departamento tecnoloxía. ies leiras pulpeiro de...

Departamento Tecnoloxía. IES Leiras Pulpeiro de Lugo

Programación Didáctica Dpto de Tecnoloxía. Curso 2011-12 1

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA

Materias ESO:

Tecnoloxías I (2º ESO) Tecnoloxías II (3º ESO) Tecnoloxía (4º ESO) Informática (4º ESO)

BAC:

Tecnoloxía Industrial I (1º BAC) Tecnoloxías da Információn e Comunicación (1º BAC) Tecnoloxía Industrial II (2º BAC) Electrotecnia (2º BAC)

Membros do Departamento:

José Luis Fernández Souto Xabier Díaz Fernández María Gorgoso Varela



Materias que se imparten polos membros do departamento: As materias impartidas no presente curso polos membros do departamento de tecnoloxía son as seguintes:

Materia Nivel/curso

Tecnoloxías ESO/2º

Tecnoloxías ESO/3º

Tecnoloxía ESO/4º

Informática ESO/4º

Tecnoloxía Industrial I BAC/1º

Tecnoloxías da Información e Comunicación BAC/1º

Tecnoloxía Industrial II BAC/2º

Electrotécnia BAC/2º

Profesores/as que imparten a área ou materias:

Profesor/a Materia Curso/s

María Gorgoso Varela

Tecnoloxías 2º ESO-A

Tecnoloxías 2º ESO-B

Tecnoloxías 2º ESO-C

Tecnoloxías 3º ESO-A

Tecnoloxías 3º ESO-B

Tecnoloxías 3º ESO-C

Tecnoloxías 3º ESO-PDC

Xabier Díaz Fernández

Tecnoloxía 4º ESO-A-B

Tecnoloxía 4º ESO-PDC

TIC 1º BAC-A-B-C

TI2 2º BAC-A-B

José Luis Fernández Souto

Informática 4º ESO-A-B

TI1 1º BAC-A-B

Electrotecnia 2º BAC-A-B

Características do centro: Trátase dun Instituto de Ensinanza Secundaria situado no ámbito urbano no que se imparten as ensinanzas de secundaria e bacharelato nas modalidades de Ciencias da Natureza e a Saúde, Ciencias Sociais e Humanidades. A oferta formativa tamén inclue os estudos do Ciclo Superior de Industria Alimentaria. Pola súa ubicación, unha zona periférica con poboación asentada en vivendas sociais, defínese unha estrutura socioeconómica media-baixa. En canto ó nivel de cualificación por estudos dos pais/nais ou titores/as, oscila entre a

Contextualización



inmensa maioría que posúen estudos primarios e, nunha menor procentaxe, estudos secundarios, medios e superiores.

Características do alumnado: A procedencia xeográfica do alumnado circunscríbese ós concellos de Lugo e Friol (neste último só no que atañe á Educación Secundaria Postobrigatoria). Social e culturalmente pódense categorizar en:

Alumnado do barrio, con presenza de etnia xitana Alumnado que provén da zona rural. Alumnado inmigrante: con maioría de orixe sudamericana e minoría de orixe

norteafricana. Un escaso número que por problemas de escolarización ou motivos

disciplinarios nos é asignado cada ano.

Infraestructura: O departamento ten a súa disposición:

2 Aulas-Taller con equipamento própio da disciplina e con 16 ordenadores dispostos en mesas para poder situar a dous alumnos/as por PC. Tamén se dispón de 1 ordenador para o profesor/a con aplicacións de control e asistencias asos 16 postos. As aulas teñen canón multimedia, pantalla de proxección extensible colgada na parede e equipo de sonorización.

1 Aula de informática de uso común con 16 ordenadores dispostos en mesas para poder situar a dous alumnos/as por PC. Tamén se dispón de 1 ordenador para o profesor/a con aplicacións de control e asistencias asos 16 postos. As aulas teñen canón multimedia, pantalla de proxección fixa colgada na parede e equipo de sonorización.

O mantemento das aulas asi como da equipación existente corre a cargo dos membros do departamento.

Directrices xerais fixadas no Plan Educativo do Centro:

Esta programación didáctica axustase seguindo os principios de identidade seguintes:

aconfesionalidade, interacción co medio, pluralismo e valores democráticos,

coeducación e principalmente na liña metodolóxica proposta no PEC no que sinala o

seguinte:

“Baseándose nunha metodoloxía activa, fomentarase no alumnado unha actitude

curiosa, crítica e investigadora que, mediante o TRABALLO individual e colectivo se

convertirá na base da súa formación e o capacite para APRENDER A APRENDER.

O labor educativo e disciplinario deste centro basearase no respecto mutuo, na

responsabilidade, no diálogo, na reflexión, na colaboración e na solidariedade.

Desenvolveremos o espírito crítico, a capacidade de discusión, de decisión e a vontade

colectiva de transformación da realidade social.”



Á hora de realizar a avaliación debemos de avaliar tanto o proceso de ensino aprendizaxe como a práctica docente. Para realizar a avaliación establecéronse uns momentos de avaliación (inicial, continua e final); uns criterios de avaliación e de cualificación e uns criterios de avaliación. Introdución: De acordo co Decreto 133/2007, de 5 de xullo, polo que se aproba o currículo da Educación Secundaria Obrigatoria para esta comunidade, que establece a avaliación do proceso de aprendizaxe do alumno na ESO, a avaliación debe ser continua, diferenciada e adecuarase ás características do alumno e do contexto socio cultural do centro. Momentos da avaliación: Tres son os momentos, fundamentalmente, do proceso de avaliación: inicial, continua e final. As funcións de cada unha destas fases do proceso de avaliación poderíanse concretar así:

A avaliación inicial será diagnóstica e motivadora, é dicir, realízase ao iniciar o proceso da instrución (ben sexa programación ou unidade didáctica), o seu obxectivo é establecer o punto de partida do proceso educativo e proporciona información sobre a situación do alumnado que permite adaptar ao proceso.

A avaliación continua será formativa, orientadora e reguladora, é dicir, realízase ao longo do proceso de ensino-aprendizaxe, o seu obxectivo non é só cualificar senón mellorar, recolle información suficiente para mellorar e ten dúas consecuencias inmediatas: retroalimentar ao alumnado e ao profesorado, e detectar problemas e vías alternativas que permitan alcanzar uns resultados óptimos.

A avaliación final pode considerase como sumativa ou terminal, é dicir, realízase ao termo dunha fase, ou fases parciais, de aprendizaxe. O seu obxectivo é establecer o grao de consecución de cada alumno dos obxectivos propostos e das competencias básicas establecidas e permite coñecer o estado inicial para desenvolver novos coñecementos. Por tanto, esta avaliación actúa como soporte da avaliación inicial da seguinte ou de futuras unidades de programación.

CRITERIOS E INSTRUMENTOS DE EVALUACIÓN



Esquema do proceso de avaliación: O esquema do proceso de avaliación ensino-aprendizaxe do alumnado é o que se mostra a continuación:

AVALIACIÓN DO ALUMNO/A

AVALIACIÓN INICIAL

AVALIACIÓN CONTINUA

AVALIACIÓN FINAL

¿QUÉ? Esquemas de coñecementos previos e necesarios para a nova

situación de aprendizaxe e para adecuar a

intervención educativa

Progresos e dificultades do proceso

de aprendizaxe para adecuar, en

consecuencia, a Intervención educativa

Tipos e graos de aprendizaxe

que quedaron determinados nos

obxectivos e competencias básicas

¿CÁNDO? Inicio dunha fase de aprendizaxe

Durante o proceso de aprendizaxe

Ao concluír un proceso de aprendizaxe

¿CÓMO? Historial do alumno. Rexistro e interpretación

de probas

Observación do proceso de

aprendizaxe. Rexistro en follas de seguimento

e interpretación

Observación, rexistro e interpretación das

respostas, tarefas e comportamentos do

alumno a preguntas e situacións que están

relacionadas cos contidos e

competencias

Para a materia de tecnoloxías a avaliación das aprendizaxes dos alumnos é continua na etapa (igual que todas as materias da ESO) e realizarase da seguinte maneira:

Avaliación inicial: É aquela avaliación que o profesor/a realizará ao comezo de curso. Debe adecuar a planificación e deberá servir de toma de conciencia do alumnado do seu punto de partida.

Avaliación procesual: É aquela avaliación que ten lugar ao longo de todo o proceso da unidade didáctica e do curso. Adaptarase o proceso aos progresos e dificultades e deberá permitir a regulación.

Avaliación final: É aquela avaliación que se realiza ao final do proceso de aprendizaxe estableceranse balances fiables dos resultados e comprobásese se se adquiriron as capacidades previstas para continuar posteriores aprendizaxes.

Criterios de avaliación: A avaliación educativa, concíbese como un proceso enfocado á valoración do grao de consecución das capacidades expresadas nos obxectivos xerais de etapa, área e obxectivos específicos do nivel que se estea cursando de ESO. Non existe unha única relación lineal entre obxectivos, contidos e criterios de avaliación, senón múltiples relacións entre os mesmos, polo que convén



establecer criterios que faciliten aos equipos docentes a avaliación dos procesos de ensino e aprendizaxe con diferentes graos de desenvolvemento, profundización ou adaptación. A relación de criterios de avaliación que a continuación se establece realízase mediante unha formulación adaptada a cada ciclo ou nivel. Así mesmo, debe terse en conta a necesidade de adoptar criterios flexibles que permitan valorar unha ampla marxe de desenvolvemento dentro de cada capacidade e, no seu caso, a posibilidade de adaptalos ás necesidades educativas específicas que poidan presentar determinados grupos ou individuos. Os criterios de avaliación emanan da xustificación que se fixo da materia e, por tanto, da proposta de obxectivos e de contidos realizada. Son os centros e o profesorado quen deberán concretalos e adaptalos, en función das características do seu alumnado, os medios dispoñibles e do proceso de ensino e aprendizaxe. Pódense considerar así diversos graos de profundización, abordándoos en distintos momentos, integrándoos con outros contidos, presentándoos en unidades didácticas interdisciplinares ou adaptándoos ao alumnado con necesidades educativas especiais. Criterios de cualificación e promoción: Tendo en conta os criterios e procedementos de avaliación, este departamento didáctico establece os seguintes criterios de cualificación e as súas correspondentes ponderacións: Materias:

Tecnoloxías I: 2º ESO

Tecnoloxías II: 3º ESO

Tecnoloxía: 4º ESO

Informática: 4º ESO

Cualificación da avaliación parcial (100%)

Contidos procedementais (60%)

Contidos conceptuais (30%)

Traballo diario (10%)

Como os contidos procedementais van a supoñer unha carga moi importante da materia deste curso, outorgase a porcentaxe arriba indicada. Avaliaranse utilizando como indicadores, a observación do manexo das ferramentas e instrumentación, uso correcto dos materiais e respecto polas correspondentes normas de seguridade. En cada proxecto elaborado ao longo do curso cada membro do grupo de traballo elaborará unha memoria descritiva do mesmo levando unha valoración que tamén se terá en conta neste apartado, seguindo os criterios de presentación os formulados polo departamento para todo proxecto.

Avaliaranse utilizando diferentes indicadores, como probas escritas e orais. A avaliación mediante probas escritas poden ser do tipo test no que se incluirán distractores. Inclúense neste tipo de probas as de resolución de problemas. A avaliación oral permite coñecer moito mellor o aprendido polo alumno/a o mesmo tempo que se poden averiguar cales son os

seus problemas de comprensión, se ven non e moi doado utilizar este sistema polo tempo que pode levar facer unha avaliación deste tipo.

Análise da evolución do alumno durante o curso.

Cumprimento dos prazos

establecidos para a

resolución dos traballos.

Observación dos apuntes e exercicios feitos día a día.



Tecnoloxía Industrial I: 1º BAC

Tecnoloxía Industrial II: 2º BAC

Electrotecnia: 2º BAC


Probas escritas (30%)

Actividades prácticas e/ou traballos

(60%)


Avaliaranse utilizando diferentes indicadores, como probas escritas. A avaliación mediante probas escritas poden ser do tipo test no que se incluirán distractores. Inclúense neste tipo de probas as de resolución de problemas.

Avaliarase as actividades propostas para cada unidade didáctica. As actividades poden ser cuestionarios de preguntas para investigar, exercicios diversos e problemas.

Análise da evolución do alumno durante o curso. Cumprimento dos prazos establecidos para a resolución dos traballos. Observación dos apuntes e exercicios feitos día a día.




(20%)


Avaliaranse utilizando diferentes indicadores, como probas escritas. A avaliación mediante probas escritas poden ser do tipo test no que se incluirán distractores. Inclúense neste tipo de probas as de resolución de problemas. O peso deste tipo de avaliación é debido a que as PAAU requiren un alto grao de desenvolvemento de este tipo de probas.






(20%)


Avaliaranse utilizando diferentes indicadores, como probas escritas. A avaliación mediante probas escritas poden ser do tipo test no que se incluirán distractores. Inclúense neste tipo de probas as de resolución de problemas. O peso deste tipo de avaliación é debido a que as PAAU requiren un alto grao de desenvolvemento de este tipo de probas.





Tecnoloxías da Información e Comunicación: 1º BAC

Por outra banda os profesores de cada unha das materias irán rexistrando e anotando o grao de adquisición das competencias básicas de cada un dos seus alumnos, asignando a valoración ND (Non desenvolvido) ou D (Desenvolvido) cada un dos 5 descriptores de cada competencia, seguindo o documento elaborado pola CCP. Para cualificar dita contribución, a xunta de avaliación, deberá realizar a ponderación das achegas de cada materia á adquisición das competencias básicas. Coas cualificacións das competencias básicas de cada materia e o cadro de ponderaciones realizado pola xunta de avaliación, obteríanse a cualificación de cada competencia básica en relación con todas as materias. Como promoción do alumnado, promocionarase ao curso seguinte cando se superaron os obxectivos das materias cursadas ou se teña avaliación negativa en dúas materias como máximo e repetirase curso con avaliación negativa en tres ou máis materias. Quen promocione sen superar todas as materias seguirá un programa de reforzo, organizado polo departamentos didácticos. Cando un alumno/a non promocione deberá permanecer un ano máis no mesmo curso e poderá repetir o mesmo curso unha soa vez e dúas veces, como máximo, dentro dunha etapa. Esta medida deberá ir acompañada dun plan específico personalizado. Instrumentos de avaliación: Neste apartado é preciso contar cos indicadores propicios e en función deles elixir o instrumento. O que se pode xeneralizar é o seguinte:




(80%)

Traballo diario (Valoración positiva ou negativa)

Avaliaranse utilizando diferentes indicadores, como probas escritas. A avaliación mediante probas escritas poden ser do tipo test no que se incluirán distractores. Inclúense neste tipo de probas as de resolución de problemas.


Análise da evolución do alumno durante o curso. Cumprimento dos prazos establecidos para a resolución dos traballos. Esta valoración terase en conta no redondeo da nota final obtida da media da valoración das probas escritas e actividades.



Se o que se quere avaliar pertence ao ámbito dos feitos, os conceptos e os sistemas conceptuais, o máis adecuado é aplicar probas obxectivas, probas de ensaio, orais.

Se se pretende avaliar aspectos relacionados co ámbito dos procedementos non hai dúbida que o instrumento máis adecuado é a análise de tarefas, ademais da observación sistemática e rexistrada.

Se se quere solicitar información acerca das actitudes e valores, o máis apropiado é a observación sistemática e, sobre todo, rexistrada (neste caso, as escalas descritivas de observación son instrumentos de gran validez, aínda que é complicado avaliar este tipo de contidos).

Á hora de aplicar os instrumentos de avaliación usaranse en función dos diferentes contidos e as competencias básicas seleccionadas, o contexto de traballo, o alumnado concreto? Así pois téñense:

1. Os cuestionarios. Usaranse para indagar nas ideas previas, e dispor de información sobre a satisfacción dos alumnos, a utilidade das actividades ou a súa aceptación.

2. O caderno de clase. Moi eficaz para objetivizar a información en torno ao traballo diario de clase. Permite a adquisición de determinadas competencias básicas (en relación á escritura, a presentación de informes ou memorias?). Así mesmo, serve para contrastar as observacións do profesorado e permite detectar os erros.

3. Observación do traballo diario (anecdotario). Debe ser sistematizado, para recoller a información básica e usarase para facer un seguimento do desenvolvemento das competencias básicas seleccionadas.

4. Controis e outras probas escritas/orais. Os controis, xunto a outros instrumentos de avaliación, son fontes de información útiles neste apartado. Entre eles, distínguese:

Probas de composición e ensaio. Conxunto de probas que permite valorar diversas actividades: desde aprendizaxes de tipo elemental (saber sobre algo interpretar, extrapolar, aplicar?), até aprendizaxes de tipo superior, que supoñen procesos de análises e sínteses (elaboración de resumos).

Esquemas, comentario de textos, disertacións, elaboración de síntese).

Pódese tratar con este instrumento distintas competencias relacionadas coa comunicación.

5. Probas obxectivas. Caracterízanse pola brevidade tanto na formulación

da pregunta, como na posible solución que está previamente determinada. Son útiles na materia para avaliar o coñecemento de datos, o recordo de feitos, o dominio da terminoloxía e, en moitos casos,



os coñecementos previos dos alumnos. Entre elas, usarase na materia as probas de correspondencia (preséntase ao alumnado dúas columnas de feitos concretos e pídeselle que as relacione), probas de opción múltiple (preséntase ao alumnado un enunciado problemático e pídeselle que discrimine entre varias solucións posibles), probas de verdadeiro-falso (presente o inconveniente de respostas ao azar), probas de texto incompleto (son moi útiles para actividades que requiren unha forte memorización inicial).

6. Memorias e proxectos. Estes tipos de instrumentos teñen un gran potencial para a valoración de adquisición de competencias básicas.

A memoria. Trátase dunha proba para realizar ao final do proceso. Recoméndase para recompilar o traballo do proxecto tecnolóxico resultante.

Os proxectos. Son a síntese dos exercicios realizados, supoñen o dominio de operacións conceptuais, coñecemento de fontes de información e un adecuado plan de traballo. Están moi relacionados coas competencias básicas de aprender a aprender.

7. A autoevaluación. A participación do alumnado no proceso de avaliación pode ser útil á hora de considerar a información que o propio alumnado proporciona sobre o seu traballo e a percepción que ten do profesor e do dos seus compañeiros.

Por último, a cualificación dos instrumentos de avaliación, como elemento ineludible que determinará a promoción ou a titulación dos alumnos, fai ao profesorado tributario da máxima obxectividade e transparencia na avaliación. Por iso, deben ser moi claros os obxectivos e competencias básicas seleccionadas e os criterios de cualificación daqueles, de forma que o alumnado teña claro como debe traballar e que debe facer para superar a materia. Avaliación do proceso de ensinanza: Na avaliación do proceso de ensino, o profesorado debe reflexionar sobre a súa práctica educativa co obxecto de mellorala. Esta avaliación incluirá, entre outros, os seguintes aspectos:

Adecuación dos elementos da programación (obxectos, contidos, metodoloxía e avaliación) ás características dos alumnos.

Nivel de integración entre os alumnos/as e entre o profesor/a e alumnos/as.

Se as actividades estiveron secuenciadas, tiveron en conta os coñecementos previos e foron atrayentes.

Se os recursos (materiais, organización, fontes de información…) foron adecuados.

O final de cada avaliación se avaliará a programación didáctica e se tomarán as medidas correctoras para conseguir os obxectivos propostos.



Este seguimento da programación será realizado por todos os membros do departamento e se levantará acta dos acordos tomados. Elaborarase un documento coas estatísticas acadadas na avaliación. Cada profesor/a elaborará as estatísticas das materias que imparten e serán recollidas no departamento para a súa análise. Toda esta información será plasmada na memoria didáctica anual do departamento na que se analizarán os seguintes aspectos da programación:

1. Composición do departamento 2. Materias que imparte 3. Seguimento da programación didáctica nna ESO e tratamento das

competencias 4. Seguimento da programación didáctica en BAC 5. Resultados acadados nas diferentes materias pendentes 6. Modificacións a introducir na programación do vindeiro curso 7. Actividades extraescolares 8. Libros de texto

A programación elaborada no presente documento recolle as propostas de modificación fixadas na memoria anual do curso 2010-2011.




TECNOLOXÍAS I

SEGUNDO CURSO

EDUCACIÓN SECUNDARIA OBRIGATORIA


José Luis Fernández Souto Xabier Díaz Fernández María Gorgoso Varela



1. INTRODUCIÓN O Real Decreto 1631/2006 de 29 de decembro, aprobado polo Ministerio de Educación e Ciencia (MEC), que establece as ensinanzas mínimas da Educación Secundaria Obrigatoria como consecuencia da implantación da Lei Orgánica de Educación (LOE), foi desenvolvido na Comunidade Autónoma de Galicia polo Decreto 133/2007 de 5 de xullo, mediante o cal se aproba o currículo da Educación Secundaria Obrigatoria para esta comunidade. O presente documento fai referencia á programación do segundo curso da ESO da materia de Tecnoloxías. Como analizaremos máis adiante máis detidamente, unhas das principais novidades que engade esta lei á actividade educativa, vén derivada da nova definición de currículo, en concreto por mor da inclusión das chamadas competencias básicas, un concepto relativamente novo no sistema educativo español e na súa práctica educativa. Respecto da concepción que se ten, en xeral, dos obxectivos, dos contidos, da metodoloxía e dos criterios de avaliación, as novidades son as que produce, precisamente, a súa interrelación con esas competencias, que van orientar o proceso de ensinanza-aprendizaxe. A proposta curricular desta materia na Educación Secundaria Obrigatoria toma como principal punto de referencia os métodos e os procedementos dos que se serviu a humanidade para resolver problemas e satisfacer necesidades, isto é, a tecnoloxía concibida como o conxunto de actividades e de coñecementos científicos e técnicos empregados polo ser humano para a construción ou para a elaboración de obxectos, de sistemas ou de contornos, pois mesmo impulsou o desenvolvemento de aspectos moi variados das distintas civilizacións históricas dende a súa orixe. Por iso se contempla como un proceso que desenvolve habilidades, destrezas e métodos que, á súa vez, permiten avantar dende a identificación e a formulación dun problema técnico ata a súa solución construtiva, ademais de facer fincapé nunha planificación que busque a optimización de recursos e das solucións. A aceleración vertixinosa que se produciu no desenvolvemento tecnolóxico nas últimas décadas (vivimos nunha era tecnolóxica) e o aumento do protagonismo das novas tecnoloxías da información e da comunicación, que relegaron as tecnoloxías manuais, condicionan a necesidade formativa (educación e cultura tecnolóxica) nun terreo en que o cidadán vai ser axente activo, ben sexa como consumidor ou ben como produtor de innovacións, en resumo, para mellorar a súa calidade de vida. Ademais debe servir, polo seu interese xeral, para superar a tradicional separación entre materias científicas e humanísticas, da mesma maneira que debe servir para rexeitar actitudes sexistas que, dun xeito errado e interesado, relacionan esta materia cos intereses do alumnado masculino. A materia de Tecnoloxías na ESO basea a súa aprendizaxe, en consecuencia, na adquisición de coñecementos (segundo os casos, por achegamento ou por descubrimento) e no desenvolvemento de destrezas que permitan tanto a comprensión dos obxectos técnicos coma a intervención sobre eles, ben sexa modificándoos ou ben creándoos, fomentando as actitudes innovadoras na busca de solucións para os problemas existentes e sensibilizando os alumnos no aproveitamento dos recursos (en suma, un coñecemento integrado, baseado metodoloxicamente na dialéctica coñecemento-acción). Do mesmo xeito, cómpre que os alumnos empreguen as tecnoloxías da información e da comunicación como ferramentas para localizaren, crearen, analizaren, intercambiaren e presentaren a información, algo que non é exclusivo desta materia senón propio de todas, tal e como se pon de manifesto na aprendizaxe por competencias. Unha materia coma esta, cun forte compoñente procedemental e na que os contidos se están a renovar decontino —pouco ten que ver esta materia coa de hai uns anos e non só polas diferenzas de contido, senón tamén pola súa metodoloxía—, debe ser proposta dende uns



parámetros pouco academicistas, de querer que serva para acadar os obxectivos previstos (a utilidade dos coñecementos adquiridos impulsa a motivación do alumno). A tecnoloxía, pola súa propia natureza e mais polo desenvolvemento histórico, constitúe un campo privilexiado de integración de saberes (é unha materia eminentemente interdisciplinaria) e mantén unha estreita relación coas outras materias do currículo: ciencias da natureza, matemáticas, ciencias sociais, etc. Ademais, facilita o desenvolvemento dunha serie de habilidades intelectuais imprescindibles para o desenvolvemento persoal e intelectual (a capacidade de comunicación, de razoamento, de organización e planificación, de traballo en grupo, etc.), así como a transición dende a vida escolar á vida laboral (e, por suposto, para os alumnos que no futuro vaian cursar ciclos formativos de grao medio). Esta é unha materia que no cuarto curso da etapa poderá complementar os contidos mediante outras dúas de carácter optativo (Tecnoloxía e Informática). A tecnoloxía xorde como resultado da interacción entre ciencia (coñecemento) e técnica (aplicación) e busca dar solución, como sinalamos anteriormente, aos problemas e ás necesidades individuais e colectivos mediante a construción de obxectos e de sistemas técnicos que requirirán o emprego combinado de diversos recursos. Cómpre non esquecer que a tecnoloxía é un produto social, coas lóxicas consecuencias económicas, medioambientais, sociais, culturais, etc., que derivan diso, o que obriga a calibrar os seus efectos, cada vez máis grandes. Esta materia articúlase, en consecuencia, arredor do binomio coñecemento / aplicación, no que ambos os aspectos, mediante a súa integración, deben ter o peso específico axeitado en cada caso para facilitaren o carácter propedéutico e instrumental / funcional dos seus contidos. Unha continua manipulación de materiais sen os coñecementos necesarios para iso, mal ten validez educativa e, pola contra, un proceso de ensinanza-aprendizaxe puramente académico, carente de experimentación, manipulación e construción, tampouco cumpre co carácter práctico ou procedemental inherente aos seus contidos. Resumidamente, o alumno debe saber e saber facer e, ademais, debe saber por qué se fai, sobre todo tendo en conta a maneira tan acelerada en que se crean novos coñecementos e outros quedan obsoletos (necesidade, en consecuencia, tanto dunha aprendizaxe permanente coma dunha aprendizaxe que cree as bases para esa aprendizaxe permanente). En resumo, debe ter unha información / formación que lle permita tomar decisións libre e racionalmente, garantía dun emprego racional da tecnoloxía, algo fundamental en alumnos que viven arrodeados de obxectos tecnolóxicos cada vez más sofisticados e para os que unha parte importante do seu ocio transcorre arredor deles (este último aspecto pode servir para reflexionar sobre o consumo responsable e sostible dos inesgotables obxectos tecnolóxicos que chegan ás mans dos alumnos e que son desbotados doadamente e substituídos por outros moitas veces sen necesidade, por un consumo impulsivo). Por todo isto consideramos que a proposta metodolóxica debe ter en conta os seguintes principios:

Unha parte esencial do desenvolvemento do proceso de ensinanza-aprendizaxe do alumno debe ser a actividade.

O desenvolvemento da actividade debe ter un sentido e un significado claros para o alumno.

A actividade manual constitúe un medio fundamental para a materia, pero nunca é un fin en si mesmo.

Os contidos e as aprendizaxes relativos ao emprego de máquinas, ferramentas e materiais son consubstanciais á materia.



A función do profesor é a de organizar o proceso de aprendizaxe, definir obxectivos, seleccionar actividades e crear situacións de aprendizaxe axeitadas para que os alumnos constrúan e enriquezan os seus coñecementos previos.

Como resultado desta formulación, a actividade metodolóxica basearase nos seguintes aspectos:

A adquisición dos coñecementos técnicos e científicos necesarios para a comprensión e o desenvolvemento da actividade tecnolóxica.

A aplicación dos coñecementos adquiridos á análise dos obxectos tecnolóxicos existentes e a súa posible manipulación e transformación.

A posibilidade de se enfrontar a proxectos tecnolóxicos globais como termo final dun proceso de aprendizaxe que se basea nos dous puntos precedentes.

A transmisión da importancia social e cultural dos obxectos inventados polo home como modificación das condicións de vida das distintas sociedades históricas.

Para acadar o equilibrio do binomio coñecemento / aplicación, a proposta didáctica na materia de Tecnoloxías debe basear o proceso de ensinanza-aprendizaxe nun soporte conceptual (principios científicos e técnicos) para que, posteriormente, o alumno desenvolva as accións de análise e proxecto, isto é, para que integre o saber e o saber facer (sen esquecer o saber ser, é dicir, os valores éticos persoais e sociais que sempre cómpre considerar neste terreo). En consecuencia, óptase polo método de proxectos, segundo o cal se deseñan ou proxectan obxectos ou operadores tecnolóxicos partindo dun problema ou dunha necesidade que se quere resolver, para pasar despois a construír o proxectado e a avaliar ou verificar posteriormente a súa validez. Todas estas consideracións metodolóxicas tivéronse en conta no libro de texto que se debe empregar (Tecnoloxías I ESO, Proxecto Ánfora, de Oxford EDUCACIÓN) e, en consecuencia, na propia actividade educativa que se debe desenvolver:

Tratamento dos contidos de maneira que conduzan a unha aprendizaxe comprensiva e significativa.

Exposición clara, sinxela e razoada dos contidos, cunha linguaxe adaptada á do alumno.

Estratexias de aprendizaxe que favorezan a análise e a comprensión do feito tecnolóxico.

Esta forma de traballar na clase, na clase de informática e nos talleres permitiralle ao alumno unha aprendizaxe autónoma, base das aprendizaxes posteriores, imprescindibles nunha materia coma esta, en permanente proceso de construción / renovación do coñecemento e dos contidos, sen esquecer a súa achega ao proceso de adquisición das competencias básicas, sobre todo neste curso, no que o alumno será obxecto da proba de avaliación de diagnóstico. Metodoloxicamente, é importante incorporar a investigación sobre as ideas xa establecidas e asimiladas polo alumno para avantar na consolidación dos novos contidos. Neste senso, a introdución de novos conceptos apóiase en dous recursos con características propias que figuran no libro de texto do alumno: Pensa e deduce, onde se fan preguntas que motivan e inciden na necesidade de comprender parte da realidade, e Pon en práctica, de carácter más manipulable a partir dunha pequena proposta para realizar na clase, co fin de comprender e asimilar o significado dalgúns fenómenos doadamente observables polo alumno.



Dende unha proposta inicial en cada unidade didáctica, que parte de coñecer o grao de coñecemento do alumno acerca dos distintos contidos que se van traballar nela, efectúase un desenvolvemento claro, ordenado e preciso de todos eles, adaptado na formulación, no vocabulario e na complexidade ás súas posibilidades cognitivas. A combinación de contidos presentados na clase de maneira expositiva e mediante cadros explicativos e esquemáticos, e nos que a presentación gráfica é un importante recurso de aprendizaxe, facilita non só o coñecemento e a comprensión inmediatos por parte do alumno senón a obtención dos obxectivos da materia (e, en consecuencia, da etapa) e mais a adquisición das competencias básicas. Nunha cultura preferentemente audiovisual como a que teñen os alumnos, sería un erro desaproveitar as enormes posibilidades que os elementos gráficos do libro de texto e doutros materiais curriculares poñen á disposición da súa aprendizaxe. O feito de que todos os contidos sexan desenvolvidos mediante actividades facilita que se saiba cadora o xeito como foron asimilados polo alumno e que se poida, así, introducir inmediatamente os cambios que sexan precisos para corrixir as desviacións producidas no proceso educativo. O ritmo de aprendizaxe dos alumnos depende do desenvolvemento cognitivo de cada un deles, do seu medios social e do seu medio familiar, o que implica contemplar no proceso de ensinanza as diferentes opcións de aprendizaxe, tanto de grupo coma individuais: é o que chamamos atención á diversidade e que se converte nun elemento fundamental do proceso de ensinanza-aprendizaxe. Así mesmo, preténdese que a aprendizaxe sexa significativa, é dicir, que parta dos coñecementos previamente adquiridos e mais da realidade cotiá e dos intereses afíns ao alumno. É por iso que, en todos os casos en que é posible, se parte de realidades e de exemplos que lle son familiares, para que se implique dun xeito activo e receptivo na construción da súa propia aprendizaxe, algo que é doado de acadar grazas á importancia que teñen os contidos relacionados coas novas tecnoloxías. Verbo das actividades, cómpre que a exposición sexa, á vez que innovadora, un reflexo dos contidos traballados e, tamén, que estean agrupadas por orde de complexidade e atendan os diversos intereses e posibilidades de aprendizaxe do alumno. Neste senso, e como xa se sinalou anteriormente, en cada unidade abránguense todo tipo de actividades, dende experimentos sinxelos, a modo de Pon en práctica, ata cuestións de razoamento, de relación de contidos, de síntese, a modo de Pensa e deduce.

nzar os/as alumnos/as, son os seguintes: Asumir responsablemente os seu deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no respecto ás outras persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e grupos, exercitarse no diálogo afianzando os dereitos humanos como valore No libro de texto empregado hai unha serie de seccións fixas en todas as unidades que inciden sistematicamente na metodoloxía exposta anteriormente: na de Aplicación informática, o alumno familiarizarase co emprego das tecnoloxías da información e da comunicación como ferramentas que non só lle facilitarán a aprendizaxe senón que lle permitirán tratar e presentar a información; na de Procedementos presentaránselle diferentes métodos e técnicas para traballar con materiais do contorno ou para aplicar os contidos e, na de Análise de obxectos tecnolóxicos (non en todas as unidades), analízanse obxectos relacionados cos contidos da unidade. É un feito que a consolidación dos contidos é un paso fundamental no proceso da aprendizaxe, polo que en cada unidade do libro de texto se complementan cun resumo



a modo de mapa conceptual (Ideas claras) no que se enumeran os contidos básicos tratados na unidade. Cómpre destacar que as actividades da fin da unidade tentan afianzar as aprendizaxes, cuestionando os coñecementos previos do alumno e adaptándoos a situacións concretas da súa vida cotiá. É importante subliñar que a materia de Tecnoloxías debe incidir de maneira sistemática na adecuación das actividades aos contidos desenvolvidos, de forma que o alumno comprenda e interiorice o traballo da clase. Na actividade diaria na clase e noutros espazos de aprendizaxe, pódese traballar con diversas fontes de información: documentos de revistas especializadas, prensa diaria, páxinas web e bibliografía, de maneira que o profesor pode decidir en cada caso os materiais máis axeitados para cada estilo de aprendizaxe do grupo, en xeral, e de cada un dos alumnos, en particular. Unha posibilidade de traballo deste tipo é a que achega o anexo final, no que se amosan as características do sistema operativo Linux. A formulación dos contidos na lexislación ten a particularidade de os organizar en bloques, malia que no tratamento docente no ten por que facerse necesariamente unha diferenciación entre eles:

Proceso de resolución de problemas tecnolóxicos: a partir deste bloque articúlanse os contidos da materia —a maneira de traballar—, de xeito que estes se tratan de forma progresiva, dende os máis sinxelos ata os máis complexos; é o bloque ao que o resto achega os recursos para o desenvolver.

Hardware e sistemas operativos: arredor deste bloque articúlanse os contidos referidos ás tecnoloxías da información e da comunicación —o ordenador e outros compoñentes, sobre todo—.

Materiais de uso técnico: bloque no que se recollen contidos relacionados coas características, as propiedades e as aplicacións dos materiais técnicos máis empregados na industria.

Técnicas de expresión e comunicación: bloque baseado tanto na aprendizaxe das técnicas básicas de debuxo e de programas de deseño gráfico, coma na presentación de traballos, proxectos...

Estruturas, Máquinas e mecanismos e Electricidade e electrónica: estes tres bloques convértense nos fundamentais para comprender os obxectos tecnolóxicos e para deseñar e construír proxectos técnicos. No primeiro deles (Estruturas), o alumno debe coñecer as forzas que soporta unha estrutura e os esforzos aos que están sometidos os elementos que a forman; no segundo (Máquinas e mecanismos) trabállanse os operadores básicos para a transmisión de movementos e a propia construción de máquinas; e no terceiro (Electricidade e electrónica) coñeceranse os fenómenos e os dispositivos asociados á electricidade, a fonte de enerxía máis empregada nas máquinas.

Tecnoloxías da comunicación. Internet: bloque baseado no emprego das tecnoloxías da información e da comunicación para obter información e para se comunicar con outros.

Estas necesidades formativas do alumno pódense acadar mediante o uso de diversos materiais curriculares moi diversos. Ademais do citado libro de texto (Tecnoloxías I ESO, Proxecto Ánfora, de Oxford Educación), o alumno conta co Caderno de proxectos. O profesor, ademais da súa Guía didáctica, dispón dunha Carpeta de recursos que inclúe materiais didácticos moi variados: varios cadernos para os usar cos alumnos, vinculados ás unidades didácticas do libro de texto (Proxectos, Avaliación de competencias e Probas de avaliación); material multimedia (CD-ROM xerador de avaliacións, CD-ROM de recursos do profesor en pdf e CD-ROM de Técnicas de Expresión e Comunicación Gráfica) e unha colección de murais. Todos estes materiais forman parte do Proxecto Ánfora (Oxford EDUCACIÓN).



2. AS COMPETENCIAS BÁSICAS Na definición que a Lei Orgánica de Educación (LOE) fai do currículo, atopamos tanto os compoñentes tradicionais (obxectivos, contidos, métodos pedagóxicos e criterios de avaliación) como unha significativa novidade, que é a introdución das competencias básicas. Este elemento pasa a ser un dos aspectos orientadores do conxunto do currículo (non é casualidade que a súa formulación no currículo anteceda mesmo os obxectivos e os contidos) e, en consecuencia, tamén dos procesos de ensinanza-aprendizaxe, máxime cando neste curso o alumno debe participar na chamada avaliación de diagnóstico, na que deberá amosar a adquisición de determinadas competencias. Independentemente de que esta avaliación non teña consecuencias académicas para os alumnos, o feito de que os resultados sirvan de orientación para que os centros adopten decisións respecto das aprendizaxes dos alumnos dános unha idea da maneira como este novo elemento condiciona os procesos educativos, que tornan moito máis funcionais. Non esquezamos tampouco que a decisión sobre se o alumno obtén ou non o título de graduado na ESO dependerá de se adquiriu ou non as competencias básicas da etapa e, por iso, as competencias acabaranse convertendo no referente para a avaliación do alumno. Son moitas as definicións que se teñen dado sobre este concepto novo (coñecido no noso país a partir dos chamados Informes PISA), pero todas fan fincapé no mesmo: fronte a un modelo educativo centrado na adquisición de coñecementos máis ou menos teóricos, desconectados entre si en moitos casos, un proceso educativo baseado na adquisición de competencias incide, fundamentalmente, na adquisición duns saberes imprescindibles, prácticos e integrados, saberes que terán que ser demostrados polos alumnos (é algo máis ca unha formación funcional). En resumo, unha competencia é a capacidade posta en práctica e demostrada de integrar coñecementos, habilidades e actitudes para resolver problemas e situacións en contextos diversos. De xeito moi gráfico e sucinto, chegouse a definir como a posta en práctica dos coñecementos adquiridos, os coñecementos en acción, isto é, mobilizar os coñecementos e as habilidades nunha situación determinada (de carácter real e distinta daquela na que se aprendeu), activar recursos ou coñecementos que se teñen (malia que se pense que non se teñen porque foron esquecidos). Pero hai un aspecto que cómpre destacar, pois non adoita ser apreciado a simple vista, e é o que incide sobre o que chamamos o carácter combinado da competencia: o alumno, mediante o que sabe, debe demostrar que o sabe aplicar, pero ademais, que sabe ser e estar. Deste xeito vemos a maneira como unha competencia abrangue os diferentes contidos que se traballan na aula (conceptos, procedementos e actitudes), exemplo dunha formación integral do alumno. En suma, estamos recoñecendo que a institución escolar non só prepara o alumno no coñecemento de saberes técnicos e científicos, senón que tamén o fai como cidadán e, por iso, debe demostrar unha serie de actitudes cívicas e intelectuais que implican o respecto aos demais, a ser responsable, a traballar en equipo... Debemos precisar que cando nos referimos á adquisición de competencias a través dunha materia queremos dicir a maneira en que esa materia contribúe á adquisición das competencias, precisamente porque é un proceso no que interveñen os contidos de distintas materias e durante varios cursos escolares. Tamén é importante outro aspecto, ao que moitas veces non se lle dá a importancia debida: formar en competencias permite facer fronte á constante renovación de coñecementos que se produce en calquera área de coñecemento. A formación académica do alumno transcorre na institución escolar durante un número limitado de anos, pero a necesidade de formación persoal e/ou profesional non remata nunca, polo que unha formación de competencias no emprego, por exemplo, das tecnoloxías



da información e da comunicación permitirá acceder a este instrumento para recadar a información necesaria en cada momento (obviamente, despois de analizar a súa calidade). Se, ademais, temos en conta que moitas veces é imposible tratar en profundidade todos os contidos do currículo, está claro que o alumno deberá formarse nesa competencia, a de aprender a aprender. No noso sistema educativo considérase que as competencias básicas que debe ter o alumno cando remata a escolaridade obrigatoria para enfrontar os retos da súa vida persoal e laboral son as seguintes:

Competencia en comunicación lingüística. Competencia matemática. Competencia no coñecemento e na interacción co mundo físico. Competencia no tratamento da información e competencia dixital. Competencia social e cidadá. Competencia cultural e artística. Competencia para aprender a aprender. Competencia en autonomía e iniciativa persoal.

Pero, que entendemos por cada unha desas competencias? De forma sucinta e recollendo o máis significativo do que establece o currículo escolar, cada unha delas achega o seguinte á formación persoal e intelectual do alumno:

COMPETENCIA EN COMUNICACIÓN LINGüÍSTICA Refírese ao emprego da linguaxe como instrumento de comunicación oral e escrita e, tamén, como instrumento de aprendizaxe e de autorregulación do pensamento, das emocións e da conduta, polo que contribúe, así mesmo, á creación dunha imaxe persoal positiva e mais fomenta as relacións construtivas cos outros e co contorno. Aprender a comunicarse é, en consecuencia, establecer lazos con outras persoas, achegarse a outras culturas que adquiren sentido e provocan afecto despois de as coñecer. En suma, esta competencia lingüística é fundamental para aprender a resolver conflitos e para aprender a convivir. A súa adquisición supón o dominio da lingua oral e escrita en múltiples contextos e o emprego funcional de, cando menos, unha lingua estranxeira.

COMPETENCIA MATEMÁTICA

Esta competencia consiste, ante todo, na habilidade de empregar os números e as súas operacións básicas, os símbolos e as formas de expresión e de razoamento matemático, tanto para producir e interpretar informacións, como para coñecer máis sobre aspectos cuantitativos e espaciais da realidade, así como para resolver problemas relacionados coa vida cotiá e co mundo laboral. A súa adquisición supón, en resumo, aplicar destrezas e actitudes que permiten razoar matematicamente, comprender unha argumentación matemática, expresarse e comunicarse na linguaxe matemática e integrar o coñecemento matemático con outros tipos de coñecemento.

COMPETENCIA NO COÑECEMENTO E NA INTERACCIÓN CO MUNDO

FÍSICO É a habilidade para interactuar co mundo físico, tanto nos seus aspectos naturais coma nos xerados pola acción humana, de tal xeito que se facilita a comprensión de sucesos, a predición de consecuencias e a actividade dirixida á mellora e á preservación das condicións da vida propia, da das demais persoas e do resto dos seres vivos.



En definitiva, esta competencia implica a adquisición dun pensamento científico-racional que permite interpretar a información e tomar decisións con autonomía e iniciativa persoal e, tamén, empregar valores éticos na toma de decisións persoais e sociais.

TRATAMENTO DA INFORMACIÓN E COMPETENCIA DIXITAL

Son as habilidades para buscar, obter, procesar e comunicar información e, tamén, para a transformar en coñecemento. Inclúe aspectos que van dende o acceso e a selección da información ata o seu emprego e transmisión en diferentes soportes, incluíndo o emprego das tecnoloxías da información e da comunicación como un elemento esencial para informarse e comunicarse. A adquisición desta competencia supón, cando menos, empregar recursos tecnolóxicos para resolver problemas de maneira eficiente e ter unha actitude crítica e reflexiva durante a avaliación da información da que se dispón.

COMPETENCIA SOCIAL E CIDADÁ

Esta competencia permite vivir en sociedade, comprender a realidade social do mundo no que se vive e exercer a cidadanía democrática nunha sociedade cada vez máis plural. Incorpora formas de comportamento individual que capacitan a unha persoa para convivir en sociedade, relacionarse cos demais, cooperar, comprometerse e afrontar os conflitos, polo que adquirila supón ser capaz de se poñer no lugar do outro, de aceptar as diferenzas, de ser tolerante e de respectar os valores, as crenzas, as culturas e a historia persoal e colectiva dos outros. En resumo, implica comprender a realidade social en que se vive, afrontar os conflitos con valores éticos e exercer os dereitos e os deberes cidadáns dende unha actitude solidaria e responsable.

COMPETENCIA CULTURAL E ARTÍSTICA

Esta competencia implica coñecer, apreciar, comprender e valorar criticamente diferentes manifestacións culturais e artísticas, empregalas como fonte de enriquecemento persoal e gozo, e consideralas parte do patrimonio cultural dos pobos. En definitiva, apreciar e gozar da arte e doutras manifestacións culturais, ter unha actitude aberta e receptiva ante a realidade artística plural, conservar o patrimonio cultural común e fomentar a propia capacidade creadora.

COMPETENCIA PARA APRENDER A APRENDER

Esta competencia supón, por unha banda, iniciarse na aprendizaxe e, por outra, ser capaz de continuar aprendendo de maneira autónoma, amais de buscar respostas que satisfagan as esixencias do coñecemento racional. Tamén implica admitir unha diversidade de respostas posibles ante un mesmo problema e atopar a motivación para as buscar dende diversos enfoques metodolóxicos. En suma, implica a xestión das propias capacidades dende unha óptica de busca de eficacia e, tamén, o manexo de recursos e técnicas de traballo intelectual.



COMPETENCIA NA AUTONOMÍA E INICIATIVA PERSOAL Esta competencia refírese á posibilidade de optar con criterio propio e de levar adiante as iniciativas necesarias para desenvolver a opción escollida ao facerse responsable dela, tanto no ámbito persoal coma no social ou laboral. A adquisición desta competencia implica ser creativo, innovador, responsable e crítico no desenvolvemento de proxectos individuais ou colectivos.

Nunha competencia non hai coñecementos que se adquiran exclusivamente nunha determinada materia e que só sirvan para ela. Con todo o que o alumno aprende nas diferentes materias (e non só na institución escolar) constrúe unha bagaxe cultural e de información que lle debe servir para o conxunto da súa vida, que debe ser capaz de empregar en intres precisos e en situacións distintas. Por iso, calquera desas competencias pode acadarse na maioría das materias curriculares, cando non en todas e, tamén por iso, en todas estas materias poderá empregar e aplicar as devanditas competencias, independentemente de en cales as puido adquirir (transversalidade). Ser competente debe ser garantía de ter acadado unhas determinadas aprendizaxes, pero tamén, non o esquezamos, de que permitirá acadar outras, tanto na propia institución escolar coma fóra de alí, o que constitúe unha garantía da súa aprendizaxe permanente. Agás a competencia cultural e artística, as outras competencias citadas anteriormente teñen a súa presenza no currículo desta materia, de forma desigual, loxicamente, pero todas e cada unha delas cunha importante achega á formación do alumno, como non podía ser doutra maneira, tendo en conta o eminente carácter integrador dos seus contidos. Dados os contidos desta materia, podemos establecer tres grupos de competencias delimitados pola súa desigual presenza curricular, ordenados de maior a menor: no primeiro, competencia no tratamento da información e competencia dixital, e mais competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico; no segundo, competencia en autonomía e iniciativa persoal e competencia en aprender a aprender, e, no terceiro, competencia social e cidadá, competencia en comunicación lingüística e competencia matemática.

Dito isto, fica claro que hai unha evidente interrelación entre os distintos elementos do currículo e que cómpre que a poñamos de manifesto para empregar axeitadamente todos os materiais curriculares que se usan no proceso de ensinanza-aprendizaxe. Cando nunha programación didáctica, coma esta, se sinalan os obxectivos dunha unidade (formulados, da mesma maneira ca os criterios de avaliación, en termos de capacidades), sábese que estes condicionan a escolla duns contidos ou doutros, do mesmo xeito que cómpre sinalar uns criterios de avaliación que permitan demostrar se o alumno acada eses contidos ou non. Por iso, os criterios de avaliación permiten unha dobre interpretación: por unha banda, os que teñen relación co conxunto de aprendizaxes que realiza o alumno, isto é, haberá uns criterios de avaliación ligados expresamente aos conceptos, outros aos procedementos e outros ás actitudes, xa que cada un deses contidos debe ser avaliado por o ter traballado na clase e son os que se avalían nos diferentes intres de aplicación da avaliación continua; e por outra, haberá criterios de avaliación que foron formulados máis en relación coas competencias básicas.

Se partimos de que as competencias básicas supoñen unha aplicación real e práctica de coñecementos, habilidades e actitudes, a maneira de comprobar ou de avaliar se o alumno as adquiriu é reproducir situacións o máis reais posibles de aplicación e, nestas situacións, o alumno adoita empregar esa bagaxe acumulada (todo tipo de contidos) pero responde, sobre todo, ás situacións prácticas. Desta forma, cando avaliamos competencias estamos a avaliar preferentemente, inda que non só,



procedementos e actitudes, de aí que as relacionemos cos criterios de avaliación que teñen un maior carácter de procedemento e de actitude.

De que maneira se acadan cada unha das competencias básicas dende esta materia? Imos expoñer sucintamente os aspectos máis relevantes, ordenadas as competencias de maior a menor presenza nesta materia:

COMPETENCIA NO TRATAMENTO DA INFORMACIÓN E COMPETENCIA DIXITAL Esta competencia pódese adquirir nesta materia mediante o emprego das tecnoloxías da información e da comunicación, especialmente respecto da localización, do procesamento, da elaboración, do almacenamento e da presentación da información.

COMPETENCIA NO COÑECEMENTO E NA INTERACCIÓN CO MUNDO

FÍSICO Esta competencia adquírese nesta materia mediante o coñecemento e a comprensión de obxectos, procesos, sistemas e contornos tecnolóxicos e, tamén, a través do desenvolvemento de destrezas e habilidades técnicas para manipular obxectos. Ese coñecemento dos obxectos e do proceso en que se insire a súa fabricación permitiralle ao alumno actuar para acadar un contorno máis saudable e para consumir más racionalmente.

COMPETENCIA NA AUTONOMÍA E INICIATIVA PERSOAL

Esta competencia adquírese pola posta en práctica da metodoloxía intrínseca desta materia para abordar os problemas tecnolóxicos: exposición do problema, planificación do proxecto, execución, avaliación, propostas de mellora... Do mesmo xeito, ese proceso permite desenvolver determinadas calidades persoais coma a iniciativa, a superación persoal, a perseveranza, a autonomía, a autocrítica, a autoestima...


O desenvolvemento de estratexias de resolución de problemas tecnolóxicos permítelle ao alumno acadar esta competencia e, tamén, familiarizarse coas habilidades cognitivas que lle facilitan, en xeral, a aprendizaxe.


Esta competencia, no que ten de habilidade para as relacións humanas e de coñecemento da sociedade, pódese adquirir mediante o xeito como se actúa fronte aos problemas tecnolóxicos. A expresión de ideas e razoamento, a análise de formulacións diferentes ás propias, a toma de decisións mediante o diálogo e a negociación, a aceptación doutras opinións, etc., son habilidades sociais que transcenden o emprego do método científico e que son utilizadas en todos os ámbitos escolares, laborais e persoais. Da mesma maneira, o coñecemento da sociedade pode facerse dende a forma en que o desenvolvemento tecnolóxico provoca cambios económicos e inflúe nos cambios sociais.

COMPETENCIA EN COMUNICACIÓN LINGüÍSTICA

Nesta materia, esta competencia acádase mediante a adquisición dun vocabulario propio empregado na busca, na análise, na selección, no resumo e na comunicación da información, á que contribúen tamén a lectura, a interpretación e a redacción de informes e de documentos.



COMPETENCIA MATEMÁTICA Mediante o uso instrumental das ferramentas matemáticas (medición e cálculo de magnitudes, uso de escalas, lectura e interpretación de gráficos, resolución de problemas...), esta competencia permite que o alumno comprobe a aplicabilidade real dos coñecementos matemáticos na súa vida cotiá.

Anteriormente sinalábamos as competencias básicas que recolle o noso sistema educativo, competencias que, pola súa propia formulación, son, inevitablemente, moi xenéricas. De querermos que sirvan de referente para a acción educativa e para demostrar a competencia real do alumno, debemos concretalas moito máis, desgregalas, sempre en relación cos outros elementos do currículo. É o que chamamos subcompetencias e que, sen pretender chegar a abranguer todas as posibles, si que se recollen aquelas que teñen unha relación maior co currículo da materia e unha presenza maior en todas as materias, por mor do seu carácter interdisciplinar. Nesta materia e neste curso, estas subcompetencias e as unidades en que se traballan son as seguintes (hai outras competencias/subcompetencias que tamén se adquiren na materia de Tecnoloxías, inda que non neste curso):

COMPETENCIAS / SUBCOMPETENCIAS

UNIDADES

Coñecemento e interacción co mundo físico

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Coñecer e comprender obxectos, procesos, sistemas e contornos tecnolóxicos.

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Desenvolver destrezas e habilidades para manipular obxectos con precisión e seguridade.

1, 2, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Coñecer e utilizar o proceso de resolución técnica de problemas e a súa aplicación para identificar e dar resposta a distintas necesidades.

1, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Favorecer a creación dun ambiente saudable mediante a análise crítica da repercusión medioambiental da actividade tecnolóxica e o fomento do consumo responsable.

1, 2, 3, 4, 5, 6 e 9

Matemática

1, 2, 4, 7 e 9

Empregar as ferramentas matemáticas axeitadas para cuantificar e analizar fenómenos, especialmente a medición, o emprego de escalas, a interpretación de gráficos, os cálculos básicos das magnitudes físicas…

1, 2, 4, 7 e 9



Tratamento da información e competencia dixital

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Manexar a información nos seus distintos formatos: verbal, numérico, simbólico ou gráfico

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Empregar as tecnoloxías da información con seguridade e confianza para obter e reportar datos e para simular situacións e procesos tecnolóxicos.

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Localizar, procesar, elaborar, almacenar e presentar información axudados polo uso da tecnoloxía

1, 2, 3, 5, 8 e 9

Comunicación lingüística

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Adquirir o vocabulario específico para comprender e interpretar mensaxes relativas á tecnoloxía e aos procesos tecnolóxicos.

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Utilizar a terminoloxía axeitada para redactar informes e documentos técnicos.

1, 3, 5, 7, 8 e 9

Social e cidadá

1, 2, 3, 5, 6, 8 e 9

Preparar os futuros cidadáns para a súa participación activa na toma fundamentada de decisións.

1, 5, 6, 8 e 9

Desenvolver habilidades para as relacións humanas que favorezan a discusión de ideas, a xestión de conflitos e a toma de decisións cunha actitude de respecto e tolerancia.

1, 2 e 3

Explicar a evolución histórica do desenvolvemento tecnolóxico para entender os cambios económicos que favoreceron a evolución social.

8

Aprender a aprender

1, 2, 4, 5, 6, 8 e 9

Desenvolver estratexias de resolución de problemas tecnolóxicos mediante a obtención, a análise e a selección de información útil para acometer un proxecto.

1, 2, 4, 5, 6, 8 e 9

Autonomía e identidade persoal

1, 2, 5, 6, 8 e 9

Fomentar o achegamento autónomo e creativo aos problemas tecnolóxicos, avaliando as distintas alternativas e previndo as consecuencias.

1, 2, 5, 6, 8 e 9



Desenvolver calidades persoais como

a iniciativa, o espírito de superación, a perseveranza ante as dificultades, a autonomía e a autocrítica.

1, 2, 5, 6 e 9



3. CURRÍCULO Neste apartado reproducimos o marco legal do currículo nesta comunidade autónoma (Decreto 133/2007, do 5 de xullo), tal e como foi aprobado pola súa Administración educativa e publicado no seu Diario Oficial (13 de xullo de 2007).

OBXECTIVOS DE ETAPA

O citado decreto indica que os obxectivos desta etapa educativa, formulados en termos de capacidades que deben alca s comúns dunha sociedade plural e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática.

Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres.

Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións coas outras persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo, os comportamentos sexistas e resolver pacificamente os conflitos.

Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes da información para, con sentido crítico, adquirir novos coñecementos. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación.

Concibir o coñecemento científico como un saber integrado que se estrutura en distintas disciplinas, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas nos diversos campos do coñecemento e da experiencia.

Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.

Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na lingua castelá, textos e mensaxes complexos, e iniciarse no coñecemento, a lectura e o estudo da literatura.

Comprender e expresarse en máis dunha lengua estranxeira de maneira apropiada.

Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e a historia propia e das outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural, coñecer mulleres e homes que realizaron achegas importantes á cultura e sociedade galega ou a outras culturas do mundo.

Coñecer o corpo humano e o seu funcionamento, aceptar o propio e o das outras persoas, aprender a coidalo, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos do coidado e saúde corporais e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o ambiente, contribuíndo á súa conservación e mellora.

Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das distintas manifestacións artísticas, utilizando diversos medios de expresión e representación.

Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia, participar na súa conservación e mellora e respectar a diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das



persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito.

Coñecer e valorar a importancia do uso do noso idioma como elemento fundamental para o mantemento da nosa identidade.

CONTRIBUCIÓN DA MATERIA Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS BÁSICAS A área de tecnoloxía contribúe ao desenvolvemento da competencia de interacción no medio físico, principalmente, mediante o coñecemento e a comprensión de obxectos, procesos, sistemas e ambientes tecnolóxicos, e a través do desenvolvemento de destrezas técnicas e habilidades para manipular obxectos con precisión e seguridade. A interacción cun contorno no que o tecnolóxico constitúe un elemento esencial, vese facilitada polo coñecemento e utilización do proceso de resolución técnica de problemas e a súa aplicación para identificar e dar resposta a necesidades, avaliando o proceso e os seus resultados. Pola súa parte, a análise de obxectos e sistemas técnicos desde varios puntos de vista, permite coñecer como foron deseñados e construídos os elementos que os forman e a súa función no conxunto, facilitando o seu uso e a súa conservación. É importante, por outra parte, o desenvolvemento da capacidade e da disposición para lograr un contorno saudable e unha mellora da calidade de vida, mediante o coñecemento e a análise crítica da repercusión ambiental da actividade tecnolóxica e o fomento de actitudes responsables de consumo racional. A contribución á autonomía e iniciativa persoal céntrase no modo particular que proporciona esta materia para abordar os problemas tecnolóxicos, e será mayor na medida en que, a metodoloxía empregada na aula, fomente modos de enfrontarse a eles de maneira autónoma e creativa, incida na valoración reflexiva das diferentes alternativas e prepare para a análise previa das consecuencias das decisións que se toman no proceso. As diferentes fases do proceso: a formulación adecuada dos problemas; a presentación de ideas que se analizan desde distintos puntos de vista; a elección da máis adecuada; a planificación e execución do proxecto; a avaliación do seu desenvolvemento e do obxectivo alcanzado; e, por último, a realización de propostas de mellora; todas elas contribúen ao desenvolvemento desta competencia, ofrecendo oportunidades para o desenvolvemento de calidades persoais, como a iniciativa, o espírito de superación, a perseveranza fronte ás dificultades, a autonomía e a autocrítica, contribuíndo ao aumento da confianza en si mesmo e á mellora da súa autoestima. O tratamento específico das tecnoloxías da información e da comunicación, integrado nesta materia, proporciona unha oportunidade especial para desenvolver a competencia no tratamento da información e da competencia dixital, e a este desenvolvemento están dirixidos especificamente unha parte dos contidos. Contribuirase ao desenvolvemento desta competencia na medida na que as aprendizaxes asociadas incidan na confianza no uso dos ordenadores, nas destrezas básicas asociadas a un uso suficientemente autónomo destas tecnoloxías e, en definitivo contribúan a familiarizarse suficientemente con eles. En todo caso, están asociados ao seu desenvolvemento os contidos que permiten localizar, procesar,



elaborar, almacenar e presentar información co uso da tecnoloxía. Por outra parte, debe destacarse, en relación co desenvolvemento desta competencia, a importancia do uso das tecnologías da información e da comunicación como ferramenta de simulación de procesos tecnolóxicos e para a adquisición de destrezas con linguaxes específicas, como a icónica ou a gráfica. A contribución á adquisición da competencia social e cidadá, no que se refire ás habilidades para as relacións humanas e ao coñecemento da organización e funcionamento das sociedades, virá determinada polo modo no que se aborden os contidos, especialmente os asociados ao proceso de resolución de problemas tecnolóxicos, onde o alumnado ten múltiples ocasións para expresar e discutir adecuadamente ideas e razoamentos, escoitar ás outras persoas, abordar dificultades, xestionar conflitos e tomar decisións practicando o diálogo e a negociación, e adoptando actitudes de respecto e tolerancia cara ás súas compañeiras e aos seus compañeiros. Ao coñecemento da organización e funcionamento das sociedades colabora a materia de Tecnoloxía desde a análise do seu desenvolvemento tecnolóxico e da súa influencia nos cambios económicos e de organización social que tiveron lugar ao longo da historia da humanidade. A actividade tecnolóxica, por outra parte, caracterízase polo traballo colectivo, que permite o desenvolvemento de habilidades relevantes de interacción social. O uso instrumental de ferramentas matemáticas, na súa xusta dimensión e de maneira fortemente contextualizada, contribúe a configurar adecuadamente a competencia matemática, na medida na que proporciona situacións de aplicabilidade a diversos campos, facilita a visibilidade desas aplicacións e das relacións entre os contidos matemáticos e pode, segundo como se formule, colaborar á mellora da confianza no uso desas ferramentas matemáticas. Algunhas delas están especialmente presentes nesta materia, como a medición e o cálculo de magnitudes básicas, o uso de escalas, a lectura e interpretación de gráficos, a resolución de problemas baseados na aplicación de expresións matemáticas, referidas a principios e fenómenos físicos, que resolven problemas prácticos ou necesidades sociais. A contribución á competencia en comunicación lingüística realízase a través da adquisición de vocabulario específico, que ten que utilizarse nos procesos de busca, análise, selección, resumo e comunicación de información. A lectura, interpretación e redacción de informes e documentos técnicos contribúe ao coñecemento e á capacidade de utilización de diferentes tipos de textos e das súas estruturas formais. O uso da lingua galega nun contexto tecnológico (léxico específico) estende o seu ámbito de aplicación facilitando a normalización da lingua no ámbito profesional. Contribúe así, a crear un espazo tecnológico lingüístico propio cuxa existencia, senón imprescindible é, cando menos, necesaria para o desenvolvemento tecnolóxico da comunidade autónoma. Á adquisición da competencia de aprender a aprender contribúese polo desenvolvemento de estrategias de resolución de problemas, reflexión sobre as relacións de causa-efecto, a contrastación nos procesos de experimentación e construción. O estudo metódico de obxectos, sistemas ou contornos axuda a desenvolver habilidades e estratexias cognitivas e promove actitudes e valores necesarios para a aprendizaxe.



A competencia cultural e artística adquírese desenvolvendo a iniciativa, a imaxinación e a creatividade na resolución das necesidades sociais e permite unha mellor apreciación das manifestacións culturais que sempre incorporan elementos técnicos.

OBXECTIVOS DA MATERIA O ensino das Tecnoloxías nesta etapa terá como finalidade o desenvolvemento das seguintes capacidades:

1. Analizar os obxectos e sistemas técnicos para identificar os seus elementos e as funcións que realizan, explicar o seu funcionamento, utilizalos e controlalos de diversas formas, e recoñecer as condicións fundamentais que interveñen no seu deseño e construción.

2. Abordar con autonomía e creatividade, individualmente e en grupo, problemas tecnolóxicos traballando de forma ordenada e metódica para estudar o problema, recompilar e seleccionar información procedente de distintas fontes, elaborar a documentación pertinente, concibir, deseñar, planificar e construír obxectos ou sistemas que resolvan o problema e avaliar a súa idoneidade desde distintos puntos de vista.

3. Actuar de xeito dialogante, flexible, responsable e voluntario no traballo en equipo, na procura de solucións, na toma de decisións e na execución das tarefas encomendadas con actitude de respecto, cooperación, tolerancia e solidariedade.

4. Empregar as destrezas e os coñecementos necesarios para a análise, intervención, deseño, elaboración e manipulación de forma segura e precisa de materiais, obxectos e sistemas.

5. Expresar e comunicar ideas e solucións técnicas, así como explorar a súa viabilidade e alcance utilizando os medios tecnolóxicos, os recursos gráficos, a simboloxía e o vocabulario axeitados.

6. Adoptar actitudes favorables á resolución de problemas técnicos, desenvolvendo interese e curiosidade cara á actividade tecnolóxica, analizando e valorando criticamente a investigación e o desenvolvemento tecnolóxico e a súa influencia na sociedade, no ambiente, na saúde e na calidade de vida das persoas.

7. Manexar con soltura aplicacións informáticas para buscar, almacenar, organizar, manipular, recuperar, presentar, compartir e publicar información, e empreñar de forma habitual as redes de comunicación na propia formación, na busca de emprego e para acceder a servizos electrónicos administrativos ou comerciais.

8. Interesarse polos avances tecnolóxicos valorando criticamente a súa contribución á mellora do benestar social e individual, e incorporándoos ao seu facer cotiá.

CONTIDOS DA MATERIA Bloque 1. Proceso de resolución de problemas tecnológicos

A tecnoloxía como resposta ás necesidades humanas: fundamento do quefacer tecnolóxico. O proceso inventivo e de deseño.

Fases do proxecto tecnolóxico. Elaboración de ideas e procura de solucións. Distribución de tarefas e responsabilidades, cooperación e traballo en equipo.

Realización de documentos técnicos. Deseño, planificación e construción de prototipos ou maquetas mediante o uso responsable de materiais, ferramentas e técnicas axeitadas.



Avaliación do proceso creativo, de deseño e de construción. Análise e valoración das condicións do contorno de traballo.

Utilización de aplicacións informáticas para a resolución de problemas tecnolóxicos.

Exemplificación do proceso tecnolóxico na industria do contorno. Esgotamento de recursos enerxéticos e de materias primas. Consumo

responsable e desenvolvemento sostible. Bloque 2. Hardware e sistemas operativos

Descrición da arquitectura, dos elementos dun ordenador e doutros dispositivos periféricos. Funcionamento, manexo e interconexión dos elementos dun ordenador.

Emprego do sistema operativo como interface persoa-máquina. Almacenamento, organización e recuperación da información en soportes físicos, locais e extraíbles.

Acceso a recursos compartidos en redes locais e posta a disposición destes. Instalación de programas e realización de tarefas básicas de mantemento do

sistema. Bloque 3. Materiais de uso técnico

Análise de materiais e técnicas básicas e industriais empregadas na construción e fabricación de obxectos.

Materiais naturais, transformados e sintéticos: madeira, metais, materiais plásticos, cerámicos e pétreos. Propiedades e técnicas básicas de utilización.

Tratamento de residuos e impacto ambiental do proceso produtivo. Uso de materiais comerciais e reciclados para a construción e fabricación de obxectos.

Emprego das ferramentas de forma axeitada e segura. Bloque 4. Técnicas de expresión e comunicación

Uso de instrumentos e técnicas de debuxo, así como de aplicacións de deseño gráfico por ordenador, para a realización de bosquexos e esbozos, empreñando escalas, cotas e sistemas de representación normalizados.

Utilización de aplicacións informáticas de ofimática para a creación, edición, mellora e presentación de documentos técnicos, e descrición da súa terminología e dos seus procedementos básicos.

Coñecemento da linguaxe icónica como base para o dominio da expresión por medio da imaxe e a asimilación das diversas técnicas cinematográficas: plano, universo fílmico, movementos de cámara, panorámicas, trucos e recursos do cinema.

Bloque 5. Estruturas

Descrición dos elementos dunha estrutura e dos esforzos aos que están sometidos. Análise da función que desempeñan os elementos na estrutura.

Deseño, planificación e construción de estruturas utilizando distintos tipos de apoio e triangulación.

Bloque 6. Máquinas e mecanismos

Mecanismos de transmisión e transformación do movemento. Análise da súa función en máquinas. Relación de transmisión.

Descrición e funcionamento básico dos motores térmicos e eléctricos.



Deseño e construción de maquetas que inclúan mecanismos de transmisión e transformación do movemento.

Uso de simuladores para recrear a función dos operadores mecánicos no deseño de prototipos.

Bloque 7. Electricidade e electrónica

Efectos da corrente eléctrica: luz, calor e electromagnetismo. Circuíto eléctrico: elementos, funcionamento e simboloxía. Magnitudes

eléctricas. Compoñentes e dispositivos básicos. Realización de medidas. Corrente continua e alterna.

Instalacións eléctricas nas vivendas. Potencia. Dispositivos de protección. Valoración crítica dos efectos do uso da enerxía eléctrica sobre o ambiente:

xeración e transporte de enerxía eléctrica. Emprego de enerxías renovables. Deseño de circuítos que cumpran unha función predeterminada, realización da

montaxe, nas condicións de seguridade apropiadas e utilización de simuladores para a comprobación previa do seu funcionamento.

Valoración da importancia actual da electrónica e respecto polas normas de seguridade.

Bloque 8. Tecnoloxías da comunicación. Internet

Sistemas de comunicación: telefonía, radio, televisión e redes de transmisión de datos.

Estrutura e funcionamento da internet. Dispositivos de comunicación. Servizos da internet.

Ferramentas e aplicacións básicas para a procura, descarga, intercambio e publicación de información.

Actitude crítica e responsable cara á propiedade intelectual e á distribución dos contidos e da información en xeral. Licenzas de uso e distribución do software.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN DA MATERIA

1. Resolver problemas tecnolóxicos identificando os condicionantes, empregando os coñecementos precisos, propoñendo solucións variadas e desenvolvendo a máis axeitada nun contexto de traballo colectivo, e empregando adecuadamente os recursos de expresión e comunicación. Con este criterio trátase de avaliar o coñecemento do alumnado sobre a actividade técnica. Esta capacidade concrétase na elaboración dun plan de traballo para executar un proxecto técnico: conxunto de documentos cunha orde lóxica de operacións, coa previsión de tempos e de recursos materiais, con debuxos, cálculos numéricos, orzamento, listaxes de pezas e explicacións. Avaliarase a cooperación e o traballo en equipo nun clima de tolerancia cara ás ideas e opinións doutras persoas. Débese valorar, así mesmo, o emprego dun vocabulario específico e de modos de expresión tecnicamente apropiados.

2. Realizar as operacións técnicas previstas nun plan de traballo utilizando

os recursos materiais e organizativos con criterios de economía, seguridade e respecto ao ambiente e valorando as condicións do contorno de traballo. Preténdese avaliar a capacidade de construción do alumnado, seguindo a orde marcada no plan de traballo. As pautas para acadar o grao de desenvolvemento fixado son: o coidado no uso de ferramentas, de máquinas e de instrumentos, o aproveitamento de materiais, o uso de elementos reciclados



e o traballo respectando as normas de seguridade e saúde. O grao de acabamento debe manterse dentro de marxes dimensionais e estéticas aceptables.

3. Identificar e conectar compoñentes físicos dun ordenador e outros

dispositivos periféricos e explicar o seu funcionamento. Manexar o contorno gráfico dos sistemas operativos como interface de comunicación coa máquina. Búscase valorar a adquisición das habilidades necesarias para administrar un sistema informático persoal. As alumnas e os alumnos han ser capaces de conectar dispositivos externos e interconectalos con outros sistemas, personalizar os contornos gráficos, xestionar os diferentes tipos de documentos almacenando e recuperando a información en diferentes soportes. Deberán, así mesmo, realizar as tarefas básicas de instalación de aplicacións, mantemento e actualización que manteñan o sistema nun nivel de seguridade e rendemento.

4. Describir propiedades básicas de materiais técnicos e as súas variedades

comerciais: madeira, metais, materiais plásticos, cerámicos e pétreos. Identificalos en aplicacións comúns e empregar técnicas básicas de conformación, unión e acabado. Con este criterio búscase avaliar o grao de coñecemento das propiedades mecánicas, eléctricas e térmicas dos materiais empregados nos proxectos. Relacionar estas propiedades coa aplicación de cada material na fabricación de obxectos comúns, así como coñecer e utilizar adecuadamente as técnicas de conformación, unión e acabamento empregadas no seu proceso construtivo, mantendo criterios de tolerancia dimensional e seguridade.

5. Representar mediante vistas e perspectivas obxectos e sistemas técnicos

sinxelos, aplicando criterios de normalización. Trátase de valorar a capacidade dos alumnos e das alumnas para representar obxectos e sistemas técnicos en proxección diédrica -alzado, planta e perfil, así como, a obtención da súa perspectiva-, como ferramenta no desenvolvemento de proxectos técnicos. Preténdese avaliar a adquisición de destrezas para a súa realización tanto a man alzada, como mediante instrumentos de debuxo e aplicacións de deseño gráfico por ordenador. Para iso deberán seguirse os criterios normalizados de acoutamento e escala.

6. Elaborar, almacenar e recuperar documentos en soporte electrónico que

incorporen información textual e gráfica. Preténdense avaliar as habilidades básicas para a realización de documentos que integren información textual, imaxes e gráficos utilizando, por exemplo, follas de cálculo e procesadores de texto. Para logralo aplicaranse os procedementos e funcionalidades propias de cada aplicación para obter documentos progresivamente máis complexos e de maior perfección en canto á estruturación e presentación, almacenándoos en soportes físicos locais e remotos.

7. Analizar e describir nas estruturas do contorno os elementos resistentes

e os esforzos aos que están sometidos. Trátase de comprobar se o alumnado é quen de comprender a función dos elementos que constitúen as estruturas -trabes, piares, zapatas, tensores, arcos- e identificar os esforzos aos que están sometidos -tracción, compresión e flexión- valorando o efecto destes esforzos sobre os elementos estruturais dos prototipos fabricados na aula obradoiro.



8. Identificar, manexar e aplicar operadores mecánicos encargados da transformación e transmisión de movementos para deseñar obxectos técnicos, explicando o funcionamento dos operadores no conxunto e, se é o caso, calcular as relacións de transmisión. Preténdese avaliar o coñecemento dos movementos empregados en máquinas: rectilíneo, circular e de vaivén. Coñecer os mecanismos de transformación e transmisión de movementos, así como a súa función dentro do conxunto da máquina. O alumnado debe ser capaz de aplicar estes coñecementos para construír maquetas con diferentes operadores mecánicos e de realizar cálculos para determinar a relación de transmisión en sistemas de poleas e engrenaxes.

9. Deseñar e simular circuítos coa simboloxía adecuada e montar circuítos

formados por operadores elementais, nos que se empreguen os efectos da enerxía eléctrica e a súa capacidade de conversión noutras manifestacións enerxéticas, utilizando correctamente instrumentos de medida de magnitudes eléctricas básicas. A finalidade deste criterio é a de comprobar se as alumnas e os alumnos son conscientes da importancia da enerxía eléctrica no ámbito doméstico e industrial, así como valorar o grao de coñecemento e habilidade para deseñar e construír circuítos eléctricos. O alumnado debe adquirir destrezas no manexo do polímetro. Isto implica determinar tensión, corrente, resistencia, potencia e enerxía eléctrica, empregando os conceptos e principios de medida e cálculo de magnitudes.

10. Acceder á internet para a utilización de servizos básicos: navegación para

a localización de información, correo electrónico, comunicación no grupo e publicación de información. Perséguese valorar o grao de coñecemento dos conceptos e da terminoloxía referidos á navegación pola internet e a utilización eficiente dos buscadores para afianzar técnicas que lles permitan a identificación de obxectivos de busca, a localización de información relevante, o seu almacenamento, a creación de coleccións de referencias de interese e a utilización de xestores de correo electrónico e ferramentas deseñadas para a comunicación de grupo.



4. PROGRAMACIÓN DAS UNIDADES Deseguido, desenvólvese a programación de cada unha das 9 unidades didácticas en que foron organizados e secuenciados os contidos deste curso. En cada unha delas sinálanse os obxectivos didácticos correspondentes, os contidos (conceptos, procedementos e actitudes), contidos transversais, criterios de avaliación e competencias básicas asociadas aos criterios de avaliación.

OBXECTIVOS

1. Comprender a función da tecnoloxía e a súa importancia no desenvolvemento

da civilización. 2. Coñecer o proceso tecnolóxico e as súas fases. 3. Resolver problemas sinxelos a partir da identificación de necesidades que

existen á nosa volta e respectando as fases do proxecto tecnolóxico. 4. Identificar necesidades, estudar ideas, desenvolver solucións e construír

obxectos que resolvan problemas sinxelos. 5. Entender e asimilar o xeito no que funciona a aula taller e a actividade da

área. 6. Recoñecer e respectar as normas de hixiene e seguridade na aula taller. 7. Analizar un obxecto tecnolóxico dun xeito ordenado, atendendo os factores

formais, técnicos, funcionais e socioeconómicos. 8. Desmontar obxectos, analizar as súas partes e a súa función.

CONTIDOS

Conceptos

A tecnoloxía como fusión da ciencia e a técnica. Ingredientes da tecnoloxía. Fases do proceso tecnolóxico. A aula taller e o traballo en grupo. Normas de hixiene e seguridade na aula taller. A memoria dun proxecto. Análise de obxectos: formal, técnica, funcional e socioeconómica.

UNIDADE 1

TECNOLOXÍA. O PROCESO TECNOLÓXICO

BLOQUE I

RESOLUCIÓN DE PROBLEMAS TECNOLÓXICOS



Procedementos Identificación das necesidades cotiás e dos problemas comúns á nosa

volta. Resolución de problemas tecnolóxicos sinxelos seguindo o método de

proxectos. Descomposición dun obxecto sinxelo para analizar os seus compoñentes

físicos. Análise dun obxecto tecnolóxico cotián seguindo as pautas de análise de

obxectos estudados. Desenvolvemento de proxectos en grupo.

Actitudes

Interese pola tecnoloxía e o desenvolvemento tecnolóxico. Curiosidade polo funcionamento dos obxectos tecnolóxicos. Satisfacción persoal coa resolución de problemas. Aceptación das normas de actuación na aula taller. Participación na proposta de soluciones ante as necesidades do grupo.

CONTIDOS TRANSVERSAIS

Educación para a igualdade de oportunidades entrambos os sexos

A área de Tecnoloxía constitúe un referente para a igualdade, dado que trata de tarefas tradicionalmente asociadas ao sexo masculino. Polo tanto, cómpre tentar que todos os alumnos, con independencia do sexo, participen activamente en todas as prácticas (sobre todo no taller). Unha vez asumidas como propias esas tarefas, o seguinte obxectivo consiste en que sexan os propios alumnos os que distribúan as tarefas, sen atender o sexo, en grupos heteroxéneos.

Educación do consumidor e Educación ambiental

O estudo da orixe dos obxectos e das necesidades que satisfán e, tamén, das repercusións medioambientais, contribúe a fomentar o consumo responsable, o respecto pola natureza e o benestar xeral.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN

1. Identificar e resolver problemas comúns á nosa volta, seguindo de xeito

ordenado as fases do proceso tecnolóxico. 2. Preparar a documentación asociada ao seguimento do proxecto en todas as

súas fases. 3. Traballar en equipo, valorando e respectando as ideas e as decisións alleas e

asumindo con responsabilidade as tarefas individuais. 4. Recoñecer e respectar as normas de hixiene e seguridade na aula taller. 5. Analizar obxectos tecnolóxicos dende os aspectos formais, técnicos,

socioeconómicos e funcionais.



COMPETENCIAS BÁSICAS / CRITERIOS DE AVALIACIÓN Na seguinte táboa sinálanse, nas competencias básicas que se traballan nesta unidade, as subcompetencias desenvolvidas en cada unha delas e os criterios de avaliación que, en conxunto, se relacionan con todas elas e que no Libro do profesor se adscriben ás distintas actividades que os alumnos realizan nos diferentes materiais curriculares.







Favorecer a creación dun contorno saudable mediante a análise crítica da repercusión ambiental da actividade tecnolóxica e o fomento do consumo responsable.

Todos os da unidade.

Matemática

Empregar as ferramentas matemáticas axeitadas para cuantificar e analizar fenómenos, moi especialmente a medición, o uso de escalas, a interpretación de gráficos, os cálculos básicos de magnitudes físicas...

Preparar a documentación asociada ao seguimento do proxecto en todas as súas fases.


Manexar a información nos distintos formatos: verbal, numérico, simbólico ou gráfico.

Utilizar as tecnoloxías da información con seguridade e confianza para obter e reportar datos e para simular situacións e procesos tecnolóxicos.

Localizar, procesar, elaborar, almacenar e presentar información co uso da tecnoloxía.


Analizar obxectos tecnolóxicos dende os aspectos formais, técnicos, socioeconómicos e funcionais.








Social e cidadá

Preparar futuros/as cidadáns/ás para a participación activa na toma fundamentada de decisións.

Desenvolver habilidades para as relacións humanas que favorezan a discusión de ideas, a xestión de conflitos e a toma de decisións baixo unha actitude de respecto e tolerancia.

Traballar en equipo, valorando e respectando as ideas e as decisións alleas e asumindo con responsabilidade as tarefas individuais.

Recoñecer e respectar as normas de hixiene e seguridade na aula taller.

Aprender a aprender

Desenvolver estratexias de resolución de problemas tecnolóxicos mediante a obtención, a análise e a selección de información útil para abordar un proxecto.



Fomentar o achegamento autónomo e creativo aos problemas tecnolóxicos, valorando as distintas alternativas e prevendo as consecuencias.

Desenvolver calidades persoais como a iniciativa, o espírito de superación, a perseveranza ante as dificultades, a autonomía e a autocrítica.

Identificar e resolver problemas comúns á nosa volta, seguindo de xeito ordenado as fases do proceso tecnolóxico.

Traballar en equipo, valorando e respectando as ideas e as decisións alleas e asumindo con responsabilidade as tarefas individuais.



OBXECTIVOS

1. Empregar o ordenador como ferramenta de apoio para a busca, o tratamento,

a organización, a presentación e o posterior almacenamento de información. 2. Coñecer os elementos básicos dun ordenador persoal, o seu uso e conexión,

e a súa función nun conxunto. 3. Dominar as operacións básicas dun sistema operativo: personalización do

sistema, mantemento, organización e almacenamento da información… 4. Asumir dun xeito activo o avance e a aparición de novas tecnoloxías e

incorporalas ao quefacer cotián.

CONTIDOS

Conceptos

Introdución á informática. O ordenador: elementos internos, compoñentes e funcionamento básico.

Software e sistema operativo. Aplicacións ofimáticas: procesadores de texto, follas de cálculo e bases de

datos. Interconexión de ordenadores.

Procedementos

Manexo do sistema binario de numeración e das unidades de medida. Identificación e clasificación dos compoñentes do ordenador e da función

que desempeñan dentro do conxunto. Emprego das funcións básicas do sistema operativo. Manexo de programas sinxelos: procesador de texto. Uso do ordenador para a obtención e presentación da información. Intercambio de información e recursos a través de soportes extraíbles,

redes locais e mediante Internet. Actitudes

Interese polas novas tecnoloxías e pola súa aplicación en proxectos tecnolóxicos.

Valoración da crecente importancia social dos ordenadores e Internet. Actitude positiva ante a utilización do ordenador nas tarefas escolares. Respecto polas normas de uso e seguridade no manexo do ordenador.

BLOQUE II

INFORMÁTICA E INTERNET

UNIDADE 2

O ORDENADOR




Educación ambiental e do consumidor

Hoxe en día, o emprego das novas tecnoloxías e dos ordenadores está moi estendido, en especial entre os rapaces. Os contidos desta unidade deben achegar ao alumnado criterios para relacionar a calidade e as prestacións destas máquinas co seu prezo. Do mesmo xeito, convén inculcar que o seu uso incorrecto pode producir un gasto excesivo de enerxía eléctrica e, polo tanto, aumentar a contaminación ambiental. Cómpre que o alumnado avalíe a importancia do tipo de materiais empregados na construción de ordenadores, a súa repercusión na saúde e a mellor maneira de os substituír, de os reempregar ou de desfacerse deles.

Educación para a saúde

O emprego das novas tecnoloxías ten xerado novas enfermidades e agudizou outras xa existentes. As persoas que, por motivos profesionais, laborais, etc., pasan moitas horas sentadas fronte a un ordenador, deben tomar precaucións e adoptar medidas preventivas para reducir riscos. Tamén o alumnado, ao traballar co ordenador, debe ser consciente das consecuencias negativas para a saúde derivadas dunha mala postura, de permanecer ante a pantalla acendida durante moito tempo, etcétera.


1. Recoñecer os compoñentes do ordenador (internos e externos), o seu

funcionamento e a relación co conxunto do sistema, así como saber conectalos axeitadamente.

2. Coñecer as funcións do sistema operativo e saber realizar operacións básicas, entre elas as tarefas de mantemento e actualización.

3. Manexar o contorno gráfico como interface de comunicación co ordenador. 4. Xestionar diferentes documentos, almacenar e recuperar a información en

diferentes soportes. 5. Distinguir os elementos dunha rede de ordenadores, compartir e acceder aos

recursos compartidos. 6. Crear documentos con diversos formatos que incorporen texto e imaxes,

empregando para iso distintas aplicacións.











Matemática


Recoñecer os compoñentes do ordenador (internos e externos), o seu funcionamento e a relación co conxunto do sistema, así como saber conectalos axeitadamente.











Distinguir os elementos dunha rede de ordenadores, compartir e acceder aos recursos compartidos.

Social e cidadá


Xestionar diferentes documentos, almacenar e recuperar a información en diferentes soportes.

Crear documentos con diversos formatos que incorporen texto e imaxes, empregando para iso distintas aplicacións.

Aprender a aprender



Coñecer as funcións do sistema operativo e saber realizar operacións básicas, entre elas as tarefas de mantemento e actualización.





Coñecer as funcións do sistema operativo e saber realizar operacións básicas, entre elas as tarefas de mantemento e actualización.

Distinguir os elementos dunha rede de ordenadores, compartir e acceder aos recursos compartidos.



OBXECTIVOS

1. Recoñecer os compoñentes dunha rede informática e a súa función no

proceso de comunicación entre ordenadores. 2. Comprender o funcionamento de Internet e as características dos servizos

que presta. 3. Manexar con desenvoltura as ventás dun navegador, recoñecer as partes e

empregar os menús principais. 4. Identificar os elementos dun enderezo de Internet. 5. Realizar buscas rápidas e sinxelas con buscadores de Internet e coñecer as

posibilidades que ofrecen os portais. 6. Valorar as vantaxes e os inconvenientes da comunicación entre ordenadores. 7. Empregar eficazmente o correo electrónico, coñecer a súa tipoloxía e as

funcionalidades.

CONTIDOS

Conceptos

Elementos e características dunha comunicación e a súa identificación de nunha comunicación entre ordenadores.

Internet, a rede de redes. Dominios de primeiro nivel máis empregados. Servizos que ofrece Internet. Navegadores. Localización dun documento mediante un navegador. Buscadores e portais. Tipos de busca. Características dos dous tipos de correo electrónico. Vantaxes e

inconvenientes. Pasos que cómpre seguir para dar de alta unha conta de correo e emprego

dos dous tipos de correo electrónico. Procedementos

Consulta de páxinas web. Recoñecemento do dominio de primeiro nivel, do servidor, do servizo e do

protocolo dun enderezo de Internet. Activación e observación de ligazóns dentro dunha mesma páxina web e

entre páxinas distintas. Acceso a buscadores e realización de buscas de distinto tipo. Acceso a portais horizontais e verticais. Obtención de información e

servizos. Configuración e uso de contas de correo electrónico. Análise de cada tipo de correo electrónico. Conexión a Internet.

Actitudes

Valoración da transcendencia de Internet como ferramenta de comunicación global e instantánea.

Interese polo funcionamento de Internet; actitude positiva ante o uso da rede.

UNIDADE 3

INTERNET



Gusto polo coidado dos equipos informáticos. Actitude respectuosa e responsable na comunicación con outras persoas a

través das redes informáticas. Recoñecemento da importancia de Internet na obtención de información útil

na vida cotiá e profesional.


Educación do consumidor

O obxectivo desta unidade consiste en inculcar no alumnado a idea de Internet como un medio de comunicación rápido e barato, a través do cal se pode obter unha gran cantidade de información, e fomentar o seu emprego.

Educación moral e cívica

Por mor do acceso sen restrición a contidos non aptos para todas as idades, orientarase o alumnado sobre un uso correcto de Internet.

Educación para a igualdade de oportunidades de ambos os sexos

Pódese realizar unha enquisa sobre os temas de interese da clase, a fin de realizar buscas de información do gusto do alumnado. No caso de ter que compartir o emprego do ordenador, cómpre tentar que o manexen todos por igual.


1. Coñecer as características da comunicación entre persoas e asocialas á

comunicación entre ordenadores. 2. Identificar os elementos dunha rede de ordenadores. 3. Coñecer o funcionamento de Internet, o concepto de dominio e os servizos que

ofrece. 4. Distinguir os elementos dun navegador. Localizar documentos mediante

direccións URL. 5. Coñecer os buscadores más importantes e os distintos sistemas de busca, así

como os distintos tipos de portais e a súa utilidade. 6. Distinguir as vantaxes e os inconvenientes das dúas clases de correo

electrónico. 7. Describir os pasos que cómpre seguir para dar de alta unha conta de correo

electrónico e coñecer o seu funcionamento.














Coñecer os buscadores más importantes e os distintos sistemas de busca, así como os distintos tipos de portais e a súa utilidade.




Coñecer as características da comunicación entre persoas e asocialas á comunicación entre ordenadores.

Social e cidadá


Coñecer os buscadores más importantes e os distintos sistemas de busca, así como os distintos tipos de portais e a súa utilidade.



OBXECTIVOS

1. Clasificar as materias primas atendendo á orixe. 2. Coñecer a procedencia e as aplicacións dos distintos materiais (madeira,

metais, materiais plásticos, téxtiles, cerámicos e pétreos) empregados na industria para a elaboración de produtos.

3. Coñecer as propiedades básicas dos materiais (físicas, químicas e ecolóxicas) e os factores que inflúen na súa escolla para un determinado produto tecnolóxico.

4. Valorar a importancia dos materiais no desenvolvemento tecnolóxico e, á súa vez, o impacto medioambiental producido pola explotación dos recursos naturais.

5. Coñecer os beneficios da reciclaxe de materiais e adquirir hábitos de consumo que permitan aforrar materias primas.

CONTIDOS

Conceptos

Materias primas, materiais e produtos tecnolóxicos. Clasificación das materias primas segundo a orixe. Obtención e aplicacións dos materiais de uso técnico. Propiedades (físicas, químicas e ecolóxicas) dos materiais.

Procedementos

Identificación das propiedades físicas, químicas e ecolóxicas dos materiais de uso cotián.

Relación das propiedades dos materiais co seu emprego en diferentes produtos tecnolóxicos.

Actitudes

Valoración das materias primas e dos materiais no desenvolvemento tecnolóxico.

Conciencia do impacto ambiental producido pola actividade tecnolóxica.

UNIDADE 4

MATERIAIS

BLOQUE III

MATERIAIS DE USO TÉCNICO





Un dos propósitos desta unidade consiste en que os alumnos adquiran un coñecemento básico sobre a obtención, as propiedades características e as aplicacións de diferentes materiais de uso técnico: madeiras e materiais metálicos, plásticos, pétreos, cerámicos e téxtiles. Preténdese, ademais, que desenvolvan destrezas técnicas que, xunto cos coñecementos adquiridos en outras áreas, lles permitan analizar as materias primas, os materiais e as propiedades características, así como a súa implicación no deseño e na elaboración de obxectos e mais de sistemas tecnolóxicos. Ao mesmo tempo, esta unidade serviralles para avaliar as repercusións sociais e madioambientais destes materiais de uso cotián.


1. Diferenciar os conceptos de materia prima, material e produto tecnolóxico. 2. Clasificar as materias primas atendendo á orixe. 3. Coñecer a procedencia e as aplicacións dos distintos materiais empregados na

industria para a elaboración de produtos. 4. Identificar as propiedades (físicas, químicas e ecolóxicas) dos materiais de uso

cotián. 5. Relacionar as propiedades dos materiais coa fabricación de produtos

tecnolóxicos. 6. Valorar o impacto medioambiental derivado da actividade tecnolóxica e adquirir

hábitos de consumo que favorezan o medio. COMPETENCIAS BÁSICAS / CRITERIOS DE AVALIACIÓN Na seguinte táboa sinálanse, nas competencias básicas que se traballan nesta unidade, as subcompetencias desenvolvidas en cada unha delas e os criterios de avaliación que, en conxunto, se relacionan con todas elas e que no Libro do profesor se adscriben ás distintas actividades que os alumnos realizan nos diferentes materiais curriculares.






Coñecer e utilizar o proceso de




resolución técnica de problemas e a súa aplicación para identificar e dar resposta a distintas necesidades.

Favorecer a creación dun contorno

saudable mediante a análise crítica da repercusión ambiental da actividade tecnolóxica e o fomento do consumo responsable.

Matemática


Diferenciar os conceptos de materia prima, material e produto tecnolóxico.




Coñecer a procedencia e as aplicacións dos distintos materiais empregados na industria para a elaboración de produtos.



Relacionar as propiedades dos materiais coa fabricación de produtos tecnolóxicos.

Aprender a aprender


Relacionar as propiedades dos materiais coa fabricación de produtos tecnolóxicos.



OBXECTIVOS

1. Coñecer a obtención, a clasificación e as propiedades características da

madeira, un dos materiais técnicos máis empregados. 2. Coñecer os materiais derivados da madeira, as súas propiedades e a súa

presentación comercial, co fin de identificar a súa idoneidade en cada aplicación.

3. Identificar os diferentes tipos de madeiras nas aplicacións técnicas máis usuais.

4. Analizar as propiedades dos diversos tipos de madeiras á hora de os seleccionar para elaborar diferentes produtos.

5. Coñecer e empregar axeitadamente as técnicas básicas de mecanizado, acabamento e unión da madeira, respectando os criterios de seguridade establecidos para a elaboración de obxectos sinxelos e segundo o método dos proxectos.

6. Valorar a importancia dos materiais no desenvolvemento tecnolóxico e, tamén, o impacto medioambiental producido pola explotación, a transformación e o refugo da madeira.

7. Coñecer os beneficios da reciclaxe da madeira e adquirir hábitos de consumo que permitan aforrar materias primas.

CONTIDOS

Conceptos

A madeira: constitución e propiedades xerais. Proceso de obtención da madeira. Consumo respectuoso co medio. Clasificación da madeira: madeiras duras e brandas. Propiedades

características e aplicacións. Derivados da madeira: madeiras prefabricadas e materiais celulósicos.

Procesos de obtención, propiedades características e aplicacións. Ferramentas, máquinas e útiles necesarios. Descrición. Técnicas básicas

para o traballo coa madeira e os seus derivados. Normas de seguridade e hixiene no traballo coa madeira.

Procedementos

Identificación dos tipos habituais de madeiras e dos derivados segundo as súas propiedades físicas e as aplicacións.

Relación das propiedades dos materiais coa súa utilización en diferentes produtos tecnolóxicos.

Aplicación do material más conveniente para cada traballo, atendendo ás súas propiedades e á súa presentación comercial.

Emprego de técnicas manuais elementais para medir, marcar e trazar, cortar, perforar, rebaixar, afinar e unir a madeira e os derivados na elaboración de obxectos tecnolóxicos sinxelos, aplicando as normas de uso, seguridade e hixiene.

UNIDADE 5

A MADEIRA E OS SEUS DERIVADOS



Actitudes Curiosidade e interese cara aos distintos tipos de materiais e o seu

aproveitamento. Valoración da importancia da madeira no desenvolvemento tecnolóxico. Respecto polas normas de seguridade no uso de ferramentas e materiais

na aula taller de tecnoloxía. Actitude positiva e creativa ante os problemas prácticos. Conciencia do impacto medioambiental producido pola explotación, a

transformación e o refugo da madeira.



Un dos propósitos desta unidade é coñecer a obtención da madeiras, as súas propiedades, as técnicas de conformación e de manipulación e as súas aplicacións como material de uso técnico. Preténdese que o alumno empregue os seus coñecementos e destrezas técnicas para analizar, deseñar e elaborar obxectos e sistemas tecnolóxicos, e que valore as repercusións sociais e medioambientais derivadas do emprego deste material de uso cotián.


1. Coñecer as propiedades básicas da madeira como material técnico e, tamén, o

seu proceso de obtención. 2. Identificar os distintos tipos de madeiras naturais, as propiedades físicas e as

aplicacións técnicas más usuais. 3. Distinguir os distintos tipos de madeiras prefabricadas e coñecer o proceso de

obtención dos materiais celulósicos. 4. Coñecer e empregar axeitadamente as técnicas básicas de conformación,

acabamento e unión da madeira, respectando os criterios de seguridade axeitados.

5. Valorar o impacto medioambiental producido pola explotación, a transformación e a eliminación de residuos da madeira, e coñecer os beneficios da súa reciclaxe.
















Identificar os distintos tipos de madeiras naturais, as propiedades físicas e as aplicacións técnicas más usuais.




Identificar os distintos tipos de madeiras naturais, as propiedades físicas e as aplicacións técnicas más usuais.



Social e cidadá


Coñecer e empregar axeitadamente as técnicas básicas de conformación, acabamento e unión da madeira, respectando os criterios de seguridade axeitados.

Aprender a aprender


Distinguir os distintos tipos de madeiras prefabricadas e coñecer o proceso de obtención dos materiais celulósicos.

Coñecer e empregar axeitadamente as técnicas básicas de conformación, acabamento e unión da madeira, respectando os criterios de seguridade axeitados.




Valorar o impacto medioambiental producido pola explotación, a transformación e a eliminación de residuos da madeira, e coñecer os beneficios da súa reciclaxe.



OBXECTIVOS

1. Coñecer a clasificación dos metais e, tamén, os métodos de obtención, as

propiedades e as aplicacións máis importantes. 2. Analizar as propiedades que deben reunir os materiais metálicos e

seleccionar os máis axeitados para construír un produto. 3. Coñecer as técnicas básicas de conformación dos materiais metálicos. 4. Indicar as técnicas de manipulación levadas a cabo coas ferramentas, os

utensilios e a maquinaria precisos para traballar con materiais metálicos. 5. Analizar os distintos tipos de unión posibles entre os materiais metálicos. 6. Coñecer e aplicar as normas de uso, seguridade e hixiene no manexo e no

mantemento das ferramentas, dos utensilios e dos materiais metálicos na aula taller de tecnoloxía.

7. Valorar o impacto medioambiental producido pola explotación, a transformación e o refugo de materiais metálicos.

8. Determinar os beneficios da reciclaxe de materiais metálicos e adquirir hábitos de consumo que promovan aforrar materias primas.

CONTIDOS

Conceptos

Os metais. Propiedades xerais. Obtención e clasificación dos metais. Metais ferrosos: ferro, aceiro e fundición. Obtención, propiedades

características e aplicacións máis usuais. Metais non ferrosos e aliaxes correspondentes. Obtención, propiedades

características e aplicacións máis usuais. Técnicas de conformación dos materiais metálicos. Técnicas de manipulación dos materiais metálicos. Unións nos metais: fixas e desmontables.

Procedementos

Identificación dos metais nas aplicacións técnicas más usuais. Análise e avaliación das propiedades que deben reunir os materiais, e

selección dos máis axeitados para construír un produto. Análise das técnicas básicas e industriais empregadas na construción e na

fabricación de obxectos. Emprego de técnicas de mecanizado, unión e acabamento dos metais na

elaboración de obxectos tecnolóxicos sinxelos aplicando as normas de uso, seguridade e hixiene.

Actitudes

Sensibilidade ante o impacto medioambiental producido pola explotación, a transformación e o refugo de materiais metálicos, así como pola utilización abusiva e inadecuada dos recursos naturais.

Predisposición a adoptar hábitos de consumo que faciliten o aforro de materias primas.

UNIDADE 6

MATERIAIS METÁLICOS



Interese por coñecer os beneficios da reciclaxe e disposición a seleccionar e aproveitar os materiais desbotados.

Disposición e iniciativa persoal para participar en tarefas de equipo. Respecto polas normas de seguridade no uso de ferramentas, máquinas e

materiais. Actitude positiva e creativa ante os problemas prácticos do traballo con

metais.



Un dos obxectivos desta unidade é introducir os alumnos no coñecemento dos metais como materiais de uso técnico en todas as vertentes: obtención, propiedades características, técnicas de conformación-manipulación e aplicacións. O outro obxectivo é que adquiran destrezas técnicas e que as exerciten xunto coas que obtiveron noutras áreas, para, deste xeito, poderen analizar, intervir, deseñar e elaborar obxectos e sistemas tecnolóxicos. Para rematar, e en virtude dos coñecementos adquiridos, pediráselles que avalíen as repercusións sociais e medioambientais dos materiais de uso cotián estudados.


1. Coñecer e describir as propiedades básicas dos metais como materiais

técnicos moi empregados. 2. Distinguir os metais ferrosos, a súa composición e as propiedades, así como o

proceso de obtención do aceiro. 3. Identificar os distintos metais non ferrosos, as súas propiedades e a

composición das aliaxes máis importantes. 4. Identificar as aplicacións técnicas máis usuais dos metais. 5. Coñecer e diferenciar as técnicas de conformación dos materiais metálicos. 6. Coñecer e poñer en práctica de forma correcta as técnicas básicas de

manipulación, unión e acabamento dos materiais metálicos, cumprindo as medidas de seguridade axeitadas.
















Coñecer e describir as propiedades básicas dos metais como materiais técnicos moi empregados.

Distinguir os metais ferrosos, a súa composición e as propiedades, así como o proceso de obtención do aceiro.

Identificar os distintos metais non ferrosos, as súas propiedades e a composición das aliaxes máis importantes.



Coñecer e poñer en práctica de forma correcta as técnicas básicas de manipulación, unión e acabamento dos materiais metálicos, cumprindo as medidas de seguridade axeitadas.



Social e cidadá



Aprender a aprender


Coñecer e diferenciar as técnicas de conformación dos materiais metálicos.




Identificar as aplicacións técnicas máis usuais dos metais.



OBXECTIVOS

1. Expresar ideas técnicas a través do debuxo empregando códigos que aclaren

e estruturen a información que se quere transmitir. 2. Manexar con desenvoltura trazados básicos de debuxo técnico e, tamén, as

ferramentas e os utensilios necesarios para a súa realización. 3. Coñecer distintas formas de representación de obxectos alternando o

emprego de vistas ou perspectivas segundo as necesidades de expresión. 4. Valorar a importancia do debuxo técnico como medio de expresión e

comunicación na área de Tecnoloxía.

CONTIDOS

Conceptos

Debuxo técnico. Concepto e utilidade como medio de expresión de ideas técnicas.

Materiais e instrumentos básicos de debuxo: soportes (tipos e características), lapis (dureza e aplicacións), cartabón, escuadra, compás, regra e transportador de ángulos.

Trazados básicos de debuxo técnico: paralelismo e perpendicularidade, ángulos principais.

Bosquexo e esbozo como elementos de expresión e ordenación de ideas. Escalas de ampliación e redución. Introdución á representación de vistas principais (alzado, planta e perfil)

dun obxecto. Procedementos

Utilización axeitada dos materiais e dos instrumentos básicos de debuxo. Representación de trazados e formas xeométricas básicas. Medida de lonxitudes e ángulos. Expresión de ideas técnicas a través de bosquexos e esbozos claros e

sinxelos. Expresión mediante vistas de obxectos sinxelos co fin de comunicar un

traballo técnico. Estruturación da información que se quere transmitir elaborando códigos de

expresión. Análise formal de obxectos utilizando o debuxo como ferramenta de

exploración.

UNIDADE 7

EXPRESIÓN E COMUNICACIÓN GRÁFICA

BLOQUE IV

EXPRESIÓN GRÁFICA



Actitudes Gusto pola pulcritude e a orde na presentación de debuxos. Interese polos diferentes xeitos de expresión gráfica e os seus soportes. Actitude positiva e creativa ante os problemas prácticos. Valoración da importancia de manter un contorno de traballo ordenado e

agradable.


Educación para a saúde A través do debuxo ou da expresión gráfica como comunicación, o alumno pode comprender qué substancias son tóxicas, irritantes e perigosas para a saúde. Moitas veces unha imaxe vale máis ca mil palabras.

Educación viaria

Mediante a expresión gráfica como comunicación, o alumnado pode aprender as normas de circulación e evitar así as consecuencias que derivan do seu incumprimento.


1. Coñecer e empregar correctamente as ferramentas e os materiais propios do

debuxo técnico. 2. Realizar trazados xeométricos básicos con precisión e pulcritude. 3. Debuxar a man alzada bosquexos e esbozos de obxectos sinxelos. 4. Distinguir as diferentes vistas ortogonais dun obxecto, identificando con

corrección as caras visibles dende cada punto. 5. Representar axeitadamente as proxeccións diédricas principais dun obxecto. 6. Empregar escalas de ampliación e redución, comprendendo o seu concepto.






Desenvolver destrezas e habilidades para manipular obxectos con




precisión e seguridade. Coñecer e utilizar o proceso de

resolución técnica de problemas e a súa aplicación para identificar e dar resposta a distintas necesidades.



Matemática


Coñecer e empregar correctamente as ferramentas e os materiais propios do debuxo técnico.

Realizar trazados xeométricos básicos con precisión e pulcritude.

Empregar escalas de ampliación e redución, comprendendo o seu concepto.




Debuxar a man alzada bosquexos e esbozos de obxectos sinxelos.

Distinguir as diferentes vistas ortogonais dun obxecto, identificando con corrección as caras visibles dende cada punto.




Empregar escalas de ampliación e redución, comprendendo o seu concepto.



OBXECTIVOS

1. Analizar estruturas resistentes sinxelas, identificando os elementos que as

compoñen e as cargas e os esforzos aos que están sometidos estes últimos. 2. Utilizar elementos estruturais sinxelos de maneira axeitada para a confección

de pequenas estruturas que resolvan problemas concretos. 3. Valorar a importancia da forma e do material na composición das estruturas,

así como a súa relación coa evolución dos modelos estruturais a través da historia.

CONTIDOS

Conceptos

Forzas e estruturas. Estruturas naturais e artificiais. Definición de carga: cargas fixas e variables. Concepto de tensión interna e

de esforzo. Tipos principais de esforzos: tracción, compresión, flexión, torsión e

cortante. Condicións das estruturas: rixidez, resistencia e estabilidade. Triangulación. Tipos de estruturas: masivas, alinteladas, abovedadas, entramadas,

trianguladas, colgantes, pneumáticas, laminares e xeodésicas. Principais elementos das estruturas artificiais: forxado, viga, piar, columna,

cimentación, bóveda, arco, lintel, tirante, arriostamento, arcobotante, contraforte, etcétera.

Procedementos

Distinguir o tipo de estrutura que presentan os obxectos e as construcións sinxelas.

Analizar estruturas sinxelas identificando os elementos que as compoñen. Identificar os esforzos aos que están sometidas as pezas dunha estrutura

simple. Deseñar e construír estruturas sinxelas que resolvan un problema concreto,

seleccionando modelos estruturais axeitados e empregando o material preciso para a fabricación de cada elemento.

UNIDADE 8

ESTRUTURAS E MECANISMOS

BLOQUE V

ESTRUTURAS E MECANISMOS



Actitudes Agrado na realización de tarefas compartidas. Curiosidade cara aos tipos estruturais dos obxectos á súa volta. Valoración da importancia das estruturas de edificios e construcións

singulares. Disposición a actuar segundo unha orde lóxica nas operacións, con

especial atención á previsión dos elementos estruturais dos seus proxectos.


Educación medioambiental Un dos propósitos desta unidade é que os alumnos identifiquen as diferentes estruturas que poden atopar no seu contorno e que as saiban distinguir pola calidade e a función, para poderen así relacionar a calidade co prezo.


1. Recoñecer a importancia das estruturas na construción de obxectos técnicos

como elementos resistentes fronte ás cargas. 2. Coñecer os tipos estruturais empregados ao longo da historia, describindo as

súas características, as vantaxes e os inconvenientes. 3. Identificar os distintos elementos estruturais presentes nas edificacións e as

estruturas comúns, recoñecendo a súa función. 4. Comprender a diferenza entre os distintos esforzos existentes, dar exemplos e

describir os seus efectos. 5. Recoñecer os esforzos que afectan os elementos dunha estrutura concreta

baixo a acción dunhas cargas determinadas. 6. Distinguir as condicións que debe cumprir unha estrutura para que funcione

(estabilidade, resistencia e rixidez) e dominar os recursos existentes para as acadar.

7. Deseñar e construír estruturas sinxelas que resolvan problemas concretos, empregando os recursos e os conceptos aprendidos na unidade.















Identificar os distintos elementos estruturais presentes nas edificacións e as estruturas comúns, recoñecendo a súa función.




Comprender a diferenza entre os distintos esforzos existentes, dar exemplos e describir os seus efectos.

Social e cidadá


Utilizar a evolución histórica do desenvolvemento tecnolóxico para entender os cambios económicos que propiciaron a evolución social.

Coñecer os tipos estruturais empregados ao longo da historia, describindo as súas características, as vantaxes e os inconvenientes.

Deseñar e construír estruturas sinxelas que resolvan problemas concretos, empregando os recursos e os conceptos aprendidos na unidade.



Aprender a aprender








OBXECTIVOS

1. Identificar os elementos principais dun circuíto sinxelo, distinguindo a función

de cada un deles. 2. Comprender o funcionamento práctico da corrente eléctrica e coñecer as súas

propiedades e efectos. 3. Expresar e comunicar ideas e solucións técnicas relacionadas coa

electricidade empregando a simboloxía e o vocabulario axeitados. 4. Coñecer os efectos aproveitables da electricidade e as formas de os

empregar. 5. Montar circuítos simples en serie e en paralelo, realizando as unións con

lóxica e pulcritude, e construír elementos sinxelos para incluílos neles. 6. Analizar, deseñar, elaborar e manipular de forma segura materiais, obxectos e

circuítos eléctricos sinxelos. 7. Coñecer, valorar e respectar as normas de seguridade para o uso da

electricidade.

CONTIDOS

Conceptos

Corrente eléctrica. Circuítos eléctricos. Esquemas de circuítos eléctricos. Elementos dun circuíto eléctrico: xeradores, receptores e elementos de

control e protección. Instrumentos de medida. Efectos da corrente eléctrica: calor, luz e movemento. Efectos

electromagnéticos. Magnitudes eléctricas. Lei de Ohm. Aplicacións da lei de Ohm. Obtención e transporte da electricidade. Normas de seguridade ao traballar coa corrente eléctrica. Circuítos en serie e en paralelo.

Procedementos

Identificación dos distintos compoñentes dun circuíto eléctrico e función de cada un deles dentro do conxunto.

Resolución de problemas de proporcionalidade entre as magnitudes eléctricas fundamentais.

Análise e experimentación dos efectos da electricidade. Montaxe de pequenos circuítos en serie e en paralelo.

UNIDADE 9

ELECTRICIDADE

BLOQUE VI

ELECTRICIDADE



Construción de compoñentes sinxelos de circuítos (xeradores, interruptores, chaves de cruce, resistencias).

Experimentación e deseño de circuítos mediante un simulador. Busca de información, presentación e valoración crítica de diversas formas

de obtención, transporte e uso da electricidade. Actitudes

Respecto polas normas de seguridade no emprego de materiais, ferramentas e instalacións.

Curiosidade por coñecer o funcionamento dos dispositivos e as máquinas eléctricos.

Interese pola orde, pola seguridade e pola axeitada presentación das montaxes eléctricas.

Coidado e uso adecuado dos aparatos de medida. Valoración crítica da importancia e das consecuencias do emprego da

electricidade. Disposición e iniciativa persoal para participar solidariamente en tarefas

compartidas.


Educación para a saúde A electricidade é unha das causas de accidentes máis importantes nos fogares. Neste tema infórmase ao estudante dos riscos que comporta o emprego desaxeitado ou inconsciente dos elementos eléctricos cotiáns, co fin de reducir a probabilidade de que se produzan este tipo de incidencias.

Educación ambiental

O coñecemento do impacto ambiental ocasionado pola construción das centrais eléctricas e o transporte da enerxía, así como o que deriva das verteduras xeradas durante o proceso de produción de enerxía eléctrica, permitirá concienciar os alumnos da necesidade de adoptar medidas que reduzan ese impacto.


1. Analizar, deseñar e montar circuítos eléctricos sinxelos empregando a

simboloxía adecuada. 2. Empregar o polímetro para realizar medidas de voltaxe, intensidade e

resistencia. 3. Realizar cálculos de magnitudes empregando a lei de Ohm. 4. Analizar e valorar os efectos da enerxía eléctrica no medio. 5. Describir diversos xeitos de obtención e transporte da electricidade. 6. Coñecer e aplicar a capacidade de conversión da enerxía eléctrica noutras

manifestacións enerxéticas (luz, calor, electromagnetismo). 7. Coñecer as medidas de seguridade que cómpre adoptar ao usar ou manipular

aparellos eléctricos.











Analizar, deseñar e montar circuítos eléctricos sinxelos empregando a simboloxía adecuada.

Empregar o polímetro para realizar medidas de voltaxe, intensidade e resistencia.

Analizar e valorar os efectos da enerxía eléctrica no medio.

Describir diversos xeitos de obtención e transporte da electricidade.

Coñecer e aplicar a capacidade de conversión da enerxía eléctrica noutras manifestacións enerxéticas (luz, calor, electromagnetismo).

Coñecer as medidas de seguridade que cómpre adoptar ao usar ou manipular aparellos eléctricos.

Matemática




Realizar cálculos de magnitudes empregando a lei de Ohm.
















Social e cidadá





Aprender a aprender




Realizar cálculos de magnitudes empregando a lei de Ohm.











Temporalización : cursos 2ºA a 2ºC

CONTIDOS MÍNIMOS Bloque 2. Hardware e sistemas operativos


Almacenamento, organización e recuperación da información en soportes físicos, locais e extraíbles.

Bloque 3. Materiais de uso técnico


Materiais naturais, transformados e sintéticos: madeira, metais, materiais plásticos, cerámicos e pétreos.


Bloque 4. Técnicas de expresión e comunicación






Un

idad

es T

em

áti

cas

1º Trimestre 2º Trimestre 3º Trimestre

Unidade1.Tecnoloxía e proceso tecnolóxico. Unidade II. Informática e Internet.

Unidade III. Materiais de uso técnico. Unidade IV. Expresión gráfica.

Unidade V. Estruturas e mecanismos. Unidade VI. Electricidade.




Descrición e análise dos diferentes mecanismos de transmisión e transformación do movemento. Relación de transmisión.

Deseño e construción de maquetas que inclúan mecanismos de transmisión e transformación do movemento.

Bloque 7. Electricidade e electrónica




xeración e transporte de enerxía eléctrica. Emprego de enerxías renovables. Valoración da importancia actual da electrónica e respecto polas normas de

seguridade. Bloque 8. Tecnoloxías da comunicación. Internet


Ferramentas e aplicacións básicas para a procura, descarga de información.




TECNOLOXÍAS II

TERCEIRO CURSO



Xabier Díaz Fernández José Luis Fernández Souto María Gorgoso Varela



1. INTRODUCIÓN O Real decreto 1631/2006, do 29 de decembro, aprobado polo Ministerio de Educación e Ciencia (MEC) e que establece as ensinanzas mínimas da Educación Secundaria Obrigatoria como consecuencia da implantación da Lei orgánica de educación (LOE), foi desenvolvido na Comunidade Autónoma de Galicia polo Decreto 133/2007, do 5 de xullo, polo que se aproba o currículo da Educación Secundaria Obrigatoria para esta comunidade. O presente documento refírese á programación do terceiro curso da ESO da materia de Tecnoloxías. Como analizaremos máis adiante con maior detemento, unha das principais novidades que incorpora esta lei na actividade educativa vén derivada da nova definición de currículo, en concreto pola inclusión das denominadas competencias básicas, un concepto relativamente novidoso no sistema educativo español e na súa práctica educativa. Polo que se refire, globalmente, á concepción que se ten de obxectivos, contidos, metodoloxía e criterios de avaliación, as novidades son as que produce, precisamente, a súa interrelación coas devanditas competencias, que van orientar o proceso de ensino-aprendizaxe. A formulación curricular desta materia na Educación Secundaria Obrigatoria toma como principal punto de referencia os métodos e os procedementos dos que se serviu a humanidade para resolver os problemas e satisfacer as necesidades, é dicir, a tecnoloxía é concibida como o conxunto de actividades e coñecementos científicos e técnicos empregados polo ser humano para a construción ou a elaboración de obxectos, sistemas ou contornos, non en van impulsou o desenvolvemento de moi diversos aspectos das distintas civilizacións históricas desde as súas orixes. Por iso se contempla como un proceso que desenvolve habilidades e destrezas e métodos que, á súa vez, permiten avanzar desde a identificación e a formulación dun problema técnico ata a súa solución construtiva, ademais de facer fincapé nunha planificación que busque a optimización dos recursos e das solucións. A aceleración vertixinosa que se produciu no desenvolvemento tecnolóxico nas últimas décadas (vivimos nunha era tecnolóxica) e o aumento do protagonismo das novas tecnoloxías da información e a comunicación, que relegaron as tecnoloxías manuais, condicionan a necesidade formativa (educación e cultura tecnolóxica) nun campo no que o/a cidadán/a vai ser un axente activo, xa sexa como consumidor/a ou como produtor/a de innovacións, en resumo, para mellorar a súa calidade de vida. Ademais debe servir, polo seu interese xeral, para superar a tradicional separación entre materias científicas e humanísticas. A materia de Tecnoloxías na ESO basea a súa aprendizaxe, en consecuencia, na adquisición de coñecementos (segundo os casos, por facilitación ou por descubrimento) e o desenvolvemento de destrezas que permitan tanto a comprensión dos obxectos técnicos coma a intervención sobre eles, ben sexa modificándoos ou creándoos, fomentando as aptitudes innovadoras na busca de solucións aos problemas existentes e sensibilizando o alumnado no aproveitamento dos recursos (en resumo, un coñecemento integrado, baseado metodoloxicamente na dialéctica coñecemento-acción). Igualmente, os/as alumnos/as deben usar as tecnoloxías da información e a comunicación como ferramentas para localizar, crear, analizar, intercambiar e presentar a información, algo que non é exclusivo desta materia senón propio de todas, tal e como se pon de manifesto na aprendizaxe por competencias. Unha materia coma esta, cun forte compoñente procedemental e na que os seus contidos se están a renovar permanentemente -pouco ten que ver esta materia coa de hai uns anos, e non só polos diferentes contidos, tamén pola metodoloxía-, debe



formularse desde uns parámetros pouco academicistas si se quere que sirva para lograr os obxectivos previstos (a utilidade dos coñecementos adquiridos impulsa a motivación do/a alumno/a). A tecnoloxía, pola súa propia natureza e desenvolvemento histórico, constitúe un campo privilexiado de integración de saberes (é unha materia eminentemente interdisciplinar), e mantén unha estreita relación con outras materias do currículo: ciencias da natureza, matemáticas, ciencias sociais, etc. Ademais, facilita o desenvolvemento dunha serie de habilidades intelectuais imprescindibles para o desenvolvemento persoal e intelectual (a capacidade de comunicación, de razoamento, de organización e planificación, de traballo en grupo, etc.) , así como a transición desde a vida escolar á vida laboral (e, por suposto, para os/as alumnos/as que no futuro vaian cursar ciclos formativos de grao medio). Esta é unha materia que no seguinte curso da etapa (cuarto) poderá complementar os contidos mediante outras dúas de carácter optativo (Tecnoloxía e Informática). A tecnoloxía xorde, así, como resultado da interacción entre ciencia (coñecemento) e técnica (aplicación) e busca dar solución, como indicamos anteriormente, aos problemas e ás necesidades individuais e colectivas mediante a construción de obxectos e sistemas técnicos que requirirán o emprego combinado de diversos recursos. Non se debe esquecer que a tecnoloxía é un produto social, coas lóxicas consecuencias económicas, ambientais, sociais, culturais, etc., que diso derivan, o que obriga a calibrar os seus efectos, maiores cada vez. Esta materia articúlase, en consecuencia, en torno ao binomio coñecemento / aplicación, no que ambos os dous aspectos, mediante a súa integración, deben ter o peso específico apropiado en cada caso para facilitar o carácter propedéutico e instrumental / funcional dos seus contidos. Unha continua manipulación de materiais sen os coñecementos necesarios para iso ten escasa validez educativa, e, pola contra, un proceso de ensino-aprendizaxe puramente académico, carente de experimentación, manipulación e construción, non cumpre tampouco co carácter práctico ou procedemental inherente aos seus contidos. En resumo, o/a alumno/a debe saber e saber facer e, ademais, debe saber por que se fai, sobre todo tendo en conta a forma tan acelerada en que se crean novos coñecementos e outros quedan obsoletos (necesidade, en consecuencia, tanto dunha aprendizaxe permanente coma dunha aprendizaxe que cree as bases para esa aprendizaxe permanente). En resumo, debe ter unha información / formación que lle permita tomar decisións libre e racionalmente, garantía dun uso racional da tecnoloxía, algo fundamental en alumnos/as que viven rodeados/as de obxectos tecnolóxicos cada vez máis sofisticados e para os que unha parte importante do seu ocio transcorre en torno a eles (este último aspecto pode servir para reflexionar sobre un consumo responsable e sostible dos inesgotables obxectos tecnolóxicos que caen nas mans dos/as alumnos/as, e que son desbotados facilmente e substituídos por outros moitas veces sen necesidade). Por todo iso consideramos que a formulación metodolóxica debe ter en conta os seguintes principios:

Unha parte esencial do desenvolvemento do proceso de ensino-aprendizaxe do/a alumno/a debe ser a actividade, tanto intelectual coma manual.

O desenvolvemento da actividade debe ter un claro sentido e significado para o/a alumno/a.

A actividade manual constitúe un medio esencial para a materia, pero nunca é un fin en si mesmo.

Os contidos e as aprendizaxes relativas ao uso de máquinas, ferramentas e materiais son consubstanciais á materia.



A función do/a profesor/a é a de organizar o proceso de aprendizaxe, definindo obxectivos, seleccionando actividades e creando situacións de aprendizaxe oportunas para que os/as alumnos/as constrúan e enriquezan os seus coñecementos previos.

Como resultado desta formulación, a actividade metodolóxica apoiarase nos seguintes aspectos:

A adquisición dos coñecementos técnicos e científicos necesarios para a comprensión e o desenvolvemento da actividade tecnolóxica.

A aplicación dos coñecementos adquiridos á análise dos obxectos tecnolóxicos existentes e á súa posible manipulación e transformación.

A posibilidade de enfrontarse con proxectos tecnolóxicos globais como termo dun proceso de aprendizaxe que se apoia nos dous puntos precedentes.


Para conseguir o equilibrio do binomio coñecemento / aplicación, a proposta didáctica na materia de Tecnoloxías debe basear o proceso de ensino-aprendizaxe nun soporte conceptual (principios científicos e técnicos) para que, posteriormente, o/a alumno/a desenvolva as accións de análise e proxecto, é dicir, para que integre o saber e o saber facer (sen esquecer o saber ser, é dicir, os valores éticos persoais e sociais que sempre deben considerarse neste campo). O método de análise baséase no estudo de distintos aspectos dos obxectos e sistemas técnicos, para chegar desde o propio obxecto ou sistema a comprender as necesidades que satisfán e os principios científicos nos que se basea o seu funcionamento. O método de proxectos consiste en deseñar ou proxectar obxectos ou operadores tecnolóxicos partindo dun problema ou dunha necesidade que se quere resolver, para pasar despois a construír o proxectado e avaliar ou verificar posteriormente a súa validez. Todas estas consideracións metodolóxicas tivéronse en conta no libro de texto que se vai utilizar (Tecnoloxías II ESO, Proxecto Ánfora, de Oxford EDUCACIÓN, 2007) e, en consecuencia, na propia actividade educativa que se vai desenvolver:

Tratamento dos contidos de forma que conduzan a unha aprendizaxe comprensiva e significativa.

Exposición clara, sinxela e razoada dos contidos, cunha linguaxe adaptada á do alumnado.

Estratexias de aprendizaxe que propicien a análise e a comprensión do feito tecnolóxico.

Esta forma de traballar na aula, na aula de informática e nos talleres permitiralle ao alumnado unha aprendizaxe autónoma, base de aprendizaxes posteriores, imprescindibles nunha materia coma esta, en permanente proceso de construción / renovación do coñecemento e dos contidos, sen esquecer a súa achega ao proceso de adquisición das competencias básicas. Metodoloxicamente, é importante incorporar a investigación sobre as ideas xa establecidas e asimiladas polo/a alumno/a para avanzar na consolidación dos novos contidos. Neste sentido, a introdución de novos conceptos apóiase en dous recursos con características propias que figuran no libro de texto do/a alumno/a: Pensa e deduce, onde se fan preguntas que motiven e incidan na necesidade de comprender parte de realidade, e Pon en práctica, de carácter máis manipulativo a partir dunha pequena proposta para realizar na clase, co fin de comprender e asimilar o significado dalgúns fenómenos facilmente observables polo/a alumno/a.



Desde unha formulación inicial en cada unidade didáctica, que parte de saber o grao de coñecemento do/a alumno/a acerca dos distintos contidos que nela se van traballar, efectúase un desenvolvemento claro, ordenado e preciso de todos eles, adaptado na súa formulación, vocabulario e complexidade ás súas posibilidades cognitivas. A combinación dos contidos presentados na clase expositivamente e mediante cadros explicativos e esquemáticos, e nos que a presentación gráfica é un importante recurso de aprendizaxe, facilita non só o coñecemento e a comprensión inmediata do/a alumno/a senón a obtención dos obxectivos da materia (e, en consecuencia, de etapa) e a adquisición das competencias básicas. Nunha cultura preferentemente audiovisual coma a que teñen os/as alumnos/as, sería un erro desaproveitar as enormes posibilidades que os elementos gráficos do libro de texto e doutros materiais curriculares poñen ao dispor da súa aprendizaxe. O feito de que todos os contidos sexan desenvolvidos mediante actividades facilita que se saiba en cada momento como foron asimilados polo/a alumno/a, de forma que se poidan introducir inmediatamente cantos cambios sexan precisos para corrixir as desviacións producidas no proceso educativo. Así mesmo, preténdese que a aprendizaxe sexa significativa, é dicir, que parta dos coñecementos previamente adquiridos e da realidade cotiá e dos intereses próximos ao/á alumno/a. É por iso polo que en todos os casos en que é posible se parte de realidades e exemplos que lle son coñecidos, de forma que se implique activa e receptivamente na construción da súa propia aprendizaxe, algo que é posible conseguir grazas á importancia que teñen os contidos relacionados coas novas tecnoloxías. No que ás actividades se refire, cómpre que a formulación sexa, á vez que innovadora, un reflexo dos contidos traballados, e que estean agrupadas por orde de complexidade atendendo aos diversos intereses e posibilidades de aprendizaxe do alumnado. Neste sentido, en cada unidade abránguense todo tipo de actividades, desde experimentos sinxelos, a xeito de Pon en práctica, a cuestións de razoamento, de relación de contidos, de síntese, a xeito de Pensa e deduce. No libro de texto utilizado hai unha serie de seccións fixas en todas as unidades que inciden sistematicamente na metodoloxía exposta anteriormente: na de Aplicación informática, o/a alumno/a familiarizarase co uso das tecnoloxías da información e a comunicación como ferramentas que non só lle facilitarán a aprendizaxe senón que lle permitirán tratar e presentar a información e simular a función de obxectos; e na de Procedementos, presentaránselle diferentes métodos e técnicas para traballar con materiais do contorno ou para aplicar os contidos. Así mesmo, na de Análise de obxectos tecnolóxicos (non en todas as unidades) analízanse obxectos relacionados cos contidos da unidade, non en van o eixe en torno ao que se articula a tecnoloxía é, precisamente, o proceso de resolución de problemas tecnolóxicos. É un feito que a consolidación dos contidos é un paso fundamental no proceso de aprendizaxe, polo que en cada unidade do libro de texto se complementan cun resumo a xeito de mapa conceptual (Ideas claras) no que se enumeran e resumen os contidos básicos tratados na unidade. Cómpre salientarmos que as actividades do final da unidade serven para repasar os coñecementos adquiridos e ampliar algúns deles. É importante destacar que a materia de Tecnoloxías debe incidir de forma sistemática na adecuación das actividades aos contidos desenvolvidos, de forma que o/a alumno/a comprende e interioriza o traballo da aula. Na actividade diaria na aula e noutros espazos de aprendizaxe pódese traballar con diversas fontes de información:



documentos de revistas especializadas, prensa diaria, páxinas web e bibliografía, de forma que o/a profesor/a decida en cada caso os materiais máis axeitados para cada estilo de aprendizaxe do grupo, en xeral, e de cada un/unha dos/as alumnos/as, en particular. Unha posibilidade de traballo deste tipo é a que posibilita o anexo final, no que se mostran as características do sistema operativo Linux. A formulación dos contidos na lexislación ten a particularidade de organizalos en bloques, aínda que no seu tratamento docente non deben ser diferenciados uns doutros. Son os seguintes:

Proceso de resolución de problemas tecnolóxicos: a partir deste bloque articúlanse os contidos da materia -a forma de traballar-, de modo que estes se tratan de forma progresiva, dos máis sinxelos aos máis complexos, bloque ao que o resto proporciona recursos para desenvolvelo.

Hardware e sistemas operativos: en torno a este bloque articúlanse os contidos referidos ás tecnoloxías da información e a comunicación -o ordenador e outros compoñentes, sobre todo.

Materiais de uso técnico: bloque no que se recollen contidos relacionados coas características, as propiedades e as aplicacións dos materiais técnicos máis usados na industria.

Técnicas de expresión e comunicación: bloque baseado na aprendizaxe das técnicas de debuxo e de programas de deseño gráfico, na presentación de traballos e proxectos e, por suposto, no uso de ferramentas informáticas na elaboración da documentación do proxecto técnico.

Estruturas, Máquinas e mecanismos e Electricidade e electrónica: estes tres bloques convértense nos fundamentais para comprender os obxectos tecnolóxicos e para deseñar e construír proxectos técnicos. No primeiro deles (Estruturas), o/a alumno/a debe coñecer as forzas que soporta unha estrutura e os esforzos a que están sometidos os elementos que a forman; no segundo (Máquinas e mecanismos) trabállanse os operadores básicos para a transmisión de movementos e a propia construción de máquinas; e no terceiro (Electricidade e electrónica) coñeceranse os fenómenos e os dispositivos asociados á electricidade, a fonte de enerxía máis utilizada nas máquinas.

Tecnoloxías da comunicación. A internet: bloque que se basea no uso das tecnoloxías da información e a comunicación para obter información e para comunicarse con outros/as.

O ritmo de aprendizaxe dos/as alumnos/as depende do desenvolvemento cognitivo de cada un/unha deles/as, do seu contorno social e do seu medio familiar, o que implica contemplar no proceso de ensino as diferentes opcións de aprendizaxe, tanto de grupo coma individuais: é o que chamamos atención á diversidade, e que se converte nun elemento fundamental do proceso de ensino-aprendizaxe. Estas necesidades formativas do alumnado poden ser logradas mediante o uso de diversos materiais curriculares. Ademais do citado libro de texto, e de forma complementaria, o/a alumno/a conta cos Cadernos de proxectos e de actividades e co caderno de Linux, así como con outros cadernos de materiais fotocopiables e fichas. O/a profesor/a, ademais da súa Guía didáctica, dispón dunha Carpeta de recursos que inclúe diversos materiais didácticos: varios cadernos para o seu uso cos/coas alumnos/as, vinculados ás unidades didácticas do libro de texto (Proxectos, Avaliación de competencias e Probas de avaliación); caderno de Estruturas e mecanismos; caderno de Electricidade e electrónica; material multimedia (CD-ROM xerador de avaliacións e CD-ROM de técnicas de expresión e comunicación gráfica), e unha colección de murais. Todos estes materiais forman parte do Proxecto Ánfora (Oxford EDUCACIÓN, 2007).



2. AS COMPETENCIAS BÁSICAS Na definición que a Lei orgánica de educación (LOE) fai do currículo, atopámonos tanto cos compoñentes tradicionais (obxectivos, contidos, métodos pedagóxicos e criterios de avaliación) coma cunha significativa novidade, como é a introdución das competencias básicas. Este elemento pasa a converterse nun dos aspectos orientadores do conxunto do currículo (non é casual que no currículo antecedan na súa formulación, mesmo, aos obxectivos e aos contidos) e, en consecuencia, en orientador dos procesos de ensino-aprendizaxe, máxime cando nun dos cursos desta etapa educativa (segundo da ESO) o/a alumno/a participou na denominada avaliación de diagnóstico, na que debeu demostrar a adquisición de determinadas competencias. Independentemente de que esta avaliación non teña consecuencias académicas para os/as alumnos/as, o feito de que os seus resultados sirvan de orientación para que os centros adopten decisións relativas ás aprendizaxes dos/as alumnos/as dános unha idea de como os procesos educativos se van ver condicionados por este novo elemento na liña de ser moito máis funcionais. Non esquezamos tampouco que a decisión de se o/a alumno/a obtén ou non o título de graduado na ESO no curso seguinte vaise basear en se adquiriu ou non as competencias básicas da etapa, de aí que as competencias se acabarán convertendo no referente para a avaliación do/a alumno/a. Moitas son as definicións que se deron sobre este concepto novidoso (coñecido no noso país a partir dos denominados informes PISA), pero todas fan fincapé no mesmo: fronte a un modelo educativo centrado na adquisición de coñecementos máis ou menos teóricos, desconectados entre si en moitas ocasións, un proceso educativo baseado na adquisición de competencias incide, fundamentalmente, na adquisición duns saberes imprescindibles, prácticos e integrados, saberes que haberán de ser demostrados polos/as alumnos/as (é algo máis ca unha formación funcional). En resumo, unha competencia é a capacidade posta en práctica e demostrada de integrar coñecementos, habilidades e actitudes para resolver problemas e situacións en contextos diversos. De forma moi gráfica e sucinta, chegouse a definir como a posta en práctica dos coñecementos adquiridos, os coñecementos en acción, é dicir, mobilizar os coñecementos e as habilidades nunha situación determinada (de carácter real e distinta daquela en que se aprendeu), activar recursos ou coñecementos que se teñen (aínda que se crea que non se teñen porque se esqueceron). Pero hai un aspecto que debe destacarse, dado que non adoita ser apreciado a simple vista, é o que incide sobre o que demos en chamar carácter combinado da competencia: o/a alumno/a, mediante o que sabe, debe demostrar que o sabe aplicar, pero ademais que sabe ser e estar. Desta forma vemos como unha competencia integra os diferentes contidos que son traballados na aula (conceptos, procedementos e actitudes), exemplo dunha formación integral do/a alumno/a. En resumo, estamos a recoñecer que a institución escolar non só prepara o/a alumno/a no coñecemento de saberes técnicos e científicos, senón que o fai tamén como cidadán/á, de aí que deba demostrar unha serie de actitudes cívicas e intelectuais que impliquen o respecto aos demais, a ser responsable, a traballar en equipo... Tamén é importante outro aspecto, ao que moitas veces non se lle concede a importancia que ten: formar en competencias permite facerlle fronte á constante renovación de coñecementos que se produce en calquera área de coñecemento. A formación académica do alumnado transcorre na institución escolar durante un número limitado de anos, pero a necesidade de formación persoal e/ou profesional non remata nunca, polo que unha formación competencial no uso, por exemplo, das tecnoloxías da información e a comunicación permitirá acceder a este instrumento para solicitar a información que en cada momento se precise (obviamente, despois de



analizar a súa calidade). Se ademais temos en conta que moitas veces é imposible tratar en profundidade todos os contidos do currículo, está claro que o/a alumno/a deberá formarse nesa competencia, a de aprender a aprender. No noso sistema educativo considérase que as competencias básicas que debe ter o/a alumno/a cando remata a súa escolaridade obrigatoria para enfrontarse cos retos da súa vida persoal e laboral son as seguintes:

Competencia en comunicación lingüística. Competencia matemática. Competencia no coñecemento e na interacción co mundo físico. Competencia no tratamento da información e competencia dixital. Competencia social e cidadá. Competencia cultural e artística. Competencia para aprender a aprender. Competencia en autonomía e iniciativa persoal.

Pero, que entendemos por cada unha desas competencias? De forma sucinta, e recollendo o máis significativo do que establece o currículo escolar, cada unha delas achégalle o seguinte á formación persoal e intelectual do/a alumno/a:

COMPETENCIA EN COMUNICACIÓN LINGÜÍSTICA Supón a utilización da linguaxe como un instrumento de comunicación oral e escrita e como un instrumento de aprendizaxe e de autorregulación do pensamento, das emocións e da conduta, polo que contribúe, así mesmo, á creación dunha imaxe persoal positiva e fomenta as relacións construtivas cos/coas demais e co contorno. Aprender a comunicarse é, en consecuencia, establecer lazos con outras persoas, achegarnos a outras culturas que adquiren sentido e provocan afecto en canto que se coñecen. En resumo, esta competencia lingüística é fundamental para aprender a resolver conflitos e para aprender a convivir. A adquisición desta competencia supón o dominio da lingua oral e escrita en múltiples contextos e o uso funcional de, polo menos, unha lingua estranxeira.


Esta competencia consiste, ante todo, na habilidade para utilizar os números e as súas operacións básicas, os símbolos e as formas de expresión e de razoamento matemático para producir e interpretar informacións, para coñecer máis sobre aspectos cuantitativos e espaciais da realidade e para resolver problemas relacionados coa vida diaria e co mundo laboral. A adquisición desta competencia supón, en resumo, aplicar destrezas e actitudes que permiten razoar matematicamente, comprender unha argumentación matemática, expresarse e comunicarse na linguaxe matemática e integrar o coñecemento matemático con outros tipos de coñecemento.

COMPETENCIA NO COÑECEMENTO E A INTERACCIÓN CO MUNDO

FÍSICO É a habilidade para interactuar co mundo físico nos seus aspectos naturais e nos xerados pola acción humana, de modo que facilite a comprensión de sucesos, a predición de consecuencias e a actividade dirixida á mellora e á preservación das condicións de vida propia, das demais persoas e do resto dos seres vivos.



En resumo, esta competencia implica a adquisición dun pensamento científico-racional que permite interpretar a información e tomar decisións con autonomía e iniciativa persoal, así como utilizar valores éticos na toma de decisións persoais e sociais.


Son as habilidades para buscar, obter, procesar e comunicar información e transformala en coñecemento. Inclúe aspectos que van desde o acceso e a selección da información ata o seu uso e transmisión en diferentes soportes, incluíndo a utilización das tecnoloxías da información e a comunicación como un elemento esencial para informarse e comunicarse. A adquisición desta competencia supón, polo menos, utilizar recursos tecnolóxicos para resolver problemas de modo eficiente e ter unha actitude crítica e reflexiva na valoración da información de que se dispón.


Esta competencia permite vivir en sociedade, comprender a realidade social do mundo en que se vive e exercer a cidadanía democrática nunha sociedade cada vez máis plural. Incorpora formas de comportamento individual que capacitan as persoas para convivir en sociedade, relacionarse cos demais, cooperar, comprometerse e afrontar os conflitos, polo que adquirila supón ser quen de poñerse no lugar do/a outro/a, aceptar as diferenzas, ser tolerante e respectar os valores, as crenzas, as culturas e a historia persoal e colectiva dos/as outros/as. En resumo, implica comprender a realidade social en que se vive, afrontar os conflitos con valores éticos e exercer os dereitos e os deberes cidadáns desde unha actitude solidaria e responsable.


Esta competencia implica coñecer, apreciar, comprender e valorar criticamente diferentes manifestacións culturais e artísticas, utilizalas como fonte de gozo e enriquecemento persoal e consideralas parte do patrimonio cultural dos pobos. En definitiva, apreciar e gozar a arte e outras manifestacións culturais, ter unha actitude aberta e receptiva ante a plural realidade artística, conservar o patrimonio cultural común e fomentar a propia capacidade creadora.


Esta competencia supón, por un lado, iniciarse na aprendizaxe e, por outro, ser capaz de continuar aprendendo de xeito autónomo, así como buscar respostas que satisfagan as esixencias do coñecemento racional. Así mesmo, implica admitir unha diversidade de respostas posibles ante un mesmo problema e atopar motivación para buscalas desde diversos enfoques metodolóxicos. En resumo, implica a xestión das propias capacidades desde unha óptica de busca da eficacia e o manexo de recursos e técnicas de traballo intelectual.

AUTONOMÍA E INICIATIVA PERSOAL

Esta competencia refírese á posibilidade de optar con criterio propio e levar adiante as iniciativas necesarias para desenvolver a opción elixida e facerse responsable dela, tanto no ámbito persoal coma no social ou laboral.



A adquisición desta competencia implica ser creativo/a, innovador/a, responsable e crítico/a no desenvolvemento de proxectos individuais ou colectivos.

Nunha competencia non hai saberes que se adquiren exclusivamente nunha determinada materia e só serven para ela. Con todo o que o alumnado aprende nas diferentes materias (e non só na institución escolar) constrúe unha bagaxe cultural e de información que debe servirlle para o conxunto da súa vida, que debe ser capaz de utilizala en momentos precisos e en situacións distintas. Por iso, calquera desas competencias poden alcanzarse senón en todas si na maioría das materias curriculares, e tamén por iso en todas estas materias poderá utilizar e aplicar as devanditas competencias, independentemente de en cales as puidera adquirir (transversalidade). Ser competente debe ser garantía de ter alcanzado determinadas aprendizaxes, pero tamén, non o esquezamos, de que permitirá alcanzar outras, tanto na propia institución escolar coma fóra de ela, garantía da súa aprendizaxe permanente. As distintas competencias básicas, aínda que con desigual importancia, teñen a súa presenza no currículo desta materia, pero todas e cada unha delas cunha importante achega á formación do/a alumno/a, como non podía ser doutra forma dado o eminente carácter integrador dos seus contidos.

Dito isto, queda claro que hai unha evidente interrelación entre os distintos elementos do currículo, e que habemos de poñela de manifesto para utilizar axeitadamente cantos materiais curriculares se empregan no proceso de ensino-aprendizaxe. Cando nunha programación didáctica, coma esta, se indican os obxectivos dunha unidade (formulados, ao igual ca os criterios de avaliación, en termos de capacidades), sábese que estes condicionan a elección duns contidos ou doutros, da mesma forma que se debe indicar uns criterios de avaliación que permitan demostrar se o/a alumno/a os alcanza ou non os alcanza. Por iso, os criterios de avaliación permiten unha dobre interpretación: por un lado, os que teñen relación co conxunto de aprendizaxes que realiza o/a alumno/a, é dicir, haberá uns criterios de avaliación ligados expresamente a conceptos, outros a procedementos e outros a actitudes, xa que cada un destes contidos han de ser avaliados porque foron traballados na clase e que son os que se avalían nos diferentes momentos de aplicación da avaliación continua; e por outro, haberá criterios de avaliación que foron formulados máis na súa relación coas competencias básicas.

A avaliación das competencias básicas é un modelo de avaliación distinto ao dos criterios de avaliación, tanto porque se aplica en diferentes momentos doutras avaliacións como porque a súa finalidade, aínda que complementaria, é distinta. Se partimos de que as competencias básicas supoñen unha aplicación real e práctica de coñecementos, habilidades e actitudes, a forma de comprobar ou avaliar se o/a alumno/a as adquiriu é reproducir situacións o máis reais posibles de aplicación, e nestas situacións o habitual é que o/a alumno/a se sirva desa bagaxe acumulada (todo tipo de contidos) pero responda, sobre todo, a situacións prácticas. Desta forma, cando avaliamos competencias estamos a avaliar preferentemente, aínda que non só, procedementos e actitudes, de aí que as relacionemos cos criterios de avaliación con maior carácter procedemental e actitudinal.



De que forma se logra cada unha das competencias básicas desde esta materia? Imos expoñer sucintamente os aspectos máis relevantes, ordenadas as competencias de maior a menor presenza nesta materia:

COMPETENCIA NO TRATAMENTO DA INFORMACIÓN E COMPETENCIA DIXITAL Esta competencia pódese adquirir nesta materia mediante o uso das tecnoloxías da información e a comunicación, especialmente no que se refire á localización, procesamento, elaboración, almacenamento e presentación da información.


FÍSICO Esta competencia adquírese nesta materia mediante o coñecemento e a comprensión de obxectos, procesos, sistemas e contornos tecnolóxicos, e a través do desenvolvemento de destrezas e habilidades técnicas para manipular obxectos. Ese coñecemento dos obxectos e do proceso en que se insire a súa fabricación permitiralle ao/á alumno/a actuar para lograr un contorno máis saudable e para consumir máis racionalmente.

COMPETENCIA NA AUTONOMÍA E NA INICIATIVA PERSOAL

Esta competencia adquírese pola posta en práctica da metodoloxía intrínseca desta materia para abordar os problemas tecnolóxicos: formulación do problema, planificación do proxecto, execución, avaliación, propostas de mellora... Da mesma forma, ese proceso permite desenvolver calidades persoais como a iniciativa, a superación persoal, a perseveranza, a autonomía, a autocrítica, a autoestima...


O desenvolvemento de estratexias de resolución de problemas tecnolóxicos permítelle ao/á alumno/a alcanzar esta competencia, así como familiarizarse con habilidades cognitivas que lle facilitan, en xeral, a aprendizaxe.


Esta competencia, no que ten de habilidade para as relacións humanas e de coñecemento da sociedade, pode adquirirse mediante a forma en que se actúa fronte aos problemas tecnolóxicos. A expresión de ideas e razoamentos, a análise de formulacións diferentes ás propias, a toma de decisións mediante o diálogo e a negociación, a aceptación doutras opinións, etc., son habilidades sociais que transcenden ao uso do método científico e que son utilizadas en todos os ámbitos escolares, laborais e persoais. Así mesmo, o coñecemento da sociedade pode facerse desde a forma en que o desenvolvemento tecnolóxico provoca cambios económicos e inflúe nos cambios sociais.

COMPETENCIA EN COMUNICACIÓN LINGÜÍSTICA

Nesta materia, esta competencia alcánzase mediante a adquisición dun vocabulario propio utilizado na busca, na análise, na selección, no resumo e na comunicación da información, á que contribúen tamén a lectura, a interpretación e a redacción de informes e documentos.


Mediante o uso instrumental das ferramentas matemáticas (medición e cálculo de magnitudes, uso de escalas, lectura e interpretación de gráficos, resolución de problemas,...), esta competencia permite que o alumnado comprobe a aplicabilidade real dos coñecementos matemáticos na súa vida diaria.



COMPETENCIA CULTURAL E ARTÍSTICA Esta competencia adquírese cando o/a alumno/a desenvolve a imaxinación e a creatividade, e pon a tecnoloxía ao servizo da creación artística.

Anteriormente indicabamos as competencias básicas que recolle o noso sistema educativo, competencias que pola súa propia formulación son, inevitablemente, moi xenéricas. Se queremos que sirvan como referente para a acción educativa e para demostrar a competencia real do alumnado, debemos concretalas moito máis, desagregalas, sempre en relación cos demais elementos do currículo. É o que demos en chamar subcompetencias, e que sen pretender chegar a abranguer todas as posibles, si recollen aquelas que maior relación teñen co currículo da materia e maior presenza en todas as materias polo seu carácter interdisciplinar. Nesta materia e curso, estas subcompetencias e as unidades en que se traballan son as seguintes (hai outras competencias/subcompetencias que tamén se adquiren na materia de Tecnoloxías, aínda que non neste curso):


UNIDADES


1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8


1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8


1, 2, 5, 6, 7 e 8


1, 3, 4, 5, 6, 7 e 8


2, 3, 4 e 8

Matemática

2, 6, 7 e 8


2, 6, 7 e 8




1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8


1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8


2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8


1, 2, 3, 4, 5, 6 e 8


1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8


1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8


1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8

Social e cidadá

1, 2, 4, 5, 7 e 8

Preparar futuros/as cidadáns/as para a súa participación activa na toma fundamentada de decisións.

1, 4, 5 e 8


1, 7 e 8


1, 2, 4 e 8

Aprender a aprender

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8


1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8


1, 2, 5, 7 e 8


1, 2, 5, 7 e 8



Desenvolver calidades persoais como

a iniciativa, o espírito de superación, a perseveranza ante as dificultades, a autonomía e a autocrítica.

1 e 8



3. CURRÍCULO

OBXECTIVOS DE ETAPA

O citado Decreto 133/2007 indica que os obxectivos desta etapa educativa, formulados en termos de capacidades que deben alcanzar os/as alumnos/as, son os seguintes:

Asumir responsablemente os seu deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no respecto ás outras persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e grupos, exercitarse no diálogo afianzando os dereitos humanos como valores comúns dunha sociedade plural e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática.












Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia, participar na súa conservación e mellora e respectar a diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das



persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito.


CONTRIBUCIÓN DA MATERIA Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS BÁSICAS A área de tecnoloxía contribúe ao desenvolvemento da competencia de interacción no medio físico, principalmente, mediante o coñecemento e a comprensión de obxectos, procesos, sistemas e ambientes tecnolóxicos, e a través do desenvolvemento de destrezas técnicas e habilidades para manipular obxectos con precisión e seguridade. A interacción cun contorno no que o tecnolóxico constitúe un elemento esencial, vese facilitada polo coñecemento e utilización do proceso de resolución técnica de problemas e a súa aplicación para identificar e dar resposta a necesidades, avaliando o proceso e os seus resultados. Pola súa parte, a análise de obxectos e sistemas técnicos desde varios puntos de vista, permite coñecer como foron deseñados e construídos os elementos que os forman e a súa función no conxunto, facilitando o seu uso e a súa conservación. É importante, por outra parte, o desenvolvemento da capacidade e da disposición para lograr un contorno saudable e unha mellora da calidade de vida, mediante o coñecemento e a análise crítica da repercusión ambiental da actividade tecnolóxica e o fomento de actitudes responsables de consumo racional. A contribución á autonomía e iniciativa persoal céntrase no modo particular que proporciona esta materia para abordar os problemas tecnolóxicos, e será mayor na medida en que, a metodoloxía empregada na aula, fomente modos de enfrontarse a eles de maneira autónoma e creativa, incida na valoración reflexiva das diferentes alternativas e prepare para a análise previa das consecuencias das decisións que se toman no proceso. As diferentes fases do proceso: a formulación adecuada dos problemas; a presentación de ideas que se analizan desde distintos puntos de vista; a elección da máis adecuada; a planificación e execución do proxecto; a avaliación do seu desenvolvemento e do obxectivo alcanzado; e, por último, a realización de propostas de mellora; todas elas contribúen ao desenvolvemento desta competencia, ofrecendo oportunidades para o desenvolvemento de calidades persoais, como a iniciativa, o espírito de superación, a perseveranza fronte ás dificultades, a autonomía e a autocrítica, contribuíndo ao aumento da confianza en si mesmo e á mellora da súa autoestima. O tratamento específico das tecnoloxías da información e da comunicación, integrado nesta materia, proporciona unha oportunidade especial para desenvolver a competencia no tratamento da información e da competencia dixital, e a este desenvolvemento están dirixidos especificamente unha parte dos contidos. Contribuirase ao desenvolvemento desta competencia na medida na que as aprendizaxes asociadas incidan na confianza no uso dos ordenadores, nas destrezas básicas asociadas a un uso suficientemente autónomo destas tecnoloxías e, en definitivo contribúan a familiarizarse suficientemente con eles. En todo caso, están asociados ao seu desenvolvemento os contidos que permiten localizar, procesar,



elaborar, almacenar e presentar información co uso da tecnoloxía. Por outra parte, debe destacarse, en relación co desenvolvemento desta competencia, a importancia do uso das tecnologías da información e da comunicación como ferramenta de simulación de procesos tecnolóxicos e para a adquisición de destrezas con linguaxes específicas, como a icónica ou a gráfica. A contribución á adquisición da competencia social e cidadá, no que se refire ás habilidades para as relacións humanas e ao coñecemento da organización e funcionamento das sociedades, virá determinada polo modo no que se aborden os contidos, especialmente os asociados ao proceso de resolución de problemas tecnolóxicos, onde o alumnado ten múltiples ocasións para expresar e discutir adecuadamente ideas e razoamentos, escoitar ás outras persoas, abordar dificultades, xestionar conflitos e tomar decisións practicando o diálogo e a negociación, e adoptando actitudes de respecto e tolerancia cara ás súas compañeiras e aos seus compañeiros. Ao coñecemento da organización e funcionamento das sociedades colabora a materia de Tecnoloxía desde a análise do seu desenvolvemento tecnolóxico e da súa influencia nos cambios económicos e de organización social que tiveron lugar ao longo da historia da humanidade. A actividade tecnolóxica, por outra parte, caracterízase polo traballo colectivo, que permite o desenvolvemento de habilidades relevantes de interacción social. O uso instrumental de ferramentas matemáticas, na súa xusta dimensión e de maneira fortemente contextualizada, contribúe a configurar adecuadamente a competencia matemática, na medida na que proporciona situacións de aplicabilidade a diversos campos, facilita a visibilidade desas aplicacións e das relacións entre os contidos matemáticos e pode, segundo como se formule, colaborar á mellora da confianza no uso desas ferramentas matemáticas. Algunhas delas están especialmente presentes nesta materia, como a medición e o cálculo de magnitudes básicas, o uso de escalas, a lectura e interpretación de gráficos, a resolución de problemas baseados na aplicación de expresións matemáticas, referidas a principios e fenómenos físicos, que resolven problemas prácticos ou necesidades sociais. A contribución á competencia en comunicación lingüística realízase a través da adquisición de vocabulario específico, que ten que utilizarse nos procesos de busca, análise, selección, resumo e comunicación de información. A lectura, interpretación e redacción de informes e documentos técnicos contribúe ao coñecemento e á capacidade de utilización de diferentes tipos de textos e das súas estruturas formais. O uso da lingua galega nun contexto tecnológico (léxico específico) estende o seu ámbito de aplicación facilitando a normalización da lingua no ámbito profesional. Contribúe así, a crear un espazo tecnológico lingüístico propio cuxa existencia, senón imprescindible é, cando menos, necesaria para o desenvolvemento tecnolóxico da comunidade autónoma. Á adquisición da competencia de aprender a aprender contribúese polo desenvolvemento de estrategias de resolución de problemas, reflexión sobre as relacións de causa-efecto, a contrastación nos procesos de experimentación e construción. O estudo metódico de obxectos, sistemas ou contornos axuda a desenvolver habilidades e estratexias cognitivas e promove actitudes e valores necesarios para a aprendizaxe.



A competencia cultural e artística adquírese desenvolvendo a iniciativa, a imaxinación e a creatividade na resolución das necesidades sociais e permite unha mellor apreciación das manifestacións culturais que sempre incorporan elementos técnicos.

OBXECTIVOS DA MATERIA O ensino das Tecnoloxías nesta etapa terá como finalidade o desenvolvemento das seguintes capacidades:







15. Manexar con soltura aplicacións informáticas para buscar, almacenar, organizar, manipular, recuperar, presentar, compartir e publicar información, e empreñar de forma habitual as redes de comunicación na propia formación, na busca de emprego e para acceder a servizos electrónicos administrativos ou comerciais.


CONTIDOS DA MATERIA Bloque 1. Proceso de resolución de problemas tecnológicos

A tecnoloxía como resposta ás necesidades humanas: fundamento do quefacer tecnolóxico. O proceso inventivo e de deseño.

Fases do proxecto tecnolóxico. Elaboración de ideas e procura de solucións. Distribución de tarefas e responsabilidades, cooperación e traballo en equipo.



Realización de documentos técnicos. Deseño, planificación e construción de prototipos ou maquetas mediante o uso responsable de materiais, ferramentas e técnicas axeitadas.

Avaliación do proceso creativo, de deseño e de construción. Análise e valoración das condicións do contorno de traballo.

Utilización de aplicacións informáticas para a resolución de problemas tecnolóxicos.

Exemplificación do proceso tecnolóxico na industria do contorno. Esgotamento de recursos enerxéticos e de materias primas. Consumo

responsable e desenvolvemento sostible. Bloque 2. Hardware e sistemas operativos


Emprego do sistema operativo como interface persoa-máquina. Almacenamento, organización e recuperación da información en soportes físicos, locais e extraíbles.

Acceso a recursos compartidos en redes locais e posta a disposición destes. Instalación de programas e realización de tarefas básicas de mantemento do

sistema. Bloque 3. Materiais de uso técnico


Materiais naturais, transformados e sintéticos: madeira, metais, materiais plásticos, cerámicos e pétreos. Propiedades e técnicas básicas de utilización.


Emprego das ferramentas de forma axeitada e segura. Bloque 4. Técnicas de expresión e comunicación



Coñecemento da linguaxe icónica como base para o dominio da expresión por medio da imaxe e a asimilación das diversas técnicas cinematográficas: plano, universo fílmico, movementos de cámara, panorámicas, trucos e recursos do cinema.







Mecanismos de transmisión e transformación do movemento. Análise da súa función en máquinas. Relación de transmisión.

Descrición e funcionamento básico dos motores térmicos e eléctricos. Deseño e construción de maquetas que inclúan mecanismos de transmisión e

transformación do movemento. Uso de simuladores para recrear a función dos operadores mecánicos no

deseño de prototipos. Bloque 7. Electricidade e electrónica




xeración e transporte de enerxía eléctrica. Emprego de enerxías renovables. Deseño de circuítos que cumpran unha función predeterminada, realización da

montaxe, nas condicións de seguridade apropiadas e utilización de simuladores para a comprobación previa do seu funcionamento.

Valoración da importancia actual da electrónica e respecto polas normas de seguridade.

Bloque 8. Tecnoloxías da comunicación. Internet

Sistemas de comunicación: telefonía, radio, televisión e redes de transmisión de datos.


Ferramentas e aplicacións básicas para a procura, descarga, intercambio e publicación de información.

Actitude crítica e responsable cara á propiedade intelectual e á distribución dos contidos e da información en xeral. Licenzas de uso e distribución do software.



4. PROGRAMACIÓN DAS UNIDADES A seguir, desenvólvese a programación de cada unha das 8 unidades didácticas en que foron organizados e secuenciados os contidos deste curso. En cada unha delas indícanse os correspondentes obxectivos didácticos, contidos (conceptos, procedementos e actitudes), contidos transversais, criterios de avaliación e competencias básicas asociadas aos criterios de avaliación.

OBXECTIVOS

9. Comprender a función da tecnoloxía e a súa importancia no desenvolvemento

da civilización. 10. Resolver problemas sinxelos respectando as fases do proxecto tecnolóxico a

partir da identificación de necesidades no contorno dos/as alumnos/as. 11. Entender a relación entre o proceso tecnolóxico desenvolvido na aula e a

realidade empresarial e produtiva. 12. Analizar un obxecto tecnolóxico de modo ordenado, atendendo aos factores

anatómicos, funcionais, tecnolóxicos e socioeconómicos.

CONTIDOS

Conceptos

Definición de tecnoloxía. Factores que interveñen na tecnoloxía. A tecnoloxía como fusión de ciencia

e técnica. Proceso tecnolóxico e fases. Organización: xestión de actividades na aula taller. Empresa e funcións. Consumo e publicidade. Impacto ambiental da actividade humana. Análise de obxectos: formal, funcional, técnica e socioeconómica.

Procedementos

Investigación cos medios dispoñibles da evolución histórica dun obxecto tecnolóxico.

Descomposición dun obxecto sinxelo mediante a análise dos compoñentes físicos.

UNIDADE 1

O PROCESO TECNOLÓXICO

BLOQUE I

RESOLUCIÓN DE PROBLEMAS TECNOLÓXICOS



Estudo e práctica das fases do proceso tecnolóxico. Análise dun obxecto tecnolóxico cotián seguindo as pautas estudadas de

análise de obxectos. Desenvolvemento de proxectos en grupo. Asignación de responsabilidades. Organización da biblioteca de aula. Organización e xestión do taller. Estudo e comparación da actividade empresarial e do proceso tecnolóxico. Estudo do impacto ambiental da actividade humana.

Actitudes

Interese pola tecnoloxía. Curiosidade polo funcionamento dos obxectos tecnolóxicos. Satisfacción persoal ao resolver problemas. Disposición a propoñer solucións ante as necesidades do grupo. Gusto pola orde e pola xestión dos espazos de traballo. Interese polo impacto ambiental da actividade humana. Disposición e actitude positiva para o traballo en grupo.


Educación para a igualdade de oportunidades entrambos os dous sexos

A área de Tecnoloxías constitúe un campo de referencia para a igualdade, dado que trata tarefas tradicionalmente asociadas aos homes. Polo tanto, deberase procurar que o alumnado, con independencia do sexo, participe activamente en todas as actividades, particularmente nas de taller. Unha estratexia para conseguir este fin é formar grupos homoxéneos ao principio do curso e distribuír as actividades «tipicamente» masculinas entre as rapazas, e viceversa. Unha vez asumidas como propias as devanditas tarefas, pódese abordar o segundo obxectivo: repartir as actividades en grupos heteroxéneos sen atender ao sexo.

Educación do/a consumidor/a e Educación ambiental

O estudo da orixe dos obxectos, así como das necesidades que satisfán e das súas repercusións ambientais, contribúe a fomentar o consumo responsable e o respecto pola natureza. Neste sentido, permite formular unha análise crítica da influencia da publicidade nos hábitos de consumo.


6. Coñecer os avances fundamentais e as principais revolucións tecnolóxicas que

tiveron lugar no curso da historia. 7. Investigar a evolución histórica dun obxecto tecnolóxico. 8. Valorar as necesidades do proceso tecnolóxico empregando a resolución

técnica de problemas, analizando o seu contexto, propoñendo solucións alternativas e desenvolvendo a máis axeitada.

9. Elaborar documentos técnicos empregando recursos verbais e gráficos. 10. Entender e respectar as normas de actuación na aula taller. 11. Traballar en grupo, de forma organizada e responsable, para a resolución de

problemas tecnolóxicos.



12. Realizar as operacións técnicas previstas nun plan de traballo aplicando os recursos materiais e organizativos con criterios de economía, seguridade e respecto polo medio, e valorando as condicións do contorno de traballo.

13. Analizar obxectos tecnolóxicos desde os aspectos formal, técnico, socioeconómico e funcional.

COMPETENCIAS BÁSICAS / CRITERIOS DE AVALIACIÓN Na seguinte táboa indícanse, en cada competencia básica que se traballa nesta unidade, as subcompetencias desenvolvidas en cada unha delas e os criterios de avaliación que, no seu conxunto, se relacionan con todas elas, e que no Libro do profesor se adscriben ás distintas actividades que os/as alumnos/as realizan nos diferentes materiais curriculares.







Coñecer os avances fundamentais e as principais revolucións tecnolóxicas que tiveron lugar no curso da historia.

Investigar a evolución histórica dun obxecto tecnolóxico.

Valorar as necesidades do proceso tecnolóxico empregando a resolución técnica de problemas e analizando o seu contexto, propoñendo solucións alternativas e desenvolvendo a máis axeitada.

Elaborar documentos técnicos empregando recursos verbais e gráficos.

Entender e respectar as normas de actuación na aula taller.

Realizar as operacións técnicas previstas nun plan de traballo aplicando os recursos materiais e organizativos con criterios de economía, seguridade e respecto polo medio, e valorando as condicións do contorno de traballo.

Analizar obxectos tecnolóxicos desde os aspectos formal, técnico, socioeconómico e funcional.



Localizar, procesar, elaborar, almacenar e presentar información co

Realizar as operacións técnicas previstas nun plan de traballo aplicando os recursos materiais e organizativos con criterios de economía, seguridade e respecto



uso da tecnoloxía. polo medio, e valorando as condicións do contorno de traballo.

Analizar obxectos tecnolóxicos desde

os aspectos formal, técnico, socioeconómico e funcional.





Social e cidadá




Coñecer os avances fundamentais e as principais revolucións tecnolóxicas que tiveron lugar no curso da historia.

Investigar a evolución histórica dun obxecto tecnolóxico.

Traballar en grupo, de forma organizada e responsable, para a resolución de problemas tecnolóxicos.

Aprender a aprender


Realizar as operacións técnicas previstas nun plan de traballo aplicando os recursos materiais e organizativos con criterios de economía, seguridade e respecto polo medio, e valorando as condicións do contorno de traballo.




Valorar as necesidades do proceso tecnolóxico empregando a resolución técnica de problemas e analizando o seu contexto, propoñendo solucións alternativas e desenvolvendo a máis axeitada.




OBXECTIVOS

1. Identificar os elementos que constitúen a arquitectura física do ordenador, así

como o funcionamento e a súa función, a relación co resto de compoñentes e as formas de conectalos.

2. Recoñecer os procesos lóxicos asociados ao funcionamento do ordenador e aplicar o coñecemento destes procesos para manipular o sistema, configuralo e realizar operacións de mantemento e actualización.

3. Manexar ferramentas e aplicacións informáticas que permitan buscar, almacenar, organizar, manipular, recuperar e presentar información.

4. Coñecer a estrutura básica e os compoñentes dunha rede de ordenadores, e empregar este coñecemento para compartir recursos.

5. Asumir de forma crítica e activa o avance e a aparición de novas tecnoloxías, incorporándoas ao quefacer cotián.

6. Analizar e valorar criticamente a influencia do desenvolvemento tecnolóxico na sociedade.

CONTIDOS

Conceptos

Codificación da información. Unidades de medida. Arquitectura e funcionamento do ordenador. Funcións e uso do sistema operativo. Conexión de dispositivos. Instalación e desinstalación de programas. Almacenamento, organización e recuperación da información. Mantemento e actualización do sistema. Acceso a recursos compartidos en redes locais e posta a disposición

destes. Creación e actualización dunha base de datos. Organización dos datos

segundo distintos criterios. Deseño de táboas, formularios, filtros, buscas e informes.

Procedementos

Identificación das partes dun ordenador, así como do seu funcionamento e a súa función no conxunto do sistema.

Utilización e investigación das funcións dun sistema operativo. Análise dos diferentes compoñentes lóxicos e físicos que interveñen na

execución dun programa; explicación do proceso levado a cabo.

BLOQUE II

A INFORMÁTICA E A INTERNET

UNIDADE 2

HARDWARE E SISTEMA OPERATIVO



Realización periódica do mantemento e a actualización do sistema. Instalación e desinstalación correcta de programas e dispositivos. Almacenamento e organización da información en distintos soportes. Estudo da estrutura e dos compoñentes dunha rede de ordenadores. Manexo dunha rede de ordenadores para compartir recursos: acceso á

internet, periféricos e arquivos. Recompilación, estruturación e introdución de datos nunha base de datos.

Actitudes

Interese polas novas tecnoloxías así como pola súa influencia no mundo actual.

Valoración da importancia crecente dos ordenadores a nivel social. Disposición positiva na utilización do ordenador como ferramenta habitual

nas tarefas escolares. Respecto das normas de uso e seguridade no manexo do ordenador. Actitude positiva e creativa ante problemas prácticos e implicación persoal

na súa resolución para conseguir resultados útiles. Curiosidade e respecto cara ás ideas, os valores e as solucións achegadas

por outras persoas, culturas e sociedades.


Educación ambiental e Educación do/a consumidor/a

Un coñecemento máis profundo do ordenador permite comparar distintas configuracións, valorar os custos de cada unha e a súa adaptación ás necesidades particulares. Ter unha actitude crítica co consumismo e a conveniencia de reutilizar algúns dos compoñentes do ordenador.


O dereito ao mantemento da privacidade persoal constitúe un tema interesante para fomentar unha postura crítica ante a divulgación masiva de todo tipo de datos, posibilitada pola tecnoloxía actual e as súas consecuencias.


O uso prolongado do ordenador ten efectos negativos para a saúde.


1. Identificar nun PC a placa base, o microprocesador, os distintos tipos de

memoria e almacenamento, o chipset, as rañuras de expansión, os conectores, a fonte de alimentación, a carcasa e os periféricos de entrada e saída. Coñecer a función de cada un destes elementos así como a súa importancia e o funcionamento no conxunto do sistema.

2. Coñecer as funcións do sistema operativo e saber realizar operacións básicas cun deles.

3. Manexar o contorno gráfico como interface de comunicación co ordenador.



4. Saber como conectar compoñentes físicos a un ordenador. 5. Interconectar varios ordenadores ou dispositivos. Utilizar e compartir recursos

en redes locais. 6. Coñecer distintas tarefas de mantemento e actualización do sistema, así como

a súa función e a forma de realizalas. 7. Xestionar, almacenar e recuperar a información en diferentes formatos e

soportes. 8. Localizar información utilizando un xestor de bases de datos. Crear, actualizar

e modificar unha base de datos. COMPETENCIAS BÁSICAS / CRITERIOS DE AVALIACIÓN Na seguinte táboa indícanse, en cada competencia básica que se traballa nesta unidade, as subcompetencias desenvolvidas en cada unha delas e os criterios de avaliación que, no seu conxunto, se relacionan con todas elas, e que no Libro do profesor se adscriben ás distintas actividades que os/as alumnos/as realizan nos diferentes materiais curriculares.







Identificar nun PC a placa base, o microprocesador, os distintos tipos de memoria e almacenamento, o chipset, as rañuras de expansión, os conectores, a fonte de alimentación, a carcasa e os periféricos de entrada e saída. Coñecer a función de cada un destes elementos así como a súa importancia e o funcionamento no conxunto do sistema.

Coñecer as funcións do sistema operativo e saber realizar operacións básicas cun deles.

Manexar o contorno gráfico como interface de comunicación co ordenador.

Saber como conectar compoñentes físicos a un ordenador.

Interconectar varios ordenadores ou dispositivos. Utilizar e compartir recursos en redes locais.

Matemática

Empregar as ferramentas matemáticas axeitadas para cuantificar e analizar fenómenos, especialmente a medición, o uso de escalas, a interpretación de gráficos, os cálculos básicos de magnitudes físicas...

Identificar nun PC a placa base, o microprocesador, os distintos tipos de memoria e almacenamento, o chipset, as rañuras de expansión, os conectores, a fonte de alimentación, a carcasa e os periféricos de entrada e saída. Coñecer a función de cada un



destes elementos así como a súa importancia e o funcionamento no conxunto do sistema.












Social e cidadá



Aprender a aprender



Coñecer as funcións do sistema



operativo e saber realizar operacións básicas cun deles.

Interconectar varios ordenadores ou

dispositivos. Utilizar e compartir recursos en redes locais.

Xestionar, almacenar e recuperar a información en diferentes formatos e soportes.

Localizar información utilizando un xestor de bases de datos. Crear, actualizar e modificar unha base de datos.



Saber como conectar compoñentes físicos a un ordenador.


Coñecer distintas tarefas de mantemento e actualización do sistema, así como a súa función e a forma de realizalas.

Xestionar, almacenar e recuperar a información en diferentes formatos e soportes.



OBXECTIVOS

1. Utilizar o ordenador como ferramenta de traballo. 2. Coñecer os periféricos que se empregan no deseño asistido por ordenador. 3. Manexar programas que axuden a elaborar memorias técnicas: procesadores

de texto, follas de cálculo e programas de debuxo vectorial. 4. Intercambiar información entre varios programas para realizar presentacións e

edicións finais de memorias técnicas.

CONTIDOS

Conceptos

Coñecemento das distintas aplicacións informáticas de interese para o/a tecnólogo/a.

Procesadores de texto. Utilización de ferramentas avanzadas: creación de táboas, emprego de distintos formatos, marcos, inserción de imaxes e formas de vinculación destas.

Iniciación á folla de cálculo: operacións básicas, fórmulas sinxelas e tipos de datos, realización e manexo de gráficos. Elaboración de orzamentos e outros documentos de traballo.

Deseño de presentacións: operacións previas, traballo con vistas, deseño de diapositivas, efectos, transicións e intervalos, animación de obxectos e textos, inserción de elementos multimedia (películas e sons).

Procedementos

Manexo de procesadores de texto para a elaboración de memorias técnicas.

Emprego da folla de cálculo para realizar tarefas concretas (medias de notas académicas, orzamentos,...).

Intercambio de gráficas e resultados entre follas de cálculo e procesadores de texto.

Creación de presentacións. Utilización de máquinas dixitais de fotografía e vídeo. Manexo do escáner. Busca de información na internet.

Actitudes Gusto pola limpeza e a orde na presentación dos traballos. Valoración da utilización do ordenador como ferramenta na área de

Tecnoloxía. Interese polos distintos programas de ordenador e as súas aplicacións en

proxectos tecnolóxicos. Disposición cara ao traballo e a orde na súa execución. Consideración por manter un contorno de traballo ordenado e agradable. Predisposición e aprecio polo traballo en equipo, a organización das

actividades de grupo e o respecto polas decisións que se tomaron.

UNIDADE 3

O ORDENADOR E OS NOSOS PROXECTOS




Educación do/a consumidor/a

Na actualidade, existe unha gran familiaridade coas novas tecnoloxías e cos ordenadores, en especial por parte dos/as mozos/as, debido aos videoxogos e a outras aplicacións de interese. Os contidos desta unidade proporciónanlle ao alumnado criterios para relacionar a calidade e as prestacións destas máquinas co seu prezo. Así mesmo, os/as alumnos/as deben ser conscientes de que a utilización incorrecta do ordenador pode ocasionar un gasto excesivo de enerxía eléctrica e de que practicamente todos os materiais que compoñen estas máquinas son reutilizables.


A utilización das novas tecnoloxías produciu novas enfermidades e agudizou outras xa existentes. As persoas que por motivos profesionais ou lúdicos permanecen moitas horas sentadas fronte a un ordenador deben tomar precaucións e adoptar medidas preventivas para reducir os riscos. Os/as alumnos/as deben ser conscientes das consecuencias negativas para a saúde que derivan de non manter unha postura correcta fronte ao ordenador, de permanecer moito tempo ante a pantalla acendida.


1. Elaborar táboas cun procesador de texto para presentar datos. 2. Modificar un texto escrito cun procesador de texto para a súa edición,

manexando elementos como marcos, táboas, encabezamentos, etcétera. 3. Realizar medias de notas académicas, orzamentos dun proxecto e outras

operacións mediante un programa de folla de cálculo. 4. Debuxar bosquexos de obxectos tecnolóxicos sinxelos con programas de

debuxo. 5. Transferir a información duns programas a outros para obter documentos

finais. COMPETENCIAS BÁSICAS / CRITERIOS DE AVALIACIÓN Na seguinte táboa indícanse, en cada competencia básica que se traballa nesta unidade, as subcompetencias desenvolvidas en cada unha delas e os criterios de avaliación que, no seu conxunto, se relacionan con todas elas, e que no Libro do profesor se adscriben ás distintas actividades que os/as alumnos/as realizan nos diferentes materiais curriculares.








Coñecer e utilizar o proceso de resolución técnica de problemas e a súa aplicación para identificar e dar resposta ás distintas necesidades.










Modificar un texto escrito cun procesador de texto para a súa edición, manexando elementos como marcos, táboas, encabezamentos, etcétera.

Realizar medias de notas académicas, orzamentos dun proxecto e outras operacións mediante un programa de folla de cálculo.

Aprender a aprender


Modificar un texto escrito cun procesador de texto para a súa edición, manexando elementos como marcos, táboas, encabezamentos, etcétera.

Transferir a información duns programas a outros para obter documentos finais.



OBXECTIVOS

1. Coñecer os servizos que ofrece a internet e as características de cada un

deles, como medio de transmitir a información. 2. Desenvolver as habilidades necesarias para manexar con soltura os servizos

de comunicación en tempo real: listas de distribución, foros, grupos de noticias, e chats.

3. Crear un foro tecnolóxico. 4. Identificar as características das conferencias e as comunidades virtuais:

mensaxaría instantánea, redes sociais, blogosfera e páxinas wiki. 5. Elaborar páxinas web. 6. Asumir de forma crítica e activa o avance e a aparición de novas tecnoloxías,

incorporándoas ao quefacer cotián. 7. Actuar de forma dialogante, flexible e responsable no traballo en equipo, na

busca de solucións, na toma de decisións e na execución das tarefas encomendadas con actitude de respecto, cooperación, tolerancia e solidariedade.

CONTIDOS

Conceptos

Servizos da internet: foros, grupos de noticias, chats e conferencias. Comunidades virtuais: mensaxaría instantánea, redes sociais, páxinas web,

blogs e wikis. Creación de páxinas web. Transferencia de ficheiros.

Procedementos

Realización dun foro tecnolóxico e doutra índole. Utilización do servizo de noticias. Establecemento de conferencias. Utilización do chat e da mensaxaría instantánea. Creación dun blog e dunha páxina wiki. Deseño dunha paxina web. Transferencia de arquivos.

Actitudes Valoración da transcendencia da internet como ferramenta de

comunicación global e instantánea. Interese pola comunicación por medio da internet. Constatación das vantaxes de usar con asiduidade os servizos ofrecidos na

internet. Disposición a unha utilización responsable e respectuosa dos sistemas de

comunicación colectiva pola internet (listas, foros, grupos de noticias, chats, conferencias, etcétera).

Actitude crítica e responsable na distribución e na descarga de software.

UNIDADE 4

A INTERNET





Co estudo da internet, preténdese promover o respecto das opinións dos/as outros/as, así como a achega de ideas construtivas e o rexeitamento dos malos modos.


Con esta unidade foméntase a utilización da internet como un medio de comunicación rápido e barato, a través do cal se pode obter unha gran cantidade de información.


1. Identificar e describir os servizos da internet. 2. Acceder á internet para a utilización de servizos básicos: navegación para a

localización de información, correo electrónico, comunicación intergrupal e publicación de información.

3. Describir o funcionamento das listas, os foros e as noticias. 4. Distinguir os pasos para crear un foro tecnolóxico. 5. Recoñecer o léxico básico da internet (termos do argot, acrónimos,

anglicismos...). 6. Comunicarse en tempo real mediante chats e conferencias. 7. Coñecer as condicións para establecer unha comunidade virtual, as

características dunha mensaxaría instantánea, as redes sociais, a blogosfera e as páxinas wiki.

8. Explicar os pasos para deseñar unha páxina web e «subila» á rede. 9. Coñecer a descarga e a distribución de software, así como a información pola

internet. 10. Crear unha weblog.






Coñecer e utilizar o proceso de resolución técnica de problemas e a

Identificar e describir os servizos da internet.

Acceder á internet para a utilización de servizos básicos: navegación para a localización de información, correo



súa aplicación para identificar e dar resposta ás distintas necesidades.


electrónico, comunicación intergrupal e publicación de información.

Describir o funcionamento das listas, os foros e as noticias.

Distinguir os pasos para crear un foro tecnolóxico.

Comunicarse en tempo real mediante chats e conferencias.

Coñecer as condicións para establecer unha comunidade virtual, as características dunha mensaxaría instantánea, as redes sociais, a blogosfera e as páxinas wiki.

Explicar os pasos para deseñar unha páxina web e «subila» á rede.

Coñecer a descarga e a distribución de software, así como a información pola internet.

Crear unha weblog.








Acceder á internet para a utilización de servizos básicos: navegación para a localización de información, correo electrónico, comunicación intergrupal e publicación de información.

Recoñecer o léxico básico da internet (termos do argot, acrónimos, anglicismos...).

Social e cidadá

Preparar futuros/as cidadáns/as para a participación activa na toma fundamentada de decisións.





Aprender a aprender


Identificar e describir os servizos da internet.



OBXECTIVOS

1. Coñecer a procedencia e a obtención, a clasificación, as propiedades

características e as variedades dos plásticos como materiais técnicos máis empregados.

2. Identificar os plásticos nas aplicacións técnicas máis usuais. 3. Analizar e avaliar as propiedades que deben reunir os materiais plásticos,

seleccionando os máis idóneos para construír un produto. 4. Analizar as técnicas de conformación dos materiais plásticos e as súas

aplicacións. 5. Coñecer as técnicas de manipulación e unión dos materiais plásticos e os

criterios axeitados de seguridade. 6. Valorar o impacto ambiental producido pola explotación, transformación e

refugallo de materiais plásticos. 7. Coñecer os beneficios da reciclaxe dos materiais plásticos e adquirir hábitos

de consumo que permitan o aforro de materias primas. 8. Coñecer a obtención, a clasificación e as propiedades características dos

materiais téxtiles. 9. Coñecer a obtención, a clasificación, as propiedades características e

técnicas de conformación dos materiais de construción: pétreos e cerámicos.

CONTIDOS

Conceptos

Plásticos. Procedencia e obtención. Propiedades características. Clasificación. Aplicacións.

Técnicas de conformación dos materiais plásticos. Técnicas de manipulación dos materiais plásticos. Ferramentas manuais

básicas, útiles e maquinaria necesarios para o traballo con plásticos. Unión de materiais plásticos: desmontables e fixas. Normas de uso, seguridade e hixiene no manexo e mantemento de

ferramentas, útiles e materiais técnicos. Materiais téxtiles. Obtención. Clasificación. Propiedades características. Materiais de construción: pétreos e cerámicos. Obtención. Clasificación.

Técnicas de conformación. Propiedades características. Aplicacións.

UNIDADE 5

MATERIAIS PLÁSTICOS, TÉXTILES,

PÉTREOS E CERÁMICOS

BLOQUE III

MATERIAIS DE USO TÉCNICO



Procedementos Identificación dos materiais plásticos, téxtiles e de construción en obxectos

de uso habitual. Análise e avaliación das propiedades que deben reunir os materiais

plásticos, téxtiles, pétreos e cerámicos, seleccionando os máis idóneos para elaborar ou construír un produto.

Emprego na aula taller de tecnoloxía de técnicas de manipulación de materiais plásticos na elaboración de obxectos tecnolóxicos sinxelos, aplicando as normas de uso, hixiene, seguridade e control dos recursos materiais.

Selección e reutilización dos materiais plásticos de refugallo na fabricación doutros obxectos sinxelos e operadores nos proxectos da aula taller.

Actitudes

Predisposición a considerar de forma equilibrada os valores técnicos, funcionais e estéticos dos materiais no deseño e na elaboración de produtos.

Sensibilidade ante o impacto ambiental producido pola explotación, a transformación e o refugallo de materiais de uso técnico e ante a utilización abusiva e inadecuada dos recursos naturais e predisposición a adoptar hábitos de consumo que permitan o aforro de materias primas.

Actitude positiva e creativa ante os problemas prácticos.



Un dos propósitos desta unidade consiste en que os/as alumnos/as adquiran

coñecementos e destrezas técnicas e os empreguen, xunto cos alcanzados noutras

áreas, para a análise, a intervención, o deseño e a elaboración de obxectos e sistemas

tecnolóxicos, así como que valoren as repercusións sociais e ambientais que o uso

dos diferentes materiais leva consigo.


1. Coñecer as propiedades básicas dos plásticos como materiais técnicos. 2. Identificar os plásticos nas aplicacións técnicas máis usuais. 3. Recoñecer as técnicas básicas de conformación dos materiais plásticos e a

aplicación de cada unha delas na produción de diferentes obxectos. 4. Empregar de forma correcta as técnicas básicas de manipulación e unión dos

materiais plásticos, mantendo os criterios de seguridade axeitados, e respectando as normas de uso e seguridade no manexo de materiais e ferramentas.

5. Identificar as propiedades básicas dos materiais téxtiles e os diferentes tipos. 6. Coñecer as características e as variedades habituais dos materiais pétreos e

as súas aplicacións técnicas. 7. Coñecer as características, as variedades habituais e as aplicacións técnicas

dos materiais cerámicos.















Recoñecer as técnicas básicas de conformación dos materiais plásticos e a aplicación de cada unha delas na produción de diferentes obxectos.

Empregar de forma correcta as técnicas básicas de manipulación e unión dos materiais plásticos, mantendo os criterios de seguridade axeitados, e respectando as normas de uso e seguridade no manexo de materiais e ferramentas.




Recoñecer as técnicas básicas de conformación dos materiais plásticos e a aplicación de cada unha delas na produción de diferentes obxectos.

Identificar as propiedades básicas dos materiais téxtiles e os diferentes tipos.

Social e cidadá

Preparar futuros/as cidadáns/as para a participación activa na toma fundamentada de decisións.

Identificar os plásticos nas aplicacións técnicas máis usuais.

Coñecer as características e as variedades habituais dos materiais pétreos e as súas aplicacións técnicas.



Coñecer as características, as variedades habituais e as aplicacións técnicas dos materiais cerámicos.

Aprender a aprender


Empregar de forma correcta as técnicas básicas de manipulación e unión dos materiais plásticos, mantendo os criterios de seguridade axeitados, e respectando as normas de uso e seguridade no manexo de materiais e ferramentas.

Autonomía e iniciativa persoal


Coñecer as características e as variedades habituais dos materiais pétreos e as aplicacións técnicas.

Coñecer as características, as variedades habituais e as aplicacións técnicas dos materiais cerámicos.



OBXECTIVOS

1. Expresar ideas técnicas a través de gráficos e debuxos, utilizando códigos

que aclaren e estruturen a información que se pretende transmitir. 2. Manexar con soltura distintas formas de representación gráfica, utilizando as

máis adecuadas segundo as necesidades do proxecto técnico. 3. Interpretar correctamente obxectos tecnolóxicos representados en distintos

sistemas. 4. Coñecer o modo normalizado de utilización de liñas e cotas para aplicalo ao

deseño e á comunicación de ideas na resolución de problemas técnicos. 5. Realizar planos técnicos sinxelos utilizando ferramentas informáticas. 6. Valorar a importancia do debuxo técnico como medio de expresión e

comunicación na área de Tecnoloxías.

CONTIDOS

Conceptos

Representacións de conxunto: perspectiva cabaleira, perspectiva isométrica e sistema diédrico. Vistas dun obxecto.

Debuxo en perspectiva: método compositivo e método subtractivo. Normalización. Escalas normalizadas. Acoutamento. Instrumentos de medida.

Procedementos

Realización de debuxos de vistas e perspectivas de obxectos sinxelos, co fin de comunicar un traballo técnico.

Interpretación de vistas e perspectivas de obxectos sinxelos. Representación de debuxos a escala para comunicar ideas técnicas e

tomar decisións de deseño. Acoutamento de segmentos, circunferencias e arcos en figuras xeométricas

planas e en obxectos sinxelos tridimensionais. Medida con distintos instrumentos, normais e de precisión. Debuxo de planos con ferramentas informáticas.

UNIDADE 6

EXPRESIÓN GRÁFICA: SISTEMAS DE REPRESENTACIÓN

BLOQUE IV

EXPRESIÓN GRÁFICA



Actitudes Gusto pola limpeza e a orde na presentación dos traballos. Valoración da expresión gráfica como modo de comunicación na área de

Tecnoloxías. Interese polas distintas formas de representación gráfica e as súas

aplicacións. Disposición cara ao traballo e á achega dos materiais e as ferramentas

necesarias para desenvolvelo. Valoración da importancia de manter un contorno de traballo ordenado e

agradable.



Nesta unidade amósaselles aos/ás alumnos/as como crear representacións gráficas parecidas ás que se atopan na publicidade dos produtos e danse as claves para poder comprender e interpretar manuais, folletos técnicos ou calquera información baseada en representacións gráficas a calquera escala.


1. Representar bosquexos e esbozos de obxectos e proxectos sinxelos a man

alzada e delineados. 2. Relacionar correctamente perspectivas e representación no sistema diédrico. 3. Debuxar pezas sinxelas en perspectiva cabaleira e isométrica a partir das súas

vistas. 4. Empregar as escalas axeitadas para a realización de distintos debuxos

técnicos. 5. Utilizar con corrección os diferentes tipos de liñas normalizados para o debuxo

técnico. 6. Acoutar correctamente pezas planas e tridimensionais. 7. Medir segmentos e ángulos con precisión, empregando as ferramentas

necesarias. 8. Utilizar programas informáticos para deseñar e debuxar pezas e obxectos

tecnolóxicos.









Coñecer e utilizar o proceso de resolución técnica de problemas e a aplicación para identificar e dar resposta a distintas necesidades.

Representar bosquexos e esbozos de obxectos e proxectos sinxelos a man alzada e delineados.

Relacionar correctamente perspectivas e representación no sistema diédrico.

Debuxar pezas sinxelas en perspectiva cabaleira e isométrica a partir das súas vistas.

Matemática



Empregar as escalas axeitadas para a realización de distintos debuxos técnicos.

Acoutar correctamente pezas planas e tridimensionais.

Medir segmentos e ángulos con precisión, empregando as ferramentas necesarias.






Utilizar con corrección os diferentes tipos de liñas normalizados para o debuxo técnico.

Utilizar programas informáticos para deseñar e debuxar pezas e obxectos tecnolóxicos.







Acoutar correctamente pezas planas e tridimensionais.

Aprender a aprender



Medir segmentos e ángulos con precisión, empregando as ferramentas necesarias.



OBXECTIVOS

1. Coñecer os mecanismos básicos de transmisión e transformación do

movemento, así como as súas aplicacións. 2. Identificar mecanismos simples en máquinas complexas e explicar o seu

funcionamento no conxunto. 3. Resolver problemas sinxelos e calcular a relación de transmisión nos casos

que sexa posible. 4. Utilizar simuladores para recrear a función de operadores no deseño de

prototipos. 5. Deseñar e construír maquetas de mecanismos simples e conxuntos de

mecanismos de transmisión e de transformación. 6. Valorar a importancia dos mecanismos no funcionamento de máquinas de uso

cotián.

CONTIDOS

Conceptos

Mecanismos de transmisión do movemento (polea, polipasto, panca, rodas de fricción, sistemas de poleas, engrenaxes, parafuso sen fin, sistemas de engrenaxes). Constitución, funcionamento e aplicacións.

Mecanismos de transformación do movemento (piñón-cremalleira, parafuso-porca, manivela-torno, biela-manivela, cegoñal, leva, excéntrica). Constitución, funcionamento e aplicacións.

Mecanismos para dirixir e regular o movemento, de axustamento e de acumulación de enerxía. Constitución, funcionamento e aplicacións.

Lei da panca, momento de forzas e relación de transmisión. Procedementos

Identificación de mecanismos simples en máquinas complexas, explicando o seu funcionamento no conxunto.

Resolución de problemas sinxelos e cálculo da relación de transmisión. Deseño e construción de maquetas con diferentes operadores mecánicos.

Actitudes

Interese por coñecer o funcionamento de obxectos tecnolóxicos de uso cotián.

UNIDADE 7

MECANISMOS

BLOQUE V

MECANISMOS



Respecto polas normas de seguridade no uso de ferramentas, máquinas e materiais.

Actitude positiva e creativa ante problemas de tipo práctico e confianza na propia capacidade de alcanzar resultados útiles.

Disposición e iniciativa persoal para participar en tarefas de equipo.



Un dos propósitos desta unidade é coñecer os diferentes mecanismos básicos de transmisión e transformación do movemento que forman parte das máquinas, desde as máis simples ata as máis complexas, así como a función de cada un no conxunto. Con estes coñecementos é posible relacionar a complexidade e a calidade co prezo.


O obxectivo é que o alumnado adquira coñecementos sobre a constitución dos mecanismos, así como destrezas técnicas na súa construción, e os empregue, xunto cos adquiridos noutras áreas, para analizar, deseñar e elaborar obxectos e sistemas tecnolóxicos. Así mesmo, deberá valorar a importancia dos mecanismos no funcionamento das máquinas de uso cotián e tomar conciencia das repercusións sociais e ambientais que supoñen para a sociedade, á vez que asume, de forma activa, o progreso e a aparición de novas tecnoloxías.


1. Identificar en máquinas complexas os mecanismos simples de transformación

e transmisión de movementos que as compoñen, explicando o seu funcionamento no conxunto.

2. Resolver problemas sinxelos e calcular a relación de transmisión nos casos en que proceda.

3. Deseñar, construír e manexar maquetas con diferentes operadores mecánicos.










Identificar en máquinas complexas os mecanismos simples de transformación e transmisión de movementos que as compoñen, explicando o seu funcionamento no conxunto.

Matemática


Resolver problemas sinxelos e calcular a relación de transmisión nos casos en que proceda.











Social e cidadá



Aprender a aprender


Deseñar, construír e manexar maquetas con diferentes operadores mecánicos.



Deseñar, construír e manexar maquetas con diferentes operadores mecánicos.



OBXECTIVOS

1. Calcular as magnitudes eléctricas básicas, potencia e enerxía, en diferentes

circuítos eléctricos. 2. Coñecer as características da tensión alterna senoidal da rede eléctrica e

comparalas coas da tensión continua. 3. Expresar e comunicar ideas e solucións técnicas relacionadas coa

electricidade e coa electrónica utilizando a simboloxía e o vocabulario axeitado.

4. Coñecer os efectos aproveitables da electricidade e as formas de utilizalos. 5. Saber interpretar esquemas eléctricos e electrónicos e realizar montaxes a

partir destes. 6. Manexar correctamente un polímetro para realizar distintos tipos de medidas. 7. Analizar, deseñar, elaborar e manipular de forma segura materiais, obxectos e

circuítos eléctricos sinxelos. 8. Coñecer e valorar criticamente as distintas formas de xeración de enerxía

eléctrica.

CONTIDOS

Conceptos

Circuíto eléctrico: magnitudes eléctricas básicas. Simboloxía. Lei de Ohm. Circuíto en serie, paralelo e mixto. Corrente continua e corrente alterna. Estudo comparado. Potencia e enerxía eléctrica Electromagnetismo. Aplicacións: electroimán, motor de corrente continua,

xerador (dínamo, alternador) e relé. Aparatos de medida: voltímetro, amperímetro, polímetro. Introdución á electrónica básica: a resistencia, o condensador, o díodo e o

transistor. Enerxía eléctrica: xeración, transporte e distribución. Centrais. Descrición e tipos de centrais hidroeléctricas, térmicas e

nucleares. Sistemas técnicos para o aproveitamento das enerxías renovables. Importancia do uso de enerxías alternativas. Enerxía e medio natural. Eficiencia e aforro enerxético. Impacto ambiental

da xeración, transporte, distribución e uso da enerxía. Valoración dos efectos do uso da enerxía eléctrica sobre o medio natural.

UNIDADE 8

ELECTRICIDADE E ENERXÍA

BLOQUE VI

ELECTRICIDADE



Procedementos Identificación dos distintos compoñentes dun circuíto eléctrico e función de

cada un deles dentro do conxunto. Resolución de circuítos eléctricos en serie, paralelos e mixtos. Cálculo das magnitudes relacionadas: voltaxe, intensidade, resistencia,

enerxía e potencia. Análise e experimentación dos efectos da electricidade. Montaxe de circuítos eléctricos sinxelos: circuítos mixtos, control do sentido

de xiro dun motor, etcétera. Deseño de circuítos e experimentación cun simulador. Realización de medidas de voltaxe, intensidade e resistencia mediante un

polímetro. Estudo e elaboración da instalación eléctrica dunha vivenda. Análise dun obxecto tecnolóxico que funcione con enerxía eléctrica. Identificación dos compoñentes electrónicos e a súa simboloxía. Busca de información, presentación e valoración crítica de diversas formas

de produción de electricidade. Realización de esquemas de diversos tipos de centrais eléctricas.

Actitudes

Respecto das normas de seguridade na utilización de materiais, ferramentas e instalacións.

Curiosidade por coñecer o funcionamento de circuítos, obxectos e centrais eléctricas.

Interese pola orde, a seguridade e a axeitada presentación das montaxes eléctricas.

Coidado e uso axeitado dos aparatos de medida. Valoración crítica da importancia e consecuencias da utilización da

electricidade. Actitude positiva e creativa ante os problemas prácticos e confianza na

propia capacidade para alcanzar resultados útiles. Disposición e iniciativa persoal para participar solidariamente en tarefas

compartidas.



O coñecemento das características da enerxía eléctrica, as propiedades de diferentes materiais e a posibilidade de realizar medidas de diverso tipo, concienciará o alumnado dos riscos que supón para a saúde a manipulación de aparatos eléctricos e axudará a tomar medidas para evitar accidentes.


O coñecemento do impacto ambiental ocasionado pola construción das centrais eléctricas e o transporte da enerxía, así como o que deriva das verteduras xeradas polo proceso de produción de enerxía eléctrica, permitirá concienciar os/as alumnos/as da necesidade de adoptar medidas que reduzan o devandito impacto.




1. Valorar os efectos da enerxía eléctrica e a súa capacidade de conversión

noutras manifestacións enerxéticas. 2. Utilizar correctamente instrumentos de medida de magnitudes eléctricas

básicas. 3. Determinar a tensión, intensidade, resistencia, potencia e enerxía eléctrica

empregando os conceptos, principios de medida e cálculo de magnitudes axeitados.

4. Deseñar circuítos eléctricos empregando a simboloxía axeitada. 5. Simular e realizar montaxes de circuítos eléctricos e electrónicos sinxelos. 6. Describir as partes e o funcionamento de máquinas e obxectos eléctricos. 7. Describir e utilizar o electromagnetismo en aplicacións tecnolóxicas sinxelas. 8. Valorar os efectos do uso da enerxía eléctrica sobre o medio natural. 9. Coñecer o proceso de xeración de electricidade nos diferentes tipos de centrais

eléctricas. COMPETENCIAS BÁSICAS / CRITERIOS DE AVALIACIÓN Na seguinte táboa indícanse, en cada competencia básica que se traballa nesta unidade, as subcompetencias desenvolvidas en cada unha delas e os criterios de avaliación que, no seu conxunto, se relacionan con todas elas, e que no Libro do profesor se adscriben ás distintas actividades que os/as alumnos/as realizan nos diferentes materiais curriculares.









Matemática

Empregar as ferramentas matemáticas axeitadas para cuantificar e analizar fenómenos, moi especialmente a medición, o uso de escalas, a interpretación de gráficos, os cálculos básicos de magnitudes

Utilizar correctamente instrumentos de medida de magnitudes eléctricas básicas.

Determinar a tensión, intensidade, resistencia, potencia e enerxía eléctrica empregando os conceptos,



físicas... principios de medida e cálculo de magnitudes axeitados.





Valorar os efectos da enerxía eléctrica e a súa capacidade de conversión noutras manifestacións enerxéticas.

Deseñar circuítos eléctricos empregando a simboloxía axeitada.

Simular e realizar montaxes de circuítos eléctricos e electrónicos sinxelos.

Valorar os efectos do uso da enerxía eléctrica sobre o medio natural.

Coñecer o proceso de xeración de electricidade nos diferentes tipos de centrais eléctricas.




Determinar a tensión, intensidade, resistencia, potencia e enerxía eléctrica empregando os conceptos, principios de medida e cálculo de magnitudes axeitados.

Describir as partes e o funcionamento de máquinas e obxectos eléctricos.


Social e cidadá

Preparar futuros/as cidadáns/ás para a súa participación activa na toma fundamentada de decisións.




Describir as partes e o funcionamento de máquinas e obxectos eléctricos.

Valorar os efectos do uso da enerxía eléctrica sobre o medio natural.




Aprender a aprender



Determinar a tensión, intensidade, resistencia, potencia e enerxía eléctrica empregando os conceptos, principios de medida e cálculo de magnitudes axeitados.



Describir e utilizar o electromagnetismo en aplicacións tecnolóxicas sinxelas.









Temporalización : curso 3º

O bloque de resolución de problemas tecnolóxicos abordarase transversalmente durante todo o curso.

Temporalización : curso 3º GDC

O feito de que o grupo de Diversificación Curricular curse a materia de tecnoloxía fóra do grupo de referencia, fai que podamos abordar unha planificación específica para este alumnado, adaptándonos á súas características. Por esa razón, procurarase incidir na parte práctica da materia en detrimento da científica. Abordarase un proxecto continuado ó longo do

Blo

qu

es T

em

áti

co

s


II. Informática e Internet. - Hardware e sistema operativo A Internet

II. Informática e Internet. - O Ordenador e os nosos proxectos III. Materiais de uso técnico. IV. Expresión gráfica (CAD).

V. Mecanismos. VI. Electricidade.

Blo

qu

es T

em

áti

co

s


I. Resolución de problemas tecnolóxicos II. Informática e Internet.

III. Materiais de uso técnico. IV. Expresión gráfica (CAD).

V. Mecanismos. VI. Electricidade.

Carga lectiva/trimestre :

1º Trimestre: 25 H

2º Trimestre: 25 H

3º Trimestre: 20 H

Carga lectiva/trimestre :

1º Trimestre: 39 H

2º Trimestre: 33 H

3º Trimestre: 30 H



curso, que consistirá en construír e analizar diversos obxectos tecnolóxicos desde o seu punto de vista funcional e técnico.

Mínimos esixibles Bloque I. Resolución de problemas tecnolóxicos

Comprender a función da tecnoloxía e a súa importancia no desenvolvemento da civilización.

Resolver problemas sinxelos respectando as fases do proxecto tecnolóxico a partir da identificación de necesidades no contorno dos/as alumnos/as.

Entender a relación entre o proceso tecnolóxico desenvolvido na aula e a realidade empresarial e produtiva.

Analizar un obxecto tecnolóxico de modo ordenado, atendendo aos factores anatómicos, funcionais, tecnolóxicos e socioeconómicos.

Bloque II. A Informática e a internet

Identificar os elementos que constitúen a arquitectura física do ordenador, así como o funcionamento e a súa función, a relación co resto de compoñentes e as formas de conectalos.

Recoñecer os procesos lóxicos asociados ao funcionamento do ordenador e aplicar o coñecemento destes procesos para manipular o sistema, configuralo e realizar operacións de mantemento e actualización.

Manexar ferramentas e aplicacións informáticas que permitan buscar, almacenar, organizar, manipular, recuperar e presentar información.

Coñecer a estrutura básica e os compoñentes dunha rede de ordenadores, e empregar este coñecemento para compartir recursos.

Asumir de forma crítica e activa o avance e a aparición de novas tecnoloxías, incorporándoas ao quefacer cotián.

Analizar e valorar criticamente a influencia do desenvolvemento tecnolóxico na sociedade.

Utilizar o ordenador como ferramenta de traballo. Coñecer os periféricos que se empregan no deseño asistido por ordenador. Manexar programas que axuden a elaborar memorias técnicas: procesadores

de texto, follas de cálculo e programas de debuxo vectorial. Intercambiar información entre varios programas para realizar presentacións e

edicións finais de memorias técnicas. Coñecer os servizos que ofrece a internet e as características de cada un

deles, como medio de transmitir a información. Desenvolver as habilidades necesarias para manexar con soltura os servizos

de comunicación en tempo real: listas de distribución, foros, grupos de noticias, e chats.

Crear un foro tecnolóxico. Identificar as características das conferencias e as comunidades virtuais:

mensaxaría instantánea, redes sociais, blogosfera e páxinas wiki. Elaborar páxinas web. Asumir de forma crítica e activa o avance e a aparición de novas tecnoloxías,

incorporándoas ao quefacer cotián. Actuar de forma dialogante, flexible e responsable no traballo en equipo, na

busca de solucións, na toma de decisións e na execución das tarefas encomendadas con actitude de respecto, cooperación, tolerancia e solidariedade.



Bloque III. Materiais de uso técnico

Coñecer a procedencia e a obtención, a clasificación, as propiedades características e as variedades dos plásticos como materiais técnicos máis empregados.

Identificar os plásticos nas aplicacións técnicas máis usuais. Analizar e avaliar as propiedades que deben reunir os materiais plásticos,

seleccionando os máis idóneos para construír un produto. Analizar as técnicas de conformación dos materiais plásticos e as súas

aplicacións. Coñecer as técnicas de manipulación e unión dos materiais plásticos e os

criterios axeitados de seguridade. Valorar o impacto ambiental producido pola explotación, transformación e

refugallo de materiais plásticos. Coñecer os beneficios da reciclaxe dos materiais plásticos e adquirir hábitos

de consumo que permitan o aforro de materias primas. Coñecer a obtención, a clasificación e as propiedades características dos

materiais téxtiles. Coñecer a obtención, a clasificación, as propiedades características e

técnicas de conformación dos materiais de construción: pétreos e cerámicos.

Bloque IV. Expresión gráfica

Expresar ideas técnicas a través de gráficos e debuxos, utilizando códigos que aclaren e estruturen a información que se pretende transmitir.

Manexar con soltura distintas formas de representación gráfica, utilizando as máis adecuadas segundo as necesidades do proxecto técnico.

Interpretar correctamente obxectos tecnolóxicos representados en distintos sistemas.

Coñecer o modo normalizado de utilización de liñas e cotas para aplicalo ao deseño e á comunicación de ideas na resolución de problemas técnicos.

Realizar planos técnicos sinxelos utilizando ferramentas informáticas. Valorar a importancia do debuxo técnico como medio de expresión e

comunicación na área de Tecnoloxías.

Bloque V. Mecanismos

Coñecer os mecanismos básicos de transmisión e transformación do movemento, así como as súas aplicacións.

Identificar mecanismos simples en máquinas complexas e explicar o seu funcionamento no conxunto.

Resolver problemas sinxelos e calcular a relación de transmisión nos casos que sexa posible.

Utilizar simuladores para recrear a función de operadores no deseño de prototipos.

Deseñar e construír maquetas de mecanismos simples e conxuntos de mecanismos de transmisión e de transformación.

Valorar a importancia dos mecanismos no funcionamento de máquinas de uso cotián.

Bloque VI. Electricidade



Calcular as magnitudes eléctricas básicas, potencia e enerxía, en diferentes circuítos eléctricos.

Coñecer as características da tensión alterna senoidal da rede eléctrica e comparalas coas da tensión continua.

Expresar e comunicar ideas e solucións técnicas relacionadas coa electricidade e coa electrónica utilizando a simboloxía e o vocabulario axeitado.

Coñecer os efectos aproveitables da electricidade e as formas de utilizalos. Saber interpretar esquemas eléctricos e electrónicos e realizar montaxes a

partir destes. Manexar correctamente un polímetro para realizar distintos tipos de medidas. Analizar, deseñar, elaborar e manipular de forma segura materiais, obxectos e

circuítos eléctricos sinxelos. Coñecer e valorar criticamente as distintas formas de xeración de enerxía

eléctrica. Utilizar o ordenador como ferramenta de traballo. Coñecer os periféricos que se empregan no deseño asistido por ordenador. Manexar programas que axuden a elaborar memorias técnicas: procesadores

de texto, follas de cálculo e programas de debuxo vectorial. Intercambiar información entre varios programas para realizar presentacións e

edicións finais de memorias técnicas.

Criterios de avaliación

Resolver problemas tecnolóxicos identificando os condicionantes, empregando os coñecementos precisos, propoñendo solucións variadas e desenvolvendo a máis axeitada nun contexto de traballo colectivo, e empregando adecuadamente os recursos de expresión e comunicación. Con este criterio trátase de avaliar o coñecemento do alumnado sobre a actividade técnica. Esta capacidade concrétase na elaboración dun plan de traballo para executar un proxecto técnico: conxunto de documentos cunha orde lóxica de operacións, coa previsión de tempos e de recursos materiais, con debuxos, cálculos numéricos, orzamento, listaxes de pezas e explicacións. Avaliarase a cooperación e o traballo en equipo nun clima de tolerancia cara ás ideas e opinións doutras persoas. Débese valorar, así mesmo, o emprego dun vocabulario específico e de modos de expresión tecnicamente apropiados.

Realizar as operacións técnicas previstas nun plan de traballo

utilizando os recursos materiais e organizativos con criterios de economía, seguridade e respecto ao ambiente e valorando as condicións do contorno de traballo. Preténdese avaliar a capacidade de construción do alumnado, seguindo a orde marcada no plan de traballo. As pautas para acadar o grao de desenvolvemento fixado son: o coidado no uso de ferramentas, de máquinas e de instrumentos, o aproveitamento de materiais, o uso de elementos reciclados e o traballo respectando as normas de seguridade e saúde. O grao de acabamento debe manterse dentro de marxes dimensionais e estéticas aceptables.

Identificar e conectar compoñentes físicos dun ordenador e outros

dispositivos periféricos e explicar o seu funcionamento. Manexar o



contorno gráfico dos sistemas operativos como interface de comunicación coa máquina. Búscase valorar a adquisición das habilidades necesarias para administrar un sistema informático persoal. As alumnas e os alumnos han ser capaces de conectar dispositivos externos e interconectalos con outros sistemas, personalizar os contornos gráficos, xestionar os diferentes tipos de documentos almacenando e recuperando a información en diferentes soportes. Deberán, así mesmo, realizar as tarefas básicas de instalación de aplicacións, mantemento e actualización que manteñan o sistema nun nivel de seguridade e rendemento.

Describir propiedades básicas de materiais técnicos e as súas

variedades comerciais: madeira, metais, materiais plásticos, cerámicos e pétreos. Identificalos en aplicacións comúns e empregar técnicas básicas de conformación, unión e acabado. Con este criterio búscase avaliar o grao de coñecemento das propiedades mecánicas, eléctricas e térmicas dos materiais empregados nos proxectos. Relacionar estas propiedades coa aplicación de cada material na fabricación de obxectos comúns, así como coñecer e utilizar adecuadamente as técnicas de conformación, unión e acabamento empregadas no seu proceso construtivo, mantendo criterios de tolerancia dimensional e seguridade.

Representar mediante vistas e perspectivas obxectos e sistemas

técnicos sinxelos, aplicando criterios de normalización. Trátase de valorar a capacidade dos alumnos e das alumnas para representar obxectos e sistemas técnicos en proxección diédrica -alzado, planta e perfil, así como, a obtención da súa perspectiva-, como ferramenta no desenvolvemento de proxectos técnicos. Preténdese avaliar a adquisición de destrezas para a súa realización tanto a man alzada, como mediante instrumentos de debuxo e aplicacións de deseño gráfico por ordenador. Para iso deberán seguirse os criterios normalizados de acoutamento e escala.

Elaborar, almacenar e recuperar documentos en soporte electrónico

que incorporen información textual e gráfica. Preténdense avaliar as habilidades básicas para a realización de documentos que integren información textual, imaxes e gráficos utilizando, por exemplo, follas de cálculo e procesadores de texto. Para logralo aplicaranse os procedementos e funcionalidades propias de cada aplicación para obter documentos progresivamente máis complexos e de maior perfección en canto á estruturación e presentación, almacenándoos en soportes físicos locais e remotos.

Analizar e describir nas estruturas do contorno os elementos

resistentes e os esforzos aos que están sometidos. Trátase de comprobar se o alumnado é quen de comprender a función dos elementos que constitúen as estruturas -trabes, piares, zapatas, tensores, arcos- e identificar os esforzos aos que están sometidos -tracción, compresión e flexión- valorando o efecto destes esforzos sobre os elementos estruturais dos prototipos fabricados na aula obradoiro.

Identificar, manexar e aplicar operadores mecánicos encargados da

transformación e transmisión de movementos para deseñar obxectos técnicos, explicando o funcionamento dos operadores no conxunto e, se é o caso, calcular as relacións de transmisión.



Preténdese avaliar o coñecemento dos movementos empregados en máquinas: rectilíneo, circular e de vaivén. Coñecer os mecanismos de transformación e transmisión de movementos, así como a súa función dentro do conxunto da máquina. O alumnado debe ser capaz de aplicar estes coñecementos para construír maquetas con diferentes operadores mecánicos e de realizar cálculos para determinar a relación de transmisión en sistemas de poleas e engrenaxes.

Deseñar e simular circuítos coa simboloxía adecuada e montar circuítos

formados por operadores elementais, nos que se empreguen os efectos da enerxía eléctrica e a súa capacidade de conversión noutras manifestacións enerxéticas, utilizando correctamente instrumentos de medida de magnitudes eléctricas básicas. A finalidade deste criterio é a de comprobar se as alumnas e os alumnos son conscientes da importancia da enerxía eléctrica no ámbito doméstico e industrial, así como valorar o grao de coñecemento e habilidade para deseñar e construír circuítos eléctricos. O alumnado debe adquirir destrezas no manexo do polímetro. Isto implica determinar tensión, corrente, resistencia, potencia e enerxía eléctrica, empregando os conceptos e principios de medida e cálculo de magnitudes.

Acceder á internet para a utilización de servizos básicos: navegación

para a localización de información, correo electrónico, comunicación no grupo e publicación de información. Perséguese valorar o grao de coñecemento dos conceptos e da terminoloxía referidos á navegación pola internet e a utilización eficiente dos buscadores para afianzar técnicas que lles permitan a identificación de obxectivos de busca, a localización de información relevante, o seu almacenamento, a creación de coleccións de referencias de interese e a utilización de xestores de correo electrónico e ferramentas deseñadas para a comunicación de grupo.




TECNOLOXÍA

CUARTO CURSO






1. INTRODUCIÓN O Real Decreto 1631/2006, de 29 de decembro, aprobado polo Ministerio de Educación e Ciencia (MEC) e que establece os ensinos mínimos da Educación Secundaria Obrigatoria como consecuencia da implantación da Lei Orgánica de Educación (LOE), foi desenvolvido na Comunidade Autónoma de Galicia polo Decreto 133/2007, de 5 de xullo, polo que se aproba o currículo da Educación Secundaria Obrigatoria para esta comunidade. O presente documento refírese á programación do cuarto curso da ESO da materia de Tecnoloxía. Como analizaremos máis adiante con maior detemento, unha das principais novidades que incorpora esta lei na actividade educativa vén derivada da nova definición de currículo, en concreto pola inclusión das denominadas competencias básicas, un concepto relativamente novo no sistema educativo español e na súa práctica educativa. Polo que se refire, globalmente, á concepción que se ten de obxectivos, contidos, metodoloxía e criterios de avaliación, as novidades son as que produce, precisamente, a súa interrelación coas devanditas competencias, que van orientar o proceso de ensino-aprendizaxe. A formulación curricular desta materia optativa no último curso da Educación Secundaria Obrigatoria —como culminación da formación tecnolóxica que o alumno tivo en cursos precedentes coa de Tecnoloxías e neste mesmo coa tamén optativa de Informática— toma como principal punto de referencia os métodos e procedementos dos que se serviu a humanidade para resolver problemas e satisfacer necesidades, é dicir, a tecnoloxía é concibida como o conxunto de actividades e coñecementos científicos e técnicos empregados polo ser humano para a construción ou elaboración de obxectos, sistemas ou contornas; non en balde impulsou o desenvolvemento de moi diversos aspectos das distintas civilizacións históricas desde as súas orixes. Por iso contémplase como un proceso que desenvolve habilidades, destrezas e métodos que, á súa vez, permiten avanzar desde a identificación e formulación dun problema técnico ata a súa solución construtiva, ademais de facer fincapé nunha planificación que busque a optimización dos recursos e das solucións. E este é o eixo sobre o que xiran os contidos —máis complexos— deste curso, no que o alumno poderá integrar non só os dos distintos bloques senón tamén os dos cursos anteriores. A aceleración vertixinosa que se produciu no desenvolvemento tecnolóxico nas últimas décadas (vivimos non só nunha era tecnolóxica senón nunha permanente revolución tecnolóxica) e o aumento do protagonismo das novas tecnoloxías da información e a comunicación (obxecto prioritario de estudo na citada materia de Informática), que relegaron ás tecnoloxías manuais, condicionan a necesidade formativa nun campo (a cultura tecnolóxica) no que o cidadán vai ser axente activo, xa sexa como consumidor ou como produtor de innovacións, en resumo, para mellorar a súa calidade de vida. Ademais debe servir, debido ao seu interese xeral, para superar a tradicional separación entre materias científicas e humanísticas (e, de paso, para desterrar a arcaica concepción de que a tecnoloxía é patrimonio exclusivo dos homes). Esta materia, polas súas características intrínsecas e polas aprendizaxes e destrezas que permite alcanzar, adquire grande importancia para os distintos estudos que o alumno poida cursar no futuro, ben sexan ciclos formativos de grao medio ou Bacharelato (preferentemente na modalidade de Ciencias e Tecnoloxía). Esta materia, como a de Tecnoloxías de cursos anteriores, basea a súa aprendizaxe na adquisición de coñecementos (segundo os casos, por facilitación ou por descubrimento) e no desenvolvemento de destrezas que permitan tanto a



comprensión dos obxectos técnicos como a intervención sobre eles, ben sexa modificándoos ou creándoos, fomentando as aptitudes innovadoras na procura de solucións aos problemas existentes e sensibilizando aos alumnos no aproveitamento dos recursos (isto é, un coñecemento integrado, baseado metodoloxicamente na dialéctica coñecemento-acción). Igualmente, os alumnos han de usar as tecnoloxías da información e a comunicación como ferramentas para localizar, crear, analizar, intercambiar e presentar a información, algo que non é exclusivo desta materia senón propio de todas, tal e como se pon de manifesto na aprendizaxe por competencias (por exemplo, a de tratamento da información e competencia dixital). Unha materia como esta, cun forte compoñente procedimental e na que os seus contidos estanse a renovar permanentemente —pouco ten que ver esta materia coa de fai uns anos, e non só polos seus diferentes contidos, senón tamén pola súa metodoloxía—, debe se expor desde uns parámetros pouco academicistas se o que se quere é que sirva para lograr os obxectivos previstos (a utilidade dos coñecementos adquiridos estimula a motivación do alumno). A tecnoloxía, pola súa propia natureza e o seu desenvolvemento histórico, constitúe un campo privilexiado de integración de saberes (é unha materia eminentemente interdisciplinar), que mantén unha estreita relación con outras materias do currículo: bioloxía e xeoloxía, física e química, matemáticas, informática, etc. Ademais, facilita o desenvolvemento dunha serie de habilidades intelectuais imprescindibles para o desenvolvemento persoal e intelectual (a capacidade de comunicación, de razoamento, de organización e planificación, de traballo en grupo, etc.), así como a transición da vida escolar á vida laboral (e, por suposto, para os alumnos que no futuro vaian cursar ciclos formativos de grao medio). En consecuencia, esta materia articúlase en torno ao binomio coñecemento/aplicación, no que ambos os aspectos, mediante a súa integración, deben ter o peso específico apropiado en cada caso para facilitar o carácter instrumental/funcional dos seus contidos. O alumno debe saber, saber facer e saber estar ou estar e, ademais, debe saber por que se fai, sobre todo tendo en conta a forma tan acelerada na que se crean novos coñecementos e outros quedan obsoletos (necesidade, en consecuencia, tanto dunha aprendizaxe permanente como dunha aprendizaxe que sente as bases para esa aprendizaxe permanente). Así pois, debe ter unha información/formación que lle permita tomar decisións libre e racionalmente, garantía dun uso racional destas tecnoloxías, algo fundamental nos alumnos que viven rodeados de obxectos tecnolóxico-informáticos cada vez máis sofisticados e para os que unha parte importante do seu lecer transcorre ao redor deles (este último aspecto pode servir para reflexionar ao redor dun consumo responsable e sostible dos inesgotables obxectos tecnolóxicos que caen nas súas mans, e que son refugados facilmente e substituídos por outros, moitas veces sen necesidade). Por todo iso consideramos importante resaltar algúns principios xerais da actuación educativa:

Unha parte esencial do desenvolvemento do proceso de ensino-aprendizaxe do alumno debe ser a actividade, tanto intelectual como manual.

O desenvolvemento da actividade debe ter significado para o alumno. A actividade manual constitúe un medio esencial para a materia, pero nunca é

un fin en si mesmo. Os contidos e aprendizaxes relativos ao uso de máquinas, ferramentas e

materiais son consubstanciais á materia. A función do profesor é a de organizar o proceso de aprendizaxe, definindo

obxectivos, seleccionando actividades e creando situacións de aprendizaxe oportunas para que os alumnos constrúan e enriquezan os seus coñecementos



previos, e nas que a igualdade entre home e muller pode ser un aspecto importante.

Como resultado desta formulación, a actividade metodolóxica apoiarase nos seguintes aspectos:

A adquisición dos coñecementos técnicos e científicos necesarios para a comprensión e o desenvolvemento da actividade tecnolóxica (afondando máis neste curso grazas ás aprendizaxes adquiridas noutros).

A aplicación dos coñecementos adquiridos á análise dos obxectos tecnolóxicos existentes e á súa posible manipulación e transformación.

A aplicación a proxectos tecnolóxicos como termo dun proceso de aprendizaxe que se apoia nos dous puntos precedentes.


Esta forma de traballar na aula e na aula-obradoiro permitiralle ao alumno adquirir unha aprendizaxe autónoma, base das aprendizaxes posteriores, imprescindibles nunha materia como esta, en permanente proceso de renovación dos seus contidos, sen esquecer a súa achega ao proceso de adquisición das competencias básicas (aprender a aprender e autonomía e iniciativa persoal, fundamentalmente). Desde unha formulación inicial en cada unidade didáctica, que parte de saber o grao de coñecemento do alumno acerca dos distintos contidos que nela se van a traballar, efectúase un desenvolvemento claro, ordenado e preciso de todos eles, adaptado na súa formulación, o seu vocabulario e a súa complexidade ás súas posibilidades cognitivas, cada vez maiores. A combinación dos contidos presentados na aula de xeito expositivo e mediante cadros explicativos e esquemáticos, e nos que a presentación gráfica é un importante recurso de aprendizaxe, facilita non só o coñecemento e a comprensión inmediatos do alumno, senón tamén a obtención dos obxectivos da materia (e, en consecuencia, de etapa) e a adquisición das competencias básicas. Así mesmo, preténdese que a aprendizaxe sexa significativa, é dicir, que parta dos coñecementos previamente adquiridos e da realidade cotiá e os intereses próximos ao alumno. É por iso polo que en todos os casos nos que resulta posible pártese de realidades e exemplos que lle son coñecidos, de forma que se implique activa e receptivamente na construción da súa propia aprendizaxe, algo que é posible conseguir en moitos casos grazas á importancia que teñen os contidos relacionados coas novas tecnoloxías. No que ás actividades se refire, é necesario que a formulación sexa, á vez que innovadora, un reflexo dos contidos traballados, e que estean agrupadas por orde de complexidade atendendo aos diversos intereses e posibilidades de aprendizaxe do alumno. Neste sentido, en cada unidade abránguense todo tipo de actividades, desde experimentos sinxelos, a modo de Pon en práctica, ata cuestións de razoamento, relación de contidos e síntese, a modo de Pensa e deduce. No libro de texto empregado, ademais do propio desenvolvemento dos contidos (e da información complementaria presentada baixo o título de Interésache saber), hai unha serie de seccións fixas en todas as unidades que inciden sistematicamente na metodoloxía exposta anteriormente: na de Aplicación informática, excepto na unidade 4, o alumno habituarase ao uso das tecnoloxías da información e a comunicación como ferramentas que non só lle facilitarán a aprendizaxe, senón que lle permitirán tamén tratar e presentar a información e simular a función de obxectos; e na de



Procedementos, presentaránselle diferentes métodos e técnicas para traballar con materiais da contorna ou para aplicar os contidos. Así mesmo, na de Análise de obxectos tecnolóxicos (excepto na unidade 3) analízanse obxectos relacionados cos contidos da unidade, non en balde o eixo en torno ao que se articula a tecnoloxía é, precisamente, o proceso de resolución de problemas tecnolóxicos. Que a consolidación dos contidos é un paso fundamental no proceso de aprendizaxe é un feito, polo que en cada unidade do libro de texto compleméntanse cun resumo a modo de mapa conceptual (Ideas claras) no que se enumeran e resumen os contidos básicos tratados na unidade. Cómpre destacar que as actividades do final da unidade serven para repasar os coñecementos adquiridos e ampliar algúns deles. Na lexislación, os contidos están organizados en bloques, aínda que o seu tratamento docente non só non esixe que estean diferenciados os uns dos outros, senón que en moitas ocasións haberán de se tratar de maneira interrelacionada. Os contidos, xunto cos aspectos fundamentais que se traballan en cada un deles, son os seguintes:

Instalacións en vivendas: contidos relativos aos compoñentes das distintas instalacións dunha vivenda (subministracións de auga, gas, electricidade, protección contra incendios, domótica...), compoñentes que deben ser recoñecidos tanto nun plano como nunha situación real, e sobre os que se potenciará o seu uso racional para axudar no aforro enerxético (enerxías renovables).

Electrónica, pneumática e hidráulica: acerca dos dispositivos electrónicos e os seus compoñentes nos ámbitos doméstico e industrial e das posibilidades de uso que permiten, así como sobre a identificación dos compoñentes dos circuítos, a identificación de válvulas, a interpretación de esquemas..., é dicir, das aplicacións das tecnoloxías pneumática e hidráulica.

Tecnoloxías da comunicación: sobre os principios de funcionamento e uso dos sistemas de comunicación con e sen fíos.

Control e robótica: baseados, sobre todo, na construción dun dispositivo mecánico.

Tecnoloxía e sociedade: contidos que permiten reflexionar sobre as consecuencias sociais, económicas, ambientais, etc., do avance tecnolóxico, en xeral, e do uso de diferentes obxectos tecnolóxicos, en particular, sen esquecer o seu contexto.

O libro de texto utilizado é Tecnoloxía 4.º ESO (Proxecto Ánfora, de Oxford Educación,

2008), de Jesús Moreno Vázquez, M.ª Vitoria Salazar Nicolás, Araceli Sánchez Sánchez

e Francisco Javier Sepúlveda Irala, complementado cun Caderno de proxectos e cun CD

para o alumno (do mesmo Proxecto). Para o profesor, o Libro do profesor, a Colección

de murais de aula, o Material multimedia (CD-ROM xerador de avaliacións e CD-ROM

cartafol dixital de recursos) e o Cartafol de recursos (cos cadernos de Proxectos, de

Probas de avaliación e de Avaliación de competencias), materiais todos eles da editorial

Oxford Educación (2008).

2. AS COMPETENCIAS BÁSICAS Na definición que a Lei Orgánica de Educación (LOE) fai do currículo, atopámonos tanto cos compoñentes tradicionais (obxectivos, contidos, métodos pedagóxicos e criterios de avaliación) como cunha significativa novidade, como é a introdución das competencias básicas. Este elemento pasa a se converter nun dos aspectos orientadores do conxunto do currículo e dos procesos de ensino-aprendizaxe, máxime cando o alumno participou, no segundo curso, na denominada avaliación de diagnóstico, na que debeu demostrar a adquisición, polo menos parcialmente, de



determinadas competencias. Independentemente de que esta avaliación non teña consecuencias académicas para os alumnos, o feito de que os seus resultados sirvan de orientación para que os centros adopten decisións relativas ás aprendizaxes dos alumnos dános unha idea de como os procesos educativos vanse a ver condicionados por este novo elemento na liña de ser moito máis funcionais. Non esquezamos tampouco que a decisión de se o alumno obtén ou non o título de graduado na ESO neste curso basearase en se adquiriu ou non as competencias básicas da etapa, por iso é polo que estas acabarán por se converter no referente para a avaliación do alumno. Moitas son as definicións que se deron sobre este novo concepto, pero todas fan fincapé no mesmo: fronte a un modelo educativo centrado na adquisición de coñecementos máis ou menos teóricos, desconectados entre si en moitas ocasións, un proceso educativo baseado na adquisición de competencias incide, fundamentalmente, na adquisición duns saberes imprescindibles, prácticos e integrados, saberes que haberán de ser demostrados polos alumnos (trátase de algo máis do que dunha formación funcional). En resumo, unha competencia é a capacidade posta en práctica e demostrada de integrar coñecementos, habilidades e actitudes para resolver problemas e situacións en contextos diversos. De forma moi gráfica e sucinta, chegouse a definir como a posta en práctica dos coñecementos adquiridos, os coñecementos en acción, é dicir, a mobilización dos coñecementos e as habilidades nunha situación determinada (de carácter real e distinta daquela na que se aprendeu), a activación dos recursos ou coñecementos que se teñen (aínda que se crea que non se teñen porque se supón que se esqueceron). Pero hai un aspecto que cómpre destacar, dado que non adoita apreciarse á primeira ollada, e é o que incide sobre o que demos en chamar carácter combinado da competencia: o alumno, mediante o que sabe, debe demostrar que o sabe aplicar, pero ademais que sabe ser e estar. Desta forma vemos como unha competencia integra os diferentes contidos traballados na aula (conceptos, procedementos e actitudes), exemplo da formación integral do alumno. En resumo, estamos recoñecendo que a institución escolar non só prepara ao alumno no coñecemento de saberes técnicos e científicos, senón que o fai tamén como cidadán, por iso é polo que debe demostrar unha serie de actitudes cívicas e intelectuais que impliquen o respecto polos demais, o ser responsable, o traballar en equipo, etc., dos que puxemos exemplos con anterioridade. Tamén é importante outro aspecto, ao que moitas veces non se lle concede tampouco a importancia que ten: formar en competencias permite facer fronte á constante renovación de coñecementos que se produce en calquera materia e, sobre todo, nesta. A formación académica do alumno transcorre na institución escolar durante un número limitado de anos, pero a necesidade de formación persoal e/ou profesional non acaba nunca, polo que unha formación competencial no uso, por exemplo, das tecnoloxías da información e a comunicación permitirá acceder a este instrumento para solicitar a información que se precise en cada momento (é claro, logo de analizarse a súa calidade). Se ademais temos en conta que moitas veces é imposible tratar en profundidade todos os contidos do currículo, está claro que o alumno deberá se formar noutra competencia, a de aprender a aprender. E así poderiamos seguir coas demais. No noso sistema educativo considérase que as competencias básicas que debe ter o alumno cando finaliza a súa escolaridade obrigatoria para enfrontarse aos retos da súa vida persoal e laboral son as seguintes:

Competencia en comunicación lingüística. Competencia matemática.



Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico. Competencia no tratamento da información e competencia dixital. Competencia social e cidadá. Competencia cultural e artística. Competencia para aprender a aprender. Competencia na autonomía e iniciativa persoal.

Que entendemos por cada unha desas competencias? De xeito sucinto, e recollendo o máis significativo do que establece o currículo escolar, cada unha delas achega o seguinte á formación persoal e intelectual do alumno:

COMPETENCIA EN COMUNICACIÓN LINGÜÍSTICA Supón a utilización da linguaxe como instrumento de comunicación oral e escrita e como instrumento de aprendizaxe e de autorregulación do pensamento, as emocións e a conduta, polo que contribúe, así mesmo, á creación dunha imaxe persoal positiva e fomenta as relacións construtivas cos demais e coa contorna. Aprender a comunicarse é, en consecuencia, establecer lazos con outras persoas, achegarnos a outras culturas que adquiren sentido e provocan afecto despois de que se coñecen. En resumo, esta competencia é fundamental para aprender a resolver conflitos e para aprender a convivir. A adquisición desta competencia supón o dominio da lingua oral e escrita en múltiples contextos e o uso funcional de, polo menos, unha lingua estranxeira.


Consiste, ante todo, na habilidade para empregar os números e as súas operacións básicas, os símbolos e as formas de expresión e de razoamento matemático para producir e interpretar informacións, para coñecer máis sobre aspectos cuantitativos e espaciais da realidade e para resolver problemas relacionados coa vida diaria e o mundo laboral. A adquisición desta competencia supón, en suma, aplicar destrezas e actitudes que permiten razoar matematicamente, comprender unha argumentación matemática, expresarse e comunicarse na linguaxe matemática e integrar o coñecemento matemático con outros tipos de coñecemento.


FÍSICO É a habilidade para interactuar co mundo físico nos seus aspectos naturais e nos xerados pola acción humana, de modo que facilite a comprensión de sucesos, a predición de consecuencias e a actividade dirixida á mellora e preservación das condicións de vida propia, das demais persoas e do resto dos seres vivos. En resumo, esta competencia implica a adquisición dun pensamento científico-racional que permite interpretar a información e tomar decisións con autonomía e iniciativa persoal, así como utilizar valores éticos na toma de decisións persoais e sociais.


Son as habilidades para buscar, obter, procesar e comunicar información e transformala en coñecemento. Inclúe aspectos que van desde o acceso e selección da información ata o seu uso e transmisión en diferentes soportes, así como a utilización das tecnoloxías da información e a comunicación como un elemento esencial para informarse e comunicarse. A adquisición desta competencia supón, cando menos, utilizar recursos tecnolóxicos para resolver problemas dun modo eficiente e ter unha actitude crítica e reflexiva na valoración da información da que se dispón.




Permite vivir en sociedade, comprender a realidade social do mundo no que se vive e exercer a cidadanía democrática nunha sociedade cada vez máis plural. Incorpora formas de comportamento individual que capacitan ás persoas para convivir en sociedade, relacionarse cos demais, cooperar, comprometerse e a facer fonte aos conflitos, polo que adquirila supón ser capaz de poñerse no lugar do outro, aceptar as diferenzas, ser tolerante e respectar os valores, as crenzas, as culturas e a historia persoal e colectiva dos outros. Isto é, implica comprender a realidade social na que se vive, afrontar os conflitos con valores éticos e exercer os dereitos e deberes cidadáns desde unha actitude solidaria e responsable.


Implica coñecer, apreciar, comprender e valorar criticamente diferentes manifestacións culturais e artísticas, utilizalas como fonte de goce e enriquecemento persoal e consideralas parte do patrimonio cultural dos pobos. En definitiva, apreciar e gozar da arte e doutras manifestacións culturais, ter unha actitude aberta e receptiva ante a plural realidade artística, conservar o común patrimonio cultural e fomentar a propia capacidade creadora.


Supón, por unha banda, iniciarse na aprendizaxe e, por outra, ser capaz de continuar aprendendo de xeito autónomo, así como buscar respostas que contenten as esixencias do coñecemento racional. Así mesmo, implica admitir unha diversidade de respostas posibles ante un mesmo problema e atopar motivación para buscalas desde diversos enfoques metodolóxicos. En resumo, implica a xestión das propias capacidades desde unha óptica de procura de eficacia e o manexo dos recursos e das técnicas do traballo intelectual.


Refírese á posibilidade de optar con criterio propio e levar adiante as iniciativas necesarias para desenvolver a opción elixida e facerse responsable dela, tanto no ámbito persoal coma no social ou laboral. A adquisición desta competencia implica ser creativo, innovador, responsable e crítico no desenvolvemento de proxectos tanto individuais coma colectivos.

Nunha competencia non hai saberes que se adquiren exclusivamente nunha determinada materia e que serven só para ela. Con todo o que o alumno aprende nas diferentes materias (e non só na institución escolar) constrúe unha bagaxe cultural e de información que debe servirlle para o conxunto da súa vida, pois debe ser capaz de botar man dela nos momentos precisos e en distintas situacións. Por iso, calquera desas competencias poden alcanzarse se non en todas si na maioría das materias curriculares, e tamén por iso poderá tamén empregar e aplicar en todas elas as devanditas competencias, independentemente de en cales puidese adquirilas (transversalidade). Ser competente debe ser garantía de acadar determinadas aprendizaxes, pero tamén, non o esquezamos, de que permitirá acadar outras, tanto na propia institución escolar como fóra dela, garantía da súa aprendizaxe permanente (sobre todo, como xa dixemos, nesta materia). Excepto a competencia cultural e artística, as demais competencias citadas teñen a súa presenza no currículo desta materia, de forma desigual, loxicamente, pero todas e cada unha delas cunha importante achega á formación do alumno, como non podía ser doutro xeito dado o eminente carácter integrador dos seus contidos.



Dito isto, queda claro que existe unha evidente interrelación entre os distintos elementos do currículo que habemos de pór de manifesto para empregar axeitadamente cantos materiais curriculares empréganse no proceso de ensino-aprendizaxe. Cando nunha programación didáctica como esta se indican os obxectivos dunha unidade (formulados, do mesmo xeito que os criterios de avaliación, en termos de capacidades), sábese que estes condicionan a elección duns contidos ou outros, da mesma forma que se deben indicar uns criterios de avaliación que permitan demostrar se o alumno os acada ou non os acada. Por iso, os criterios de avaliación permiten unha dobre interpretación: por unha banda, os que teñen relación co conxunto de aprendizaxes que realiza o alumno, é dicir, haberá uns criterios de avaliación ligados expresamente a conceptos, outros a procedementos e outros a actitudes, xa que estes contidos han de ser avaliados por ser traballados en clase e son os que se avalían nos diferentes momentos de aplicación da avaliación continua; e por outra, haberá criterios de avaliación que foron formulados máis na súa relación coas competencias básicas.

A avaliación de competencias básicas é un modelo de avaliación distinto ao dos criterios de avaliación, tanto porque se aplica en diferentes momentos do que outras avaliacións, como porque a súa finalidade, aínda que complementaria, é distinta. Se partimos de que as competencias básicas supoñen unha aplicación real e práctica dos coñecementos, as destrezas e as actitudes, a forma de comprobar ou avaliar se o alumno as adquiriu é reproducir situacións o máis reais posibles de aplicación, e nestas situacións o habitual é que o alumno se sirva desa bagaxe acumulada (todo tipo de contidos) pero responda, sobre todo, a situacións prácticas. Deste xeito, cando avaliamos competencias estamos avaliando preferentemente, aínda que non só, procedementos/destrezas e actitudes, por iso é polo que as relacionamos cos criterios de avaliación cun maior carácter procedimental e actitudinal.

De que xeito se logra obter cada unha das competencias básicas desde esta materia no noso proxecto? Imos expor sucintamente os aspectos máis relevantes de cada unha delas:

COMPETENCIA NO TRATAMENTO DA INFORMACIÓN E COMPETENCIA DIXITAL Esta competencia pódese adquirir nesta materia mediante o uso das tecnoloxías da información e a comunicación, especialmente no que se refire non só á localización, o procesamento, a elaboración, o almacenamento e a presentación da información, en diferentes formatos e en diferentes soportes, senón tamén á súa análise, síntese, comprensión e aplicación, sen esquecer a necesaria confianza no uso dos ordenadores e na adquisición de destrezas asociadas ao seu uso autónomo.

COMPETENCIA NO COÑECEMENTO E A INTERACCIÓN CO MUNDO FÍSICO Esta competencia adquírese nesta materia, fundamentalmente en canto que proporciona destrezas e coñecementos para a comprensión de obxectos, procesos, sistemas e contornas tecnolóxicas e para a súa manipulación con precisión e seguridade.


Esta competencia adquírese debido a que a cambiante contorna tecnolóxica esixe unha permanente adaptación, é dicir, a adopción de novos enfoques autónomos e creativos que permitan resolver situacións non previstas e cada vez máis complexas.



COMPETENCIA PARA APRENDER A APRENDER O desenvolvemento de estratexias para obter información, transformala en coñecemento e comunicar as aprendizaxes convértese no aspecto máis relevante da forma na que esta materia contribúe á adquisición desta competencia, é dicir, mediante a aplicación do método de resolución de problemas.


No que ten de habilidade para as relacións humanas e de coñecemento da sociedade, pode adquirirse mediante a forma na que se actúa fronte aos novos fluxos de información que permiten as tecnoloxías informáticas. A expresión de ideas e razoamentos, a análise de formulacións diferentes ás propias, a toma de decisións mediante o diálogo e a negociación, a aceptación doutras opinións, etc., son habilidades sociais empregadas en todos os ámbitos escolares, laborais e persoais. Así mesmo, o coñecemento da sociedade pode facerse desde a forma na que o desenvolvemento tecnolóxico provoca cambios económicos e inflúe nos cambios sociais.


Nesta materia, esta competencia alcánzase mediante a adquisición dun vocabulario propio utilizado na procura, o análise, a selección, o resumo e a comunicación da información, á que contribúen tamén a lectura, a interpretación e a redacción de informes e documentos.


Esta materia contribúe á adquisición desta competencia mediante as destrezas no uso de ferramentas matemáticas e de aplicacións informáticas (uso de follas de cálculo, por exemplo) que poden ser aplicadas na resolución de problemas.

Anteriormente indicabamos as competencias básicas que recolle o noso sistema educativo, competencias que pola súa propia formulación son, inevitablemente, moi xenéricas. Se queremos que sirvan como referente para a acción educativa e para demostrar a competencia real do alumno, debemos concretalas moito máis, analizalas, sempre en relación cos demais elementos do currículo. É o que demos en chamar subcompetencias, que sen pretender chegar a abranguer todas as posibles, si que recollen aquelas que teñen unha maior relación co currículo da materia e unha maior presenza en todas as materias debido ao seu carácter interdisciplinar. Nesta materia, estas subcompetencias e as unidades nas que se traballan son as seguintes:

COMPETENCIAS/ SUBCOMPETENCIAS

UNIDADES


1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8

Coñecer e comprender obxectos, procesos, sistemas e contornas tecnolóxicas.

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8


3, 4, 5, 7 e 8

Coñecer e utilizar o proceso de resolución técnica de problemas e a súa aplicación para identificar e dar

2, 3, 5 e 6



resposta a distintas necesidades.

Favorecer a creación dunha contorna saudable mediante a análise crítica da repercusión ambiental da actividade tecnolóxica e o fomento do consumo responsable.

3, 4, 7 e 8

Matemática

1, 2, 3, 5, 6 e 7

Empregar as ferramentas matemáticas axeitadas para cuantificar e analizar fenómenos, moi especialmente a medición, o uso de escalas, a interpretación de gráficos, os cálculos básicos de magnitudes físicas…

1, 2, 3, 5, 6 e 7


1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8

Manexar a información nos seus distintos formatos: verbal, numérico, simbólico ou gráfico.

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8


1, 2, 3, 4, 5, 7 e 8


2, 3, 4, 5 e 8


1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8


1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 8

Utilizar a terminoloxía axeitada para

redactar informes e documentos técnicos.

1, 3, 4, 5, 7 e 8

Social e cidadá

2, 3, 4, 5, 7 e 8

Preparar a futuros cidadáns para a súa participación activa na toma fundamentada de decisións.

2, 4, 7 e 8


3, 5 e 8


5 e 8



Aprender a aprender 1, 2, 3, 5, 6 e 7


1, 2, 3, 5, 6 e 7


2, 3, 5, 6 e 7

Fomentar o achegamento autónomo e creativo aos problemas tecnolóxicos, valorando as distintas alternativas e previndo as súas consecuencias.

2, 3, 5, 6 e 7


3 e 5

3. CURRÍCULO OFICIAL Neste apartado reproducimos o marco legal do currículo nesta comunidade autónoma (Decreto 133/2007, de 5 de xullo), tal e como foi aprobado pola súa Administración educativa e publicado no seu Diario Oficial (13 de xullo de 2007).

OBXECTIVOS DE ETAPA

O citado Decreto indica que os obxectivos desta etapa educativa, formulados en termos de capacidades que deben alcanzar os/as alumnos/as, son os seguintes:

Asumir responsablemente os seu deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no respecto ás outras persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e grupos, exercitarse no diálogo afianzando os dereitos humanos como valores comúns dunha sociedade plural e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática.














Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia, participar na súa conservación e mellora e respectar a diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito.


CONTRIBUCIÓN DA MATERIA Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS BÁSICAS A área de tecnoloxía contribúe ao desenvolvemento da competencia de interacción no medio físico, principalmente, mediante o coñecemento e a comprensión de obxectos, procesos, sistemas e ambientes tecnolóxicos, e a través do desenvolvemento de destrezas técnicas e habilidades para manipular obxectos con precisión e seguridade. A interacción cun contorno no que o tecnolóxico constitúe un elemento esencial, vese facilitada polo coñecemento e utilización do proceso de resolución técnica de problemas e a súa aplicación para identificar e dar resposta a necesidades, avaliando o proceso e os seus resultados. Pola súa parte, a análise de obxectos e sistemas técnicos desde varios puntos de vista, permite coñecer como foron deseñados e construídos os elementos que os forman e a súa función no conxunto, facilitando o seu uso e a súa conservación. É importante, por outra parte, o desenvolvemento da capacidade e da disposición para lograr un contorno saudable e unha mellora da calidade de vida, mediante o coñecemento e a análise crítica da repercusión ambiental da actividade tecnolóxica e o fomento de actitudes responsables de consumo racional. A contribución á autonomía e iniciativa persoal céntrase no modo particular que proporciona esta materia para abordar os problemas tecnolóxicos, e será mayor na medida en que, a metodoloxía empregada na aula, fomente modos de enfrontarse a eles de maneira autónoma e creativa, incida na valoración reflexiva das diferentes alternativas e prepare para a análise previa das consecuencias das decisións que se toman no proceso.



As diferentes fases do proceso: a formulación adecuada dos problemas; a presentación de ideas que se analizan desde distintos puntos de vista; a elección da máis adecuada; a planificación e execución do proxecto; a avaliación do seu desenvolvemento e do obxectivo alcanzado; e, por último, a realización de propostas de mellora; todas elas contribúen ao desenvolvemento desta competencia, ofrecendo oportunidades para o desenvolvemento de calidades persoais, como a iniciativa, o espírito de superación, a perseveranza fronte ás dificultades, a autonomía e a autocrítica, contribuíndo ao aumento da confianza en si mesmo e á mellora da súa autoestima. O tratamento específico das tecnoloxías da información e da comunicación, integrado nesta materia, proporciona unha oportunidade especial para desenvolver a competencia no tratamento da información e da competencia dixital, e a este desenvolvemento están dirixidos especificamente unha parte dos contidos. Contribuirase ao desenvolvemento desta competencia na medida na que as aprendizaxes asociadas incidan na confianza no uso dos ordenadores, nas destrezas básicas asociadas a un uso suficientemente autónomo destas tecnoloxías e, en definitivo contribúan a familiarizarse suficientemente con eles. En todo caso, están asociados ao seu desenvolvemento os contidos que permiten localizar, procesar, elaborar, almacenar e presentar información co uso da tecnoloxía. Por outra parte, debe destacarse, en relación co desenvolvemento desta competencia, a importancia do uso das tecnologías da información e da comunicación como ferramenta de simulación de procesos tecnolóxicos e para a adquisición de destrezas con linguaxes específicas, como a icónica ou a gráfica. A contribución á adquisición da competencia social e cidadá, no que se refire ás habilidades para as relacións humanas e ao coñecemento da organización e funcionamento das sociedades, virá determinada polo modo no que se aborden os contidos, especialmente os asociados ao proceso de resolución de problemas tecnolóxicos, onde o alumnado ten múltiples ocasións para expresar e discutir adecuadamente ideas e razoamentos, escoitar ás outras persoas, abordar dificultades, xestionar conflitos e tomar decisións practicando o diálogo e a negociación, e adoptando actitudes de respecto e tolerancia cara ás súas compañeiras e aos seus compañeiros. Ao coñecemento da organización e funcionamento das sociedades colabora a materia de Tecnoloxía desde a análise do seu desenvolvemento tecnolóxico e da súa influencia nos cambios económicos e de organización social que tiveron lugar ao longo da historia da humanidade. A actividade tecnolóxica, por outra parte, caracterízase polo traballo colectivo, que permite o desenvolvemento de habilidades relevantes de interacción social. O uso instrumental de ferramentas matemáticas, na súa xusta dimensión e de maneira fortemente contextualizada, contribúe a configurar adecuadamente a competencia matemática, na medida na que proporciona situacións de aplicabilidade a diversos campos, facilita a visibilidade desas aplicacións e das relacións entre os contidos matemáticos e pode, segundo como se formule, colaborar á mellora da confianza no uso desas ferramentas matemáticas. Algunhas delas están especialmente presentes nesta materia, como a medición e o cálculo de magnitudes básicas, o uso de escalas, a lectura e interpretación de gráficos, a resolución de problemas baseados na aplicación de expresións matemáticas, referidas a principios e fenómenos físicos, que resolven problemas prácticos ou necesidades sociais.



A contribución á competencia en comunicación lingüística realízase a través da adquisición de vocabulario específico, que ten que utilizarse nos procesos de busca, análise, selección, resumo e comunicación de información. A lectura, interpretación e redacción de informes e documentos técnicos contribúe ao coñecemento e á capacidade de utilización de diferentes tipos de textos e das súas estruturas formais. O uso da lingua galega nun contexto tecnológico (léxico específico) estende o seu ámbito de aplicación facilitando a normalización da lingua no ámbito profesional. Contribúe así, a crear un espazo tecnológico lingüístico propio cuxa existencia, senón imprescindible é, cando menos, necesaria para o desenvolvemento tecnolóxico da comunidade autónoma. Á adquisición da competencia de aprender a aprender contribúese polo desenvolvemento de estrategias de resolución de problemas, reflexión sobre as relacións de causa-efecto, a contrastación nos procesos de experimentación e construción. O estudo metódico de obxectos, sistemas ou contornos axuda a desenvolver habilidades e estratexias cognitivas e promove actitudes e valores necesarios para a aprendizaxe. A competencia cultural e artística adquírese desenvolvendo a iniciativa, a imaxinación e a creatividade na resolución das necesidades sociais e permite unha mellor apreciación das manifestacións culturais que sempre incorporan elementos técnicos.

OBXECTIVOS DA MATERIA O ensino da Tecnoloxía nesta etapa terá como finalidade o desenvolvemento das seguintes capacidades:







23. Manexar con soltura aplicacións informáticas para buscar, almacenar, organizar, manipular, recuperar, presentar, compartir e publicar información, e



empreñar de forma habitual as redes de comunicación na propia formación, na busca de emprego e para acceder a servizos electrónicos administrativos ou comerciais.




CONTIDOS DA MATERIA Bloque 1. Instalacións en vivendas

Análise dos elementos que configuran as instalacións dunha vivenda: electricidade, comunicacións, auga sanitaria, evacuación de augas, sistemas de calefacción, gas, aire acondicionado, domótica.

Acometidas, compoñentes, normativa, simboloxía, análise, deseño e montaxe en equipo de modelos sinxelos destas instalacións.

Análise de facturas domésticas e aforro enerxético nas instalacións de vivendas. Arquitectura bioclimática.

Bloque 2. Electrónica, pneumática e hidráulica

Descrición e análise dos sistemas hidráulicos e pneumáticos, dos seus compoñentes e principios físicos de funcionamento.

Electrónica analóxica e dixital. Compoñentes básicos, simboloxía, análise de circuítos elementais. Aplicación da álxebra de Boole a problemas tecnológicos básicos. Portas lóxicas.

Aplicacións típicas dos sistemas electrónicos, pneumáticos e hidráulicos en sistemas industriais. Valoración da importancia da normalización.

Deseño e montaxe de circuítos electrónicos básicos e sistemas pneumáticos sinxelos que cumpran unha función predeterminada, interpretando adecuadamente a simboloxía.

Deseño de circuítos mediante simuladores, empreñando simboloxía específica e uso de simuladores para analizar o comportamento dos circuítos.

Bloque 3. Tecnoloxías da comunicación

Descrición dos sistemas de comunicación con e sen fíos e dos seus principios técnicos para transmitir son, imaxe e datos.

Utilización de tecnoloxías da comunicación de uso cotián. Bloque 4. Control e robótica

Elementos de sistemas de control. Análise e experimentación con sistemas automáticos, sensores, actuadores e aplicación da realimentación en dispositivos de control. Aplicacións domésticas.

Deseño e montaxe de robots a partir de elementos preconstruídos. Uso do ordenador, como elemento programable, para controlar un sistema

automático ou un robot. Traballo con simuladores informáticos para verificar e comprobar o

funcionamento dos sistemas deseñados. Bloque 5. Tecnoloxía e sociedade

Valoración do desenvolvemento tecnolóxico ao longo da historia. Análise do impacto das novas tecnologías na sociedade actual.

Desenvolvemento de proxectos técnicos. Organización do traballo. Produción en serie e control de calidade.

Análise da evolución de obxectos técnicos e importancia da normalización nos produtos industriais.

Aproveitamento de materias primas e recursos naturais e adquisición de hábitos que potencien o desenvolvemento sustentable.



A aplicación das ferramentas informáticas e de control no desenvolvemento de proxectos tecnolóxicos.

4. PROGRAMACIÓN DAS UNIDADES A seguir, desenvólvese a programación de cada unha das 8 unidades didácticas nas que foron organizados e secuenciados os contidos deste curso. En cada unha delas indícanse os seus correspondentes obxectivos didácticos, contidos (conceptos, procedementos e actitudes), contidos transversais, criterios de avaliación e competencias básicas asociadas aos criterios de avaliación.

OBXECTIVOS

1. Manexar a folla de cálculo en tecnoloxía para obter, analizar e representar información numérica e analizar pautas de comportamento.

2. Coñecer as redes que permiten a comunicación entre ordenadores: rede de área local (LAN), rede sen fíos (WLAN) e rede de área ampla (WAN).

3. Describir basicamente unha rede de ordenadores de área local e realizar a súa configuración básica.

4. Asumir de forma activa o avance e a aparición de novas tecnoloxías, incorporándoas ao quefacer cotián.

5. Analizar e valorar criticamente a influencia do desenvolvemento tecnolóxico na sociedade.

CONTIDOS

Conceptos A folla de cálculo en tecnoloxía: introdución de datos, operacións e

presentación dos mesmos. Análise dun sensor, resolución de circuítos, conversión analóxico-dixital. Funcións financeiras da folla de cálculo: facturas, a bolsa, créditos e hipotecas.

Redes de comunicación de datos: comunicación entre ordenadores. Tipos de redes de datos: rede de área local (LAN), rede sen fíos (WLAN) e rede de área ampla (WAN).

Procedementos

Introdución de datos nunha folla de cálculo e realización de operacións elementais con eles.

Obtención, a partir dunha táboa de datos, da curva característica do funcionamento dun sensor.

Resolución de circuítos mediante unha folla de cálculo. Uso das funcións matemáticas da folla de cálculo para converter un sinal

analóxico a dixital.

UNIDADE 1

HARDWARE E SOFTWARE



Elaboración dunha factura, seguimento dun investimento en bolsa, análise dun crédito ou empréstito hipotecario.

Coñecemento dos dispositivos necesarios e a súa conexión para formar unha rede de área local.

Actitudes Interese polas novas tecnoloxías e a súa implicación na vida real. Valoración da importancia crecente dos ordenadores na sociedade actual. Respecto polas normas de uso e seguridade no manexo do ordenador. Actitude positiva e creativa ante problemas prácticos e implicación persoal

na súa resolución para conseguir resultados útiles. Curiosidade e respecto cara ás ideas, os valores e as solucións achegadas

por outras persoas, culturas e sociedades. Valoración da necesidade de dispor de sistemas de comunicación fiables

que contribúan ao desenvolvemento económico e social. CONTIDOS TRANSVERSAIS Educación do consumidor

Mediante o emprego das follas de cálculo para realizar estudos apoiados en gráficos, sobre facturas, gastos domésticos, etc., os alumnos poden comparar empréstitos, relacionar o capital amortizado co interese, estudar un empréstito hipotecario, etcétera.


Os alumnos deben ser conscientes das consecuencias para a saúde que ten o uso prolongado do ordenador: a importancia das condicións ambientais, a postura fronte ao ordenador, o control do tempo de utilización, etcétera.


1. Utilizar axeitadamente a folla de cálculo para o tratamento da información numérica.

2. Describir os tipos de redes de comunicación de ordenadores. 3. Describir, configurar e facer uso das ferramentas necesarias para a conexión

dunha pequena rede local. COMPETENCIAS BÁSICAS/CRITERIOS DE AVALIACIÓN Na seguinte táboa indícanse, para cada competencia básica que se traballa nesta unidade, as subcompetencias desenvolvidas en cada unha delas e os criterios de avaliación que se relacionan con todas elas no seu conxunto e que no Libro do profesor se adscriben ás distintas actividades que os alumnos realizan nos diferentes materiais curriculares.


CRITERIOS DE EVALUACIÓN






Matemática


Utilizar axeitadamente a folla de cálculo para o tratamento da información numérica.









Aprender a aprender



OBXECTIVOS

1. Coñecer as distintas aplicacións informáticas relacionadas co proceso tecnolóxico e determinar en que fases se emprega.

2. Utilizar aplicacións de debuxo vectorial para elaborar planos técnicos. 3. Expresar ideas técnicas mediante debuxos empregando códigos que

estruturen a información que se pretende transmitir e que, ao mesmo tempo, a esclarezan.

UNIDADE 2

DESEÑO ASISTIDO POR ORDENADOR



4. Coñecer as distintas aplicacións informáticas relacionadas co deseño gráfico e a súa utilidade práctica.

5. Interpretar planos, circuítos e esquemas elaborados con medios informáticos. 6. Valorar a importancia do debuxo técnico como medio de expresión e

comunicación na área da Tecnoloxía.

CONTIDOS

Conceptos Conceptos de CAD, CAM e CAE. Relación dos conceptos anteriores co proceso tecnolóxico na aula e na vida

real. Principais aplicacións informáticas de:

- Debuxo vectorial. - Deseño gráfico. - Maquetación. - Retoque fotográfico. - Cálculo de estruturas. - Cálculo e deseño de circuítos. - Control de produción. - Simuladores virtuais. - Animación.

Principais ordes e opcións dun programa de debuxo vectorial. Proporcionalidade entre debuxo e realidade. Escalas de impresión.

Procedementos

Realización de debuxos de vistas e perspectivas de obxectos sinxelos a fin de comunicar un traballo técnico mediante un programa de debuxo vectorial.

Selección dos programas axeitados para cada fase do proceso tecnolóxico. Elección e cálculo da relación entre o tamaño do papel e o debuxo en

pantalla para imprimir na escala axeitada. Anotación de segmentos, circunferencias e arcos en figuras xeométricas

planas e obxectos sinxelos tridimensionais cun programa de debuxo vectorial.



Actitudes Gusto pola limpeza e a orde na presentación dos traballos. Valoración da expresión gráfica como modo de comunicación na área de

Tecnoloxía. Interese polas distintas formas de representación gráfica e as súas

aplicacións. Boa disposición para traballar con ordenadores e coidalos. Valoración da importancia de manter unha contorna de traballo ordenado e

agradable. CONTIDOS TRANSVERSAIS Educación do consumidor

Nesta unidade ensínaselles aos alumnos a realizar as mesmas representacións gráficas que se empregan para dar publicidade aos produtos comerciais. Ao finalizala, os estudantes tamén estarán capacitados para comprender manuais, folletos técnicos e calquera información baseada en representacións gráficas a calquera escala.


1. Recoñecer o tipo de aplicación informática empregada en distintos produtos. 2. Elixir o programa axeitado segundo as necesidades de cada fase do proceso

tecnolóxico. 3. Elaborar planos técnicos utilizando unha aplicación informática de debuxo

vectorial. 4. Acoutar un obxecto técnico cun programa de debuxo vectorial. 5. Elaborar circuítos sinxelos cunha aplicación informática. 6. Debuxar planos en escala absoluta e configurar as opcións de impresión para

imprimir a distintas escalas.



COMPETENCIAS BÁSICAS/CRITERIOS DE AVALIACIÓN Na seguinte táboa indícanse, para cada competencia básica que se traballa nesta unidade, as subcompetencias desenvolvidas en cada unha delas e os criterios de avaliación que se relacionan con todas elas no seu conxunto e que no Libro do profesor se adscriben ás distintas actividades que os alumnos realizan nos diferentes materiais curriculares.






Recoñecer o tipo de aplicación informática empregada en distintos produtos.

Elixir o programa axeitado segundo as necesidades de cada fase do proceso tecnolóxico.

Elaborar planos técnicos utilizando unha aplicación informática de debuxo vectorial.

Acoutar un obxecto técnico cun programa de debuxo vectorial.

Debuxar planos en escala absoluta e configurar as opcións de impresión para imprimir a distintas escalas.

Matemática


Elaborar planos técnicos utilizando unha aplicación informática de debuxo vectorial.

Elaborar circuítos sinxelos cunha aplicación informática.

Debuxar planos en escala absoluta e configurar as opcións de impresión para imprimir a distintas escalas.











Social e cidadá


Recoñecer o tipo de aplicación informática empregada en distintos produtos.

Aprender a aprender





Elixir o programa axeitado segundo as necesidades de cada fase do proceso tecnolóxico.

OBXECTIVOS

1. Deseñar e construír sistemas electrónicos sinxelos como resposta a problemas concretos.

2. Saber interpretar esquemas eléctricos e electrónicos e realizar a montaxe a partir destes, utilizando para iso distintos soportes.

3. Analizar sistemas electrónicos sinxelos para comprender o seu funcionamento, coñecer os compoñentes que os integran e as funcións que realizan.

4. Coñecer a función e as aplicacións dos distintos circuítos integrados de uso común.

CONTIDOS

Conceptos Compoñentes electrónicos básicos: resistencia, condensador, díodo,

transistor e circuítos integrados simples. Sistemas electrónicos: bloques de entrada, saída e proceso. Dispositivos de entrada: interruptores, pulsadores, resistencias

dependentes da luz e da temperatura. Dispositivos de saída: zumbador, relé, LED, lámpada, motor.

UNIDADE 3

ELECTRICIDADE E ELECTRÓNICA



Dispositivos de proceso: comparador, circuíto integrado 555, portas lóxicas. Aplicación da álxebra de Boole a problemas tecnolóxicos básicos.

Procedementos

Identificación de distintos compoñentes electrónicos, así como das súas funcións e a súa simboloxía.

Recoñecemento da entrada, o proceso e a saída nun sistema electrónico. Realización, a partir dun esquema, de montaxes de circuítos electrónicos,

usando resistencias, condensadores, díodos, transistores e circuítos integrados.

Utilización de montaxes xa realizadas para formar bloques como partes integrantes doutros sistemas.

Análise, deseño e aplicación de circuítos dixitais sinxelos. Simulación de circuítos electrónicos para analizar o seu comportamento. Emprego de diversas técnicas de montaxe e conexión de circuítos

electrónicos. Uso do polímetro para analizar as características e o estado dos

compoñentes electrónicos básicos. Procura de información sobre distintos circuítos integrados para coñecer a

súa función e usalos axeitadamente.



Actitudes Interese por coñecer o funcionamento dos produtos tecnolóxicos de uso

común. Recoñecemento e valoración da importancia da electricidade e a

electrónica no ámbito doméstico, escolar e industrial. Disposición positiva e creativa ante os problemas prácticos e confianza na

propia capacidade para acadar resultados útiles. Respecto polas normas de seguridade na aula de tecnoloxía e

concienciación dos riscos que leva consigo o uso da electricidade. CONTIDOS TRANSVERSAIS Educación do consumidor

No ámbito do consumo de dispositivos electrónicos, os alumnos poderán aprender a diferenciar e valorar distintas características, como dixital-analóxico, fonte de alimentación, etc. Tamén poderán exercitarse na resolución dos pequenos problemas que ás veces levan consigo estes dispositivos, así como no deseño e a construción dos seus propios circuítos simples, en ocasións volvendo empregar compoñentes de aparellos antigos ou inservibles.


Este tema pode tratarse ao comentar a enorme cantidade e variedade de produtos electrónicos que se usan a diario, o seu consumo de enerxía e os produtos de refugallo contaminantes que xeran.

Neste sentido, os alumnos poden contribuír activamente á defensa do medio ambiente depositando as pilas gastadas nos lugares apropiados indicados polo profesor ou o centro escolar e reciclando ou volvendo utilizar compoñentes electrónicos.

Educación para a igualdade de oportunidades entre ambos os sexos

En España, por motivos socioculturais, a electrónica foi ata non fai moito un campo monopolizado polos homes. Con todo, como en tantas outras esferas de actividade, actualmente a presenza da muller no mundo da electrónica deixou de ser anecdótica. Comentar este feito na aula servirá para fomentar unha actitude de igualdade e interese compartido entre os alumnos.


1. Describir o funcionamento, a aplicación e os compoñentes elementais dun sistema electrónico.

2. Deseñar, simular e montar circuítos electrónicos sinxelos. 3. Coñecer e utilizar axeitadamente a simboloxía electrónica. 4. Identificar os bloques de entrada, saída e proceso nun sistema electrónico, e

montar circuítos a partir dos mesmos. 5. Realizar operacións lóxicas empregando a álxebra de Boole. 6. Relacionar formulacións lóxicas con procesos técnicos e resolver problemas

tecnolóxicos sinxelos mediante portas lóxicas. 7. Traballar con orde e respectar as normas de seguridade e hixiene, debido aos

riscos que implica a manipulación de aparellos eléctricos.












Matemática


Describir o funcionamento, a aplicación e os compoñentes elementais dun sistema electrónico.

Deseñar, simular e montar circuítos electrónicos sinxelos.

Realizar operacións lóxicas empregando a álxebra de Boole.

Relacionar formulacións lóxicas con procesos técnicos e resolver problemas tecnolóxicos sinxelos mediante portas lóxicas.




Localizar, procesar, elaborar,

almacenar e presentar información co



Coñecer e utilizar axeitadamente a simboloxía electrónica.

Identificar os bloques de entrada,

saída e proceso nun sistema



uso da tecnoloxía. electrónico, e montar circuítos a partir dos mesmos.








Social e cidadá



Aprender a aprender





Identificar os bloques de entrada, saída e proceso nun sistema electrónico, e montar circuítos a partir dos mesmos.










Identificar os bloques de entrada, saída e proceso nun sistema electrónico, e montar circuítos a partir dos mesmos.


Traballar con orde e respectar as normas de seguridade e hixiene, debido aos riscos que implica a manipulación de aparellos eléctricos.

OBXECTIVOS

1. Saber que é unha rede de comunicación, nomear e describir os tipos de sinal empregados.

2. Clasificar e distinguir os sistemas de comunicación e os medios de comunicación empregados.

3. Describir un sistema de telefonía con fíos e un sistema telegráfico. 4. Analizar o espectro radioeléctrico e a súa distribución. 5. Describir un sistema de comunicación vía satélite e coñecer as súas

características. 6. Describir un sistema de telefonía móbil e os seus tipos e características. 7. Comprender a función dos distintos elementos que interveñen nun sistema de

radio. Describir os tipos de modulación. 8. Describir como funciona un sistema de televisión e como se representan as

imaxes segundo o tipo de receptor. 9. Valorar os posibles efectos das radiacións electromagnéticas sobre a saúde e

establecer pautas de comportamento axeitadas. 10. Coñecer as funcións dun protocolo de rede e as formas de control e

protección de datos. 11. Comprender basicamente o funcionamento da Internet. 12. Obter un coñecemento básico do protocolo TCP/IP. 13. Ser capaz de estudar e elixir a opción de conexión á Internet máis axeitada ás

necesidades de cada usuario (desde a elección do provedor ata o tipo de conexión máis apropiado).

14. Coñecer as necesidades e as prestacións de cada tipo de conexión, así como os pasos necesarios para a súa instalación e configuración.

15. Coñecer os pasos necesarios para configurar unha conexión WIFI.

UNIDADE 4

TECNOLOXÍAS DA COMUNICACIÓN. INTERNET



CONTIDOS

Conceptos Comunicación con e sen fíos. Transmisión de sinais eléctricos. Medios de comunicación con fíos: cable de pares, cable coaxial e cable de

fibra óptica. O sistema telegráfico. O sistema telefónico. Medios de comunicación sen fíos: o espectro radioeléctrico. Propiedades

da radiación electromagnética. Bandas de frecuencia e aplicacións. Repartición do espectro. Requisitos de largo de banda dos sistemas de comunicacións típicos.

Comunicación vía satélite: elementos, satélites. O sistema de posicionamento global (GPS).

A telefonía móbil, características principais. A radio. Emisor e receptor. Modulación AM e FM. Funcionamento. A televisión. Fundamentos. Receptores de televisión. Medios televisivos. Efectos das radiacións electromagnéticas na saúde. Transmisión de datos: control e protección. Características dun protocolo

de comunicación. Concepto de ISP, dirección IP, nome de dominio e DNS. O protocolo TCP/IP. Pasos que se deben seguir para conectar un ordenador á Internet. Conexións á Internet: RTB, RDSI, ADSL, cable, vía teléfono móbil, PDA,

vía satélite, pola rede eléctrica e mediante redes sen fíos. Características principais dos distintos tipos de conexión.

Configuración dunha conexión WIFI.

Procedementos Elaboración dun estudo histórico das distintas formas de comunicación,

valorando a evolución do alcance, o tempo necesario, a cantidade de información e a súa área de influencia.

Montaxe dun sistema de comunicacións sinxelo (telégrafo) identificando as partes do sistema e a súa función.

Realización dun estudo comparativo dos distintos medios físicos de transmisión, valorando as súas características en canto a ruído, largo de banda, custo e aplicacións.

Procura de información sobre o espectro do son (incluíndo os sons emitidos polos instrumentos musicais, os animais e polo ser humano). Relación coa largo de banda empregada en telefonía e radiodifusión.

Descrición dun sistema de telefonía e de televisión mediante un diagrama de bloques.

Montaxe dun emisor e receptor de AM e identificación dos distintos bloques. Comparación cun sistema de FM.

Elaboración dunha lista de dispositivos que emiten radiacións electromagnéticas, os seus posibles efectos sobre a saúde e as medidas de precaución que se poden tomar.

Investigación sobre as ofertas dos distintos provedores de acceso. Coñecemento do procedemento para dar de alta unha conexión á Internet. Procura das direccións IP de dominios coñecidos. Descrición e análise da conexión da rede da aula. Obtención de todo tipo de información relacionada coa unidade mediante

buscadores.



Análise da configuración do ordenador. Configuración dun ordenador para unha conexión á Internet. Configuración dunha pequena rede co fin de conectala á Internet.

Actitudes

Mantemento dunha actitude aberta e flexible ao explorar e desenvolver novas ideas.

Interese por coñecer os principios científicos que explican o funcionamento dos obxectos técnicos.

Contribución a manter unha contorna agradable e ordenada na aula. Perseveranza ante as dificultades. Valoración dos efectos do progreso tecnolóxico e desenvolvemento de

hábitos en consonancia. Interese por coñecer o funcionamento da Internet. Valoración das vantaxes de coñecer as distintas formas de conexión à

Internet. Disposición á observación e o estudo da configuración de equipos e redes

informáticos. Valoración do impacto da Internet nas sociedades modernas. Valoración da contribución da Internet á mellora da vida das persoas. Toma de conciencia sobre o uso e abuso da Internet. Respecto polas opinións dos demais usuarios.

CONTIDOS TRANSVERSAIS Educación moral e cívica

Esta unidade permite chamar a atención sobre a importancia de desenvolver a capacidade de exercer, de xeito crítico e no marco dunha sociedade plural, a liberdade, o respecto e a solidariedade a través da comunicación nas súas diferentes formas.

Educación do consumidor

Cos contidos desta unidade preténdese que os alumnos sexan conscientes de que, moitas veces, a publicidade e as ofertas son capaces de xerar necesidades que non son tais, como acontece no caso dos teléfonos móbiles.


Cómpre que os alumnos comprendan que o uso abusivo do teléfono móbil pode chegar a crear adicción, así como outros problemas de saúde derivados do efecto das radiacións electromagnéticas sobre o sistema nervioso.

Educación para a igualdade de oportunidades entre ambos os sexos

É necesario que tanto os alumnos como as alumnas se involucren nas tarefas de conexión e configuración dos accesos á Internet.


1. Representar un sistema de telefonía con fíos cos distintos elementos que interveñen (terminal telefónico, diferentes medios de transmisión e centrais de conmutación) utilizando algúns conceptos asociados, como largo de banda e as formas de transmisión.



2. Ser capaz de interpretar textos sobre o espectro radioeléctrico como recurso limitado, a necesidade de repartir as frecuencias para o seu uso e as características xerais de propagación.

3. Describir un sistema de radio, recoñecer a necesidade da modulación e amplificación no emisor e indicar os distintos bloques do receptor e a súa función.

4. Analizar o xeito no que se forman as imaxes na televisión e coñecer as imperfeccións que o noso cerebro aproveita para captalas.

5. Realizar un esquema do proceso: desde a gravación dunha secuencia ata que esta chega aos nosos receptores.

6. Coñecer os efectos das radiacións electromagnéticas, que aparellos emiten radiacións, que unidades se empregan para medir estas radiacións e que medidas preventivas poden tomarse.

7. Construír un dispositivo, a partir dun esquema determinado, capaz de emitir ou recibir ondas electromagnéticas.

8. Coñecer e comprender diversos conceptos básicos da Internet: provedor, dirección IP, dominio, servidor, protocolo, etcétera.

9. Describir basicamente o funcionamento da Internet desde as funcionalidades do protocolo TCP/IP.

10. Coñecer os pasos que se deben seguir para conectar un ordenador á Internet. 11. Coñecer os pasos necesarios para dar de alta unha conexión á Internet. 12. Identificar as distintas formas de conexión e as súas características principais. 13. Manexar con soltura o léxico básico da Internet: argot, acrónimos, termos

procedentes do inglés, etcétera. COMPETENCIAS BÁSICAS/CRITERIOS DE AVALIACIÓN Na seguinte táboa indícanse, para cada competencia básica que se traballa nesta unidade, as subcompetencias desenvolvidas en cada unha delas e os criterios de avaliación que se relacionan con todas elas no seu conxunto e que no Libro do profesor se adscriben ás distintas actividades que os alumnos realizan nos diferentes materiais curriculares.









Manexar a información nos seus Todos os da unidade.



distintos formatos: verbal, numérico, simbólico ou gráfico.









Social e cidadá


Describir un sistema de radio, recoñecer a necesidade da modulación e amplificación no emisor e indicar os distintos bloques do receptor e a súa función.

Coñecer os efectos das radiacións electromagnéticas, que aparellos emiten radiacións, que unidades se empregan para medir estas radiacións e que medidas preventivas poden tomarse.

OBXECTIVOS

1. Coñecer os principios, os elementos e as aplicacións básicas dos distintos sistemas de control: electromecánicos, electrónicos e programados.

2. Utilizar o ordenador como parte integrante dos sistemas de control: analizando as características do sistema que se vai a controlar e o intercambio de sinais analóxicos e dixitais entre este e o ordenador, coñecendo as características da interface ou a controladora que permite ao ordenador comunicarse co exterior e elaborando o programa de control.

3. Empregar os coñecementos adquiridos durante o curso para deseñar, planificar e construír un robot con elementos mecánicos, eléctricos e electrónicos, que incorpore sensores para conseguir información da contorna e reaccione segundo os datos obtidos polos mesmos.

4. Analizar e valorar criticamente a influencia do uso das novas tecnoloxías, a automatización de procesos e o desenvolvemento de robots sobre a sociedade.

5. Desenvolver interese e curiosidade cara á actividade tecnolóxica, xerando iniciativas de investigación e de procura e elaboración de novas realizacións tecnolóxicas.

UNIDADE 5

CONTROL E ROBÓTICA



CONTIDOS

Conceptos Sistemas de control. Tipos. Realimentación. Sensores. Tipos, características e utilización en sistemas de control. Control electromecánico. Leva, final de carreira e relé. Control electrónico. Transistores. Comparadores. Control por ordenador. Entrada e saída de datos. Sinais analóxicos e dixitais. Programación. Robots. Arquitectura. Programación de robots.

Procedementos

Análise, deseño e montaxe de sistemas electromecánicos de control. Análise, deseño, simulación e montaxe de automatismos controlados

mediante circuítos electrónicos. Realización de programas de ordenador que permitan obter datos do

exterior e activar distintos dispositivos de saída. Elaboración de diagramas de fluxo e programas de control de robots,

simulando o seu funcionamento mediante ordenador, obtendo datos de distintos sensores e proporcionando, a partir destes datos, o sinal axeitado para os actuadores.

Montaxe dun robot que incorpore varios sensores e reaccione ante os datos proporcionados por estes.Actitudes

Predisposición a investigar e coñecer distintos automatismos, tratando de analizar o seu funcionamento, control e manexo.

Curiosidade por automatizar procesos mediante o ordenador. Inquietude por coñecer e aplicar as distintas linguaxes de control. Valoración da importancia do uso do vocabulario axeitado e das normas e a

simboloxía establecidas, para manter unha comunicación eficaz. Valoración da importancia crecente dos sistemas automáticos ou de control

que faciliten a vida das persoas. CONTIDOS TRANSVERSAIS Educación para a igualdade de oportunidades de ambos os sexos

É necesario potenciar o interese das alumnas pola tecnoloxía, fomentando que teñan posicións activas, que asuman a dirección de grupos de traballo e evitando que se formen grupos de mozos e mozas por separado. Desgraciadamente, segue sendo certo, quizá por tradición cultural, que as alumnas abandonan a idades temperás esta materia e que perden así importantes oportunidades para o futuro (ou, polo menos, condicionándoo).


1. Analizar sistemas automáticos, describir os seus compoñentes e montar automatismos sinxelos.

2. Utilizar sensores en sistemas automáticos para adquirir información da contorna. Describir e clasificar distintos tipos de sensores.

3. Deseñar e construír un robot ou sistema automático que sexa capaz de manter o seu funcionamento en función da información que recibe da contorna.

4. Analizar e desenvolver programas informáticos para controlar sistemas automáticos.



5. Utilizar simuladores informáticos para verificar e comprobar o funcionamento dos sistemas automáticos, robots e programas de control deseñados.

6. Utilizar o ordenador como ferramenta de adquisición e interpretación de datos, e como realimentación doutros procesos cos datos obtidos.









Matemática


Analizar sistemas automáticos, describir os seus compoñentes e montar automatismos sinxelos.

Utilizar sensores en sistemas automáticos para adquirir información da contorna. Describir e clasificar distintos tipos de sensores.

Deseñar e construír un robot ou sistema automático que sexa capaz de manter o seu funcionamento en función da información que recibe da contorna.

Utilizar o ordenador como ferramenta de adquisición e interpretación de datos, e como realimentación doutros procesos cos datos obtidos.



Utilizar as tecnoloxías da información




con seguridade e confianza para obter e reportar datos e para simular situacións e procesos tecnolóxicos.

Localizar, procesar, elaborar,

almacenar e presentar información co uso da tecnoloxía.






Social e cidadá






Utilizar o ordenador como ferramenta de adquisición e interpretación de datos, e como realimentación doutros procesos cos datos obtidos.

Aprender a aprender







Utilizar simuladores informáticos para verificar e comprobar o funcionamento dos sistemas automáticos, robots e programas de control deseñados.



OBXECTIVOS

1. Coñecer os compoñentes dos circuítos pneumáticos e hidráulicos, e as aplicacións máis habituais nos sistemas industriais.

2. Comprender as magnitudes e os principios físicos básicos relacionados co comportamento dos fluídos pneumáticos e hidráulicos.

3. Analizar a constitución e o funcionamento dos elementos que compoñen os sistemas pneumáticos e hidráulicos e a función que realizan no conxunto.

4. Aprender a mellor forma de usar e controlar os compoñentes destes sistemas e entender as condicións fundamentais que interviñeron no seu deseño e construción.

5. Empregar os coñecementos adquiridos para deseñar e construír circuítos pneumáticos e hidráulicos sinxelos empregando os recursos gráficos, a simboloxía, o vocabulario e os medios tecnolóxicos axeitados.

6. Analizar e valorar a influencia do uso das novas tecnoloxías, a automatización de procesos e o desenvolvemento de robots sobre a sociedade.

7. Desenvolver interese e curiosidade cara á actividade tecnolóxica, xerando iniciativas de investigación e de procura e elaboración de novas realizacións tecnolóxicas.

CONTIDOS

Conceptos Sistemas pneumáticos e hidráulicos: principios, elementos compoñentes,

funcionamento e aplicacións básicas. Exemplos de aplicación en sistemas industriais.

Procedementos

Descrición dos compoñentes básicos dos circuítos pneumáticos e hidráulicos.

Análise da constitución e o funcionamento dos circuítos pneumáticos e hidráulicos de aplicacións reais.

Deseño de sistemas pneumáticos e hidráulicos utilizando a simboloxía axeitada.

Resolución de circuítos hidráulicos simples mediante a aplicación do principio de Pascal.

Utilización de simuladores no deseño de circuítos básicos empregando a simboloxía específica.

Actitudes

Predisposición a investigar e coñecer distintos automatismos, tratando de analizar o seu funcionamento, control e manexo.

Curiosidade por automatizar procesos mediante o ordenador. Inquietude por coñecer e aplicar distintas linguaxes de control. Valoración da importancia do uso do vocabulario axeitado e das normas e a

simboloxía establecidas, a fin de manter unha comunicación eficaz. Valoración da importancia crecente dos sistemas automáticos ou de control

que faciliten a vida das persoas.

UNIDADE 6

PNEUMÁTICA E HIDRÁULICA



CONTIDOS TRANSVERSAIS Educación ambiental

Mediante os contidos desta unidade, os alumnos poden valorar a constitución, o funcionamento e o uso dos sistemas pneumáticos e hidráulicos, aprender a mellor forma de utilizar e controlar os compoñentes destes sistemas e entender as condicións fundamentais que interviñeron no seu deseño e construción. Estes coñecementos, xunto cos adquiridos noutras áreas, permiten analizar e deseñar estes tipos de sistemas, valorando a súa importancia no funcionamento de máquinas de uso cotián e industrial, e as repercusións sociais e ambientais que implican para a sociedade, á vez que asumen, de forma activa, o progreso e a aparición de novas tecnoloxías.


1. Coñecer as principais aplicacións das tecnoloxías pneumática e hidráulica. 2. Resolver problemas relacionados cos principios físicos básicos do

comportamento dos fluídos pneumáticos e hidráulicos. 3. Coñecer os elementos fundamentais que constitúen estes sistemas e describir

as súas características e o seu funcionamento básico. 4. Identificar os diferentes elementos que compoñen os sistemas pneumático e

hidráulico e explicar o seu funcionamento e a súa función no conxunto analizando aplicacións habituais.

5. Utilizar a simboloxía e a nomenclatura necesaria para representar circuítos coa finalidade de deseñar e construír sistemas pneumáticos e hidráulicos sinxelos capaces de resolver problemas cotiáns.








Matemática

Empregar as ferramentas matemáticas axeitadas para

Resolver problemas relacionados cos principios físicos básicos do



cuantificar e analizar fenómenos, moi especialmente a medición, o uso de escalas, a interpretación de gráficos, os cálculos básicos de magnitudes físicas…

comportamento dos fluídos pneumáticos e hidráulicos.



Coñecer os elementos fundamentais que constitúen estes sistemas e describir as súas características e o seu funcionamento básico.

Identificar os diferentes elementos que compoñen os sistemas pneumático e hidráulico e explicar o seu funcionamento e a súa función no conxunto analizando aplicacións habituais.

Utilizar a simboloxía e a nomenclatura necesaria para representar circuítos coa finalidade de deseñar e construír sistemas pneumáticos e hidráulicos sinxelos capaces de resolver problemas cotiáns.



Identificar os diferentes elementos que compoñen os sistemas pneumático e hidráulico e explicar o seu funcionamento e a súa función no conxunto analizando aplicacións habituais.

Utilizar a simboloxía e a nomenclatura necesaria para representar circuítos coa finalidade de deseñar e construír sistemas pneumáticos e hidráulicos sinxelos capaces de resolver problemas cotiáns.

Aprender a aprender


Coñecer as principais aplicacións das tecnoloxías pneumática e hidráulica.

Resolver problemas relacionados cos principios físicos básicos do comportamento dos fluídos pneumáticos e hidráulicos.

Coñecer os elementos fundamentais que constitúen estes sistemas e describir as súas características e o seu funcionamento básico.


Fomentar o achegamento autónomo e creativo aos problemas tecnolóxicos, valorando as distintas alternativas e

Resolver problemas relacionados cos principios físicos básicos do comportamento dos fluídos



previndo as súas consecuencias. pneumáticos e hidráulicos.

OBXECTIVOS

1. Identificar e describir o funcionamento dos elementos máis importantes das instalacións básicas da vivenda.

2. Realizar planos e esquemas técnicos razoando o deseño das instalacións. 3. Valorar a importancia do uso axeitado das instalacións desde o punto de vista

da seguridade e o impacto ambiental. 4. Coñecer a seguridade e o aforro enerxético das instalacións. 5. Coñecer as características da arquitectura bioclimática e de domótica da

vivenda.

CONTIDOS

Conceptos Instalación eléctrica dun edificio e do interior da vivenda. Grao de electrificación, conexións, materiais e dispositivos eléctricos. Circuítos interiores de auga: compoñentes básicos. Instalacións de calefacción: tipos e compoñentes. Instalacións de gas: clases, distribución e compoñentes. Outras instalacións da vivenda: telefonía, radio, televisión. Seguridade e mantemento das instalacións.

Procedementos

Identificación dos elementos de cada instalación. Procura de información sobre regulamentación. Deseño e debuxo de instalacións utilizando a simboloxía axeitada. Creación dun glosario cos termos técnicos específicos de cada instalación. Exposición e despezamento dos distintos compoñentes das instalacións.

Actitudes

Interese sobre a distribución e o uso da enerxía no fogar. Valoración dos problemas ambientais causados polo desbaratamento no

uso das instalacións da vivenda. Interese e actitude activa no respecto das medidas de mantemento e

seguridade necesarias. Disposición ao consumo responsable.

CONTIDOS TRANSVERSAIS Educación do consumidor e educación ambiental

A reflexión sobre o consumo enerxético e as súas implicacións ambientais debe

UNIDADE 7

AS INSTALACIÓNS NA VIVENDA



inducir ao alumnado a comprender a necesidade de utilizar axeitadamente os recursos, fomentando o seu uso intelixente e uns costumes meditados.


Mediante traballos sobre posibles accidentes provocados polo descoñecemento das normas básicas de seguridade destas instalacións.


1. Coñecer a linguaxe técnica e simbólica dos elementos que forman parte das instalacións da vivenda.

2. Realizar distintos planos de instalacións indicando os elementos máis importantes.

3. Identificar as instalacións eléctricas interiores dun edificio e dunha vivenda. 4. Identificar os compoñentes básicos das instalacións de fontanería e

saneamento dunha vivenda. 5. Identificar os compoñentes básicos das instalacións de calefacción dunha

vivenda. 6. Identificar os compoñentes básicos das instalacións de gas interiores dun

edificio e dunha vivenda. 7. Coñecer as normas básicas de seguridade e mantemento das distintas

instalacións. 8. Coñecer as características da arquitectura bioclimática e de domótica da

vivenda. COMPETENCIAS BÁSICAS/CRITERIOS DE AVALIACIÓN Na seguinte táboa indícanse, para cada competencia básica que se traballa nesta unidade, as subcompetencias desenvolvidas en cada unha delas e os criterios de avaliación que se relacionan con todas elas no seu conxunto e que no Libro do profesor se adscriben ás distintas actividades que os alumnos realizan nos diferentes materiais curriculares.







Realizar distintos planos de instalacións indicando os elementos máis importantes.

Identificar as instalacións eléctricas interiores dun edificio e dunha vivenda.

Identificar os compoñentes básicos das instalacións de fontanería e saneamento dunha vivenda.

Identificar os compoñentes básicos das instalacións de calefacción dunha vivenda.

Identificar os compoñentes básicos das instalacións de gas interiores dun edificio e dunha vivenda.



Coñecer as normas básicas de seguridade e mantemento das distintas instalacións.

Matemática


Coñecer a linguaxe técnica e simbólica dos elementos que forman parte das instalacións da vivenda.









Social e cidadá



Coñecer as características da arquitectura bioclimática e de domótica da vivenda.

Aprender a aprender








Realizar distintos planos de instalacións indicando os elementos máis importantes.

Identificar as instalacións eléctricas interiores dun edificio e dunha vivenda.

Identificar os compoñentes básicos das instalacións de fontanería e saneamento dunha vivenda.

Identificar os compoñentes básicos das instalacións de calefacción dunha vivenda.

Identificar os compoñentes básicos das instalacións de gas interiores dun edificio e dunha vivenda.



OBXECTIVOS

1. Descubrir e comprender a relación existente entre a evolución histórica da tecnoloxía e o desenvolvemento da historia da humanidade.

2. Coñecer os fitos fundamentais na historia da tecnoloxía. 3. Saber cales foron as tecnoloxías que deron lugar a cambios nos modelos

sociais. 4. Caracterizar os modelos de sociedade desde a Prehistoria ata os nosos días

nas súas facetas social, enerxética, económica, laboral e tecnolóxica. 5. Coñecer a evolución dalgúns obxectos técnicos. 6. Recordar o concepto de desenvolvemento sostible e as políticas necesarias

para levalo a cabo. 7. Concienciar sobre todos os aspectos relacionados coas materias primas e os

recursos naturais.

CONTIDOS

Conceptos Significado de ciencia, técnica e tecnoloxía. Principais vías do desenvolvemento tecnolóxico. Períodos tecnolóxicos: azar, artesán e enxeñeril. Fitos fundamentais na historia da tecnoloxía. Localización histórica dos

mesmos. Caracterización dos modelos sociais, tecnoloxías que marcan os distintos

UNIDADE 8

A TECNOLOXÍA E O SEU DESENVOLVEMENTO HISTÓRICO



períodos. Relación da tecnoloxía co modelo social. Evolución dos obxectos tecnolóxicos. Concepto e necesidade da normalización. Aproveitamento de materias primas e recursos naturais. Desenvolvemento sostible.

Procedementos

Identificación das diferenzas entre ciencia, técnica e tecnoloxía. Investigación bibliográfica e a través da Internet de momentos históricos. Análise histórica dos distintos modelos sociais. Investigación sobre a evolución dos obxectos tecnolóxicos. Análise das políticas para o desenvolvemento sostible. Incorporación da análise histórica á análise de obxectos.

Actitudes

Interese sobre a historia da tecnoloxía. Valoración dos aspectos sociais e económicos do desenvolvemento

tecnolóxico. Curiosidade sobre a evolución dos obxectos tecnolóxicos. Disposición a un emprego solidario e responsable dos medios tecnolóxicos

actuais. Toma de conciencia ante a deterioración do medio ambiente e o

esgotamento dos recursos naturais. CONTIDOS TRANSVERSAIS Educación moral e cívica

Os contidos desta unidade resultan idóneos para fomentar o uso dos obxectos tecnolóxicos entre os alumnos e alumnas, desde actitudes de respecto cara aos demais (apagar os móbiles nos sitios nos que non está permitido o seu uso, moderar o volume da música, etcétera).


Convén incidir en comportamentos como a utilización de produtos que non produzan unha deterioración ambiental, xa sexa debido á súa forma de produción ou ao seu consumo, e a redución do gasto enerxético mediante a adopción de medidas de aforro e a reeducación dos costumes consumistas


1. Identificar as distintas fases históricas da tecnoloxía. 2. Coñecer os fitos fundamentais do desenvolvemento tecnolóxico. 3. Valorar a implicación do desenvolvemento tecnolóxico nos cambios sociais e

laborais. 4. Realizar unha análise completa, incluíndo a evolución histórica, dalgúns

obxectos tecnolóxicos. 5. Valorar as posibilidades dun desenvolvemento sostible e os criterios que deben

adoptarse desde un punto de vista enerxético e ambiental á hora de levar a cabo a actividade tecnolóxica.









Favorecer a creación dunha contorna

saudable mediante a análise crítica da repercusión ambiental da actividade tecnolóxica e o fomento do consumo responsable.











Social e cidadá


Explicar a evolución histórica do




desenvolvemento tecnolóxico para entender os cambios económicos que favoreceron a evolución social.


4º GDC

O feito de que o grupo de Diversificación Curricular curse a materia de tecnoloxía fóra do grupo de referencia, fai que podamos abordar unha planificación específica para este alumnado, adaptándonos á súas características. Por esa razón, procurarase incidir na parte práctica da materia en detrimento da científica. Abordarase un proxecto continuado ó longo do curso, que consistirá en construír e analizar diversos obxectos tecnolóxicos desde o seu punto de vista funcional e técnico. Adaptaranse os contidos ao nivel que se vaia conseguindo ao longo da cada unha das avaliacións, modificando o suprimindo aqueles que se determine máis complexos para as característas do alumnado deste grupo.

Temporalización: 4º

Temporalización: 4º GDC

Blo

qu

es T

em

áti

co

s


3.Electricidade-electrónica 1.Hardware e software.

4. Internet. 2.Deseño asistido por ordenador. 7. As instalacións na vivenda. 6. Neumática e hidráulica.

5. Control e robótica. 8. A tecnoloxía e o seu desenvolmento histórico.

Blo

qu

es T

em

áti

co

s


1.Hardware e software. 2.Deseño asistido por ordenador. 3.Electricidade-electrónica

IV. Tecnoloxías da comunicación Internet. V. Control e robótica. VI. Neumática e hidráulica.

VII. As instalacións na vivenda. VIII. A tecnoloxía e o seu desenvolmento histórico.



Criterios de avaliación

Representar graficamente un obxecto ou mecanismo tecnolóxico sinxelo, utilizando un programa elemental de deseño asistido por ordenador.

Identifica-los bloques de entrada, proceso e saída dun sinxelo sistema electrónico real e describir brevemente as súas funcións elementais.

Montar algún sistema electrónico sinxelo a partir do seu esquema, empregando bloques de entrada, proceso e saída.

Deseñar e montar algún sistema pneumático sinxelo a partir do seu esquema, distinguindo sensores, válvulas de regulación e actuadores.

Utilizar unha folla de cálculo para o tratamento primario dunha pequena cantidade de información numérica, realizar gráficas e algunha análise sinxela de pautas de comportamento.

Montar un sinxelo robot que incorpore algún sensor primario da adquisición de información do entorno, e desenvolver un pequeno programa que permita controlalo e posibilite o seu funcionamento autónomo, en función da realimentación dunha variable.

Adquirir e interpretar datos dalgunha variable elemental dun proceso sinxelo do contorno utilizando o ordenador e deseñar algunha realimentación elemental cos datos obtidos.

Deseñar e interpretar planos de instalacións en vivendas, usando axeitadamente a simboloxía.

Mínimos esixibles

I. Técnicas de expresión e comunicación gráfica.

Introducción o debuxo asistido por ordenador: debuxo en dúas dimensións.

Realización de debuxos elementais con algún sistema sinxelo de debuxo asistido por ordenador.

II. Electricidade e electrónica.

Elementos básicos de circuítos electrónicos simples: a resistencia, o condensador, o díodo, o transistor e o circuíto integrado.

Dispositivos de entrada: interruptores, resistencias que varían coa luz e a temperatura. Dispositivos de saída: zoador, relé e led. Dispositivos de proceso: os integrados.

Aplicacións en montaxes sinxelas.

III. Pneumática e hidráulica.



Descrición e análise dos sistemas hidráulicos e pneumáticos, dos seus compoñentes e principios físicos de funcionamento.

Montaxe de circuítos pneumáticos sinxelos que cumpran unha función predeterminada, interpretando adecuadamente a simboloxía.

IV. Tecnoloxías da información.

Ordenador como dispositivo de control : sinal analóxica e dixital.

Adquisición de datos. Programas de control. Tratamento de información numérica a través de follas de cálculo.

VI. Control e robótica.

Elementos de sistemas de control. Análise e experimentación con sistemas automáticos, sensores, actuadores e aplicación da realimentación en dispositivos de control. Aplicacións domésticas.

VII. Instalacións en vivendas.

Interpretación de facturas de electricidade. Identificación do nome e función de cada elemento en

instalacións.



Procedementos de avaliación para todos os cursos da ESO

Cualificarase por separado contidos e procedementos, actitude e por último a recollida da información como útil de estudio posterior, seguindo o seguinte criterio:

Publicidade ao alumnado e pais

Nas primeiras sesións de traballo da materia se informará ao alumno/a do sistema de avaliación e do sistema de cualificación, entregándolles a cada un deles un documento descritivo do proceso co fin de que saiba en todo momento a sistemática de avaliación. Este documento estará a disposición do titor do curso para calquera aclaración solicitada polos pais/nais dos alumnos/as.

Actividades de recuperación e reforzo

Recuperación durante o curso

Cada profesor/a do departamento adoitará as medidas de recuperación necesarias a través de exames escritos ou traballos


Contidos procedementais (60%)

Contidos conceptuais (30%)


Como os contidos procedementais van a supoñer unha carga moi importante da materia deste curso, outorgase a porcentaxe arriba indicada.

Avaliaranse utilizando como indicadores, a observación do manexo das ferramentas e instrumentación, uso correcto dos materiais e respecto polas correspondentes normas de seguridade.

En cada proxecto elaborado ao longo do curso cada membro do grupo de traballo elaborará unha memoria descritiva do mesmo levando unha valoración que tamén se terá en conta neste apartado, seguindo os criterios de presentación os formulados polo departamento para todo proxecto.

Avaliaranse utilizando diferentes indicadores, como probas escritas e orais. A avaliación mediante probas escritas poden ser do ripo test no que se incluirán distractores. Inclúense neste tipo de probas as de resolución de problemas. A avaliación oral permite coñecer moito mellor o aprendido polo alumno/a o mesmo tempo que se poden averiguar cales son os

seus problemas de comprensión, se ven non e moi doado utilizar este sistema polo tempo que pode levar facer unha avaliación deste tipo.




daquelas partes da materia que o alumno/a non supere en cada parcial ou avaliación.

Recuperación de materias pendentes

O procedemento de recuperación de materias pendentes segue o seguinte procedemento:

A materia dividirase temporalmente tres avaliacións. Ó principio de cada avaliación, o alumnado recibirá información coas unidades didácticas que debe desenvolver e o material necesario, principalmente a través dos cursos desenvolvidos polo departamento na aula virtual da páxina web do centro. Elaboraranse uns boletíns de exercicios para que o alumnado os vaia resolvendo durante o trimestre e poda analizar a súa evolución. Ó rematar o trimestre, terá unha proba escrita que versará sobre os contidos das unidades didácticas correspondentes e que foron salientados no boletín de exercicios. A puntuación de cada avaliación será obtida como sigue:

Proba escrita: 70%

Boletín de exercicios: 20%

Observación do traballo realizado de forma progresiva: 10% (para isto último, teranse en conta os rexistros de acceso á aula virtual e o feito de ir facendo os boletíns pouco a pouco, en lugar de deixalos para o final).

O alumnado que non supere a materia nas convocatorias parciais terá un exame final na convocatoria ordinaria de maio e outra extraordinaria en setembro. Nestes dous casos, a puntuación deberá ser o 100% un exame escrito.

Materiais e recursos didácticos

A formulación curricular da área, xunto co tipo de actividades que del se desprenden poñen de manifesto a importancia do espazo físico e dos medios materiais que se precisan para o normal desenvolvemento da área de Tecnoloxía. O currículo da área establece entre os seus obxectivos educativos integrar teoría e práctica, traballo intelectual e traballo manual. Estas consideracións evidencian a necesidade de dispoñer dun espazo diferenciado para impartir a área: o aula-taller de Tecnoloxía, que permita o desenvolvemento continuo e ás veces simultáneo da grande variedade de actividades propias. Caracterízase por ser un espazo único e integrado que se organiza, por razóns prácticas, en tres zonas: a aula, o taller e o almacén. Na aula transcorre o tempo lectivo no que o profesor explica, e os alumnos e alumnas propoñen solucións, debuxan, planifican, expoñen informes, etc. O taller é a zona na que se realizan traballos técnicos que requiren o uso de ferramentas e maquinaria, ou de equipos de instalación fixa. Da actividade do



taller despréndense ruídos, polo que convén que os espazos estean separados. O almacén é un espazo non dispoñible en todos os centros, onde se gardan os materiais e compoñentes que se usan na área. As actividades de almacén ofrecen interese didáctico ligadas ao orden, a planificación o control e a organización do traballo. Outros espazos a dispoñer, ou máis ben áreas reservadas de disposición, son os lugares elixidos para gardar os traballos en estado de execución, sobre os que teñen que rexer unhas normas de acceso moi restrinxidas, polo posible maltrato que poidan soportar algunhas pezas por parte de actos de descoido ou malintencionados. Tamén son de destacar os sitios, absolutamente necesarios, dedicados á exposición de traballos xa realizados, que poidan funcionar como exhibición do propósito. Destacar que coa incorporación da LOE é necesario unha remodelación da tradicional aula de tecnoloxía coa incorporación de máis contidos informáticos e a adecuación da temática de moitas unidades coa informatización dos sistemas: emuladores de sistemas eléctricos, electrónicos e pneumáticos. Por todo o exposto anteriormente faise necesario a disposición de ordenadores suficientes en función do número de alumnos, nunca inferior a 15 unidades, con conexión a rede de alta velocidade e mesas adecuadas para a colocación de diversos elementos ao ordenador: tarxetas controladoras, maquetas, fontes de alimentación e aparatos de medida. A distribución da nova aula, xustificada anteriormente, ten avantaxe de liberar drasticamente a utilización, moi alta, da aula/as de informática dispoñibles no Instituto. A situación das dúas aulas-taller de tecnoloxía de que dispón o instituto atópanse nun estado de dotación de materiais e equipamento lamentable, xa que dende que foi inaugurado o Centro non se recibiu ningún equipamento novo, nin tampouco se recibiu a súa totalidade (ordenadores, impresoras, monitor de tv, etc), tampouco se repuxo o equipamento que foi usado en cursos anteriores e que se deteriorou (ferramentas, máquinas, entrenadores de mecanismos e de electricidade-electrónica). Co pouco de que se dispón, é imposible levar acabo unha aprendizaxe en condicións mínimas de calidade, sendo necesario axilizar trámites coa Consellería para ver de conseguir dotación nova e axeitada de diverso material, que se lle fará chegar de maneira procedente a Dirección do Centro a través dun documento a tal fin. A nivel didáctico en cada unha das etapas, faremos uso importante do emprego das TIC, facendo as exposicións de contidos mediante presentacións multimedia proxectadas, uso de recursos multimedia interactivos, intranet do centro, software específico para simulacións, ...

Tratamento interdisciplinar dos contidos

De acordo cos criterios establecidos neste Proxecto Curricular e no

Proxecto Educativo de Centro, prográmanse as seguintes actividades:



Realización de visitas culturais organizadas conxuntamente con outros departamentos.

Uso correcto do idioma galego e castelá, tanto na expresión oral como escrita.

Potenciación do hábito de lectura mediante:

Uso da biblioteca do centro/material blibliográfico da aula/consulta

en internet.

Participación en actividades extraescolares e complementarias. Utilización dos medios de comunicación e demais fontes de información

dispoñibles no Instituto.

Atención á diversidade

A atención a diversidade dos alumnos e alumnas, no referente as diferencias individuais en capacidades, motivacións e interese, esixe que os materiais curriculares posibiliten unha acción aberta dos profesores e profesoras, de forma que tanto o nivel dos contidos como os plantexamentos didácticos poidan variar segundo as necesidades específicas da aula.

Esta atención a diversidade pode contemplarse en varios planos: a programación, a metodoloxía e os materiais para o alumno ou alumna e tamén para o profesor. Por estas razóns é polas que se ha de ter presente neste proxecto didáctico esta circunstancia, adaptándose o mesmo en cada caso co Proxecto Curricular do Centro e as características xerais de cada un dos alumnos, sen perder de vista os obxectivos que se pretenden conseguir na área.

Desta forma, e para aqueles alumnos/as nos que se detecten problemas de aprendizaxe e/ou adaptación do método xeral de ensinanza-aprendizaxe previsto neste proxecto e en concreto en cada un dos ciclos, provese a realización de actividades especiais adaptadas ás súas características particulares podendo destaca-las seguintes:

Actividades de diferente grao de dificultade. Traballos persoais. Actividades propostas en colaboración con outros departamentos

didácticos e de orientación. Proposta de desenvolvemento, traballo e análise de operadores

illados. Actividades de reforzo. Adaptacións curriculares



PROGRAMACIÓN INFORMÁTICA

4º ESO





1. INTRODUCIÓN O Real Decreto 1631/2006, de 29 de decembro, aprobado polo Ministerio de Educación e Ciencia (MEC), establece as ensinanzas mínimas da Educación Secundaria Obrigatoria como consecuencia da implantación da Lei Orgánica de Educación (LOE) e foi desenvolvido na Comunidade Autónoma de Galicia polo Decreto 133/2007, de 5 de xullo, polo que se aproba o currículo da Educación Secundaria Obrigatoria para esta comunidade. O presente documento refírese á programación do cuarto curso de ESO da materia de Informática.

Durante as últimas décadas, vénse producindo na sociedade un profundo proceso de transformación caracterizado pola presenza das tecnoloxías da información e da comunicación na vida cotiá. Estas tecnoloxías empregan todo tipo de medios para crear, almacenar, procesar e transmitir información en tempo e cantidade hai uns anos insospeitados. Ademais de expandir as posibilidades de comunicación, as tecnoloxías da información xeran unha nova cultura ao esi-xir o desenvolvemento de novas destrezas e formas de construción do coñecemento que os avances técnicos manteñen en constante evolución.

A necesidade de educar no uso das tecnoloxías da información durante a educación obrigatoria inclúe unha dobre vertente. Por unha parte, trátase de que a xente nova adquira os coñecementos básicos sobre as ferramentas que facilitan a súa interacción co contorno e de que comprenda os límites morais e legais que implica a súa utilización. Por outra, deben ser quen de integrar as aprendizaxes tecnolóxicas coas aprendiza-xes adquiridas noutras áreas do currículo, dándolles coherencia e mellorando a súa calidade.

A simplicidade da informática actual facilita o uso e o aproveitamento das tecnoloxías da información e da comunicación en calquera das formas en que estas se nos presentan. Neste sentido, preparar as alumnas e os alumnos para desenvolverse nun marco cambiante vai máis alá da simple alfabetización dixital centrada no manexo de ferramentas. Faise imprescindible propiciar a adquisición dun conxunto imbricado de coñece-mentos, destrezas e actitudes, que permitan utilizar as novas tecnoloxías para continuar a súa aprendizaxe ao longo da vida, adaptándose ás demandas dun mundo en permanente cambio. Neste contexto, complementando a utilización instrumental das aplicacións informáticas nas diferentes materias curriculares, parece necesario que o alumnado de educación secundaria obrigatoria que o desexe poida cursar, en cuarto curso, unha materia optativa que complete os coñecementos técnicos adquiridos na área de tecnoloxía, na cal cursaría un tronco común de contidos específicos dirixi-dos a facilitarlle a adquisición das competencias dixi-tais básicas e a dotalo dunha visión global e práctica do estado actual e da evolución previsible destas tecnoloxías.

As tecnoloxías da información e da comunicación poden influír positivamente no rendemento escolar se se fai un adecuado uso delas, porque fornece ao alumnado unha ferramenta para explorar todas as materias do currículo e consolidar os seus coñecementos, e coa que pode simular fenómenos e situacións novas que axudan a aprender a aprender. O seu valor educativo está asociado non só á posibilidade de almacenar e xestionar a información senón tamén a propiciar a toma de decisións que o seu uso implica, a facilitar a elaboración de proxectos e a mellorar a calidade das aprendizaxes; en resumo a incrementar produción de coñecemento.

As utilidades da informática requiren un maior afon-damento nos aspectos técnicos e de relación entre ferramentas que permitan a creación de contidos complexos para a súa difusión nas denominadas comunidades virtuais. A adscrición a estas comunidades inclúe a utilización dos servizos referidos á administración electrónica, saúde, formación, lecer e comercio electrónico.

Os contidos da materia estrutúranse en catro grandes bloques: bloque 1, dedicado aos sistemas operativos e á seguridade informática, trata a necesidade de adoptar medidas de seguridade activa e pasiva na internet e mostra os sistemas operativos máis estendi-dos; o bloque 2 céntrase nas ferramentas multimedia e de tratamento de imaxe, vídeo e



son a partir de diferentes fontes; o bloque 3, achega a publicación e difusión de contidos na web, incluíndo o deseño de pre-sentacións; e o bloque 4 profunda na internet e nas redes sociais virtuais, os tipos de software e as súas licenzas de distribución e o acceso aos servizos electrónicos.

Esta clasificación non debe entenderse como un conxunto de elementos separados e non implica, polo tanto, unha forma única de abordar os contidos na aula. Proponse como unha disposición que axuda á comprensión do conxunto de coñecementos que se pretende conseguir desde un determinado enfoque pedagóxico. Neste sentido cabe sinalar a necesidade de formar a xente nova nunha actitude crítica ante o uso das ferramentas informáticas, para que distingan en que nos axudan e en que nos limitan e poder, así, obrar en consecuencia.

Contribución da materia á adquisición das competencias básicas.

Esta materia contribúe de maneira plena á adquisición da competencia referida ao tratamento da información e competencia dixital, imprescindible para desenvolverse nun mundo que cambia, e que nos cambia, empuxado polo constante fluxo de información xerado e transmitido mediante unhas tecnoloxías da información cada vez máis potentes e omnipresentes.

Na sociedade da información, as tecnoloxías da información e da comunicación ofrecen ás persoas a posibilidade de se converter en creadoras e difusoras de coñecemento a través da súa comunicación con outras xentes conectadas por medio de redes de infor-mación. A adaptación ao ritmo evolutivo da sociedade do coñecemento require que a educación obrigatoria dote o alumnado dunha competencia en que os coñecementos de índole tecnolóxica se poñan ao servizo dunhas destrezas que lle sirvan para acceder á información utilizando unha multiplicidade de dispositivos e sendo quen de seleccionar os datos relevantes para poñelos en relación cos seus coñecementos previos e xerar bloques de coñecemento máis complexos. Os contidos da materia de informática contribúen en alto grao á consecución deste compoñente da competencia.

O alumnado, pois, debe desenvolver a capacidade para integrar informacións, reelaboralas e producir documentos en diversos formatos, e de comunicarse con outras persoas, sexa por medios telemáticos ou convencionais. Estas actividades deben favorecer o fortalecemento do pensamento crítico ante as produ-cións alleas e propias, a utilización da creatividade na elaboración de novos contidos e a aplicación das destrezas comunicativas en diferentes contextos. Incorporar o intercambio de contidos aos comportamentos cotiáns será posible grazas á adquisición de condutas tendentes a manter contornos seguros. Permitirá, así mesmo, proxectar cara ao futuro os coñecementos adquiridos na fase escolar e fomentará a valoración crítica dos avances tecnolóxicos e das modificacións sociais que estes produzan.

Os coñecementos de tipo técnico, polo tanto, deben servir para o desenvolvemento de destrezas e actitudes que posibiliten a localización e interpretación da información, utilizándoa para comunicala, evitando a exclusión de persoas e grupos, e para acceder á crecente oferta de servizos da sociedade do coñecemento.

Ademais, a materia contribúe de maneira parcial á adquisición da competencia cultural e artística porque facilita o acceso ás manifestacións culturais e potencia a expresión do alumnado mediante algúns códigos artísticos. O acceso ás manifestacións de arte dixital e á información sobre obras artísticas non-dixitais, fisicamente inaccesibles, a captación de contidos multimedia e o seu tratamento, así como a creación de novos contidos que integren informacións en diferentes linguaxes, enriquecen a imaxinación, aumentan a creatividade e contribúen á adopción de convencións compositivas e expresivas baseadas no coñecemento artístico.

A contribución á adquisición da competencia social e cidadá céntrase en que as destrezas de busca, obtención, rexistro, interpretación e análise permiten acceder en



tempo real ás fontes de información requiridas para unha correcta interpretación dos fenómenos sociais e históricos que conforman a visión da actuali-dade. Múltiples perspectivas favorecerán a adquisición dunha conciencia cidadá comprometida na mellora da súa propia realidade social. Compartir ideas e opinións a través da participación en redes sociais, brinda unhas posibilidades insospeitadas para intervir na vida cidadá e acceder a servizos relacionados coa administración dixital nas súas diversas facetas.

A contribución á adquisición da competencia para aprender a aprender está relacionada co acceso e a interacción en contornos virtuais de aprendizaxe, que facilita a aprendizaxe autónoma unha vez finalizada a escolaridade obrigatoria. Neste empeño contribúe decisivamente a capacidade para obter información, transformala en coñecemento propio e comunicar o aprendido poñéndoo en común con outras persoas ou grupos.

Esta materia contribúe á adquisición da competencia en comunicación lingüística nos aspectos relacionados coa linguaxe escrita e as linguas estranxeiras. Desenvolverse diante de fontes de información e situa-cións comunicativas diversas consolida as destrezas lectoras e implica a composición de textos con diferentes finalidades comunicativas e o uso funcional das linguas estranxeiras que se empregan na interacción propia das comunidades virtuais.

A informática contribúe de maneira parcial á adquisición da competencia matemática, achegando a destreza no uso de follas de cálculo para calcular, representar e interpretar datos matemáticos e para resolver problemas. Por outra parte, a utilización de aplica-cións interactivas permite formular e comprobar hipó-teses acerca dos cambios producidos pola modificación de datos en escenarios diversos.

A adquisición da competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico contribúese en tanto que proporciona destrezas coas que se pode obter información cualitativa e cuantitativa para a resolución de problemas sobre o espazo físico. A interacción con aplicacións de simulación facilita a observación de procesos cuxareprodución resulta especialmente difícil ou perigosa e proporciona unha mellor comprensión dos fenómenos físicos.

A informática contribúe, por último, á competencia de autonomía e iniciativa persoal na medida en que un contorno tecnolóxico cambiante exixe unha constante adaptación. A aparición de novos dispositivos e das aplicacións asociadas, os novos campos de coñece-mento, a variabilidade dos contornos de traballo e dos contextos de comunicación exixen a reformulación de estratexias e a adopción de novos puntos de vista que posibiliten a resolución de situacións multifacéticas progresivamente máis complexas.

Catro son os grandes bloques nos que se organizaron curricularmente os contidos desta materia nos materiais curriculares empregados:

Sistemas operativos e seguridade informática.

Multimedia.

Publicación e difusión de contidos.

Internet e redes virtuais.



2. AS COMPETENCIAS BÁSICAS

Na definición que a Lei Orgánica de Educación (LOE) fai do currículo, atopámonos tanto cos compoñentes tradicionais (obxectivos, contidos, métodos pedagóxicos e criterios de avaliación) como cunha significativa novidade: a introdución das competencias básicas. Este elemento convértese nun dos aspectos orientadores do conxunto do currículo e dos procesos de ensino-aprendizaxe, especialmente cando o alumno participou en segundo curso na denominada avaliación de diagnóstico, na que debeu demostrar a adquisición, cando menos parcialmente, de determinadas competencias. Independentemente de que esta avaliación non tivese consecuencias académicas para os alumnos, o feito de que os seus resultados sirvan de orientación para que os centros adopten decisións relativas ás aprendizaxes dos alumnos dános unha idea de como os procesos educativos se verán condicionados por este novo elemento na liña de ser moito máis funcionais. Non esquezamos tampouco que a decisión de se o alumno obtén ou non o título de graduado en ESO neste curso basearase en se adquiriu ou non as competencias básicas na etapa, de aí que estas rematen por se converter no referente para a avaliación do alumno.

Moitas son as definicións que se deron sobre este novo concepto, mais todas inciden no mesmo: fronte a un modelo educativo centrado na adquisición de coñecementos máis ou menos teóricos, desconectados entre si en moitas ocasións, un proceso educativo baseado na adquisición de competencias incide, fundamentalmente, na adquisición duns saberes imprescindibles, prácticos e integrados, saberes que haberán de ser demostrados polos alumnos. En suma, unha competencia é a capacidade posta en práctica e demostrada de integrar coñecementos, habilidades e actitudes para resolver problemas e situacións en contextos diversos. De forma moi gráfica e sucinta definiuse como a posta en práctica dos coñecementos adquiridos, os coñecementos en acción, é dicir, a mobilización dos coñecementos e das habilidades nunha situación determinada (de carácter real e distinta daquela na que aprendeu) e a activación de recursos ou coñecementos que se teñen (aínda que se crea que non se teñen porque presuntamente se esqueceron).

Non obstante, existe un aspecto que se debe destacar, dado que non adoita ser apreciado a simple vista, e é o que incide sobre o que chamamos carácter combinado da competencia: o alumno, mediante o que sabe, debe demostrar que o sabe aplicar, mais ademais que sabe ser e estar. Desta forma vemos como unha competencia integra os diferentes contidos que son traballados na aula (conceptos, procedementos e actitudes), exemplo dunha formación integral do alumno. En suma, estamos a recoñecer que a institución escolar non só prepara o alumno no coñecemento de saberes técnicos e científicos, senón que o fai tamén como cidadán, de aí que deba demostrar unha serie de actitudes cívicas e intelectuais que impliquen o respecto aos demais, a ser responsable, a traballar en equipo, etcétera.

Tamén é importante incidir noutro aspecto, ao que moitas veces non se concede a relevancia que ten: formar en competencias permite facer fronte á constante renovación de coñecementos que se produce en calquera materia, e sobre todo nesta. A formación académica do alumno transcorre na institución escolar durante un número limitado de anos (algúns finalizarana neste curso), mais a necesidade de formación persoal e profesional non remata nunca, polo que unha formación competencial no uso, por exemplo, das tecnoloxías da información e da comunicación permitirá acceder a este instrumento para recoller a información que en cada momento se precise (obviamente, despois de analizar a súa calidade). Se ademais temos en conta que moitas veces é imposible tratar en profundidade todos os contidos do currículo, está claro que o alumno



deberá formarse noutra competencia, a de aprender a aprender. E así poderiamos seguir coas demais.

No noso sistema educativo considérase que as competencias básicas que debe ter o alumno cando finaliza a súa escolaridade obrigatoria para afrontar os retos da súa vida persoal e laboral son as seguintes:

Competencia en comunicación lingüística.

Competencia matemática.

Competencia no coñecemento e na interacción co mundo físico.

Competencia no tratamento da información e competencia dixital.

Competencia social e cidadá.

Competencia cultural e artística.

Competencia para aprender a aprender.

Competencia na autonomía e iniciativa persoal.

Que entendemos por cada unha destas competencias? De forma sucinta e recollendo o máis significativo do que establece o currículo escolar, cada unha delas aporta o seguinte á formación persoal e intelectual do alumno:

COMPETENCIA EN COMUNICACIÓN LINGÜÍSTICA Supón a utilización da linguaxe como instrumento de comunicación oral e escrita e como instrumento de aprendizaxe e de autorregulación do pensamento, as emocións e a conduta, polo que contribúe, así mesmo, á creación dunha imaxe persoal positiva e fomenta as relacións construtivas cos demais e co contorno. Aprender a se comunicar é, en consecuencia, establecer lazos con outras persoas, achegarnos a outras culturas que adquiren sentido e provocan afecto en canto se coñecen. En suma, esta competencia lingüística é fundamental para aprender a resolver conflitos e para aprender a convivir. A súa adquisición supón o dominio da lingua oral e escrita en múltiples contextos e o uso funcional de, cando menos, unha lingua estranxeira.

COMPETENCIA MATEMÁTICA Consiste, ante todo, na habilidade para empregar os números e as súas operacións básicas, os símbolos e as formas de expresión e de razoamento matemático para producir e interpretar informacións, para coñecer máis sobre aspectos cuantitativos e espaciais da realidade e para resolver problemas relacionados coa vida diaria e o mundo laboral. A adquisición desta competencia supón, en suma, aplicar destrezas e actitudes que permiten razoar matematicamente, comprender unha argumentación matemática, expresarse e comunicarse na linguaxe matemática e integrar o coñecemento matemático noutros tipos de coñecemento.

COMPETENCIA NO COÑECEMENTO E NA INTERACCIÓN CO MUNDO FÍSICO É a habilidade para interaccionar co mundo físico nos seus aspectos naturais e nos xerados pola acción humana, de xeito que facilite a comprensión de sucesos, a predición de consecuencias e a actividade dirixida á mellora e preservación das condicións de vida propia, das demais persoas e do resto dos seres vivos. En suma, esta competencia implica a adquisición dun pensamento científico-racional que permite interpretar a información e tomar decisións con



autonomía e iniciativa persoal, así como utilizar valores éticos na toma de decisións persoais e sociais.

TRATAMENTO DA INFORMACIÓN E COMPETENCIA DIXITAL É a habilidade para buscar, obter, procesar e comunicar información e transformala en coñecemento, e por iso inclúe aspectos que van desde o acceso e selección da información ata o seu uso e transmisión en diferentes soportes, así como a utilización das tecnoloxías da información e da comunicación como un elemento esencial para se informar e comunicar. A adquisición desta competencia supón, cando menos, empregar recursos tecnolóxicos para resolver problemas de modo eficiente e ter unha actitude crítica e reflexiva na valoración da información de que se dispón.

COMPETENCIA SOCIAL E CIDADÁ Permite vivir en sociedade, comprender a realidade social do mundo no que se vive e exercer a cidadanía democrática nunha sociedade cada vez máis plural. Incorpora formas de comportamento individual que capacitan as persoas para convivir en sociedade, relacionarse cos demais, cooperar, comprometerse e afrontar os conflitos, polo que adquirila supón ser quen de se poñer no lugar do outro, aceptar as diferenzas, ser tolerante e respectar os valores, as crenzas, as culturas e a historia persoal e colectiva dos outros. En suma, implica comprender a realidade social na que se vive, afrontar os conflitos con valores éticos e exercer os dereitos e deberes cidadáns desde unha actitude solidaria e responsable.


Implica coñecer, apreciar, comprender e valorar criticamente diferentes manifestacións culturais e artísticas, empregalas como fonte de gozo e enriquecemento persoal e consideralas parte do patrimonio cultural dos pobos. En definitiva, apreciar e gozar da arte e outras manifestacións culturais, ter unha actitude aberta e receptiva ante a plural realidade artística, conservar o común patrimonio cultural e fomentar a propia capacidade creadora.


Supón, por un lado, iniciarse na aprendizaxe e, por outro, ser quen de continuar aprendendo de maneira autónoma, así como buscar respostas que satisfagan as esixencias do coñecemento racional. Así mesmo, implica admitir unha diversidade de respostas posibles ante un mesmo problema e atopar motivación para buscalas desde diversos enfoques metodolóxicos. En suma, implica a xestión das propias capacidades desde unha óptica de busca de eficacia e o manexo de recursos e técnicas de traballo intelectual.

COMPETENCIA NA AUTONOMÍA E INICIATIVA PERSOAL Refírese á posibilidade de optar con criterio propio e levar adiante as iniciativas necesarias para desenvolver a opción elixida e se facer responsable dela, tanto no ámbito persoal como no social ou laboral. A adquisición desta competencia implica ser creativo, innovador, responsable e crítico no desenvolvemento de proxectos individuais ou colectivos.

Nunha competencia non hai saberes que se adquiran exclusivamente nunha determinada materia e que só sirvan para ela. Con todo o que o alumno aprende nas diferentes materias (e non só na institución escolar), constrúe unha bagaxe cultural e de información que lle debe servir para o conxunto da súa vida e que debe ser quen de empregar en momentos precisos e en situacións distintas. Por iso, calquera desas competencias pode ser acadada se non en todas, si na maioría das materias



curriculares, e tamén por iso en todas estas materias poderá empregar e aplicar as devanditas competencias, independentemente de en cales as puidese adquirir (transversalidade). Ser competente debe ser garantía de acadar determinadas aprendizaxes, mais tamén, non o esquezamos, de que permitirá acadar outras, tanto na propia institución escolar como fóra dela, garantía da súa aprendizaxe permanente (sobre todo nesta materia, como xa indicamos). Todas as competencias citadas teñen a súa presenza no currículo desta materia, aínda que de forma desigual, loxicamente, mais todas e cada unha delas cunha importante contribución á formación do alumno, como no podía ser doutra forma dado o eminente carácter integrador dos seus contidos. Unha vez dito isto, fica claro que hai unha evidente relación entre os distintos elementos do currículo que temos que poñer de manifesto para empregar axeitadamente cantos materiais curriculares se empregan no proceso de ensino-aprendizaxe. Cando nunha programación didáctica, coma esta, se indican os obxectivos dunha unidade (formulados, ao igual que os criterios de avaliación, en termos de capacidades), sábese que estes condicionan a elección duns contidos ou doutros, da mesma forma que se debe indicar uns criterios de avaliación que permitan demostrar se o alumno os acada ou non. Por iso, os criterios de avaliación permiten unha dobre interpretación: por un lado, os que teñen relación co conxunto de aprendizaxes que realiza o alumno, é dicir, haberá uns criterios de avaliación ligados expresamente a conceptos, outros a procedementos e outros a actitudes, xa que cada un destes contidos debe ser avaliado por ter sido traballado en clase, e son os que se avalían nos diferentes momentos de aplicación da avaliación continua; e, por outro, haberá criterios de avaliación que foron formulados de acordo cunha relación máis estreita coas competencias básicas. A avaliación de competencias básicas é un modelo de avaliación distinto ao dos criterios de avaliación, tanto porque se aplica en diferentes momentos do que outras avaliacións como porque a súa finalidade, aínda que complementaria, é distinta. De partirmos de que as competencias básicas supoñen unha aplicación real e práctica de coñecementos, destrezas e actitudes, a forma de comprobar ou avaliar se o alumno as adquiriu é reproducir situacións o máis reais posibles de aplicación, e nestas situacións o habitual é que o alumno empregue esta bagaxe acumulada (todo tipo de contidos) mais responda, sobre todo, a situacións prácticas. Desta forma, cando avaliamos competencias estamos a avaliar preferentemente, aínda que non só, procedementos/destrezas e actitudes, de aí que as relacionemos cos criterios de avaliación máis relacionados co procedemento e coa actitude. De que xeito se acadan cada unha das competencias básicas desta materia? Imos expoñer sucintamente os aspectos máis relevantes:

COMPETENCIA NO TRATAMENTO DA INFORMACIÓN E COMPETENCIA DIXITAL Esta competencia pódese adquirir nesta materia mediante o uso das tecnoloxías da información e da comunicación, especialmente no que se refire á localización, procesamento, elaboración, almacenaxe e presentación da información en diferentes formatos e por diferentes medios.


FÍSICO Esta competencia adquírese nesta materia en canto que proporciona destrezas para a obtención de información que permita resolver problemas sobre o espazo físico.



COMPETENCIA NA AUTONOMÍA E INICIATIVA PERSOAL Esta competencia adquírese en canto que o cambiante contorno tecnolóxico esixe unha permanente adaptación, é dicir, a adopción de novos enfoques que permitan resolver situacións non previstas e cada vez máis complexas.


O desenvolvemento de estratexias para obter información, para a transformar en coñecemento e para comunicar as aprendizaxes convértese no aspecto máis relevante da forma na que esta materia contribúe á adquisición desta competencia.

COMPETENCIA SOCIAL E CIDADÁ No que ten de habilidade para as relacións humanas e de coñecemento da sociedade, pode adquirirse mediante a forma na que se actúa fronte aos novos fluxos de información que permiten as tecnoloxías informáticas. A expresión de ideas e razoamentos, a análise de formulacións diferentes ás propias, a toma de decisións mediante o diálogo e a negociación, a aceptación doutras opinións, etc. son habilidades sociais empregadas en todos os ámbitos escolares, laborais e persoais. Así mesmo, o coñecemento da sociedade pode facerse desde a forma na que o desenvolvemento tecnolóxico provoca cambios económicos e inflúe nos cambios sociais.


Nesta materia, esta competencia acádase mediante a adquisición dun vocabulario propio empregado na busca, análise, selección, resumo e comunicación da información, ao que contribúen tamén a lectura, interpretación e redacción de informes e documentos.


Esta materia contribúe á adquisición desta competencia mediante as destrezas no uso de aplicacións informáticas (uso de follas de cálculo, por exemplo) que poden ser aplicadas á resolución de problemas.


A creación de contidos multimedia, a utilización de aplicacións para o tratamento de obras artísticas, o acceso a manifestacións culturais de moi diverso tipo, etc. permiten que o alumno desenvolva a súa creatividade e imaxinación, aspectos clave da súa formación artística e cultural.

Anteriormente indicábamos as competencias básicas que recolle o noso sistema educativo, competencias que pola súa propia formulación son, inevitablemente, moi xenéricas. De querermos que sirvan como referente para a acción educativa e para demostrar a competencia real do alumno, debemos concretalas moito máis, especificalas, sempre en relación cos demais elementos do currículo. É o que chamamos subcompetencias e que, sen pretender chegar a abarcar todas as posibles, fican reflectidas a continuación as que maior relación teñen co currículo da materia e maior presenza en todas as materias polo seu carácter interdisciplinario. Nesta materia de Informática, estas subcompetencias e as unidades en que se traballan son as seguintes:




UNIDADES


1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Usar fontes de información e situacións de comunicación diversas para consolidar as destrezas lectoras.

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 9

Empregar aplicacións de procesamento de textos para diferentes finalidades educativas.

1, 3, 5, 6 e 7

Interacción nalgunhas linguas estranxeiras para conseguir un uso funcional das mesmas.

1, 2, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Matemática

1, 3 e 4

Usar aplicacións de folla de cálculo para o manexo de técnicas de cálculo e de representación e interpretación de datos.

1, 3 e 4

Utilizar aplicacións interactivas que permitan a formulación e a comprobación de hipóteses.

1


3 e 4

Obter información cualitativa e cuantitativa que axude a resolver problemas sobre o espazo físico.

3

Empregar aplicacións de simulación que permiten observar e comprender mellor os fenómenos físicos.

4


1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Converterse en creador e difusor de coñecementos a través da comunicación con outros suxeitos conectados por medio de redes de información.

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Acceder á información desde múltiples dispositivos e localizacións para seleccionar datos relevantes coa fin de os relacionar cos coñecementos previos e xerar así bloques de compresión máis complexos.

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Integrar información, reelaborala e producir documentos que poidan ser difundidos en distintos formatos e por diferentes medios.

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 9

Desenvolver destrezas e actitudes que posibiliten a localización e interpretación da información para

1, 2, 4, 5, 6, 7, 8 e 9



empregala, difundila e permitir que todos os individuos e grupos sociais poidan acceder á crecente oferta de servizos da sociedade do coñecemento.

Social e cidadá

1, 2, 3, 4, 6, 7, 8 e 9

Buscar, obter, rexistrar, analizar e interpretar información sobre os fenómenos sociais e históricos.

1, 4 e 9

Acceder en tempo real ás fontes de información que conforman a visión da sociedade.

2, 3, 4, 6, 7 e 9

Compartir ideas e opinións a través da participación en redes sociais.

1, 2, 6 e 7

Acceder a servizos relacionados coa administración dixital nas súas diversas facetas.

8

Cultural e artística

3, 4, 5, 6 e 9

Acceder ás manifestacións culturais. 3, 4, 6 e 9

Expresarse mediante algúns códigos lingüísticos.

3, 4, 5, 6 e 9

Aprender a aprender

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Acceder e interaccionar en contornos virtuais de aprendizaxe.

2, 4, 5, 7 e 8

Obter información, transformala en coñecemento propio e comunicar o aprendido aos demais.

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 e 9


1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 9

Adaptarse a un contorno tecnolóxico cambiante.

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 9



3. CURRÍCULO OFICIAL Neste apartado reproducimos o marco legal do currículo nesta comunidade autónoma (Decreto 133/2007, de 5 de xullo), tal e como foi aprobado pola súa Administración educativa e publicado no seu Diario Oficial (13 de xullo de 2007).

CONTRIBUCIÓN DA MATERIA Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS BÁSICAS Esta materia contribúe de maneira plena á adquisición da competencia referida ao tratamento da información e competencia dixital, imprescindible para desenvolverse nun mundo que cambia, e que nos cambia, empuxado polo constante fluxo de información xerado e transmitido mediante unhas tecnoloxías da información cada vez máis potentes e omnipresentes. Na sociedade da información, as tecnoloxías da información e da comunicación ofrecen ás persoas a posibilidade de se converter en creadoras e difusoras de coñecemento a través da súa comunicación con outras xentes conectadas por medio de redes de información. A adaptación ao ritmo evolutivo da sociedade do coñecemento require que a educación obligatoria dote o alumnado dunha competencia en que os coñecementos de índole tecnolóxica se poñan ao servizo dunhas destrezas que lle sirvan para acceder á información utilizando unha multiplicidade de dispositivos e sendo quen de seleccionar os datos relevantes para poñelos en relación cos seus coñecementos previos e xerar bloques de coñecemento máis complexos. Os contidos da materia de informática contribúen en alto grao á consecución deste compoñente da competencia. O alumnado, pois, debe desenvolver a capacidade para integrar informacións, reelaboralas e producir documentos en diversos formatos, e de comunicarse con outras persoas, sexa por medios telemáticos ou convencionais. Estas actividades deben favorecer o fortalecemento do pensamento crítico ante as producións alleas e propias, a utilización da creatividade na elaboración de novos contidos e a aplicación das destrezas comunicativas en diferentes contextos. Incorporar o intercambio de contidos aos comportamentos cotiáns será posible grazas á adquisición de condutas tendentes a manter contornos seguros. Permitirá, así mesmo, proxectar cara ao futuro os coñecementos adquiridos na fase escolar e fomentará a valoración crítica dos avances tecnolóxicos e das modificacións sociais que estes produzan. Os coñecementos de tipo técnico, polo tanto, deben servir para o desenvolvemento de destrezas e actitudes que posibiliten a localización e interpretación da información, utilizándoa para comunicala, evitando a exclusión de persoas e grupos, e para acceder á cre cente oferta de servizos da sociedade do coñecemento. Ademais, a materia contribúe de maneira parcial á adquisición da competencia cultural e artística porque facilita o acceso ás manifestacións culturais e potencia a expresión do alumnado mediante algúns códigos artísticos. O acceso ás manifestacións de arte dixital e á información sobre obras artísticas non-dixitais, fisicamente inaccesibles, a captación de contidos multimedia e o seu tratamento, así como a creación de novos contidos que integren informacións en diferentes linguaxes, enriquecen a imaxinación, aumentan a creatividade e contribúen á adopción de convencións compositivas e expresivas baseadas no coñecemento artístico. A contribución á adquisición da competencia social e cidadá céntrase en que as destrezas de busca, obtención, rexistro, interpretación e análise permiten acceder en



tempo real ás fontes de información requeridas para unha correcta interpretación dos fenómenos sociais e históricos que conforman a visión da actualidade. Múltiples perspectivas favorecerán a adquisición dunha conciencia cidadá comprometida na mellora da súa propia realidade social. Compartir ideas e opinións a través da participación en redes sociais, brinda unhas posibilidades insospeitadas para intervir na vida cidadá e acceder a servizos relacionados coa administración dixital nas súas diversas facetas. A contribución á adquisición da competencia para aprender a aprender está relacionada co acceso e a interacción en contornos virtuais de aprendizaxe, que facilita a aprendizaxe autónoma unha vez finalizada a escolaridade obrigatoria. Neste empeño contribúe decisivamente a capacidade para obter información, transformala en coñecemento propio e comunicar o aprendido poñéndoo en común con outras persoas ou grupos. Esta materia contribúe á adquisición da competencia en comunicación lingüística nos aspectos relacionados coa linguaxe escrita e as linguas estranxeiras. Desenvolverse diante de fontes de información e situacións comunicativas diversas consolida as destrezas lectoras e implica a composición de textos con diferentes finalidades comunicativas e o uso funcional das linguas estranxeiras que se empregan na interacción propia das comunidades virtuais. A informática contribúe de maneira parcial á adquisición da competencia matemática, achegando a destreza no uso de follas de cálculo para calcular, representar e interpretar datos matemáticos e para resolver problemas. Por outra parte, a utilización de aplicacións interactivas permite formular e comprobar hipóteses acerca dos cambios producidos pola modificación de datos en escenarios diversos. Á adquisición da competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico contribúese en tanto que proporciona destrezas coas que se pode obter información cualitativa e cuantitativa para a resolución de problemas sobre o espazo físico. A interacción con aplicacións de simulación facilita a observación de procesos cuxareprodución resulta especialmente difícil ou perigosa e proporciona unha mellor comprensión dos fenómenos físicos. A informática contribúe, por último, á competencia de autonomía e iniciativa persoal na medida en que un contorno tecnolóxico cambiante exixe unha constante adaptación. A aparición de novos dispositivos e das aplicacións asociadas, os novos campos de coñecemento, a variabilidade dos contornos de traballo e dos contextos de comunicación exixen a reformulación de estratexias e a adopción de novos puntos de vista que posibiliten a resolución de situacións multifacéticas progresivamente máis complexas.

OBXECTIVOS DA MATERIA

O citado decreto indica os obxectivos que, en termos de capacidades, deben conseguir os/as alumnos/as nesta materia desta etapa educativa:

1. Utilizar os servizos telemáticos adecuados para responder a necesidades

relacionadas, entre outros aspectos, coa formación, o lecer, a inserción laboral, a administración, a saúde ou o comercio, valorando en que medida cobren estasnecesidades e se o fan de forma apropiada.

2. Buscar e seleccionar recursos dispoñibles na rede para incorporalos ás súas propias producións, valorando a importancia do respecto á propiedade



intelectual e a conveniencia de recorrer a fontes que autoricen expresamente a súa utilización.

3. Coñecer e utilizar as ferramentas para integrarse en redes sociais, achegando as súas competencias ao seu crecemento e adoptando as actitudes de respecto, participación, esforzo e colaboración que posibiliten a creación de producións colectivas.

4. Utilizar periféricos para capturar e digitalizar imaxes, textos e sons e manexar as funcionalidades principais dos programas de tratamento dixital da imaxe fixa, do son e da imaxe en movemento e a súa integración para crear pequenas producións multimedia con finalidade expresiva, comunicativa ou ilustrativa.

5. Integrar a información textual, numérica e gráfica para construír e expresar unidades complexas de coñecemento en forma de presentacións electrónicas, aplicándoas en modo local, para apoiar un discurso ou, en modo remoto, como síntese ou guión que facilite a difusión de unidades de coñecemento elaboradas.

6. Integrar a información textual, numérica e gráfica obtida de calquera fonte para elaborar contidos propios e publicalos na web, utilizando medios que posibiliten a interacción (formularios, enquisas, bitácoras, etc.) e formatos que faciliten a inclusión de elementos multimedia decidindo a forma en que se poñen á disposición do resto de persoas usuarias.

7. Coñecer e valorar o sentido e a repercusión social das diversas alternativas existentes para compartir os contidos publicados na web e aplicalos cando se difundan as producións propias.

8. Comprender a importancia de reforzar as condutas de seguridade activa e pasiva que posibiliten a pro tección dos datos e a persoal nas interaccións na internet.

9. Coñecer os paquetes de aplicacións en rede, os sistemas de almacenamento remotos e os posibles sistemas operativos na internet que faciliten a súa mobilidade e a independencia dun equipamento localizado espacialmente.

CONTIDOS DA MATERIA Bloque 1. Sistemas operativos e seguridade informática

Creación de redes locais: configuración de dispositivos físicos para a interconexión de equipos informáticos.

Creación de grupos de persoas usuarias, adjudicación de permisos, e posta á disposición de contidos e recursos para o seu uso en redes locais baixo diferentes sistemas operativos.

Seguridade na internet. O correo masivo e a protección fronte a diferentes tipos de programas, documentos ou mensaxes susceptibles de causar prexuízos. Uso de tornalumes. Importancia da adopción de medidas de seguridade activa e pasiva.

Conexións sen fíos e intercambios de información entre dispositivos móbiles e fixos.

Bloque 2. Multimedia

Adquisición de imaxe fixa mediante periféricos de entrada. Tratamento básico da imaxe dixital: os formatos básicos e o seu uso.

Selección de fragmentos: tamaño e encadramento das imaxes.



Acondicionamento de fotografías dixitais modificando exposición, saturación, luminosidade e contraste. Creación de debuxos sinxelos.

Captura de son e de vídeo a partir de diferentes fontes. Edición e montaxe de audio e vídeo para a creación de contidos multimedia.

As redes de intercambio como fonte de recursos multimedia. Necesidade de respectar os dereitos que amparan as producións alleas.

Bloque 3. Publicación e difusión de contidos

Integración y organización de elementos textuais, numéricos, sonoros, gráficos e animados en estruturas hipertextuais.

Elaboración de páxinas web que conteñan obxectos activos sinxelos: mapas, formularios e controis multimedia.

Deseño de presentacións. Emprego de animacións sinxelas con elementos gráficos.

Creación e publicación na web. Estándares de publicación. Deseño gráfico das páxinas web.

Accesibilidade da información. Bloque 4. A internet e redes sociais

A información e a comunicación como fontes de comprensión e transformación do contorno social: comunidades virtuais e globalización.

Actitude positiva cara ás innovacións no ámbito das tecnoloxías da información e da comunicación e cara ça súa aplicación para satisfacer necesidades persoais e de grupo.

Acceso a servizos de Administración electrónica e comercio electrónico: os intercambios económicos e a seguridade.

Acceso a recursos e plataformas de formación a distancia, emprego e saúde.

A propiedade e a distribución do software e a información: software libre e software propietario, tipos de licenzas de uso e distribución.

A enxeñaría social e a seguridade: estratexias para o recoñecemento da fraude, desenvolvemento de actitudes de protección activa diante dos intentos de fraude.

Adquisición de hábitos orientados á protección da intimidade e da seguridade persoal na interacción en contornos virtuais: acceso a servizos de lecer.

Canles de distribución dos contidos multimedia: música, vídeo, radio, TV. Acceso, descarga e intercambio de programas e información. Diferentes

modalidades de intercambio.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN DA MATERIA

1. Instalar e configurar aplicacións, e desenvolver técnicas que permitan

asegurar sistemas informáticos conectados entre si.

Valórase con este criterio a capacidade do alumnado para localizar, descargar e instalar aplicacións que preveñan o tráfico non autorizado en redes sobre diversos sistemas operativos. Pola súa vez, trátase de comprobar se identifican elementos ou componentes de mensaxes que permitan catalogalas como falsas ou fraudulentas, adoptan actitudes de protección pasiva, mediante a instalación e configuración de aplicacións de filtrado e eliminación de correo



lixo, e de protección activa, evitando colaborar na difusión de mensaxes deste tipo.

2. Conectar dispositivos móbiles con outros, sen fíos ou con fíos, fixos ou

móbiles, para intercambiar información e datos.

Preténdese avaliar a capacidade de crear redes que permitan comunicarse a diferentes dispositivos fixos ou móbiles, utilizando todas as súas funcionalidades e integrándoos en redes xa existentes. Tamén se trata de verificar se se coñecen os distintos protocolos de comunicación e os sistemas de seguridade asociados, aplicando o máis adecuado a cada tipo de situación ou combinación de dispositivos.

3. Obter imaxes fotográficas, aplicarlles técnicas de edición dixital e

diferencialas das imaxes xeradas por ordenador.

Este criterio pretende valorar a capacidade de diferenciar as imaxes vectoriais das imaxes de mapa de bits. Céntrase na captación de fotografías en formato dixital e no seu almacenamento e edición para modificar características das imaxes tales como o formato, a resolución, o encadramento, a luminosidade, o equilibrio de cor e os efectos de composición.

4. Capturar, editar e montar fragmentos de vídeo con audio.

Con este criterio preténdese comprobar se o alumnado é capaz de instalar e utilizar dispositivos externos que permitan a captura, xestión e almacenamento de vídeo e de audio. Aplicaranse as técnicas básicas para editar calquera tipo de fonte sonora: locución, son ambiental ou fragmentos musicais, así como as técnicas básicas de edición non lineal de vídeo para compoñer mensaxes audiovisuais que integren as imaxes capturadas e as fontes sonoras.

5. Deseñar e elaborar presentacións destinadas a apoiar o discurso verbal

na exposición de ideas e de proxectos.

Preténdese avaliar a capacidade de estruturar mensaxes complexas coa finalidade de expoñelas publicamente, utilizando o ordenador como recurso nas presentacións. Valorarase a correcta selección e integración de elementos multimedia en consonancia co contido da mensaxe, así como a corrección técnica do produto final e o seu valor de discurso verbal.

6. Desenvolver contidos interactivos para a rede aplicando estándares de

accesibilidade na publicación da información.

Preténdese comprobar se as alumnas e os alumnos utilizan aplicacións específicas para crear e publicar sitios web, incorporando recursos multimedia, aplicando os estándares establecidos polos organismos internacionais, aplicando ás súas producións as recomendacións de accesibilidade e valorando a importancia da presenza na web para a difusión de todo tipo de iniciativas persoais e de grupo.

7. Participar en redes sociais virtuais como emisores e receptores de

información e iniciativas comúns.



Este criterio céntrase na comprobación da capacidade das alumnas e dos alumnos para localizala na internet servizos que posibiliten a publicación de contidos, utilizándoos para a creación de diarios ou páxinas persoais ou de grupo, para subscribirse a grupos relacionados cos seus intereses e para participar activamente neles. Valorarase a adquisición de hábitos relacionados co mantemento sistemático da información publicada e a incorporación de novos recursos e servizos. No ámbito das redes virtuais deberán ser quen de acceder e manexar contornos de aprendizaxe a distancia e busca de emprego.

8. Elixir entre produtos de software e de contidos, tanto de código aberto e

comerciais, con funcionalidades similares, os que sexan compatibles co respecto polos dereitos de autor e que mellor se axusten aos requirimentos das publicacións e ás necesidades dos usuarios.

Trátase de avaliar a capacidade para optar entre aplicacións con funcionalidades similares cando se necesite incorporalas ao sistema, tendo en conta as particularidades dos diferentes modelos de distribución de software. Terase en conta o respecto ás ditas particularidades e a actitude á hora de utilizar e compartir as aplicacións e os contidos xerados con elas. Así mesmo, valorarase o respecto aos dereitos de terceiras persoas no intercambio de contidos de produción allea.



MÍNIMOS ESIXIBLES

1. Obter imaxes fotográficas, aplicarlles técnicas de edición dixital e diferencialas das imaxes xeradas por ordenador.

2. Capturar, editar e montar fragmentos de vídeo con audio.

3. Deseñar e elaborar presentacións destinadas a apoiar o discurso verbal na

exposición de ideas e de proxectos. 4. Desenvolver contidos interactivos para a rede aplicando estándares de

accesibilidade na publicación da información.

5. Participar en redes sociais virtuais como emisores e receptores de información e iniciativas comúns.

6. Elixir entre produtos de software e de contidos, tanto de código aberto e

comerciais, con funcionalidades similares, os que sexan compatibles co respecto polos dereitos de autor e que mellor se axusten aos requirimentos das publicacións e ás necesidades dos usuarios.

PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN DA APRENDIZAXE DOS ALUMNOS/AS

Instrumentos de avaliación:

En cada un dos temas indicados anteriormente especificáronse os criterios de avaliación ou contidos mínimos, que debe coñecer o alumno/a, en termos de capacidades.

A continuación móstranse a avaliación sumativa, criterios de promoción e

recuperación:

Cada unidade temática terá unha serie determinada de actividades.

Cada actividade deberá ser entregada e será cualificada.

Periódicamente indicarase a cada alumno a serie de actividades aptas e non aptas.

As actividades non aptas deben ser rectificadas para a súa aprobación.

A nota media da avaliación será a media das cualificacións obtidas nas actividades desenvolvidas ata a sesión da avaliación.

En caso excepcionais proderanse efectuar probas escritas, dos temas traballados o longo do trimestre.



Se suspenden unha avaliación haberá posibilidade de recuperala antes de finalizar o curso.

Para que a materia estea aprobada será necesario aprobar todas as avaliacións.

Nos exames extraordinarios de setembro examinaranse soamente dos contidos correspondentes á avaliación suspensa.

Se a un alumno/a, nos exames de setembro, quedáselle algunha avaliación suspensa suspendería todos os contidos do curso.

Sistemas de cualificación

1. Probas escritas: 30 %

2. Participación e preguntas en clase: 10%

3. Actividades prácticas(i) e/ou traballos: 60%

(i)De non poder realizarse traballos ou prácticas, a asignación pasará ao primeiro apartado

Co obxecto de facilitar o labor do profesorado e coa finalidade de realizar este labor o máis obxectiva posible, a continuación indícase un desenvolvemento máis detallado de cada un dos subapartados indicados anteriormente.

1. Probas escritas:

Coñecemento de contidos conceptuais, procedimentais e actitudinais.

Realización correcta dos problemas propostos.

2. Participación e preguntas en clase:

Participación voluntaria ou forzada en clase, na explicación, realización de exercicios e colaboración para a boa marcha desta.

Grao de participación nos grupos de traballo.

3. Actividades prácticas e/ou traballos:

Realización diaria das actividades propostas.

Orde e limpeza no caderno.

Desenvolvemento e realización dos proxectos e actividades, de tipo práctico, propostas.



4. PROGRAMACIÓN DAS UNIDADES A continuación, desenvólvese a programación de cada unha das 9 unidades didácticas nas que foron organizados e secuenciados os contidos deste curso. En cada unha delas indícanse os seus correspondentes obxectivos didácticos, contidos (conceptos, procedementos e actitudes), contidos transversais, criterios de avaliación e competencias básicas asociadas aos criterios de avaliación.

OBXECTIVOS

1. Comprender as funcións dun sistema operativo e a relación existente entre a evolución do hardware e a destes programas.

2. Manexar con soltura as principais ferramentas e opcións de configuración dos sistemas operativos Windows e Linux.

3. Entender a filosofía do software libre e coñecer os traballos que se realizan na súa comunidade autónoma en relación coa distribución de versións propias de Linux.

4. Manexar as unidades de almacenaxe e diferenciar a súa estrutura física da súa estrutura lóxica.

5. Adquirir hábitos saudables e de seguridade no manexo dos equipos informáticos.

6. Profundar no manexo de aplicacións informáticas.

CONTIDOS

Conceptos Definición de sistema operativo, funcións e historia. Windows XP. Contorno de traballo, manexo e principais utilidades. O

intérprete de comandos. Distribucións Linux en España. Linux Ubuntu. Contorno de traballo, manexo e principais utilidades. Estrutura física e lóxica da almacenaxe da información. Consellos de seguridade e hixiene no ordenador.

UNIDADE 1

OS SISTEMAS OPERATIVOS

BLOQUE I

SISTEMAS OPERATIVOS

E SEGURIDADE INFORMÁTICA



Ferramentas avanzadas do procesador de textos, a folla de cálculo e a base de datos.

Procedementos Análise dos fitos históricos na evolución dos equipos informáticos e os

seus sistemas operativos. Realización de operacións básicas en Windows desde o contorno

gráfico e desde o intérprete de comandos. Utilización de Internet como ferramenta de busca de información e

resolución de actividades. Manexo dunha distribución Linux no ordenador persoal desde disco

duro particionado ou desde LiveCD. Realización dun correcto particionado e formatado de unidades de

almacenaxe. Elaboración de documentos ofimáticos con certa complexidade

empregando ferramentas de libre distribución. Actitudes

Interese por coñecer a orixe dos actuais sistemas informáticos. Confianza na relación de tarefas básicas e tarefas de configuración cos

sistemas operativos. Disposición favorable á utilización de sistemas operativos e aplicacións

de libre distribución como alternativa ao uso fraudulento das aplicacións comerciais.

Curiosidade por coñecer as iniciativas de software libre propostas polas distintas comunidades autónomas.

Interese por poñer en práctica as suxestións e consellos relativos á saúde e á seguridade no uso dos ordenadores.


O estudo dos distintos sistemas operativos existentes no mercado aporta ao alumno criterios de selección como consumidor responsable. O uso de software libre fronte ao software comercial instalado de forma fraudulenta concienciará os alumnos sobre a importancia do consumo responsable e legal. Un aspecto importante relacionado coa utilización dos equipos informáticos é o consumo enerxético, e durante o desenvolvemento desta unidade daranse ferramentas ao alumno para promover o aforro enerxético. A implantación dos ordenadores na vida laboral e no tempo de lecer fai que os usuarios pasen moito tempo fronte ao ordenador cos conseguintes problemas de saúde que isto pode supoñer. Podemos resaltar a epígrafe da unidade dedicada a dar unha serie de consellos relacionados coa saúde e coa seguridade no manexo dos ordenadores persoais.




Coñecer a definición e principais funcións dos sistemas operativos.

Investigar a evolución histórica dos ordenadores e do microprocesador.

Realizar tarefas sinxelas de instalación e configuración de Windows.

Realizar tarefas sinxelas de instalación e configuración de Linux Ubuntu.

Diferenciar os compoñentes dunha distribución Linux.

Explicar os principios da filosofía do software libre.

Diferenciar os distintos tipos de particións dunha unidade de almacenaxe.

Realizar correctamente documentos ofimáticos con ferramentas avanzadas.

COMPETENCIAS BÁSICAS / CRITERIOS DE AVALIACIÓN Na seguinte táboa indícanse, en cada competencia básica que se traballa nesta unidade, as subcompetencias desenvolvidas en cada unha delas e os criterios de avaliación que, no seu conxunto, están relacionados con todas elas, e que no Libro do profesor se adscriben ás distintas actividades que os alumnos realizan nos diferentes materiais curriculares.











Matemática


Utilizar aplicacións interactivas que permitan a formulación e a comprobación de hipóteses.




Acceder á información desde múltiples dispositivos e localizacións para seleccionar datos relevantes coa




Realizar tarefas sinxelas de



fin de os relacionar cos coñecementos previos e xerar así bloques de compresión máis complexos.


Desenvolver destrezas e actitudes que posibiliten a localización e interpretación da información para empregala, difundila e permitir que todos os individuos e grupos sociais poidan acceder á crecente oferta de servizos da sociedade do coñecemento.

instalación e configuración de Linux Ubuntu.


Diferenciar os distintos tipos de particións dunha unidade de almacenaxe.

Social e cidadá






Aprender a aprender






Diferenciar os compoñentes dunha distribución Linux.







OBXECTIVOS

10. Aplicar técnicas básicas de configuración, mantemento e mellora do funcionamento dun ordenador.

11. Distinguir os distintos tipos de conexións entre dispositivos, adquirindo as capacidades para realizar estas conexións por si mesmos.

12. Manexar as aplicacións en rede que permiten compartir ficheiros, carpetas e periféricos, valorando a utilidade destas ferramentas.

13. Adoptar as condutas de seguridade activa e pasiva que posibiliten a protección dos datos e do propio individuo no traballo en rede e no ordenador local.

14. Valorar as posibilidades que ofrecen as tecnoloxías da información e da comunicación para compartir datos e periféricos.

CONTIDOS

Conceptos Redes Informáticas. Tipos de redes. Topoloxías básicas. Conexións de rede. Dispositivos físicos e a súa configuración. Redes sen fíos. Configuración e seguridade. Ferramentas e configuración para compartir carpetas, ficheiros e

dispositivos. Seguridade activa e pasiva en sistemas informáticos. Ameazas á

integridade dos equipos. Software malicioso. Ferramentas de seguridade. Antivirus, cortalumes, antispam e

antiespías. Tecnoloxías de conexión entre dispositivos móbiles. Infravermellos e

bluetooth. Procedementos

Creación de redes locais e configuración dun ordenador para acceder a unha rede local con distintos sistemas operativos.

Creación de grupos de usuarios e cambio dos permisos de acceso á rede.

Utilización de Internet como ferramenta de busca de información e resolución de actividades.

Instalación de dispositivos de hardware compartido por rede local. Descarga e instalación de software gratuíto como defensa ante

ameazas informáticas. Transmisión de datos entre dispositivos móbiles con tecnoloxía

bluetooth e infravermellos. Actitudes

Interese por coñecer o funcionamento dunha rede local e pola montaxe dunha rede propia.

Confianza na realización de tarefas de configuración dos dispositivos dunha rede.

Disposición á utilización de aplicacións de libre distribución como alternativa ao uso fraudulento das aplicacións comerciais.

UNIDADE 2

AS REDES E A SÚA SEGURIDADE



Valorar a adopción de condutas de seguridade activa e pasiva. Aplicar medidas de control sobre correo masivo e outras ameazas de Internet.

Predilección polo uso de software legal, recorrendo antes a ferramentas gratuítas que á instalación de software ilegal.


Calquera pequena tarefa que realizamos para configurar unha rede doméstica pode supoñer o custo dun técnico de non termos a certeza de que o que estamos a facer é o correcto. Pola contra, de sabermos configurar correctamente o noso enrutador ADSL ou conectar mediante cable dous dispositivos, evitaremos gastos de persoal especializado e visitas ao noso fogar. É importante coñecer os dispositivos que existen na creación de redes e os distintos tipos de redes existentes. Por outro lado, a tecnoloxía existente na actualidade creou novos perigos e posibilidades de fraude; o coñecemento dos perigos existentes na rede e do software malicioso permitiranos tomar medidas de prevención e protección para manter a salvo os nosos equipos informáticos e os nosos datos persoais. A electrónica de consumo converteuse na principal opción de gasto para as familias e os mozos da nosa sociedade. Todos queremos posuír o derradeiro gadget (teléfono móbil, cámara fotográfica, PDA, consola, etc.), aínda que non entendamos ben as súas funcións. O estudo desta unidade axuda a comprender un pouco mellor algunhas das características que ofrecen estes aparellos (Wifi, bluetooth, infravermellos, conexión de rede, etc.) e converter os alumnos en consumidores un pouco máis responsables, xa que coñecen mellor o que queren adquirir e poden cuestionar se realmente o necesitan.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1. Coñecer a definición e principais tipos de redes informáticas. 2. Diferenciar os dispositivos de hardware que forman parte das redes locais. 3. Realizar tarefas sinxelas de instalación e configuración de redes con e sen fíos

en Windows e Linux. 4. Coñecer o procedemento de conexión e compartición de ficheiros, carpetas e

periféricos en rede. 5. Diferenciar os distintos tipos de ameazas informáticas. Identificación de

distintos tipos de software malicioso. 6. Explicar distintas técnicas de seguridade activa e pasiva. 7. Coñecer e valorar distintas ferramentas de seguridade como antivirus,

cortalumes, antispam e antiespías. 8. Diferenciar os distintos tipos de conexión sen fíos en dispositivos móbiles.









Coñecer a definición e principais tipos de redes informáticas.

Diferenciar os dispositivos de hardware que forman parte das redes locais.

Diferenciar os distintos tipos de ameazas informáticas. Identificación de distintos tipos de software malicioso.

Explicar distintas técnicas de seguridade activa e pasiva.

Coñecer e valorar distintas ferramentas de seguridade como antivirus, cortalumes, antispam e antiespías.






Coñecer a definición e principais tipos de redes informáticas.

Realizar tarefas sinxelas de instalación e configuración de redes con e sen fíos en Windows e Linux.

Coñecer o procedemento de conexión e compartición de ficheiros, carpetas e periféricos en rede.


Explicar distintas técnicas de seguridade activa e pasiva.


Diferenciar os distintos tipos de conexión sen fíos en dispositivos

móbiles.

Social e cidadá

Acceder en tempo real ás fontes de Coñecer a definición e principais tipos



información que conforman a visión da sociedade.


de redes informáticas. Diferenciar os dispositivos de

hardware que forman parte das redes locais.

Realizar tarefas sinxelas de instalación e configuración de redes con e sen fíos en Windows e Linux.

Coñecer o procedemento de conexión e compartición de ficheiros, carpetas e periféricos en rede.



Diferenciar os distintos tipos de conexión sen fíos en dispositivos móbiles.

Aprender a aprender









OBXECTIVOS

o Utilizar periféricos para capturar e dixitalizar imaxes. o Buscar e seleccionar recursos dispoñibles na rede para os incorporar ás súas

propias producións, valorando a importancia do respecto á propiedade intelectual.

o Manexar as funcións principais dos programas de tratamento dixital da imaxe fixa.

o Traballar con soltura con ficheiros de imaxe rasterizada ou mapas de bits, coñecendo as súas principais características e os distintos formatos de almacenaxe.

o Recoñecer as propiedades dos ficheiros de imaxe vectorial, as súas aplicacións e os elementos básicos de deseño gráfico.

o Coñecer o proceso de produción gráfica e a obtención dos distintos soportes físicos.

o Valorar as posibilidades do software libre para o tratamento da imaxe dixital e o gráfico vectorial.

CONTIDOS

Conceptos Periféricos de entrada para a captura de imaxes dixitais. Soportes de

almacenaxe. Características básicas da imaxe dixital. Saturación, luminosidade e

brillo. Tamaño e resolución da imaxe dixital. Imaxe rasterizada e imaxe dixital. Tratamento básico da imaxe dixital con software libre. Os formatos

básicos e a súa aplicación. Ferramentas básicas do tratamento da imaxe dixital. O traballo con

capas e os efectos artísticos. Elementos, trazados e figuras xeométricas fundamentais no deseño por

ordenador. A cor e a edición gráfica. Software libre e periféricos para a produción artística. Arte final e saída a diferentes soportes físicos.

UNIDADE 3

FOTOGRAFÍA DIXITAL

BLOQUE II

MULTIMEDIA



Procedementos Obtención de imaxes dixitais desde unha cámara fotográfica ou desde

un escáner. Traspaso de fotografías entre dispositivos. Modificación dos parámetros fundamentais dunha imaxe: cambio de

tamaño e recorte dalgunhas zonas. Aplicación de efectos dixitais e retoque dixital da imaxe.

Proceso de deseño. Elección de elementos, cores, textos e formas. Instalación do software necesario para a realización das tarefas de

retoque e deseño dixital.

Actitudes Interese por aplicar os coñecementos para mellorar o traballo coas súas

imaxes dixitais. Confianza na realización de tarefas de captura, modificación,

almacenaxe e transmisión de ficheiros fotográficos. Disposición á utilización de aplicacións de libre distribución como

alternativa ao uso fraudulento das aplicacións comerciais. Gusto pola precisión e o traballo reflexivo para obter resultados de

calidade. Busca de recursos libres na rede para os integrar en producións

propias. CONTIDOS TRANSVERSAIS

Coñecer as principais características técnicas dos distintos dispositivos de imaxe permítenos ter criterio á hora de seleccionar un produto e evitar que nos inflúan as operacións de márketing. Con frecuencia mercamos produtos sen coñecer en profundidade os seus datos técnicos e desaproveitamos todas as posibilidades que nos ofrecen. O estudo desta unidade aportará aos alumnos numerosa información para obter un mellor rendemento de produtos tales como cámaras fotográficas, teléfonos móbiles ou dispositivos MP4. Ao igual que no resto das unidades deste libro, as tarefas e explicacións realizáronse empregando software libre e gratuíto, sobre todo os programas Gimp e Inkscape. Concienciar o alumno sobre a ilegalidade do uso de software comercial sen a correspondente licenza, dándolle a coñecer outras alternativas gratuítas, contribúe á formación en valores do individuo. O pulo dado á utilización da imaxe dixital en soportes informáticos redunda nunha concienciación ambiental, posto que se evita a impresión en papel de todos os documentos que se manexan.


1. Coñecer as principais características dos dispositivos de captura de imaxes. 2. Diferenciar os dispositivos de almacenaxe das imaxes dixitais. 3. Comprender e saber explicar os parámetros básicos dunha imaxe dixital. 4. Recoñecer os principais formatos de ficheiros de fotografía dixital, a súa

extensión e as súas características. 5. Manexar con soltura as ferramentas básicas de edición de fotografía dixital. 6. Diferenciar as características dunha imaxe vectorial das dunha imaxe de mapa

de bits.



7. Coñecer os elementos básicos do deseño dixital e manexar as ferramentas para os crear.

8. Coñecer as fases do proceso de deseño e a arte final.







Coñecer as principais características dos dispositivos de captura de imaxes.

Diferenciar os dispositivos de almacenaxe das imaxes dixitais.

Comprender e saber explicar os parámetros básicos dunha imaxe dixital.

Recoñecer os principais formatos de ficheiros de fotografía dixital, a súa extensión e as súas características.

Diferenciar as características dunha imaxe vectorial das dunha imaxe de mapa de bits.

Coñecer as fases do proceso de deseño e a arte final.

Matemática


Coñecer as principais características dos dispositivos de captura de imaxes.




Obter información cualitativa e cuantitativa que axude a resolver problemas sobre o espazo físico.










Social e cidadá


Diferenciar os dispositivos de almacenaxe das imaxes dixitais.




Acceder ás manifestacións culturais. Expresarse mediante algúns códigos

lingüísticos.



Manexar con soltura as ferramentas básicas de edición de fotografía dixital.


Coñecer os elementos básicos do deseño dixital e manexar as ferramentas para os crear.

Coñecer as fases do proceso de deseño e a arte final.

Aprender a aprender


Manexar con soltura as ferramentas básicas de edición de fotografía dixital.


Coñecer os elementos básicos do deseño dixital e manexar as ferramentas para os crear.

Coñecer as fases do proceso de



deseño e a arte final. Autonomía e identidade persoal





OBXECTIVOS

o Coñecer as principais características do audio dixital e os distintos formatos ou tipos de ficheiros existentes. Realizar capturas e gravacións de sons desde diversas fontes. Editar ficheiros de audio.

o Comprender e manexar ferramentas do vídeo dixital e os distintos tipos de formato existentes.

o Comprender e manexar ferramentas que posibiliten todo o proceso de captura, edición e montaxe de fragmentos de vídeo con audio e gravalos en soporte físico.

o Coñecer e saber explicar que son as aplicacións multimedia interactivas e poñer exemplos das mesmas.

o Utilizar correctamente e de forma legal os programas de intercambio de ficheiros multimedia.

CONTIDOS

Conceptos

Captura de son e vídeo a partir de diferentes fontes. Características e formatos do son dixital. Edición de audio e efectos de son. Características e formatos do vídeo dixital. Edición de vídeo dixital e montaxe de audio e vídeo para a creación de

contidos multimedia. Edición e creación de menús DVD. Exportación a medios físicos das

producións dixitais. Aplicacións multimedia interactivas. Redes de intercambio de ficheiros multimedia.

Procedementos

Realización de capturas e gravación de sons con ferramentas multimedia sinxelas.

Realización de cálculos que xustifiquen o tamaño das producións de audio e vídeo.

Modificación dos parámetros fundamentais dos ficheiros de son aplicando efectos dixitais.

Localización de elementos multimedia libres para seren empregados nas producións propias.

Práctica de todo o proceso de creación multimedia, desde a captura do vídeo, a edición e a composición ata a saída a soportes físicos.

Actitudes

Interese por aplicar os coñecementos para mellorar o traballo coas súas producións multimedia.

Confianza na realización de tarefas de captura, modificación, almacenaxe e transmisión de ficheiros de audio e vídeo.

UNIDADE 4

AUDIO E VÍDEO DIXITAL




Gusto pola precisión e o traballo reflexivo para obter resultados de calidade.

Busca de recursos libres na rede para integrar en producións propias. Análise e creación dunha opinión ante o uso de programas de

intercambio de ficheiros para cometer actos de pirataría e infracción dos dereitos de autor.


Vivimos nunha sociedade multimedia na que as mensaxes que mellor captan a atención dos consumidores son aquelas que utilizan a imaxe en movemento e o audio. Unha vez proporcionadas ao alumno as ferramentas que l le permitan crear as súas montaxes multimedia, este valorará a dificultade do traballo e poderá xulgar mellor as mensaxes audiovisuais que reciba. Actualmente a filosofía imperante entre os usuarios das redes P2P é aquela na que todo vale para conseguir a derradeira película, o último xogo de ordenador ou as cancións dos cantantes favoritos. A conciencia xeral exculpa estas prácticas que infrinxen os dereitos de autor e os usuarios prefiren pensar que non cometen delito ningún para así poder continuar a levar a cabo descargas masivas. Desde o estudo destas redes e da legalidade vixente debemos formar en valores os nosos alumnos e conciencialos do prexuízo que causa este tipo de prácticas. Os alumnos deben formar a súa propia opinión e propoñer solucións ante este grave problema.


Coñecer as principais características dos ficheiros de audio. Cálculo de parámetros fundamentais.

Diferenciar os distintos formatos de ficheiros de audio.

Manexar ferramentas básicas de edición de son.

Diferenciar os distintos formatos de ficheiros de vídeo dixital, as súas extensións e características.

Coñecer os distintos dispositivos de captura de vídeo.

Manexar con soltura as ferramentas básicas de captura, edición e produción multimedia.

Diferenciar as distintas fases da produción multimedia manexando ferramentas de autoría DVD e gravar a soporte físico.

Comprender a utilidade das aplicacións multimedia interactivas e poñer exemplos das mesmas.

Coñecer os programas de intercambio de ficheiros e os aspectos legais da súa utilización.














Matemática




Empregar aplicacións de simulación que permiten observar e comprender mellor os fenómenos físicos.





Integrar información, reelaborala e

producir documentos que poidan ser difundidos en distintos formatos e por diferentes medios.





Social e cidadá







lingüísticos.








Aprender a aprender











OBXECTIVOS

o Integrar a información textual, numérica e gráfica para construír unidades complexas de coñecemento en forma de presentacións electrónicas.

o Utilizar as presentacións electrónicas para apoiar discursos en contornos locais ou para ser compartidas pola web.

o Manexar con soltura distintas ferramentas de software para elaborar presentacións electrónicas, valorando as vantaxes do uso do software libre fronte ao software comercial.

o Utilizar os programas editores de presentacións electrónicas para converter ficheiros dun formato a outro.

CONTIDOS

Conceptos Definición de presentación electrónica, formatos e extensións de ficheiros. Elementos do contorno de traballo do programa libre OpenOffice.org

Impress. Guión de contidos e traballo previo á elaboración dunha presentación. Características e formatos do vídeo dixital. Elementos compoñentes dunha presentación. Deseño de modelos e

inserción de obxectos. Proceso de creación dunha presentación. Interacción co usuario nas presentacións. Publicación e formatos de saída das presentacións electrónicas.

Procedementos

Familiarización co contorno de traballo dun programa de presentacións. Creación de guións previos respectando unhas pautas de deseño. Utilización de modelos preestablecidos para a creación de presentacións. Localización de elementos multimedia libres para seren empregados nas

producións propias. Creación de presentacións incluíndo elementos textuais, numéricos e

gráficos. Animación e publicación das mesmas. Actitudes

Interese por aplicar os coñecementos á mellora do seu traballo cotián. Confianza na realización de traballos propios para desenvolver as

capacidades de autoaprendizaxe.

UNIDADE 5

PRESENTACIÓN DE CONTIDOS

BLOQUE III

PUBLICACIÓN E DIFUSIÓN DE CONTIDOS




Gusto pola precisión e o traballo reflexivo para obter resultados de calidade.

Busca de recursos libres na rede para os integrar en producións propias.


A capacidade de creación de ficheiros para a presentación de contidos pode ser aplicada a todos os aspectos do seu traballo académico e do seu contorno de lecer. A orientación que o profesor pode dar aos alumnos sobre os contidos que deben abordar nos seus traballos de presentación influirá directamente no tratamento de contidos extraacadémicos. Calquera contido transversal poderá ser abordado desde unha presentación electrónica; o profesor pode aproveitar o tema que se vaia a tratar nestas presentacións para profundar en contidos transversais.


Coñecer a utilidade dunha presentación e diferenciar os distintos tipos de ficheiros.

Manexar con soltura software de creación de presentacións.

Aplicar criterios axeitados ao deseño das súas presentacións.

Elaborar modelos de presentacións para seren empregados en novos proxectos.

Integrar correctamente os elementos que forman parte dunha presentación.

Utilizar a animación e a interacción para aumentar a calidade do traballo con presentacións.

Publicar en distintos formatos unha presentación electrónica. COMPETENCIAS BÁSICAS / CRITERIOS DE AVALIACIÓN Na seguinte táboa indícanse, en cada competencia básica que se traballa nesta unidade, as subcompetencias desenvolvidas en cada unha delas e os criterios de avaliación que, no seu conxunto, están relacionados con todas elas, e que no Libro do profesor se adscriben ás distintas actividades que os alumnos realizan nos diferentes materiais curriculares.





Empregar aplicacións de

Coñecer a utilidade dunha presentación e diferenciar os distintos tipos de ficheiros.

Manexar con soltura software de



procesamento de textos para diferentes finalidades educativas.


creación de presentacións. Elaborar modelos de presentacións

para seren empregados en novos proxectos.

Integrar correctamente os elementos

que forman parte dunha presentación.

Utilizar a animación e a interacción para aumentar a calidade do traballo con presentacións.

Publicar en distintos formatos unha presentación electrónica.








Expresarse mediante algúns códigos lingüísticos.


Aprender a aprender









OBXECTIVOS

o Integrar a información textual, numérica e gráfica para elaborar contidos propios e publicalos na Web.

o Coñecer e valorar o sentido e a repercusión social das distintas opcións existentes para compartir os contidos publicados na Web e aplicalas cando se difundan as producións propias.

o Utilizar medios web que posibiliten a interacción cos usuarios e formatos que permitan a inclusión de elementos multimedia.

o Buscar e seleccionar recursos dispoñibles na Rede para os incorporar ás súas propias producións.

o Desenvolver interese por empregar Internet non só como fonte de recursos, senón tamén como expositor das súas ideas, creacións e inquietudes.

CONTIDOS

Conceptos Funcionamento da World Wide Web. Creación e publicación na Web. HTML, a linguaxe estándar. Nocións básicas. PHP, ASP, Java. Outras linguaxes en servidor. Nocións básicas de deseño dunha páxina web. Editores web. Follas de estilo. Contorno de traballo de Kompozer. Integración de elementos multimedia. Streaming. Publicación de páxinas web. Programas clientes FTP. Accesibilidade da Web.

Procedementos

Familiarización coa linguaxe estándar de creación de contidos web. Creación de guións previos para organizar o funcionamento dunha

páxina web. Utilización de criterios de deseño para a creación dos seus proxectos. Análise das vantaxes e desvantaxes da creación de páxinas web

dinámicas. Creación de páxinas web persoais e inclusión de elementos multimedia

nelas. Manexo de programas FTP e modificación de ficheiros de servidor.

Actitudes

Interese por aplicar os coñecementos á mellora do seu traballo cotián. Confianza na realización de traballos propios para desenvolver as

capacidades de autoaprendizaxe. Disposición á utilización de aplicacións de libre distribución como

alternativa ao uso fraudulento das aplicacións comerciais. Inquietude por coñecer o funcionamento básico da Web. Gusto pola precisión e o traballo reflexivo para obter resultados de

calidade.

UNIDADE 6

PUBLICACIÓN DE CONTIDOS NA WEB



Busca de recursos libres na Rede para os integrar en producións propias.

Interese por aplicar criterios de accesibilidade ás súas producións.


A capacidade de creación de ficheiros para a publicación de contidos na Web pode ser aplicada a todos os aspectos do seu traballo académico e do seu contorno de lecer. A orientación que o profesor pode dar aos alumnos sobre os contidos que deben abordar nos seus traballos influirá directamente no tratamento de contidos transversais. O coñecemento de técnicas para a creación de páxinas web, así como a capacidade para se desenvolver na era das comunicacións, dotará os alumnos de ferramentas e criterios para optimizar o seu papel de consumidores, fomentar a igualdade entre sexos e profundar noutros coñecementos transversais. Calquera contido transversal poderá ser abordado á hora de crear unha páxina web; o profesor pode aproveitar o tema que se vaia a tratar nestas actividades para profundar en contidos transversais.


Coñecer a terminoloxía básica e o funcionamento da World Wide Web.

Manexar de forma moi básica a linguaxe HTML.

Aplicar criterios axeitados ao deseño das súas páxinas web.

Manexar con soltura software sinxelo de edición web.

Publicar contidos e xestionar un sitio web constituído por varias páxinas enlazadas.

Desenvolver contidos para a rede aplicando estándares de accesibilidade na publicación da información.





Usar fontes de información e Coñecer a terminoloxía básica e o



situacións de comunicación diversas para consolidar as destrezas lectoras.



funcionamento da World Wide Web. Manexar de forma moi básica a

linguaxe HTML. Manexar con soltura software

sinxelo de edición web. Publicar contidos e xestionar un

sitio web constituído por varias páxinas enlazadas.











Social e cidadá









lingüísticos.



Aprender a aprender

Obter información, transformala en coñecemento propio e comunicar o




aprendido aos demais. Manexar con soltura software sinxelo de edición web.








OBXECTIVOS

o Integrar a información textual, numérica e gráfica para elaborar contidos propios e publicalos na Web utilizando servizos de bitácoras, foros e páxinas wiki.

o Coñecer e valorar o sentido e a repercusión social das diversas maneiras de compartir os contidos publicados na Web e aplicalas cando se difundan as producións propias.

o Comprender o funcionamento de Internet e valorar a repercusión social da súa utilización.

o Utilizar os servizos da Web 2.0 que permiten interaccionar co usuario e realizar numerosas tarefas con independencia do equipo local desde o que se traballe.

o Desenvolver interese por empregar Internet non só como fonte de recursos, senón tamén como expositor das súas ideas, creacións e inquietudes.

CONTIDOS

Conceptos Historia e fundamento técnico da rede Internet. Protocolo TCP/IP. A información e comunicación como elementos transformadores do

contorno social. Internet en España e no mundo. Utilización das comunidades virtuais. Mundos virtuais, chatrooms, foros,

bitácoras, wikis e redes sociais. Utilización de aplicacións remotas. Editor de documentos en Internet. Servizos da Web. Formación a distancia e emprego.

Procedementos

Análise dos fitos históricos, xa superados, no desenvolvemento de Internet.

Recoñecemento dos parámetros identificativos dun equipo informático conectado a Internet.

Acceso a un mundo virtual e valoración da súa influencia no contorno social.

Participación e creación de comunidades virtuais mediante conversas, foros, wikis, bitácoras e servizos de mensaxaría instantánea.

Creación do seu propio espazo nunha rede social para participar activamente nela.

UNIDADE 7

INTERNET E COMUNIDADES VIRTUAIS

BLOQUE IV

INTERNET E REDES SOCIAIS VIRTUAIS



Traballo con documentos on-line e incluso con sistemas operativos remotos coa fin de aumentar a independencia dos sistemas operativos locais.

Análise da infinidade de servizos útiles que ofrece Internet aos seus usuarios, como a busca de emprego, a formación a distancia, as compras por Internet ou a comunicación coa Administración.

Actitudes

Interese por coñecer o funcionamento de Internet e os servizos que poderá ofrecer no futuro.

Disposición a utilizar os novos servizos que ofrece a Web 2.0 valorando a súa implicación económica.

Valoración da utilización de Internet no noso país e comparala coa doutros países desenvolvidos.

Gusto por empregar os servizos telemáticos axeitados que respondan ás súas necesidades de formación, inserción laboral, lecer, comercio ou relacións coa Administración.


O manexo de Internet e a optimización dos servizos que nos ofrece fan que hoxe en día sexa necesario dispoñer dunha conexión de rede para non ficar atrás no referente á sociedade da información. A utilización dos servizos telemáticos que ofrece a Administración, así como das aplicacións de busca de emprego, comercio, formación e saúde, son a base dunha sociedade avanzada no uso das tecnoloxías da información. A educación do consumidor concrétase no uso do comercio electrónico, así como na formación en hábitos de seguridade e hixiene que son abordados desde portais relacionados coa saúde. En xeral, podemos dicir que os contidos transversais son tratados complementariamente ao acceder a sitios web que conteñen información sobre eles e non directamente relacionada cos contidos da unidade.


Coñecer a terminoloxía básica e o funcionamento de Internet. Protocolos de comunicación.

Definir que é unha comunidade virtual e participar nas súas distintas formas. Crear e xestionar un foro, unha páxina wiki e un blogue. Utilizar correctamente os distintos servizos de mensaxaría instantánea.

Coñecer a terminoloxía utilizada nas distintas comunidades virtuais.

Realizar traballos con documentos remotos.

Comprender o funcionamento e a utilidade dos principais servizos telemáticos de Internet.



















Social e cidadá




Definir que é unha comunidade virtual e participar nas súas



Acceder a servizos relacionados coa administración dixital nas súas diversas facetas.

distintas formas. Crear e xestionar un foro, unha páxina wiki e un blogue. Utilizar correctamente os distintos servizos de mensaxaría instantánea.



Aprender a aprender












OBXECTIVOS

o Almacenar e protexer a información mediante contrasinais e conversores. o Coñecer e valorar a importancia de reforzar as condutas de seguridade activa e

pasiva para protexer a privacidade do usuario e a súa interacción en Internet. o Comprender o funcionamento de Internet e valorar a repercusión social da súa

utilización. o Comprender o funcionamento do comercio electrónico e desenvolver

capacidades de interacción neste campo. o Coñecer as principais técnicas de fraude na rede para aplicar pautas de

protección contra el. o Utilizar correctamente contrasinais, certificados de usuarios e firma dixital na

súa interacción coa rede. o Comprender as diversas licencias de software existentes para seleccionar

correctamente os programas que o usuario pode utilizar.

CONTIDOS

Conceptos Comercio electrónico. Tipos e funcionamento. Principais técnicas de fraude en Internet. Claves seguras e encriptación. Medidas de identificación na rede. Firma dixital, certificados persoais e

DNI electrónico. Tipos de licenza de software e a súa distribución. Creative Commons. Informática distribuída. Redes cooperativas.

Procedementos

Análise dos distintos tipos de comercio electrónico e comprobación do funcionamento.

Uso de técnicas e programas que identifican e evitan o fraude. Utilización de claves seguras. Respecto dos consellos sobre claves

aportados. Uso de ficheiros baixo licenza Creative Commons. Utilización consecuente de software baixo distintos tipos de licenza.

Actitudes

Interese por coñecer o funcionamento das tendas electrónicas para o ter en conta nas súas futuras compras. Valorar as vantaxes e inconvenientes de comprar por Internet.

Disposición a utilizar os novos servizos que ofrece a Web 2.0 valorando a súa implicación económica.

Valorar a utilización de contrasinais e técnicas que manteñan a seguridade e privacidade do usuario.

Valorar as posibilidades que abre á investigación a utilización de redes de informática distribuída.

UNIDADE 8

COMERCIO ELECTRÓNICO E FRAUDE NA REDE




O principal contido transversal que se aporta nesta unidade é a educación para o consumidor xa que se aborda un novo tipo de comercio, o comercio electrónico. Esta nova forma de comprar debe coñecerse en profundidade para poder ser empregada correctamente e obter o mellor rendemento como consumidor. As prácticas axeitadas para evitar o fraude son imprescindibles para se desenvolver neste mundo das novas tecnoloxías á vez que se protexen os seus datos persoais e as actividades que realice na rede.


Coñecer os distintos tipos de comercio electrónico, o seu funcionamento e os medios de pago existentes.

Definir as principais técnicas de fraude e coñecer as medidas de protección.

Coñecer as características dun contrasinal seguro.

Diferenciar a firma dixital e o certificado de usuario.

Recoñecer as diferentes restricións das licenzas de software.

Definir as redes cooperativas de informática distribuída. COMPETENCIAS BÁSICAS / CRITERIOS DE AVALIACIÓN Na seguinte táboa indícanse, en cada competencia básica que se traballa nesta unidade, as subcompetencias desenvolvidas en cada unha delas e os criterios de avaliación que, no seu conxunto, están relacionados con todas elas, e que no Libro do profesor se adscriben ás distintas actividades que os alumnos realizan nos diferentes materiais curriculares.









Desenvolver destrezas e actitudes




Recoñecer as diferentes restricións das licenzas de software.

Definir as redes cooperativas de informática distribuída.



que posibiliten a localización e interpretación da información para empregala, difundila e permitir que todos os individuos e grupos sociais poidan acceder á crecente oferta de servizos da sociedade do coñecemento.

Social e cidadá



Aprender a aprender











OBXECTIVOS

o Utilizar os servizos telemáticos para responder ás súas necesidades de lecer, valorando en que medida cobren estas necesidades e se o fan de maneira apropiada.

o Buscar e seleccionar recursos dispoñibles na rede para os incorporar ás súas propias producións, valorando a importancia do respecto á propiedade intelectual e a conveniencia de recorrer a fontes que autoricen expresamente a súa utilización.

o Coñecer e valorar o sentido e a repercusión das diversas alternativas existentes para compartir os contidos publicados na web e aplicalos cando se difundan as producións propias.

o Coñecer e utilizar os sistemas de almacenaxe remota que facilitan a súa mobilidade e a independencia dun equipo localizado espacialmente.

o Coñecer e utilizar as distintas canles de distribución multimedia e as redes P2P como medio para compartir as súas propias producións.

CONTIDOS

Conceptos Canles de distribución multimedia. Televisión, vídeo e música por

Internet. Streaming e VOD (video on demand). Descarga directa de contidos. Funcionamento e principais servidores

actuais. Software xestor de descargas. Usos e principais programas. Almacenaxe remota. Principais sitios web con discos duros virtuais. Redes P2P. Tipos de redes e utilización dos principais programas

clientes. Procedementos

Análise dos sitios de lecer e utilización dos servizos que ofrecen. Uso de aplicacións e tecnoloxías que permitan a difusión das súas

propias producións. Instalación e utilización de software xestor de descargas, valorando e

creando a súa propia opinión sobre as vantaxes da súa utilización. Usos de servizos para almacenaxe remota e servidores de descarga

como medio para se independizar dun disco duro local e difundir as súas propias producións.

Análise do funcionamento das distintas redes P2P empregando os programas clientes máis populares.

Actitudes

Interese por coñecer o funcionamento das canles de distribución multimedia en Internet valorando as posibilidades de lecer que ofrece a rede na actualidade.

Gusto pola utilización das tecnoloxías de streaming como medio de difusión das producións propias.

UNIDADE 9

UN MUNDO DE DESCARGAS



Respecto dos dereitos de propiedade sobre producións multimedia que se atopan na rede adquirindo a cultura da produción libre fronte ao uso ilexítimo das producións comerciais.

Valorar as grandes posibilidades que ofrecen os servizos de almacenaxe remota e os futuros sistemas operativos on-line.


Internet é un recurso que, correctamente utilizado, nos axuda a cubrir necesidades de lecer, formación, emprego, etc., mais ten a peculiaridade de que, paralelamente, ofrece servizos menos recomendables sen importar a idade do usuario. A formación sobre a técnica empregada e a educación en valores axudará os nosos alumnos a saber rexeitar os contidos menos desexables. A facilidade coa que un alumno pode acceder á pornografía na rede, a producións de vídeo pouco desexables e a recursos ilegais pode confundir un adolescente que se está a formar e está a crear os seus propios valores. Desde esta materia e sobre todo nesta unidade referida ao mundo das descargas debemos dar recursos técnicos que permitan ao alumno rexeitar estes contidos en función das súas convicións morais e éticas.


Coñecer os principais servizos de lecer que ofrece a rede: televisión, vídeo e música por Internet, empregando con soltura os sitios web máis populares que os ofrecen.

Definir a descarga directa diferenciándoa doutros sistemas de difusión de ficheiros.

Comprender a utilidade dun software xestor de descargas.

Recoñecer un sistema de almacenaxe remota valorando os servizos que ofrece.

Coñecer os distintos tipos de redes P2P e as aplicacións que as empregan.





Usar fontes de información e Todos os da unidade.



situacións de comunicación diversas para consolidar as destrezas lectoras.








Social e cidadá








lingüísticos.



Comprender a utilidade dun software xestor de descargas.

Coñecer os distintos tipos de redes



P2P e as aplicacións que as empregan.

Aprender a aprender








TEMPORALIZACIÓN

Blo

qu

es T

em

áti

co

s


Bloque temático III: Publicación e difusión de contidos: o U.D.5:

Presentación de contidos.

o UD.6: Publicación de contidos na Web.

Bloque temático IV:

Internet e redes sociais virtuais. o U.D.7: Internet e

comunidades virtuais.

o U.D.8: Comercio electrónico e fraude na rede.

o U.D.9: Un mundo de descargas.

45 sesións lectivas

Bloque temático II: Multimedia: o U.D.3: Fotografía

dixital. o U.D.4: Audio e

vídeo dixital.


Bloque temático I: Sistemas operativos e seguridade informática: o U.D.1: Os

sistemas operativos.

o U.D.2: As redes e a súa seguridade.




NOTA:

Ao termo de cada unidade didáctica anotarase o número de sesións que foron necesarios para o seu desenvolvemento, deste xeito, a programación do curso seguinte quedará perfectamente secuenciada. Este é o primeiro curso que se imparte esta materia neste instituto e non temos referencia na programacións pasadas. Tomamos referencias da nosa experiencia como docentes desta materia noutros institutos.

6. MÉTODOS PEDAGÓXICOS

Metodoloxía

O modelo metodolóxico empregado é o resultado da xustaposición dos dous seguintes:

Clásico.

Innovador/investigador.

A medida que se vaian estudando cada un dos temas van ir propoñéndose varias actividades de estudio, experimentación e análise co obxecto de reforzar e ampliar contidos. O estudio de cada tema finalizará coa realización dunha autoavaliación, por parte do alumno, co obxecto de detectar o grao de coñecementos adquiridos.

En calquera caso se vai procurar que interactuar os seguintes elementos:

a) Enfoque constructivista:

Para garantir que o alumnado sexa o protagonista da súa propia aprendizaxe, vaise establecer un esquema de traballo no que:

Creemos "conflitos cognitivos", co obxecto de que a formación científico-técnica-tecnolóxica contribúa á madureza persoal, social e moral do alumnado.

Poidamos coñecer os intereses e ideas, así como os coñecementos previos dos nosos alumnos.

Animemos aos nosos alumnos/ás a opinar sobre a actividade tecnolóxica que os rodea.

Potenciemos actividades en equipo, realizando actividades de indagación e selección de contidos.

b) Enfoque interdisciplinar.

Ofrecendo opcións abertas en relación con outras fontes do coñecemento, entre as que cabe destacar:

Otras materias: Física e Química, Matemáticas, etc.

Materias optativas que poida ofrecer o centro: Ciencia, Tecnoloxía e Sociedade, Educación Ambiental, etc.



Temas de actualidade, que poidan ser noticia en relación coa Informática, etc.

Temas transversais: Educación para a saúde, Educación ambiental, etc.

Trátase de manter en todo momento unha actitude activa do alumnado no seu proceso de aprendizaxe, mediante:

1. Actividades de tipo individual: Nas que terá que reflexionar, estudar e realizar diferentes exercicios.

2. Participación en coloquios: Dentro da aula, a través de relatorios, suxestións e puntos de vista ou pareceres, contribuíndo a crear climas de traballo e aprendizaxe agradables.

3. Participación en grupos de traballo: Onde terán que consensuar e se poñer de acordo para levar a cabo a distribución de tarefas dentro do grupo, no referente a lectura e selección de material bibliográfico, posta en común, e finalmente a aplicación desa información no deseño teórico dun proxecto.

Materiais e recursos didácticos

Os materiais que se van utilizar ao longo deste curso van ser de natureza diversa. Cabe destacar:

a) Material escrito:

Na Aula virtual do Centro crease un curso coas unidades didácticas que se utilizarán durante o curso académico. O acceso a aula virtual é restrinxido, accedendo a ela so os alumnos/as matriculados. Cada unidade didáctica consta de:

o Documentación: Resúmenes teoría, presentaciones, artígos temáticos, etc.

o Actividades: actividades prácticas, exercicios e problemas.

o Vídeos: material audiovisual referente a temática abordada.

o Ligazóns de interese.

Crease un Blog destinado a materia donde se fará referencia ao material elaborado polo departamento e que poderá ser descargado polo alumno/a. No blog figurarán os prazos de presentación de cada actividade. Por cada tema elaborarase unha presentación en PowerPoint co resumen de cada unidade didáctica e que será a que utilice o profesor para explicalo.

Libros dispoñibles na biblioteca do Centro. Recursos didácticos , titoriais e manuais que se poden atopar na rede.



b) Material informático:

Dreamweaver para a elaboración de páxinas Web.

Servidor apache para a instalación e configuración dun servidor de páxinas Web.

Fireworks para o tratamento de imaxes para edición Web.

ShowKit, para a elaboración de páxinas Web en flash.

GIMP para o tratamento de imaxes.

Audacity para a edición de audio.

VideoSpin para a tratamento e composición de vídeo.

Paquete ofimático: OpenOffice.

Sistema Operativo Suse Linux 10.1.

Sistema Operativo Windows XP SP2 Professional.

Xestor de descargas: HTTrack.

Cliente FTP: Nico FTP.

Flash Slideshow Maker Professional.

Etc...



7. Tratamento dos temas transversais

Existe unha serie de contidos educativos que, a pesar de non figurar como un bloque de contidos no deseño curricular da materia de Informática, resulta aconsellable a súa incorporación, xa que contribúe á madureza persoal, social e moral do alumnado. Estes contidos coinciden cos chamados "temas transversais", xa coñecidos, pois o seu estudio tivo carácter prescritivo na etapa secundaria obrigatoria.

De entre todos eles, parece que dende a Informática se presta mellor ao seu estudio os seguintes:

Educación Ambiental.

Educación do consumidor.

Educación para a saúde.

Educación para a igualdade de oportunidades de ambos os dous sexos.

Educación para a paz.

EDUCACIÓN AMBIENTAL

Aínda que se trata dun tema que practicamente pode ser abordado dende a totalidade das materias, dende a Informática pode adquirir unha relevancia moito máis importante e significativa, xa que na rede se plasman moitas dos estudos que se fixeron e se están a facer sobre o cámbio climático e as súas consecuencias. Tamén figuran estudos de detractores sobre esa teoría.

Por iso, o estudio crítico e a análise reflexiva efectuada polo alumnado ao longo dos diferentes bloques de contidos durante o curso pode contribuír a crear unha conciencia cidadá na que prevaleza a necesidade de preservar os medios naturais e ambientais, así como racionalizar o uso da enerxía e os recursos, de tal forma que poida existir un equilibrio na que se poida afirmar que progreso non é sinónimo de destrución do medio.

Propoñer solucións alternativas que minimicen ou atenúen o impacto ambiental do desenvolvemento tecnolóxico en determinados ámbitos concretos.

Xustificar as ideas e opinións propias acerca do impacto do desenvolvemento tecnolóxico.

EDUCACIÓN DO CONSUMIDOR

A deterioración e a degradación do medio é unha consecuencia directa da sociedade consumista, insensible ante unha forma de actuar descontrolada e de auténtica dilapidación.

Dado que a maioría dos produtos que consumimos se orixinan a través dun proceso tecnolóxico, parece conveniente que a formulación desta materia pode ter unha maior incidencia sobre o alumnado.



En cada un dos bloques de contidos lévase a cabo unha formulación transversal deste tema, pero destaca especialmente nos referentes ao bloque IV: Internet e redes sociais virtuais.

Analizar as medidas que se poden tomar para apartar os equipos informáticos obsoletos..

Funcionamento dos puntos limpos. Localización dos puntos limpos da nosa cidade.

Manipular compoñentes de sistemas e mecanismos con seguridade e confianza para comprender mellor o seu funcionamento.

Optimización nas compras: uso de software libre. Descargas directas a través de Internet. Non uso de soportes magnéticos.

EDUCACIÓN PARA A SAÚDE

Nos distintos bloques aparecen referencias sobre as normas de hixiene e seguridade no traballo, así como as precaucións necesarias no emprego de determinadas ferramentas, sistemas e instalación de redes. Perigos e seguridade no manipulación de sistemas eléctricos.

En consecuencia, este tema pode ser tratado:

Puntualmente, a medida que se desenvolven os contidos conceptuais ou procedementais correspondentes.

Mediante o estudio, reflexión e debate dun tema determinado en relación coa saúde, motivado por algún acontecemento especial.

Analizar e valorar positivamente as vantaxes do desenvolvemento tecnolóxico en ámbitos como a seguridade no traballo.

Recoñecer os riscos implícitos no uso de ferramentas e instalacións de sistemas informáticos.

Manipular ferramentas e materiais técnicos con seguridade e confianza, aplicando as normas de seguridade oportunas.

EDUCACIÓN PARA A IGUALDADE DE OPORTUNIDADES DE AMBOS OS DOUS SEXOS.

A discriminación ou adxudicación de tarefas no traballo por razóns de sexo foi e segue sendo na actualidade un feito real que afecta especialmente a determinados sectores da nosa sociedade; por iso consideramos que dende a aula de Tecnoloxía temos unha grande ocasión para concienciar á alumnado sobre a igualdade de oportunidades entre rapaces e rapazas.

EDUCACIÓN PARA LA PAZ

Tomar iniciativas á hora de responsabilizarse de tarefas que afectan ao equipo de traballo ou á colectividade.

Aceptar as ideas, as achegas e as solucións dos demais con espírito tolerante e de cooperación.




TECNOLOXÍA INDUSTRIAL 1

BACHARELATO





1. Obxectivos:

1.1 Introdución.

Ao longo do último século, a tecnoloxía, entendida como o conxunto de actividades e coñecementos científicos e técnicos empregados polo ser humano para o deseño e a construcción de obxectos, sistemas ou contornos co obxectivo de resolver problemas e satisfacer necesidades, individuais ou colectivas, acadou unha importancia determinante na vida das persoas e no funcionamento da sociedade. A formación das persoas require actualmente unha atención específica á adquisición dos coñecementos necesarios para tomar decisións sobre o uso de materiais, obxectos e procesos tecnolóxicos, resolver problemas relacionados con eles e, en definitiva, utilizalos responsablemente para actuar sobre o contorno e mellorar a calidade de vida. Unha das características esenciais da actividade tecnolóxica é o seu carácter integrador de diferentes disciplinas. Esta actividade require a conxugación de distintos elementos que proveñen do coñecemento científico e da súa aplicación técnica, pero tamén de carácter económico, estético, etc. Todo isto de maneira integrada e cun referente disciplinar propio baseado nun modo ordenado e metódico de intervir no contorno. Enmarcada dentro das materias de modalidade de bacharelato, Tecnoloxía industrial I e II pretende fomentar aprendizaxes que permitan tanto a com-prensión dos obxectos técnicos coma os seus principios de funcionamento, a súa utilización e manipulación. Para isto integra coñecementos que amosan o proceso tecnolóxico desde o estudo e viabilidade do produto, pasando pola elección e o emprego dos distintos materiais con que se pode realizar para obter un resultado de calidade, económico e ecolóxico. A materia impártese en dous cursos e desenvolve diferentes bloques de contidos con entidade propia cada un deles. A organización que se presenta intenta axudar á comprensión do conxunto de coñecementos que se pretende que o alumnado adquira ao longo da etapa, ben que os contidos non poden entenderse separadamente, senón que se trata de que se relacionen entre si e se vinculen cos doutras materias na observación de obxectos e sistemas téc-nicos reais nos que se integran todos os coñecementos e principios físicos estudados. No primeiro curso, o bloque O proceso e os produtos da tecnoloxía aborda de forma xenérica os condicionantes que facilitan o deseño dun produto con criterios de calidade, económicos, ecolóxicos e comerciais. No bloque de Procedementos de fabricación, amósanse as máquinas e ferramentas apropiadas para cada procedemento e a importancia de cumprir as normas de seguranza no seu uso. O bloque Elementos de máquinas e sistemas do primeiro curso céntrase principalmente nos mecanismos que posibilitan os distintos movementos que pode realizar una máquina, así como na unión dos elementos que os compoñen, para desenvolver, no segundo curso, o funcionamento de máquinas mediante principios eléctricos ou termodinámicos.



No bloque de Recursos enerxéticos estúdanse os procesos de obtención, transformación e transporte das principais fontes primarias de enerxía e os impactos ecolóxicos asociados a eles. Faise especial fincapé no consumo enerxético e na importancia do uso sustentable da enerxía nos procesos de produción. O bloque Materiais ten presenza nos dous cursos. No primeiro establécense as propiedades máis importantes dos materiais, a súa obtención, conformación, aplicacións e a problemática ambiental da súa produción, emprego e refugo. No segundo curso, desenvólvense os contidos relativos á estrutura interna dos materiais, ás propiedades derivadas desta e á realización de ensaios técnicos específicos que permiten a súa determinación. Os bloques de Sistemas automáticos, Circuítos pneumáticos e oleohidráulicos, Control e programación de sistemas automáticos que se imparten no segundo curso ofrecen unha perspectiva global dos procesos de fabricación industrial.

1.2 Obxectivos. A ensinanza da Tecnoloxía industrial no bacharelato terá como finalidade o desenvolvemento das seguintes capacidades:

Adquirir os coñecementos precisos para analizar máquinas e sistemas técnicos, para explicar os seus principios de funcionamento e identificar os elementos que os constitúen.

Comprender o papel da enerxía nos procesos tecnolóxicos, explicando as súas distintas transformacións e aplicacións, e adoptar actitudes de aforro e valoración da eficiencia enerxética de cara a con seguir un desenvolvemento sustentable.

Comprender e explicar como se organizan e desenvolven procesos tecnolóxicos, identificar e describir as técnicas e os factores económicos e sociais que concorren en cada caso.

Analizar de forma sistemática produtos da actividade técnica para avaliar a súa calidade e explicar o seu funcionamento, utilización e forma de control.

Valorar criticamente as repercusións da actividade tecnolóxica na vida cotiá e na calidade de vida, manifestando e argumentando as propias ideas e opinións. Analizar as distintas repercusións que determinados desenvolvementos tecnolóxicos teñen para homes e mulleres.

Transmitir con precisión os coñecementos e ideas sobre procesos ou produtos tecnolóxicos utilizando vocabulario, símbolos e formas de expresión apropiadas.



Actuar con autonomía, confianza e seguranza ao inspeccionar, manipular e intervir en máquinas, sistemas e procesos técnicos para comprender o seu funcionamento.

Planificar e desenvolver proxectos técnicos en equipo, achegando ideas e opinións, responsabilizándose de tarefas e cumprindo os obxectivos do plan de traballo.

Valorar a importancia da investigación e desenvolvemento na creación de novos produtos e sistemas.

2. Contidos.

Contidos comúns.

Análise de obxectos e montaxes para a identificación e a selección de solucións a problemas técnicos, valorando a súa adecuación ao contexto no que deben aplicarse.

Realización de cálculos e planificación dos traballos prevendo os

recursos materiais e as ferramentas que cumpran para a súa realización.

Realización de montaxes ou construción de obxectos procurando o

uso correcto das ferramentas e seguindo a planificación previamente elaborada.

Valoración das montaxes ou dos obxectos verificando que cumpren

coas especificacións previstas.

Investigación de aspectos históricos ou científicos, xerais e específicos de Galicia, relevantes para a construción dos obxectos ou a realización das montaxes, desde os puntos de vista social, ambiental e tecnolóxico.

Emprego das TIC para a busca de información, para a elaboración de

documentos e planos, para a realización de cálculos e simulacións e para a presentación de obxectivos e resultados.



2.2 Bloques de contidos Bloque temático 1: O proceso e os produtos da tecnoloxía.

U.D 1 Proceso cíclico de deseño e mellora de produtos. Importancia das novas tecnoloxías.

U.D.2 Distribución de produtos. O mercado e as súas leis básicas.

Patentes. Normalización e control de calidade.

U.D.3 Análise sistemática de produtos tecnolóxicos actuais. Razóns do seu éxito ou fracaso. Planificación e desenvolvemento práctico dun proxecto de deseño e comercialización dun produto.

Bloque temático 2: Materiais.

U.D.4 Estado natural, obtención e transformación dos materiais. Propiedades máis relevantes.

U.D.5 Identificación das formas de presentación e selección de materiais

comúns en aplicacións características. U.D.6 Impacto ambiental dos materiais producido en todo o seu ciclo de

obtención, transformación e refugo. U.D.7 Exemplificación da aplicación e da elección de materiais para

algún proxecto tipo.

Bloque temático 3: Elementos de máquinas e sistemas.

U.D.8 Máquinas e sistemas mecánicos. Vantaxe e rendemento. Transmisión e transformación de movementos.

U.D.9 Esforzos básicos en elementos estruturais. Soporte e unión de

elementos mecánicos. U.D.10 Elementos auxiliares de acumulación, disipación e lubricación.

Cálculo, montaxe e experimentación de mecanismos característicos.

U.D.11 Elementos dun circuíto xenérico: xerador, condutores, dispositivos

de regulación e control, receptores de consumo e utilización. Representación esquematizada de circuítos. Simboloxía. Interpretación de planos e esquemas.



U.D.12 Simulación, montaxe e experimentación de circuítos eléctricos e pneumáticos característicos.

Bloque temático 4: Procedementos de fabricación.

U.D.13 Técnicas de fabricación: tipos e clasificación. Máquinas e ferramentas apropiadas para cada procedemento.

U.D.14 Criterios de uso e mantemento de máquinas e ferramentas.

Normas de seguranza e hixiene no traballo. Exemplificación dalgunha técnica sinxela de fabricación con máquinas e ferramentas axeitadas. Novas tecnoloxías aplicadas aos procesos de fabricación.

U.D.15 Impacto ambiental dos procedementos de fabricación. Criterios de

redución.

Bloque temático 5: Recursos enerxéticos.

U.D.16 Obtención, transformación e transporte das fontes de enerxía. Importancia do uso de enerxías alternativas.

U.D.17 Modelización elemental e simulación de instalacións de

transformación de enerxía. U.D.18 Impacto ambiental da produción enerxética en Galicia. U.D.19 Consumo enerxético. Cálculos e estimacións de consumo.

Técnicas e criterios de aforro enerxético.

De xeito secuencial, a medida que se van estudando cada un dos temas van ir desenvolvéndose unha serie de actividades, comúns a cada bloque, que reforzan e desenvolven os contidos aprendidos.

2.3 Temporalización:

Blo

qu

es T

em

áti

co

s


Bloque temático 1: O proceso e os produtos da tecnoloxía.

Bloque temático 2:

Materiais.


Bloque temático 3: Elementos de máquinas e sistemas.


Bloque temático 4: Procedementos de fabricación.

Bloque temático 5:

Recursos enerxéticos.




2.4 Mínimos esixibles:

Adquirir os coñecementos precisos para analizar máquinas e sistemas técnicos, para explicar os seus principios de funcionamento e identificar os elementos que os constitúen.

Comprender o papel da enerxía nos procesos tecnolóxicos, explicando as súas distintas transformacións e aplicacións, e adoptar actitudes de aforro e valoración da eficiencia enerxética de cara a con seguir un desenvolvemento sustentable.

Comprender e explicar como se organizan e desenvolven procesos tecnolóxicos, identificar e describir as técnicas e os factores económicos e sociais que concorren en cada caso.

Analizar de forma sistemática produtos da actividade técnica para avaliar a súa calidade e explicar o seu funcionamento, utilización e forma de control.

Valorar criticamente as repercusións da actividade tecnolóxica na vida cotiá e na calidade de vida, manifestando e argumentando as propias ideas e opinións.

Transmitir con precisión os coñecementos e ideas sobre procesos ou produtos tecnolóxicos utilizando vocabulario, símbolos e formas de expresión apropiadas.

Planificar e desenvolver proxectos técnicos en equipo, achegando ideas e opinións, responsabilizándose de tarefas e cumprindo os obxectivos do plan de traballo.

3. Métodos pedagóxicos:

Metodoloxía:

O modelo metodolóxico empregado é o resultado da xustaposición dos dous seguintes:

Clásico.

Innovador/investigador.

A medida que se vaian estudando cada un dos temas van ir propoñéndose varias actividades de estudio, experimentación e análise co obxecto de reforzar e ampliar contidos. O estudio de cada tema finalizará coa realización dunha autoavaliación, por parte do alumno, co obxecto de detectar o grao de coñecementos adquiridos.

En calquera caso se vai procurar que interactuar os seguintes elementos:

a) Enfoque constructivista:

Para garantir que o alumnado sexa o protagonista da súa propia aprendizaxe, vaise establecer un esquema de traballo no que:

Creemos "conflitos cognitivos", co obxecto de que a formación



científico-técnica-tecnolóxica contribúa á madureza persoal, social e moral do alumnado.

Poidamos coñecer os intereses e ideas, así como os coñecementos previos dos nosos alumnos.

Animemos aos nosos alumnos/ás a opinar sobre a actividade tecnolóxica que os rodea.

Potenciemos actividades en equipo, realizando actividades de indagación e selección de contidos.

b) Enfoque interdisciplinar.

Ofrecendo opcións abertas en relación con outras fontes do coñecemento, entre as que cabe destacar:

Otras materias: Física e Química, Matemáticas, etc.

Materias optativas que poida ofrecer o centro: Ciencia, Tecnoloxía e Sociedade, Educación Ambiental, etc.

Temas de actualidade, que poidan ser noticia en relación coa Tecnoloxía, etc.

Temas transversais: Educación para a saúde, Educación ambiental, etc.

Trátase de manter en todo momento unha actitude activa do alumnado no seu proceso de aprendizaxe, mediante:

4. Actividades de tipo individual. - Nas que terá que reflexionar, estudar e realizar diferentes exercicios.

5. Participación en coloquios: Dentro da aula, a través de relatorios, suxestións e puntos de vista ou pareceres, contribuíndo a crear climas de traballo e aprendizaxe agradables.

6. Participación en grupos de traballo: Onde terán que consensuar e se poñer de acordo para levar a cabo a distribución de tarefas dentro do grupo, no referente a lectura e selección de material bibliográfico, posta en común, e finalmente a aplicación desa información no deseño teórico dun proxecto.

Materais e recursos didácticos

Os materiais que se van utilizar ao longo deste curso van ser de natureza diversa. Cabe destacar:

a) Material escrito:

Na Aula virtual do Centro crease un curso coas unidades didácticas que se utilizarán durante o curso académico. O acceso a aula virtual



é restrinxido, accedendo a ela so os alumnos/as matriculados. Cada unidade didáctica consta de:

o Documentación: Resúmenes teoría, presentaciones, artígos temáticos, etc.

o Actividades: actividades prácticas, exercicios e problemas.

o Vídeos: material audiovisual referente a temática abordada.

o Ligazóns de interese.

Libro de texto de consulta aconsellado: Tecnoloxía Industrial I da editorial McGraw Hill, por considerar que pode constituír unha excelente ferramenta de axuda e aprendizaxe para o alumnado ao mesmo tempo que coincide plenamente coa metodoloxía e contidos previstos por este departamento. Este texto é opcional, e dicir a adquire quen o queira ter.

Libros dispoñibles na biblioteca do Centro.

b) Material informático:

Programas de simulación e resolución de circuítos (Crocodile Technology, Bright Spark, Pneusim, EDraw, LabView, etc.) e Internet para busca de información.



4. Criterios de avaliación

Criterios

1. Avaliar as repercusións que sobre a calidade de vida ten a

produción e utilización dun produto ou servizo técnico cotián e suxerir posibles alternativas de mellora, tanto técnicas coma doutra orde.

Con este criterio avaliarase a capacidade de distinguir entre as vantaxes e inconvenientes da activi-dade técnica, de concibir outras solucións, non estritamente técnicas, usando materiais, principios de funcionamento e medios de produción alternativos ou modificando o modo de uso, a localización ou os hábitos de consumo.

2. Describir os materiais máis habituais no seu uso técnico, identificar as súas propiedades e aplicacións máis características e analizar a súa adecuación a un fin concreto.

Preténdese comprobar a capacidade para a aplicación dos conceptos relativos ás propiedades dos materiais co fin de seleccionar o idóneo para unha aplicación real. Igualmente, se se valoran as distintas propiedades e outros aspectos económicos, ambientais e estratéxicos que condicionan unha elección adecuada para un determinado uso técnico.

3. Identificar os elementos funcionais, estruturas, mecanismos e circuítos que compoñen un produto técnico de uso común.

A través deste criterio avalíase a habilidade para utilizar as ideas sobre a estrutura e a función dos diferentes elementos que constitúen un obxecto técnico para analizar as relacións entre eles e o papel que desempeña cada un no funcionamento do conxunto.

4. Describir os útiles e técnicas empregadas nun proceso de produción utilizando un vocabulario adecuado.

Este criterio avalía o grao de asimilación e incorporación ao vocabulario de termos específicos, tecnicamente apropiados, para diferenciar correctamente os procesos industriais e para describir de forma adecuada os elementos de máquinas e o papel que desempeña cada un de eles.

5. Describir o probable proceso de fabricación dun produto e valorar as razóns económicas e as repercusións ambientais da súa produción, uso e refugo.



Preténdese comprobar a capacidade de deducir e argumentar o proceso técnico coa análise de produtos e sistemas tecnolóxicos, os factores non estritamente técnicos da súa produción, uso e posibles destinos despois da súa vida útil.

6. Calcular, a partir de información adecuada, o custo enerxético do funcionamento ordinario dun local ou dunha vivenda e suxerir posibles alternativas de aforro.

Con este criterio avalíase a capacidade de estimar o custo económico que supón o consumo cotián de enerxía, utilizando facturas de servizos enerxéticos, cálculos efectuados sobre as características técnicas das diferentes instalacións e información comercial. Esta capacidade ten que levar a buscar posibles vías de redución de custos e aforro enerxético.

7. Achegar e argumentar ideas e opinións propias sobre os obxectos técnicos e a súa fabricación, valorando e adoptando, de ser o caso, ideas alleas.

Trátase de valorar a capacidade de contribuír con razoamentos propios á solución dun problema técnico, tomar a iniciativa para expor e defender as propias ideas e asumir con tolerancia as críticas vertidas sobre o devandito punto de vista.

Procedementos e instrumentos de avaliación da aprendizaxe dos alumnos/as

Instrumentos de avaliación:

En cada un dos temas indicados anteriormente especificáronse os criterios de avaliación ou contidos mínimos, que debe coñecer o alumno/a, en termos de capacidades.

A continuación móstranse a avaliación sumativa, criterios de promoción e

recuperación:

Cada catro temas, como máximo, farase un exame que constará de:

Preguntas abertas para desenvolver.

Dez preguntas tipo test sobre terminoloxía e conceptos.

Se procede, proporase a realización de exercicios ou problemas.

Uns días antes da avaliación haberá un exame de recuperación para aquelas persoas que suspendesen algún dos exames realizados.



A nota media da avaliación será a media dos exames ordinarios á

que se engadirá a puntuación correspondente aos apartados: 2, 3 y 4.

Se suspenden unha avaliación haberá posibilidade de recuperala antes de finalizar o curso.

Para que a materia estea aprobada será necesario aprobar todas as avaliacións.

Nos exames extraordinarios de setembro examinaranse soamente dos contidos correspondentes á avaliación suspensa.

Se a un alumno/a, nos exames de setembro, quedáselle algunha avaliación suspensa suspendería todos os contidos do curso.

Sistemas de cualificación

3. Probas escritas: 30 %

4. Participación e preguntas en clase: 10%

3. Actividades prácticas(i) e/ou traballos: 60%

(i)De non poder realizarse traballos ou prácticas, a asignación pasará ao primeiro apartado

Co obxecto de facilitar o labor do profesorado e coa finalidade de realizar este labor o máis obxectiva posible, a continuación indícase un desenvolvemento máis detallado de cada un dos subapartados indicados anteriormente.

1. Probas escritas:

Coñecemento de contidos conceptuais, procedimentais e actitudinais.

Realización correcta dos problemas propostos.

2. Participación e preguntas en clase:

Participación voluntaria ou forzada en clase, na explicación, realización de exercicios e colaboración para a boa marcha desta.

Grao de participación nos grupos de traballo.

3. Actividades prácticas e/ou traballos:

Realización diaria das actividades propostas.

Orde e limpeza no caderno.

Desenvolvemento e realización dos proxectos e actividades, de tipo práctico, propostas.



5. Atención a diversidade

A resposta á diversidade presente na aula pasa por favorecer a adaptación das formas e métodos educativos a un tipo de ensino que poderiamos definir como adaptativo. Trátase de atender á diversidade dos alumnos e alumnas mediante unha diversificación das formas de actuación educativa conforme ás súas características, pero sen renunciar a uns obxectivos globais que sexan iguais para todos. A diferencia doutros tipos de estratexias, o ensino adaptativo, cando trata a diversidade, non considera que os alumnos deban ter obxectivos e contidos de aprendizaxe diferentes, nin tampouco que a diversidade afecte unicamente a aqueles alumnos con dificultades ou carencias na aprendizaxe. Ao contrario, este tipo de estratexia trata de asegurar que todo o alumnado alcance as capacidades consideradas irrenunciables mediante as adaptacións curriculares e organizativas que se consideran necesarias. As características individuais, dende un punto de vista educativo, non son un aspecto fixo e estático, senón que están suxeitas a evolución; o que o alumnado é capaz de aprender nun momento determinado depende das súas características e actitudes individuais, así como do tipo de axuda que, no ámbito educativo, se lle proporciona en cada momento. Isto supón desenvolver actividades cando máis variadas mellor, e crear un clima de traballo correcto que permita ofrecer ao alumnado diferentes puntos de entrada para a aprendizaxe dos contidos. A pesar de ser conscientes de que a diversidade afecta a todo o alumnado, existen determinadas pautas que poderiamos considerar de aplicación xeral, como crear un clima motivador para a participación (formulando preguntas, descubrindo hipótese, etc.). Tamén é importante que a materia conte cunha planificación e unha estructuración que facilite todo o posible a aprendizaxe, e que se organice o estudio dos contidos de forma que incorpore diferentes estratexias e técnicas, como esquemas, resumos, realización de síntese, etc. Cando se formulan as actividades e outras tarefas relacionadas, convén prever diferentes niveis de resolución de acordo coas capacidades e características de cada alumno. Será conveniente que o alumnado realice e experimente na aula de tecnoloxía aquelas actividades que polas súas características puidese levarse á práctica, cun ritmo de traballo segundo os graos de dificultade establecidos e levando a cabo unha valoración sistemática do desenvolvemento da actividade.



6. Tratamento dos temas transversais

Existe unha serie de contidos educativos que, a pesar de non figurar como un bloque de contidos no deseño curricular da materia de Tecnoloxía Industrial I, resulta aconsellable a súa incorporación, xa que contribúe á madureza persoal, social e moral do alumnado. Estes contidos coinciden cos chamados "temas transversais", xa coñecidos pois o seu estudio tivo carácter prescritivo na etapa secundaria obrigatoria.

De entre todos eles, parece que dende a Tecnoloxía se presta mellor ao seu estudio os seguintes:

Educación Ambiental.

Educación do consumidor.

Educación para a saúde.

Educación para a igualdade de oportunidades de ambos os dous sexos.

Educación para a paz.

EDUCACIÓN AMBIENTAL

Aínda que se trata dun tema que practicamente pode ser abordado dende a totalidade das materias, dende a tecnoloxía pode adquirir unha relevancia moito máis importante e significativa, xa que en moitos casos as causas da deterioración ambiental están asociadas dalgún xeito ao desenvolvemento tecnolóxico, e en consecuencia ao desenvolvemento ambiental.

Por iso, o estudio crítico e a análise reflexiva efectuada polo alumnado ao longo dos diferentes bloques de contidos durante o curso pode contribuír a crear unha conciencia cidadá na que prevaleza a necesidade de preservar os medios naturais e ambientais, así como racionalizar o uso da enerxía e os recursos, de tal forma que poida existir un equilibrio na que se poida afirmar que progreso non é sinónimo de destrución do medio.

Propoñer solucións alternativas que minimicen ou atenúen o impacto ambiental do desenvolvemento tecnolóxico en determinados ámbitos concretos.

Xustificar as ideas e opinións propias acerca do impacto do desenvolvemento tecnolóxico.

EDUCACIÓN DO CONSUMIDOR

A deterioración e a degradación do medio é unha consecuencia directa da sociedade consumista, insensible ante unha forma de actuar descontrolada e de auténtica dilapidación.

Dado que a maioría dos produtos que consumimos se orixinan a través dun proceso tecnolóxico, parece conveniente que a formulación desta materia pode ter unha maior incidencia sobre o alumnado.



En cada un dos bloques de contidos lévase a cabo unha formulación transversal deste tema, pero destaca especialmente nos referentes a Materiais e Procesos e produtos da Tecnoloxía.

Analizar as condicións en que un obxecto, mecanismo ou sistema técnico, desempeña a súa función para comprender a mellor forma de usalo.

Coñecer e aplicar a regulamentación oficial e as normas de mantemento, seguridade e hixiene na manipulación de obxectos ou sistemas técnicos.

Manipular compoñentes de sistemas e mecanismos con seguridade e confianza para comprender mellor o seu funcionamento.

EDUCACIÓN PARA A SAÚDE

Nos distintos bloques aparecen referencias sobre as normas de hixiene e seguridade no traballo, así como as precaucións necesarias no emprego de determinadas ferramentas, máquinas e sistemas.

En consecuencia, este tema pode ser tratado:

Puntualmente, a medida que se desenvolven os contidos conceptuais ou procedimentales correspondentes.

Mediante o estudio, reflexión e debate dun tema determinado en relación coa saúde, motivado por algún acontecemento especial.

Analizar e valorar positivamente as vantaxes do desenvolvemento tecnolóxico en ámbitos como a seguridade no traballo.

Recoñecer os riscos implícitos no uso de ferramentas, máquinas ferramentas e materiais técnicos.

Manipular ferramentas, máquinas ferramentas e materiais técnicos con seguridade e confianza, aplicando as normas de seguridade oportunas.

EDUCACIÓN PARA A IGUALDADE DE OPORTUNIDADES DE AMBOS OS DOUS SEXOS.

A discriminación ou adxudicación de tarefas no traballo por razóns de sexo foi e segue sendo na actualidade un feito real que afecta especialmente a determinados sectores da nosa sociedade; por iso consideramos que dende a aula de Tecnoloxía temos unha grande ocasión para concienciar á alumnado sobre a igualdade de oportunidades entre rapaces e rapazas.

EDUCACIÓN PARA A PAZ

Tomar iniciativas á hora de responsabilizarse de tarefas que afectan ao equipo de traballo ou á colectividade.



Aceptar as ideas, as achegas e as solucións dos demais con espírito tolerante e de cooperación.

7. Relación coas demais materias

O desenvolvemento da materia de Tecnoloxía esixe poñer en xogo coñecementos e estratexias procedentes da maioría das materias que compoñen o currículo do Bacharelato.

Debuxo técnico. Os recursos gráficos, as técnicas de expresión e o uso de liñas normalizadas son un instrumento imprescindible para expresar ideas técnicas. As vistas, as imaxes en perspectiva, os planos e os esquemas de circuítos son documentos de uso habitual en Tecnoloxía.

Física. O coñecemento das leis e principios reguladores dos fenómenos físicos permite comprender o funcionamento dos artefactos e sistemas que son obxecto de estudio en Tecnoloxía. A mecánica, a electricidade e a electrónica estúdanse en Tecnoloxía dende unha perspectiva práctica e operativa.

Química. A estrutura interna da materia e o estudio dos fenómenos químicos relacionados cos materiais, tales como a oxidación ou a posibilidade de aliarse con outros, facilita a comprensión das propiedades mecánicas destes.

Matemáticas. A realización de todos os cálculos que se levan a cabo en Tecnoloxía necesita algoritmos e estratexias de cálculo que proceden desta materia. A construción e interpretación de escalas nos documentos técnicos fundaméntanse en coñecementos matemáticos.

Ciencias da Terra e do medio. A Tecnoloxía comparte con esta materia o estudio dos depósitos minerais que dan orixe a materiais de uso técnico, así como a preocupación polas repercusións ambientais dos procesos de extracción, transformación, uso e escoura dos devanditos materiais.

Economía. Os produtos derivados da actividade industrial teñen o seu referente inmediato nun mercado que os adquire e consume. A Economía contribúe a un coñecemento máis profundo do comportamento do mercado e facilita recursos para avaliar o custo económico e social do desenvolvemento tecnolóxico.



Xeografía. Os depósitos minerais, a localización das empresas industriais e os movementos de poboación que se producen como consecuencia do desenvolvemento industrial dalgunhas zonas, poden ser comprendidos de modo máis completo se se abordan tendo en conta os coñecementos e métodos de traballo propios da Xeografía.

Historia do mundo contemporáneo. Os acontecementos históricos máis recentes están intimamente relacionados co desenvolvemento tecnolóxico. A evolución deste desenvolvemento e as súas consecuencias para as persoas pode ser abordado tamén dende un punto de vista histórico. Deste modo, os cambios que se aprecian poden relacionarse máis doadamente co devir da historia recente.



PROGRAMACIÓN DE TECNOLOXÍA INDUSTRIAL II

BACHARELATO





Obxectivos

Analizar de forma sistemática aparellos e produtos da actividade técnica para

explicar o seu funcionamento, utilización e forma de control e avaliar a súa

calidade.

Valorar críticamente, aplicando os coñecementos adquiridos, as repercusións da

actividade tecnolóxica na vida cotiá e a calidade de vida, manifestando e

argumentando as súas ideas e opinións.

Expresar con precisión as súas ideas e opinións sobre procesos ou produtos

tecnolóxicos concretos, utilizandovocabulario, símbolos e formas de expresión

apropiadas.

Participar na planificación e desenvolvemento de proxectos técnicos en equipo,

achegando ideas e opinións, responsabilizándose de tarefas e cumprindo os seus

compromisos.

Desenvolver autonomía e confianza para inspeccionar, manipular e intervir en

máquinas, sistemas e procesos técnicos e comprender o seu funcionamento.

Contidos: Análise de obxectos e montaxes para a identificación e a selección de solucións

a problemas técnicos específicos e mais elaboración dun conxunto de

características técnicas adecuadas ao contexto no que deben aplicarse.

Realización de cálculos e elaboración de documentos e planos, planificación de

traballos e asignación de funcións específicas aos membros do equipo.

Realización de ensaios, montaxes ou construción de obxectos procurando o uso

correcto dos recursos materiais e das ferramentas e seguindo a planificación

previamente elaborada.

Valoración dos traballos mediante a preparación dun conxunto de

comprobacións coas que se poida verificar que se cumpren as especificacións

previstas.

Investigación de aspectos históricos e científicos, xerais e específicos de

Galicia, relevantes para a realización dos traballos desde os puntos de vista

social, ambiental e tecnolóxico.

Emprego das TIC para a busca de información, para a elaboración da

documentación e da planificación, para a realización de cálculos e simulacións e

para a presentación de obxectivos e de resultados.

Bloques de contido:

Materiais.

Estrutura interna e propiedades. Técnicas de modificación das propiedades.

Novos materiais: polímeros, materiais compostos, materiais nanoestruturados,

cerámicas especiais. O papel da ciencia no desenvolvemento destes materiais.

Oxidación e corrosión. Técnicas de protección Tratamentos superficiais.

Procedementos de ensaio e medida de propiedades básicas dos materiais.

Procedementos de reciclaxe e reutilización. Importancia cotiá, social e

económica do aforro de materiais.

Normas de precaución e seguranza no manexo de materiais.



Principios de máquinas.

Motores térmicos alternativos e rotativos. Principios de funcionamento.

Aplicacións comúns.

Motores eléctricos: tipos e principios de funcionamento. Aplicacións

características.

Circuíto frigorífico e bomba de calor: principios de funcionamento, elementos e

aplicacións típicas.

Enerxía útil. Potencia dunha máquina. Par motor no eixe. Perdas de enerxía nas

máquinas. Rendemento.

Sistemas automáticos.

Elementos que compoñen un sistema de control: transdutores, captadores e

actuadores.

Estrutura dun sistema automático. Sistemas de lazo aberto. Sistemas

realimentados de control. Comparadores.

Simulación, montaxe e experimentación de circuítos sinxelos de control.

Circuítos pneumáticos e oleohidráulicos.

Técnicas de produción, condución e depuración de fluídos. Caudal. Perda de

carga.

Elementos de accionamento, regulación e control. Simboloxía.

Interpretación de esquemas elementais.

Deseño, simulación, montaxe e experimentación de circuítos pneumáticos

característicos.

Control e programación de sistemas automáticos.

Circuítos lóxicos combinacionais. Portas e funcións lóxicas. Procedementos de

simplificación de circuítos lóxicos. Aplicación ao control do funcionamento dun

dispositivo.

Circuítos lóxicos secuenciais.

Circuítos de control programado. Programación ríxida e flexible.



Temporalización por unidades didácticas

Unidade Título Contidos Sesións

U.D.1 Materiais Estrutura interna

Ensaios de propiedades

Oxidación e corrosión. Tratamentos

Reciclaxe e reutilización

14

U.D.2 Máquinas térmicas

Principios de máquinas

Motores térmicos e circuítos frigoríficos

20

U.D.3 Motores eléctricos

Motores eléctricos de c.c.

Motores eléctricos de c.a.

20

U.D.4 Pneumática Circuítos pneumáticos e oleohidráulicos

12

U.D.5 Sistemas automáticos

Sistemas automáticos

Compoñentes dun sistema de control

14

U.D.6 Programación dixital

Circuítos combinacionais

Circuítos secuencias

Control programado

Microprocesador

16



Criterios de avaliación. Seleccionar materiais para unha aplicación práctica determinada,

considerando, ademais das súas propiedades intrínsecas, factores técnicos relacionados coa súa estrutura interna, económicos e ambientais. Analizar o uso dos novos materiais como alternativa aos empregados tradicionalmente.

Determinar as condicións nominais de funcionamento dunha máquina ou instalación a partir das súas características de uso.

Identificar as partes de motores térmicos e eléctricos e describir o seu principio de funcionamento.

Analizar a composición dunha máquina ou sistema automático de uso común e identificar os elementos de mando, control e potencia. Explicar a función que corresponde a cada un deles.

Aplicar os recursos gráficos e técnicos apropiados para describir a composición e funcionamento dunha máquina, circuíto ou sistema tecnolóxico concreto.

Montar un circuíto pneumático a partir do plano ou dos esquemas dunha aplicación característica.

Montar e comprobar un circuíto de control dun sistema automático a partir do plano ou esquema dunha aplicación característica.

Contidos mínimos por unidade didáctica Materiais

Coñecer as distintas formas estruturais tanto a nivel atómico como molecular dos materiais.

Coñecer e diferenciar con soltura cales son as propiedades fundamentais que definen o comportamento e as aplicacións dun determinado material

Coñecer os ensaios fundamentais de medida das devanditas propiedades, a forma como se realizan, os parámetros que os definen, etc.

Ser consciente da imposibilidade do medio de xerar por si só todos os recursos que a actual sociedade require dela e como a súa capacidade de autodepuración é limitada.

Entender o concepto de desenvolvemento sostido. Coñecer a filosofía das catro erres, e como se realiza cada faser para diferentes materiais, sendo consciente da axuda que cada un de nós particularmente podemos ofrecer cunha separación selectiva de residuos no fogar.

Máquinas térmicas

Entender os diferentes tipos de máquinas en base ao tipo de enerxía motriz que empregan e manexo dos parámetros fundamentais que servirán para determinar que tipo de máquina será máis útil para cada aplicación concreta en función do uso que se lle dará.



Manexar con soltura e entender o significado e a utilidade dos conceptos físicos fundamentais das máquinas: traballo, enerxía, potencia, rendemento, etc.

Comprender os fundamentos da termodinámica como base para o estudio das máquinas térmicas: calor, enerxía interna, entalpía, entropía, etc.

Realizar aproximacións que se entenderán axustadas supoñendo procesos termodinámicos nos que o fluído que os realiza é un gas ideal, comprendendo as simplificaciones que isto supón.

Analizar os procesos termodinámicos isobáricos, isotermos, isocóricos e adiabáticos. Entender o concepto de proceso reversible e irreversible e o segundo principio de termodinámica.

Estudiar o principio de Carnot como idealización do funcionamento das máquinas térmicas, así como o ciclo de Carnot invertido para os circuitos frigoríficos.

Estudiar a bomba de calor como proceso de refrixeración utilizable deforma reversible.

Coñecer os principios fundamentais das máquinas térmicas en función da súa forma de realizar o traballo.

Entender os principios básicos de funcionamento das máquinas térmicas fundamentais: máquina de vapor, turbina de vapor, motor de explosión e turbina de gas.

Motores eléctricos

Coñecer a clasificación das máquinas eléctricas en función de se son xeradoras ou motoras, e en función do tipo de corrente eléctrica coa que traballe (cc ou ca)

Coñecer os elementos construtivos fundamentais das máquinas de cc, e a súa función dentro dela.

Coñecer os parámetros eléctricos básicos que se manexan no estudio das máquinas de cc (sentido de xiro, reversibilidad, fem inducida, par interno e nominal, potencia, rendemento, etc.)

Entender as diferenzas entre as distintas formas de conectar este tipo de motores.

Coñecer a clasificación das máquinas de corrente alterna en función de se son xeradoras ou motoras, e en función do seu sincronismo de funcionamiento

Coñecer os elementos construtivos fundamentais das máquinas de ca, e a súa función dentro delas.

Coñecer os parámetros básicos que se manexan no estudo das máquinas de ca (velocidade de sincronismo, deslizamento, resistencia rotórica, tensión de alimentación, frecuencia real, par, potencia, rendemento, etc.)

Entender o motor trifásico como actuador fundamental na industria, as súas peculiaridades de posta en marcha, e arranque en estrela e triángulo.

Entender cando se utiliza un motor monofásico e as desvantaxes que presenta. Transformación dun motor trifásico en monofásico.



Pneumática e oleohidráulica

Dominar con soltura os principios físicos relacionados coa pneumática (presión, caudal, humidade, principio de Pascal, lei decontinuidad, teorema de Bernoulli, perda de carga, etc.), e as magnitudes que as definen

Estudar os diferentes tipos de máquinas xeradoras de aire a presión, e o esquema da unidade completa xeradora de presión.

Identificar un esquema básico de circuíto pneumático e saber interpretalo.

Expresarse con propiedade e utilizar unha linguaxe técnica apropiada.

Coñecer a analoxía e diferenzas dos sistemas pneumáticos cos sistemas oleohidráulicos, entendendo as vantaxes e desvantaxes de cada un e o campo de aplicación que teñen.

Comprobar que existen diferentes fluídos a presión e coñecer as características que os definen (densidade, presión de vapor, viscosidade, etc.) e cando e como esas propiedades son desexables nestes fluídos para as aplicacións na oleohidráulica.

Sistemas automáticos

Coñecer a estrutura básica dun sistema de control e diferenciar claramente cando é de bucle aberto e cando de bucle pechado, interpretando as vantaxes e desvantaxes de cada un e o seu campo de aplicación.

Aplicar correctamente a función de transferencia e os diagramas de bloques, para simplificar sistemas de control complexos e analizar o seu comportamento en función do tempo, tanto en réxime transitorio como permanente, e a súa estabilidade.

Identificar as diferenzas entre os sistemas electrónicos analóxicos e dixitais, e o campo de aplicación de cada un deles.

Programación dixital

Coñecer os diferentes sistemas numéricos, e fundamentalmente o binario e hexadecimal, como se realizan as conversiones entre uns e outros sistemas e a súa aplicación para a realización de distintos códigos numéricos e alfanuméricos.

Aplicar correctamente a aritmética básica binaria.

Entender a álxebra de Boole como base dos sistemas binarios, coñecendo as súas leis e propiedades.

Coñecer os tipos fundamentais de representación de funcións lóxicas: táboas de verdade e representación alxebraica.

Simplificar funcións lóxicas e implementalas mediante portas lóxicas.

Entender os biestables como elementos fundamentais dos circuitos secuenciais e coñecer o funcionamento dos biestables básicos: RS, D, JK e T.



Coñecer os microprocesadores como elementos de programación sinxelos aptos para sistemas industriais, fundamentalmente pola súa aplicación nos autómatas programables.

Orientacións metodolóxicas.

Formulación de problemas abertos que admitan múltiples solucións

para estimular a creatividade e para obter un conxunto de características técnicas do obxecto que se deba construír.

A presentación, oral ou escrita, de informes sobre ideas e solucións, favorecendo o debate e propiciando a argumentación e a achega de ideas do grupoclase como xeito de incidir sobre as competencias lingüísticas.

A realización de pequenos problemas sobre aspectos auxiliares ou complementarios que se baseen na estimación dos valores das magnitudes tecnolóxicas e na utilización do cálculo mental. A comparación dos resultados coas estimacións, o rigor na realización dos cálculos e o uso correcto das unidades de medida incidirán positivamente na mellora da competencia matemática.

A busca de información, o cálculo, a planificación e a montaxe, deseñadas para que potencien a confianza e autoestima do alumnado.

A asignación paritaria de papeis ou funcións específicas para a realización do traballo e a construción do obxecto seguindo a planificación previamente elaborada.

A verificación de que as montaxes ou os obxectos cumpren as especificacións previstas, sexa mediante simples comprobacións do funcionamento, sexa coa realización de medidas en situacións controladas.

Integrar o uso das tecnoloxías da información e da comunicación como ferramentas ou medios que facilitan o traballo, non como un fin en si mesmas. O seu emprego para reunir e presentar información, como ferramentas de deseño ou como simuladores, debería estar presente ao longo de todo o curso.

Convén relacionar aspectos da tecnoloxía co deseño industrial. As actividades poden, por exemplo, tratar a evolución das formas ao longo da historia



Sistema de cualificación

A puntuación virá dada pola seguinte ponderación:

70% proba escrita, que terá os seguintes apartados:

o Preguntas abertas para desenvolver.

o Dez preguntas tipo test sobre terminoloxía e conceptos.

o Exercicios prácticos.

20% actividades prácticas e traballos:

o Realización de traballos e actividades propostas.

o Grao de cumplimento dos prazos en cada actividade.

10% participación en clase

En caso de que algún alumno non chegue ó mínimo esixible, haberá un exame de recuperación antes de cada avaliación, que neste caso contará o 100% da puntuación.

Se se suspende unha avaliación haberá posibilidade de recuperala antes de finalizar o curso. Para que a materia estea aprobada será necesario aprobar todas as avaliacións.

Atención a diversidade

A resposta á diversidade presente na aula pasa por favorecer a adaptación das formas e métodos educativos a un tipo de ensino que poderiamos definir como adaptativo. Trátase de atender á diversidade dos alumnos e alumnas mediante unha diversificación das formas de actuación educativa conforme ás súas características, pero sen renunciar a uns obxectivos globais que sexan iguais para todos.

A diferencia doutros tipos de estratexias, o ensino adaptativo, cando trata a diversidade, non considera que os alumnos deban ter obxectivos e contidos de aprendizaxe diferentes, nin tampouco que a diversidade afecte unicamente a aqueles alumnos con dificultades ou carencias na aprendizaxe. Ao contrario, este tipo de estratexia trata de asegurar que todo o alumnado alcance as capacidades consideradas irrenunciables mediante as adaptacións curriculares e organizativas que se consideran necesarias.

As características individuais, dende un punto de vista educativo, non son un aspecto fixo e estático, senón que están suxeitas a evolución; o que o alumnado é capaz de aprender nun momento determinado depende das súas características e actitudes individuais, así como do tipo de axuda que, no ámbito educativo, se lle proporciona en cada momento.

Isto supón desenvolver actividades cando máis variadas mellor, e crear un clima de traballo correcto que permita ofrecer ao alumnado diferentes puntos de entrada para a aprendizaxe dos contidos.



A pesar de ser conscientes de que a diversidade afecta a todo o alumnado, existen determinadas pautas que poderiamos considerar de aplicación xeral, como crear un clima motivador para a participación (formulando preguntas, descubrindo hipótese, etc.).

Tamén é importante que a materia conte cunha planificación e unha estructuración que facilite todo o posible a aprendizaxe, e que se organice o estudio dos contidos de forma que incorpore diferentes estratexias e técnicas, como esquemas, resumos, realización de síntese, etc.

Cando se formulan as actividades e outras tarefas relacionadas, convén prever diferentes niveis de resolución de acordo coas capacidades e características de cada alumno.

Será conveniente que o alumnado realice e experimente na aula de tecnoloxía aquelas actividades que polas súas características puidese levarse á práctica, cun ritmo de traballo segundo os graos de dificultade establecidos e levando a cabo unha valoración sistemática do desenvolvemento da actividade.



PROGRAMACIÓN DE TIC BACHARELATO





Introdución

Un dos obxectivos xerais do bacharelato pretende que se utilice con solvencia

e responsabilidade as tecnoloxías da información e da comunicación. A

competencia dixital, desenvolvida nas etapas anteriores do ensino básico,

deberá complementarse e actualizarse no bacharelato para axudar a acadar

unha competencia que lle permita ao alumnado posuír a habilidade para

empregar a tecnoloxía, as ferramentas de comunicación e/ou redes para

acceder, xestionar, integrar, avaliar, crear e comunicar, ética e legalmente, a fin

de poder participar activamente na sociedade do coñecemento.

Non debemos esquecer que a nosa actividade e a do alumnado se

desenvolven nunha sociedade globalizada, na sociedade da información, e

polo tanto as tecnoloxías da información e da comunicación (TIC) deben ser

ferramentas imprescindibles para acadar unha participación activa coas cales

debemos traballar en todas as áreas, tanto do currículo coma da vida, sen

restrinxir o seu uso a esta materia.

As novas tecnoloxías dixitais deben axudar a crear novos ámbitos de

aprendizaxe nos cales as alumnas e os alumnos se sintan máis motivados e

comprometidos, asuman maiores responsabilidades sobre a súa propia

aprendizaxe e poidan construír con maior independencia os seus propios

coñecementos.

Deberán moverse nun ámbito rico en información, ser capaces de analizar e

tomar decisións, e dominar novos ámbitos do coñecemento nunha sociedade

cada vez máis tecnolóxica. Deberán converterse en estudantes de por vida,

colaborando con outras persoas para realizar tarefas complexas e utilizando de

modo efectivo os diferentes sistemas de representación e comunicación de

coñecemento.

As TIC constitúen unha ferramenta decisiva para axudar o alumnado a acceder

a vastos recursos de coñecemento, a colaborar con outras compañeiras e

compañeiros, consultar a persoas expertas, compartir coñecemento e resolver

problemas complexos, representar e expresar as súas ideas e as súas

inquedanzas en diferentes formatos (textual, sonoro, icónico e audiovisual...) e

a través de diferentes dispositivos.



Obxectivos

Coñecer e empregar os recursos e posibilidades que as TIC poden

ofrecer para unha aprendizaxe ao longo da vida.

Ser quen de demostrar un pensamento creativo, construíndo

coñecemento e desenvolvendo produtos innovadores, empregando as

TIC.

Empregar medios e ámbitos dixitais para comunicarse e traballar en

rede, para obter, avaliar e usar información, e para apoiar a aprendizaxe

individual e contribuír á aprendizaxe doutros.

Desenvolver e usar habilidades de pensamento crítico para planificar e

conducir unha investigación, administrar proxectos, resolver problemas e

tomar decisións informadas usando ferramentas e recursos dixitais

apropiados.

Poñer en práctica condutas éticas e legais e entender os asuntos

humanos, culturais e sociais relacionados coa tecnoloxía.

Acadar un entendemento axeitado dos conceptos, sistemas e

funcionamento da tecnoloxía; adquirindo unha formación ética, mediante

un exercicio constante de reflexión e práctica democrática ante o uso

das TIC.

Adquirir un coñecemento global e contextualizado, integrando as

aprendizaxes, relacionándoas cos contidos curriculares das diversas

áreas e materias, asumíndoas de maneira que sexan transferibles e

aplicables en diversas situacións e contextos de ensino-aprendizaxe a

través das TIC.

Aprender a convivir, participando activamente nun mundo globalizado,

interrelacionado e cambiante.

Contidos.

As TIC: fontes de información

A información: concepto e análise.

Fluidez informacional: accesibilidade da información e accesibilidade á

información.

Fontes e medios de información.



A internet: buscadores, xornais dixitais, boletíns e grupos de novas,

webs temáticas, sindicación de contidos (RSS), etc.

Análise dos contextos onde se dan as mensaxes e a información.

Análise e evolución dos diferentes formatos e das diferentes mensaxes á

hora de transmitir información.

Recoñecemento das diferentes mensaxes que se transmiten.

Interconexión e relación entre as diferentes modalidades de transmisión

de información e o emprego de diferentes dispositivos.

Emprego de diferentes representacións audiovisuais á hora de crear e

transmitir información e coñecemento propio.

A información: fonte de coñecemento.

Coñecemento previo como xerador de novas ideas, produtos ou

procesos.

Estratexias de busca de información en redes telemáticas. Recursos

para a súa selección, almacenamento e reutilización, e como medio para

xerar e ampliar coñecementos: directorios de recursos, motores de

busca e metabuscadores.

Procesamento de datos e presentación de resultados: bases de datos,

follas de cálculo, presentacións, mapas conceptuais, técnicas de edición

audiovisual etc.

As técnicas e ferramentas para a publicación, comunicación e difusión

de información e coñecemento: ferramentas web 2.0 (blogs, wikis, redes

sociais, marcadores, videoblogs, fotoblogs...) mashup e futuras

evolucións. Estándares de publicación. Accesibilidade da información.

A colaboración como medio para analizar e seleccionar información e

crear coñecemento: o traballo en rede (wikis, webquests, buscas de

tesouros, etc.) Acceso a recursos e plataformas de intercambio de

información e coñecementos: plataformas de aprendizaxe colaborativa.

Traballo propio e orixinal como medio de expresión persoal ou de grupo.



Cidadanía dixital.

Tendencias e posibilidades das TIC. A evolución da sociedade fronte á

evolución tecnolóxica.

Actitude positiva fronte ao uso da tecnoloxía para apoiar a colaboración,

a aprendizaxe e a produtividade.

Aprendizaxe ao longo da vida: a aldea global.

Funcionamento da tecnoloxía e conceptos.

Os sistemas tecnolóxicos. Internet, TDT, sistemas operativos,

dispositivos, evolución, conexións (wifi, wimax, bluetooth…) e futuras

evolucións.

Selección e uso de aplicacións de forma efectiva e produtiva. Ética,

legalidade, accesibilidade e usabilidade das ferramentas. Tipos de

licenzas de uso e distribución. Utilización crítica e responsable de

información e software.

Adquisición de hábitos orientados á protección da intimidade e á

seguridade persoal na interacción en contornos virtuais.

Criterios de avaliación.

Identificar e seleccionar información para construír e crear o seu propio

coñecemento cos medios axeitados. Preténdese identificar e avaliar se o

alumnado é capaz de buscar e analizar información para acadar un nivel

de coñecemento superior. Valorarase así mesmo a capacidade de

coñecer como se produce a procura de información, os métodos de

investigación, o emprego de recursos para chegar a crear coñecemento.

Empregar as tecnoloxías da información para crear coñecemento a partir

de compartir e comunicar as súas ideas en grupo. Este criterio pretende

avaliar o coñecemento e o emprego das redes de comunicación á hora

de expoñer e traballar con outros, ser capaz de compartir, chegar a

conclusións.

Analizar a influencia dos medios no desenvolvemento da sociedade da

información e na vida cotiá. Este criterio pretende avaliar a visión crítica

que ten o alumnado á hora de analizar, avaliar e valorar a importancia



dos medios tecnolóxicos no desenvolvemento da sociedade en xeral e

da influencia que ten na súa vida cotiá.

Identificar as responsabilidades no emprego da información e das

tecnoloxías. Este criterio pretende avaliar o sentido ético á hora de crear

e difundir información a través de diferentes medios e producida con

diferentes ferramentas.

Analizar as diferentes mensaxes que recibimos a través de diferentes

medios e formatos, identificando a súa intencionalidade e usabilidade de

cara a ter unha opinión obxectiva do mundo que nos rodea. Mediante

este criterio preténdese comprobar que o alumnado é quen de ser crítico

á hora de identificar e analizar as diferentes mensaxes que nos chegan

a través do mundo audiovisual.

Seleccionar de xeito eficaz e eficiente as ferramentas que se

empregarán no desenvolvemento das tarefas. Con este criterio

preténdese comprobar a idoneidade no emprego das diferentes

ferramentas que teñen ao seu alcance á hora de buscar, filtrar, analizar

e almacenar información, e á hora de producir e crear as súas propias

mensaxes.

Crear e elaborar produtos orixinais empregando as TIC.



ESTRUTURA DA PROGRAMACIÓN POR UNIDADES

DIDÁCTICAS

UNIDADE 1: A internet como fonte de información OBXECTIVOS

Afondar na aprendizaxe do manexo dun ou varios navegadores web e aproveitar as facilidades que ofrecen para cargar, imprimir, gardar e descargar páxinas web ou elementos contidos nelas. Desenvolver capacidades de busca, interpretación, discriminación e valoración da información obtida a través de internet. Adquirir unha visión xeral sobre a web 2.0. Facer uso dalgúns dos servizos máis habituais da web 2.0: RSS, Podcast, aplicacións en liña, cartografía, etc.

CONTIDOS

Conceptos básicos na web social

Servizos da web 2.0. Servidores de servizos na web 2.0.

Localización, carga e almacenamento de distintos tipos de informacións

(páxinas completas, textos, imaxes, sons, videos, etc.) na web.


Valora a importancia que están a adquirir as comunicacións telemáticas

hoxe en día e coñece as súas posibles repercusións.

Localiza información na rede e carga, imprime e garda páxinas Web ou

elementos (texto, gráficos, sons, etc.) contidos nelas.



UNIDADE 2: Traballo coa web 2.0 OBXECTIVOS

Coñecer e utilizar as ferramentas para integrarse en redes sociais,

colaborando ao crecemento destas e participando en producións

colectivas.

Responsabilizar o alumnado sobre a necesidade de empregar os

servizos de internet dentro dun marco legal e ético.

Crear e manter un blog como medio de expresión persoal.

Administrar unha páxina web feita en sistema CMS.

Colaborar nunha wiki pública

Valorar a liberdade que nos ofrecen as TIC para a expresión dos nosos

pensamentos fronte ós medios clásicos unidireccionais.


Expresar opinións, debatilas e contrastalas coas doutros usuarios dun

sitio web que ofreza a devandita posibilidade.

Publicar e compartir fotos e vídeos en internet.

Consultar e difundir noticias mediante os servizos RSS e Podcast.

Xestión dun CMS

Responsabilidade na difusión e uso dos contidos obtidos ou introducidos

en internet.

Respectar os dereitos de autor na publicación de contido.

Valorar a responsabilidade do autores respecto á intimidade doutras

persoas.

Utilizar algunhas das posibilidades do servizo de cartografía de Google

Maps.

CONTIDOS

Wikis e blogs

Descrición dun wiki. Participación na Wikipedia. Descrición dun blog. Participación nun blog.



Responsabilidade na difusión e o uso das informacións obtidas ou introducidas en internet.

Interese pola busca obxectiva de información ante informacións antagónicas procedentes de distintas fontes.

Publicar e compartir fotos e vídeos

Servizos para publicar fotos. Publicar fotos en Flickr ou Picasa. Banco de imaxes. Servizos para publicar vídeos. Publicar vídeos en YouTube.

RSS e Podcast

Acceso aos servizos RSS. Descarga de Podcast. Creación e publicación de Podcast.

Xestores CMS

Introdución a PHP e MYSQL Instalar e administrar un sistema CMS nun servidor público.

Xeolocalización e Xeorreferenciación

Cartografía de Google Maps. Traballar cos mapas de Google Maps. Xeorreferenciación en imaxes.



UNIDADE 3: Aplicacións en liña (Google Docs) OBXECTIVOS

Afondar na aprendizaxe das ferramentas telemáticas de Google

Valorar o perigo de ter os documentos nun servidor público

Analizar as vantaxes e desvantaxes do uso de paquetes ofimáticos na

web.

Participar na creación colaborativa de documentos.




Valora a importancia que están a adquirir as comunicacións telemáticas

hoxe en día e coñece as súas posibles repercusións.

Participa na edición cooperativa e colaborativa de páxinas ou sitios web

en liña.

Fai uso de distintas aplicacións en liña para a creación e edición de

distintos tipos de documentos.

É responsable na difusión e uso dos contidos obtidos ou introducidos en

internet.

CONTIDOS

Google Docs.



UNIDADE 4: Medios de comunicación de masas OBXECTIVOS

Analizar os medios de comunicación de masas clásicos: cine, televisión,

radio e prensa escrita.

Analizar a historia do cine no século XX, as súas etapas e películas

emblemáticas.

Valorar a importancia da radio nun contexto histórico sen televisión.

Comprender as distintas bandas de frecuencia no espectro

electromagnético.

Describir a historia e evolución da televisión. Televisión analóxica e

dixital. TDT.

Describir o proceso que sigue unha noticia dende que se produce ata

que aparece no periódico.

Participar nun proxecto conxunto para a elaboración dunha

curtametraxe.

Participar nun proxecto conxunto para a realización dun programa de

radio.

Participar nun proxecto conxunto para a realización dun programa de

televisión.

Participar nun proxecto conxunto para a elaboración da editorial dun

periódico.


Valorar a importancia dos medios de comunicación de masas e a súa

influencia na opinión pública.

Valorar a expresión artística nos distintos medios.

Describir todos os medios de comunicación no seu contexto histórico:

aparición e diversas etapas históricas.

Participar na realización de proxectos dentro do grupo para a

elaboración de distintos programas, aportando ideas e o traballo

individual.

Valorar a aportación de cada persoa nun equipo de produción.



CONTIDOS

Cine

Historia do cine no século XX. Descrición dos distintos planos de imaxe e función de cada un. Descrición dos distintos membros que forman parte da produción dunha

película. Historia dos efectos especiais no cine. Realización dunha curtametraxe.

Televisión

Historia e evolución da televisión Descrición dun plató de televisión e función de cada un dos membros

que o integran. Elaboración dun programa de televisión en directo.

Radio

Historia e evolución da radio. Emisoras de radio por ondas electromagnéticas e difusión online de

programas de radio dixital. Elaboración dun programa de radio online.

Periódicos

Historia e evolución da prensa. Periódicos impresos e versións dixitais. Descrición dos diferentes membros dunha editorial. Elaboración dun xornal.

ACTIVIDADES

Ó longo do curso, realizaranse as seguintes actividades que pretenden poñer en práctica as habilidades desenvolvidas nesta unidade didáctica, en relación a outras do curso.

Realización dunha curtametraxe: póñense en práctica os contidos desta unidade, ademais da unidade de edición de vídeo.

Realización dun programa de televisión: relaciónase esta unidade didáctica coa de edición de vídeo e audio.

Realización dun programa de radio: ademais desta unidade, úsanse coñecementos da unidade de audio dixital e traballo coa web 2.0

Realización un xornal: aplícase esta unidade e tamén a de ofimática na elaboración do xornal. No caso de facerse un xornal dixital, entraría tamén a web 2.0

Nas catro actividades póñense de manifesto, ademais, os valores da propiedade intelectual e dereitos de autor.



UNIDADE 5: Procesador de texto

OBXECTIVOS

Afondar na aprendizaxe do procesador de texto, como ferramenta

habitual para a creación, modificación e reprodución de documentos.

Utilizar algunhas das posibilidades avanzadas que ofrecen os

procesadores de texto: estilos, índices de contidos, encabezados e pés

de páxina, táboas, etc.

Elaborar documentos que conteñan obxectos: imaxes, gráficos, textos

artísticos, etcétera.

Elaborar documentos cuxo deseño se basee no emprego de táboas.

Elaborar documentos que conteñan expresións científicas.

Utilizar formatos de documento estándar, recoñecibles por distintas

aplicacións.

Valorar a importancia dos estándares na distribución de arquivos.

Valorar a liberdade individual das persoas na elección do software.


Identifica e fai uso as principais posibilidades dos procesadores de texto.

Deseña documentos utilizando sangrías, tabuladores, aliñacións,

cabeceiras e pés de páxina, tipo, tamaño e estilo de letra, etc.

Elabora documentos que conteñen elementos de distinta natureza: texto,

gráficos, táboas, imaxes, etcétera.

Xera un documento PDF por distintos procedementos.

Mostra predisposición cara ao uso do procesador de textos como

ferramenta habitual de traballo.

Usa os estándares na distribución dixital dos traballos



CONTIDOS

Intercambio de información

Transferencia de texto dende un documento PDF. Transferencia de datos e gráficos dende unha folla de cálculo.

Pegado especial. Vincular obxectos. Documentos con índice de contidos

Utilización de estilos. Creación dun índice de contidos. Encabezados e pés de páxina diferentes en páxinas pares e impares.

Interese por aplicar os coñecementos adquiridos nos seus traballos, tanto académicos como doutro tipo.

Documentos con estilo xornalístico

Escritura en columnas. Inserir e distribuír texto ao redor dunha imaxe. Utilización de procesador de texto na realización de traballos individuais

ou colectivos nas diferentes áreas. Documentos con táboas

Deseño e modificación de táboas. Apuntamentos persoais

Captura de imaxes dende a pantalla. Creación de debuxos nos documentos.

Valoración da informática como medio de expresión nos traballos persoais.

PDF

Valoración da importancia do estándar PDF. Crear un arquivo PDF mediante o procesador de textos. Abrir un arquivo PDF e modificalo no procesador de textos.

Formatos de arquivo de texto

Formatos DOCX, DOC, RTF, WPD Incompatibilidade do formato DOCX con outros programas de texto



UNIDADE 6: Folla de cálculo

OBXECTIVOS

Crear e utilizar follas de cálculo que permitan resolver problemas

sinxelos propios da modalidade: media dun conxunto de datos, valores

que toma unha variable cando se modifica outra, etc.

Coñecer e utilizar algunhas das posibilidades que ofrece a folla de

cálculo: operacións con rangos de celas, emprego de fórmulas, deseño

da folla, etc.

Transformar e presentar a información numérica en forma de gráficos de

distintos tipos.

Imprimir total ou parcialmente a información contida nunha folla de

cálculo.

Intercambiar información entre as distintas aplicacións de Office e

OpenOffice.

Usar funcións avanzadas na creación da folla de cálculo

Usar distintos formatos numéricos na presentación dos datos

Obter datos de páxinas web e transformalos ás propias necesidades

usando unha folla de cálculo


Mostra interese por coñecer e utilizar as posibilidades que ofrecen as

follas de cálculo: simulacións, cálculos estatísticos, presupostos, etc.

Identifica problemas que poden ser resoltos coa axuda dunha folla de

cálculo.

Crea, almacena e recupera follas de cálculo que conteñen fórmulas

sinxelas.

Introduce, corta, copia, borra e move información nunha folla de cálculo.

Utiliza funcións numéricas sinxelas.

Mellora o aspecto dunha folla de cálculo, engadindo liñas, cores,

sombreadas: cambiando o formato dos números, o tipo de aliñación; etc.

Xera gráficos a partir dos datos dunha folla de cálculo.



Intercambia información entre as distintas aplicacións de Office e

OpenOffice.

Transforma táboas de datos obtidos de Internet

CONTIDOS

Ámbito de traballo

Estrutura dunha folla de cálculo. Filas, columnas e celas. Valoración das posibilidades que ofrece a folla de cálculo en distintas

áreas do coñecemento: ciencias experimentais, economía, matemáticas, etc.

Introdución de datos

Datos e fórmulas. Prioridades dos operadores nas fórmulas. Direccións absolutas e relativas das celas. Modificación e edición de datos.

Utilización de fórmulas. Uso axeitado das parénteses e dos operadores. Gusto pola planificación e a organización necesarias para realizar

calquera traballo. Rangos

Realización de operacións básicas con rangos: copiar, mover, borrar e cortar.

Nomear rangos. Encher un rango de celas. Copiar fórmulas nun rango. Funcións

Concepto, sintaxe e utilidade. Funcións matemáticas. Funcións estatísticas. Funcións financeiras. Funcións de data e hora. Funcións lóxicas. Funcións de busca. Funcións de texto.

Introdución de funcións cun asistente. Utilización de funcións (de data, financeiras, matemáticas, ...) para

axilizar os cálculos. Referencias a celas

Referencias absolutas, relativas e mixtas. Edición dunha folla de cálculo

Interese por empregar as facilidades que incorporan as follas de cálculo para mellorar o aspecto dos traballos realizados con elas.

Visualización e impresión da folla

Vista preliminar. Configurar páxinas. Gráficos

Os seus tipos. Xeración de distintos tipos de gráficos (de barras, de sectores, de liñas,

etc.) a partir dunha colección de datos. Cálculo dun valor



Busca de obxectivos. Utilización da folla de cálculo como ferramenta para a resolución de

problemas. Transformación de datos

Busca de datos en Internet Utilización da folla de cálculo para elaborar análises personalizadas



UNIDADE 7: Elaboración de presentacións OBXECTIVOS

Deseñar, crear e modificar diapositivas que conteñen distintos

elementos: textos, imaxes, sons, vídeos, táboas, etc.

Manter unha presentación de diapositivas xa creada: ordenar, modificar,

eliminar, agregar, etc.

Levar a cabo unha presentación de diapositivas ante un auditorio.

Integrar aplicacións ofimáticas e de edición multimedia na elaboración

dun proxecto.


Deseña e crea diapositivas de distintos tipos e inclúe nelas elementos de

distinta natureza: títulos, imaxes, vídeos, táboas, etc.

Realiza as operacións básicas de mantemento dunha presentación de

diapositivas.

Inclúe elementos interactivos.

Incorpora efectos de animación e transicións.

Leva a cabo unha presentación de diapositivas ante un auditorio.

CONTIDOS

Ferramentas de presentación

Ámbito de traballo de OpenOffice.org Impress e de PowerPoint. Modos de visualización. Interese por coñecer as posibilidades que ofrecen os medios

informáticos para espertar o interese e facilitar a comprensión sobre un tema.

Deseño de diapositivas

Deseño de presentacións de diapositivas e almacenamento para a súa utilización posterior.

Modificación de presentacións xa creadas: eliminar diapositivas, crear novas diapositivas, modificar obxectos (textos, táboas, esquemas,...)

Integración das presentacións dixitais con elementos que proceden doutras aplicacións ofimáticas.



Valoración de calidades como a claridade, a simplicidade, a orde, a creatividade, a estética, etc., na elaboración de presentacións.

Elementos interactivos

Hiperenlaces. Botóns de acción. Preparación e realización da presentación

Transicións. Efectos de animación. Realización de presentacións de diapositivas ante un auditorio. Valoración das posibilidades que ofrecen os medios informáticos para a

preparación e desenvolvemento de exposicións en público.



UNIDADE 8: Bases de datos OBXECTIVOS

Consultar bases de datos xa creadas.

Recompilar, introducir e manter os datos dunha base de datos composta

de, polo menos, 100 rexistros.

Deseñar bases de datos para o almacenamento de informacións de

distinta natureza.

Utilizar a linguaxe de consulta básica propia de diferentes bases de

datos.

Crear e activar consultas nunha base de datos.

Crear e imprimir informes a partir da información contida nunha base de

datos.

Intercambiar, compartir e combinar información entre a base de datos e

outras aplicacións.


Identifica os distintos modos de presentación da información dunha base

de datos.

Realiza operacións sinxelas cos rexistros dunha base de datos:

introdución de novos rexistros, modificación ou eliminación de datos, etc.

Ordena, segundo distintos criterios, os rexistros dunha base de datos.

Deseña a estrutura dunha base de datos sinxela.

Realiza as operacións máis habituais de mantemento (altas, baixas,

modificacións, etc.) dunha base de datos.

Realiza consultas, cunha ou varias condicións, nunha base de datos xa

creada.

Define e xera formularios.

Crea e imprime informes a partir da información que extrae dunha base

de datos.

Consulta bases de datos documentais.



Obtén a información necesaria para resolver problemas propios da

modalidade, mediante consultas a bases de datos específicas.

Intercambia información entre a base de datos e outras aplicacións.

Valorar a importancia da intimidade persoal respecto á cesión de datos.

Coñecer os dereitos individuais en relación á lei de protección de datos.

CONTIDOS

Xestores de bases de datos relacionais

Access. OpenOffice.org Base. Ámbito de traballo. Obxectos dunha base de datos.

Interese na creación de bases de datos sinxelas, para almacenar e xestionar os datos propios: direccións e teléfonos, libros, discos, etc.

Respecto pola utilización dos medios informáticos dentro dun marco legal e ético.

Táboas. Gardar e modificar a información

Rexistros e campos. Tipos de campos. Formatos. Deseño da estrutura dunha base de datos e introdución dos rexistros. Realización das operacións de mantemento dunha base de datos:

engadir, modificar, borrar e ordenar rexistros. Filtrado de rexistros.

Relación de táboas

Modificar relación entre táboas. Folla de datos secundaria. Intercambio de información entre unha base de datos e outras

aplicacións. Consultas

Activar unha consulta. Consultas en varias táboas. Operadores de comparación. Comodíns. Consultas con criterios múltiples.

Creación de consultas e obtención dos rexistros dunha base de datos que cumpran unha ou máis condicións.

Formularios

Activación. Creación. Estrutura dun formulario. Informes

Creación e impresión de informes. Estrutura dun informe. Modificar o deseño de formularios e informes

Controis. Busca de información

Consultas en Meiga. Consultas nun catálogo on-line.



Disposición favorable cara á utilización de bases de datos públicas, para localizar e consultar información nelas.

Valoración da importancia e a necesidade das bases de datos para xestionar e manipular gran cantidade de información

Lei de protección de datos

Garantías que nos ofrece a lei Análise das vantaxes e desvantaxes da protección de datos e a

liberdade individual fronte á seguridade cidadá



UNIDADE 9: Imaxe dixital e fotografía OBXECTIVOS

Definir os principais conceptos relacionados coas imaxes dixitais: pixel,

obxecto, profundidade de cor, tamaño, resolución, relación de aspecto,

etc.

Coñecer os distintos parámetros dunha fotografía: obturación,

diafragma, sensibilidade.

Explicar o manexo básico dalgúns editores gráficos.

Elaborar imaxes e gráficos con distintas aplicacións.

Aprender o manexo dun programa visualizador de imaxes.

Describir e poñer en práctica as distintas formas de introducir imaxes no

ordenador: escanear, creación cun editor gráfico, capturas de pantalla,

transferencia dende unha cámara dixital, etc.

Retocar imaxes empregando aplicacións de retoque fotográfico.


Realiza con medios informáticos debuxos ou deseños baseados en

especificacións dadas.

Sabe utilizar un visualizador de imaxes.

Obtén imaxes dixitais por distintos procedementos: escanear, captura de

pantalla, fotografía dixital, etc.

Manipula imaxes dixitais modificando o seu tamaño, axustando a súa

resolución ou convertendo o seu formato.

Fai composicións a partir de dous ou máis imaxes.

CONTIDOS

Fotografía

Análise dos distintos modelos de cámaras fotográficas: compactas e réflex.

Parámetros dunha fotografía: obturador, diafragma, sensibilidade, enfoque, profundidade de campo.



Imaxes gráficas Tipos de imaxes. Elementos dunha imaxe. Calidade dunha imaxe dixital.

Tamaño de imaxe e tamaño de arquivo. Tamaño de imaxe e relación de aspecto. Formato de arquivos gráficos.

Software para visualizar e editar imaxes

Editores gráficos. Visualizadores de imaxes. GIMP. Photoshop. Visualización de imaxes de distinta procedencia coa axuda de

programas especialmente deseñados para iso. Obtención de imaxes dixitais

Dixitalización de imaxes. Capturas de pantalla. Creación cun editor. Transferir fotografías ao ordenador. Propiedades dunha imaxe fotográfica.

Manipular imaxes fotográficas

Modificar o tamaño. Cambiar o tamaño do lenzo. Axustar a resolución para impresión. Conversión de formato.



UNIDADE 10: Vídeo dixital OBXECTIVOS

Definir os principais conceptos relacionados co vídeo dixital: pixel,

formato, compresión.

Utilizar con autonomía un programa de realización de vídeo

Obter vídeo a partir de diferentes fontes.

Publicar vídeo cos servidores públicos axeitados.

Valorar o dereito á imaxe persoal na gravación de vídeo

CONTIDOS

Obtención de vídeo dixital

Comparación entre os diferentes aparellos de obtención de vídeo. Calidade da gravación.

Diferentes soportes de gravación nas videocámaras. Formatos de vídeo

AVI, MPG, MOV, FLV Sistemas PAL, NTSC Resolución en píxeles Velocidade en fotogramas por segundo

Software para editar vídeo

Edición co programa gratuíto VideoSpin Publicación en YouTube

Creación dun canal en YouTube Administración do canal


Compón con medios informáticos escenas de vídeo propias

Utiliza axeidatamente os estándares de distribución de vídeo

Publica de xeito autónomo vídeos en servidores públicos

Amosa satisfacción polo seu traballo fronte á publicación de vídeos

creados por terceiras persoas

Coñece os diferentes soportes de distribución de vídeo



UNIDADE 11: Administración de servicios de rede

OBXECTIVOS

Comprender os procesos físicos das redes. Utilizar diversos protocolos de rede. Administrar correctamente a conexión de rede do propio equipo. Valorar a importancia da seguridade en contornos inalámbricos. Aproveitar os diversos servicios da rede no traballo diario.

CONTIDOS

Direccións IP, DNS. IP estática e dinámica. IP pública e privada. Configuración dunha conexión de rede en distintos sistemas operativos Wifi. Configuración dun router. Seguridade WEP, WPA. Sniffers Wimax. Servidores DNS dinámicos. Servidores de arquivos: FTP, rapidshare, megaupload. Instalación dun servidor FTP. Servicios de escritorio remoto.


Configurar correctamente unha conexións á rede. Comprender a importancia da seguridade nunha conexión wifi. Diferenciar un servidor FTP dun servidor web. Crear unha conta de usuario nun servidor de redireccionamento

dinámico. Instalar un servidor FTP no ordenador persoal. Instalar un servidor de escritorio remoto no ordenador persoal.



UNIDADE 12: Criptografía e seguridade

OBXECTIVOS

Almacenar e protexer a información mediante contrasinais e conversores.

Coñecer e valorar a importancia de reforzar as condutas de seguridade activa e pasiva para protexer a privacidade do usuario e a súa interacción en Internet.

Comprender o funcionamento de Internet e valorar a repercusión social da súa utilización.

Coñecer as principais técnicas de fraude na rede para aplicar pautas de protección contra el.

CONTIDOS

Principais técnicas de fraude en Internet. Claves seguras e encriptación. Medidas de identificación na rede. Firma dixital, certificados persoais e

DNI electrónico. Uso de técnicas e programas que identifican e evitan o fraude. Utilización de claves seguras. Respecto dos consellos sobre claves

aportados. Valorar a utilización de contrasinais e técnicas que manteñan a

seguridade e privacidade do usuario. CRITERIOS DE AVALIACIÓN


Coñecer as características dun contrasinal seguro. Diferenciar a firma dixital e o certificado de usuario.



UNIDADE 13: Dereitos de autor OBXECTIVOS



Valorar o esforzo persoal na elaboración dun traballo e o recoñecemento

da súa autoría.

Coñecer o funcionamento das redes P2P e a súa implicación legal

Coñecer os dereitos de copia privada e a súa implicación

Analizar as diferentes sociedades de autores e a súa función dende

unha perspectiva crítica

CONTIDOS

Diferentes licenzas de software

Copyleft e Copyright

Sociedades de autores. Función e lexislación.

Publicación de contidos na web con licenza de Creative Commons


Valoración da autoría dos diferentes contidos publicados en Internet

Análise ético das redes P2P

Coñecemento da lexislación en canto ás redes P2P, descargas de

arquivos con dereitos de autor, copia privada, etc.

Respecto pola utilización dos medios informáticos dentro dun marco

legal e ético.



UNIDADE 14: Programación OBXECTIVOS

Adquirir rigor lóxico na estruturación dun problema.

Deseñar algoritmos para a resolución de problemas sinxelos.

Distinguir entre os diferentes arquivos que aparecen como resultado da

creación dun programa: programa fonte, código obxecto e arquivo

executable.

Coñecer as fases a seguir para elaborar un programa no ámbito de

programación: análise do problema, busca do algoritmo, escritura do

programa, obtención do programa executable, corrección de erros.

Elaborar programas que resolvan problemas sinxelos.

Coñecer as estruturas básicas de control: Estrutura secuencial, estrutura

selectiva e estrutura repetitiva.

Coñecer as instrucións selectivas (sentenza If ) así como os operadores

relacionais (maior que, menor que, etc.) e os operadores lóxicos (e, Ou,

NON).

CONTIDOS

Linguaxes de programación

Algoritmos e programas. Linguaxes de programación.

Creación dun programa

Fases na creación dun programa. Conversión a un programa executable. Depuración de erros. Código fonte.

Representación de algoritmos mediante organigramas e tradución dos devanditos organigramas á linguaxe en código.

Creación de programas que permitan resolver problemas sinxelos e que inclúan as funcións tratadas ao longo do tema.

Tipos de datos e declaración de variables

Declaración de constantes. Utilización de constantes e variables con controis.

Operacións aritméticas e de asignación

Operadores aritméticos. Asignación de valores. Programación estruturada. Estruturas selectivas



Estruturas básicas de control. Sentenza If. Operadores relacionais. Operadores lóxicos. Estrutura If. Estrutura Select Case.

Creación de programas que permitan resolver problemas sinxelos e que inclúan estruturas selectivas.

Estruturas repetitivas

Control Lista. Sentenza For... Next. Sentenzas Do... Loop. Creación de programas que permitan resolver problemas sinxelos e que

inclúan estruturas repetitivas. Aniñación de estruturas

Creación de programas que permitan resolver problemas sinxelos e que inclúan estruturas aniñadas.

Actitude aberta ante as diferentes solucións dadas a un problema e as razóns que inflúen na súa elección. CRITERIOS DE AVALIACIÓN

Deseña algoritmos para a resolución de problemas sinxelos e

represéntaos mediante os seus correspondentes diagramas de fluxo.

Coñece os elementos principais dun programa escrito en Visual Basic,

así como os principais tipos de datos cos que se pode traballar nesta

linguaxe.

Elabora programas sinxelos en Visual Basic, corrixe os posibles erros e

obtén o correspondente programa executable.

Respecta e fai bo uso dos medios e ferramentas que se poñen á súa

disposición: manuais, software, consumibles, etc.



TEMPORALIZACIÓN

CONTIDOS MÍNIMOS

Desenvolver capacidades de busca, interpretación, discriminación e valoración da información obtida a través de internet.

Facer uso dalgúns dos servizos máis habituais da web 2.0: RSS, Podcast, aplicacións en liña, cartografía, etc.

Respectar os dereitos de autor na publicación de contido.

Publicar fotos e vídeos nun servidor de Internet.

Instalar e administrar un sistema CMS nun servidor público.

Usar axeitadamente unha folla de cálculo para a obtención de cálculos, gráficas e análise de resultados.

Deseñar e manter unha base de datos relacional, usando consultas, formularios e informes.

Obter imaxes mediante cámara dixital e escáner, procesalas e compartilas por distintos medios.

Gravar escenas de vídeo propias, procesar a metraxe e obter o resultado final en diferentes soportes.

Coñecer o uso da firma e certificado dixital, e as aplicacións do DNI electrónico en diferentes ámbitos administrativos.

Coñecer o funcionamento das redes P2P e a súa implicación legal. Tipos de licencia de software.

Blo

qu

es T

em

áti

co

s


U.D. 1: A internet como fonte de información

U.D. 2: Traballo coa web 2.0

U.D. 3: Google Docs U.D. 4: Medios de

comunicación de masas

U.D. 5: Procesador de texto

U.D. 6: Folla de cálculo

U.D. 7: Presentacións

U.D. 8: Bases de datos

U.D. 9: Imaxe dixital U.D. 10: Vídeo dixital

U.D. 11: Administración de servicios de rede

U.D. 12: Criptografía U.D. 13: Dereitos de

autor U.D. 14: Programación






SISTEMA DE CUALIFICACIÓN A avaliación desta materia será practicamente procedemental, por tratarse de contidos eminentemente prácticos. A cualificación virá dada por este sistema de ponderación:

80%: traballos e proxectos realizados durante o curso.

20%: en caso necesario, proba sobre cuestións teóricas desenvolvidas en cada unidade. Se non se dá o caso, o 100% será asignado ós traballos.

Na puntuación dos traballos realizados terase en conta o grao de cumprimento dos prazos establecidos. A avaliación será continua, de xeito que na cualificación da segunda avaliación se terán en conta todos os traballos e probas feitos durante o curso ata esa data, e na terceira avaliación consideraranse os de todo o curso.

SISTEMA DE RECUPERACIÓN Se algún alumno non supera unha avaliación, poderá recuperala nas avaliacións seguintes presentando os traballos que non foron feitos no seu día ou foran calificados negativamente, e facer as probas de recuperación para os contidos teóricos.

Tecnoloxía Industrial I:

A principios de cada trimestre se lle entregará, a cada alumno/a que teña pendente a

materia de Tecnoloxía Industrial I, un caderno de actividades e problemas

secuenciados por bloques temáticos que lle axudarán a recuperar a materia pendente.

Este caderno será revisado cada 15 días polo profesor que está a impartir a materia

pendente.

A materia pendente recuperarase en bloques trimestrais seguindo a programación

realizada polo departamento. O remate de cada trimestre se lle fará unha proba escrita

da materia prevista para ese período.

O caderno de actividades e problemas pode subir a nota ata un punto.

Considerarase a materia pendente aprobada se supera as probas e ten realizado o

caderno de reforzo.

No caso de non ter superada algunha das partes propostas para recuperación se lle fará

unha proba final en xuño. Nesta proba os contidos a avaliar son os da totalidade do

programado para acadar os obxectivos previstos para a materia.

No caso de non superar esa proba final en xuño, será proposta outra para a convocatoria

extraordinaria de setembro, debendo ao mesmo tempo, realizar outro caderno de

reforzo.

Programa/Actividades de reforzo e

recuperación de pendentes en BAC



Tecnoloxías da Información e Comunicación:

A materia pendente recuperarase en bloques trimestrais seguindo a programación

realizada polo departamento.

O desenvolvemento da materia realízase na maior parte por actividades. Estas

actividades atópanse na Aula Virtual do IES Leiras Pulpeiro. Os alumnos matriculados

teñen acceso nela para acceder ao material de traballo.

A nota de cada avaliación será a media aritmética das notas obtidas en cada actividade.

É obrigatorio a realización de tódalas actividades.

A nota final da materia na convocatoria ordinaria de xuño será a media aritmética das

obtidas nas avaliacións.

No caso de ter que acudir a convocatoria extraordinaria de setembro, será obrigado ter

tódalas actividades superadas antes da sesión de avaliación.




ELECTROTECNIA

2º BAC

Membros do Departamento: Xabier Díaz Fernández José Luis Fernández Souto María Gorgoso Varela

Introdución.

Os fenómenos electromagnéticos e os seus efectos atópanse entre os campos do

coñecemento actual que producen máis aplicacións tecnolóxicas innovadoras. Estas

aplicacións modifican substancialmente os procesos de produción e impulsan a

economía acelerando a investigación científica e optimizando a xestión do

coñecemento. A comprensión dos fundamentos de tales fenómenos e das formas en que

se poden aplicar son, polo tanto, aspectos clave da formación tecnolóxica que

repercuten no desenvolvemento social mellorando notablemente a vida das persoas.

A inclusión da electrotecnia no bacharelato proporciónalle ao alumnado aprendizaxes

no campo da electricidade e do electromagnetismo que lle permitirán estudar

sistematicamente circuítos e sistemas eléctricos e electrónicos, para explicar o seu



funcionamento, empregalos en aplicacións características e construílos.

O carácter de ciencia aplicada da electrotecnia posúe un valor formativo adicional, ao

integrar e aplicar coñecementos procedentes de disciplinas científicas de natureza máis

abstracta e especulativa, o que permite ver, desde outro punto de vista e de forma

palpable, a necesidade dos coñecementos científicos adquiridos. Neste sentido, a

materia de electrotecnia estende e sistematiza coñecementos adquiridos en etapas

educativas anteriores e noutras materias do bacharelato, confírelles unha orientación

técnica que abre un grande abano de posibilidades de formación electrotécnica

especializada e cumpre o dobre propósito de servir como formación de base para

orientar o alumnado cara a estudos universitarios ou para a formación profesional.

O ensino da electrotecnia debe desenvolver de maneira equilibrada tres eixes

transversais que a configuran. Por unha parte, achega o fundamento científico necesario

para comprender suficientemente os fenómenos e as aplicacións. En segundo lugar,

presenta as solucións técnicas que permitiron a utilización dos fenómenos

electromagnéticos nunha ampla variedade de aplicacións e, en terceiro lugar, e non

menos importante, permítelle ao alumnado realizar a experimentación e o traballo de

taller que fan posible a medida precisa e o manexo, coa destreza e a seguridade

necesarias, dos dispositivos electrotécnicos.

Os contidos da electrotecnia, polo tanto, abarcan os fenómenos eléctricos e

electromagnéticos, desde o punto de vista da súa utilidade práctica, e os conceptos e leis

científicas que explican a súa aplicación nos dispositivos eléctricos; os elementos con

que se compoñen circuítos, aparellos e instalacións eléctricos; o seu principio de

funcionamento e a súa disposición e conexións características e, por último, as técnicas

básicas de análise, cálculo e predición do comportamento e montaxe de circuítos e dis-

positivos eléctricos.

Os contidos preséntase organizados en sete bloques dos que os dous primeiros se

dedican ao estudo dos fundamentos e fenómenos eléctricos e electromagnéticos,

contidos que, ben que requiren un maior rigor científico ca na etapa precedente, se

deben tratar dando máis importancia á comprensión dos fenómenos e leis físicas ca ao

modelo matemático empregado para formalizalos ou xustificalos. O terceiro, cuarto e

sexto bloques, que tratan, respectivamente, os circuítos eléctricos, as máquinas eléc-

tricas e os circuítos electrónicos, parten dos fundamentos científicos para presentar as

características técnicas dos compoñentes e dos dispositivos; para experimentar, nas

aplicacións típicas, cos factores que condicionan a súa selección ou para verificar o seu

funcionamento en determinadas circunstancias. O quinto bloque trata de forma

unificada o ámbito das medidas eléctricas e debe combinarse coa análise, o deseño e a

montaxe de circuítos, e co uso e a interpretación das representacións gráficas

normalizadas. En varios destes aspectos será útil o emprego de programas informáticos

específicos e de simulacións para complementar a experiencia que proporciona o

traballo con circuítos reais. O bloque sete trata as instalacións eléctricas, en primeiro

lugar desde o punto de vista global e cualitativo, adecuado para analizar a cadea de

produción e consumo da enerxía eléctrica, coas súas evidentes implicacións ambientais.

En segundo lugar trata os aspectos relacionados coas normas e a súa relevancia para

facilitar a aplicación universal dunha tecnoloxía, neste caso da tecnoloxía eléctrica. O

alumnado debe percibir que as instalacións domésticas e as das pequenas industrias

representan unha parte substancial do consumo total de enerxía, que a súa optimización

conduce a grandes aforros da factura enerxética global e que a aplicación correcta das

normas produce contornos de traballo máis seguros e confortables.



Esta materia favorece a reflexión sobre as implicacións tecnolóxicas e sociais do

coñecemento científico. Ao analizar a forma en que o progreso técnico nos campos da

electricidade e da electrónica inflúe na sociedade actual e se reflicte en normas respec-

tuosas co ambiente e a seguridade pódeselle amosar ao alumnado que é posible

potenciar o benestar social ao tempo que se reduce o impacto ambiental da aplicación da

tecnoloxía.

Neste sentido, a materia de electrotecnia pode contribuír notablemente á toma de

conciencia da futura cidadanía ante os retos tecnolóxicos, outro aspecto clave da

formación do alumnado que sen dúbida repercutirá no benestar da sociedade do século

XXI.

Obxectivos.

O ensino da electrotecnia no bacharelato terá como finalidade o desenvolvemento das

seguintes capacidades:

1. Comprender o comportamento de dispositivos eléctricos sinxelos e explicar os

principios e leis físicas que os fundamentan.

2. Entender o funcionamento dun circuíto eléctrico que responda a unha finalidade

predeterminada e utilizar os compoñentes adecuados para a súa montaxe.

3. Calcular e medir as principais magnitudes dun circuíto eléctrico composto por

elementos discretos en réxime permanente.

4. Analizar e interpretar esquemas e planos de instalacións e equipamentos

eléctricos característicos, identificando a función dun elemento ou dun grupo

funcional de elementos no conxunto.

5. Seleccionar e interpretar información adecuada para formular e valorar

solucións, no ámbito da electrotecnia, a problemas técnicos comúns.

6. Coñecer o funcionamento dos aparellos de medida de magnitudes eléctricas e

utilizalos adecuadamente, estimando a orde de magnitude das medidas e tendo

en conta o grao de precisión dos instrumentos.

7. Propor solucións a problemas no campo da electrotecnia cun nivel de precisión

coherente co das diversas magnitudes que interveñen neles.

8. Analizar descricións e características dos dispositivos eléctricos e para transmitir

con precisión coñecementos e ideas sobre eles utilizando vocabulario, símbolos

e formas de expresión apropiadas.

9. Actuar con autonomía, confianza e seguridade ao inspeccionar, manipular e

intervir en circuítos e máquinas eléctricas para explicar o seu funcionamento.

10. Analizar e resolver problemas técnicos en equipo, achegando ideas e opinións, e

planificar a realización de montaxes ou a construción de dispositivos.



Contidos.

Contidos comúns (minimos).

Análise de obxectos e montaxes para a identificación e a selección de solucións

a problemas técnicos específicos, valorando a súa adecuación ao contexto en

que deben aplicarse.

Realización de cálculos e elaboración de documentos e esquemas, planificación

de traballos e asignación de funcións específicas aos membros do equipo.

Realización de ensaios, montaxes ou construción de obxectos procurando o uso

correcto dos recursos materiais e das ferramentas e seguindo a planificación

previamente elaborada.

Verificación de que as montaxes ou os obxectos cumpren coas especificacións

previstas.

Investigación de aspectos históricos ou científicos relacionados co obxecto do

traballo e análise das súas implicacións sociais e ambientais.

Emprego das TIC para a busca de información, para a elaboración dos

documentos e esquemas e para a realización dos cálculos.

Fundamentos e fenómenos eléctricos.

Campo eléctrico, diferenza de potencial e forza electromotora. Carga eléctrica e

capacidade.

Intensidade e densidade de corrente. Resistencia eléctrica.

Traballo, enerxía e potencia. Efectos da corrente eléctrica: luz e calor.

Efectos da corrente eléctrica sobre o corpo humano. Seguridade e normas.

Magnitudes e unidades eléctricas.

Fundamentos e fenómenos electromagnéticos.

Campo magnético. Imáns. Intensidade de campo, indución e fluxo magnético.

Campos e forzas magnéticas creados por correntes eléctricas. Forzas

electromagnética e electrodinámica. Forza sobre unha corrente nun campo

magnético.

Propiedades magnéticas dos materiais. Circuíto magnético. Forza

magnetomotora e relutancia.

Indución electromagnética: leis fundamentais. Autoindución.

Efectos da corrente eléctrica: principio de funcionamento das máquinas

eléctricas.

Circuítos eléctricos.

Circuíto eléctrico: xeradores e receptores. Análise de circuítos de corrente

continua: leis e procedementos. Conexión de receptores. Divisores de tensión e

de corrente.

Características e identificación de resistencias e condensadores. Xeradores: pilas

e acumuladores. Carga e descarga do condensador.



Características e parámetros da corrente alterna. Efectos da resistencia, da

autoindución e da capacidade na corrente alterna. Impedancia: reactancia,

capacidade e indutancia. Variación da impedancia coa frecuencia: resonancia.

Análise de circuítos sinxelos de corrente alterna monofásica: leis e

procedementos. Potencia en corrente alterna. Factor de potencia e corrección.

Sistemas trifásicos: xeración, conexión e tipos. Potencia en sistemas

equilibrados.

Representación gráfica das magnitudes da corrente alterna: fasores.

Elaboración e interpretación de esquemas eléctricos de circuítos característicos

de c.c. e de c.a. empregando a simboloxía normalizada.

Máquinas eléctricas.

Funcionamento, constitución, tipos e conexión das máquinas eléctricas:

transformadores e máquinas de corrente continua e de corrente alterna.

Potencia, par motor, perdas e rendemento. Circuíto equivalente. Ensaios e

aplicacións. Seguridade.

Medidas en circuítos eléctricos.

Medidas en circuítos de corrente continua e corrente alterna. Instrumentos e

procedementos de medida.

Medida de magnitudes básicas en circuítos electrónicos. Instrumentos e

procedementos de medida.

Localización de avarías en instalacións eléctricas e circuítos electrónicos.

Electrónica.

Semicondutores. Díodos, transistores e tiristores. Verificación dos valores

característicos.

Rectificadores, amplificadores e multivibradores. Fontes de alimentación.

Circuítos integrados: amplificadores operacionais e circuítos lóxicos.

Circuítos básicos de control de potencia e de tempo.

Elaboración e interpretación de esquemas electrónicos de circuítos

característicos empregando a simboloxía normalizada.

Eficiencia enerxética dos dispositivos electrónicos.

Instalacións eléctricas.

Xeración, transformación, distribución e transporte da enerxía eléctrica.

Instalacións de iluminación, calefacción e forza motora: normas e seguridade.

Consumo enerxético e estratexias de aforro en instalacións eléctricas domésticas

e industriais.

Criterios de avaliación.

1. Explicar cualitativamente o funcionamento de circuítos simples destinados a

producir luz, enerxía motora ou calor e sinalar as relacións e interaccións entre



os fenómenos que teñen lugar. Con este criterio comprobarase o coñecemento

dos efectos da corrente eléctrica e das súas aplicacións máis importantes.

Indirectamente, este criterio permite verificar se o alumnado pode valorar

cuantitativamente a eficiencia enerxética das aplicacións da electricidade,

realizando estimacións das necesidades enerxéticas que a sociedade ten na

actualidade, seleccionando aplicacións alternativas, de maior eficiencia

enerxética, e calculando ou valorando a diminución do impacto ambiental

debido ás reducións do consumo de enerxía.

2. Seleccionar elementos ou compoñentes de características adecuadas e conectalos

correctamente para formar un circuíto característico e sinxelo e explicar o seu

funcionamento. Trátase de avaliar a capacidade de montar circuítos eléctricos a

partir de esquemas e de dimensionar os elementos necesarios para a súa

realización. Deberase comprobar, así mesmo, que o alumnado é capaz de

comprobar o funcionamento do circuíto no seu conxunto e o de cada un dos

elementos que o compoñen.

3. Explicar cualitativamente os fenómenos derivados dunha alteración nun

elemento dun circuíto eléctrico ou electrónico sinxelo e estimar as variacións

que se espera que tomen os valores de tensión e corrente. Con este criterio de

avaliación preténdese comprobar a capacidade de predicir as variacións das

magnitudes presentes nun circuíto cando neste se produce a modificación dalgún

dos seus parámetros e se se coñecen aqueles casos en que estas modificacións

poden producir situacións perigosas para as instalacións e para as persoas

usuarias, desde o punto de vista da seguridade eléctrica.

4. Calcular e representar vectorialmente as magnitudes básicas dun circuíto mixto

simple, composto por cargas resistivas e reactivas e alimentado por un xerador

senoidal monofásico. A través deste criterio comprobarase se se coñece e aplica

a metodoloxía necesaria para calcular un circuíto que se conectará á rede de

distribución eléctrica e a capacidade de utilizar as ferramentas de cálculo

necesarias para cuantificar as distintas magnitudes eléctricas presentes en cada

un dos elementos dun circuíto mixto.

5. Analizar planos de circuítos, instalacións e equipos eléctricos de uso común,

identificando a función de elementos discretos ou de bloques funcionais no

conxunto, e valorar a calidade da documentación técnica. Con este criterio

avalíase a capacidade de analizar esquemas de instalacións, equipamentos ou

dispositivos eléctricos habituais; de explicar o seu funcionamento e de valorar a

importancia que ten a adecuada realización da documentación en función do fin

para o cal se elabore -manexo, mantemento, divulgación, etc. e do papel que

desempeñan as persoas destinatarias, lectoras, usuarias, técnicas de mantemento

ou proxectistas, entre outras.

6. Representar graficamente nun esquema de conexións ou nun diagrama de

bloques funcionais a composición e o funcionamento dunha instalación ou

equipamento eléctrico sinxelo e de uso común. Con este criterio avaliarase a

capacidade do alumnado para identificar os elementos que compoñen un sistema

e representalos correctamente mediante os sistemas gráficos de representación

normalizados. Tamén se comprobará se coñece cal é o uso común de cada un

deles, a súa razón de ser dentro do conxunto do sistema e se é ou non adecuado,

desde os puntos de vista técnico e económico, para a aplicación en que se atopa

incluído.

7. Interpretar as especificacións técnicas de elementos ou dispositivos eléctricos e



determinar as magnitudes principais do seu comportamento en condicións

nominais. O obxectivo deste criterio é comprobar que o alumnado identifica os

parámetros principais das especificacións básicas dun compoñente dun sistema

eléctrico e que é capaz de seleccionar e dimensionar adecuadamente cada un dos

compoñentes do sistema e predicir o seu comportamento en condicións

nominais.

8. Medir as magnitudes básicas de circuítos eléctricos e electrónicos e seleccionar

os aparellos de medida adecuados, conectándoos correctamente e elixindo a

escala óptima. Trátase de avaliar a capacidade de seleccionar o aparello de

medida necesario para realizar a medida da magnitude desexada, a escala de

medida adecuada en función do valor estimado da magnitude, o modo correcto

de realización da medida, o procedemento e a forma de conexión do instrumento

de medida e de medir de forma que a operación resulte segura tanto para a

persoa que a realiza como para as instalacións sobre as cales se debe medir.

9. Interpretar as medidas efectuadas sobre circuítos eléctricos ou sobre os seus

compoñentes para verificar o seu correcto funcionamento, localizar avarías e

identificar as súas posibles causas. Preténdese verificar se se coñece e valora a

importancia da realización da medida das magnitudes eléctricas dun circuíto

para a comprobación do seu correcto funcionamento ou para o achado das posi-

bles avarías que puidese presentar. Así mesmo, valoraranse os resultados do

proceso de verificacións eléctricas e a capacidade de ditaminar se o circuíto

eléctrico está nas condicións mínimas exixibles para a súa conexión a unha

subministración eléctrica. O alumnado debería ser capaz, neste sentido, de

aplicar sinxelos procedementos de localización de avarías que, mediante a

realización de medidas eléctricas, permitan identificar as súas posibles causas.

Trátase, ademais, de valorar o custo do mantemento correctivo en relación co

tempo de desconexión do circuíto e a seguridade do sistema.

10. Utilizar as magnitudes de referencia de forma coherente e correcta á hora de

expresar a solución dos problemas. Este criterio persegue valorar as

competencias necesarias para utilizar de forma rigorosa a linguaxe matemática

na realización de cálculos, realizar estimacións razoables dos rangos de valores

dos resultados e empregar correctamente as unidades en que se expresan as

magnitudes eléctricas.

11. Planificar montaxes en equipo, achegando ideas e opinións, responsabilizándose

de tarefas e cumprindo os obxectivos do plan de traballo. Trátase de valorar a

capacidade de contribuír con razoamentos propios á solución dun problema

técnico, tomar a iniciativa para expor e defender as propias ideas e asumir e

tolerar as críticas vertidas sobre o dito punto de vista.

Orientacións metodolóxicas.

As orientacións metodolóxicas que se propoñen para o desenvolvemento do currículo

pretenden definir actividades tipo para os contidos comúns e empregalas en todas as

secuencias didácticas en determinada orde, para darlles unha estrutura común ou, cando

menos, similar. As actividades tipo poden estar relacionadas con aspectos como:

Formulación de problemas abertos que admitan múltiples solucións para

estimular a creatividade e para obter un conxunto de características técnicas do

dispositivo que se deba construír ou da montaxe que haxa que realizar.

Presentación de ideas e solucións, favorecendo o debate e propiciando a



argumentación e a achega de ideas do grupo-clase, como xeito de incidir sobre

as competencias lingüísticas.

Realización de pequenos problemas sobre aspectos auxiliares ou

complementarios que se baseen na estimación dos valores das magnitudes

tecnolóxicas e na utilización do cálculo mental.

Comparación dos resultados coas estimacións, o rigor na realización dos

cálculos e o uso correcto das unidades de medida para incidir na mellora da

competencia matemática.

Busca de información, o cálculo, a planificación e a montaxe, deseñados para

que potencien a confianza e autoestima do alumnado.

Asignación paritaria de papeis ou funcións específicas para a realización do

traballo e a construción de dispositivos ou a realización de montaxes seguindo a

planificación previamente elaborada.

Verificación de que as montaxes ou os dispositivos cumpren as especificacións

previstas, sexa mediante simples comprobacións do funcionamento, sexa coa

realización de medidas en situacións controladas.

Integración do uso das TIC como ferramentas ou medios que facilitan o traballo,

non como un fin en si mesmas. O seu emprego para reunir e presentar

información, como ferramentas de deseño ou como simuladores, debería estar

presente ao longo de todo o curso.

Emprego dos aspectos da electrotecnia relacionados co deseño industrial. As

actividades poden, por exemplo, tratar a evolución das formas dos dispositivos

eléctricos e electrónicos ao longo da historia como consecuencia da

miniaturización ou doutros avances técnicos que fixeron posibles cambios esté-

ticos e funcionais radicais en obxectos comúns.



Visita ao Parque Eólico experimental de Sotavento.

Alumnos: 3º ESO

Esta actividade fáise conjuntamente co departamento de Física e Química.

Temporalización: 2º Trimestre

Olímpiadas de Tecnoloxía.

Lugar celebración: A determinar

Alumnos: 3ºESO e 4ºESO de Tecnoloxía.

Temporalización: 3º Trimestre

As accións están recollidas no Plan de integración das TIC do Centro que recollen as

actividades e ferramentas que se utilizan no desenvolvemento da programación

curricular.

A programación didáctica do departamento de tecnoloxía segue os deseños curriculares

da LOE na que se contemplan abundantes contidos de uso das TIC.

O final de cada avaliación se avaliará a programación didáctica e se tomarán as medidas

correctoras para conseguir os obxectivos propostos.

Este seguimento da programación será realizado por todos os membros do departamento

e se levantará acta dos acordos tomados. Elaborarase un documento coas estatísticas

acadadas na avaliación. Cada profesor/a elaborará as estatísticas das materias que

imparten e serán recollidas no departamento para a súa análise.

Criterios de avaliación da programación

Accións previstas de acordo co Plan de

integración das TIC no Centro

Actividades Complementarias e extraescolares



Toda esta información será plasmada na memoria didáctica anual do departamento na que se analizarán os seguintes aspectos da programación:

Composición do departamento

Materias que imparte

Seguimento da programación didáctica nna ESO e tratamento das competencias

Seguimento da programación didáctica en BAC

Resultados acadados nas diferentes materias pendentes

Modificacións a introducir na programación do vindeiro curso

Actividades extraescolares

Libros de texto

A programación elaborada no presente documento recolle as propostas de modificación

fixadas na memoria anual do curso 2009-2010.

Os alumnos terán a obriga da lectura da documentación elaborada para cada unidade

didáctica en formato pdf. Ésta documentación atoparase na aula virtual da Web do

Centro.

Na maioría das actividades o alumno/a terá que elaborar unha memoria descriptiva do

traballo desenvolvido e que terá unha compoñente de investigación que consistirá na

lectura de documentos extraidos da rede para a súa síntese e realización da memoria.

Periódicamente recomendarase a lectura de artigos de índole cientifica relacionada coa

materia que se está a estudiar.

Estabrécese de lectura obrigada a tódolos alumnos/as de 3º ESO o seguinte libro:

Título: Base y el generador misterioso”

Autor: José A. Millán

A biblioteca do Centro porá a disposición dos alumnos/as de ese nivel, en calidade de

préstamo preferente, o libro no sendo necesaria a súa adquisición. A lectura será

efectiva durante o curso académico.

Na programación didáctica do departamento traballanse valores co fin de acadar os

seguintes obxectivos:

Accións previstas de acordo co Plan Lector no

Centro

Contribución ao Plan de Convivencia do Centro



Educar nos principios da convivencia pacífica e nos valores democráticos para

avanzar na formación dunha cidadanía crítica e responsable.

Favorecer a mellora da convivencia no Centro, para conseguir o clima de

aceptación, confianza e seguridade que garanta o cumprimento das finalidades

educativas do Centro.

Estes obxectivos son nos que se fundamenta o Plan de Convivencia do Centro.

Para acadar estes obxectivos na programación didáctica de cada materia se describen as

actuacións que se levarán a cabo para acadar a competencia cidadá e social que está

ligada directamente co Plan de Convivencia.

Esta competencia permite vivir en sociedade, comprender a realidade social do mundo

no que se vive e exercer a cidadanía democrática nunha sociedade cada vez máis plural.

Incorpora formas de comportamento individual que capacitan a unha persoa para

convivir en sociedade, relacionarse cos demais, cooperar, comprometerse e afrontar os

conflitos, polo que adquirila supón ser capaz de se poñer no lugar do outro, de aceptar

as diferenzas, de ser tolerante e de respectar os valores, as crenzas, as culturas e a

historia persoal e colectiva dos outros.

En resumo, implica comprender a realidade social en que se vive, afrontar os conflitos

con valores éticos e exercer os dereitos e os deberes cidadáns dende unha actitude

solidaria e responsable.

No presente curso académico non se propuxeron libros de texto para ningunha das

materias que se imparte polos membros do departamento. Se recomenda como libros de

consulta os existentes no Centro dentro do plan de gratuidade de libros de texto levado a

cabo nos cursos anteriores e os que se referencian neste apartado.

Libros de referencia:

Tecnoloxías: Tecnoloxias II. Editorial Oxford

Tecnoloxía Industrial I: Tecnología Industrial 1. Editorial Mc Graw Hill

Tecnoloxía Industrial II: Tecnología Industrial 2. Editorial Mc Graw Hill

Electrotecnia: Electrotecnia. Editorial Mc Graw Hill

A documentación que se utilizará no presente curso atoparase na aula virtual do centro:

http://leiraspulpeiro.dyndns.org/moodle

Esta documentación está recopilada e elaborada polos profesores/as do departamento de

Tecnoloxía. A clasificación da documentación segue os criterios da pragramación

didáctica do presente documento.

Libros de texto e bibliografía

http://leiraspulpeiro.dyndns.org/moodle



“O alumnado poderá cursar en segundo materias que precisen da acreditación de

coñecementos previos dalgunha materia non cursada en primeiro... Esta materia de

primeiro curso non será computable para efectos de modificar as condicións en que o

alumno promocionou ao segundo curso”. (Artº 4º,1 da Orde do 5/5/2011).

Existen dúas vías para conseguir esta acreditación:

1. Cursando simultaneamente a materia de primeiro coa cal se vincula

Na aplicación desta vía poden darse dúas circunstancias:

O alumnado de 2º curso pode asistir ás clases da materia de 1º curso: terá os

mesmos obrigas, dereitos e sistema de avaliación co resto do alumnado do

grupo.

O citado alumnado non pode asistir ás clases da materia de 1º por motivo da

organización do centro: tratarase de forma análoga ás pendentes e o

departamento didáctico proporalle un plan de traballo (contidos mínimos e

actividades recomendadas) e programará as probas parciais para verificar a

superación da materia.

Esta situación se tratará na materia de Electrotécnia. Que debe ter aprobada a Física de

1º BAC.

No caso da Tecnoloxía Industrial II ten que ter cursada a Tecnoloxía Industrial I.

A acreditación de coñecementos previos por esta vía esixe, por parte do centro, a

matrícula do alumno/a solicitante tanto na materia de segundo como na de primeiro. En

consecuencia deberán figurar nos documentos de avaliación e no XADE as

cualificación da materia de 1º e a de 2º cursos e ambas teranse en conta para o cálculo

da nota media.

Acreditación de coñecementos previos

departamento tecnoloxía. ies leiras pulpeiro de...

Documents