derecho procesal organico prof. miguel angel reyes poblete

Upload: baku-sama

Post on 15-Oct-2015

73 views

Category:

Documents


4 download

TRANSCRIPT

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 1Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    APUNTES DE INTRODUCCION AL DERECHO PROCESALESCUELA DE DERECHO

    UNIVERSIDAD LA REPUBLICA Y ARCIS

    SEDE CONCEPCIONEDICION 2-2008

    PROFESOR: MIGUEL ANGEL REYES POBLETEAbogado

    Mag!"#$ % D#$#&'o P$o!a() U*+#$!dad Na&o*a( d# Ro!a$o) A$g#*"*a

    DERECHO PROCESAL ORGANICO TEORIA DE LA ACCI,N PROCESO DISPOSICIONES COMUNES A TODO PROCEDIMIENTO

    GLOSARIO

    +PR +onstitucin Po!tica de !a Rep)b!ica de +#i!e+P +digo Pena!+P+ +digo de Procedi-iento +i(i !+PP +digo de Procedi-iento Pena!, en re.erencia a !egis!acin procesa! pena! anterior a /0 de

    dicie-bre %&&1 en !a Regin de! Bo Bo2N+PP +digo Procesa! Pena!+OT +digo Org3nico de Tribuna!esLER Le* de E.ecto Retroacti(o de !as Le*es++ +digo +i(i!+A +orte de Ape!aciones+S +orte Supre-aT+ Tribuna! +onstituciona!

    I- DERECHO PROCESALI.- MEDIOS DE SOLUCI,N DE CONFLICTOS

    E! .unda-ento de! "erec#o, en genera!, es 4ue en !a sociedad #u-ana genera en sus interre!acionesuna serie de con.!ictos o prob!e-as, sean de intereses o de derec#os2 As, e! "erec#o surge pararegu!ar !as re!aciones entre !os #u-anos * so!ucionar !os con.!ictos 4ue entre e!!os se generen2

    Pre(io a! con.!icto nace !a idea de pretensin pues si e!!a no es satis.ec#a 5 e6iste una resistencia7 seorigina e! con.!icto intersub8eti(o de intereses2

    Entende-os por pretensin co-o una dec!aracin de (o!untad #ec#a en e! p!ano de !a rea!idad socia!-ediante !a cua! se intenta subordinar a !a propia una (o!untad a8ena9A!(arado :e!!oso;2

    Ante una (u!neracin o (io!acin de! derec#o o intereses 4ue se tengan o crean tener, #istrica-ente#an e6istido 1 opcionesn !os conceptos dedico de "erec#o Usua!;

    ("go< Es !a si-p!e a.ir-acin, en e! p!ano 8urdico de! proceso, de !a e6istencia de un con.!ictoen e! p!ano de !a rea!idad socia!, aun cuando de #ec#o e! no e6ista 9A!(arado :e!!oso;

    I2- INTRODUCCION Y CONCEPTO DE DERECHO PROCESAL

    E! "erec#o Procesa! reg!a-enta e! proceso * >sta es, co-o (ere-os, para !os 8usticiab!es, una (a deacceso a !a 8usticia co-o garanta de acudir a !os rganos co-petentes a re4uerir!a #aciendo e.ecti(a!a tute!a 8urisdicciona! e.ecti(a de! Estado2

    E! "erec#o Procesa!, a! igua! 4ue !as distintas ra-as o especia!idades de !a ciencia 8urdica, #a sidoestudiado * ana!i=ado por una gran cantidad de autores, cada uno de !os cua!es #a intentado esbo=arun concepto de! -is-o, sobre !a base de sus e!e-entos * caractersticas .unda-enta!es%2

    Sobre !a base de !os conceptos precedente-ente enunciados, e inc!u*endo !as nue(as doctrinas 4ue

    e6isten a este respecto, pode-os conceptuar e! D#$#&'o P$o!a( co-o(a $a6a d#( d#$#&'o 4##!"da #( 7#*16#*o $3d&o d#*o6*ado /$o!o (o! /$ob(#6a! 4# (# !o* &o*#;o!9Ado!.o A!(arado :e!!oso;2

    +onceptua-os pre(ia-ente e! proceso, te-a 4ue reto-are-os posterior-ente2

    1Eduardo +outure, destacado procesa!ista urugua*o, e6presa 4ue e! proceso Es e! -edio idneo para decidir i-parcia!-ente, por acto de8uicio de !a autoridad un con.!icto de intereses con re!e(ancia 8urdica22

    A) Alsina: Conjunto de normas que regulan la actividad jurisdiccional del Estado, para la aplicacin de las leyes de fondo, y su estudio

    comprende la organizacin, la determinacin de la competencia de los funcionarios que la integran, y la actuacin del juez y las partesen la sustanciacin del proceso. Concepto de tipo descriptivo.B) Carnelutti: Conjunto de reglas que estalecen los requisitos y efectos del proceso.C) !oldsc"midt: conjunto de normas relativas al m#todo que se sigue ante los $riunales, con el fin de que se reconozca frente alEstado, la e%istencia del derec"o a ser tutelado jur&dicamente y a que se otorgue esa tutela si el derec"o que se invoca e%iste.') C"iovenda: Conjunto de normas que regulan la accin de la ley en el proceso y particularmente la relacin. (e centra en el ojetivo,meramente funcional del derec"o sustantivo. dentifica proceso como una relacin jur&dica.

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 4Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    I

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 5Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    7 !e* /DD0' sobre Procedi-iento ante !os Tribuna!es de a-i!ia,7 !e* %&&'F sobre procedi-iento ante !os Cu=gados Labora!es * de +obran=a Labora! * Pre(isiona!2

    Pero e! derec#o procesa! no esta re.erido so!a-ente a! estudio de !as nor-as citadas pues e6iste una

    innu-erab!e * poco org3nica nor-ati(a 4ue ta-bi>n debe ser e6a-inada, inc!uso a!guna 4ue sir(e deco-p!e-ento a !os te6tos !ega!es re.eridos2 Pode-os citar !o re!ati(o a !os Cu=gados de Po!ica Loca!, a!a adopcin, a! derec#o de Minera, e! derec#o de aguas, etc2

    +on e! tie-po * !a -a*or co-p!e8idad de !os con.!ictos se #an desarro!!ado nue(as ra-as osubdi(isiones de! derec#o procesa! (incu!ados con e! derec#o sustanti(o 4ue instru-entannticos en nuestros cdigos procesa!es, en 4ue e! !egis!ador conte-p!a con car3cterde orden p)b!ico dos tr3-ites procesa!es a !os cua!es nunca es posib!e renunciarr-inos genera!es pode-os #ab!ar de un derec#o de .ondo o sustanti(o 4ue estab!ece H!o 4uecorresponde a cada cua! , a -odo -era-ente e8e-p!i.icador derec#o ci(i!, pena!, co-ercia!, !abora!,

    * un derec#o .or-a! o ad8eti(o 4ue se$a!a co-o se sustanciar3 en !a pr3ctica !a so!ucin de !oscon.!ictos a ra= de !a (u!neracin, (io!acin o constitucin de una situacin regu!ada por e! derec#osustancia!2

    P@E de "erec#o Sustancia!< A$" @00 CC La /o!#!1* #! A$"

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 7Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    derec#o .unda-enta!-ente en a4ue!!a 4ue distingue en cuanto a !a .uente de donde pro(iene2

    uentes "irectas son a4ue!!as 4ue contienen un -andato genera!, coacti(o * abstracto 9nor-a 8urdicaprocesa!;2 Entre estas .uentes pode-os -encionar !a constitucin, !os tratados internaciona!es de

    rango constituciona!, !a !e*, !os tratados internaciona!es con rango de !e* * !os autos acordados2

    uentes Indirectas son !os #ec#os o actos de car3cter 8urdico 4ue deter-inan e! contenido, e(o!ucin,interpretacin, integracin * a!cance de !a nor-a 8urdica procesa!2 Sin .unda-enta!-ente !a doctrina,!a 8urisprudencia * !a costu-bre2Buentes "irectas

    /2 Co*!""&1* Po(3"&a d# (a R#/?b(&a:Genera!-ente no sue!e indicarse co-o una .uentedistinta, sino dentro de !a !e* en concepto a-p!io2 A nuestro 8uicio es una .uente de distintocar3cter, * e(idente-ente -as i-portante 4ue !a !e* en cuanto a ca!idad, aun4ue no encuanto a cantidad2 Las nor-as .unda-enta!es 4ue consagra nuestra carta .unda-enta! * 4ue

    !a constitu*en en .uente de derec#o procesa!, son !as siguientesr-inos ta!es 4ue ser3 !e*procesa! a4ue!!a 4ue se ap!i4ue ante e! rgano 8urisdicciona!2 A! igua! 4ue !a anterior ado!ecede errores en cuanto no considera 4ue en e! proceso se ap!ica igua!-ente !a !e* -ateria!2

    ina!-ente, e! criterio -3s aceptado es a4ue! 4ue estab!ece 4ue !a !e* procesa! se distinguepor producir e.ectos en e! proceso2

    Respecto de !a !e* procesa!, es preciso ana!i=ar !os e.ectos 4ue esta produce, tanto en cuanto a!e!e-ento te-pora! co-o espacia!, as co-o, !as particu!aridades 4ue se presentan en cuanto a su

    interpretacin2

    A- E7#&"o! d# (a L# P$o!a( #* #( T#6/o:La !e* procesa!, a! -o-ento de dictarse puedeen.rentarse a un proceso en tres etapas distintas CC A$" *&!o . COT

    A! igua! 4ue en e! caso de !os e.ectos te-pora!es de !a !e*, es preciso ana!i=ar !as distintas situaciones4ue pueden presentarse

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 11Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    Respecto de !a co-petencia, .or-as de procedi-iento, deberes * derec#os de !as partes *carga de !a prueba, rige !a (#; 7o$ o !ugar donde se discuten * se resue!(en !os-a!entendidos * !os con.!ictos2

    La J(#; 7o$K #! * &o*/"o /$o/o d#( D#$#&'o *"#$*a&o*a( /$+ado) 4# !g*7&a (a (#d#( #5 4# &o*o #( a!*"o+uando se presenta a un 8ue= un asunto 4ue re(iste un car3cterinternaciona!, >ste debe preguntarse sobre !a !e* ap!icab!eFa dic#o asunto2 En a!gunos casos seap!icar3 !a !e6 .ori2 Tradiciona!-ente, !a !e6 .ori regu!a !as cuestiones de procedi-iento, cua!4uiera 4uesea !a !e6 causae'2

    Los -edios de prueba se rigen por !a !e* de! !ugar de ce!ebracin de! acto o contrato, pero encuanto a !a .or-a de rendir!os, rige !a !e6 .ori

    La (a!ide= de !os actos 8urdicos procesa!es se rige por !a !e* de! !ugar en 4ue se (eri.icaron,

    sa!(o 4ue #a*an de tener e.ecto en +#i!e, en cu*o caso deber3 estarse a !a !egis!acinnaciona!

    Es nu!o e! pacto de so-eterse en +#i!e a una 8urisdiccin e6tran8eraA$" .>2 CC

    Las reso!uciones e6tran8eras e(entua!-ente pueden cu-p!irse en +#i!e, pre(io tr3-ite deE6e4uatorDo Pase Regio2

    Sin per8uicio de todas estas reg!as, cabe se$a!ar 4ue nuestro derec#o consagra e6presa-ente !a#;"$a"#$$"o$a(dad de !a !e* procesa!, espec.ica-ente en -ateria cri-ina!, -ediante !ase6cepciones de! A$"2 COT donde se pueden 8u=gar por tribuna!es c#i!enos #ec#os constituti(os dede!ito co-etidos .uera de! territorio de !a Rep)b!ica2

    C- I*"#$/$#"a&1* d# (a L# P$o!a(:

    La doctrina de.ine e! concepto de Hinterpretar, co-o 7a$ #( +#$dad#$o !#*"do a(&a* d# (a(# E! +digo +i(i!, en sus a$"3&(o! . a 2>, estab!ece !os e!e-entos de interpretacin de !a !e*,!os cua!es son e! gra-atica!, !gico, #istrico * siste-3tico2 Pero -uc#as (eces, estos argu-entosno bastan, por !o cua! es preciso recurrir a otros principios o e!e-entossta e(a!uada a !a !u= de a4ue!!a2

    & D#"#$6*a&1* d# (o !"o: E! Cue= es e!! d*!9dice !o 8usto de! caso concreto;, * en(irtud de dic#a autoridad, !o 4ue e! decida se tendr3 por cierto2 Esta autoridad de !a 8usticia es!a autoridad in#erente de! proceso, -ani.estada e6terna-ente a tra(>s de !a cosa 8u=gada2

    E* !3*"#!!: !# &o*o : (a &o*"#*da

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 16Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    * &o*o : #( #5 Pa$a 4 !# &o*o : /a$a 5ga$ C16o !# &o*o : &o $!d&&o*a(

    CLASIFICACION DEL PROCESO

    ?abiendo esc!arecido !os conceptos .unda-enta!es re!acionados con !a Teora de! Proceso, nosencontra-os con 4ue pese a !a re!ati(a unani-idad 4ue e6iste respecto de! concepto de proceso,precedente-ente enunciado, e6isten sin e-bargo -)!tip!es c!asi.icaciones de! -is-o2

    No obstante !o anterior, * sin per8uicio 4ue !a c!asi.icacin de! proceso no atenta en -odo a!gunocontra !a unidad de! -is-o, es preciso #acer presente 4ue, a decir (erdad, !os distintos criterios dedi.erenciacin 4ue se uti!i=an para intentar c!asi.icar e! proceso, son -as bien ap!icab!es a !osprocedi-ientos, por !o cua! nos re-itire-os a enunciar!os, siendo su desarro!!o -ateria otro curso de"erec#o Procesa!2

    ELEMENTOS DEL PROCESO

    ina!-ente, a ob8eto de conc!uir nuestro an3!isis de !a Teora de! Proceso, nos resta e6a-inar !ose!e-entos de! proceso2 A! respecto, e6iste acuerdo en !a doctrina 4ue e! proceso cuenta con trese!e-entosste )!ti-o es tan s!o a4ue! suceso de !a natura!e=a 4ue produce e.ectos en e! proceso2 A-odo de e8e-p!o pode-os citar !os siguientescnicas

    Procesa!es2E! proceso -ateria!i=ado debe !ograr una .ina!idad socia! * co!ecti(a2

    Seg)n sean !os di(ersos siste-as procesa!es se #an ideado distintos reg-enes 4ue abarcan tanto !ore!ati(o a !a organi=acin de! poder 8udicia!, co-o !o concerniente a !os principios b3sicos 4ue ri8an a!en8uicia-iento2

    Para a!can=ar !os ob8eti(os b3sicos de 8usticia * ce!eridad, a 4ue toda acti(idad 8urisdicciona! debetender, !a doctrina dedica un es.uer=o especia! para per.eccionar !os di(ersos principios b3sicosrectores o .or-ati(os de! proceso2

    Los di.erentes siste-as de en8uicia-iento surgen de !a co-binacin o -e=c!a, de !a asociacin oagrupacin de !os di(ersos principios rectores de !a acti(idad procesa!2

    Co*/"o La doctrina a cuidado de se$a!ar a estos conceptos co-o principios o -36i-as conno-bres espec.icos, a (eces no de! todo apropiados, pero 4ue en todo caso sir(en para distinguir!os,co-o dice Guai!er Mi!!as2

    ?o* a! #ab!ar de ta!es principios se #ace re.erencia a !as ideas bases de deter-inado con8unto denor-as, ideas 4ue se deducen de !a propia !e*, a)n cuando no est>n e6presa-ente .or-u!adas ene!!a2

    Su (a!or no es s!o terico, pues !as repercusiones practicas de !os principios puede -ani.estarse en

    di(ersos ca-pos2 Por e8e-p!o puede ser(ir co-o un e!e-ento au6i!iar de !a interpretacin, co-oe!e-ento integrador de !a ana!oga en !os supuestos de !aguna !ega!, o bien pueden ser(ir co-o-arco terico para !as discusiones de !e*es erenda/12

    Estos principios no se rea!i=an sie-pre en !os procesos en .or-a concreta, de -anera abso!uta * en.or-a pura2 Lo nor-a! es 4ue !as !e*es no sean si-p!e-ente re.!e8o de un principio, sino unco-pro-iso entre e! principio * !a rea!idad socia! en 4ue debe ap!icarse2

    E*6#$a&1*

    /2 Principio de !a ora!idad, * principio de !a escritura

    Es ora! e! proceso en 4ue !as a!egaciones, !a prueba * !as conc!usiones se presentan a! 8ue= por reg!agenera! de (i(a (o=2

    Se entiende, seg)n !a doctrina, por ora!idad de! procedi-iento e! principio de 4ue !a reso!ucin 8udicia!puede basarse s!o en e! -ateria! procesa! pro.erido ora!-ente2

    Por e! contrario, e! principio de !a escritura es a4ue! con arreg!o a! cua! !a reso!ucin 8udicia! #a debasarse s!o en e! -ateria! procesa! -ani.estado por escrito en !os autos2 En otros t>r-inos, se estar3.rente a! principio de !a escrituracin cuando !a .or-a !itera! constitu*a e! -edio nor-a! deco-unicacin entre !as partes * e! 8ue=2

    Es di.ci! encontrar un siste-a abso!uta-ente ora! * 4ue no reser(e a!guna parte a !a .or-a escrita, a!igua! 4ue no es .3ci! encontrar un siste-a de escritura radica! 4ue en -a*or o -enor -edida noad-ita * regu!e actos rea!i=ados de (i(a (o=2 "e -anera entonces, 4ue para saber si un procesodeter-inado est3 in.or-ado por e! principio de !a ora!idad o escritura #a* 4ue atender a !a tendencia

    /&2 e! principio de !a econo-a procesa!2

    //2 e! principio de !a buena .e procesa!2

    13 Lege erenda< se re.iere a !e* deseab!e, en oposicin a H!ege !ata o !e* e6istente2

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 23Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    do-inante en e! proceso de 4ue se trata2

    Sin duda 4ue e! siste-a ora! da una -arc#a -3s ace!erada a! proceso * e(ita as su retardo, peroi-p!antar un siste-a e6c!usi(a-ente ora! re4uiere necesaria-ente proporcionar a !a ad-inistracin de

    8usticia !o recursos econ-icos necesarios 4ue !e per-itan disponer tanto de !os -edios #u-anosco-o -ateria!es 4ue !a ora!idad presupone2

    En doctrina se reconoce 4ue !as bondades * e6ce!encias de !a ora!idad no deri(an tanto de esteprincipio en si -is-o, sino 4ue e!!as son e! resu!tado de !a concurrencia de otros principios 4ue se #anasociado a! de !a ora!idad, * 4ue son !os de in-ediacin * de concentracin2 Estos dos principios,in-ediacin * concentracin, son connatura!es a! de !a ora!idad2

    "e a-bos principios #a* -ani.estaciones en nuestro siste-a! #a*una serie de actuaciones 4ue se rea!i=an en .or-a ora!2

    7 en ca-bio en e! ca-po probatorio, !os testigos dec!aran ora!-ente, dec!aracin 4ue setranscribe a un acta suscrita por e! dec!arante * e! -inistro de .e 4ue concurri a e!!a, igua!cosa ocurre con !a dec!aracin de! abso!(ente2

    Por e! contrario, !os perita8es son esencia!-ente escritos, a! igua! 4ue !os docu-entos 94ue porsu propia natura!e=a; son pie=as escritas, en estos )!ti-os predo-ina e! aspecto !itera!2

    7 en !os procedi-ientos de -enor * -ni-a cuanta se per-iten actuaciones ora!es, igua! cosaocurre en !e*es especia!es co-o !a re!ati(a a! 8uicio su-ario, en 4ue inc!uso se per-ite 4ue !ade-anda pueda presentarse ora!-ente 9si bien e! Art2 0'& +P+2 !!ega a per-itir !apresentacin de una -inuta escrita, en !a pr3ctica #a de(enido en un procedi-iento escrito ennuestro pas;2

    7 en !a 8udicatura !abora! #a* aspectos de c!aro predo-inio ora!, a)n cuando ta-bi>n e6istenactuaciones escritas2 ?ubo una !e* en 4ue e! procedi-iento tena un -arcado tinte ora!,presentada !a de-anda se citaba a !as partes a un )nico co-parendo en donde se escuc#abaa !as partes, estas rendan sus pruebas * e! 8ue= dictaba sentencia2

    %2 Principio de !a -ediacin o -ediati(idad * de !a in-ediacin o in-ediati(idad

    La in-ediacin es e! principio en (irtud de! cua! se procura asegurar 4ue e! 8ue= o tribuna! se #a!!e enper-anente e nti-a (incu!acin persona! con !os su8etos * e!e-entos 4ue inter(ienen en e! proceso,recibiendo directa-ente !as a!egaciones de !as partes * !as aportaciones probatorias a .in de 4uepueda conocer en toda su -agni.icacin e! -ateria! de !a causa desde e! principio de e!!a, #asta sut>r-ino en donde #a de pronunciar !a sentencia 4ue !o resue!(a, as !o dice e! autor Isidoro Eisner2

    Este principio de !a in-ediacin tiene consagracin !ega! en nuestro siste-a procesa!, donde se indicapor e8e-p!o 4ue !os testigos ser3n e6a-inados por e! 8ue=, * 4ue e! 8ue= est3 .acu!tado para to-ar !aprueba con.esiona!2

    En ca-bio !a -ediacin o -ediati(idad es e! principio en (irtud de! cua! e! 8ue= o tribuna! no se #a!!aen per-anente e nti-a (incu!acin persona! con !os su8etos * e!e-entos 4ue inter(ienen en e!proceso, sino 4ue ta! contacto o (incu!acin tiene !ugar a tra(>s de un agente inter-ediario2

    En e! #ec#o es !o cierto 4ue no obstante e6istir e! principio de !a in-ediacin, en nuestro proceso pore! recargo de traba8o de !os 8ueces, estos pr3ctica-ente no inter(ienen en e! contacto directo con !aspartes, ni con !os testigos2

    12 Principios dispositi(o, * principio in4uisiti(o

    Estos principios se re!acionan con !a preponderancia de !a iniciati(a de !as partes o de! 8ue= en e!aporte, reconstruccin * co-probacin de !os #ec#os trascendentes para !a reso!ucin .ina! de! 8uicio2

    "e esta -anera se puede #ab!ar de principio dispositi(o para a!udir a! siste-a en 4ue !a iniciati(a en!a proposicin * en !a produccin de !as pruebas 4ueda reser(ada principa!-ente a !as partes,

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 24Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    !i-it3ndose !a inter(encin de! 8ue= a !a ordenacin ritua! de !a prueba, es decir, a su direccin .or-a!2

    Por e! contrario e! principio in4uisiti(o i-p!ica 4ue !a !abor de reconstruccin * co-probacin de !os#ec#os corresponde tanto a !as partes co-o a! 8ue=, es decir, corresponde a todos !os su8etos de !a

    re!acin procesa!2La tendencia actua!-ente predo-inante, en e! ca-po probatorio en especia! * dentro de! 3-bitoprocesa!, se inc!ina .uerte-ente #acia e! principio in4uisiti(o2 As por e8e-p!o se pueden citar !as-edidas para -e8or reso!(er de! Art2 /D +P+2

    Se critica por4ue puede !!egar a atentar contra !a i-parcia!idad de! 8ue=, i-parcia!idad 4ue este debeguardar en !a #eteroco-posicin2

    Pero en !os #ec#os * debido a !a pasi(idad, !os 8ueces #acen poco uso de esta .acu!tad 4ue !es otorga!a !e*2

    2 Principio de !a continuidad, * principio de !a concentracin

    E! principio de !a continuidad, dispersin o consecuti(o ob!igatorio se traduce en 4ue !a causa sedesarro!!a a tra(>s de di(ersas etapas constituidas cada una de e!!as por una serie de actuaciones 4uedeben desen(o!(erse separada * sucesi(a-ente, abarcando e! procedi-iento un !apso re!ati(a-entepro!ongado2

    Re4uiere este principio !a reso!ucin pre(ia de !as cuestiones accesorias 4ue se puedan suscitar op!antear durante e! curso de! 8uicio2

    E! principio de !a concentracin por su parte tiene por .ina!idad reunir o concentrar en una so!aaudiencia o en e! -enor n)-ero de audiencias, * ce!ebradas en este )!ti-o caso !o -3s

    pr6i-a-ente posib!e, e! desarro!!o tota! de! proceso2

    Este principio de !a concentracin se opone a! de !a dispersin, 4ue es e! predo-inante en nuestrocdigo de procedi-iento ci(i! * en e! cua! cada acto tiene se$a!ado un -o-ento deter-inado para4ue pueda producirse o !!e(arse a cabo, rindiendo * recibi>ndose !a prueba en audienciasindependientes * #asta incone6as2

    Procura ade-3s este principio de !a concentracin, !a no ad-isin de e6cepciones di!atorias, !as 4ueen caso de e6istir deben ser resue!tas a! igua! 4ue !as perentorias en !a sentencia de.initi(a2

    A tra(>s de! principio de !a concentracin, se desea 4ue !os actos procesa!es so-etidos a !os rganosde !a 8urisdiccin, (a!e decir !os tribuna!es, deben rea!i=arse sin de-ora, tratando de abre(iar !os

    p!a=os, * de concentrar en un -is-o acto o audiencia todas !as di!igencias 4ue sea -enester rea!i=ar2Este principio de !a concentracin no tiene (ida propia * re4uiere para su e6istencia de deter-inadascondiciones 4ue son dadas por otros principios, co-o !o son e! de !a ora!idad * e! de !a in-ediati(idad2

    En nuestro pas #a* una tendencia a! principio de !a concentracin, a)n en e! cdigo de procedi-ientoci(i! , as acontece en e! 8uicio su-ario en 4ue presentada !a de-anda e! tribuna! cita a unco-parendo a (eri.icarse e! 4uinto da #3bi! despu>s de !a )!ti-a noti.icacin, en donde debecontestarse !a de-anda, oponer !as e6cepciones di!atorias e incidentes, * oponer !os incidentesprocesa!es de !a presentacin de !a de-anda * e-p!a=a-iento, reso!(i>ndose !as e6cepcionesdi!atorias en !a sentencia de.initi(a2

    2 Principio de !a pub!icidad, * principio de! secreto

    Seg)n e! decir de !a rea! acade-ia pub!icidad es !a ca!idad o estado de p)b!ico2 Lo p)b!ico es a4ue!!onotorio, patente, -ani.iesto, (isto o sabido por todos2

    "e acuerdo con estas ideas aparece apropiado de.inir e! principio de pub!icidad diciendo 4ue es a4ue!4ue re4uiere 4ue e! procedi-iento -is-o 4uede abierto no s!o a !as partes * sus conse8eros !ega!es,sino 4ue ta-bi>n a cua!4uier persona, tenga o no inter>s directo en !a causa2

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 25Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    Esta pub!icidad de! proceso se concibi co-o un -edio para garanti=ar dentro de un siste-ade-ocr3tico !a de.ensa de !os derec#os de! i-putado, en especia! e! debido proceso, .rente a 8ueces opo!icas arbitrarios * de procedi-ientos in8ustos, esta nocin de pub!icidad se re.iere particu!ar-entea! proceso pena!2

    Por e! contrario se est3 en presencia de! principio de! secreto cuando e! procedi-iento no puede serconocido por !os interesados, ni -uc#o -enos por terceros a8enos2

    Este principio de! secreto e6iste en nuestro pass de !anoti.icacin pertinente2

    E6cepciona!-ente se per-ite en nuestro siste-a 4ue se e8ecute una pro(idencia antes de sernoti.icada a !a parte a 4uien a.ecta si con e!!o podra ponerse en pe!igro un derec#o, * sin 4ue e!!oi-pida !a oposicin posterior2

    As ocurre en nuestra !egis!acin con !as -edidas precautorias * e! e-bargo de bienes2 E! Art2 1&%inc2%J +P+ estab!ece 4ue tiene ap!icacin !a uni!atera!idad pues no re4uiere !a concurrencia de a-baspartes para !a ce!ebracin de una actuacin * su (a!ide=2

    Este principio de !a contradiccin, audiencia o bi!atera!idad, no es sino ap!icacin de !a (ie8a -36i-a!atina audiatur et a!tera pars, * de !a otra 4ue estab!ece ne-o anauditus do-nari pottest 9nadiepuede ser ordenado sin ser odo * (encido en 8uicio;2

    '2 Principio de !a ponderacin, (a!oracin o apreciacin probatoria

    En genera! e! 8ue= puede dar por acreditado !os #ec#os contro(ertidos en !a sentencia, en !a -edida4ue esos #ec#os #an sido probados2 +onc!usin a !a cua! !!ega -ediante !a ponderacin, (a!oracin oapreciacin probatoria2

    Para !!egar a e!!a e6isten .unda-enta!-ente tres siste-asrito probatorio o e.icacia de !as di(ersas pruebas 4ue se rinden por !as partes2

    Es e! siste-a predo-inante en nuestro cdigo de procedi-iento ci(i!2

    E! siste-a de !a !ibre apreciacin de !a prueba o de !a !ibre con(iccin es a4ue! en 4ue todo e!estab!eci-iento de !a (erdad 8urdica pende por entero de !a conciencia de! 8ue=, 4ue no est3 ob!igadopor ninguna reg!a !ega!, * ni si4uiera debe dar cuenta a! .a!!ar de !os -edios por !os 4ue se con(enci2

    Este siste-a no se da en nuestro pas, cuando !as !e*es estab!ecen 4ue e! 8ue= apreciar3 enconciencia !a prueba no se re.ieren a !a !ibre apreciacin de !a -is-a, sino 4ue a! siste-a de !a sanacrtica2

    La sana crtica es -ani.estacin de! correcto entendi-iento #u-ano, contingente * (ariab!e conre!acin a !a e6presin de! tie-po * !ugar, pero estab!e * per-anente en cuanto a !os principios!gicos en 4ue debe .undarse !a sentencia, e!!o a! decir de Eduardo +outure2

    Tiene ap!icacin en nuestro -edio trat3ndose de !a prueba de testigos2

    Los enu-erados son !os principa!es siste-as, #a* otros 4ue senci!!a-ente distinguen entren a !a incerte=a, a !a inseguridad, con gra(e da$o po!ticopara !a co-unidad 4ue pierde !a con.ian=a en !a 8usticia2

    Seg)n e! autor ita!iano Satta e! .or-a!is-o es !a negacin de !a .or-a2

    Estos re4uisitos .or-a!es se constitu*en para asegurar e! acierto de !as decisiones 8udicia!es * sucon.or-idad con !a 8usticia, * no co-o obst3cu!os a ser superados para a!can=ar !a rea!i=acin de !a-is-a2

    E! principa! pe!igro 4ue pro(oca un .or-a!is-o -a! entendido es !a posibi!idad 4ue o.rece para.or-u!ar incidentes in.undados, !o 4ue con!!e(a una di!acin * a (eces suspensin de! procedi-iento2

    /&2 Principio de !a .undabi!idad, * principio de !a in.undabi!idad

    En toda contienda de trascendencia 8urdica no basta 4ue !as partes i-petren !a proteccin 8udicia! *4ue e! 8ue= se !i-ite a decidir, tanto !as unas co-o e! otro deben e6poner !as ra=ones o -oti(os 4ue#acen atendib!e sus pretensiones o decisiones2

    Por eso e! principio de !a .undabi!idad re(iste una serie de -ani.estaciones, * desde e! punto de (istade !os !itigantes se traduce en !a necesidad de 4ue sus peticiones se asienten en una e6posicin de !os#ec#os * en una a!egacin de !os -oti(os 8urdicos 4ue !as 8usti.i4uen2

    As se estab!ece por e8e-p!o en e! Art2 % NJ +P+ a! decir 4ue !a de-anda debe contener una

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 28Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    enu-eracin precisa * c!ara de !os #ec#os * .unda-entos de derec#o en 4ue se apo*a2

    Mirado desde e! punto de (ista de! 8ue= se re4uiere igua!es .unda-entos 8urdicos respecto de susentencia, inc!uso no s!o de su sentencia sino 4ue ta-bi>n respecto de otras reso!uciones -enores2

    As, e! Art2 /F& NJ +P+2 dice 4ue !as sentencias de.initi(as deben contener !as consideraciones de#ec#o o de derec#o 4ue sir(en de .unda-ento a !a sentencia2

    No s!o !os su8etos principa!es * e! 8ue= deben so-eterse a este principio de !a .undabi!idad, sino 4ue>! ta-bi>n se i-pone a otros persona8es secundarios de! proceso co-o son !os testigos * !os peritos2Los pri-eros deben dar ra=n de sus dic#os, * !os segundos su8etarse a !as reg!as de !a ciencia, arte uo.icio con.or-e a! cua! e-iten esa pericia2

    Para don ?>ctor Oberg e! principio de !a .undabi!idad es -3s bien e! de !a -oti(i!idad2 Se -oti(acuando se in(oca ade-3s de disposiciones !ega!es, !os ra=ona-ientos !gicos 4ue !!e(an a unaso!ucin2

    //2 Principio de !a prec!usin, * principio de !a !ibertad o e!asticidad

    Prec!usin eti-o!gica-ente deri(a de !a (o= !atina prec!usio, 4ue signi.ica cerrar, i-pedir, cortar e!paso2

    Seg)n Eduardo +outure e! principio de !a prec!usin es a4ue! 4ue i-porta !a p>rdida, e6tincin oconsu-acin de una acti(idad procesa!2

    +#io(enda por su parte se$a!a 4ue e! principio de !a prec!usin consiste en 4ue para cada acti(idadprocesa! destinada a una .ina!idad deter-inada, se encuentra estab!ecido un perodo en e! proceso,transcurrido e! cua! !a acti(idad no puede rea!i=arse2

    Agrega 4ue seg)n e! principio opuesto cua!4uier acti(idad puede rea!i=arse en cua!4uiera de !osperodos procesa!es2

    +onc!u*e diciendo 4ue !a prec!usin es una institucin genera! 4ue consiste en !a p>rdida de una.acu!tad procesa! por #aberse !!egado a !os !-ites .i8ados por !a !e* para e! e8ercicio de esa .acu!tad ene! 8uicio o en una .ase de! 8uicio2

    A tra(>s de !a prec!usin se produce e! e.ecto 4ue tiene una etapa procesa! de c!ausurar !a anterior, !a4ue per-anece .ir-e2 E! proceso !uego, puede a(an=ar pero no retroceder2

    E! i-pu!so procesa! carecera de ob8eto sin !a prec!usin, puesto 4ue de no e6istir, !os actos procesa!espodran repetirse * e! proceso ob(ia-ente no progresara2

    Ta-poco !a prec!usin sera su.iciente por si -is-a, por4ue no se pasa de una etapa procesa! a otra-ec3nica-ente, sino 4ue se pasa por e.ecto de! i-pu!so procesa!2

    Se #ab!a de prec!usin * de e!asticidad co-o caracteres genera!es de un procedi-iento, seg)n si e!orden de procedencia de !os distintos actos procesa!es est> o no prescrito de un -odo preciso *rgido, de -anera 4ue si e! acto no se rea!i=a en e! -o-ento o dentro de !a .ase prescrita, !a partepierde e! poder de rea!i=ar!o2

    En ca-bio a tra(>s de! principio de !a e!asticidad se da a !a parte 4ue debe !!e(ar a cabo ta! acto, unacierta !ibertad para escoger e! -o-ento -3s oportuno sin tener se$a!ado p!a=os perentorios decaducidad2

    La prec!usin es un concepto pura-ente negati(o, e!!a no crea nada, i-pide so!a-ente 4ue en unadeter-inada situacin 8urdica se intente de cua!4uier -anera sustituir!a por otra2

    Esta p>rdida o e6tincin puede obedecer a di(ersas causas, de a# entonces 4ue e6istan di(ersos-oti(os de prec!usin2

    Mani.estaciones de !a prec!usin

    Las principa!es -ani.estaciones 4ue puede asu-ir este principio son !as siguientes

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 29Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    A2 E! p!a=o

    En e.ecto, e! transcurso de! tie-po sin #aber!o apro(ec#ado para cu-p!ir con una deter-inadaacti(idad, prec!u*e !a oportunidad para !!e(ar a e.ecto dic#o acto en bene.icio de !a parte 4ue

    deba rea!i=ar!o2Ninguna actuacin procesa! puede rea!i=arse -3s a!!3 de! p!a=o .i8ado por !a !e* para sue8ercicio2

    Todo p!a=o .ata! o perentorio constitu*e un t>r-ino prec!usi(o, * uno no .ata! o no perentorio!!ega a ser!o por !a dec!aracin de !a correspondiente rebe!da2

    B2 La consu-acin procesa!

    Una .acu!tad procesa! se e6tingue por su tr3-ite, se consu-a con su e8ercicio2

    As por e8e-p!o e! de-andado 4ue #a e(acuado e! tr3-ite de !a contestacin de !a de-anda

    no puede pretender, con e! prete6to 4ue #a o-itido i-portantes a!egaciones de su-o inter>spara su de.ensa, rea!i=ar una nue(a contestacin2

    En sntesis, esta consu-acin se traduce en e! i-pedi-ento 4ue e6iste de pretender cu-p!irpor segunda (e= una acti(idad procesa! *a e8ercitada (a!ida-ente con anterioridad2

    +2 La e(entua!idad procesa!

    "e acuerdo con este -oti(o !a parte tiene !a i-periosa necesidad de deducir con8unta-ente!os di(ersos -edios de ata4ue o de de.ensa de 4ue dispone, en pre(isin de 4ue uno o (ariosde e!!os sean desesti-ados2

    Si as no !o #ace prec!u*e su derec#o a #acer uso de a4ue!!os -edios de ata4ue o de de.ensa

    4ue no adu8o en su oportunidad, 8unto con a4ue!!os 4ue #i=o (a!er2E! interesado debe deducir en .or-a si-u!t3nea o sucesi(a di(ersas pretensiones o de.ensas,a)n cuando sean inco-patib!es entre si2 Para e! e(ento de no ser acogidos a!guno o a!gunosde e!!os, puede tener >6ito e! o !os restantes2

    E8e-p!os de esta causa! de prec!usin se pueden encontrar en !as e6cepciones di!atorias, 4uedeben deducirse todas con8unta-ente * en un -is-o escrito o en !as e6cepciones perentorias4ue deben .or-u!arse a! contestar !a de-anda2

    "2 La inco-patibi!idad

    Tiene !ugar esta #iptesis en todos a4ue!!os casos en 4ue una disposicin !ega! brinda a un

    !itigante dos o -3s -edios o (as para !a consecucin de un deter-inado ob8eti(o, pero con !acondicin de 4ue s!o puede #acer uso de uno de e!!os, puede e-p!ear s!o uno de e!!os2

    "e -anera entonces, 4ue !a uti!i=acin de una de esas (as descarta auto-3tica-ente a !a o!as otras, * por !o tanto prec!u*e e! derec#o de #acer!a (a!er2

    Ta-bi>n esta conte-p!ado en nuestra !egis!acin co-o -oti(o de prec!usin, as por e8e-p!opara a!egar !a inco-petencia re!ati(a de un tribuna! puede a!egarse por (a dec!inatoria oin#ibitoria, pero nunca por a-bas2

    E2 La cosa 8u=gada

    La prec!usin se (incu!a con !a cosa 8u=gada .or-a!, 4ue i-p!ica 4ue !a (a procesa! se agotaen un deter-inado -o-ento, i-pidiendo su prosecucin puesto 4ue e!!a se traduce en !apro#ibicin de (o!(er a discutir !o *a decidido2

    La doctrina !a !!a-a !a su-a prec!usin o prec!usin -36i-a2 E-pero #a* 4ue de8ar en c!aro4ue !a cosa 8u=gada * !a prec!usin son situaciones procesa!es di(ersas se di.erencian en 4ues de este principion se ap!ica este principio, o se traduce, en una econo-a pecuniaria2 En e.ecto !ascostas, !os gastos, nor-a!-ente son -enores en !os asuntos -odestos, e inc!uso en a!gunas!egis!aciones co-o !a nuestra e! estado co!abora con esta econo-a procesa! e6i-iendo detodo tributo a !as actuaciones o gestiones 4ue se practican ante !os tribuna!es2

    7 tiene ta-bi>n ap!icacin este principio de !a econo-a procesa!, seg)n +outure, por4ue #a*tribuna!es especia!es para conocer de a4ue!!os con.!ictos de escaso -onto, pero deconsiderab!e repercusin socia!2 A tra(>s de !a e6istencia de estos tribuna!es especia!es seprocura no s!o !a especia!i=acin, sino ta-bi>n !a econo-a, e inc!uso a (eces !a gratuidad de!a tra-itacin2

    En resu-en * a! decir de! tratadista co!o-biano ?ernando "e(is Ec#anda, este principio persigue una8usticia barata, con !o cua! se procura i-poner!e -enores gastos a !as partes, proporcionados a! (a!ore i-portancia de! !itigio2

    Por )!ti-o #a* 4ue indicar 4ue este principio de !a econo-a procesa! tiene ciertas -ani.estaciones ene! derec#o positi(o c#i!enor-inos ta!es de ser e!instru-ento para obtener su constitucin, dec!aracin o reconoci-ientos de un acto 8urdico procesa!,co-)n-ente deno-inado d#6a*da, !a cua! a su (e= se contiene en un (b#(o o #!&$"o Pero ende.initi(a, !o 4ue caracteri=a a !a accin es e! contener una /$#"#*!1*, entendida >sta co-o !ae6pectati(a de obtener una decisin .a(orab!e2

    Los presupuestos de !a accin dicen re!acin con !a e6istencia de! proceso pues e!!a es b3sica para>ste2 E!!os se en-arcan dentro de !a e.icacia * e.iciencia2

    Presupuestos de !a accin CPP .@ NCPP

    b A$"3&(o 2. CPC: +uando una accin corresponde a otras personas deter-inadas perodistintas de! su8eto acti(o, e! o !os de-andados 4uedan .acu!tados para pedir 4ue se ponga !ade-anda en conoci-iento de e!!os a .in de adoptar, dentro de! t>r-ino de e-p!a=a-iento,a!guna de !as siguientes actitudess de un proceso7una sentencia 4ue resue!(a e.ecti(a * .a(orab!e-ente e! !itigio 4ue !e presenta a su conoci-iento2

    B- ELEMENTOS

    /2 S#"o!: Se re.iere a !os su8etos de !a re!acin procesa!, actor * de-andado 4ue *a indica-osa propsito de !a accin

    %2 Ob#"o: responde a !a pregunta 4ue es !o 4ue se pretende, es !a sentencia .a(orab!e

    12 Ca!a: es e! .unda-ento .3ctico de !a pretensin, e4ui(a!e a! #ec#o 4ue origina !a pretensinen e! p!ano de !a rea!idad su-ado a una i-putacin o encuadre 8urdico2

    C- CLASIFICACI,N DE LAS PRETENSIONES

    . S#g?* #( d#$#&'o 4# /$o"#g#*:

    a P#$!o*a(3!6a! 9derec#os in#erentes a !a persona;, d# E!"ado 9derec#os de .a-i!ia; o/a"$6o*a(#! 9contenido econ-ico;2

    b P#$!o*a(#! 9derec#os persona!es o cr>ditos; * R#a(#! 9derec#os rea!es;2

    & M#b(#! 9!os #ec#os 4ue se deben se reputan -ueb!es; o I*6#b(#!

    2 S#g?* ! Ob#"o:

    a D#&(a$a"+a: persigue !a dec!aracin o deter-inacin de un derec#o en base a #ec#os 4ue se

    a.ir-an2 Se c!asi.ica en2 si-p!e-ente dec!arati(o< persiguen e6c!usi(a-ente !a dec!aracin de e6istencia o no de un

    derec#o

    de condena< persigue !a i-posicin de una prestacin a! de-andado

    de constitucin< persigue !a creacin, -odi.icacin o e6tincin de un nue(o estado 8urdico2

    b E#&"+a: persigue e! cu-p!i-iento .or=ado de una ob!igacin *a reconicido o dec!arado enun ttu!o2

    & P$#&a"o$a o Ca"#(a$: persigue asegurar una pretensin2

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 39Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    > S#g?* (a 6a"#$a:

    ) P#*a(: tiene por ob8eto e! castigo de! cu!pab!e de un i!cito pena!2

    ) C+(: busca !a restitucin de una cosa o su (a!or * !a inde-ni=acin respecti(a2

    s de un (e#cu!o, de una presentacin 4ue se #ace a!Tribuna!, -ediante !a de-anda2

    Se$a!a-os pre(ia-ente 4ue !os conceptos de accin, pretensin * de-anda est3n estrec#a-ente!igados2 Sus ob8etos !os distinguenn puede ser(erba! en a!g)n tipo de procedi-iento, co-o ocurre en e! procedi-iento su-ario * en e! de -ni-acuanta o en !os procedi-ientos ante !os Tribuna!es de a-i!ia2

    En cuanto a !os re4uisitos de .ondo * .or-a !os ana!i=are-os a propsito de! procedi-iento ordinariode -a*or cuanta2 En este -o-ento cabe se$a!ar 4ue debe en e!!a e8ercerse una accin * conteneruna pretensin2

    BPRESUPUESTOS DE LA DEMANDA

    Entende-os por presupuestos de !a de-anda !as condiciones 4ue debe cu-p!ir e! actor a! -o-entode instar ante !a autoridad para obtener de !a autoridad !a iniciacin de un procedi-iento 4ue seae.ica= para sustanciar en >! un proceso2

    /2 &o6/#"#*&a d# (a a"o$dad 4# $#&b# (a *!"a*&a) debe ser a !o -enos abso!uta 4ueana!i=are-os a! tratar de! 8u=gador

    17'e la demanda se dan tami#n los siguientes conceptos:

    3 la demanda es el medio "2il para ejercer la accin.3 desde el punto de vista jur&dico estricto la demanda es el escrito en que el actor e%pone sus pretensiones al $riunal iniciando

    as& un litigio.

    la jurisprudencia la "a conceptualizado diciendo que es el medio legal para hacer valer una accin; o el medio que tiene el

    demandante para deducir una accin, siendo esta la forma de hacer valer el derecho que se reclama.

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 40Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    %2 &a/a&dad d#( a&"o$: esta debe ser de 1 tiposs a! decir de ?ugo A!sina consiste )nica-ente en 4ue sin inter(encin de! rganop)b!ico e! actor su.rir3 un per8uicio2 La cuestin de saber si -edia un inter>s 8usti.icadoconstitu*e una situacin de #ec#o2

    Lo anterior trae co-o conc!usin dos principioss no #a* accin2

    7 e! inter>s es !a -edida de !a accin2

    E6cepciones a !os re4uisitos de .ondo

    Estos re4uisitos de .ondo 4ue -iran a! e8ercicio de !a accin tienen a!gunas e6cepciones, pero para4ue e!!as puedan e6istir es -enester 4ue una disposicin !ega! !as conte-p!e en .or-a e6presa2 Aspor e8e-p!os actua! sino uno e(entua!, 4ue puede o no ocurrir, es !asituacin de! .ideico-isario 4ue est3 .acu!tado por !a !e* para i-petrar -edidas conser(atoriasen re!acin con !a cosa dada en .ideico-iso2

    R#4!"o! d# 7o$6a

    . Ca/a&dad #* #( a&"o$

    "ebe e6istir capacidad de e8ercicio de! actor, o sea en e! su8eto acti(o de !a accin 9de-andante; ouna representacin !ega! (3!ida en 4uien co-parece en no-bre de! incapa=, o en 4uien co-parecepor otro en (irtud de un -andato2

    2 Ca/a&dad #* #( d#6a*dado

    As co-o se re4uiere capacidad de e8ercicio en e! actor, es preciso ta-bi>n 4ue e6ista esa capacidaden e! su8eto pasi(o de !a accin o 4ue tenga una representacin (3!ida de! representante !ega! o unapersonera (a!ida de! -andatario de! de-andado2

    Sobre estos dos re4uisitos de .ondo re!ati(os a !a capacidad de! su8eto acti(o * pasi(o ser3 estudio de-ateria posterior2

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 43Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    ?a* 4uienes esti-an 4ue ta-bi>n son -edios e6c!usi(a-ente procesa!es de e6tincin de !a accin, !asentencia * e! desisti-iento, pero en rea!idad son -odos de e6tincin de! proceso -3s 4ue de !aaccin2

    IIIREGLAS RESPECTO DEL DEMANDADO

    A- EL EMPLAAMIENTO

    Estrec#a-ente (incu!ado a! concepto de accin, aparece e! e-p!a=a-iento, un3ni-e-ente de.inidoco-o (a *o"7&a&1* (#ga( d# (a d#6a*da 6=! #( /(a5o 4# "#*# #( d#6a*dado /a$a$#a&&o*a$ 7$#*"# a #((a

    A partir de! concepto antes enunciado, pode-os distinguir !os dos e!e-entos esencia!ess p)b!ico, en !os cua!es debe sie-pre#aber prueba 9P@E< nu!idad de -atri-onio;2

    E! -is-o e.ecto !o produce !a contestacin de !a de-anda 4ue no contro(ierte substancia!-ente !os#ec#os, pero no es a!!ana-iento pues puede discrepar en cuanto a! derec#o2

    2 No 'a$ *ada:

    En +#i!e tradiciona!-ente se #a entendido 4ue e! si!encio de! de-andado no i-p!ica en !o abso!uto suaceptacin de !a de-anda, sino por e! contrario produce e! e.ecto de tener por in-ediata-entecontro(ertidos todos !os #ec#os contenidos en e!!a2

    E!!o no ocurre en todas !as !egis!aciones2 En (arias pases de A->rica de! Sur, por e8e-p!o en !aPro(incia de Santa e, Argentina, !a reg!a es !a in(ersa, e! si!encio se entiende co-o aceptacin de !os#ec#os esgri-idos en !a de-anda, sin per8uicio de !a prueba en contrario 4ue produ=ca e! de-andado9Art2 /1 de! +digo Procesa! +i(i! * +o-ercia!;2

    :o!(iendo a +#i!e, !os e.ectos de! si!encio son 4ue e! tr3-ite de !a contestacin se tendr3 por e(acuadoen $#b#(d3ade! de-andado, sin per8uicio 4ue >ste podr3 sie-pre co-parecer en cua!4uier estado de!8uicio a #acer (a!er sus derec#os, pero con !a !i-itacin de respetar todo !o obrado2 En segunda

    instancia !a situacin es -as gra(e, toda (e= 4ue ni si4uiera ser3 necesario noti.icar!e !as reso!uciones8udicia!es si !a rebe!da se -antiene 9a$"3&(o 202 CPC;

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 44Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    b E;/&o*#! P#$#*"o$a!:Son a4ue!!as 4ue atacan directa-ente e! .ondo de !a accin * 4ueest3n dirigidas a ener(ar!a o e6tinguir!a2 Son tantas co-o puedan i-aginarse, * nor-a!-entese identi.ican con !os -odos de e6tinguir !as ob!igaciones ci(i!es2 E6isten ciertas c!ases

    especia!es de e6cepciones perentoriasr-ino de e-p!a=a-iento, * todas en un -is-o escrito2E;/&o*#! /#$#*"o$a!

    E6cepciones perentorias son a4ue!!as 4ue -iran a! .ondo de! p!eito * tienden a e6tinguir !a accin2

    Respecto de e!!as no es posib!e rea!i=ar una enu-eracin, por4ue cua!4uier -edio de de.ensa 4ue#aga e! de-andado con e! ob8eto de destruir !as pretensiones de! de-andante, (a a constituir unae6cepcin perentoria2 "e a!! 4ue se se$a!e, en t>r-inos genera!es, 4ue son e6cepciones perentorias!os -edios de e6tinguir ob!igaciones2

    La oportunidad para oponer estas e6cepciones perentorias es en e! escrito de contestacin a !ade-anda, trat3ndose de! 8uicio ordinario de -a*or cuanta, siendo esta !a reg!a genera! 9art21&D NJ 1

    +P+;2Si se oponen con posterioridad a !a contestacin de !a de-anda, e! Tribuna! no debe considerar!as poroponerse e6te-por3nea-ente2

    No obstante ser !a anterior !a reg!a genera!, #a* a!gunas situaciones de e6cepcin, (a!e decir, ciertase6cepciones perentorias 4ue (an a poder intentarse en otro -o-ento procesa!2 Estas e6cepcionesest3n conte-p!adas en e! art21/& +P+, #a* 4ue indicar 4ue no son todas !as e6cepciones perentoriassino )nica-ente !as 4ue e6c!usi(a-ente a!! se se$a!an2

    R#!/o*!ab(dad d#( d#6a*dado

    En e! e8ercicio de !as e6cepciones 4ue puede #acer (a!er e! de-andado, a! igua! 4ue e! actor, puede

    incurrir en di(ersas responsabi!idades2

    Esas responsabi!idades son de! -is-o tenor 4ue !as -encionadas trat3ndose de! de-andante, (a!edecir< una responsabi!idad ci(i!, una responsabi!idad pena!, * una responsabi!idad procesa!2

    C(a!7&a&1* d# (a! #;/&o*#! /#$#*"o$a!

    E6iste una c!asi.icacin de !as e6cepciones perentorias .or-u!ada por A!berto Ec#e(arra, 4uien !asc!asi.ica en dos gruposr-ino abso!uto2 Los Tribuna!es e8ercen una .uncin, 4ue consiste b3sica-ente en e8ercer !apotestad de ap!icar !as !e*es para !a reso!ucin de !os con.!ictos2

    No *#!a$a6#*"# !# ob"#*# !"&a)por cuanto #a* -uc#as sa!idas a!ternati(as a !asentencia * otras (eces s!o se dec!ara !a (erdad H.or-a!2

    "ado 4ue ninguna de !as apro6i-aciones precedentes a! concepto de 8urisdiccin, #an dado !osresu!tados esperados, debe-os recurrir a !os conceptos e!aborados por !os estudiosos de! derec#oprocesa!2 En e.ecto, pode-os decir sin te-or a caer en e6ageraciones, 4ue todos 4uienes se #anabocado a! estudio de !a 8urisdiccin, #an intentado esbo=ar un concepto, por cierto no todosacertados2

    N A"o$ Co*/"o C$3"&a

    7 C'o+#*da: Es !a .uncin de! Estado, 4ue tienepor .in !a actuacin de !a (o!untadconcreta de !a !e*, -ediante !a

    La sustitucin -ateria! ado!ece deun pe4ue$o de.ecto< no sie-pree! cu-p!i-iento de !a sentencia se

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 48Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    sustitucin por !a acti(idad de !osrganos p)b!icos, de !a acti(idad de!os particu!ares o de otros rganosp)b!icos, sea a! a.ir-ar !a e6istenciade !a !e*, sea a! #acer!apr3ctica-ente e.ecti(a

    rea!i=a en sede de car3cter8urisdicciona!, ta-bi>n se #ace ensede de car3cter ad-inistrati(o2La de.inicin sir(e en sede8urisdicciona!

    7 R#d#*" es !a .uncin 8udicia! 4ue tiene porob8eto !a ap!icacin de sancin, encaso de incu-p!i-iento de !aconducta contenida en !a nor-a !ega!

    No satis.ace por4ue no precisa e!concepto de sancin, * por4uee6isten sentencias -era-entedec!arati(as2

    7 Ga!/:Es !a .uncin espec.ica estata!, por !acua! e! poder p)b!ico satis.acepretensiones, para -antener !a pa=socia! * !a 8usticia en !a co-unidad

    7 Ca$*#("" Es !a .uncin p)b!ica para !a 8ustaco-posicin de !a !itis2 La !itis es e!con.!icto intersub8eti(o de inter>s8urdica-ente trascendente, reg!adoo regu!ab!e por e! derec#o ob8eti(o, *caracteri=ado por !a e6istencia de unapretensin resistida2

    "esconoce !a e6istencia de actosno contenciosos o atribucionescone6as2

    7 Ca(a6a*d$# La potestad o .uncin 4ue e! Estadoe8erce en e! proceso, por -edio desus rganos 8urisdicciona!es co-ogaranta para !a obser(ancia de !as

    nor-as 8urdicas2 La .uncin8urisdicciona! es e! bra=o ar-ado de!a !e*2

    No dice 4ue pasa a .a!ta denor-a2

    +o-o opinin de c3tedra nos 4ueda-os con !as de.iniciones de !os pro.esoresste 9P$*&/o d# I*#;&!ab(dad;2

    18 Art2 /J +OT HLa .acu!tad de conocer !as causas ci(i!es * cri-ina!es, de 8u=gar!as * de #acer e8ecutar !o 8u=gado pertenece e6c!usi(a-entea !os tribuna!es 4ue estab!ece !a !e*2

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 49Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    En estricto rigor, para adecuarse -3s apropiada-ente a !a precisin de !os conceptos entende-os 4ue!a re.erencia a una F*&1*es -e8or en este sentido pues subsu-e !o anterior e i-p!ica !a !abor de!Estado en orden a so!ucionar con.!ictos de intereses2

    7 Rad&ado P$#7#$#*"#6#*"# #* (o! T$b*a(#! d# !"&a: "ice Hpre.erente-ente,por4ue en nuestro pas e6isten otros rganos distintos de !os Tribuna!es de 8usticia, 4uee(entua!-ente e8ercen .unciones 8urisdicciona!es 9Senado, S2I2I2, +ontra!ora, etc2; En e.ecto,cua!4uier organis-o o persona 4ue dice e! derec#o de! caso concreto, e8erce 8urisdiccin2 Eneste caso, !a .uncin #ace a! rgano2 Sin e-bargo, si bien todos !os Tribuna!es de 8usticia sonrganos 8urisdicciona!es, no todos !os rganos 8urisdicciona!es son Tribuna!es de Custicia2

    7 Pa$a 4# !"o!) &o6o 1$ga*o! 6/a$&a(#!: E! Cue= no s!o no debe ser parte en e!asunto de! cua! conoce, sino 4ue ade-3s tiene !a ob!igacin de proteger !a integridad de!ordena-iento 8urdico2 Para e!!o, e6isten una serie de nor-as 4ue (e!an por esta i-parcia!idad2Las principa!es -ani.estaciones son !as nor-as sobre i-p!icancias * recusaciones 9Arts2.> a

    . COT;, e! a$"3&(o 22< d#( CP, 4ue sanciona co-o de!ito !as acciones de parcia!idad, * !anor-a de! a$"3&(o .0 CPP @@ NCPP, 4ue estab!ece e! deber de in(estigar !os #ec#osde!icti(os, poniendo igua! ce!o tanto en !os agra(antes co-o en !os atenuantes o e6i-entes2

    7 R#!#(+a* d# 6a*#$a d#7*"+a # *a("#$ab(#: Es !a consagracin de !a autoridad de cosa8u=gada, deri(ada de! principio consagrado en e! a$"3&(o @ CPR2 "e! -is-o -odo, sereconoce e! otro gran e.ecto de !as reso!uciones 8udicia!es, cua! es e! desasi-iento de! Tribuna!2

    7 Y &o* /o!b(dad d# ##&&1*: Muc#o se #a discutido en !a doctrina procesa! si estee!e-ento es o no de !a esencia de !a 8urisdiccin2 La conc!usin -as aceptada es 4ue si !o es,por4ue aun4ue e! Tribuna! no e8ecuta directa-ente sus reso!uciones, si !as -anda a e8ecutar, *con e!!o se satis.ace este re4uisito2

    7 Lo! &o*7(&"o! d# $#(#+a*&a $3d&a !!&"ado! #*"$# (a! /a$"#! o 4# !$a* d# *a+o(a&1* a( o$d#*a6#*"o $3d&o 9 !o&a(:Lo 4ue #ace esta parte de !a de.inicin esreconocer !a e6istencia de dos c!ases .unda-enta!es de con.!ictos 4ue pueden * deben serconocidos por !os rganos 8urisdicciona!es2 En e.ecto, cuando se #ace re.erencia a !oscon.!ictos entre partes, nor-a!-ente !o asocia-os con !as causas &+(#!, en tanto 4uecuando se presenta una (io!acin de! orden 8urdico7socia!, esta-os en presencia de uncon.!icto de natura!e=a /#*a(2 A-bas c!ases de asuntos podr3n ser -ateria de conoci-iento8urisdicciona!, sie-pre * cuando re)nan e! otro e!e-ento contenido en esta parte, cua! es !a$#(#+a*&a $3d&a

    7 E* #( O$d#* T#6/o$a(: Esta .rase es #o* en da, -as bien una re.erencia #istrica a !a>poca en 4ue no e6ista !a di(isin entre Estado e Ig!esia, * su ob8eto era precisa-ente de8aren c!aro 4ue !a .uncin 8urisdicciona! de! Estado se !i-ita )nica-ente a conocer de con.!ictossuscitados en e! orden te-pora!, * no en e! espiritua!2

    7 D#*"$o d#( "#$$"o$o d# (a R#/?b(&a: Es !a consagracin de uno de !os principios -3se!e-enta!es de !a 8urisdiccin, cua! es e! principio de !a territoria!idad, tanto de !a !e* procesa!co-o de !a 8urisdiccin2

    II

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 50Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    E! R#g(ada: La !e* estab!ece e6presa-ente 4u> * c-o corresponde conocer, as co-o,4ui>n es e! rgano 8urisdicciona! apto para e!!o2

    E! I$$#+o&ab(#:No cabe !a re(isin inde.inida de sus reso!uciones 9cosa 8u=gada;2 E6cepcin2 CC; o a4ue!!os re(estidos de !a !!a-ada *6*dad d# ##&&1*) 4ue i-p!ica 4ue nopodr3n ser e-bargados o uti!i=ados -edios coerciti(os en contra de !os bienes de un Estado uorganis-o estata! para !os e.ectos de #acer cu-p!ir una sentencia2 Todas !as in-unidades son

    19 Actua!-ente e! Tribuna! +onstituciona! puede derogar una !e* por -edio de !a accin de inconstituciona!idad20 Los 8uicios sobre Estado +i(i! * a!gunos otros producen e.ectos erga o-nes21 Actua!-ente * por !os Tratados Internaciona!es de ""?? se puede !!e(ar !os te-as a !a +orte Intera-ericana

    de Custicia !uego de #aberse conc!uido con !os tr3-ites en e! pas2

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 53Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    renunciab!es por e! Estado bene.iciario2 E! precepto b3sico es e! DL N2:

    I*6*dad d# A&"o!: Se per-ite en !os contratos internaciona!es 4ue se ce!ebren por e!Estado, sus organis-os o e-presas, con organis-os, instituciones o e-presas

    internaciona!es o e6tran8eras, a so-eterse a! derec#o e6tran8ero b so-eter !a reso!ucinde con.!ictos a !a 8urisdiccin de Tribuna!es e6tran8eros2

    I*6*dad d# E#&&1*: +onte-p!a !a posibi!idad de renunciar a !a in-unidad dee8ecucin, pero no respecto de !os bienes in-ueb!es o in-obi!iaria destinados a -anteneruna -isin dip!o-3tica o consu!ar2 Ta-poco con respecto de bienes destinados a .ines-i!itares2

    I*6*dad#! P#$!o*a(#!:Rige !a Co*+#*&1* d# V#*a sobre re!aciones dip!o-3ticas* consu!ares- L36"#! d# (a $!d&&1* #* #( "#6/o-

    A! ana!i=ar !os rganos 8urisdicciona!es 9Cue= Unipersona! por e8e-p!o; pode-os percibir 4ue e6isten8ueces perpetuos o per-anentes, 4ue es !a reg!a genera! * 8ueces te-pora!es 4ue constitu*en !a

    e6cepcin2 S!o e8ercen 8urisdiccin te-pora!-ente, por dos a$os !os 8ueces 3rbitros2 "ebe-osagregar 4ue, co-o se (er3 en su oportunidad, e6isten !os !!a-ados Tribuna!es Accidenta!es dondeesta-os en presencia de -ie-bros de Tribuna!es +o!egiados 4ue cuando se suscita un con.!icto parae! cua! seg)n !a !e* est3n !!a-ados a conocer .uncionan a ese e.ecto co-o Tribuna! Unipersona!2

    II8- MOMENTOS URISDICCIONALES

    Se encuentran reconocidos en !os a$"3&(o! @ CPR . COT, * corresponden a !as tres etapas

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 54Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    esencia!es de !a .uncin 8urisdicciona!, cua!es son conocer, 8u=gar * #acer e8ecutar !o 8u=gado2

    Para !a reso!ucin de todo con.!icto, !as dos pri-eras etapas son esencia!es no pueden .a!tar2 La)!ti-a .ase en tanto, no sie-pre concurre * se dice 4ue es una .ase e(entua!2 En e.ecto, en -ateria

    ci(i! por e8e-p!o, !a e6istencia de esta .ase depende de !a natura!e=a de !a sentencia 9no concurre si !asentencia es -era-ente dec!arati(a o constituti(a;2 Inc!usi(e si !a sentencia ci(i! es condenatoria,depende de !a conducta de! condenado, pues si este cu-p!e (o!untaria-ente, no es necesario #acercu-p!ir !o 8u=gado2 "e! -is-o -odo, en -ateria pena! !a e8ecucin -ateria! de !o 8u=gado respecto depenas pri(ati(as de !a (ida o restricti(as de !a !ibertad se cu-p!en en sede ad-inistrati(a2

    Co*o&6#*"o) Cog*&1* o Cog*"o: E! propio -ensa8e de! +digo de Procedi-iento+i(i!, reconoce !a di.icu!tad * a !a (e= !a i-portancia 4ue re(iste e! proceso cognosciti(o a!interior de un proceso2 E! Cue=, para reso!(er un con.!icto, debe pre(ia-ente i-pregnarse de!os #ec#os, actuando casi co-o un #istoriador, reconstitu*endo #ec#os pasados, sobre !a basede (ersiones parcia!es e inc!usi(e contradictorias2 E! proceso de cognicin de !os #ec#os se

    (eri.ica siguiendo una serie de pasos 4ue en su con8unto con.or-an e! procedi-iento, e! cua! asu (e= est3 inspirado .unda-enta!-ente por !os principios de bi!atera!idad de !a audiencia * de!ega!idad2 Pero este procedi-iento ser3 distinto seg)n si nos encontra-os en presencia de unacontienda de car3cter ci(i! 9e! Cue= debe estarse pre.erente-ente a !o 4ue #agan * digan !aspartes;, o pena! 9e6isten -a*ores .acu!tades para actuar de o.icio;2 No obstante, eindependiente de !a natura!e=a de! con.!icto, sie-pre es posib!e identi.icar a4ue!!as actuaciones8urdico procesa!es 4ue co-ponen e! -o-ento 8urisdicciona! de! conoci-iento2 A -odo dee8e-p!o pode-os ana!i=ar e! siguiente cuadro co-parati(os de este -o-ento 8urisdicciona! es 4ue secu-p!e e.ecti(a-ente e! ob8eti(o de !a 8urisdiccin, cua! es decir !o 8usto de! caso concreto2Esta etapa se -ateria!i=a a tra(>s de !a sentencia de.initi(a, regu!ada espec.ica-ente en !osa$"3&(o! .@0 d#( CPC) . 2 NCPP2 "ic#a sentencia, !uego de sa!(ar !as e(entua!esi-pugnaciones *@o re(isiones propias de un siste-a procesa! co-o e! nuestro, en 4ue seconsagra e! principio de !a dob!e instancia, to-ar3 e! no-bre de !#*"#*&a d# "$6*o*pondr3 .in a! proceso, reso!(iendo e! con.!icto2 Las nor-as precedente-ente citadas se$a!anen deta!!e e! ca-ino 4ue debe recorrer e! Cue= a! -o-ento de dictar!a, con e! ob8eto 4ue >sta!ogre !a socia!i=acin de! .a!!o, * e.ecti(a-ente restab!e=ca !a pa= socia!2

    E#&&1*: Es e! -o-ento de #acer e8ecutar !o 8u=gado, * se re!aciona directa-ente con !aaccin de cosa 8u=gada2 Para a!gunos es una .ase tan s!o de !a natura!e=a de! e8ercicio de !a.uncin 8urisdicciona! por cuanto e!!a no es necesaria de ser e8ercida respecto de a!gunassentencias co-o !as -era-ente dec!arati(as o cuando e! su8eto condenado a satis.acer una

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 55Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    situacin 4ue !o #ace en .or-a espont3nea2 Sin e-bargo, se #a rep!icado indicando 4ue !oi-portante es 4ue e! Cue= detenta e! i-perio, * !a posibi!idad de -andar a cu-p!ir un .a!!o sies 4ue e!!o es necesario2 Seg)n e! pro.esor a* Co(o6bo Ca6/b#(() !a esencia de este-o-ento 8urisdicciona!, radica en !a .uer=a 4ue tiene e! Tribuna! para #acer cu-p!ir !a

    sentencia e! co-o se -ateria!i=a es un asunto subsidiario2 Esta .acu!tad de i-perio est3consagrada a ni(e! constituciona! en e! a$"3&(o @ CPR, * a ni(e! !ega! en e! a$"3&(o ..COT2 A este respecto es necesario #acer una serie de precisionesn se cu-p!ennor-a!-ente con su so!a dictacin o a tra(>s de si-p!es procedi-ientos ad-inistrati(os 9P@Endose concesiones recprocas2

    Curdica-ente es un contrato, regu!ado co-o ta! en !os a$"3&(o! 2>> !g#*"#! d#( CC) en(irtud de! cua! !as partes ponen t>r-ino a un !itigio pendiente o preca(en un !itigio e(entua!,

    e.ectu3ndose concesiones recprocas 9re4uisito doctrina! o 8urisprudencia!;2 Es un acto 8urdico#;"$ad&a(, pero 4ue est3 destinado a producir e.ectos en e! proceso2 Su principa! caracterstica es4ue produce e! e.ecto de cosa 8u=gada en )!ti-a instancia, una (e= 4ue es aprobada por e! Cue= de !acausa, pero de todos -odos, para ser ttu!o e8ecuti(o, debe constar por escritura p)b!ica2 Si bien esun e4ui(a!ente 8urisdicciona!, no de8a de tener e! car3cter de contrato, por !o cua! se puede pedir sunu!idad -ateria!, a)n cuando produ=ca !os e.ectos propios de una sentencia2

    /2b27 EN SEDE PROCESAL2 Ta-bi>n pueden ocurrir de tres .or-asrito e8ecuti(o, toda (e= 4ue e! a$"3&(o 2@ CPC!e otorga e! car3cterde sentencia e8ecutoriada para todos !os e.ectos !ega!es2

    /2b227A+#*6#*"o:Se sue!e con.undir este concepto con e! de conci!iacin, sobre todo por4ue e!+P+ !os con.unde * uti!i=a co-o sinni-os en reiteradas oportunidades, * por4ue a-bos secaracteri=an .unda-enta!-ente por consistir en e! acuerdo directo entre !as partes a! interior de!proceso2 Sin e-bargo, son dos instituciones procesa!es distintas2 E! a(eni-iento se caracteri=a por4uee! acuerdo para poner t>r-ino a! con.!icto por !as partes, tota! o parcia!-ente, se genera sin !ainter(encin de! Tribuna!, a! 4ue s!o se da cuenta posterior-ente * por escrito2 En t>r-inos si-p!es,pode-os decir 4ue es una transaccin 8udicia!2 Su principa! i-portancia radica en 4ue, de cu-p!ir con!os re4uisitos de! a$"3&(o >> N< CPC, constitu*e ttu!o e8ecuti(o per.ecto2

    /2b227Sob$#!#6#*"o D#7*"+o P#*a(: Es una .or-a particu!ar de poner t>r-ino a! proceso

    pena!, con igua! .uer=a 4ue una sentencia de.initi(a, * con !os -is-os caracteres de irre(ocabi!idad ei-perio2 Es e4ui(a!ente a !a sentencia abso!utoria2 Sin e-bargo, nue(a-ente si opta-os por e!concepto a-p!io, e! sobresei-iento, a! ser un acto 8urisdicciona!, no sera e4ui(a!ente2

    /2b2027 No* L4#" 9no !o (eo c!aro;< en !a antigua Ro-a e6ista !a posibi!idad de no pronunciarsecuando no #aba su.iciente prueba, suspendiendo o i-pidiendo !a reanudacin de! !itigio2 En +#i!e e!!ono est3 per-itido en ninguna de !as -aterias2

    II2- E( A$b"$a#

    +uando se so-ete un asunto a arbitra8e, esto es, a! conoci-iento de un Cue= 4ue se no-bra por !aspartes o por !a autoridad 8udicia! en subsidio, esta-os de todos -odos en presencia de un 8uicio2 Por e!!o

    !os pro.esores +arne!utti, Meneses * otros esti-an 4ue no es un e4ui(a!ente 8urisdicciona!, opinin a !acua! ad#eri-os2 "e todos -odos, parte de !a doctrina esti-a 4ue !o es2

    +uando se pacta e! arbitra8e puede #acerse de % .or-ass de! +o-pro-iso< +on(encin por !a cua! !as partes sustraen deter-inados asuntos

    !itigiosos, presentes o .uturos, a! conoci-iento de !as 8urisdicciones co-unes 9de !os Tribuna!esordinarios; * !os so-eten a! .a!!o de ciertos 3rbitros 4ue designan2 o

    02 a tra(>s de una +!3usu!a +o-pro-isoria donde !as partes deciden sustraer e! conoci-iento dedeter-inadas -aterias de! conoci-iento de !os Tribuna!es Ordinarios, 4uedando de no-brar e!arbitro en un acto posterior2

    &cnica-ente no es una sentencia9no e-ana de Tribuna!es c#i!enos;, e6iste !a posibi!idad 4ue se pueda pedir su cu-p!i-iento en +#i!e,pre(io tr3-ite de E6e4uator o Pase Regio2 Sin e-bargo, si adopta-os e! concepto a-p!io dee4ui(a!ente, !a sentencia e6tran8era no !o sera, toda (e= 4ue es un acto 8urisdicciona! propia-ente ta!2

    II.0- ATRIBUCIONES CONEQAS

    Son a4ue!!as .acu!tades 4ue !a +onstitucin o !as !e*es entregan a !os rganos 8urisdicciona!es, pero4ue no tienen e! car3cter 8urisdicciona!es, sino 4ue son -as bien de natura!e=a ad-inistrati(a2 "econ.or-idad a !o estab!ecido en e! a$"3&(o < COT, pueden ser de tres c!ases< conser(adoras,econ-icas * discip!inarias2

    Son un co-p!e-ento necesario de !a !abor 8urisdicciona! de nuestros Tribuna!es de 8usticia2 Susob8eti(os o .unciones pri-ordia!es, en t>r-inos genera!es, son !os siguientes

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 58Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    Organi=ar !a acti(idad de !a 8urisdiccin +aute!ar e! adecuado cu-p!i-iento de .unciones respecto de !os distintos co-ponentes de !os

    rganos 8urisdicciona!es *, Tute!ar * caute!ar adecuada-ente derec#os de car3cter constituciona!2

    3.Fa&("ad#! Co*!#$+ado$a!: HSon a4ue!!as otorgadas por !a +onstitucin * !a !e* a !os Tribuna!esde 8usticia, * cu*a .ina!idad es !a de (e!ar por !a obser(ancia de !a +onstitucin * !as !e*es * prestaruna adecuada proteccin a !as garantas indi(idua!es2 E! no-bre de estas .acu!tades tiene unantecedente #istrico en !a +onstitucin de /'11 4ue conte-p!aba co-o rgano p)b!ico una co-isinconser(adora2 En /'F se -odi.ic !a +onstitucin, * se estab!eci 4ue a !a co-isin conser(adora !ecorresponda (e!ar por !a obser(ancia de !a !e* * prestar proteccin a !as garantas indi(idua!es2 En/'F, e! +OT asu-e esta deno-inacin2 "entro de estas .acu!tades, pode-os se$a!ar%%n e6iste un desa.uero para 8ueces respecto de de!itos -inisteria!es, deno-inadoXuere!!a de +aptu!os, reg!a-entado en !os arts2 % a 1& N+PP2

    Las :isitas< A !ugares de prisin o detencin2 ?a* (isitas se-ana!es 9todo 8ue= de !etras 4uee8er=a 8urisdiccin en -ateria cri-ina! 5 Art2@ COT;, * se-estra!es 9Arts2@8 a 80 COT;Su ob8eto es (e!ar por !as condiciones * e! trata-iento 4ue se da a !os detenidos, presos ocondenados2

    Recurso de Rec!a-acin por P>rdida de Naciona!idad< 9a$"3&(o .2 CPR;2

    2Fa&("ad#! D!&/(*a$a!: Son a4ue!!as !igadas a !a estructura pira-ida! de! Poder Cudicia!, 4uese e8ercen para -antener * resguardar e! orden interno * e! respeto tanto en !a conducta de sussuba!ternos * au6i!iares, co-o en e! debate entre !as partes2 A -a*or 8erar4ua, -a*ores .acu!tadesdiscip!inarias posee e! Tribuna!2 Se regu!an en !os Arts2

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 59Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    discip!inarias pueden c!asi.icarse seg)n si se decretan de o.icio o a peticin de parte, o bien, si tienencar3cter pre(enti(o o represi(ocnicos*bib!iotecarios 9au6i!iares p)b!icos de !a ad-inistracin de 8usticia;2 Se di(ide en Series * en Fcategoras2

    Este orden se considera para e.ectos de no-bra-ientos * ascensos2

    Artcu!o %027En e! Esca!a.n Especia! de! persona! suba!terno "2O2 1&2&'2%&&.igurar3n !os e-p!eados de secretara de !os Tribuna!es NOTA /de Custicia, !os e-p!eados de !os .isca!es 8udicia!es* !os e-p!eados, con no-bra-iento .isca!, de !osde.ensores p)b!icos2

    (ii2Co*7#&&1* d# L!"a!:Es e! siste-a de ca!i.icacin de !os .uncionarios de! poder 8udicia!, * (a

    desde !ista sobresa!iente a de.iciente 9Art22@8 COT;

    (iii2I*!"a(a&1* d# (o! #!: Un 8ue= e8erce !a .uncin 8urisdicciona! desde 4ue est3 insta!ado2Para 4ue se !e considere co-o ta! debe de #aber ocurrido e! no-bra-iento * e! 8ura-ento 9Art2 2a

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 62Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    Si bien todos !os actos 8urisdicciona!es son actos 8urdicos procesa!es, no todos !os actos 8urdicosprocesa!es tienen e! car3cter de 8urisdicciona!es2 En e.ecto, e6iste una gran cantidad de actuaciones4ue se (eri.ican ante !os rganos 8urisdicciona!es, pero 4ue no tienen ta! car3cter, * son !osdeno-inados A&"o! d&a(#! No Co*"#*&o!o!2

    Est3n de.inidos en e! a$"3&(o 8.@ CPCco-o Ha4ue!!os 4ue seg)n !a !e* re4uieren de inter(encinde! 8ue= * en 4ue no se pro-ue(e contienda a!guna entre partes2 "e! concepto precedente-enteindicado, pode-os e6traer sus principa!es e!e-entos distinti(osn es e4ui(ocado uti!i=ar esta deno-inacin, por4ue no#a* 8urisdiccin si no #a* con.!icto2

    A!*"o! Ad6*!"$a"+o! 4ue corresponden ser e8ercidos por un rgano p)b!ico respecto de-aterias re!acionadas con e! "erec#o Pri(ado2 Esta es !a de.inicin de P#$o Ca(a6a*d$# *es !a -as aceptada2

    No obstante su natura!e=a ad-inistrati(a, e! conoci-iento * tra-itacin de !os actos 8udicia!es nocontenciosos est3 entregado a !os rganos 8urisdicciona!es, !o cua! tiene su .unda-ento en !assiguientes ra=ones !g#*"#! CPC

    En re!acin con e! procedi-iento, especia! re!e(ancia re(iste !a *7o$6a&1* !6a$a, 4ue es una.or-a de rendir prueba de cua!4uier especie 9sa!(o abso!ucin de posiciones por ra=ones ob(ias;, sin

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 63Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    noti.icacin, sin se$a!a-iento de t>r-ino probatorio ni inter(encin de contradictor * sin pre(iose$a!a-iento de t>r-ino probatorio, pero 4ue per-ite a! Tribuna! reso!(er con conoci-iento de causa9a$"3&(o 8.8 CPC;

    Los actos 8udicia!es no contenciosos, ad-iten una c!asi.icacin, atendiendo a !os ob8eti(os 4ue sepersiguen a tra(>s de e!!osn gobierno2 En ->rito de esta a.ir-acin, !a +orte Supre-a ostentapoderes i-p!citos, connatura!es e irrenunciab!es, en cuanto e!!a es e! rgano supre-o de! PoderCudicia! * cabe=a de uno de !os de !os tres poderes de! Estado2 "octrinaria-ente #a* 4uienes rebatenesto, dicen 4ue e! Poder Cudicia! es s!o un ser(icio i-portante 4ue depende de! Poder E8ecuti(o2

    Seg)n e! procesa!ista urugua*o Eduardo +outure !a doctrina procesa! se -ue(e entre estas tres

    tendenciascnica< Pretende estudiar !as nor-as 8urdicas a! ser(icio de !a so!ucin de! caso concreto12 Po!tica< Xue aspira a co-prender !o 4ue e! poder 8udicia! signi.ica en e! -arco de !ospoderes de! estado2

    Esta discusin es intranscendente por4ue !a +PR consagra e! +aptu!o :I, de !os arts2 F0 a! '% a! PoderCudicia!2 Ade-3s e! art2 /% +OT indica 4ue e6iste un poder 8udicia! independiente de !os otros dospoderes2

    La distribucin de .acu!tades, i-porta decir 4ue !o 4ue rea!-ente e6iste entre poderes en una

    interdependencia2

    E! poder 8udicia! tradiciona!-ente #a sido reducido a una -era ad-inistracin de 8usticia entendidaesta co-o parte de !a ad-inistracin pub!ica * de esta nocin de ad-inistracin de 8usticia se deri(an% consecuencias i-portantesn e! poder Legis!ati(o, por e8e-p!o< e! 8uicio po!tico 4ue e!Senado debe rea!i=ar en !os casos * .or-a 4ue deter-ina !a +PR * !as !e*es27

    I*a6o+(dad:Los 8ueces duran en sus .unciones -ientras dure su buen co-porta-iento 9 *#asta 4ue cu-p!an F a$os de edad, seg)n !a +onstitucin;2 Esta garanta no es abso!uta, sino4ue tiene un cortapisa, 4ue es e! buen co-porta-iento, concepto a partir de! cua! deri(an unaserie de -ecanis-os para poner!e t>r-inor-inos genera!es e6isten tresgrandes reg!as de descarte 4ue pueden seguirse para !ograr deter-inar e! Tribuna! co-petente2P$6#$a R#g(a:Ana!i=ar si e6iste un Tribuna! especia! para !a reso!ucin de! con.!icto2

    S#g*da R#g(a:Estab!ecer !a e6istencia de a!g)n 3rbitro designado por !as partes para reso!(er e!con.!icto en !os casos en 4ue !a !e* !o per-ita o e6i8a2T#$$a R#g(a:Son co-petentes !os Tribuna!es ordinarios2 Estos estas ordenados 8er3r4uica-entenero * especie, siendo !a 8urisdiccin e! g>nero * !a co-petencia!a especie2

    Por otra parte, e! Estado no so!o tiene !a H.acu!tad de conocer sino 4ue tiene un deber u ob!igacinde so!ucionar estos con.!ictos2

    Asi-is-o, debe tenerse presente 4ue no es so!o !a !e* 4uien con.iere co-petencia a un Tribuna! sino4ue ta-bi>n puede sers de !a prrroga de !a co-petencia u otro Tribuna!< a tra(>s de !a co-petencia de!egada2

    +on.or-e a !o anterior, 4ue por cierto es !a opinin -a*oritaria de !a doctrina naciona!, de.ini-os a !aco-petencia co-o

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 67Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    "esde e! punto de (ista .unciona!: E( /od#$ d#b#$ 4# "#*# &ada #5 o T$b*a( /a$a&o*o$ (o! *#go&o! 4# (a (#) (a! /a$"#! o"$o T$b*a( 'a* /#!"o d#*"$o d# ! #!7#$ad# a"$b&o*#!

    "esde e! punto de :ista de !a Curisdiccin: (a #!7#$a) 1$b"a) 6#dda o g$ado d# $!d&&1*)#!"ab(#&da /o$ #( (#g!(ado$) /a$a 4# #((a !# ##$5a /o$ &ada T$b*a( a "$a+8! d#( d#bdo/$o!o

    URISDICCION COMPETENCIAPoder7"eber de! Estado para reso!(er !itigios Es.era para e! e8ercicio de !a 8urisdiccinNo ad-ite c!asi.icaciones Si es c!asi.icab!eNo es de!egab!e Es parcia!-ente de!egab!e 9e6#ortos;No es Prorrogab!e Ad-ite prrroga en ciertos casosSe puede tener 8urisdiccin sin co-petencia No e6iste co-petencia sin 8urisdiccinSu .a!ta acarrea !a ine6istencia procesa! Su .a!ta acarrea !a nu!idad procesa!

    Puede a!egarse co-o e6cepcin perentoria Puede a!egarse co-o e6cepcin d!atoriaSu .a!ta no ad-ite sanea-iento 9+2C2 aparente; Si ad-ite sanea-ientoSu .a!ta no es susceptib!e de casacin La inco-petencia es causa! de casacinSi se dicta .a!!o, se da !ugar a! art20 NF +P+ No da !ugar a esa e6cepcin2

    2- CLASIFICACIONES

    La co-petencia, a di.erencia de !a 8urisdiccin, ad-ite una serie de c!asi.icaciones, estab!ecidas decon.or-idad a distintos criterios ob8eti(osdu!a a un do-ici!io dentro de!radio de! Tribuna! e6#ortado2

    /&2Co6?* E!/#&a(: En (irtud de !a co-petencia &o6?*, e! Tribuna! podr3 conocer toda c!ase deasuntos2 En ca-bio, cuando #ab!a-os de co-petencia #!/#&a(, #ace-os a!usin a! caso en 4ue e!Tribuna! so!o es co-petente para conocer de ciertas causas2 Esta c!asi.icacin opera s!o en pri-erainstancia, * !a reg!a genera! es !a co-petencia co-)n 9en Santiago es a! re(>s;2

    //2P$+a"+a A&6(a"+a: En !a co-petencia /$+a"+a e6iste e6c!usi(a-ente un Tribuna!co-petente para conocer de! asunto 9P@E< recurso de inap!icabi!idad [ +orte Supre-a;, -ientras 4ueen !a co-petencia a&6(a"+ae6isten a! -enos dos Tribuna!es co-petentes, pero basta 4ue uno

    de e!!os pre(enga en e! conoci-iento de! asunto, para 4ue !os de-3s pasen a ser inco-petentes2

    /%2D# P$6#$a) d# S#g*da d# U*&a I*!"a*&a: Instancia es e! grado de conoci-iento de uncon.!icto, sobre !a base de !a procedencia o no de! recurso de ape!acin2 En estos t>r-inos, unTribuna! tiene co-petencia de /$6#$a *!"a*&acuando sus reso!uciones ad-iten ape!acin, de?*&a *!"a*&asi no !o ad-iten, * de !#g*da *!"a*&asi su .uncin es precisa-ente conocer de!as ape!aciones2

    /12C+( Co*"#*&o!a No Co*"#*&o!a: Esta c!asi.icacin se indica s!o por inercia pedaggica,toda (e= 4ue si en !os actos no contenciosos no e6iste 8urisdiccin, -enos puede #aber co-petencia2La di.erencia .unda-enta! entre unos * otros es !a presencia o ausencia de con.!icto2

    /2Ob#"+a Sb#"+a: La co-petencia ob#"+a es a4ue!!a 4ue deter-ina e! rgano8urisdicciona! a! cua! corresponde conocer de un asunto, en tanto 4ue !a co-petencia !b#"+aesa4ue!!a 4ue deter-ina e! 8ue= o 8ueces en particu!ar 4ue conocer3n2 Se re!aciona con !as in#abi!idadespara actuar co-o 8ue=, *a sea por i-p!icancia o recusacin2

  • 5/25/2018 Derecho Procesal Organico prof. Miguel Angel Reyes Poblete

    MIGUEL ANGEL REYES POBLETE, Abogado 70Apuntes de Introduccin a! "erec#o Procesa! A$o %&&', Uni(ersidades La Rep)b!ica * Arcis, sede +oncepcin

    E6istencia de re!acin procesa! (3!ida2Respecto de! cuarto re4uisito, e6isten di(ersas teoras2 Unos piensan 4ue basta !a interposicin de!a de-anda, otros dicen 4ue >sta nace s!o con !a noti.icacin de !a de-anda, en tanto 4ue paraotros se re4uiere esperar !a reaccin de! de-andado, para (eri.icar 4ue no a!egue inco-petencia

    9prrroga;2 A nuestro 8uicio, basta !a noti.icacin, toda (e= 4ue e! asunto se radicar3, a !o -enospara reso!(er una e(entua! e6cepcin de inco-petencia2

    En -ateria pena!, ta-bi>n se discute si !a radicacin de produce con !a reso!ucin 4ue ordenainstruir e! su-ario, o si se debe esperar #asta !a dictacin de! auto de procesa-iento2Independiente-ente de !a discusin antes re.erida, esta reg!a genera! de !a co-petencia tienea!gunas e6cepciones< Co6/$o6!o:Es una e6cepcin cuando no obstante #aberse radicado e! asunto, !as partes

    deciden sustraer!o de! conoci-iento de! Tribuna! * entregar!o a un 3rbitro2 A&6(a&1* d# A"o!:Es una institucin procesa! conte-p!ada con e! ob8eto de e(itar !a

    dictacin de sentencias contradictorias2 Es una e6cepcin cuando dos o -as procesos,

    radicados ante distintos Tribuna!es, siguen siendo conocidos por uno s!o de e!!os,produciendo cosa 8u=gada respecto de !os otros2 Se 8usti.ica por econo-a procesa!2 En -ateriade 4uiebra se produce una situacin si-i!ar, !!a-ada a&6(a&1* d# &o!, 4ue ta-bi>nconstitu*e e6cepcin a esta reg!a2 E6isten ciertas -aterias en !as cua!es no procede !aacu-u!acin de autos, ta!es co-o! se pro-ue(an2 Lo es ta-bi>n para

    conocer de !as cuestiones 4ue se susciten por (a de recon(encin o co-pensacin, aun4ue e!conoci-iento de estas cuestiones, atendida su cuanta, #ubiere correspondido a un 8ue=in.erior si se entab!aren por separado2 Es preciso reconocer !os distintos conceptos oactuaciones 4ue co-prendeditos2 Setrata .unda-enta!-ente de! Cuicio de Xuiebra, de !a +esin de Bienes * de !os +on(eniosCudicia!es, sean pre(enti(os o de so!ucin2 Es co-petente e! 8ue= de! !ugar en 4ue se encuentre e!

    do-ici!io de! deudor o .a!!ido2

    A!*"o! P#*a(#!:A di.erencia de en -ateria ci(i!, se trata de nor-as de orden p)b!ico, * por !otanto no procede !a prrroga de !a co-petencia2 Sin e-bargo, ta-bi>n es preciso seguir unprocedi-iento de descarten para 8u=gar a !os c-p!ices * encubridores2 Por !o tanto, si e! autortiene .uero, arrastra a !os c-p!ices * encubridores a! Tribuna! de -a*or 8erar4ua, as co-o a!os coautores no a.orados si !os #ubiere2 La situacin se a!tera un tanto en e! .uero -i!itar2 Sientre !os responsab!es de un de!ito, #a* a!gunos 4ue deben ser 8u=gados por Tribuna!es-i!itares, arrastran a !os de-3s, e! Tribuna! co-petente para 8u=gar a 4uienes go=an de .uero,

    8u=gar3 a todos !os de-3s2'2 D#("o d# G$o Do(o!o d# C'#4#!:Es +o-petente e! Cue= de Garanta de! do-ici!io 4ue

    tenga registrado e! !ibrador de! c#e4ue en e! Banco respecti(o2

    A!*"o! Labo$a(#!: Lo nor-a! es 4ue su conoci-iento * reso!ucin corresponda a !os Cu=gadosde Letras de! Traba8o, aun4ue e6cepciona!-ente, en !as co-unas en 4ue estos no e6isten, puedeconocer un 8ue= de !etras ci(i!2 Es co-petente e! 8ue= de! do-ici!io de! de-andado, o bien de!!ugar en 4ue se prestan !os ser(icios, a e!eccin de! de-andante2

    - CUESTIONES Y CONTIENDAS DE COMPETENCIA

    Son !os distintos con.!ictos 4ue pueden producirse, entre !os distintos Tribuna!es, *a sea con !as partes,con otras autoridades de !a rep)b!ica, o bien, directa-ente entre s, para deter-inar cua! ser3 .ina!-entee! Tribuna! co-petente para conocer de un deter-inado asunto2

    /%2 Co*"#*da! d# Co6/#"#*&a: Son a4ue!!as 4ue se (eri.ican entre dos Tribuna!es, o entre unode >stos * una autoridad po!tica o ad-inistrati(a 4ue e(entua!-ente tiene atribuciones8urisdicciona!es2 La contienda puede ser positi(a, cuando a-bos rganos se arrogan !aco-petencia para conocer de un asunto, o negati(a, cuando ninguno de >stos 4uiere conocer de!negocio2 Se resue!(en sie-pre en )nica instancia, * seg)n 4uienes sean !as partes en disputa,podre-os deter-inar cua! ser3 e! rgano encargado de diri-ir!ass de decretos de! Presidente de !a Rep)b!ica 9P@E< deter-inacin de territorios8urisdicciona!es de 8ueces de !etras de! cri-en de Santiago;, * a tra(>s de Autos Acordados2 Acontinuacin ana!i=are-os dic#as reg!as, distingui>ndo!as seg)n !a natura!e=a de! asunto contro(ertido de Cueces a propuesta de! 8ue=presidente2

    T$b*a( O$a( #* (o P#*a(: La distribucin de causas entre !as sa!as de! Tribuna!, se rea!i=ar3 deacuerdo a un procedi-iento ob8eti(o * genera! 4ue deber3 ser anua!-ente aprobado por e! +o-it>de Cueces a propuesta de! 8ue= presidente2