:2:'. (!)

,0Revista

estradensede

información

Setembro - 91

40 PESOS

Entrevista

Fita VarelaAlumna e mestre de Galeguismo

2 EDITORIAL

A-trancadoresMarceloManolaFidoSocorroFátimaMilagresCarmelaDoresPedroOutra CarmelaGarridoRamiroXavierManoloCarlos

EditaAsociaciónXuvenilA Tranca

Enderezo:Prz. da Farola, 1Á EstradaApartado 118Radación:TI1. 571051

Imprime:San EstebanPerlio (Fene)Deposito LegaiC-767/90

J!!!!!lllltlllll!!iiil... .' ~ . .. . ..... ... - :"

o necesárioascenso doDeporte Esfradense

A subida do "Deportivo" a Terceira División serviu - como di onoso Concellal de Deportes, Coto Ferreiro - de Revulsivo para que oconxunto da povoación estradense dirixa a sua atención a unfenómeno social como é o Deporte.

E cando falamos de Deporte non nos referimos ao DeporteEspectáculo, pois ese só o practican 23, e 230.000 miran. Senon odeporte base que é o que practicamos todos. Resulta evidente que épreciso un referente a nível Deporte Espectáculo. Recordemos comoas retrasmisións de Torneos de Tenis, Voltas Ciclistas, etc... fan-noscomprobar o aumento de xente que practica eses deportes. Asípoisa tarefa é dificil. Na Estrada xa temas Deporte de calidade, Deportede Terceira División. Pero a dificuldade será que non se quede sóneso, nun oasis no deserto.

O "Deportivo " debe ser a ponta de lanza que faga avanzar eanime a practicar o deporte na Estrada, e non a sustituciónsublimada da caréncia de outro tipo de prácticas Deportivas.

Éste é o desexo de todos, e neso debemos todos os estradensesen poñer o noso empeño. Desde CONTRARRETRANCA non podiafaltar a nasa aportación. Por eso nos unimos a festa do Ascensofacendo votos para que dito desexo se cumpla.

Neste número sentimo-nos tamén· honrados de contar coaconversa cunha das persoas de máis brilante memória esensibilidade cara a nasa história local. Unha persoa ligadafamiliarmente aos persoeiros que marcaron o destino do nos.oconcel/o: Serafín Pazo, Xosé Varela... Referímo-nos a quen todosco.ñecemos popularmente por Fita.

Inaugura-se unha nova seción na que pretendemos abrir un forode debate sobre os literatos ligados ao noso Concel/o. En '~s nosasletras" temas a Fermín Bouza Brei, exposto e analisado porJo·sé-André Porto Taboada. E, admais das· xa habituais secións, naMunicipal, o xornalista e analista Ramiro Sanchez Garcia fai unha·valoración dos 100 dias de governo.

Esperamos que o número 7 sexa do vaso agrado. Se non o é,contamos coa vosa colaboración para que o número 8 sexamel/orado.

MARtA MARTINEZ OTERO, S.A.Avda. de Pontevedra. 18. TeKs. 570197 - 781- 800 • 36689 AESTRADA (Pontevedra)

Colabora

con

CONTRARRETRANCA·

NUMERO 7 SETEMBRO 91 CONTRARRETRANCA

o DEPORTE E5TRADEN5E o 3

o "Deportivo" con quen enfrentaremos a nova categoria

3ª Divisón, un reto e. .

algunhas causas m'áisUn nIvel superior de competición que ergue o listóns que terá que superar a nosa primeira equipa..

Estar a altura das novas circunstancias esixirá unha transformación económica e deportiva tal do"Estradense" que .nos permite poder afirmar xa que o "Deportivo" non volverá a ser como era.

o paso dunha categoria de ámbitorexional a outra de ámbito Estatal comoé a Terceira Divisi6n esixe ao Es­tradense 'profundas restructuraci6nsceas que atopar-se en condici6ns decumplir o obxectivo marcado pola suadirectiva de Trabal/ar na mitadade databoa para arriba. O "Deportivo" teráque enfrentar-se a equipas que fig­uraron na Segunda 8 e de grande cali­dade e profesionalidade, adversáriosentre os que podemos destacar oArousa, Gran Pena, Raclng de ferrol,e Bergantlnos . Ainda que como tendito Vlctor Lomba, o técnico da equipa,o adversário que máis lIes preocupa é o

que teñen que xogar no vindeiro Dom­ingo, sexa quen sexa.

Asf pois, como primeira medida - noeido estrictamente deportivo - topamo­nos co reforzo da sua plantilla, entre acal toparemos a seguintes novidades:Marsllla Marsllla (Xuventude de Cam­bados) , Javier, Levl e Paco (Compos­tela), Andrés (Ferro~, Mingos(Celtiga), e JurJo (Noia).

Esta medida, xunto con outras,esixen un aumento do presuposto acase o Doble dos 12 mill6ns que viñabaraxando até agora o Deportivo. Omantenimento das 5 equipas repre­sentará ao Deportivo un presuposto

duns 21 mill6ns de pts. As equipas decategorias "xeneracionais" inferioresseguirán esixindo a atenci6n da directi­va para a formaci6n da canteira daequipa de 31 Divisi6n. Neste sentidoven-se traballando desde hai 2 anoscando se criou a equipa de Xuvenfs; oano pasado a de infantfs..E este anocadetes e alevfns.

Para encarar dito presuposto o "De·portivo" • segundo nos di o seupresidente Alfonso Varela - marcou-secomo obxectivo cubrir coas cuotas des6cios o 50 % do presuposto; para o calos perto de 1000 s6cios con que contaneste momento non s6n suficientes,

Clube Deportivo EstradenseCampaña "Cada Sócio, un sócio"

-Para levar adiante a campaña "Cada Sócio, un Sócio" solicitamos a sua incondicional eimportante colaboración. Estes boletíns pode entrega-los na taquilla do campo, nas oficiñas do clube,.por.correo ou persoalmente a calquera directivo

Datos do novo s6cio:D•••••••••••••.•••••••••••••••••.•..•.••.•••••••••.•..•..••..•......•.•••.......••••• S6clo NR •••••••••••••••••••••••••••••••End.rezo:•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••.•••••••••••.•••••!.ocalldade••••••••••••••••••••••DNI:•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• Banco/Calxa:•••••..•..•..•.••••••••••• Cta. NR•••••••••••••••••••••

CONTRARRETRANCA SETEMBRO 1991 NUMERO 7

o 4 O DEPORTE E5TRADEN5E

Victor LombaVictor Lomba, adestrador do

Deportivo, e un home vencelladoao Futbol Estradense desde hai20 anos, é un dos artffices do Ful­gurante ascenso do Deportivo Es­tradense, como apontabamos nonoso nQ 1, na entrevista que lIe fa­ciamos: Con él o Estradense sal­tou dunha Terceira Rexional aunha Rexional Preferente, e sentempo a saborear esta categoria,topamo-nos coa nosa primeiraequipa xa na Terceira División.Un acontecimento histórico natraxectória do Estradense.

O Estradense será o Buque Insigniada nosa vila aló por onde vaia. O seuéxito deportivo suporá tamén un éxitona promoción da nosa vila e na suaimaxe. Neste senso, desde CONTRAR·RETRANCA queremos facer-nos porta­voces do chamamento a todos osviciños do noso concello a dar-IIe ánimoao "Deportivo".

ampliación da tribuna, e a construcióndoutra descoberta enfrente, e a mellorada iluminación que dificulta nestesmomentos os adestramentos son al­gúns dos temas tratados pola direitivado "Deportivo" co Alcalde e Concellalde Deportes, quen IIes prometeu estu­dar o tema, acollendo a proposta demaneira favorabel . Non en tanto hai al­gunhas actuacións que se están xarealizando: Foso de Saida, Quenta­dores de agua a gasoil (cambiando oselectrices que tantos problemas daban),etc.

fl .ftflJf'. ...;f;, t> 1> 1>1> 1> t>

J~ ~-q ~'~ PI aza Gal ici a, 10

t> t>J" t>'E 570228

fl 1> t> t> 1> t> t>t> ftP3D& 1(/L,J t>

NUMERO 7 , 5ETEMBRO 91 CONTRARRETRANCA

polo que están a realizar unha campa­ña de captación de Sócios baixo o lema"Cada sócio, un sócio", na cal preten­den involucrar a todos os sócios da en­tidade. O resto do presuposto tentaránsufraga-lo con publicidade, Rifas, Sor­teos e Subvencións. Sinalando nestecampo o cámbio de esponsor, figuran­do nesta temporada nas camisetasunha empresa local: "Hierros Diego".

O nfvel máis elevado de competi­ción esixe tamén unha mellora nas in­stalacións deportivas que ocupa naactualidade a nosa primeira equipa. A

-o DEPORTE ,ESTRADENSE .. . 5. .

A Subida debe ser un revulsivo para todo o deporte

Coto Ferreiro, Concellal de deportesManuel Coto Ferreiro é o novo concel/eiro de deportes do naso Cancel/o. Unha breve conversa

mantida con el permiteu- nos coñecer cais van ser as liñas xerais da política deportiva municipal, pois seben ainda é cedo para avaliar os seus resultados polo recen desembarco no cargo, polo menos pudemoscomprobar as boas intencións e ideas ao respeito que nos manifestou.

. Sónia Sanchez

Como pensa organizar o deportena Estrada. Cré que é preciso modifi­car a pollca deportiva que vliia man­tendo o Concello até agora.

Ainda é pronto para dice-lo. Notempo que levo ao cargo da Concellaliade Departes ainda non puiden ninpoñer-me ao dia de todo o que aconteno ámbito, e menos facer un plano por­menorizado. De todos xeitos xa podoafirmar que desde a concellalia se inci­dirá no Deporte de Base. De aqui a finalde ano será dificil facer actividades quepoñan en práctica dita Uña de actuaciónporque os presupostos xa están esgo­tados. A política deportiva que se viñamantendo até agora non quero facercríticas doutras corporacións - pois nonme gusta censurar outras actuacións ­pero xenericamente , por moi boas in­tencións que tiveran outros concellei­ros, o deporte non tivo a atención quemerece en comparación con outrossectores, sobre todo en canto a presup­osto e adicación.

As liñas de axuda e subvenclónscon que crltérlos se van levar.

A concellalia precisa un incrementodo presuposto. O reparto deste presup­osto estará en función do que o deporteesixa. Así resulta evidente que o ClubeDeportivo Estradense precisa máisapoio financieiro. Outras actividadesnecesitan igualmente do noso apoio, -e

tera-no de acordo coas devanditas liñasde traballo, pero hai un compromiso coEstradense que terá que tacer frente agrandes custes pala categoria a quechegou. Hai outros moitos deportescomo baloncesto, balonman, etc. poloscais tamén estou interesado. Así porexemplo estiven estudando a posibili­dade de acondicionar unha pista de At­letismo no Campo Municipal, pero,polos presupostos que se manexabande perto de 30 millóns impediron quepoide-se, de momento, poñer-me a tra­bailar nese proxecto.

Qué pensa facer o concello caradescentralizar a Infraestructura de­portiva e face-Ia accesibel a po­vo'ación rural.

Polo momento hai un nível quepode ser cuberto polas instalaci6ns de­portivas escolares. Pero as demandaspontoais que están chegando ao con­cello están sendo atendidas. Por exem­plo as peticións de canastas que seestá a dar unha resposta nestesmomentos.

Como valoras, desde o teu cargo,a subida do Deportivo Estradense.

É un feito moi importante para todaa vila, e en particular, para mín polasfunci6ns que desempeño. Por estrañoque pareza, penso que pode tamén serun revulsivo para que non sexa s6 o fut­bolo que marque a pauta e noutros de­portes se produzan avances.

o Concello terá dlflculdades paradar respaldado esa subida a unhacategorla superior do "Deportivo",como por exemplo ocorreu con LaUnonde o Coricello tlvo que Invertirunha excesiva suma de dlñelro paraa sua situación.

De momento non supén unha cargaque o Concello non paida", asumir.Todos os membros do Deportivo Es­tradense terán sempre o noso apoio. Oendeudamento do Concello de Lalínveu dado pola subida a unha categoriaainda superior, pero na Estrada non é omomento de plantexa-lo, pois ainda es­tamos en Terceira.

.. "Un Sindicato' Profesion~1e Reivindicativoo < o

Un equipo de proflslonals detodos os campos ao servlzo daocledade rural

- Tramitaci6n de prestamos esubvenci6ns. Asesoramento xu­rídico e fiscal- ·Formaci6n, xorna­

s tecnicas -- Seguridade Social, IRPF- Becas, Licéncias de Caza e

pesca, permisos de armas.

o Futuro, Campo Común

SINDICATOLABREGO

GALEGOCOMISIÓNSLABREGAS

Na Estradaestamos en:

Serafín Pazo, Nº 8, 1ºTlf. / Fax: 57 32 32Aberto dias labaraisde 10 a 13'30

,CONTRARRETRANCA o SETEMBRO 1991 ' o <1 e N~MERp 7

6 O DEPORTE E5TRADEN5E

o BaloncestoNa Estrada o baloncesto atópase cun grande problema que

comparte con calquera Qutro deporte que non sexa o futb01: aausencia de axudas, que se manifesta tanto no terreo económicocomo no d~ Xuntas Directivas que coordinen unha equipa.

Torneo de Baloncesto

"Concellode

A Estrada"Xosé Magariños

o mencionado problema estápresente no baloncesto estradensedesde hai máis de sei anos, durantetodo este tempo houbo tempadas nasque os xogadores pagaban dos seuspetos os custos de arbitraxe, pavil­lón...etc. Polo que respecta aos despra­zamentos, nos últimos anos correron acargo dos membros da equipa, que

... utilizaban os seus propios vehfculos'.~·,.pára desprazarse ao lugar':do encontro.:':I:sta situación chegou ao·· .. extremo deque houbo ligas nas que se perdeu afase de ascenso por non poder facerfrente aos gastos que esta ocasionaría.

Hoxe o Concello ten unha escola debaloncesto, a raiz da cal se formouunha nova equipa (na actualidadeexisten formacións xuvenfs e juniors);esperemos que teña moito máis apoiopor parte do Concello e de organismosparticulares, de non ser asf levará omesmo camiño das outras (e non estoua falar unicamente do baloncesto) poistodo o mundo sabe que sen un apoioeconómico non se pode xogar un de­porte federadoe, sese queren ver resul­tados positivos, primeiro é necesarioinvertir.

Se sucede isto a nivel federativo, enescalas máis baixas a situación é afndapior: un grupo de amigos que queirapracticar o baloncesto por diversión ató­pase con que case non hai horas libresde Pavillón; no verán é máis doado ato­par sitio, pero hai que contar que nesta

época do ano é posible xogar ao airelibre.

Por outra parte, a pista non é amáisaxeitada para practicar este deportedebido a que, por causa do materialcon que está construida, os pes pé­ganse demasiado ao chan, feito que xaten provocado máis dunha lesión.

Se sumamos a isto que outros de­portes como o balonmán ou o voleivol(dos que nin sequera se preocupa nin­guén por facer unha equipa) compartenos mesmos problemas, a conclusiónque se extrae é que neste noso Concel­lo estase a facer todo o posible por er­radicar o deporte de base e non pareceque a nova corporación estea a facermoito máis (se ben tampouco podemosesquecer que afnda hai pouco tempoque se formou) pois o torneo que secelebrou durante as Festas Patronaisnon destacaron precisamente pola suaxenerosidade na financiación.

Resumindo, na Estrada contamoscun Pavillón Polideportivo incapaz decubrir todas as necesidades do pobo ecun Concello e unha sociedade á quesó lIe interesaapoiar dportes que saianmoito nos xornais e agora na televisión(Iease fútbol).

O fútbol, tan usado en épocas pasa­das para que as súas glorias encubriranlagoas sociais, segue sendo o olliñodereito de papá á hora de recibir axu­das por parte do Concello e doutros or­ganismos (é necesario anotar que obaloncesto tamén as recibe, pero uni­camente en categorias superiores), nonquixera establecer paralelismos entre oque pasou e o que pasa, pero....

Ven-se de celebrar, nos der­radeiros dias das festas patro­nais, o I Torneo de baloncesto"Concello de A Estrada". Nelparticiparon 12 equipas divididasen dous grupos:

Herrera Sport -A FarolaAgro Cuntis - Cusucus

Video RutaMicrolinManda Carallo- Mas­

sey's PistonsOs Resentidos - Petrovi-

chosCadetes - Gremlins Cun­

tisO torneo divideu-se en duas

fases; a primeira desenrolou-sepolo sistema de liga, a un sópartido. A segunda fase, a queaccederon as catro primeirasequipas de cada grupo , xogou­se polo sistema de eliminatória.

O gañador deste torneo foi"A Farola", seguida de "HerreraSport", "Microline" e "GremlinsCuntis".

Podemos destacar deste tor­neo a emoción dos partidos, asfcomo o nivel das equipas. Cabe

'destacar, sobre todo, os catroclasificados nos pr'imeiros lu­gares e tamén aos encargadosda organización.

Como nota negativa está afalta duns árbitros federados,sobre todo nos partidos finais. Ede supoñer que esto se lIe debeachacar á falta de presuposto.

teJf. 571502

a estrada·

awd./h. 9lgo, &9NUMERO 7 5ETEMBRO 91 CONTRARRETRANCA

o DEPpRTE ESTRADENSE 7

Clube Deportivo Estradense, Temporada 88 • 89De Esquerda a direita, de pé: Alexandre, Barcala, Alfredo, Alvamonte, Miguel, Xaime, Xan e Varela.

Aniñados: Chacón, Manolo (adestrador), Henrique, Suso, Pablo e Suso

SECRETARIADOINTERNACIONAL

.Curso Modularque agrupa ao seguinte: CONTABILIDADE, IDIOMASMECANOGRAFIA E ADMINISTRACION INFORMATIZADA. Este curspode realizar-se por partes en várioanos.

TRANSPORTISTAS- Nacional e Internacional de Mer

cancias e Viaxeiros.

CONTABILIDADECurso totalmente práctico, non son

necesários coñecimentos prévios;aprende-se todo o necesário para levarunha pequena empresa.

MECANOGRAFIAEn máquinas profisionais de oficiñaCon pantalla visualPrácticas en máquinas electrónicasPreparación velocidade oposicións

Centro de Orientación deEstudios Comerciales

IDIOMAS- Cursos de Francés- Cursos de Inglés

INFORMATICA- Curso de Iniciación Informática

(Nenas)- Curso de Informática e Programa­

ción- Curso de Administración informati­

zada- Curso de Master Informático (Es­

pecialización)

"" Cursos de Formación Ocupaclo- ~

nal e empresarial en cola"boraclón ~rT"'ur-\"-"~"""\r""\"'"

con:- Asoc. Pais- Asoc. Culturais- Asoc. ViciñosC. Col. INEM e membro de:-F.G.A.- F. E. A. P.- A. A. P. P.- Federación Española de Académ-

ias Privadas.San Paio (Ctra. de Santiago) , Nº 21, Baixo. Tlf. / Fax: 57 20 25 A ESTRADA

CONTR~RRETRANCA SETEMBRO 1991 NUMERO 7

8 o O DEPORTE E5TRADEN5E v

A Caza e a pesca: compatibeis coa defensa da natureza?

Sociedade Deportiva Rio Ulla

No anq, 1952 nace como asociación relacionaa coa pesca a "Sociedade deportiva Rio VI/a" que hoxecanta cun total de 1200 sócios de todos os estamentos sociais da comarca estradense; cunha cuotaanual de 5000 ptas ofrece actualmente outros servizos ademáis da pesca. Dentro destes servizosatopan-se a caza, cun coto de vinte parroquias e aproximadamente quince mil hectáreas de monte; apesca, con tres rios consorciados con "Médio Ambiente" e os servizos de actividades Ludico-deportivasna praia fluvial do rio VI/a. A antes mentada sociedade está presidida polo doutor Don Luis Meijide Calvo,con quen a revista CONTRARETRANCA mantivo unha conversa ca fin de detal/ar as actividades máisimportantes de cada modalidade. .

Milagres Garcia

Segundo o presidente, a praia flu­vial pode usa-la calquer persoa, perode non ser s6cio da "S.O.R.U." o seudisfrute conleva o pago dunha cuota es­pecial, ademáis non so pode ser disfru­tada 'por persoas da comarcaestradense senón tamén por calquer

persoa allea a esta comarca que así odasexe.

En canto á caza, o doutor Meljldeexplica que o problema con que se en­contran os s6cios é o perigo de extin­ci6n de certas espécies (Perdiz, Lebree Coello. O coello polas enfermidadesepidérmicas, ainda que parec'3o que sevai adaptando e adquirindo defensas),polo contrário, o xabarín, ainda que ulti-

mamente experimentou un incrementoimportante pala sua cualildade de omnf­varo, e de depredador porque ao terunha alimentaci6n variada non acusatanto como outras espécies o perigo deestinci6n; por outra banda, está o rapo­so mantendo unha poboaci6n inalterá­vel nestes últimos anos; afirma tamén odoutor Meijide que o lobo, máximeentre os depredadores, ao atacar indis-

Mesón "O Forno"

Pena do Foxo

Especialidades

1111111[[[1111[1[[11[[[[[[[1[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[ir

A Estrada (Pontevedra)NUMERO 7 SETEMBRO 91 CONTRARRETRANCA

o DEPORTE ESTRADENSE 9

Doutor Luis Meijide Calvo, Presidente da Socledade Deportiva "Rlo Una" de A Estra­da, a cal aglutina hoxendla o malor número de canas e escopetas da comarca, tentandoorganizar o uso racional desas "armas" co fin de non esgotar os recursos

tintamente a .xabarfns, raposos, coel­los... non" abunda na .comarca es­.tradense e de detectar-se algún,probavelmente sexa orixinário doutraszonas xa que o lobo é un animal que sedespraza moit/simo, que se ve someti­do admáis a unha presión importantepor parte do home, quen coloniza cadavez máis espácio de monte, e o lobo éun animal solitário que foxe dos po­voados.

Referente ás espécies en perigo deextinción, o presidente comentou quese construiu unha granxa cinexéticapara criar coellos e perdices; na granxasofren un periodo de aclimatación eposteriormente saltan-nos no montecoas debidas garantias de conserva­ción e control da raz~, de maneira quenon poidan incidir no' hábitat das es­pécies autóctonas da zona, é dicer,procederh.$ repovoación coas mesmasespéci~~?q'l;Je hai sen introducir novasespécies':que podan constituir un dese­quilibrio....... Polo :que se refer ~::pesca, o doutorMeijide:;·:~·.m:anifestou o' ·(~u total desa­corda ~~..cuota do tamaño da troita, eexp1~~tJe este é un tema que susci­ta };la$.mrpolémica entre os asocia­~a:~qoe,- en xeral, tampouco aprovan a~dida, xa que os 19 cmts consideran­j_.~escesivos ao menos na zona de A6strada"e', ·e.n.xeral, en toda a provincia"(fé': Pontevedra, dado que os rios pon­tevedreses non teñen as aguas calizase iso implica que a troita non desen­volve tan rapidamente o seu esqueletecomo noutros rios ande as aguas con­teñan caliza; según Don Luis Meijide,este tipo de medidas non son positivas,posta que "non van acompañadas demedidas efectivas como seria investirnon control do furtivismo, ou prevenir acontaminación, que o que dana os riosestradenses e non tanto que se pesqueunha troita de 17 ou 19 cmt".

Apuntou tamén que esta sociedadecelebra de forma anual o Concurso In­ternacional de pesca de salmón. Esteevento xurdiu hai dezaseis anos e cel­ebra-se habitualmente unha semana

antes da Festa do Salmón, arredor do15 de maio. Trata-se dun concurso aocal concorren pescadores non so daprovincia de Pontevedra, senón taménde toda Galiza e doutras autonomias,"incluso nalgunhas ocasións o concursofoi honrado coa preséncia de pesca­dores extranxeiros, xaponeses en ante­riores edicións e un belga o anopasado".

O doutor Meijide aclarou tamén quenon é contradictório ser ecoloxista epracticar deportes como a caza e"apesca, xa que para el "estes deportesteñen bastante que ver co ecoloxismo,nós non somos depredadores senónque investimos moito na conservaciónde montes e rios, vixiamos o queternos e facemos esforzos importantesna repovoación dos montes e dos riosestradenses, xa que cada vez escaseamáis tanto a caza como a pesca"; nestelabor ecolóxico "esta sociedade trata depaliar o agotamento dos recursos,como coa construcción da granxa ci­nexética, da que conseguimos uns re-

sultados altamente satifactórios, queestán mantendo de feito que esta socie­dade poda dicer que si ten caza nosseus montes e si ten pesca nos seusrios".

A parte destes servizos, a"S.O.R.U." como calquer outra socie­dade deportiva, estabelece relaciónscon todas as asociacións cuxo obxecti­va sexa o deporte en A Estrada; ade­máis, a directiva pretende iniciarcontactos con todas as demáis socie­dades de pesca e de caza para tratarde formar un cons6rcio para que "todasestas enerxias e todos os sócios disper­sos se unan para traballar polo mesmoobxectivo". En canto as outras socie­dades de tipo cultural, apunta opresidente que "é unha tónica en nósestar en estreita colaboración con todosaqueles que o queiran, por exemplo aoCasino, como Recreo Cultural, ag­radecemos-l/e a amabilidade con quenos tré¡fou sempre na clausura do con­curso internacional de pesca de sal­món, que vimos celebrando.

o teu sindicato. A tua forzaRua Peregrina Nº 9A EstradaTe/etanos:5732235731 95

UNIONSAGRARIAS

CONTRARRETRANCA' SETEMBRO 1991 e !'JUMERO 7

10 o O DEPORTE ESTRADENSE

NUMERO 7 . SETEMBR091 CONTRARRETRANCA

CallobreTemporada 81 • 82

De esquerda a direita ede arriba a abaixo: Chema,Pego 1, Brea, Pampfn,Bauzas, Pino, Seoane (Di­rectivo), Lino (Adestrador),Somoza, Arturs, Pego 11,Eduardo e Xavler

ao consumar-se o ascenso de categoriadisolveu-se de novo a equipa e os xo­gadores voltaron a recaer en equipasde rexional preferente e de primeira re­xional.

Para rematar a história deste clubeternos que destacar a campaña realiza­da durante o ano pasado en terceira re­xional accedendo á segunda posiciónna táboa e, por conseguinte, logrando oascenso a segunda rexional.

Recién ascendidos a segunda re­xional, poucas persoas apostaban porun novo ascenso do Callobre C.F., perocontra vento e marea, con xogadoreslesionados, problemas internos na di­rectiva e discrepáncias co entrenador,acadou unha terceira praza na táboaclasificatória co que se logrou o ascen­so a primeira rexional.

A partir destas competicións o Cal­lobre comenzou a facer equipas de ca­tegorias inferiores: benxamíns, alevfns,infantfs e xuvenís; a equipa de luxo eranos xuvenís os que, na seguinte tempa­da, voltaron a chegar ao cume do éxito,quedando eliminados nas semifinais deascenso á liga nacional galega porunha pésima arbitraxe do galego Garciade Loza. Como remate desta brillantetraxectória comenzou o declive doclube; algúns dos compoñentes daequipa marcharon a outras de terceiradivisión, outros para a liga nacionalxuvenil.

No ano 1986 volta a rexurdir connovos ánimos o Callobre C.F.. Nesteano federou-se na terceira rexionalgrupo Vda liga do Sar e, ainda que nonlogrou o ascenso, realizou unha brilantecampaña conseguindo o terceiro lugar;

Miguel Rey

Breve história das equipas do noso Concello

Futbol modesto

CLINICA DENTALM. grana o/ázquez Pérez

MEDICO ESTOMATOLOGOConsulta de Luns a Venres

Calvo 80telo, 7, 1Q B ,Tlf. 572404A Estrada

PRIMEIRA REXIONALNa categoria de Primeira rexional

atopamo-nos co Callobre C.F.. A anti­güidade deste clube remonta-se aosanos corenta. A sua cima conquíre-a no1.978, quedando subcampeón galegona categoria de infantís. Para poderchegar a estas fases finais, a equipativo que acadar o primeiro posto da ca­tegoria de infantís na zona do Sar; des­pais xogou-se a dobre partido cocampeón da zona de Santiago, que, poresta época fora o Imperio; e, como fasefinal, quedaron as catro mellores equi­pas: Deportivo de A Coruña, Lemos deLugo, Gran Peña Celtista e CallobreC.F..

: o DEPORTE E5TRADEN5E o o 11 o

Atlético Paradero: 1959. Equipa constituida por aficionados para financiar cosseus partidos o peche do campo da baiuca: ( De Esquerda a Direita e de Arriba aabaixo: Júlio Fernández, Juan Sanmartfn, Ovfdio Fernández, Severino Pazos, Fer­nando Obelleiro, António Chao, José Luis Varela. (Aniñados) Placido Vicente,RaulLuces, Raul Sánchez Sixto, Javier Luces, Ramón Villar Garcia.

Como dados a destacar para estavindeira temporada podemos destacara dimisión do que fora o entrenadordende os comenzos dos infantís ate adata e a renovación da directiva. Conesto esperemos que este ano podamoscontemplar no campo do Callobre, uncampo feito polo veciños da parróquia,a continuación da boa traxectória leva­da polo a cabo polo clube nestas duasúltimas tempadas.

SEGUNDA REXIONAL

Nesta categoria temos como repre­sentante da comarca de A Estrada aoclube de Berres. Da sua hiostória haipoucos dados xa que como clube feder­ado comenza a existir a mediados dosanos 70. comenzou, como todos osclubes, en terceira rexional contandocunha equipa de xuvenfs da que seabasteceria a categoria senior.

Estivo durante bastantes tempadasnesta categoria ate que no ano logrou oascenso a segunda rexional. Nesta ca­tegoria realizou un xogo mediocre du­rante duas tempadas até esta últimasna que tivo uns bos comenzos que nontiveron o fin desexado debido o conflic­tos entre xogadores e entrenador (Re­gueiro), e tamén entre xogadores locaise outros traidos de A Estrada. A conse­cuéncia foi que se perderon partidos e,ao final, só se acadou un posto nametade da táboa..

TERCEIRA REXIONAL

Nesta categoria é onde máis repre­sentantes ten o concello estradense.Para esta tempada conta con tres equi­pas:Estudiantil. de Loimil, Tabeirós eVea.

O Estudiantil está formado por unhaagrupación de seis parróquias e cecaissexa o clube con menos anos de exist­éncia. A sua data de fundación remon­ta-se aos 80 nos que tivo uns boscomenzos acadando no segundo ano asemifinal da copa do Sar. A raiz desta

campaña incrementou- se o número desócios e con iso se fixeron posibeis cer­tas fichaxes de veteranos que xa milita­ran en clubes de categorias superiorescomo o Nebra (Vista Alegre), o Arias(AtI.Ribeira), Valdez (Xuv.Lalín), etc.

O presidente durante estes anos foiXosé Manuel Porto e o adestrador XoséFernando, que despois estivo ao cárre­go do Airiños, equipa de rexional pref­erente.

Na tempada 82-83 acadou-se o as­censo a segunda rexional, ascenso querepresentou en certa medida o ocasodo clube debido a que se fixeron fi­chaxes de xente que, a priori, era moidestacada e se deron baixas a xoga­dores que militaban no clube dende os

I seus comenzos e que, ainda sen ter afama de outros, eran de máis rendimen­too

Debido a esta crise perdeu-se a ca­tegoria, dimitiron entrenador epresidente e voltou-se a terceira re­xional. O clube volveu a funcionar" con

Couto como presidente e Espiño comoadestrador. Con esta nova directivaacadou-se o segundo posto na catego­ria de xuvenfs na tempada 82-83, éxitono que se demostra a boa canteira quese conseguira.

Posteriormente logrou-se de novo oascenso a segunda rexional na quepermaneceron ate a data.

Nesta"última tempada a equipa foibastante lrregular.Nela perderon-sepuntos na casa con equipas de menoscategoria por causas como a falta dexogadores ou os problemas internos doclube. Como consecuéncia non se con­queriu manter a categoria e se de­scende~ de novo.

Actualmente hai un novo presidente:Antonio Paiño, e un novo adestrador:Amadeo, este último ex-xogador do SiI­leda Estudiantil, coñecedor á perfeccióndestas categorias e dos xogadores quepode, polo tanto, face-Ios retornar a se­gunda rexional.

., o _

. 'Enrique qarcia LorenzoFabric~de Mobeis e exposición

Rua San Paio, NI 70élf. 57 06 02

A Estrada(Pontevedra)

t~:~ CONTRARRETRAN.CA - " 5ETEMBRO 1991 .~ '_ NUMERO 7 ,~

12, r o O DEPORTE E5TRADEN5E

Presidente do Clube Tabeirós

Xosé VicenteXosé Vicente, xoven presidente do Tabeiros, é un exemplo de directivo dun clube modesto ca que

falamos acerca das dificuldades e satisfacións que ten levar adiante un proxecto deste tipo nunhaparróq~ia do rural do naso município.

Cando fol fundado o Tabelrós

Este clube foi fundado no ano 1980por iniciativa da xuventude da Parró­quia de Tabeirós, tras vários anos deandar xogando polas aldeas viciñascon outros xoves nas mesmas deficien­tes condicións. Un nove de Xuño, e trascomer-lIe un pouco a moral aosmaiores, decidiron Federar a equipa naFederación Galega de Balompé, for­mando a primeira directiva o Crego,Don Camilo, o Xastre, Uzal, Muras,Manolo e Pepe de Pena, Brea, Antu­cho, Coto, Xabier, e outros que nonfigurando na directiva aportaron o seugrauciño de area.

Ten tradición deportiva a tus par­róqula:

Efectivamente, xa aló polos anos40, despois da Guerra, un grupo de pio­neiros aproveitando un Campo Común,escomeniaron a xogar con balón detrapo, pero este terreo quedou-se-lIepequeno, polo que foron alongando-o aconta das cerradas do lado, tendo-lIeque fuxir aos donos das terras lindeiras.Pouco a pouco convenceu-se aos vici­ños e facendo asf o campo do Talliño,ande xogaron varias xeneracións dexoves. Ainda hoxe é o dia que teñengratos recordos de momentos pasadosaló.

Volvendo ao presente, comoforon os comenzos e s posta en ro­daxe da equipa:

José E. Carbajal PortoSerafín Pazo, NI 7

Teléf. 57 30 55

A Estrada

NUMERO 7 5ETEMBRO 91 CONTRARRETRANCA

o DEPORTE ESTRADEN5E .~. a 13I

Nos primeiros anos a equipa Feder­ada fixo-se filial do Deportivo Es­tradense xogando no campo da baiuca,até que por iniciativa de Don Camilo, "ocura", e tras pedir-lIe aos rapaces denigoi e ao Bispo de Compostela uns ter­reos do Iglesário para campo de xogo,e por mediación da parcelária queacondicionou o terreo, o "Tabeirós"trasladou-se aló coa sua equipa. DesdeaqueJa formou unha equipa de xuvenís,e na actualidade tamén unha de infan­tís.

Canto tempo levas comopresidente; e como chegou ao cargo

Con este xa vai para catro anos, echeguei ao cargo escollido por aclama­ción' tras a dimisión da anterior directi­va. Hoxe forman a directiva xentexoven, a maioria xogadores do mesmoClube.

Como se flnáncla o clube

Na actualidade o presuposto doClube coas tres equipas ronda os tresmillóns de pesetas. Temos uns 150 só­cios, con cuxas aportacións non temos

suficiente para facer-lIe frente .a taisgastos , polo que debemos recurrir asubvencións do Concello e a Xunta deGalicia, as rifas, loterias, etc, etc.

As subvencións non son suficientespero sí necesárias, e sempre benvidas.

Cantos xogadores ten federados

Sobre 65, máis ou menos, enidades que comprenden desde os 10anos en diante

Qué problemática ten a equipaque preside

Pois á moi variopinta. Aa ser unhaequipa rural, desde o pouco número derapaces, até a dispersións dos lugaresonde viven. O transporte atá o campopara os adestramentos. A pouca cola­boración dos viciños. As deficientes in­stalacións (falla de luz, campo de xogosen cerrar, vestuários con chan decemento, etc.

O que se bota en falla á un ximná­sio para entrenar no inverno os dias dechoiva e xiada, así como pistas pa'raoutros deportes (Tenis, Baloncesto, na­tación, etc.)

Slnte-se discriminado nestesenso

Por suposto, igual que ao resto dorural, pois as instalacións establecen-setodas na vila, cando no rural tamén sefai deporte.

Ve-lIe algunha solución

Si, un remendo, os pavillóns dos co­léxios fora de horas lectivas, postas adisposición das Asociacións Deporti­vas, tanto das equipas de futbol comodoutros deportes.

• Ve alguns problemas máls a ésterespelto que quelra slnalar

Hai moitos máis, os máis acuciantesé a fafla de técnicos especializados(adestradores, preparadores ffsicos,masaxistas) e sabor de todo no DeporteEscolar o feito de que non exista.

Parece-lIe que esteé un problemaxenerallzado

Supoño que sf, que estes e algúnmáis terán todas as equipas do rural

Fabrica de Mobeis•

:J{nos. r¡)a{cqrce{~yFabricas:Serafín Pazo, 76 • 78e Bedelle s./n.

.Exposicións:Avda. de Pontevedra, 57e Car'retera de Santiago(Pontenova)

CONTRARRETR-ANCA e SETEMBRO 1991 ~ ~ NUMERO 7

Avda. de Pontevedr.. l/n. Telfs. 570291/671461. 36680 LA ESTRADA

ESTACION SERVICIO Nct 4.866

strada

Campeón 90 - 91"Garcia Lorenzo"

De pé: Tato, Benjamín, Nico,Eduardo. Aniñados: Bibi, Vico,Ramón, Chauciño.

comité organizador - vai someter a de­bate de todas as equipas várias propos­tas acerca de temas polémicos como aparticipación ou non de federados, o

.endurecemento das sancións para frearas conductas violentas no terreo dexogo, etc... de cara a facer unha próxi­ma liga máis renovadamente abarta eparticipativa.

O Campeón da Liga 90 - 91 foi aequipa "Garcia Lorenzo" e o Campeónda Copa foi a "S. O. Granvia". En cantoas 24 H. - segundo nos di Xosé de laFuente - xa deixaron de interesar poloanti-rentables e polo deterioro que sofri­ron este tipo de competicións. Polo quea A.E.F.S. deixou de organiza-las.

se unha decadéncia que até a tempo­rada actual en que se lIe imprimeu unnovo pulo, amenazaba seriamente acontinuidade desta actividade, pois osproblemas aos que ten que facer frenteson moitos: económicos e sociais.Económicos porque o deporte basecarece do apoio necesário, e sociaisporque estas deficiéncias debera-nasubsanar o espirito deportivo e non oagresivamente competitivo que esta­mos a sofrer no mundo do deporte.

A Asociación Estradense de Futbol­Sala - segundo afirma Xosé de laFuente, que xunto con M. Barreiro, LuisRivadulla, J. Ramón González, MiguelCouceiro e Ramón Sesar, forman o

14 o O DEPORTE ESTRADENSE

o Deporte ao alcance de todos

Fútbol - Sala

NUMERO 7 SETEMBRO 91 CONTRARRETRANCA

. No ano 1983 a Asociación Es­tradense de Futbol Sala pasa a serpresidida pola Asociación Cultural "AEstrada" poñendo-se ao frente da or­ganización Manuel Rendo, que presidiua Asociación deportiva até 1989 que "polas suas tarefas políticas na corpo­ración municipal, decidiu deixar a direc­tiva, seguindo a A. C. "A Estrada" até aactualidade, ainda que a sua direciónleva-se a eabo dun xeito colexiado emesmo asambleário.

No último ano participaron 16 equi­pas, o que demostra da aceptación queainda ten este deporte. Sen esquencerque tradicionalmente viñan-se comple­tando os 20. Máis desde o 89 observou-

o Futbo/~sala escomenzou no ano 1978 a desenvolver os seus torneos. Naquel entón utilizaban-se asinstalacións do Coléxio Pérez Viondi, pero xa desde un comenzo se constatou unha grande demanda porparticipar neste deporte por todas as capas da sociedade, pois non require unha forma física e ida.de quehoxe podemos considerar "minoritários".

POLITICA MUNICIPAL 1~

-A Estabilidade do governo tricolor defrauda os maus augúriosque algúns lIe botaron

100 dias de Governoo Governo municipal saído do "Pacto de San Antón", tripartito e "cohabitación" para outro, con certa

dose de non moi boa idea, chegou aos 100 dias en contra da .opinión e mesmo do desexo de algunhaxente.

Ramiro Sanchez GarciaI

A raiz distó, lembro unhas manifes­tacións da desbancada Elvira Fernán­dez nas ,'que aseguraba que estegoverno non teria nen siquera estamínima existéncia, pois ela tiña a sufi­ciente experiéncia ao seu paso pologoverno en combinación cos Socialis­tas. Lembro moitas causas: máis e aofinal hai que cuestionar o causante

daquela desfeita, ainda que iso xa está.na mente de todos.

Xa, desde o 15 de Xuño, data enque a Corporación elexida nas furnasdecidiu que Suso Tallón fora o alcalde,notou-se un ar distinto e a actividademunicipal conqueriu a dinámica própriadun governo xoven e con gañas de tra­bailar que de seguida asumiu o seupapel e deixou moi craro cal era o seusftio.

Basta só lembrar certos detalles, poroutra banda moi significativos, como

son o horário do próprio alcalde, a inici­ativa do "Buzón das suxeréncias", peropara facer-lIe caso ou simplesmente onovo enfoque dado a utilización docoche oficial, máis coñecido naquel'entón, "coche da alcaldesa".

Quen parece que non asumiu o seupapel foi o grupo de oposición, o granperdedor das pasadas eleicións. Da asensación que os anos de governo fixe­ron-lIe esquecer a función própria daoposición, como ocorriu ca designacióndos representantes municipais nos or-

FABRICA DE MOBEIS

Corra{y CoutQ) S. L.Deseños exclusivos

Carretera de Santiago • Toedo (A Estrada)Teléfonos 57 28 41 e 57 29 56Fax fJ7. 29 56

CONTRARRETRANCA SETEMBRO 1991 NUMERO 7

16 o POLITICA MUNICIPAL

:'ganismos oficiais, nos que o PP que-, dou sen ningué" pola nula habilidade

negociadora, e pensando qüe ainda es­taban no governo. Sen embargo, nesamesma situación, o governo actual,deixou moi crara cal era a sua maneirade actuar e que non andaria con con­templaci6ns.

En canto a oposición hai que suliñara labor de Arca Castro, quen parece vaiser o portavoz habitual do PartidoPopular, a pesar de que Elvira Fernán­dez sexa a oficial. De vez en candoeste partido adopta decisi6ns sábias.

Ainda asf este concellal ben poderiaaproveitar as suas "grandielocuéncias"para uns e "berborreas" para outros,para facer unha oposición máis con­structiva e non intentar, somentes,poñer en evidéncia ao novo governocomo se puxo de manifesto en máisdunh~ ocasión.

Poae dar -a sensación que a activi­dade municipal destes tres primeirosmeses non foi demasiado cuantitativa,,pero do que non cabe a menor duvida,é de que foi cualitativa e moi significati­va.

Por unha banda son demasiados osatrancos económicos cos que se ato­pou o novo governo. Demasiadas aspartidas presupostárias sen dotacióneconómica, ou , dito doutra maneira, xaesgotadas polo governo anterior, preci­samente nos derradeiros dias. Dema­siadas cuestións pendientes dodevandito governo. En definitiva, dema­siadas cousas a ter en conta para miti­gar a falla de actividade cuantitativa.

Tamén é certo que a época doverán non é amáis propícia para califi­car a actividade dun governo, aindaque nesta ocasión demostrou-se que,estando no seu sítio, a actividade bensoia, como dicia Tallón cando pasabaunha semana no Terrón.

O que si pode asegurar-se é queforon actuacións cualitativas pontoais ede releváncia.

Poderia empezar-se polo tema depersoal no que o Governo quer poñeros pontos encima dos ies e colocar a

cada un no lugar en que lIe corre­sponde. Tal é o caso do Señor Pereirasque deixou de ser chofer do coche ofi­cial, perdeu arredor de 200.000 pts. docomplemento específico, e incluso per­deu a opción a conquerir unha vivendaoficial que xa se daba como feita.

Sen embargo estas actuacións,coido que xustas, son calificadas porArca Castro como "intención de cargar­se económicamente a unha persoa, e acastigar a un funcionário".

Caso tamén a destacar foi a contra­tación de persoal para atender as pisci­nas municipais e o seu concursopúblico cando a oposición propoñia aosdos outros anos.

Por otura parte, no que se notou ocámbio de governo foi na recepción deobras. Así están paralizadas as certifi­cacións da Pista Poliderportiva do Co­léxio Público de Codeseda porobservar-se deficiéncias. Ou tamén aconxelación na recepción da segundafase do Pazo de Exposicións poraparecer un movimento de Terras nonadvertido no seu momento. A rápida in­tervención impedindo o desmante­lamento da Torre de Guimarei,...

Non sei o que ocorreria se estiverao governo anterior. Aa mellor pasabacomo sucediu coa Praza da Feira, obrada que mellar é preferibel non falar.

Aparte de sentar as bases de actua­ción, nestes primeiros meses o novogoverno adicou-se a tramitar e xestion­ar os temas pendientes do outro gov­erno, como foron a proroga dos

- Praza da FarolaNum.1,1 2

Tlf. 571 0'51A Estrada

contratos de determinados funcionários,, a excención dunha delas por rematar oseu traballo, ainda que a oposición que­ria que se lIe renovara a todos.

Entra tamén neste apartado a xes­tión de determinadas subvencións, e in­cluso a recepción dalgunha delasapiques de perder polo governo ante­rior, ou tamén a aprobación do Plan deObras e Servizos (P.O.S.).

Un tema que criou bastante polémi­ca foi a cesión do Pazo de Exposiciónspara a fundación do mesmo nome, poisaparte de cede-lo o Governo queriapreservar-se o uso prioritário dos Sóta­nos para Garaxe do Parque Mobil, e aoposición propoñia o uso compartido.

O tema da muller é un dos que estegoverno pensa dar-lIe corpo e non serun simple asunto etéreo. Desta ma­neira, a equipa guvernamental decidiuxa facer un estudo da situación eproblemática da muller para, apartir del,actuar preferentemente nos aspeitosmáis desatendidos.

Resumindo estes 100 dias de ac­tuación, pode asegurar-se que A Estra­da colleu outro ar - como dixemos antes- a efectos municipais, e que se intentapoñer cada causa no seu sftio, que boafalla faL Os mínimos recelos que habianun princípio, van-se disipando polaprópria actuación do governo, séria eefectiva. Tan só cabe esperar que o en­tendimento entre as tres forzas perduree de tempo a levar a cabo o programado "Pacto de San Antón".

, NUMERO 7 o SETEMBRQ 91 CONTRARRETRANCA

AXENDA CULTURAL 17

Canárias, máis perto.

Reunión da FACE

Xoán Carlos Garrido

Coa Romeria Internacional, comocada verán, A Estrada asiste ao debateentre os traballadores da cultura sobrea eficácia deses dous millóns investidosnunha actividade da que empregadosnoutro tipo de actos, durante todo o anopuideran beneficiar-se máis os nososviciños. Despois de todo, pasa o dia epasa a Romeria. E n6s que antes de­scoñeciamos os paises cuxos espectá­culos se nos presentan, seguimosigulamente a descoñece-Ios. Pero esteano a viaxe da Romeria foi aproveitadapola Asociación Cultural "A Estrada"para coller-se a vários dos participantese facer unha actividade que permitiuachegar máis a un Pavo, Canárias, doque temas unha imaxe deturpada polasaxéncias de viaxes, e descontextualiza­da polo mapa do tempo. De feito, o pri­meiro que preguntaron os Canários erase alguén coñecia exactamente ondeestá ubicada Canárias. A televisión, e aescala sempre nola presenta, no mapa,nun recadro ao lado das Baleares. Poloque a xente solprendeu- se a saber quese atopaba a 2000 km. de Madrid, e tansó 90 do Sahara. Nese acto extra-oficialpuxeron-se videos, falou-se da históriade Canárias, explicaron-se as formas efunci6ns da sua artesania, e mesmo selIe ensinaron aos asistentes bailes ecanción tradicionais. Actividades comoesta permiten-nos coñecer direc­tamente outros pavos, o que, como díLevi Strauss, axuda-nos a coñecer-nosmellor a n6s mesmos.

Noutro orden de causas, aFACE (Federación de Asocia­cións Culturais Estradenses)celebrou a sua reunión aproban­do unha série de propostas sobrea actividade cultural no noso mu­nicípio que lago se lIe presenta­ron ao Concellal Delegado deEducación e Cultura, o Sr. Espi­ño. Estas propostas van encami­ñadas cara a normalizaciónlingüística e cultural do noso Con­cello e contemplan:

- Un Plan de NormalizaciónIingüísitica, dos topónimos e do

Confecións

nomenclatGr das ruase Elaboradopola Mesa' Pala NormalizaciónLingüística.

- Criación dun Consello daCultura Estradense.

- Criación dunha Rádio Mu­nicipal, aberta e participativa.

- Cesión de locais na Casada Cultura ás asociacións cultu­rais.

- Criación dun Centro de Re­cursos Municipal con infraestruc­tura común para uso dasAsociacións Culturais.

CONTRARRETRANCA . t •• SETEMBRO 1991 NUMERO 7

Apoiando a Cultura de Base

CONVERSAS o· . 21

Unhabiografi~ unida a história da Estrada e dos estradensesmáis sobranceiros

Fita VarelaA história de A Estrada non se atopa nos manuais ao uso, nen se estuda na universidade. Pero é a

explicación da razón de ser de aquelo que máis directamente nos afecta. Contrarretranca acude denovoa conversa , sempre amabel, coas testemuñas directas da biografia do noso povo para uso e disfrute detodos os que se achegan a éstas paxinas. Polo que non podia faltar nesta seción as impresións dunhadas máis inmediatas expectadora, e actora da história local: Fita Varela.

Na sua Infancia tlvo ocasión deconecer a persoelros fundamentalsda polftlca e cultura galega a travésda relación que mantlñan co seu pal,Xosé Varela

,St', por exemplo a Castelao.. A Cas­tel.ab vi-no moitas veces no escritório daaxéncia FORD que tiña meu pai. Porque

. as xuntanzas do Partido Galeguista cel­ebraban-se na axéncia oficial FORDque rexentaba meu pai onde está acasa de Paramá, frente ao Banco Pas­tor. Coñece-se que Castelao viña por alía tratar asuntos do partido - penso eu ­porque eu pasaba por alí coas miñasamigas e via alí no ventanal que daba arua a Castelao..

Vostede coñeceu a sua muller,Vlrxfnla Perelras

Coñeci-na últimamente - de ve-lapasar pola rua - tratar non a tratei , poiscraro, era moito máis vella que mino Elafoi compañeira de miña nai cando ian aocoléxio. Mama era tres ou catro anosmáis nova, pero eu oin-lIe falar moitodela, das suas histórias da escola. Peroeu..trato con ela ,non o tiven. Cando veuviuva, vi-a pasar moitas veces pala rua.Ela cando regresou,' foi vivir cun irman,Angel Pereiras Renda - que tiña unhaemisora aqui, no Instituto - e a sua mul­ler, Dona Hermínia Bulló, que tiñá unha

Fabrica de Mobeis.. '

Figueroa ,de ArribaJ2Lntónio rrorrado e ~i{{os

CONTRARRETRANCA SETEMBRO 1991 e e NUMERO 7 "

22 CONVERSAS

feréncia. Pero ninguén o coñecia salvo pola noite colleu a sua bandúrrla· eeu que fora alumna ,del, polo que me levou-nos a todos o comedor, dando-encargaron a mino Dixen-IIe que me nos a cada un unha cópia do himnomandaran a min de embaixadora.....E~.... Galego. el sentado no comedor, can-

casa alá arriba nas Casas Baratas.Lembro-me que a atropelou unha nenana carretera de Codeseda, e cando aatropelou dixo: "Nena, ti mata-ches­me". E non morreu no momento, perocomo consecuéncia do golpe - creo eu ­que foi o que, efectivamente, a matou.

Cal fol a sua experiéncia no recénInaugurado Instituto de A Estrada,cunha tan relevante plantilla de pro­fesores, entre os que 88 atopaba DonAntónlo Fraguas - co que falamos nonúmero anterior - e outros Inteleo­tuals de grande talla

Foi moi boa. Todos moi bons peda­gogos e grandes persoas. O Directorera Don António Lino Sánchez, o secre­tário era Don António Fraguas. En Un­gua Española tiñamos a unha cuñadade Don Henrique Vidal Abascal, DonaMercedes Costa. Don Leopoldo Mos­quera Caramelo, era o de Ciencias Na­turais. En Matemáticas tivemos a DonArturo Rodriguez Suarez (coñecidocomo Villafranca), ese foi o que fixo aemisora no Instituto de A Estrada. Des­pois del veu Don Henrique Vidal Abas­cal, que é unha grande personalidadeno mundo das Ciéncias, realizandograndes descobrimentos. El foi alumnode Don Ramón Aller.

Cals son as suas lembranzas deDon Henrlque Vldal Abascal e do seupaso por A Estrada

Cando ingresou na Académia dasCiencias enviou-me o seu Discurso deIngreso. Cando era Pepe Ismael al­caide, formou-se unha comisión delega­da para recabar fondos para aRestauración da Casa de Rosalia deCastro en Padrón da que formabanparte o Director do Instituto, SanchezReboredo, o profesor de Relixión, DonXosé Manuel; Pepe Porto, Maruja Mo­rales e mais Eu. Nomearo-nos de San­tiago o patronato Rosalia de Castro.Entón propuxeron que don HenriqueVidal viñe-se á Estrada a dar unha con-

Contestou-me. Moi boa embaixadora,con moito gosto irei.

Nese momento viaxaba a Lisboa, edesde alí puxo-me unha tarxeta dando­me o tíduo da conferéncia que ia a pro­nunciar: "A Escola da pintura Galega".Pero, resultou que el tiña o guión enGalego, porque tamén era Galeguista.O Guión tivo que ir a Pontevedra a "In­formación e Turismo". E o Delegado,que me parece que era Crespo Alfaia,negou o permiso, porque o Guión ia es­crito en Língua Galega.

-Sendo o Galego tan reprimidopor aqu~1 entón como era a situacióndos Galegulstas e como se arranxa­ron para seguir a defende-Io, mesmonese contexto tan represivo.

Daquela Don Mário xa non era al­caide. Era Pepe Ismael. Don Mário caiude alcalde cando se descobreu omonolito a Marcial Valladares naAlameda. Daquela veu unha delegaciónda Académia Galega, veu Don RamónOtero Pedraio, e veu o que foi xuiz de AEstrada, Don Fermín Bouza Brey. E euestiven presente naquel acto, e porcerto, os concellais daquela épocacando se cantou o himno galego, es­condian a cabeza porquJ:) nengún osabia. Eu cantei con Don Ramón OteroPedraio, e con Don Fermín, un himnoGalego que nos ensinou meu paicando eramos pequenas.

Logo, xa 'desde a sua Infáncia tlvocontacto co Galegulsmo. Como ree­orda esa experléncla. Por exemplo,como seu pal lIe enslnou o nosohimno.

Un dia vin nun periódico o HimnoGalego, e gostou-me, sentindo-me or­gulosa de que Galiza tive-se aquelhimno. Daquela tiña 7 anos. Recortei­no e levei-1I0. a meu pai. el gardou-no e

tando acompañado da bandúrria apren­deu-nos a todos a cantar o himnogalego. E cantamo-Io diante da televi­sión cando o avión cos restos mortaisde Castelao pisaron terra Galega. Efixen unha cantiga ao respeito deseacto tan arrepiante que aH contemplei, eenviei-lIa a irmá de Castelao. Titulei-na"Pranto por Galiza"e di:

Castelao, filio ben da nosa terratiñan razón os que dician (porque

eu tamén o dicia)deixade-o dormir acougadono colo irmán da terra Arxentina.Mais os lobos oubeabansedentos das tuas cinzas,e os teus hosos farian bo caldono pote da sua cabiza.SÓ os bons e xenerososrespeitan silandeiros o teu sonoao amparo das cruces de pedralevando ergueito o fachoque alumea, dia a dia,unha alba de grória,sempre en Galiza.Escrebi-na ese dia, porque sentfn

indignación vendo todo o que pasaba.Porque Ile negaron a entrada a IsaacDíaz Pardo, e aos seus verdadeirosamigos. Os que o coñecian, o tratabane comulgaban cos sentimentos de Cas­telao. E logo, escoltado pola GuardiaCivil, cando a Guardia Civil o perseguiu,e se non chega a escapar...

Coíieceu a Don Fermfn BouzaBrey

Moito, porque era moi amigo domeu irmán Rafael. Meu irmán Rafaelsempre pertenceu as Irmandades daFala, con Antón Vilar Ponte, Castelao,Vicente Risco, Otero Pedraio, ... el tiñarelación con todos eles. Precisamentecando morreu Vilar Ponte el foi ao en­tarro xunto con outro mestre de A Es­trada, Alfonso Castro Dono. E entón eratamén amigo de Don Fermín Bouza

<!toucciro Q1tuímicffS-REVESTl4ENTOS-LUBRICANTES-FIlM UIJRIO-uARIOS fOGAR-AUTOMOUL

-PlfTLflAS-BARNICES-IMPERMEABI.IZANTE5 .-Re POLESTER-vMIlS LMtEZA-ANTICORROSIUOS

José Couceiro BugaUo

Avda. Benito Vigo 109-3btetf. 572780 A ·Estrada

NUMERO 7 SETEMBRO 91 CONTRARRETRANCA

CONVERSAS: o e 23

Brey. Cando nos trasladamos a CalvoSotelo, para onde hoxe está ,Calzados"O Globo" . Nos baixos tiña o comércioCasgrande, no segundo vivia Don Fer­mfn, e no terceiro viviamos nós. Eramostres familias, e eramos unha soa.

El no Seminário de Estudos Gale­gos, pertencia a seción de etnografia eIfngua. E meu irmán cando estaba enLugo recolHa dados que lIe mandabapara que el os usa-se nos seus trabal­los de investigación.

Cando se fixo o primeiro curso deIfngua Galega na Asociación Cultural "AEstrada" no 79, ao finalizar eu fixen,precisamente un traballo sobre DonFermfn Bouza Brey.

Bouza Brel na Estrada tanto folquerido por quen o coñecla comofol duramente atacado con grande~~reza polos seus nemlgos. Agoraque se cumple o seu 90 anlversárlodo seu naclmento, como, ve oshomenaxes que se lIe están a adlcar.

,.:'. .: "'~C)i ben adicados. E vou-che dicer: pot.qüe. Don Fermfn foi separado da.carreira, e o seu' pai e seu irmán estive-. ron condeados a morte. A denúnciapola que Don Fermfn perdeu a carreiraempezou aquf na Estrada. E sei quenescomenzou dita denúncia , e porqué(unha vinganza persoal) dito pola suamuller no ano 45 na sua casa da Ruado Vilar en Compostela. Todo o tingla­do empezou aquf na Estrada. el des­pois de A Estrada, estivo de xuiz enSantiago, ascendeu e foi para Girona, efoi en Oviedo onde o separaron definiti­vamente, pero remexeron desde A Es­trada. Asf que alegro- me moito poloseu recoñecimento porque foi unha per­sonalidade moi sobresainte da cultura'(3alega, non só no campo literário - naque p.ertencia a escola dos Novos Tro­beiros' (empregando moito o Galego­Porugués) senon tamén no campoetnográfico, na pre- história. el topou naEstrada palabras como Vilitroques, querecolleu na zona de Vea. Esta palabratopamo-Ia incorporada a sua poesia:

vilitroques, que nos chamamos, SanXoáns.

Vostede destacou·se na Estradana defensa e difusión do Galego natransición, sendo unha precursorada sua recuperación no enslno.

A rafz daquel cursiño que fixera naAsociación Cultural, no que fomos 32 aese curso, entre os cais recordo a DonManuel Castiñeiras, o párroco. Cando aXunta pre-autonómica determinou quese ensina-se a Ifngua Galega nos coléx­ios, e que escomenzasen ditas clasesen xaneiro, no naso coléxio, reunido oclaustro e debateu-se se empezar enXaneiro, ou a primeiros de curso. Amaioria do Claustro acordou xa es­comenzar a primeiro de curso. E dixe­ron: E qué profesor? 'Entón dixen: DoGalego encargo-me eu. Do sexto, seti­mo e oitavo.

Chegou entón un inspector madrile­ño, un tal Don Jerónimo, e dixo que oprofesor de Ifngua Galega estaba de­mais. Eu dixen-lIe que considerabanecesárias as clases de Ifngua Galega.De língua e literatura. Eu promocioneimoito a venta do libro Galego na Estra­da. Dixo-lIe o representante de Galaxiaa un Iibreiro que naquel entón que A'

Estrada era o cancello de Galiza ondemáis libros vendia. Ainda que para queos rapaces non gastasen cartos en li­bros, levaba eu os meus. Conmem­oramos .sempre as letras Galegas,representabamos obriñas de teatro, re­cuperamos cantigas 3 e coplas popu­lares. Dunha vez mesmo fixen eu damiña colleita un enredo Teatral. Enter­ou-se Rendo, e foi ao coléxio a pedir-

. nos que o representasemos naAsociación Cultural "A Estrada". E efec­tivamente asf foL

Seu pal, Xosé Varela, estudara nosemlnárlo pero finalmente non se In­vlsteu de crego

Meu pai estudou once anos no sem­inário, empezou a estudar a carreiraaos 10 anos. el vivia en Guimarei, poismeus abós eran de Guimarei, aindaque estaban establecidos aqui na Es­trada, con Sastreria, Pañeria e· Tecidos.O expedente académico do meu pai foidos máis brilantes do seminário. Peromeu pai deixou a carreira 4 mesesantes de ordear-se de presbftero. Edeixou a carreira, nas vacaci6ns <;fenadal, el e outro grupiño de seminaris­tas, por discrepáncias co Cardenal Mar­tin. E algún argumento que eles

CONTRARRETRANCA SETEMBRO 1991 NUMERO 7

24 ' ~ CONVERSAS

p-resentaban, debateu-se e aprobou-seno Vaticano 11.

Como era o galegulsmo organIza­do da 21 Rep':'bllca aqul na Estrada

No 33 foi cando se organizou aquí oPartido Galeguista, despois houbo unhaescisión entre os de direitas e os dasesquerdas,e os de A Estrada quedaroncase todos coa esquerda. Aquí estabaDon António Fraguas; meu pai, que erasecretário de finanzas; Mundo Blanco,que era secretário de Actas; e estabaCamilo Pereiras Rial, curmán de VixíniaPereiras. Todos os de Pereiras da car­retera de Codeseda - onde esta o BarGalaxia - estaban no Partido Galeguis­ta: Gumersindo, Anxel (piloto da marinamercante), Antucho, Manolo, Pepe (em­pregado na Singer en Pontevedra),Camilo e duas irmáns, Isabel e Maria (aque lIe fusilaron o home). No últimomitin do Estatuto de Autonomia que foiodia 26 de Xuño de 1936 na praza daFarola, interviron Castelao e Dpn Antó­nio Fraguas. Tiñan prometido que esedia viria unha avioneta facendo propa­ganda do Estatuto. Pero a avioneta nonchegaba e meu pai foi o teléfono parachamar a Santiago para ver que pasa­ba coa avioneta. A telefonista que eraAurorita Sánchez, tiña as liñeas sobre­cargada, pero Aurorita dou-lIe preferén­cia. E efectivamente, apareceu aavioneta cunha tira branca longo, e enletras azuis poñia "28 de Xuño, vota aoestatuto~ E naquel momento falabaDon António Fraguas e dixo: "Para quevexan que nós sempre cumprimos oque prometemos". Daquela habia naEstrada tres bandas de música que es­taban amenizando as Festas de SanPaio, a banda de Música de Santiago, abanda de música de Lantaño, e abanda de Música de Merza, e as tres aun tempo, dirixidas por Merza tocaron ohimno galego ao acabar o mitin.

Meu pai, moitas veces, montaba nacamioneta de Pena das Gaseosas, erapaces e rapazas galeguistas ianpolas aldeas a facer propaganda. Gar-

cia Barros, Otero Abelleira e os do Emi­grado eran da corda dos Galeguistas. Eantes de organizar-se o Partido" Gale­guista houbo na Estrada unha comisiónpro-monumento de Pardo de Cela decaracter nacionalista na que estabameu irmán maior. E cando sacaron aDon António Fraguas a rua para 'taparcon sosa, a Don António deron-lIe unhabandeira; e detrás todos os rapaces

Galeguistas tiveron que tapar con sosapura as pintadas do Partido Galeguista,a todos eles queimaron-se-lIe as mans,e mesmo cairon-lIe as uñas. E ao diaseguinte sacaron a outra tanda, entreeles ao meu pai, que estivo toda unhanoite secuestrado no cuarteliño de Fa­lanxe. Pero mentras meu pai cumpleuos 100 anos moi querido e respetado,non só na Estrada, senon en toda a co­marca; os que lIe fixeron eso a meu paie máis a Don António xa colleran ocamiño da verdade moitos anos antes,e non moi ben vistos, por certo. Os deDon António taparon con sosa, pero aodia seguinte, aos de meu pai fixeron-lIetapar con chapapote.

Como fol a represión aquf na Es­trada.

Daquela, no 36, foron condeados amorte moitos estradenses. A senténcia

. executou-se un ano despois. Foroncondeados a morte o alcalde, que eraxastre, Don Xesús Puente, quen cha­maban o Valseiro. O primeiro teniente­alcalde, Don Ramón Fernández:Torneiro de Berres. Pena das Gaseo­sas. Nogueira, que tiña unhas carroce­rias en Fernando Conde. O pai deIgnácio. Candido Tafalla, o filio do pro­pietário do Hotel Estrella. Manolo Váz­quez. Houbo testigos de defensa queimpediron que se fusilaran inmedia­tamente. Tardaron un ano. Segundotestigos presenciais un dos testigos dadefensa que máis se enfrentou foi ocrego da Estrada, Don Nicolás, quencando o fiscal o chamou a "declarar entono amenazante:"Venga usted quecon su cara de santo es tan buenocomo los que éstaban ahf sentados".Aa que lIe respostou: "Entre mis feli­greses no hay ningún hombre malo.Todos eses hombres que ves ahf senta­dos son honrados trabajadores y aman­tfsimos padres de familia; y si mecabeza te sirve para salvar a uno deeses hombres, puedes disponer de e/la.Cristo murió por todos, y que importa micabeza por uno de mis feligreses".

No princípio os xefes de falanxeeran un triunvirato, formado por Ramónde Casagrande, Antoñito Reino, eAmable Durán (un tio de Suso Durán).Pero aquel triunvirato foi destituido ehoubo unha purga na Estrada por unasunto co pai dun Capintán, Don Ma­nuel Esmorís. A quen lIe obrigaron apagar 50.000 pts. para o exército. Aoenteirar-se o filio, informou a CapitaniaXeral de Galiza, e foi como caiu aqueltriunvirato, destituiron a todos os xefes.Fixo-se unha purga. Estaban daquela"0 Cubano", un tal Barros de Codese­da. Logo viñeron un de Costa, e Gil, oabogado.

A xente quer esquecer eses anos,pero quizais lembra-Ios é o mellorremédio que se pode facer para quenon volvan xamais.

LACAS - BARNICESTINTES - DISOLVENTES

NUMERO 7 SETEMBR091 CONTRARRETRANCA

·PROXIMO NUMERO

A Estra a, ao pé doPico Sacro

Relato ·inédito de M. Garcia Barros dunha viaxe con Castelao, Otero Abelleira, erelevantes persoeiros estradenses dos anos 20 a cima do Pico Sacro

CONTRARRETRANCAUn proxecto que é posibelgracias a colaboración de todos

Podes atopar os nosos exemplares nos seguintes pontos de venda aos que agradecemos a suacolaboración desinteresada na distribución desta revista

A EstradaLlbrerla FaroLlbrerla DurénLlbrerla PlazuelaLlbrerla CervantesLlbrerla MacelraLlbrerla RosarltoLlbrerla "San Pelayo"Estanco CarballedaCafé Bar "Tubos"Tab. Sta. Sede

RuralMatalobos:T.PiñoToedo:RegengoVea:o RolloMerendeiro de VeaA ParraBar de CousoTab. Emlllano

.;". Mesón de Vea

A FandlñaLagartóns:Taberna EstancoMoreira:Carballo GrandeA PicaBerres:Tab. de CeferinoRiobó:Tab. GañeteO pequenlñoOca:Taberna HoréncloCastro:Tab. da IgréxlaArnois:Tab. HlpólitoTab. O Recanto (Bal-

boa)Tab. Andlón (Balboa)Loimil:AscaméllasCodeseda:

Tab. PortelaBar CarracedoLibrerla TayloTab. XubrelOrazo:ElmaAgar:Tab. AnselmoO Foxo:O Forno (A Pena)O MonchoDama del RloOlives:Taboada (Vlladafonso)Lamas:Alfredo (Sequeros)Xesús de SobradoGuimarei:Tab.dalgrexaT. MarlñoTab. EsteboCereixo:·Tab. Cerelxo

Tab. de PernavlvaArca:Tab. DlonlsloNigoi:Tab. A PenaTab. IgnácloTabeirós:Tab. Dá vllaTab. SanglaoOuzande:Manuel PortoLirípio:MorgadeAncorados:Brel • BouzónDaniel RodrlguezRubín~OSol

RivelaVllaboa

CONTRARRETRANCA SETEMBRO 1991 o NUMERO 7

PUBLICIDADE 27

BenvidosA Estrada

Capital do Móbel de Galiza

.. As formas que busca, o deseño que exixe, o·.material que dura, os servizos que precisa, ato­

para-os vosté na nosa vila.A tradición da nosa indústria do móbel proxec­

ta-se cara o futuro abordando as últimas nove­dades dun xeito orixinal, compaxinando afuncionalidade coa criación de ambientes.

A Estrada ofrece-che un solprendente abano- de· posibilidades entre as que ,seguro, atoparás

o que andas a buscar.

Un saúdo doI .

I

V Salón do Móbel,

. N.TRARRETRANCA SETEMBRO 1991 NUMERO 7

28 o r, RECUPERAR O PASADOr.. , -:

Crónicas Deportivas de A Estrada dos anos 20

Os comezos do FútbolEstradense

Reproducimos aquí crónicas xornalísticas deportivas do primeiro cuarto de século, dando-nos unhaimaxe de como eran os primeiros comenzos do fútbol no naso Cancel/o. Concretamente, na sua obsesivarivalidade ca Caldas do que narramos tres sucesivos encontros (quedando- se en dous por informalidadedos caldenses). As estratéxias, a atmosfera deportivista, o ambiente e as incidéncias dun fútbol que distabastante do que hoxe estamos a contemplar. Por último, reproducimos tamen unha curiosa adverténciaque aparecia nun periódico local sobre os perigos desta "(ebre" nos mozos estradenses.

A Estrada • Padróno pasado domingo ., dia 31

., trasladou-se a equipa destavila, Deportivo Estradense, á deCaldas de Reis con obxecto dexugar o partido que tiñan con­certado coa primeira equipadaquela localidade, cuxo encon­tro non puido efetuar-se a causade incidéncias, desde logo, cen­surabeis, por parte de equipierse directiva de dito clube. Envista desto, acordou-se regresarsen xogar o partido, cando - conatural asombro - vemos que sepresenta no campo, unha equi­pa de Padrón, que segundoparece, tiña concertado coamencionada equipa de Caldasde Reis - Pasmen vostedesl ­un partido para o mesmo dia ehora.

Postos de acordo os capi­táns de ambos equipos, xogou­se o partido entre padroneses eestradenses.

As catro, e As órdenes deCavelo, alinean-se as euipas.

O "Deportivo Estradense"fai-no na seguinte forma:

PereiraLueiro, JesúsEmflio, Cándido, GestosoRey, Carballeda, Cesar,

Campos e Pepucho

Escolle campo a nosa equi­pa a favor do vento. Sacan ospadroneses. Emílio apodera-sedo Balón e pasa a Rey, éste aCésar, que chuta demasiadoalto.

Posta en xogo novamente apelóta, Cándido recolle e pasa aCésar, de novo o avance é cor­tado por mao dos padroneses.Executa o Deportivo subindo oprimeiro tanto ao marcador duntiro directo a porta (1-0).

Nunha escapada dos Es­tradenses, Carballeda rematade cabeza a porta marcando osegundo tanto do deportivo (2­O).

Dominan os padroneses,que se dirixen a nosa porteria.Pero Lueiro frena aos contrá­rios.

Cando faltabazn aproxima­damente dez minutos para fi­nalizar o primeiro tempo,Cándido pasa a Rey, éste aJesús, que pasara ao ataque, ocal remata dun sobérbio tiro,que lIe vale aos estradenses oterceiro tanto (3-0).

Encoraxinan-se os pa-droneses e un fallo de Lueiro dalugar a que se teña que em­pregar Pereira, detendo unchute do dianteiro-centro contrá­rio.

E co domfnio da nosa equi­pa, remata o primeiro tempo co3 a Oa favor dos estradenses.

Comenza o segundo tempocun avance dos estradensesque intercepta ben a defensacontrária.

Arrécia o vento, xa reinante,polo cal se desluce o xogo. Ar­ranca o extremo direito pa­dronés, quen pasa ao dianteirocentro e este lanza un tiro quePereira detén, esquivando a en­trada e devolvendo o balón aocampo, recollendo Jesús, e des­pexando a situación.

Un avance dos padronesesaxudados polo forte vento, ob­riga a Jesús a conceder corner,e tirado éste, devolve Rey, decabeza, producindo-se outro,sen consecuéncias.

Cándido afana-se en levar oxogo adiante, e da oportunospases de cabeza.

D público anima aos de Pa­drón. Un Chute do inter-esquer­do padronés, dete-no Pereira namesma liña de gol, producindo­se entre os espectadores ungran alboroto por erer algunsque o parara dentro.

D árbitro coaccionado pologriterio e xa obcecado concedepenalti que se convirte en golpara Padrón (3-1).

Pouco despois, o meio es­querdo padronés, da unha mandescarada e Carballeda, nacrenza de que o árbitro a pitara,calle o balón, sendo castigadosos estradenses con dita falla.Executa o extremo esquerdo dePadrón, directo, marcando o se­gundo tanto para a sua equipa(3-2). segue Cándido dandoxogo adiante, pero o vento for­tfstimo, devolve a pelota aonaso Campo.

Cando faltaba pouco pararematar o segundo tempo, écargado Campos violentamentee como un dos espectadores lIechamou a atención, outro es­pectador, emprendeu-na co pri­meiro, sacando - polovisto - unarma, ainda que ésto último nono puidemos percibir ben.

produciu-se un grande albo­roto, polo cal, o árbitro suspen­deu o partido.

Regresaron os equipiers es­tradenses, bastante degradadospala pouca formalidade dos caI­denses, xa respeto a celebra­ción do partido, xa no alusivo aoalboroto de última hora.Edamos fin a reseña cun voto deánimo aos do "Deportivo Es­tradense".

NUMERO 7 ,SETEMBRO 91 CONTRARRETRANCA

RECUPERAR O PASADO _ 29

Agora un comentário quenos suxire a composici6n quese está dando na nosa equipa.Parece-nos equivocada, equivo­cadfsima a colocaci6n do dian­teiro centro a Rey. Ese mozoleva dentro un xogador... qui­zais un grande xogador, peronunca un mediano dianteirocentro.

Para ese posta, hai que po­seer unhas condici6ns moi so­bresaintes, das que carece enabsoluto Rey. Do Dianteiro cen­tro debe emanar a eficácia daliña toda; debe ser... (diremo-Ioen termos sonoros) moi <bruto>(valla a frase, e perdoe-se engrácia ao que segue) e moi inte­Iixente, el ten que conducir aliña, xogar cos dous pes e so­bresalis muito no xogo por alto.Ahl e non debe ter <mieditispánicoso> (Iatfn particular doautor e de uso particular doactor).

Ilustrara-nos muito unhamiradiña as mellares equipas deEspaña: O "Celta" tivo un Cor­rea e ten un Rogelio. "R. Uni6n"ten un Erazquin. "Atletic de Bil­bao", tivo a Travieso. "F.C. Bar­celona" disfruta dun Samitier."R. Madrid", ten a Monjardin."Deportivo de A Coruña", aRam6n González. "Europa deBarcelona" a Cros. "Valencia" aMontes... Para qué máis? ...Probe-se a Rey no extremo; arnon se precisa emular aoGrande Capitán.

Volvemos a dicer, que énecesário combinar máis; facermáis conxunto, pais é preferfbelter once xogadores regulares adous bons e o resto maos.

PROXIMO ENCONTRO: Di­se que o domingo dia 9 irá onaso <Deportivo> a Caldas,para devolver a visita feita poraquela equipa. Promete-se for­mar unha carabana moi nu­merosa para acompañar aosnasos mozos e dar-lIe alentos.Animo e a excursi6nl.

da série B. Naturalmente, queos nosos saltaron ao campo dis­postos a soltar-se o pelo e , vaiaXabatos e demáisl. Aquilo pare­cia un partido de campeonato.Coa agua ao pescozo e o co­razón nun tic tac apresuradoque facia tremolar o escudo xaglorioso do "Clube Deportivo Es­tradense", sostiveron no primei­ro e unico tempo do encontro,que estaba pedidno a continua­ción. Claro que se notaron as<inxeci6ns reconstituintes> quese lIe aplicaron en forma de re­forzos, e a eso debemos o tervisto algunha combinación boni­tamente levada pala liña deataque.

O tempo e o partido terfni­nou con 1 a O a favor dos dacasa.

(Antes dos eloxios e para osucesivo, anunciamos o nosopropósito de endereitar a mar­cha un pouco de xarabe triple)

Distinguiron-se dos nosos:Sobrino, Candido, Mella, Jesús,el Sr. Cant6n, Rey e Roinel. Asinxeci6ns , todas moi tonifican­tes, e aperitivas, especialmenteno médio centro.

Arbitrou estupendamenteEugenio, tan ben o fixo, que sese enteirasen por af ia-se verapuradiño en atender a tantospedidos.

Ecos Deportivos

viceversa? Asf xa se terian dousbons xogadores na liña deataque; nos restantes xoga­dores hai que pulir muito.

Ahl; olvida-se-nos advertirque o capitán da equipa debeexistir no campo e facer-sevaler; decimo-Io apropósito dopenalti tirado por Jesús, ao calde debeu-se-lIe abrigar a tira-loás manso Estando gañado e nunpartido amistoso deben procu­rar-se vict6rias xogando máis e<mellar>.

O pasado dia 2 volveron aenfrentar-se no campo do nasoDeportivo a equipa de Caldas eo naso once, debidamente re­forzado con catro notabeis xo­gadores forasteiros; entre osque se encontraba o excelentegardameta da equipa de Cuntis.

S6 puidemos disfroitar doprimeiro tempo do partido, poisa chuvia quixo <aguar-nos> afesta e por iso foi suspendido omatch. Foi suficiente para corro­borar os rumores circuladosdias antes da <pelexa> os queanunciaban a visita dun equipodiferente ao do domingo ante­rior; e a fé que esto era ver­dade, pais a equipa visitantepodia chamar de <tu> a muitos

A Estrada fútbolfstlca

o partido Caldas •A Estrada

o pasado· 23, celebrou-seno fermoso campo do DeportivoEstradense, un partido de fútbolentre un <once> da inmediatavila de Caldas e o naso Deporti­vo.

O xogo realizado por ambosbandos foi vistoso e reñido. Aequipa forasteira demostrou po­seer un bon conxunto, de domi­nando muito o pase corto e oxogo por alto, no que aventaxa­ban aos nasos. O porteiro é un .....-------------------------...excelentrsimo Sr. con mando en Deportivo Estradense (Temporada 70 • 71): Laja, Chao, Alfredo,praza, mellar dito, no campo. Rúa Dlaz, Piso, Venrua, Carracedo. (Anhiados) Fellx Paz, Macelra, Al·Lástima que os seus defensas o varado, Brea, Carlos de la Calle e Pelé Ansededeixaran tan desamparado.. Denon ser asf o acore non seriatan elevado na sua contra.

O naso Deportivo, que conéste, é o segundo encontro quecelebra, a segunda vict6ria quealcanza, demostrando, todo otempo, coraxe, e entusiasmo naluita, artrtices de grande partedo éxito en fútbol. Cando logreposeer, máis técnica, compará­bel ao seu entusiasmo, será enGa.liza o mellar dos da sua ca-.tegoria, e ainda moito máisl.

No naso once faltaba unpuntal da importáncia de Juanitoe, ainda con eso logrou unhavict6ria brillante ao acadar otrunfo por 5 a 2. sobresaindo daequipa victoriosa, Candido,Jesús, O Limplafixa, Diaz eMella; Alcantarilla fixo muitascausas: saltou, correu e acosou,todo con muito arte e coraxe. ACarballeda . tivo-o boicoteadoJesús toda a tarde; certo quefaltaba bastante, pero, hai quefacer máis xogo de conxunto,Jesús, se non se canta coscompañeiros non se terá equi­pa; non basta ser un bon xoga­dar (Jesús antoxa-se-nos unRam6n González; corre e em­puxa como un toro... sen ánimode ofender); hai que combinarmáis. Por qué non se proba aJuanito de dianteiro centro eJesús de interior, ou mell~r

:

MODAS

Galeria 2000, A EstradaCONTRARRETRANCA SETEMBRO 1991 NUMERO 7

30 . ~ RECUPERAR O PASADO

Unha "febre" que asalta os mozos desde hai 75 anos

Os perigos do Futbol

Callobre, Ano 1945 en que se en­tregaron as camisetas aos xogadores,pois antes xogaba cada un coa sua:(De esquerda a direita e de arriba aabaixo): António Iglesias, José Váz­quez, Rogélio Andrade, Juan AntónioBarbeito, Emilio Vázquez (adestrador),Alfonso Barros, Manuel Pena, José Pi­cáns, José Iglésias, António Aye~ Regí­no Iglesias e Manuel Rodriguez

Os Perigo's dofútbol

Hai dias, o noso bon amigoD. Bernardo Mato Castro, Direc­tor do Coléxio "Cervantes" destavila, enviou ao Alcalde do nosoConcello a seguinte carta quedita autoridade nos entregoupara a sua publicaci6n:

< Sr. Don Benito Vigo Munil­la, Alcalde-Presidente do Exmo.Concello de A Estrada­Presente.

Moi estimado amigo:Este coléxio que, sen mere­

cimentes, dirixo desde a suafundaci6n, sentou a norma deinspirar-se para o seu labor, nasmáis eficientes dentre as mod­ernas concepci6ns pedag6xi­cas, ao procurar atenderintegramente a educaci6n dosseus alumnos, raz6n pola calnon se nos pode descoidar

aquela parte da educaci6n queha de dar a saude do corpopara que poida ser digna mo­rada dun alama grande.

Máis é tan fabre que dosnosos nenos se apoderou, quepasan dia e noite peligro­samente delirando patadas, gol­pes --mútuos, caidas e até"balsfémias" infantfs tras dunhapelota que parece disposta a re­tratar a obsesi6n dunha épocahist6rica.

E esto non parece xogar pordivertir-se, senon, divertir-se.como para sentar profesi6n.

E esta paix6n, levada ao ex­tremo paixonal apuntado, nomeu humildfsimo xuizo, e nodos meus dignfsimos compañei­ros, constitue un gravfsimo per­xufcio, non s6 para o ensino doseducandos, posto que nonaprenden, senon que taménpara a sua educaci6n moral,

considerando o desenrolo quevan aduirindo as paix6ns impe­tuosas e o predomfnio do ffsicosob,re o espiritoal.

Non estudan as lecci6ns,chegan tarde as clases, nonprestan atenci6n as explica­ci6ns, dominados pola obsesi6ndo xogo.

E como a esto é indispensá­bel poñer remédio, eu permitiria­me suplicar a V. , emprende-seunha cruzada coa axuda dospais de familia, contra tais extra­Iimitaci6ns, xa que lIe sobran'médios e boa vontade paraface-Io:

NA VIDA TODO O QUENON ESTEXA REGULAMEN­TADO, É PERXUDICIAL

Parece-lIe oportuna esta in­dicaci6n, repetabel amigo?

Conte coa consideraci6n e oafecto de s. s. - B. Mato Castro.

NOTA DA REDACION.­N6s estamos dacordo, comple­tamente en todo o exposto nasua carata ao Sr. Vigo poloamigo Mato Castro.

Ben está que se cultiven osdeportes como meio de educa­ci-6n ffsica e até a sana distra­ci6n. Pero de isto, que é aonoso entender o único obxectodos mesmos, a que chege aabusar- se deles ao extremoque aquf en A Estrada, como entodas partes, ven-se facando naactualidade, média unha grandediferéncia.

Ignoramos até que pontopode o Alcalde poñer coto atales excesos, pero desde logo,entendemos que debe agotartodos os médios de que paraiso dispoña

DunasSeta/in Pazo no8

NUMERO 7 SETEMBRO 91 CONTR~~RETRANCA

AS NOSAS LETRAS 31

Fermín Bauza, -Breye A Estrada

José-André Porto Taboada

No passado 31 de Mar90 cumprírom-se noventa anos do nascimento, em Ponte-Areias, de FermínBouza-Brey, figura a que se l/e dedica o próximo Dia das Letras Galegas. O que havia de ser profundoinvestigador da pré-história e da etnografia galegas passou a sua infancia e parte da juventude em Vi/aGarcia de Arousa, estudou Direito em Compstela, onde colabora na revista Ultreya, e doutorou-se nacarreira de Filosofia e Letras em Madrid. Foi co- fundador, em 1923, do Seminário de Estudos Galegos,viajou pensionado pola Bretanha e Portugal e ingressou no corpo xudicial, exercendo na Estrada,Ponte-Vedra, Lérida e na Audiéncia Territorial de Oviedo. Em 11deJunho de 1973 falescia na cidade de

Santiago de Compostela. lf1!!1l~IID '1/1> ;1~/~'." recopilados no primeiro volume de Et·

?~~i ,,~~#~4§~ ~~~:~~t~o~c:~o:: C:1i~~~I~~~:n~~..... '. Bouza-Brey publicou, além doutros ~!,. "'~~~"~::::::::-~~~~_~~~\"~'~~'~~~I' segun~.o tomo e os que ainda se acham'. '.' traballos, ensaios acerca de Rosalia de .~~~~~~ espalhados em publicac¡oes diversas.

~·~~·~·":C'ast-ro e Eduardo Pondal, bem como a A GAUZA DE BOUZA-BREY. "n'arra~om curta Caba/"adas en Salnés ,'--;" i~~,- ~~~~~~ José LuIs Bouza-Alvarez resume

~ ::1 I.....--~ --... ~ ~~!

(Corunha,1925) e os livros de poesia \' 'r""I,.(~ ~~. .,.'/ na introdu~m a referida compilac;¡omNao Senlleira (Compostela, 1933) e - 1 - ... ~-- ('\-. JI que a seu pai "nada sobre Galiza Ihe foiSeitura (Braga, s/d), sendo iniciador e ." \,/. )-j(/ alheio. Estudou a sua hist6ria e as suasrelevante figura do neo- trovadorismo. \ C'.A J tradic¡oes, a sua Ifngua, a sua literaturaInfelizmente, a maior parte da sua obra ~~ / / e o seu arte; foi, de resto, um poeta ino-

.ainda se encontra espalhada em nu- ',\, / ./././ vador de inspirac¡om tradicional. Nosmerosas publicac¡oes, polo que a con- / ~' _ seus escritos sempre se palpam assulta, o seu conhecimento e o seu _\, ~_/ mesmas vigorosas rafzes que alimen-estudo som muitas veces dificultosos. ~ - tan umha inaciável curiosidade erudita

Produto da sua estadia na Estrada logia y Tradiciones Populares e repro- e o vinculam aterra em que nasceu ee do seu interesse polas terras que ducido no segundo volume da recopil- viveu e que já o garda nas suas entran-conforman o nosso concelho, Bouza- 90m Etnografia y Folklore de Galicia has. Tambén Portugal nom Ihe foi al-Brey legou-nos trabalhos etnográficos (Edicións Xerais de Galicia,1982), heio. E é que ele sintiu sempre a Galizaespecfficos como os titulados Literatura achamos um apartado a propósito dos como 'Gallaecia, aquela valha natio quepopular da parroquia de Paradela Con- "diálogos em verso de terras da Ulha". os Romanos identificáom no NO penin-cello da Estrada e Folklore de San An- Nos próximos meses aparece- sular e que comprendia as terras quedrés de Somoza (Estrada. Tabeirós), rám,sem dúvida, estudos que ajudarám mais tarde seriam núcleo original dessepublicados ambos na revista Nós. Mas a compreender a obra deste importante Portugal que por Irngua, economia, ter-os resultados das investigac¡oes realiza- polfgrafo galego. Ainda assim, tentere- ritório e tradic¡om, fixo sempre parte in-das polas freguesias estradenses tam- mos, nas linhas que seguem, aproxi- divisfvel do nosso POyO para além dobén se acham em escritos de carácter mar-nos a concepc¡om que Bouza-Brey históricamente contingente, e quemais geral. Assim, no trabalho sobre tinha de Galiza e, também, a presenCia algum dia -cando a poUtica se fixer paraTeatro de Carnava/en Galicia, publica- das terras da Estrada no seu labor cien- os povos e nom os povos para a polrti-da inicialmente na Revista de Dialecto- tífico. Para iso partiremos dos trabalhos ca- tornará a se confundir com ele". Éis,

GRUPO ZURICH @

MANUEL SANMARTIN CAOAXENTE DE SEGUROS

i~R. Perez Viondi. 7. Baixo. Tlf. (986) 57 10 09 - 36680 A EstradaCONTRARRETRANCA SETEMBRO 1991 NUMERO 7

32 o o , o AS NOSAS LETRAS :n <> o o

en sfntese, umha ideia chave em toda aobra do erudito ponte-areano.

Mas deixaremos que seja ele pr6pioquem enuncie a sua concepQom daGaliza. No princfpio do seu estudo acer­ca de El lagarto en el folklore gallego­portugues, dedicado Hao ilustreinvestigador lusitano Dr. Joaqulm R.dos Santos Júnior, manifesta: "Eis umdos capftulos da analogia folclóricagalego-portuguese. Até ao presentetam s6 fórom investigados temas relati­vos El canc;om no seu aspecto literario.Santos Júnior estendeu-se ao adagiáriojurfdico, comparando parémias deumha e outra margem do Minho. Masno costumismo, na tradiQom, nas práti­cas agrícolas, nos ritos religiosos, hamuito que pOr em confronto ainda, em­bora nom necessitemos certamente detal labor para saber que a Galiza históri­ca, até o Douro, é um mesmo pavo,com umhas mesmas tradiQoes e umhamesma alma saudosa". E no parágrafoseguinte conclui que "por estas razoesnos nossos trabalhos nom deixamosnunca de mergulhar nos estudos devi­dos aos etnógrafos lusitanos para acharo paralelo portugues a práctica ou acantiga galega que nos propomos estu­dar, pois o método de investigac;ommais científico requer neste caso que oestudo se estenda a toda a regiom et­nográfica sem que, por simples acasoda geogreafia política, devam desagre­gar-se jamais as porctoes daquelemesmo povo colocado de um lado oudoutro da artificiosa fronteira, pois averdade cientrfica está por cima dasmaquinaQoes humanas". Oportunas pa­lavras estas últimas para uns temposem que as "maquina<tOes humanas"dos "junteiros" traficantes da culturagalega tentan suplantar a "verdadecientífica" defendida por Bouza-Brey eos nacionalistas galegos máis acredita­dos.

Em coerencia com aquela verdadecientffica, Bouza-Brey utiliza sistemáti­camente a deno'minaQom de Galizapara a nossa comunidade nacional enom "Galicia", como se empenham em

acunhá-Ia os impositores autonómicos.E, logicamente, emprega também, emmuitos casos a nossa ortografia hist6ri­ca como em Un canto oriental na....Géft:za, publicado primeiramente em-Trabalhos da Sociadade Portuguese deAntropologia e Etnografia (Porto, 1936).Igual acontecera com os livros depoesia Nao Senlleira e Seitura, já men­cionados.

Em Os cesteiros galegos de Mon-

dariz e a sua fala gremial utiliza de ma­neira sistemática os finais em -zón (do­cumentaz6n,tradizón...)aproximando-se as autenti­cas formas galegas e fugindo das es­panholizadas em -ción. Também somde interesse para a compreensom práti­ca da Galiza de Bouza-Brey os trabal­hos sobre Los mitos del agua en elNoroeste hispánico (o rio Minho, a cocade Monctao...), El tema romancesco delciervodel pie blanco en la novelfsticapopular gallega (páginas 242, 256 e258 e seguintes), Galicia factor en elfolklore americano (269, 275, 277 e281) ou Contactos del folklore canarioconel gallego- portugués (especial­mente 291 e 283).

Para finalizar este apartado recor­ramos a mais duas citact0es do nossoautor: "a Galiza é também a pátria dofilósofo céptico Francisco Sanchas (éigual, aos efeitos que nos propomos,que tenha nascido em Tui ou em Braga,ambas cidades na Galiza histórica) "

I.~ ~., ,-:~ •.:1t"

_o ••

~t.-

i !~ 1

(268/9 do citado volume); e "a mesopo­tamia dos rios Eu e Návia, pafs que,embora administrativamente nom per­tenQa El regiom galega, pertence a Gali­za polo idioma, pala geografia e poloetnografia e pola história".

POlAS TERRAS DA ESTRADAComo acima indicámos, Fermfn

Bouza-Brey dedicou algúns trabalhosespecíficos a pré-hist6ria e a etnografiaestradenses, mas as investiga<tOes querealizou ao nosso concelho fórom utili­zadas por ele em muitos outros trabal­has. Vamos iniciar agora aidentificaQom dessa pegada estradensena sua obra através dos trabalhosdeste primeiro volume de Etnografía yFolklore en Galicia Em Fortuna de lascanciones de gesta y del héroe Roldánen el románico compostelano y en latradición gallega refere-se a um capitelda catedral compstelana com "cena deum cavaleiro tocando um grande cornoou olifante" (p.38), para acrescentar se­guidamente que "em igrejas rurais ro­manicas da Galiza achámos estamesma cena do cavaleiro a pé tocandoo olifante, por exemplo num inéditocapitel absidal da igreja de Santiago deTaveir6s, na Estrada (Ponte-Vedra), emcuja representactom rodeiam ttambénvários animais o tangedor de trompas,como na cena da catedral compostela­na,. achando-nos neste caso com a par­ticularidade de que também a igrejarural está dedicada ao Filho do Trovom"(p.40).

No trabalho intitulado El lagarto enel folklore gallego- portugués, já citado,e dentro do capítulo "Outras crenQasrelativas ao lagarto", indica o investiga­dor que "na par6quia de Lagartons (Es­trada, Ponte-Vedra) e limítrofes temosobsevado na base dos cruzeiros depedra figuras de grandes lagartos emrelevo, nos que talvez se reflecta al­gumha lenda alusiva ao nome de ditaparóquia que non conseguimos recol­ler"(p.75). Também em Referencias auna eutanasia familiar primitiva en elfolklore gallego- portugués se descobreo rasto estradense ao se referir Bouza-

Perez Viondi. Ng ,1. A Estrada

'NUMERO 7 , ' e - SETEMBRO 91 - CONTRARRETRANCA

AS NaSAS LETRAS ? o 33

Brey ao 'ema do abandono. por causada velhice.. no adagiário" e comentar odito "besta velha. aos tojoSi". "Refere­se. sem dúvida. ao costume seguido.em diversas comarcas de Galiza. desoltar ao monte e deixar alf o gando ca­valar ou asnar que. pola sua velhice ouenfermidade. resulta inservfvel. Muitasdas bestas voltas a vida selvagem.som-no por inutilizac;om dalgumha dasextremidades. por rotura de algumhadas patas. contribuindo. polo geral. aaumentar as manadas de cavalos quevivem nos montes de Mougás. próxi­mos a Guarda; Xiabre. sobre Vila Gar­cia; Sabucedo. na Estrada. etc. emestado semi-salvagem. de propiedadeparticular"(p.86).

Passemos agora a Ritos agrariospropiciatorios del espfritu de la tierra enGalicia. onde sob o epígrafe de "Cere­monias sacrificiales y deidades de lavegetación en Galicia" podemos ler que"o processo histórico des o rito primáriopode-se fazer sucintamente por meiode sustituc;oes. ao ser deslocado o sac­rifrcio de umha pe'ssoa polo de um ani­mal e ainda o deste por oferendas doanimal mesmo efectuadas aos santosque subsituíron por sua vez as antigasdeidades. Este pode ser o caso de cer­tos santuários galegos em que seoferecen ao santo aves somente, eainda ás vezes de umha só cor, brancaou negra; e o de aqueles outros em quese oferecen de modo exclusivo carnede porco e ainda esta de certas partes,como pezunhos e pás ou omoplatas,segundo ocorre no Sam Jorge de Cerijo(Estrada, Ponte-Vedra)" (p.111 ).

Mais referencias estradenses pode­mos achá-Ias em Ritos impretatorios dachoiva en Galiza: a inmersión dos"sacra" e os vellos cultos hídricos. SamLourenc;o de Ouzande, Santa Marinhade Ribeira (p.131), Ferreiros (Cúntis),

. Aguions, Trás-Monte, Taveirós, Nigoi,Somoc;a (p.132 e 134) som citadoscomo lugares onde se pratica a "imer­som purificativa e punitiva de imagens".

Um significativo dado persoal nosoferece a Bouza-Brey em Os cesteiros

galegos de Mondariz e a sua fala gre­mial, trabalho publicado no tomo 11 deHomenaje a Fritz Krüger (UniversidadNacional de Cuyo, Mendoza, 1954) etambén incluido no volume que comen­tamos. "Vai para máis de vinte e cincoanos -relata- que desde o Seminário deLfnguas e Cultura Romanicas daUniversidade de Hamburgo bulian para~ <?aliza discípulos de Krüger a fim, se-

',' -'•.~ ..

~.

Reproducción da portada da primeira edición de Cabalgadas m Sainé!editada por Lar na Coruña no ano 1925. O dibuxo é de Camilo Diaz.

guindo o exemplo do mestre, de arreca­dar documentos lingüísticos e etnográfi­cos do Noroeste peninsular para assuas teses de doutoramento. E um (jiarecebiamos a Doutora Margat Spanerde Berlim e outro dia levávanos polasterras da Estrada Walter Ebellng a visi­tar moinhos algareiros ou canastros defino tranc;ado de corres ou fornos ace­sos prestos a receber com cada forna­da a fornada ritual de benc;om dooa"(p.163-4).

Noutro lugar, falando-nos acerca deLos mitos del agua en el Noroeste his­pánico, aludindo o investigador aos "gé­nios povoadores das águas", recolheque "umha espécie de cantos som os"gigantes", habitadores dos nossos ca­stros, companheiros, sem dúvida, dosque moran nas grandes profundidadesmarinhas, todo a vez que, segundo

muitos informantes labregos, "os en­cantos, chegando certo tempo que estádisposto, vam-se ao mar polo rioabaixa:~ ao tempo que se Ihes lan~a umconjuro como este que se di ao habita­dor do castro de Arém, em cerdedo:"Gigante, polo poder do ouro mourisco,vai-te ao mar. juntar-te aos teus paren­tes e deixa-me feliz"(p.225). Maisadiante, no capftulo sobre "O culto ásfontes, aos lagos e ao mar", asseguraque "singular menc;om merece a LagoaSacra, lagoa de uns vinte ferrados desemeadura, em medida local, sita nomunicfpio de Forcarei da província dePonte-Vedra, pois apresenta em todo oseu perfmetro vestigios de amural­hamento e constitui um dos casos maisclaros de consagrac;om de um lago.Conta-se que nas suas imedia~oes selivrou imha batalha e que ali fórom ar­rojados cadaveres, explicando-se contal motivo o amuralhamento para evitarprofanac;;oes. O seu mesmo nome indi­ca a condic;om de sagrada que tempara a gente popular"(p.231). E, aindano mesmo trabalho, no capítulo "Osritos do culto acuático", cita umha ceri­mónia da freguesia de Deva, nas ribeir­as do rio desse nome, afluente doMinho, onde se leva a imagem do santoem procissom para ser submergida naságuas. "O mesmo acontece com o Ci­priano de Merens e com o Santiago deCortegada quanto a cauc;om paraserem submergidos no Minho. Contra­riamente, Sam Lourenzo, de Ouzande;Sam Pedro, de Parada; Santa Marta,de Albeos, e tantos outros onde o cos­tume da fian~a nom existe. som sub­mergidos irremissivelmente porcostume de que nom há mem6ria"(p.239).

E assim poremos ponto final a estaaproximac;om aobra de Bouza-Brey emque assilamos a sua concepcion daGaliza e trou>lemos a mem6ria a pega­da da sua passagem polas terras es­tradenses. Se, como dizia o seu filhoJosé Luís Bouza Alvarez, "nada sobre aGaliza Ihe foi alheio", como tambémPortugal nom o foi"

Converxencia Intersindical Galega

IIA Forza da Unidade o. ,

- o o

CONTRARRETRANCA SETEMBRO 1991 e NUMERO 7

34 ASOCIACIONISMO

'Berres na avangarda cultural no rural

Asociación Cultural "O Torno"

A Asociación Cultural "O Torno" éunha das experiéncias máis proveito­sas do movimento cultural no rural es- otradense.Constituida en Berres sobre abase do antiguo Tele-Clube. Fundou-seno ano 88 cun oMagosto Popular edesde aquela foron numerosas as acti­vidades que desenvolveu esta enti­dade. Entre as máis salientabeisdestacamos: Antroido, concursos,xogos populares e infantrs, a Festa daFilloa, Campeonato de .Ping-pong, e in­cluso cancertos de Rock como foron ode "Nicho Varullo" e os "Enterradores",e outro a cargo de "Ela e o Mel". Du­rante dous anos tiveron lugar nos seuslocais as Xornadas Micolóxicas nas que

...abordaron en profundidade o mundodos cogumelos. Charlas informativassobre ecaloxia, história, literatura (de­stando a mesa redonda que tivo lugar opresente a~o coa preséncia de DavideOtero, Martinez Oca e Pepe Carbal­lude). Tamén permitiron presenciar aosviciños de Berres unha obra de Teatro

Alberte Baltasar Flguelras,Presidente da Asociación Cultural "0Torno" de Berres

Cafetín

a cargo do Grupo Churuleta de Lalfn, eunha de Trteres' representada poloGrupo Tanxarina de Redondela. Sardi­ñadas de San Xoán, proxecións de pe­Ifculas...

Neste momento canta con 80 sóciosoestando constituida a sua directiva poorAlberte Baltasar Figueiras - que é o seupresidente -, o secr~tário é Roberto Vi­lameá, tesoreiro: Xosé Antón RuibalRodriguez, e Vocais: Raquel Ruibal Ro­driguez, MI Xesús Rey' Pazos, MI delCarmen Bernárdez Neira, e Xavier Ber­nárdez Matalobos.

_O seu primeiro e principal obxectivo'cumplfro-no: Acondicionar o Tele-clubee ter un local social para a mocidade da .parróquia. Os seus obstáculos máis di­ficiles de vencer, camo o de calquerque levante cabeza no rural son os Ca- .ciques. Eles atacaron canto puideron' epuxeron as trabas que se lIe ocorriron,pero ao final a mocidade de berrespuido máis.

NUMERO 7 SETEMBRO 91 CONTRARRETRANCA

PUBLICIDADE 35

-Abrimos a partir das .7'15 da maíiá

- Disfrute dos nososvinos variados polo dia.

- E ambiente-se coasnosas copas e a nosamúsica.pola. noite.

TUBOS, o noso bonServizo corrobora anosa boa imaxe.

Realizacións:- Chalets. de Canteiria

tradicional e chapadosen pedra.

- Renovación de edi­fiícios e locais c'omer­ciais.

- Decorac'ión e coor­dinación de obras.

eriedade e rapidezC.E.F.L.

Máis de 20 anos deprofesionalidade.

CONTRARRETRANCA SETEMBRO 1991 NUMERO 7