººð 6 ãèø¿¿íýý òóñ òóñ øàãíàæ, óðàìøóóëëàà. Ãèø¿¿íèé îíîîã ¿íýëýõ êàðòòàé áîëîâ. Ãèø¿¿äèéí óëèðëûí óóëçàëò 4 óäàà çîõèîãäîæ 300 ãàðóé

ãèø¿¿ä îðîëöîâ. 21 öàõèì ýë÷èí, 26 ýðõ¿¿ëýé ñóðãàã÷ áàãø áýëòãýëýý.


Á¿ëãèéí ¿éë àæèëëàãààã òîãòìîëæóóëàõ

Èäýâõèòí¿¿äèéã øèéäâýð ãàðãàõ, òºëºâëºõ, ¿íýëýõýä îðîëöóóëàõ

¯ð àøèãòàé èäýâõè ñàíàà÷ëàãûã äýìæèõ

15

Áàéãóóëëàãûí ¿íýëãýý

ÌÝÈ ººðèéí äàâóó áîëîí ñóë òàëûã ¿íýëæ, ñàíàë çºâëºìæèéã ãàðãàõ çîðèëãîîð “Áàéãóóëëàãûí ººðèéí ¿íýëãýý”-ã ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä òîãòìîë õèéæ áàéãàà áºãººä ýíý îíä ìºí ¿íýëãýýã õèéëýý. Áàéãóóëëàãûí ººðèéí ¿íýëãýý íü õºòºëáºð áóþó ¿éë àæèëëàãàà, äîòîîä çîõèîí áàéãóóëàëò, ãàäààä õàðèëöàà ãýñýí 3 ¿ç¿¿ëýëòèéã òóñ á¿ð 4, 7, 5 øàëãóóð àñóóëòààð õºãæèæ ýõýëæ áàéãàà, õºãæèæ áàéãàà, çîõèõ ò¿âøèíä õºãæñºí, ñàéí õºãæñºí, ¿ëãýð æèøýý õºãæñºí ãýñýí 5 ò¿âøíèé àëèíä íü áàéãààã ãàðãàæ èðäýã ¿íýëãýý þì. ¯íýëãýýíä áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíä óðò áîãèíî ÿíç á¿ðèéí õóãàöààãààð îðîëöñîí ÷ èäýâõòýí ãèø¿¿ä, çàëóó÷óóä, ýìýãòýé÷¿¿ä, ÌÝÈ-èéí á¿ëãèéí òºëººëë¿¿äýýñ ãàäíà Óäèðäàõ çºâëºë, àæèëòíóóä, õàìòðàã÷ áàéãóóëëàãûí òºëººëëèéã íàñ, õ¿éñíèé áàéäëûã õàðãàëçàí ñîíãîæ, îðîëöóóëàí, õºíäëºíãèéí ñóäëàà÷ óäèðäàí ÿâóóëàâ. ¯íýëãýýãýýð “áàéãóóëëàãûí ýðõýì çîðèëòîî øèíýýð ýëñýí îðæ áóé ãèø¿¿ä áîëîí îëîí íèéòýä ¿ð ºãººæòýé õ¿ðãýõ, ñóðòàë÷èëàõ, Àëñûí õàðààòàé ñòðàòåãè òºëºâëºãºº ãàðãàõàä ãèø¿¿äèéí îðîëöîîã õàíãàõ, Óäèðäàõ çºâëºëèéí ãèø¿¿äèéí ìàíëàéëëûã íýìýãä¿¿ëýõ, Êàìïàíèò àæëûí ¿ð íºëººã ¿íýëýõ òîãòîëöîîã ñàéæðóóëàõûã çºâëºñºí.

2012 îíû ¿íýëãýýã 2010 îíä õèéñýí ¿íýëãýýòýé õàðüöóóëàí äîîðõè ãðàôèêààñ ¿çíý ¿¿.

2012 îíä

2010 îíä

Гадаад харилцааХөтөлбөр

Ñàéí äóðûíõàí

Ìîíãîëûí Ýìíåñòè Èíòåðíýøíëèéí ñàéí äóðûíõàí íü õ¿íèé ýðõèéã õàìãààëàõ, ò¿ãýýí äýëãýð¿¿ëýõ, õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîë îëãîõ èõ ¿éëñýä ñóðãàëò ñóðòàë÷èëãàà, êàìïàíèò àæèë çîõèîí áàéãóóëàõ, õîëáîãäîõ ìýäýýëëèéã îð÷óóëàõ, ò¿¿íèéã ò¿ãýýõ, òàðààõ ìàòåðèàë áýëäýõ, ãèø¿¿ä äýìæèã÷èäòýé õàðèëöàõ çýðãýýð ººðèéí ¿íýò öàãàà õàðàìã¿é çàðöóóëæ, äóíäàðøã¿é ìýäëýã ÷àäâàðàà ¿íý õºëñã¿éãýýð çîðèóëäàã ãèø¿¿ä, äýìæèã÷, õ¿íèé ýðõèéí èäýâõèòí¿¿ä þì.

2012 îíä Ìîíãîëûí Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë áàéãóóëëàãàä ãàäààäûí 2, Ìîíãîëûí 20 ãàðóé ñàéí äóðûí àæèëòàí óðò áîëîí áîãèíî õóãàöààãààð àæèëëàëàà. ÌÓÈÑ-èéí ÎÓÕÑ, Îòãîíòýíãýð èõ ñóðãóóëèéí îþóòíóóä ìýðãýæëèéí äàäëàãà õèéëýý.

ÌÝÈ íü Ñàéí äóðûíõíû áàéãóóëëàãóóäûí ñ¿ëæýýíèé ãèø¿¿í áàéãóóëëàãà áºãººä òóñ ñ¿ëæýýíýýñ ãèø¿¿í áàéãóóëëàãóóäûíõàà ñàéí äóðûíõíû ìåíåæìåíòýýð ¿íýëãýý õèéäýã. 2012 îíä õèéñýí óã ¿íýëãýýíèé ä¿íã 2008 îíû ¿íýëãýýòýé õàðüöóóëàí äîîðõè ãðàôèêààñ ¿çíý ¿¿.

2008 îíä 2012 îíä

Ìîíãîëûí Ýìíåñòè Èíòåðíýøíëèéí øèëäýã ñàéí äóðûí àæèëòàí øàëãàðóóëàõ “Íîãîîí õèâñíèé ¸ñëîë”-ûí ¿åýð

16

Ýìíåñòè Èíòåðíýøíëèéí Îëîí Óëñûí Õºãæëèéí áàãààñ 2012 îíû ¿éë àæèëëàãààíä çîðèóëæ 178458 àì.äîëëàðûí ñàíõ¿¿æèëò, ãàäààä õýë äýýð õýâëýãäñýí õ¿íèé ýðõèéí òàëààðõè ãàðûí àâëàãà áîëîí òàðààõ ìàòåðèàëûã ýõ õýëíýý õºðâ¿¿ëýí ãàðãàõ çîðèëãî á¿õèé Àçèéí õýëíèé õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä 4599 àì.äîëëàðûí ñàíõ¿¿æèëòèéã òóñ òóñ îëãîâ.

Îëîí Óëñûí øóäàðãà ¸ñíû òºëººõ êàìïàíèò àæèë, Õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîë, Çàëóó÷óóä áîëîí áóñàä êàìïàíèò àæëóóäàä çîðèóëæ íèéò 14944 àì.äîëëàðûí òýòãýëýã, õàíäèâ, ñàíõ¿¿æèëòèéã õ¿íèé ýðõèéã õàìãààëàã÷ ãèø¿¿ä, äýìæèã÷èä, õóâü õ¿í, êîìïàíè, áàéãóóëëàãóóäààñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëñýí áàéíà. Ãèø¿¿ä, äýìæèã÷äèéí çîõèîí áàéãóóëñàí ñàí àðâèæóóëàõ ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íä íèéò 6881 àì.äîëëàð, ãèø¿¿äèéí òàòâàð òºëºëòººñ íèéò 1136 àì.äîëëàðûí ñàíõ¿¿æèëò õèéãäæýý.

2012 îíä íèéò 223060 àì.äîëëàðûã êàìïàíèò àæèë, õ¿íèé ýðõèéí ñóðãàëò, öàëèí õºëñ, îôèññûí áîëîí áóñàä çàðäàëä òóñ òóñ çàðöóóëñàí áàéíà.

ÑÀÍÕ¯¯ÃÈÉÍ ÒÀÉËÀÍ

Õºíäë

ºíãè

éí à

óäèòè

éí ä

¿ãíýë

ò

17

2011

ÖÀÀÇÀÀÐ ÀÂÀÕ ßËÁÀ Ã¯ÉÖÝÒÃÝË

2011

ÀÌËÀËÒÀÀÑ

¯ÉË ÕÝÐÝÃ Ð¯¯Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕÈÉÃ ÌßÍÃÀÍÛ ÕªÃÆËÈÉÍ ÇÎÐÈËÒÛÍ ÒªÂÄ ÒÀÂÜÖÃÀÀß

Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕÝÄ ÕªÐªÍÃª ÎÐÓÓËÀÕ ÖÀÃÎëîí Óëñûí Ñàíõ¿¿ãèéí Êîðïîðàöèéí õ¿íèé ýðõèéã óõàìñàðòàéãààð õ¿íäýòãýí ñàõèõ ¿¿ðýã

2011 ÎÍÄ ÄÝËÕÈÉ ÄÀßÀÐ ÝÑÝÐÃ¯¯ÖËÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀË ÀÐ ÀÐÀÀÑÀÀ ÃÀÐÀÂ.

91 ÎÐÎÍÄ

¿çýë áîäëîî èëýðõèéëýõ ýðõ ÷ºëººã õÿçãààðëàæ, òýìöýã÷äèéã õîðüñîí ÷ äýëõèéí ºíöºã áóëàí á¿ðò õ¿ì¿¿ñ æàãñàæ, ðàäèî, èíòåðíýòýýð àðä÷èëàë, ýðõ ÷ºëºº, øóäàðãà ¸ñûã

101 ÎÐÎÍÄõ¿ì¿¿ñèéã ýð¿¿äýí ø¿¿æ, õýðöãèé õàðüöñàí áàéíà. ¯¿íä èõýíõäýý Çàñãèéí ãàçðûí ýñðýã æàãñààë öóãëààíä îðîëöîã÷èä ºðòæýý.

ÀÞÓËÃ¯É ÁÀÉÄÀË, ØÓÄÀÐÃÀ ¨Ñ ÒÎÃÒÎÎÕÛÍ ÎÐÎÍÄ ÎËÎÍ ÓËÑÛÍ ÍÈÉÃÝÌËÝÃ ÄÀÐÀÍÃÓÉËÀÃ× ÎÐÍÓÓÄÛÃ ÇÝÂÑÝÃÝÝÐ ÕÀÍÃÀÆÝÝ.

1977 ÎÍÄ ÁÈÄ ÀÍÕ ÖÀÀÇÀÀÐ ÀÂÀÕ ßËÛÍ ÝÑÐÝÃ ÊÀÌÏÀÍÈÒ ÀÆËÀÀ ÝÕÝËÆ ÁÀÉÕÀÄ

ÅÐÄªª 16 ÎÐÎÍ ÕÓÓËÈÍÄÀÀ ÖÀÀÇÀÀÐ ÀÂÀÕ ßËÛÃ ÕÀËÑÀÍ ÁÀÉÑÀÍ ÞÌ. ªÍªªÄªÐ ÕÓÓËÈÍÄÀÀ ÁÎËÎÍ ÏÐÀÊÒÈÊÒ ÝÍÝ ßËÛÃ ÕÀËÀÀÄ ÁÀÉÍÀ.

141 ÎÐÎÍ

Áóñ íóòàã äàõü õ¿íèé ýðõèéí àñóóäàë, öààçààð àâàõ ÿë, äýëõèéí çýâñãèéí õóäàëäààíû òàëààðõè òîî áàðèìòûã äàðààãèéí õóóäàñíààñ ¿çíý ¿¿.

ÝÍÝ Á¯ÕÍÈÉÃ ªªÐ×ËªÕ

50 æèë

Àðä÷èëàëÝðõ

÷ºëºº

Øóäàðãà ¸ñ

Äîð õàÿæ

øààðäëàà.

ÁÎËÎÌÆ ÁÈÉ.

ÑÀß ÑÀßÇýâñýãò õ¿÷èðõèéëëèéí óëìààñ

ÆÈË Á¯Ð 500 000 Õ¯Í àìü íàñàà àëäàæ áàéíà.

ÝÐ¯¯ÄÝÍ Ø¯¯Æ, Ç¯É ÁÓÑ ÕÀÐÜÖÀÕÛÍ ÝÑÐÝÃ

“Õýíä ÷ ýð¿¿ ø¿¿ëò òóëãàõ áóþó õ¿íèé

¸ñíîîñ ãàäóóð ýñõ¿ë, íýð òºðèéã íü

äîðîìæëîí õàðüöàæ øèéòãýõèéã õîðèãëîíî”

Õ¿íèé Ýðõèéí Ò¿ãýýìýë Òóíõàãëàëààñ

Ýð¿¿äýí ø¿¿õ áîëîí áóñàä õàðãèñ õýðöãèé, õ¿íëýã áóñààð

õ¿íèé íýð òºðèéã äîðîìæëîí õàðüöàõ íü áóñàðìàã, ¸ñ

ñóðòàõóóíã¿é, õóóëü áóñ ÿâäàë ìºí. Ýð¿¿ ø¿¿ëò, ç¿é áóñ

õàðüöàà íü çºâõºí õîõèðîã÷äîä õîð õîõèðîë ó÷ðóóëààä

çîãñîõã¿é, áàéõ ë ¸ñòîé ç¿éë ìýò îéëãîëò òºð¿¿ëýõ çýðãýýð

íèéãýìä õàðãèñëàëûã òºð¿¿ëæ áàéíà. Òèéìýýñ ÷ ýð¿¿äýí

ø¿¿õ áîëîí áóñàä ç¿é áóñ õàðüöààã îëîí óëñûí õóóëü,

äàéíû õóóëèàð õîðèãëîñîí áàéäàã.

Ìîíãîëûí Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë

• Á¿õ íºõöºëä ýð¿¿äýí ø¿¿õ, áîëîí áóñàä õàðãèñ õýðöãèé, õ¿íëýã áóñààð íýð òºðèéã äîðîìæëîí õàðüöàõûí ýñðýã ÒÝÌÖ.• Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë áàéãóóëëàãàä ÍÝÃÄ. www.amnesty.mn õàÿãààð îðæ á¿ðòã¿¿ëýõ áóþó äîîð äóðäñàí õàÿãààð áàéãóóëëàãà äýýð èðæ ãèø¿¿íýýð ýëñýíý ¿¿. • Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë áàéãóóëëàãàä õàíäèâ ºðãºæ ¿éë àæèëëàãààã íü ÄÝÌÆ.

Òà þó õèéæ ÷àäàõ âý?

Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë íü Õ¿íèé Ýðõèéí Ò¿ãýýìýë Òóíõàãëàë áîëîí áóñàä õ¿íèé ýðõèéí îëîí óëñûí ãýðýý, áàðèìò áè÷èãò çààñàí õ¿íèé ýðõèéã äýëõèéí õ¿í á¿ðò àäèë òýãø ýäë¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð àæèëëàäàã äýëõèé äàÿàðõ õ¿íèé ýðõèéã õàìãààëàã÷äûí õºäºëãººí þì.

Õ¿íèé á¿õèé ë ýðõèéã õàìãààëàõûí òºëººõ ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíûõàà õ¿ðýýíä áèå ìàõáîä, ñýòãýë ñàíààãààð á¿ðýí á¿òýí áàéëãàõ áóþó ÷ºëººòýé ñýòãýí áîäîõ, ¿çýë áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ, ÿëãàâàðëàí ãàäóóðõàëòààñ àíãèä áàéõ çýðýã ýðõ, ýðõ ÷ºëººã íîöòîé çºð÷èõººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, òàñëàí çîãñîîõ çîðèëãîîð ñóäàëãàà õèéõ áà ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ, áîäèòîé àðãà õýìæýý àâäàã.

Öàõèì õóóäàñ: www.amnesty.org

www.amnesty.mn

Öàõèì øóóäàí: [email protected]

Õàÿã: Ñ¿õáààòàð ä¿¿ðýã, 6-ð õîðîî,

Áàãà òîéðóó-44, 10 òîîò

Óòàñ/Ôàêñ: 976-11-324705

Øóóäàíãèéí õàÿã: Óëààíáààòàð 210648,

Øóóäàíãèéí õàéðöàã-180

Áèäýíòýé õîëáîî áàðèõûã õ¿ñâýë

ÌÓ

ÈÑ

-ûí

ÎÞ

ÓÒ

ÍÛ

ÁÀ

ÉÐ

ÇÀ

ËÓ

Ó×

ÓÓ

Ä

ÇÎ

×È

Ä Á

ÓÓ

ÄÀ

Ë

5 äàâõàð öàéâàð íîãîîí áàéøèí

Àíãëèéí Ýìíåñòè Èíòåðíýøíëèéí ãèø¿¿ä

ÝÌÍÅÑÒÈÈÍÒÅÐÍÝØÍË

ÌÎÍÃÎËÛÍ

Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë þó õèéæ áàéíà âý?

Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë íü ýð¿¿äýí ø¿¿õ, ç¿é áóñààð õàðüöàõûã òàñëàí çîãñîîõûí òºëºº õ¿ì¿¿ñèéí èäýâõòýé õºäºëãººíèéã ºðí¿¿ëæ áàéíà.

ÕÎÐÈÃËÎ!

• Á¿õ çàñãèéí ãàçðóóä ýð¿¿äýí ø¿¿õ, áîëîí áóñàä õàðãèñ õýðöãèé, õ¿íëýã áóñààð íýð òºðèéã äîðîìæëîí õàðüöàõ á¿õ õýëáýðèéã çýìëýí áóðóóøààæ, õîðèãëîæ áàéãààãàà òîäîðõîé çàðëàí òóíõàãëàæ, ÿìàð ÷ íºõöºëä õàà ÷ õýðýãëýõèéã çºâøººðºõ ̧ ñã¿é.• Çàñãèéí ãàçàð “Í¯Á-ûí Ýð¿¿äýí ø¿¿õèéí ýñðýã Êîíâåíöèéí Íýìýëò Ïðîòîêîë”-ä íýãäýí îðæ ãàðûí ¿ñýã çóðàõ íü ýð¿¿ ø¿¿ëò, ç¿é áóñ õàðüöààíààñ àíãèä áàéõ òîìîîõîí àëõàì áîëîõ þì.

ÕÀÌÃÀÀË!

• Àëü ÷ çàñãèéí ãàçàð “äèïëîìàò àìëàëò”-òàé õýäèé ÷ õ¿íèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ¿¿äíýýñ õýí íýã íü ýð¿¿äýí ø¿¿õ áóþó ç¿é áóñ õàðüöààíä ºðòºõ ýðñäýëòýé áàéãàà áîë òóõàéí îðîí ðóó øèëæ¿¿ëýõã¿é áàéõ ̧ ñòîé. • Á¿õ çàñãèéí ãàçðóóä ø¿¿õèéí øèéäâýðã¿éãýýð òîäîðõîé áóñààð áóþó íóóöààð òóñãààðëàí õîðèõ ÿâäëûã òºãñãºë áîëãîõ, ìºí á¿õ õîðèãäîãñîäûã îëîí óëñûí õýì õýìæýýíèé äàãóó àþóëã¿é áàéäëûã íü õàíãàæ ºãºõ ̧ ñòîé.

ØÈÉÒÃÝ!

Á¿õ çàñãèéí ãàçðóóä ýð¿¿äýí ø¿¿õ, áóþó ç¿é áóñààð õàðüöñàí òàëààðõ ìýäýãäýëä õàðààò áóñ øàëãàëò áàéöààëò ÿâóóëàõûã áàòàëãààæóóëæ, ýð¿¿äýí ø¿¿æ, ç¿é áóñààð õàðüöñàí, çàõèàëñàí, íóóí äàðàãäóóëñàí, ¿ë õàéõàðñàí àëáàí õààã÷èéã ÿëëàõ ¸ñòîé.

2012 ÎÍÄ ÕÝÂËÝÑÝÍ ÍÎÌ, ÒÎÂÕÈÌÎË, ÒÀÐÀÀÕ ÌÀÒÅÐÈÀË

Øàíòðàëã¿é òýìöýýð ë

Õÿòàäàä ìÿíãà ìÿíãàí õ¿í àëáàäàí í¿¿ëãýëòòýé òóëãàð÷ áàéíà – Òîâ÷ëîë 12

Õàðèóöëàãàòàé áàéÿ

Ä¯ðýìò õóâöñàà ºìñüå

Íèéòý÷ áàéÿ

ÁóñÄûã õ¿íäëýå

ÒàñËàõã¿é áàéÿ

ÖýâÝð îð÷èíä ñóðàëöúÿ

Õîöðîõã¿é áàéÿ

* ªªÐÈÉÃªª Õ¯ÍÄËÝÅ

* ÁÓÑÄÛÃÀÀ Õ¯ÍÄËÝÅ

* ÁÀÃØ ÍÀÐÀÀ Õ¯ÍÄËÝÅ

* ÑÓÐÃÓÓËÈÉÍ ÎÐ×ÍÎÎ ÕÀÉÐËÀÍ ÕÀÌÃÀÀËÚß

Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕÝÄ ÝÝËÒÝÉ ÑÓÐÃÓÓËÜ

Òàíû ãàðûí ¿ñýã, çàõèäàë

õýí íýãíèé àìüäðàëûã

áîäèòîîð ººð÷èëæ ÷àäàõ óó?

ÝÐÕÈÉÍÕÝÝ ÒªËªª ÁÈ×ÈÕ ªÄªÐ Çàõèäàë áè÷ýýä õýí íýãíèé àìüäðàëûã ººð÷ëºõ õ¿÷ òàíä

áèé. Õ¿í á¿ð çàõèäàë áè÷èæ åðºíõèéëºã÷, åðºíõèé ñàéä,

öàãäààãèéí äàðãàä èëãýýñíýýð ¿ð íºëºº àâ÷èðäàã. ¯¿íèé

òîä æèøýý íü Óéãàðûí òýìöýã÷ ýìýãòýé Ðåáèÿ Êàäèð þì.

Òýðýýð Õÿòàä óëñàä 6 æèë õîðèãäîæ, ñóëëàãäñàíûõàà äàðàà

Ýìíåñòè Èíòåðíýøíëä õàíäàí:“Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë òóñëààã¿é áîë áè ºíººäºð àìüä

áàéõ áàéñàí ãýäýãòýý ýðãýëçýæ áàéíà. .......Ýìíåñòè

Èíòåðíýøíëèéí ìÿíãà ìÿíãàí ãèø¿¿ä, äýìæèã÷èä çàõèäàë

áè÷ñýíýýð ìèíèé õîðèãäîæ áóé íºõöºë áàéäàë ººð÷ëºãäºæ,

áè õ¿¿õä¿¿äòýéãýý ñàðä íýã óäàà óóëçàæ, ýìíýëãèéí òóñëàìæ

àâ÷ ÷àäàõ áîëñîí. Ýìíåñòè Èíòåðíýøíëèéí òóñëàìæ äýìæëýã íàäàä

ýð÷ õ¿÷èéã õàéðëàñàí” õýìýýí ºã¿¿ëñýí þì.

Ñóðãóóëü áîë õ¿¿õäèéí ñóð÷ õ¿ì¿¿æèõ ãîë îð÷èí áèëýý. Ãýâ÷ ºíººäºð äýëõèé äàÿàð ìàø îëîí îõèä õ¿÷èðõèéëýë, äîðîìæëîëîîñ ýìýýí ñóðãóóëüäàà àéäàñòàé ÿâæ áàéíà.

Ñóðãóóëü íü íèéãýìä íºëººëäºã ãàçàð. ªíººäºð ýìýãòýé÷¿¿ä õ¿÷èðõèéëëèéí îëîí õýëáýðýýñ áîëæ çîâæ áóéí àäèë, îëîí îõèä ñóðãóóëü äýýðýý äîðîìæëóóëæ, áèå ñýòãýëýýðýý õîõèð÷ áàéíà.

ªäºð á¿ð îõèä ñóðãóóëü äýýðýý çîäóóëæ, øîîëóóëæ, èíòåðíýò, ãàð óòñààð ìºí àíãèéíõíààñàà äîðîìæëîë àìñ÷ áàéíà. Áàãø íàð íü õóóðàì÷ ä¿í òàâüæ îðîíä íü õ¿÷èðõèéëýë ¿éëäýæ áàéíà.

Äýëõèéí óëñ îðíóóäàä ÿëàíãóÿà áîëîâñðîëûí áàéãóóëëàãóóäàä èéì àñóóäàë îëîíòàà ãàð÷ áàãø, óäèðäëàãà òýð ÷ àòóãàé ¿åèéíõýí íü õîëáîãääîã.

Ýäãýýð øàëòãààíààñ ¿¿äýí îëîí îõèä ñóðãóóëüäàà ÿâæ ÷àäàõã¿é, áàãàã¿é áýðõøýýë òóóëæ áàéíà.

Àëáàí ¸ñíû ¿éë àæèëëàãàà ÿâàãäàõãóé áàéíàÝðõ áàðèã÷èä ñóðãóóëèéí îð÷èíä ¿éëäýãääýã õ¿÷èðõèéëëèéí ýñðýã ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõã¿é áàéíà.

Ñóðãóóëü äýýðõ õ¿÷èðõèéëýëä ýðõ ìýäýëòí¿¿ä òóí èäýâõèã¿é õàíäàí, èõýíõ òîõèîëäîëä ¿íäýñíèé õóóëü áîëîí ñóðãóóëèéí áîäëîãîä íàéäàæ îðõèäîã.

Á¿õ îõèä àþóëã¿é îð÷èíä ñóð÷ áîëîâñðîõ ýðõòýé

ÀÞÓËÃ¯É ÎÐ×ÈÍ ÎÕÈÄÛÍ ÝÐÕ


Õóëãàéëàãäñàíõ¿¿õýä íàñ, àëäàãäñàí áîëîâñðîë

Ãàðûí àâëàãà

ÈÐÃÝÍÖÀÃÄÀÀ

ÒÀÍÒÀÉßÀÆ ÕÀÐÜÖÀÕ

¨ÑÒÎÉ ÂÝ

Ìîíãîëûí Ýìíåñòè

Èíòåðíýøíë

aimncc@ magicnet.mn

www.amnesty.mn

Óòàñ/Ôàêñ: 324705

ÝÌÍÅÑÒÈ

ÈÍÒÅÐÍÝØÍË

ßàñàí

õàðàí

õóé þì áý ãýæ

õàøãèð

ñíààñ

ÿäàæ òà íý

ã ÷

ãýñýí ë

àà àñà

à.Òà ýðõýý

ìýäüå ãýâ

ýë...

Õ¿íèé Ýðõèéí Ò¿ãýýìýë Òóíõàãëàë

ÕÓÓËÜ ÕÝÐÝÃÆ¯¯ËÝÕ ÀËÁÀÍ ÒÓØÀÀËÒÍÓÓÄÛÍ Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕÈÉÍ ÒÀËÀÀÐ ÁÀÐÈÌÒËÀÕ 10 ¯ÍÄÑÝÍ

ÆÈØÈÃ ÕÝÌÆÝÝ

2012 îí

Àìüä ÿ

âàõ ýð

õèéã ¿

ã¿éñãý

ñýí

Ýìíåñò

è Èíòå

ðíýøíë

íü áó

ñàä áà

éãóóëë

àãóóäò

àé õàì

òðàí

Àìæèëò

Öààçûí ÿ

ëûã õ

àëàõàä

òà òó

ñàëæ ÷à

äíà

Öààçàà

ð àâàõ

ÿëûã õ

àëóóëà

õûí ò

ºëºº Ý

ìíåñòè

Èíòåð

íýøíë

õýðõýí

àæèëë

àäàã â

ý?

Õàÿã: Ñ¿õáààòàð ä¿¿ðýã,

6-ð õîðîî

Áàãà òîéðóó - 44, 10 òîîò

Óòàñ/ôàêñ: 9

76-11-324705

È-ìýéë: aimncc@magicn

et.mn

www.amnesty.mn

Õ¿íèé ýðõèéí çºð÷ë¿¿äèéã òºãñãºë

áîëãîõûí òºëºº êàìïàíèò àæèë ºðí¿¿ëäýã

äýëõèé íèéòèéí õºäºëãººí áîëîõ Ýìíåñòè

Èíòåðíýøíë áàéãóóëëàãàä ÒÀ

• Íýãä ýí îðæ , õàìòðàí Ò ýìö .

www.amnesty.mn õàÿãààð îðæ á¿ðòã¿¿ëýõ áóþó

äîîð äóðäñàí õàÿãààð áàéãóóëëàãà äýýð èðæ

ãèø¿¿íýýð ýëñýí

ý ¿¿.

• Õàíäèâ ºðãºæ ¿éë àæèëëàãààã íü Äýìæ.

Prin

ted b

y: A

RVA

I PRIN

T C

o.,Lt

d.0

7

ÖÀÀÇÛ

Í ßË

2012 æèëèéí òàéëàí

¯éë àæèëëàãààíû òàéëàí2011 îí

ÒªÑªËÄ ÕÀÌÐÀÃÄÑÀÍÀÀÐ

- Ñóðãóóëèéí øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë àæèëëàãààíä ñóðãóóëüä õàìààòàé õ¿í á¿ð îðîëöñîíîîð ñóðãóóëèéí àìüäðàëä ººðñäèéí ýðõ, ¿¿ðýã, õàðèóöëàãàà èë¿¿òýé óõàìñàðëàäàã áîëîõ

- Èë òîä áàéäàë, õàðèóöëàãà ºíäºðæèæ, áàãø ñóðàã÷, ýöýã ýõèéí õàðèëöàà ñàéæðàõ

- Ñóðãàõ, ñóðàëöàõ ¿éë àæèëëàãààãààð äàìæóóëàí ñóðàëöàã÷äûã ÷àäàâõèæóóëàí íèéãìèéí èäýâõèòýé èðãýí áîëæ òºëºâøèõ

- Áàãø – ýåðýã àðãààð ñóðãàõ àðãà áàðèëä ñóðàëöàæ, õè÷ýýëèéí ¿ð ºãººæ äýýøèëñíýýð àæèëäàà ñýòãýë õàíàìæòàé áàéæ, ñóðàëöàã÷èääàà ó÷èðñàí àñóóäëûã ¿ð ä¿íòýé øèéäâýðëýæ ÷àääàã áîëãîõîä ñóðàëöàõàä íü ÷óõàë õóâü íýìýð áîëæ áàéíà.

2011-2012 îíû õè÷ýýëèéí æèëýýñ ýõëýí “Õ¿íèé ýðõýä ýýëòýé ñóðãóóëü “ áîëîõ íü òºñëèéã Áàÿí-ºíäºð öîãöîëáîð ñóðãóóëü äýýð õýðýãæ¿¿ëæ ýõýëëýý. Áàÿí-ºíäºð öîãöîëáîð ñóðãóóëèéí çàõèðëûí òóøààëààð òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûí õýñýã áàéãóóëàãäàâ. Àæëûí õýñãèéíõýí òºâººñ çîõèîí áàéãóóëñàí ñóðãàëòàíä ñóóñíûõàà äàãóó ñóðãóóëü õàìò îëîíäîî òºñëèéí òóõàé ìýäýýëýë õ¿ðãýí “Õ¿íèé ýðõýä ýýëòýé ñóðãóóëü áîëîõ íü” ñóðãàëòûã Ýðäýíýò äàõü “Õ¯ÐÝÍÁÓËÀÃ ÕÀÀÍ ÁÀÍÊ” –íû ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýãòýéãýýð 2011.11.10-íû ºäºð õè÷ýýëèéí 1 áà 3-ð áàéðíû íèéò 65 áàãø, àæèëòíóóäàä ÿâóóëñàí áàéíà.

Õ¿íèé Ýðõýä Ýýëòýé Áàÿí-ºíäºð öîãöîëáîð ñóðãóóëü

Ñóðãàëòûí íýýëòèéí ¿éë àæèëëàãàà Õè÷ýýëèéí 1-ð áàéð

Õ¿íèé ýðõýä ýýëòýé ñóðãóóëü áîëîõîîð íýãäëýý

Äàðõàí õîòûí ãàäààä õýëíèé ã¿íçãèéð¿¿ëñýí ñóðãàëòòàé 19-ð ñóðãóóëü

Ýðäýíýò õîòûí Áàÿí-ºíäºð öîãöîëáîð ñóðãóóëü áîëîí Äàðõàí õîòûí 19-ð ñóðãóóëèóä “Õ¿íèé Ýðõýä Ýýëòýé Ñóðãóóëü” õºòºëáºðò íýãäýí Õàìòðàí àæèëëàõ, õàðèëöàí îéëãîëöëûí ñàíàìæ áè÷èãò ãàðûí ¿ñýã çóðñíààð ýíý 2011-2012 îíû õè÷ýýëèéí æèë íèéò 3 ñóðãóóëü Õ¿íèé Ýðõýä Ýýëòýé Ñóðãóóëü áîëîõîîð àæèëëàæ áàéíà. Ýäãýýð ñóðãóóëèéí áàãø íàðò çîðèóëæ “Ñóðãàëòûí õºòºëáºðò õ¿íèé ýðõèéí ¿çýë ñàíààã òóñãàõ íü”, “Õ¿íèé ýðõýä ýýëòýé ñóðãóóëü áîëîõ íü” çýðýã ñóðãàëòóóäûã 2011 îíû 4, 10 äóãààð ñàðóóäàä çîõèîí áàéãóóëàâ.

Ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõàä äýìæèæ àæèëëàñàí Ýðäýíýò õîòûí Áàÿí-ºíäºð öîãöîëáîðûí çàõèðàë Ã.Ã¿í÷èíñ¿ðýí, Äàðõàí õîòûí 19-ð ñóðãóóëèéí çàõèðàë ª.Äýëãýð, áàãø Ñ.Õàæèäìàà, Ë.Íýðã¿é, ñóðãàã÷ áàãø íàð áîëîí ñóðãàëòàíä îðîëöñîí á¿õ îðîëöîã÷èääîî ã¿í òàëàðõàë èëýðõèéëüå.

CM

YK

CM

YK

Õºòºëáºðèéí çîðèëãîÍ¯Á-ûí ÕÝÁ-ûí Äýëõèéí Õºòºëáºðèéí çîðèëòûí õ¿ðýýíä

õ¿íèé ýðõèéã á¿õèé ë ñóðãóóëü áîëîâñðîëûí òîãòîëöîîãîîð áîëîí ñóðãàëòûí îð÷íîîð äàìæóóëàí õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà çàìûã äýýøë¿¿ëýõ, ýíý íü áóñàä ñóðãóóëèóä ¿ëãýð æèøýý áîëãîõóéö “Õ¿íèé ýðõýä ýýëòýé ñóðãóóëü”-èéí çàãâàð ñóðãóóëèéã áèé áîëãîõ, ¿¿íä Çàñãèéí ãàçðóóäàä íºëººëºõºä îðøíî.

Çîðèëòóóä: • Ñóðãóóëèéí àìüäðàëûí á¿õèé ë õýñã¿¿äýä õ¿íèé ýðõèéã

íýãòãýõ, ñóðãóóëü ò¿øèãëýñýí àðãûã äýìæèõ çàìààð áîëîâñðîëûí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð, õ¿ðòýýìæèéã íýìýãä¿¿ëýõ,

• Äýëõèéí áóñàä îðíû áîëîí äîòîîäûí áóñàä ñóðãóóëèóäàä ¿ëãýð áîëîõóéö õ¿íèé ýðõýä ýýëòýé çàãâàð ñóðãóóëèéã áèé áîëãîõ

• Õ¿íèé ýðõèéã ñóðãóóëèéí àìüäðàëä íýãòãýõ òàëààð äýëõèéí 14 îðíû Ýìíåñòè Èíòåðíýøíëèéí ñåêö áîëîí äýëõèéí ÿíç á¿ðèéí á¿ñ íóòàãò îðøèõ 17 ñóðãóóëèéí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ

• Îðîëöîã÷ óëñóóäûí õîîðîíä òýðã¿¿í òóðøëàãà ñîëèëöîõ àæëûã äýìæèõ çîðèëãîîð ñåêö¿¿äèéí áîëîí ñóðãóóëèóäûí õîîðîíä ñ¿ëæýý áèé áîëãîõ

• Õ¿íèé ýðõèéã àëáàí áîëîâñðîëûí òîãòîëöîîíä íýãòãýõ ÷èãëýëýýð òýðã¿¿í òóðøëàãà áîëîõóéö ãàðûí àâëàãà, ìàòåðèàëóóäûí áàãöûã áîëîâñðóóëàõ,

• Òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà îðíóóäûí ñåêö¿¿ä, ñóðãóóëèóäûí òóðøëàãà äýýð ¿íäýñëýí õ¿íèé ýðõýä ýýëòýé ñóðãóóëèéí íèéòëýã çàð÷ìóóä áîëîí ñòàíäàðòûã áîëîâñðóóëàõ

Õ¿íèé ýðõýä ýýëòýé ñóðãóóëü òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ ¿íäýñëýë

Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîëûã äýìæèõ áîëñíû íýã èëðýë íü Í¯Á-ûí Õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîëûí 10 æèëèéí õºòºëáºð (1995-2005), ¿¿íèé ¿ðãýëæëýë áîëîõ Õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîëûí äýëõèéí õºòºëáºð (ÕÝÁÄÕ) (2005-2015) þì. ÕÝÁÄÕ-èéí 1-ð ¿å øàòàíä (2005-2007)-ò áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí òîãòîëöîîíä õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîëûã íýãòãýõèéã ÇÃ-óóäàä ¿¿ðýã áîëãîí õýðýãæ¿¿ëæ èðñýí áà ÕÝÁÄÕ-èéí 2 äóãààð øàòàíä ìºí õýâýýð õàäãàëàõ çîðèëò äýâø¿¿ëëýý. Õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîëûã èõýâ÷ëýí íàñàíä õ¿ðýã÷äýä îëãîæ áàéñàí àðâèí òóðøëàãàòàé Ýìíåñòè Èíòåðíýøíëä ¿éë õýðãýý ºðãºæ¿¿ëýõ øèíý çîðèëò, ñîðèëûã ýíý õºòºëáºðººð îëãîñîí áèëýý.

Õ¿íèé Ýðõýä Ýýëòýé Ñóðãóóëü òºñëèéã Ýìíåñòè Èíòåðíýøíëèéí áîëîí áóñàä áàéãóóëëàãûí àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëæ áàéñàí òóðøëàãàä ñóóðèëàí áîëîâñðóóëàâ. Òóõàéëáàë, Êîëóìá óëñàä Escuela Nueva ñàí ñóðàã÷ òºâòýé èäýâõèòýé îðîëöîîíû ìîäóëèéã áîëîâñðóóëæýý. Åâðîïò Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë, Èðëàíäèéí Çàñãèéí Ãàçàð, “Áàãø íàðûí õîëáîî” õàìòðàí Lift Off ãýäýã ÕÝÒÒ, ÕÝÊ-èéí çàð÷èìä ñóóðèëñàí áàãà áîëîâñðîëûí òîãòîëöîîíä õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîë îëãîõ õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. Ç¿¿í Àçè, Íîìõîí äàëàéí á¿ñýä Í¯Á-ûí Õ¿¿õäèéí òºëºº ñàíãààñ “Õ¿¿õäýä ýýëòýé ñóðãóóëü” òºñëèéã 1997 îíîîñ Òàéëàíä óëñààñ ýõëýí äýëãýð¿¿ëëýý. Àíãëèä, Í¯Á-ûí Õ¿¿õäèéí òºëºº ñàíãèéí

Èõ Áðèòàíû õîðîîíîîñ Õ¿íèé ýðõèéã õ¿íäýëäýã ñóðãóóëèéí øàãíàëûã îëãîäîã áîëñîí áàéíà. Ýíýòõýã óëñàä “Meljol” îðîí íóòãèéí ÒÁÁ Çàñãèéí Ãàçàðòàé õàìòðàí õ¿¿õäýä ýýëòýé ñóðãàëòûí ìàòåðèàëûã áîëîâñðóóëæ áàãø ñóðàã÷äûã áýëòãýí, Ñóðàã÷äûí çºâëºë, õ¿¿õäèéí ººðèéí óäèðäëàãûí áàéãóóëëàãûã äýìæèí õ¿¿õäèéí ¿ð ä¿íòýé îðîëöîîã áèé áîëãîæ áàéãàà ñàéí òóðøëàãààñ ¿íäýñëýâ.

Ñóðãóóëüä õ¿íèé ýðõèéã õàíãàõ ÿâäàë ÿàãààä õýðýãòýé âý?Ñóðãóóëü íü íèéãìèéí òóñãàë áîëäîã áºãººä çàëóó ¿åèéã

íèéãýìø¿¿ëæ íèéãýìä èäýâõèòýé áàéæ àìæèëòòàé àæèëëàæ àìüäðàõàä íü áýëòãýäýã.

Õ¿íèé ýðõèéí çàð÷èì íü ñóðãóóëüä ýðõ òýãø áàéäàë, íýð òºð, õ¿íäýòãýë, ÿëãàâàðëàõã¿é îð÷íûã áèé áîëãîõîîñ ãàäíà øóäàðãà íèéãìèéã áèé áîëãîõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëäýã. Èéìýýñ áîëîâñðîëîîð õ¿íèé ýðõèéí ñî¸ëûã á¿ðä¿¿ëýõ ìýäëýã, ÷àäâàð, ¿íýò ç¿éëèéã áèé áîëãîõ ¿ðèéã òàðüæ áàéíà ãýñýí ¿ã þì. Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë “õ¿íèé ýðõèéí ñî¸ë”-ûã õàìò îëíû ãèø¿¿í á¿ð

Ýìíåñòè Èíòåðíýøíëèéí Õ¿íèé Ýðõýä Ýýëòýé Ñóðãóóëü íü ñóðãóóëüä õýðýãæ¿¿ëæ áóé àíõíû õ¿íèé ýðõèéí áîëîâñðîëûí õºòºëáºð þì. Õºòºëáºð íü ñóðãóóëèéí çîðèëãî áîäëîãî, ¿éë àæèëëàãààíä õ¿íèé ýðõèéí çàð÷ìûã øèãòãýæ õàìò îëíûã äýìæèí õ¿íèé ýðõèéí ñî¸ëûã áèé áîëãîõûã çîðüäîã. Òºñëèéí òóðøèëòûã Ýìíåñòè Èíòåðíýøíëèéí ñàëáàð áàéãóóëëàãóóäòàé õàìòðàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà áºãººä á¿ñèéí áîëîí äýëõèéí õýìæýýíä õýðýãæ¿¿ëýõýýð òºëºâëºæ áàéíà.

Õ¿íèé Ýðõýä Ýýëòýé ÑóðãóóëüHuman Rights Friendly School

Ìîíãîë ÝíÝòÕÝãèéí õàìòàðñàí ñóðãóóëü

ßÄÓÓÑÛÍ ÕÎÐÎÎËÎËßÄÓÓÑÛÍ ÕÎÐÎÎËÎËÄ × ÃÝÑÝÍ Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕ ÕÀÍÃÀÃÄÀÕ ¨ÑÒÎÉ

�

Õ¯ÍÈÉ ÝÐÕ = ÁÀÃÀ ßÄÓÓÐÀËÝìíåñòè Èíòåðíýøíë 2009 îíû Òàâäóãààð ñàðÈíäåêñ: ACT 35/004/2009

Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë áàéãóóëëàãààñ Óëñûí Èõ Õóðëûí (ïàðëàìåíòûí) ãèø¿¿äèéã ñîíãóóëüò õóãàöààíäàà Ìîíãîë Óëñûí õ¿íèé ýðõèéí ¿íäýñíèé ¿ç¿¿ëýëòèéã ñàéæðóóëàõ, Ìîíãîë Óëñ íü ººðèéí îðíîîð õÿçãààðëàõã¿é õ¿íèé ýðõèéã äýýäëýí, õàìãààëàõ ÿâäëûã òóóøòàé ñàõèã÷ áîëîõîî íîòëîí õàðóóëàõûã óðèàëæ áàéíà.

ªìíºõ Çàñãèéí ãàçàð 159 ä¿ãýýð òîãòîîëîîðîî 2010 îíä ãàðãàñàí Ìîíãîë Óëñûí õ¿íèé ýðõèéí òºëºâ áàéäëûí òóõàé Í¯Á-ûí Ýýëæèò Ä¿ãíýëò Õýëýëö¿¿ëãèéí çºâëºìæ, Ýð¿¿äýí Ø¿¿õèéí Ýñðýã Õîðîîíû çºâëºìæ, 2011 îíä ãàðãàñàí Õ¿íèé Ýðõèéí Õîðîîíû çºâëºìæ áîëîí Í¯Á-ûí ãýðýýíèé áàéãóóëëàãóóäààñ ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ãàðãàñàí çºâëºìæèéã òóñãàñàí Í¯Á-ûí Õ¿íèé Ýðõèéí Çºâëºëººñ ãàðãàñàí çºâëºìæ¿¿äèéã 2011-2014 îíä õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû åðºíõèé òºëºâëºãºº áàòàëñàíûã Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë áàéãóóëëàãà îíöëîí òýìäýãëýæ áàéíà.

Äîîðõè ñàíàë íü îäîî õýðýãæ¿¿ëæ áóé Åðºíõèé Tºëºâëºãºº áîëîí Í¯Á-ûí ãýðýýíèé áàéãóóëëàãóóäaac èð¿¿ëñýí çºâëºìæèä òóñãàñàí õ¿ñýë ýðìýëçë¿¿äèéã äàõèí òîäîòãîõ, ò¿¿íä íèéö¿¿ëýõ çîðèëãîòîé. Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë áàéãóóëëàãààñ Óëñûí Èõ Õóðëûí ãèø¿¿äèéã äîîð äóðüäñàí Õ¿íèé ýðõèéí õýëýëöýõ àñóóäëûí çààëòóóäûã Ìîíãîë Óëñàä õ¿íèé ýðõèéã äýýäëýí, õàìãààëàõ àæëûíõàà íýã õýñýã áîëãîí õýðýãæ¿¿ëýõèéã óðèàëæ áàéíà.

Öààçààð àâàõ ÿëûã õóóëèàñàà õàñàõ

Ìîíãîë Óëñ ýíý îíû íýãä¿ãýýð ñàðä Èðãýíèé áîëîí óëñ òºðèéí ýðõèéí òóõàé îëîí óëñûí ïàêòûí öààçààð àâàõ ÿëûã õàëàõ òóõàé íýìýëò II ïðîòîêîëä íýãäýí îðñîí áèëýý. Ýíý àëõìàà áàòàëãààæóóëàõûí òóëä Ýð¿¿ãèéí õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëæ öààçààð àâàõ ÿëûã ÿëûí òºðëººñ õàcàõ ¸ñòîé. Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë áàéãóóëëàãà íü Ìîíãîë Óëñ Ýð¿¿ãèéí õóóëüäàà õýä õýäýí àñóóäëààð ººð÷ëºëò îðóóëàõ øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çýæ áàéãàà áºãººä Ýð¿¿ãèéí õóóëüä îðóóëàõ áóñàä ººð÷ëºëòèéí òóõàé ñàíàëûã ýíýõ¿¿ áàðèìò áè÷èãò á¿ðýí òóñãàñàí áîëíî. • Ýð¿¿ãèéí õóóëüä áàéãàà öààçààð àâàõ ÿëûã ÿëûí òºðëººñ õàcàõ;• Ìîíãîë Óëñàä öààçûí ÿëûã ã¿éöýòãýæ áàéãàà òóõàé ìýäýýëëèéã öààçààð àâàõóóëñàí õ¿ì¿¿ñèéí ãýð á¿ë

áîëîí îëîí íèéòýä íýýëòòýé áàéëãàõûí òóëä öààçààð àâàõ ÿëûã Òºðèéí íóóöûí òóõàé õóóëü, Òºðèéí íóóöûí æàãñààëòûí òóõàé õóóëü çýðýã áóñàä õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæóóäààñ õàcàõ;

Ýð¿¿äýí ø¿¿õ áîëîí áóñàä õýëáýðýýð õýðöãèé õàðüöàõ, ÿë çàâøèõ ÿâäàëòàé òýìöýx

Ýð¿¿äýí ø¿¿õ áîëîí áóñàä õýëáýðýýð õýðöãèé õàðüöàõ, ÿë øèéòãýë çàâøèõ àñóóäëûã øèéäýõ õóóëèéí çààëò äóòàãäàëòàé áàéãààä ñàíàà çîâíèæ áóéãàà Ýìíåñòè Èíòåðíýøíë áàéãóóëëàãà ºìíº íü èëýðõèéëæ áàéñàí. Òóõàéëáàë, Ìîíãîë Óëñûí Ýð¿¿ãèéí õóóëüä áàéãàà ýð¿¿äýí ø¿¿õ ãýìò õýðãèéí òîäîðõîéëîëò Í¯Á-ûí Ýð¿¿äýí ø¿¿õèéí ýñðýã Êîíâåíöèä çààñàíòàé á¿ðýí íèéöýýã¿é. Ò¿¿í÷ëýí, Ìîíãîë Óëñûí Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí 44.1 ä¿ãýýð ç¿éëä çààâàë áèåë¿¿ëýõ ¸ñòîé òóøààë çàõèðàìæèéã áèåë¿¿ëýõäýý ýíý õóóëèàð õàìãààëàãäñàí àøèã, ñîíèðõîëä ãýì õîð ó÷ðóóëñàí áîë ãýìò õýðýãò òîîöîõã¿é ãýæ çààñàí áàéäàã. Ýíý íü õóóëü õýðýãæ¿¿ëýã÷ àëáàí òóøààëòíóóäûã, òóõàéëáàë öàãäààãèéí àëáà õààã÷ õ¿íèé àìü õîðîîõ áóþó ýð¿¿äýí ø¿¿õ òîõèîëäîëä ÿë çàâøóóëæ, Ìîíãîë Óëñûí íýãäýí îðñîí îëîí óëñûí ãýðýý õýëýëöýýð, ò¿¿íèé äîòîð Èðãýíèé áîëîí óëñ òºðèéí ýðõèéí òóõàé îëîí óëñûí ïàêò, Ýð¿¿äýí ø¿¿õ áîëîí áóñàä õýëáýðýýð õýðöãèé, õ¿íëýã áóñààð áóþó õ¿íèé íýð òºðèéã äîðîìæëîí õàðüöàæ øèéòãýõèéí ýñðýã Í¯Á-ûí êîíâåíöèéã çºð÷èæ áàéíà.

Õîðèõ ãàçðóóäàä áàéöààëò ÿâóóëàõ ¿åýð õîðèãäîãñäûã ýð¿¿äýí ø¿¿äýã, áóñàä õýëáýðýýð õýðöãèé õàíääàã

ÌÎÍÃÎË ÓËÑ: 2012-2015 ÎÍÄ ÀÆÈËËÀÕ ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐÀËÄ ÑÀÍÀË ÁÎËÃÎÕ Õ¯ÍÈÉ

ÝÐÕÈÉÍ ÕÝËÝËÖÝÕ ÀÑÓÓÄÀË

ASA 30/003/2012

PRoVInG AnD IMPRoVInG oUR IMPACtAN IMPACT ASSESSMENT TOOLKIT FOR AMNESTY INTERNATIONAL

Index: ACT 10/020/2011 september 2011

ABoUt tHIs tooLKIt iiiWhat is in this toolkit? iiiHow to use this toolkit and who is it for? iii

one/UnDeRstAnDInG IMPACt 1Why is it important to understand impact? 2Defining impact and impact assessment 3Guiding principles and good practice 4Introducing Amnesty International’s Dimensions of Change 6

tWo/PLAnnInG FoR IMPACt 9Introduction 10Basic principles 11Step-by-step planning 12

Step 1: Carrying out a situation analysis 12Step 2: Developing a Theory of Change 14Step 3: Defining objectives, outcomes and activities 20Step 4: Setting up a monitoring framework 23

tHRee/IMPLeMentAtIon FoR IMPACt 29Introduction 30Focusing on impact during implementation 30Good monitoring 31Interpreting new information 32Reporting 34

FoUR/eVALUAtIon 37Introduction 38Defining evaluation 38Evaluation criteria 40A step-by-step guide to evaluation 42

Step 1: Initial preparations for evaluation 42Step 2: Develop the evaluation methodology 43Step 3: Carry out the evaluation 48Step 4: Analyze and interpret data 48Step 5: Prepare and share the evaluation report 50Step 6: Prepare a management response 51Step 7: Embed learning and share knowledge 51

Tools and techniques for monitoring and evaluation 55 Endnotes 56

Contents



ABoUt tHIs tooLKIt iiiWhat is in this toolkit? iiiHow to use this toolkit and who is it for? iii

one/UnDeRstAnDInG IMPACt 1Why is it important to understand impact? 2Defining impact and impact assessment 3Guiding principles and good practice 4Introducing Amnesty International’s Dimensions of Change 6

tWo/PLAnnInG FoR IMPACt 9Introduction 10Basic principles 11Step-by-step planning 12

Step 1: Carrying out a situation analysis 12Step 2: Developing a Theory of Change 14Step 3: Defining objectives, outcomes and activities 20Step 4: Setting up a monitoring framework 23

tHRee/IMPLeMentAtIon FoR IMPACt 29Introduction 30Focusing on impact during implementation 30Good monitoring 31Interpreting new information 32Reporting 34

FoUR/eVALUAtIon 37Introduction 38Defining evaluation 38Evaluation criteria 40A step-by-step guide to evaluation 42

Step 1: Initial preparations for evaluation 42Step 2: Develop the evaluation methodology 43Step 3: Carry out the evaluation 48Step 4: Analyze and interpret data 48Step 5: Prepare and share the evaluation report 50Step 6: Prepare a management response 51Step 7: Embed learning and share knowledge 51

Tools and techniques for monitoring and evaluation 55 Endnotes 56

Contents


UnDe

RstA

nDIn

GIM

PACt

InteRnAL


3ONEuNDERSTANDING IMPACT

DeFInInG IMPACt AnD IMPACt AssessMent

Impact is about the changes that result from anorganization’s work in the external world. These changes maybe cumulative, planned or unintended. To qualify as“impact”, a given change must be significant in a particularcontext.

Within Amnesty International, impact is defined as any significant changes

– positive or negative, expected or not – that result from our direct

intervention or contribution to improving a human rights situation.

Impact assessment helps us make informed judgementsabout the significance of any changes occurring as a resultof our work. Understanding and measuring change should bepart of any ongoing monitoring at the project, programme orcampaign levels.

Impact can occur at different stages of the project. Impactassessment should therefore not be limited to judging pastperformance. We should use it as a tool for continuallychecking that the changes occurring are those we set out to achieve.

Impact assessment can take place at any time. It can bedone before starting a project, to assess the need for, andrisks of, an intervention. It can be done during projectimplementation to monitor our work and adjust our plans if needed. Impact can also be assessed after a project orcampaign has finished.

There is no need to wait – indications of change can emergeat any time. They inform our plans for what needs to be donenext, and help make our work sustainable.

“Egypt, for solidarity, with indignation”:

Activists communicating with impact

on the Global Day of Action, Paris,

France, February 2011.


© P

IER

RE

-YVE

S B

RU

NA

UD

(P

ictu

reta

nk)

pour

Am

nest

y In

tern

atio

nal

proving andimprovingourimpactAn ImpACT ASSeSSmenT ToolkIT for AmneSTy InTernATIonAl

proving andimprovingourimpactAn ImpACT ASSeSSmenT ToolkIT for AmneSTy InTernATIonAl

ªªÐÑÄÈÉÍ ÍªËªªÃ ªÐÃªÆ¯¯ËÝÍ ÒÝËÝÕ ÍÜ

ÝÌÍÅÑÒÈ ÈÍÒÅÐÍÝØÍËÄ ÇÎÐÈÓËÑÀÍ ÍªËªªÃ ¯ÍÝËÝÕ ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ

ÕîÕèðîã×äîä òóñëàìæ ¯ç¯¯ëýÕ òªðèéí ¯¯ðýã

•

•

�

Õ¿íèé ýðõèéí àñóóäàëä àíõààðàë õàíäóóëäàã õ¿ì¿¿ñò çîðèóëàâ

2012 îíû 01, 02 äóãààð ñàð

18

2012 îíä áèäíèéã äýìæèæ òýòãýëýã îëãîñîí, áýëýí áîëîí áýëýí áóñ õàíäèâ, õàìòûí àæèëëàãààãààðàà òóñàëñàí áàéãóóëëàãóóäàä òàëàðõàæ áàéíà.

Áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ

· Í¯Á-ûí Õ¿¿õäèéí ñàí · Æåíåâà äàõü Ýð¿¿äýí Ø¿¿õýýñ Óðüä÷èëàí Ñýðãèéëýõ Íèéãýìëýã· Ñîíãîã÷äûí áîëîâñðîë òºâ· Ìîíãîëûí Õàðààã¿é÷¿¿äèéí Íèéãýìëýã· Áàòîøîðî ÕÕÊ· Ìîíãîë ìþçèê ÕÕÊ· Àðâàé áàðõàí ÕÕÊ· Ýéð ëèíê ÕÕÊ· Eco water· PC Mall· ÒÂ 25· Òýíãèñ êèíî òåàòð· Îòãîíòýíãýð Èõ Ñóðãóóëü· Ìîíãîëûí óðàí çóðãèéí ìóçåé· Æè-ìîáàéë Íýò ÕÕÊ· Blackbox òåàòð· Õºõ ãàöóóðõàí òåàòð

Õóâü õ¿ì¿¿ñ

· Æ.Àìàðñàíàà· Ñ.Íàðàíãýðýë· Í. Îð÷ëîí· Ï.Áîëîðìàà· Ã. Îþóíòóÿà· Ò. Æàìúÿàíñ¿ðýí· Ì.Ìºíõöýöýã · Ä. Öîãòáààòàð· ß. Ìºíõ÷èìýã· À.Ò¿âøèíòóëãà· Ì.×èíçîðèã· Ï.Òóíãàëàã

ªÃªªÌªÐ ÄÝÌÆÈÃ×ÈÄ

7000 T

2012.12.8-íû 17.00 öàãò

THEATRE event, art, music

“Òàíä õ¿íèé ýðõèéí ¿éëñýä õóâü íýìðýý îðóóëñàíä áàÿðëàëàà”,

“Õàðàíõóéã ãýðýëò¿¿ëýã÷ ãýðýë áîëæ áàéãààä òàëàðõàÿ”

19

ÝÐÕÈÉÍÕÝÝ ÒªËªª ÍÝÃÄÝÖÃÝÝÅ

285 äóãààð ñàð

10 12 äóãààð ñàð

õ¯íèé ýðõèéí áîëîâñðîë

Documents