contrarretranca 0

7/27/2019 contrarretranca 0

1/24

/

Pax.8o sector lcteo apoias reivindicaci6nsc. Labregas

o conflicto entre aAlcalda e a Polica'segue nun ponto .morto

Pax. 6 e 7

,no conflicto"dospolicasentra agora'noseu cauce. normal"

. /

I '/ ,

; :. // / ' ! //.,/ " .-/, ' // ~ ~ . /" ., ; : . / //' .';

~ < ' / , ; -/I/ /- ,(:'/>:- ~ \ ' ~ \ J . j e s ; ~ : f t ~ S (la.: J Slla. b.-e,re pe r -

r : ~ : ; : :Y', 2f11 : t ~ : ~ . : : : : ~ : ~ , : r ~ ~ ~ : ; ~ ~ : ~ t ~ ' \ ' m a F f ( , ~ c ~ , a "na, ,rta. \ \. : ' "' \

. "~ 1 I i 5 + : . o 1 j ! ,

~ -

~ 1 i i l I l I f. ~ , ; : ; . :

~ ~

l ~ l t l , I , . !I::'~ J l / l ~ I :

1II!lftliiIli:~ ~ ~ 'j l ~ " ..~ .

, ~ : ; . \ . .11:: ;:''1, l : ~ . ~ t , : ~ : . ,,: t rJ?=:.:2? ' '- :': LJ. \ . t : ".. . '-;,.;.... Elvira Fernandez.

r . ' ~ -


2/24

Carta de CONTRARRETRANCA

Cando Jos Mara Snchez Brea l/e deu nome seu proxectd periodstico, poucopoda imaxinar que medio sculo despois outra xeneracin de estradenses recurrira sarquivos hemetogrficos para inspirarse. "La Retranca" de Snchez Brea rematou de editarse c inicio da contenda civil no 36. CONTRARRETRANCA rfJ,cupera agora, c iniciodunha nova dcada,'unha cabeceira histricapara adecuala concepcin informativa presente. Ambas coinciden na sua condicin de revistas, a diferencia .estriba no panoramadesolado que atopa CONTRARRETRANCA frente proliferacin de publicacins xornalsticas locais que invadan as ras de A Estrada dos anos 30.

Retomar ese pasado de gran tradicin informativa un d9s retos que se impn a redaccin desta revista; implantar nesta vi/a unha publicacin me.nsual que recol/a as noticias relevantes, que cante con axentes e fontes informativas propias e que desprenda aseriedade que otorga o tratamento independente das informacins. En definitiva, que anecesidade deste medio non poida ser cuestionada.

Neste mes de febreiro do ano 90, e con este numero de presentacin, CONTRARRE-TRANCA emprende a sua andadura polo complexo terreo da comunicacin cos temorese a terquedade do principiante. Elaboraronse vintecatro pxinas a golpe de ilusins, desacrificios e de tesn porque crimos na validez deste proxecto. Por suposto, aparecerninevitabeis erras producto da precipitacin nalgns casos e, provocados pala inexperiencia torpe nos outros. Coma todo, CONTRARRETRANCA mel/orabe/, por algo persiste en ns a ilusin -mis curtida- e unha alevosa e premeditada ambicin. Para seguir;mel/or e adiante.


3/24

OI'INION

A emersin dun submarino

Precisaban ademis, para concede-la subvencin unha maqueta do seu nmero inicial cos artigos definitivos. Esto chmase censura. A afirmacin non se debe tanto esixencia de presentar unha. maqueta senn s sospeitas que esta revista ergueu entre ogrupo de goberno. Ser un submarino polt ico s foi unha das diversas acusacins verqudas ~ o n t r a a revista e os seus promotores. Submarino poltico por pretender difundi- las informacins dende unha ptica totalmente obxetiva? Submarino poltico daliberdade de prensa? Non, CaNTRARRETRANCA non tal submarino poltico. De selo,non tera que sar a trancas e barrancas.

No camio que CaNTRARRETRANCA tivo que percorrer para ve-la luz franqueronse barreiras de diversa ndole; a carencia dunha infraestructura propia, a inexperienciano campo da comunicacin e, fundamentalmente, a incapacidade de financia-la sua primeira tirada.

Por suposto, as afeas municipais destinan unha partida presupuestaria concel/alade Cultura. Por suposto tamn, que CONTRARRETRANCA, coma proxecto cultural tendereiro a servirse dela. Pero, este "por suposto" s estaba craro para CONTRARRETRANCA. O Concello, a traversa da sua comisin de goberno, encargouse de baixala chan, lago de terlle presentado o proxecto detallado.

Paralelismo extremado quizals, pero cando a reserva coa prensa dexenera cara un intento amedrentado de l'imita-Ia sua actu.acin resulta fcil cair en comparacins como asanteriores.

Este benquerido concello xa nunca destacou por ofrecer un apoio entusiasta s iniciativas culturais que partiran de crculos lonxanos do clube dominante. O seu efecto misdirecto refrxase no estado comatoso no que se atopa sumida a vida cultural estradense que, de proseguir, acabar extingundose completamente.

a Concello, firme suscritor, salvo raras excepcins, do lema "nen fai nen deixa facer"-sustituible por un "fai b en pero controla a quen"- asemella sentirse molesto coas xa depor s escasas inquedanzas do pobo. Parece desexar que stas fosen cada vez mis escasas e menos molestas.

AdrrilnIstracirll_llsa SOLito

A sada dun medio de comunicacin ra debe ser saudada con ledicia polo que ens conleva de iniciativa cultural e de proxecto social. Parafraseando o dito "un pobo tena prensa que se merece" a faciana estradense podera enroxecer de vergoa; pois noapartado de A Estrada, os arquivos hemerogrficos, dende fai anos, tan s albergan pe ar,aas. E, cando se plantexan interrogantes sobor desta carencia xornalstica, e de iniciativas cu/turais en xeral, pert/ase como teln de fondo a sombra longa e griscea doConsistorio que, temeroso e acobardado, parecera estar clamando "Lbrenos Dios dunha prensa ben informada!".

a ter ror casi palolxico que inspira a prensa en tdalas esferas do poder agrvase~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ " " ' - a en casos como o de A Estrada. A postura dos gobernantes municipais ante calquera rga

no que contribua - difundir e t r a n s p a r e n t ~ - I a sua ' ~ e s t i n poltica atopa o seu parangnmis extremado na poca macarthista da "caza de bruxas".

Foto".ffaVictoria C ~ a s t e I 2 t ( j- r e r t ~ I X ~ C:rlflster,laFlix: f ~ l t t A a 'hila.' celo \ j i c i ~ " l iDeseftoX.l_, A t l C j l ~ larM. LJocat,)o

Xefes/as Ci seccin[)cr es el' , f ~ ~ J ~ ~ i S {CofK:;t::ll0 j;-"0-0' t-Ir--- De"" ~ I t - .--...-:- il JI-l-);.. \ oud - : . . . f ~ I A .A l , . LC : .. !l-erei;(3 ( ~ ( > t l ~ t e r d ~ (Rllral)

~ [ ; . . r i ~ - t t - l e r O \ / { ~ s { C ~ \ J ! t l i r }Fitx RlU)jal ([trie)t te)"" ' j f ..ts(""J.- ... (-r: .---:. ir. ,p.'"'L-r"""'-":- .' ' : ; ' / \ ' : ; : - _ i ~ i . , : l ~ . i ............;h d.:....!l Ij

Imprime:PLANA Artes Grfi cas 3


4/24

Das congostrass congostras A xuventude do rural estradenseAs vas de comunicacin obedeceron

sempre necesidade das sociedades aartellaren o seu propio terri torio e a servir como elemento indispensbel nas relacins sociais e econmicas de calquera povo.

Non hai tanto tempo, comdin os misvellos, ase a p ou a cabalo por camiose congostras s feira. pontos de encontro entre paisanos habiles no comercio entimos no trato: Arzua. o 26. A Bandeira,A Estrada, O Foxo de Santos ..

No solpor deste sculo a supervivencia econmica do pais, esixe unha infraestructura viaria racional que popsibilite o desenrolo real da actividadeseconmicas, e por extensin, do entramado social de Galiza .Racional en tantoobedeza a criterios baseados nunha planificacin coerente e non suspicacia dehordas polticas e financieiras, non- a intereses eleitoralistas que os perpetuan.

lncoerentes son os criterios que semanexan hora de elaborar o plan deobras do noso concello: a parsimonia narealizacin das obras de ensanchamentoda Estrada que vertebra parroquia deCurantes, a sospeitosa coincidencia daexecucin deste proxecto con procesoselectorais, , pola contra, urxente finaliza- .cin de accesos cando se trata de pagaros favores, a falla de seguimento. por parte das administracins, do control tcnico na materializacin da obra -Obvio tratandose dun Intermediario caciquil como este constructor- poen en dubida a suahonestidade persoal.e, o mais frustrante,que a obra unha vez rematada non reunaas condicins previstas nin, como inversin pblica que , resulte rendbel a unscontribuintes xenerosos dispostos a ceder a sua propiedade en beneficiocornn.

Dende a sa primeira realizacin, falmis de vinte anos, aquela magnfica estrada da parcelaria ficou invalida congostra para as cisternas de catro eixos, panos quentes no tempo dos antibiticos.

En boa vontade, sentimonos ledos deque se realicen estas obras.Xoan Senmal

Os tempos que corren nesta comarcacon respecto xuventude en xeral, tantourbn como rural, non son un caminho derosas: paro, falla de altura de miras dasadeministracins coa FP, a investigacin,antagonismos xeneracionais, etc, todoseles problemas comns hoxe por hoxe atdo-Ios xovenes; anda que se falamosdos xvenes rurais, ternos que engadir amodo de agravantes algunhos aspectos,como son os "ai llamentos" e digo aillamentas porque se poden por exemplos:telfono, (econmicamente privativo), norural de 300.000 a 900.000 pesetas,no urbn de 14.000 a 22.000. Actividades extraescolares- por exemplo no rural cseque imposible estudar msica. Estas son formas de ail lamento que provocan nos homes e mulleres que as sofrenun dano tal, que comparativamente resultan unhas actitudes e aptitudes diante davida pasivas e que potencialmente s sepoden resumir e traducir en termos detraballo, en man de obra barata e poucocualificada, e polo tanto individuos quedado o seu nivel cultural non sern capaces de asumir conscentemente a transformacin ou orientacin do seu medio edas sas condicins socioeconmicas esocioculturais, especialmente dende quea regresin econmica doutros sectorescoma a industria, a construccin, comercio, etc , non recolle ese potencial.

Nacomarca da Estrada ademais existe outra dgrava'nte que resulta do cativotamao da explotacin agraria tipo; 4'7 H.de media de superficie total, das calesaproximadamente son S.A.U. (superficieagrccola til), 3'1 H..Por outra bandas nacomarca da Estrada os xvenes non seestn preparando para incidir no enfoquedunhas explotacins destas caractersticas.

As as cousas, atopmonos con queas representacins das distintas Adeministracins da localidade, lase Axenciade Extensin Agraria, Concello, INEM,etc. practican unha poltica de brazos cruzados, de cara xuventude rural e aosseus problemas. A incompetencia dosresponsbeis destas Adeministracins tal que non se coece de ningunha accin promovida por stas que vaia misal do simple trmite de papeis. ao xovenrural non se lIe informa de que existeCarn Xoven.

Non se lIe informa e axuda a faceragroturismo, e coecer as outras realidades de tipo cultural e profesional.

Non se imparten cursinos de tipoagrarista ags os tpicos de tractores enon se lIe ten en canta hora de promover asociac ions , coopera ti vas,SATS.,etc ..

Ogall que esta cegueira tea remateen breve e que os novas homes e mulleres do rural "esixan" o que as institucinssi stemticamente lIes negan., e fago ,votos tamn por que os xvenes do urbnnon se desentendan tanto desta situacin, posta que "O Rural" dende o punto de vista cultural, humano, e econmico, segue senda o soporte base desteanaco de pas chamada A Estrada.

Polo tanto se "O RURAL" non ten, AVILA tampouco.

Xacobe Calvio

4


5/24

x. M. MARTINEZ OCAMAA DE NADAL

o autocar ca grupo de excursionistas da "terceira idade ", segundo o eufemismo ouso, chegara a Viena a tarde anterior, da de Noiteboa.E agora no cuarto do hotel, despois de aceixar un bo anaco desde a fiestra a rua de-serta na mana de Nadal, volveu o espel/o do tocador en percura da compana da sua ima-xe e sentiu un proer de bagoas nos ol/os o atoparse inerme frente o seu propio refreixo.Sin importarl/e a maquil/axe, tan laboriosamente rematada minutos antes, chorou ensilencio pola superfluidade da vida, mentras amusica ambiental enchia o cuarto cos com-

pases dun vals, o Dorfschwalben de Strauss.CUARTO DE BAO

Estaba a mana calada, e mentras a auga quente enchia a baneira ol/ou o seu rostrono espel/o do lavabo.. Aquel propio -eu interrogador que o fitaba en silencio.O vapor embazaba pouco e pouco a superficie do vidrio, e el seguia a se perscrutar,

os al/os fitos naque/es outros ol/os.Esvaianse no bafo os contornos do queixo, as enrugas dos cantos da boca, os pelosdas ventas do nariz, e seguia a se ol/ar a si mesmo, a traves de si mesmo, ate que na ne-boa do espel/o aduro distinguiu uns al/os interrogantes que se axixaban suspensos nanada.E os ol/os empezaron a se esvaer tamen.E o silencio e a neboa foron unha soa causa.E. o pouco. namais quedou un espel/o embazado no cuarto de bano matinal.

ESPELLO (maxico?)Naquel espel/o do angulo do corredor, que l/e permite vixiar duas salas do museu sinnecesidade de levantarse do asento, sonou un dia que a muller da limpeza desapareciaengolida o l/e pasar un pano para quitarl/e o po.Sonouno, ou veuno?Desde aque/a a muller non volveu mais o seu trabal/o. Omarido contou que fuxira da

casa, non sabia a ande, seique cun amante mozo e incauto. E nada mais. Non pareciaque tal fuxida o aflixise ilin o preocupase. E se se l/e trataba de insistir no tema encol/iaos ombros e poniase a faJar de outra causa.Pero el, cada vez que pasa por diante do espello, non pode afastar a sospeita de quedetras da aparente inocuidade daquela superficie regule o segredo dunha forza que ab-sorve e fai desaparecer no seu interior a quen se atreve a mirarse os ollas nela.Econdo as salas estan en silencio, sin visitas que turben a sua quietude, no fondo deaquel refreixo inmovil coida escoitar o rumor do mundo vedado, susurros inconcretos dexente leda e en campana, que se divirte libre de preocupacions mentras come, bebe e

fa; o amor.Emais dunha vez dubidou se se enfrentar o espel/o e deixarse aniquilar por el, na bus-ca de outra existencia que o libere da vacuidade insoportable desta sua vida de celadornun pequeno museu provinciano no que nunca entrara ese sano de muller con quen fuxir a liberdade.

5


6/24

P: Desto d e d u c t ; ~ e que o seu anlise

Despois de incoa-los expedientesElvira Fernndez: 110 conflicto cosentra agora no seu cauce normal ll

p. De non me dia -la xestin de Jo sCUla, estaras agora integrada nas filaspopulares?R: Probablemente me atrevera a decir qu e non. O meu acercamento PP xase in ici ara c an do Ma ri an o Ra joy I unhadas persoas que mis loitou pala mia incorporacin PP, asumeu a presidenciada Di put aci n . Pero, sen lug ar a du das ,teo que decir que o espaldarazo final foi

de Pepe Cuia.P Como valora-la xestin de oposiclan teu goberno das restantes for zasmunlcipais?R Por unha parte, estn as posturase xt re ma s rep re se nt ad as p ol o B lo qu e e

que non IIe podes pedir que cambie porque son as m an ti da s en t od os o s c on ce Ilos En honor verdade houbo momen-tos crucials para este concello nos que o

do peri odo de goberno compart ido cossocialistas negativo.R: Nunca dixen que fose negativo neno direi , creo que n on foi n en p os it iv o n en

negativo en primeiro lugar. O PSOE entrou nun periodo de vacas gordas que foio momento histrico que lIes tocou vivir,unha poca mal bonita porque o nasogrupo xa elaborara a sua xestin. Probablemente o Concello a quen mis IIe de-ba sexa a Carlos Mella porque n on se p ode olvida-la chave que foi no Parlamentogalego no momento crucial da elaboracin dos presupostos.

P: Por que alude sempre p act o caPSOE coma un pacto non buscado?R Nos non b us ca ba mo s un p ac to pe ro estar en minora, corramos o nesgodunha mocin de censura. Entn despoisd o f racaso nos p ri me iros c on ta ct os c oaoposicin para acadar un pacto de goberno, naquel momento o PP negouse a suscribl lo, a decisin correspondelle a cada

grupo polt ico, poideron ser os do PSOEou outros.P: Por que ra zns o PP non pa ct ouco seu grupo naquela ocasin?R: E un ha hi st or ia m oi lo ng a de con

tar que ven de atrs e me gustara que seolvidara. As friccins do PP con ns vlandesde o pacto da segunda lexislatura en-tre o PP-PSOE. Haba un grupo de per-., soas no comit do Partido Popular de Apollclas Estrada, as que suscribiran aquel pactoSiniestro, que coas suas posturas personallstas impediron a f irma do naso pactoco PP p orqu e non nos se pa raba n d esa cordas ideolxicos.

O pacto

unha persoa bastante responsable eanaltica e cando f ixen o anlisis penselque posiblemente houbera unha especiede desconcerto, de c as ti go e no n houbonln uns nin outros. O PP nunca t ivo aqul

- tantos votos e, lox icamente, t ivo a ventaxa da parte dos n os os v ot os p ero os resultados de A Estrada tamn se reproduc lron no resto dos municipios. Ainda quetampouco f ixen un anlisis centrado neste concello, agora posiblemente me interese face-Io porque non quera volver agobernar en minora. Deba se-lo estadoIdeal da democracia; gobernar en minora, habera mi's consenso, intercambio de ideas pero a verdade non se entende as. Cando fas un pacto van a verse te f as tid ia n desde dentro mel lar quedesde fora, nunha palabra.

PREGUNTA: Agora que ainda estanpresentes o s res ul ta do s e le ct orai s d asautonmicas de decembro, podera tacer unha valoracin dos resultados?

RESPOSTA: Tal como estaba a situacin aqu, creo que foi un res ul ta do m alapetecedor. Nas listas do Senado houbounha aceptacin soberbia nun momentotraumtico de ruptura de un pacto e consti tu cin dou tr o; eu sa quellle m il votos senador que iba p olo PSOE e que se supoa como a forza ganadora. A pesar deestar un pouco desorganizados, a xentesigueu respondendo e o nico que flxemas fOI recuperar os votos que tiamose punto.

P: De calquer xeito, non cr que unha parte dos votantes de Elvira pudo sentlrse defraudado pala sua Integracin noPP?R: Es o e ra u nh a c au sa a que lIe ternlabastnte porque eu, n orma lm en te , son 6


7/24

Bloque mantivo posturas impensables,como no caso do Saln de Exposicionsno que votou a favor mentras que asdemls o tixeron en contra. Entn hoxe,mellor o concello debelle BNG a construcclon do Pabellon de Exposicions,Tamn houbo outras cousas como o tema da contribucin nos que encontrei oBloque, un grupo que presume de defender as camadas populares, totalmentedesnortado porque realmente a contribuclon e o Imposto mais xusto. Eu.calzndome nos zapatos do Bloque, nunca houbera adoptado esa postura. O Bloque pode adoptar esas posturas extremas porque ve dende moi lonxe o ter quegobernar e non gobernou nunca.

O PSOE, que sempre adoptou unhapostura constructiva e menos r a d i c a l i ~ a -da quizis debido madurez que otorga gobernar, o grupo mis coherente nasua labor de oposicin. O CDS un grupo pouco participativo e nunca sei a queaterme con eles, creo que a adopcinconstante de posturas abstencionistas moi peligrosa.

Conflictos domsticosP: Durante os ltimos das, o conflic

to entre a Alcalda que rixe vostede e oito membros da Polica Municipal foi o tema candente da vila. Agora que as augasestn mis tranquilas, en que punto seatopan as negociacins?

R: Ti dis que as aguas estn calmadas?

P: Omenos aparentemente o revuelovai decrecendo.

R: Cando un conflicto de funcionarioscunha alcaldesa se leva prensa en vezde levarse mesa do despacho trtasedun conflicto poltico, non laboral; por esoeste tema o analizo como un conflictopoltico tal e como erroneamente foi plantexado. Non estn as aguas aplacadas,pero xa non noticia porque creo Que a

'ningun lIe interesa neste momento. In-coouse un expediente, transcurriron osdez das para recurrilo, que eu saiba nonse presentou ningn, e agora que o asunto rematou a sua parte poltica, est noseu cauce normal. Est calado porque a, min nin me vai nin me ven declarar sobreo tema e a eles, que estaban utilizandoese canle para desestabilizar e deteriorara mina imaxen de alcaldesa, probablemente non lIes interesa tampouco.

P: Non se mantiveron ningn tipo denegociacins?

R: Non. Ese e o plantexamentoerrneo que a veces se da.

P: Pero, van manterse ou non?R: Non, non. E que non hai ronda de

negociacins. Cando hai un expediente,hai un expediente.P: Pola sua banda, contempla a poslbilidade de retroceder nas suas posturas e pecha-lo expediente?

R. Eu entendo que son cousas completamente distintas. Probablemente lIeinterese a alguen, sexa quen sexa, nonteo por que poelo nome, decir que vaihaber unha ronda de negociacins, ronda de negociacins ahora? Rondade negociacins antes!. Xa tarde e ademis,negociar que? Os guardias acsanmede non ter un armeiro, de non ter camisas e de tacer un reparto inxusto das horas exras. Con este tema houbo negociacins que os guardias non aceptaron, 10-go o tema pasou a pleno, que soberano e xa decideu sobre este asunto, polotanto como vou eu a negociar o que xaest decidido, porque se non quen goberna o pleno de A Estrada?UGT ou amaiora que puxo o pobo? Os sindicatosestn para representar ou reivindicar atravs dos seus canles. O resto dos asuntos non poden pasar pala mesa de negociacins porque o teen todo, o tema dascamisas est parado porque non pasarontres presupostos que son necesarios

P: Pero os policas fixeron fincap nanecesidade dun armeiro.

R: Ah teo que correxir unha faltamia, o armeiro non o temas desde ostempos de Reimndez Portela, tmolodesde os de Suso Durn; costou 68.000pesetas naquel momento pero non estinstalado. Solo tian que chamar un al-bail para montalo porque xa teen unpresuposto para esto.

P: Que hai de certo nos rumores quecirculan sobre o peche dalgns locais porparte do concello.

R: Fixronse unhas revisins de 10-cais como esixe a lei.

P: Non un pouco oportunista estamedida?

R: Non oportunista, fixerona todosos concellos. A Comisin de Gobernoacordou revisar os locais ande haxa aglomeracins para controlar as suas medidas de seguridade. Concretamente nonaso concello afecta especialmente a'Lennon, Nicol's, Buggui e Yokohama.

P: O Concello, a DiputaCin e agoraconqueriu tamn un escano no SenadO.Con toda esta sobrecarga de traballo,nunca se plantexou a renuncia dalguncargo? Baralla a p


8/24


9/24

EN51NO lJR,BANXess Durn, representante municipal no 1.8.non asiste s reunins do Consello . . .o representante do Concello no Con

sello Escolar do Instituto de BacharelatoManuel Garca B a r r o ~ , Xess Durn, faltou a todas as reunins. A pesares de seravisado con antelacin suficiente a traversa de escritos oficiais, Xess Durnnon respostou a estas convocatorias docentro de ensino.

A propia directora do centro, GiseleMaisa, manifestou que o Concello noncontesta a estos escritos. Estas prolongadas ausencias provocaron a protesta doConsello Escolar, que levou a sa crticaante o Concello. A contestacin municIpal garantizou unha rpida solucin conflicto, segundo o segredario do Instituto, Xos Ledesma, "anda non coezo representante do Concello".

As declaracins de Gisele Malsa nasque afirma que " Concello non lIe Interesa moito o que pasa no Instituto" cOin-ciden coa opinin do alunado "o Conce-. 110 pasa ampliamente" segundo verbasde Alexandre Cusid, Xess Villaverde eXos Antn Andxar entre outros.

Xos Ledesma afirmou que se levanenviados dous ~ s c r i t o s Concello que sereferan necesidade de Ifmpar as pistasde baloncesto e futbito, traballo que competencia dos empregados do Conce110, e a reparacin do alumeado pbricod.o Instituto que dende o pasado temporal de decembro non funciona. As petlcins do centro non recebiron ningunhacontestacin por parte do Concallo.

Leopoldo Re

Radio ? ~ r a b . e t o , . ~ espera ~ u n h a resposta sobrea munlclpallzaclon da emisora . ...

Odia 25 de Xullo de 1.980, no concel ia de Oleiros, en Galicia, puxose enmarcha a primeira emisora municipal doEstado Espaol; mais aquela iniciativanon durou moito, posta que o Gobernador Civil orde9u o seu peche s poucashars de ,escomenzar. A semente noncaiu en terra dura e a partires de aH o movemento de radios municipais foi me

d ~ a n d o e multipJicandose, de maneiraque tanto en'Catalua coma en Andalu-,cia xa existen mais de cento cincuentaemisoras.

Pese a todo en Galicia, hoxe en dianon existen mais que cinco concellos quecanten con ela, Corcubin, Negreira, Fene, O l e i r o ~ e Ribadavia. Esta situacin dedesigualdade non deixa de ser curiosa, ehaber algun que se pregunte o porqu;significa tal vez que os de ,aqu non temasa mesma necesidade de comunicacinou :acostumados xa a ser segundns entodo o que se retire a avance e innova- 4,cin preferimos agachar a cabeza debiixo da ala e decir "por min que chova"?

A xente do Colect ivo Cultural "Proxecto Zarabeto" pensamos que a comunicacin unha necesidade e un servicioao que ten dereito o cidadn; e polo tan-

to, nos tamn queremos Ir c carro doprogreso; mais deberemos acadar que osrexidores desta casa de todos que oconcello se suban connosco.

A Asociacin Xuvenil Proxecto Zarabeta, froito dunha iniciativa en torno aomundo da comunicacin e principalmen- 'te da radiodifusin. Ao redor dela foi agromando un grupo de xoves que pretendenlevar a cabo a interaccin do meio rediofnico coa sociedade. Pensamos queA Estrada ten moito que dicer, e' o que lIefalta son canles de espresin participativas e pluralistas, onde o protagonista, autor e aclor da comunicacion s e ~ a aprpria sbciedade. Asimesmo acreditamos na funcin que no mundo da dinamizacin soci-cultural un meio coma este pode xogar.

Esta esperiencia radiofnica da quefalamos materializouse hai ano e meiocando o noso sinal saia por primeira vezao ar nos 107.8 Mhz da F.M. baixo o indicativo de "Radio Televisin Zar.abeto, aradio libre da Estrada "0, cuns meios precarios e nun domicilio particlar: as comezaba a nosa andaina. Neste curtoperodo de tempo producronse 'navidades trascendentais na lexislacin das te-

lecomunicaclns no Estado Espaol. Noque se refire s emisoras non comerciais,as saldas de acordo, coa lexislacin serian ,ou ben convertirse no que ambigamente se chamou "emisora cultural" () I i t ,lar pala via damunicipalizacirLDepols de discutirmos as diferentes alternativas, o naso colectivo decic,:tiu iiciarc o n v e r ~ a s c concello da Estrada a 110. deque esta esperiencia radiofnica puideseasegurar un ha continuidade e que es'ta sebrindase a toda a comuidade, nomeadamente bisbarra da Estrada.

A criacin dunha' emisora:muicipal,pode contribuir a revitalizar a vida socialdo Concello, fomentando o asociacionjsmo e as actividades culturais e deportivas. A radio ofrece xa de feito un papel, de aglutinas:1or dos xoves mais inquedos 'da vila que namals chegar quedaron, pordecilo as, e n g a n c h ~ d o s polo meio; hoxeen da somos mais de trinta os que colabouramos neste proxecto.

LuiS Torres

9


10/24

o Centro Social de A EstradaLugar de recreo para a Terceira Idade- A ver Gerardo, que che van sacar

unha foto.- Ai pero estou sen afeitar.A barba foi a mxima preocupacinGerardo Portela ao sentirse protago

nista da situacin. declarou para Contrarretranca.Gerardo, home solteiro, de 68 anosnon quixo contestar nun principio s preguntas da revista. Pero logo, voltouse para preguntar 11canto hai que pagar?".

Gerardo un 'dos 25 internos cos queconta o Centro S o c ~ a l da terceira idadede A Estrada, e, anda que se atopa contento de viver al, desexa voltar sa casa, pois como di, "cada un tira para ondenaceu. Gostariame que trouxesen mis abanda de A Estrada e facer mis viaxese excursins para ver sitios", manifestoumoi animado, mentras o saln de xogosque est ao lado atopbase repleto depersoas que disfrutaban das partidas decartas, domin ou da televisin.

Rosa Otero, animadora socio-culturaldo Centro axudaba a camiar a Otilla

Garca, de 89 anos, que se mostrou totalmente satisfeita co trato do personal ecoas actividades desenvoltas. Inclusoafirmou, "esta a mia casa", engadindo que non se ira para a sa propia andaque al poidese viver de por si.

Segn Mara Dolores Prieto, directora do Centro, a actividade realizada estdestinada sobre todo " integracin daterceira idade no ambiente social, e concienciacin cara a sociedade de queesta non unha Idade pasiva".

Os nicos requisitos que se precisanpara residir no Centro son ter un mnimode 60 anos, non padecer enfermidadesinfecto- contaxiosas, valerse si mesmo e posuir unha referencia da situacinsocial, segundo declarou a directora.

A cuota coa que se queda o Centropara os internos que perciben pensinoscila dende o 20% at o 75, chegandoao 75% s para aqueles que posan paga por cotizacin. Os xubilados que nonreceben ningunha pensin, residen gratuitamente. Nesta entidade, nacida o 22

de Outubro de 1985. traballan seis empregados, residen nel 25 persoas, ossocios superan os 500. Todos eles participan nas diversas actividades que sedesglosan en culturals, educativas, re-creativas e sociais.

O centro, que conta con 17 habitaclns, biblioteca, cafetera- bar e diversossalns para televisn, xogo ou l e i t u r a ~ re-allzou moitas actividades importantes.Entre as mis salientables cabe destacara realizada q 18 de Outubro de 1989 queconslstu nunha xornada de encontro, naque participaron centros de toda Galiza,con ela "todos os participantes se sentiron moi satisfeitos", e que foi tamn "unda de recreo para eles", segundo apunta Rosa Otero.

Outros exemplos de actividades sinaladas foron as proxeccins de pelculas, os concertos, o taller de manualidades ou a aula de logopedia e a de fomento a leitura, destinada con prioridade aosrapaces.

Carlos Pereiras

10


11/24

o sector lcteo da comarca apoiareivindicacins de Comisins LabregasE'partidario de movilizarse

Os mis de 150 representantes dosector lcteo, que se reuniron en A Estrada no transcurso da ltima semana domes de xaneiro, deciqiron apoia-Ias propostas reivindicativas que mantn o Sindicato Labrego Galego.

A asamblea informativa que foi convocada por esta central sindical, dou paso a unha ronda de encontros posterioresque se o r g ~ n i z a r o n nas parroquias de Codeseda, Tabeirs, Ribeira, Orazo,San Xulin de Vea e Rubn, ademis de outrasdas mantidas nos concellos de Cuntis eForcarei onde se concretaron as posturasque adoptar o sector ante a grave situacin que est 'atravesando.

Na asamblea de A Estrada, o secretario de organizacin de Comisins Labregas, Mariano Lema presentou a tboareivindicativa defendida polo seu sindicato ante os asistentes acto porque "entendemos que imprescindible para salvar o sector". O establecemento dunhamesa de negociacins nas que estn representados tdolos sectores - productor,Industrial e Administracins -; o freno dasimportaclns; a intervencin da Administracin nas empresas con problemas e adenominacin de producto galego de ca-

RlJRAL

lidade son, entre outros, algns dos puntos reivindicativos esixidos por este sindicato e, que toron refrendados como necesarios polos productores lcteos.

MovilizacinsPor outra banda, Mariano Lema ma

nitestou a conveniencia de sumarse a unhas movilizacins "que xa se estn producindo noutros lugares da xeografa galega como Chantada, sempre e cando engadiu- sexan a postura maioritaria".Tamn esta medida foi apoiada de xeitounnime.

Para representantes de ComisinsLabregas, estas movilizacins deben serreal izadas "con cabeza, tendo semprepresente a tboa que reclamamos. Non o mesmo contexto que o do 87 e, quizaissexan movilizacins diferentes".

Namentras, Xacobe Calvio, responsable comarcal de Unins Agrarias, suIiou que a pesares da gravedade da situacin actual "non consideramos quesexa o momento para emprender movilizacins. Non necesitamos demostra-Ionoso poder de convocatoria salvo en casos extremos. Este, de continuar aSI,

assera un caso extremo pero non bo anticiparse dada a idiosincrasia do galegodo medio rural, que necesita ampliosperodos de reflexin. O medio rural debe darse conta das consecuencias que tivo votar dereita".

Unidade de accin sindicalParao representante de Unins Agra

rias a unin das centrais s!ndicais parasolventar o problema do sector lcteo"vese con bos ollos. Pero non consideramos que sexa un bo momento".

Pola sa banda, representantes deCC. LL. sinalaron a este medio a posibilidade de arranxar os problemas coa unidade do sector lcteo e "sen necesidadedunha accin sindical conxunta. Os sindicatos que non se enfrenten a estos problemas tern que responder ante os seusafiliados por deixa-Ios indefensos".

Nembargates, as duas centrais sindicais consultadas, CC. LL. e UU. AA., recalcaron a necesidade de elaborar unha"poltica de apoio por parte das admlnlstracins, a tdalas industrias vinculadas sector. Tereixa Constenla

11


12/24

Montse Souto

Xess Castro, xete dunha importante empresa de excavacins e perforacins, est a construir desde hai variosmeses unha planta de aglomerado nunterreo da sa propiedade no Foxo.

Asimesmo, o devandlto empresarioven de alugar unha parcela de monte naRocha, tamn da sa propiedade, Xe-fatura de Medio Ambiente da Consellerade Economa e Facenda, para proceder creacin dun parque cinextico de ca-za maior.

Ambo-los dous feitos pasaron desapercibidos ante os vicios do Foxo e aopini.n pblica en xeral, ata que se tixeron pblicos nalgns xornais a carta aberta que o concellal do BNG, Manuel Ren-da, enviou alcaldesa de A Estrada, EI-vira Fernndez

Para o empresano, "esta industria non s non provocar ningn tipo decontaminacin senn que tampouco prodUCir olores nen mis rUido que o dunha hormigonera"; a utilizacin da mesmaestar en funcin das necesidades daempresa que Xess Castro fundou haimais de 20 anos, e por tanto "a plantanon funcionar diariamente" senn so-mentes para os dlas en que necesitenaglomerado para as obras de contratacin.

En canto ao tamen polmico Gerca-do da sa parcela do monte de PenedoMosqueiro afirma que foi un aluguer porparte da Xefatura do Medio Ambiente encumprimento do articulo 22.1 da lei3'1985 do 12 de abnl do patrimonio a comuni'dade autonomlca e, 55.1 do seu re-glamento, tal e como fOI publicado dasatrs polo Diana oficial de Galicia.

R / Rosal;a de Castro 14,4' B"O teu sindicato"

CONTRARRETRANCA

Os seus presidentes toron: Xos An-din Barros, Manuel Verdura Couceiro,Lino Andin, Luis Cumbrau Villamarn ena actualidade Xan Couceiro.

A vixianca corre a cargo dun so guardamontes, o cal pon de manifesto a incapacidade de garantizar totalmente que ocoto sexa explotado unicamente polosseus socios, asi, cada ano presentasemultitude de denuncias por furtivismo,por cazar sen recibo ou ben sen ser so-cio.

poltica municipal do PSG-EG, o que declarou que despois de tres meses nonexiste ningn tipo de resposta e Indicou anecesidade de que fose levado a pleno.

Segundo o segredario, a solicitude"teraque sera nivel par'roquial", pero como " a asociaciacin vecial de Berresest na fase de formacron, difcil empezar con movilizacins cando se est consolidando". Ademis, p e n ~ H J q u e "o PSGEG sinte esa preocupacin, ve esa necesidade e reivindicaa".

Salvador Barros fixo un chamamentoa todas as forzas progresistas crendo que"se teen que xuntar para tratar de facerforza e organizar s vecios". Ademis,"a preocupacin do PSG-EG polo sectorrural moi amplia, mis que a de ningunoutro partido poltico do A Estrada". Poroutra banda, considerou moi difcilaxes:tin que leva a cabo o PSG-EG e en particular a peticin do centro mdico, pornon ter representacin no concello.

Carlos Pereiras

UNIDSR lAS

. CODESEDAn r ' u r " r ' \ " ~ o l " \ o l " " ' r , " , r - o

o da 3 de novembro de 1989, o con~ e l l o local do PSG-EG realizou un escrito, unh semana despois foi presentado_no ~ c o n c e l l o , no que se peda un centro.mdico sanitario para a parroquia de Berres.

No escrito figurarba que "a parroquiade Berres, tanto polo seu nmero de ha-

b i t a n t ~ s COma pola sua situacion,.., x ~ o g r f i c a , reune as condicins e necesita dispoer dun servicio mnimo sanitario", asimesm consideraba que o centro

I J debera estar "composto por un mdicoe un ATS", e que ademis da "mellorasocial e sanitaria para este ncleo de poblcin supn a desconxestin do ambu-

- latoriO da seguridade social".Por outra banda, no escrito indicaban

se os lugares nos que podera estar ubicado, pas "existen edificios publicasabandonados en perigo de arruinarse eque non estn cumplindo ningunha funcin social". A solicitude remata coa si-

_ natura d Salvador Barros, segredario da

Dende o ano 1977 a sociedade de caza "RIO UMIAn representa un sistema decaza cqntrolada para Codeseda e a sacomarca.

Canta na actualidade con catrocentos. soCios repartidos polas parroquia de Co-deseda, Sabucedo, Liripio, Rivela, Arca,Souto e Montilln.Para obter a calidade de ser socio epreciso ter propiedade herdada (nonmercada) ou ben estar casado en algndestes lugares, ademais hai que pagarunha cuota inicial de 1500 pts e outraanual de 2500 pts.

12


13/24

BERRES

13

Ana Neira

Aa longo do sculo pasado e nasprimeiras dcadas deste vai-se p r o d u c n ~do un proceso de progresiva profislonali

z a ~ i n desta actividade, pero non pdemas esquencer que durante moito temJ;>oconvive coa actividade agrria de xeitoperfeito, non dubidando os torneiros endeixar de traballar nos momentos',demaior faena no agro.

Nesta evolucin destaca outra caracteristica.moi importante para o desenrolo desta actividade; sern osmesmos tO(-neiros os que se fagan as suas prpiasmquinas.. O oficio comenza a transmitir-se de

pais a filJos formndo-se autnticas sa-gas de torneiros que chegan at os nosos dias, e ensinando a traballar no t ~ r ~ oa outros moitos que estn h o x ~ n d a desenrolando o seu labor profesional enparrquias vecias.

Toda aevolucin sofrida polos torneiros, en canto a maquinaria se refire,pde-se contar ao langadeste sculo, comenzando ca primitivo torno de va(as erematando cos modernos tornos automticos.

cabe suliar un dato moi importanterespeito a esto: a actividade dos torneiros comenzou desenrrolando-se na parte alta da parrquia - lugares de Porto eUlla, principalmente-, e ainda hoxe estazona acapara boa parte dos talleres, quemoito menos frti l que a parte baixa daparrquia regada polo rio Ulla..

Fose dun xe1to ou outra, o caso ql)enos atopamos con que,pouco a poucO,esta actividade vai-se convertindonunha profisin cada vez mais estbel emellor organizada. Atopamonos as a finais do sculo pasado cunha estructurade traballo (salvando as importantisimasdiferncias da maquinaria) semellante enmoitos pontos coa actual.

A principal diferncia entre aquelaforma de traballo'e a actual que, daqueI.a, cada torneiro traballaba na sua casa etia unha "socjedade" con outro/s torneiros para. vender a mercancia. Entre osmoitos artculos quue se facian habia bi-.lIas, fusos, morenillos do chocolate, cu

- 11eres, etc. Vendian-lIe a un marchanteque via de Maside (Ourense) e s quechamaban "O Masidao", quedando-lIe,por extensin" este nome a todos os m a r - ~ ' ~ ~ ~ ~ ~ - ~ ' - " ~ " " , - : : ; = - c . : : : : : : ~ rchantes.

Cando se fala da artesana da madeira feita en Berres como "industria do garabullo",-metade en clave de humor, metade en clave de envexa-, o que non sesabe que detras desa "definicin u hai,por unha banda, toda unha industria e,por outra toda nha tradicin que se remonta, como mnimo,a douscentos anosatrs. Eiqui intentaremos esmigaUa-la unpouco.

Nada se sabe, de certo, sobar dasorixes da torneira en Berres. Polos poucos ,datos que conservamos, dedce-seque os torneiros tiveron os seus antecedentes nos peiteiros (homes que se adicaban a facer "peites" ou peines en as-ta). .

O dato mis antergo que se coeceremnta-se 'poca da invasin das' tropas napolenicas (arredor do 1809). Poraquelas datas, segndo c.onta unha desas vellas histrias de lareira, sbe-seque Felipe de Neira, do lugar de UlIa, queera peiteiro, collerono os franceses equeimrono no cruceiro de Cuntis. Sbese, ademis, que non foi o primeiro, nensequera dos primeiros, en adicarse a esta actividade.


14/24

CODE5EDAnA Feira dos cans l l ; declive e apalease

Dcada dos 50. A historia mis significativa da feira de Codeseda era protagonizada por Benito Uzal,vecio de Parada, que dispoja dun posto de venda nafeira e que un ferrado de millo lIe costou a vida. Avelina da Zoqueira, casadaen Tabeirs, pretenda a compra do millo prezo oficialmente asignado, namentres que Benito pretenda a especulacin.A seora reclamou a intervenc in.dungarda civil de A Estrada, Luciano, queaxudou a conquerir o seu propsito. Oasunto solventouse cunha l iorta entre opaisano e as forzas do Estado encarnadas por Luclano, na que Benito resultoumorto. A xente anda ten memoria doasunto: " ... el via nunha besta, e via daquela a vender o millo, o millo andaba decomisado, requisbano, decomisbano,pois ... el chegou co saco de mil lo a feira e ese Luciano que era .. que era falangista, que alnda Vive, matouno, enamis... non lIe fixeron nada... Discuteucon Luciano, que lIe dQu unha patada nassuas partes e c ~ e u redondo, e , as' foi...Sacrono pra fora da taberna, sentrononomazadoiro a ver se volva ... Benito nonvolveu ... O home non volveu, non volveue enterrrono, e acabouse a feira ... "

A fei ra seguinte un home portuguscaa morto diante dunha taberna. Paral.) IYl'JnS foi un sinxelo paro cardaco, paraoutros este paro veu provocado por asconstantes ameazas de Luciano. Tanto as, que mis dunha persoa que recordaaqueles anos di que Luciano non s matou a Benito Uz.al, senn que co medoque deixaba nas xentes tamn matou afeira. Os vecios escomenzaron a pensarque as meigalladas podan ser realidade.

Pero pese a todo iso, a finais dos anosdos anos 40 Codeseda segua medrando ... veu o cine o cuartel da Garda Civil

(ironas da vida?), estudos de fotografa,a CasaVilas, que ademis de ser casa decomidas era fonda e comercio de texts...Ferretera, zapateras, etc... Foi a i lusindun rexurdi,r, pero at as i lusins rematan.

O apoxeo da "Fera dos cans"Xa nas Actas Municipais do 12 de Ou

tubro do ano 1860 se decida darlle unhaampliacin campo da feira de Codeseda, a expensas de terras da Igrexa, nesecaso, da "Tr igueira" . Son os prim'eirosdatos dunha felra que tivo grande concurrencia e que provocou un forte desenvolvimento na comarca. Seguidamente, o 14de Outubro do 1864 acordbase o arrendamento dos estercos que proporcionaba dita feira, cas ganancias para a Igrexa, xa que era a propietaria de todo ocampo da feira.

A prospendade consoldase de modoeVidente, cando o 17 de Marzal do 1885amis de confirmarse xa a existencia doensanche da feira hai unha manifestacinmis salientabel, que a ampliacin adas teiras mensuais, cadrando, as novas, nos cuartos domingos do mes, e asxa existentes continan celebrndose ossegundos domingos, "sempre que nonbaixen do 8 nen suban do 28" .

A terra era a base fundamental daeconoma, e qs productos agrarios. os que ocupaban a maior parte das actividadesdo comercio. As feiras rurais son as queinteresan a un maior nmero de persoas,por canto son as que. cubren as necesidades cotins do home de eses intres. Onaclmento' dunha actividade ligada astransaccins mercants por menor, noncleo quizais mis cntr ico da parroquia, permitiu, en A Sagrada, unha parti-.

cipacln da economa comarcal amalS doparalelo crecimento poboacional doncleo.

Xa no segundo decenio do sculo XX,Codeseda rexistra unha multiplicacinde sntomas que deixan ver a forza da feira. Instlanse numerosas entidades, amaiora t a b ~ r n a s - u l t r a m a r i n o s , nas quese poda dende atopar gran variedade deproductos texts at funcionar como casade comidas que foi o que aconteceu caCasa de Manolo ou ca Casa de IgnaCIO,que son das mis antigas de Codeseda.Arredor do 1922 aparecen outras casa.scomerciais, anda que sen moito arraigo,como foron a Taberna da Fieira, a de Silva ou a Casa Caeiro, que en Agosto do1921, co nome de "El Progreso", anunCiaba no peridico estradense "El Ernlgrado", a sa prxima apertura. Un datosignificativo, recol lido de fontes orais,que confirma unha torte afluencia de xente s teiras de Codeseda a venda demis de 4000 caixas de mixtos un da normal de feira.

Todo isto contribueu enormemente adarlle unha apariencia de vila, propiciando, ademais, unha intensi ficacion dastransaccins e un maior movimento social. Estbase a converter nunha forte poboacin dentro do que era o Concello deA Estrada, xa que, basendonos nos datos que ofrece "El Emigrado", a parroquia de Codeseda s era superada, dentro do concello, en 433 habitantes, por apropria vila de A Estrada; segundo esecenso publicado o 16 e o 30 de Novembro de 1924, Codeseda tia 1605 habitantes. De feito, o empuxe de Codesedaxa provoca ra recelos, non moi dis-culpaQeis, no ano 1922, amasadosnalgn art igo f irmado por M. Garcia Ba-.rros c seudnimo de "Hache" e pubh-

AGRONODistribuidor de piensoS'RI RGNJia de Castro%' Baixo TIt. 52 12 29


15/24

cado nese peridico, sando en defensada titularidade da vila de A Estrada comonica "vi la" posbel e digna de tal deno-minacin; toi a sa contestacin consi-deracin de vila que tivera Codeseda porparte dun corresponsal de "Galicia". Pa-rece certo que ise tipo de reaccins nons eran "literarias", xa que tontes oraisaseguran que nunha poca de constan-tes crises econmicas, o inters dos po-deres pblicos por garantir o normal eprogresivo crecemento de Codeseda nons era nulo, senn que mis ben parecaque actuase para aplastar unha posbelcompetencia no nivel econmico, e qui-zais o despotismo de algunhas persona-xes influntes na vila non poido soportarque esa competencia xurdira d u n h ~ me-ra parroquia perifrica.

Foi no sculo XX cando as feiras deCodeseda alcanzaron grande fama, ain-da qJe tamn o sculo no que esco-menzan a decair; pero pese a todos osdeterioros pdese asegurar que para ASagrada supuxo un autntico progreso,no qe o volume do comercio se superapaulatinamente. Era a "feira dos cans",xa que se vendan cans e gatos con bas-tante xito, pero, ademais era amellor fei-ra da comarca, anda que tamn destaca-ban a de Soutelo de Montes e a do Foxo.En Codeseda podanse achar as froitas equeixos das de Parada, o peixe dos deVilagarca Bueu ou Marn, as galias e osovos das de Rivela , as mulas cargadasde froitas chegadas de Vinseiro e daUlla ... Pero amis, podanse atopar ani-mais do mis variado; eran consideradascomo autnticas teiras do gando, nas quecomerciaban esencialmente os tratan,tesde Cuntis e de Bandeira. No fondq do te-rreo destinado feira, preto da Igrexa,haba unhas casetas de pedra (anda de-rrubadas nos anos 60 polo cura da parro-quia) que se empregaban para cobixar sxentes que comerciaban con productostexts Eran unhas boas feiras.

A penuria da postguerraPero chegou a guerra civil, interrum-

pindo o normal desenvolvimento de todaa vida social do Estado espaol. A traxe-dia orixinada polos avatares do conflictoafectou feira como tal manifestacin so-cial, e anda que a guerra non Influeu di-rectamente ou non existeu nesta comar-ca como puro conflicto blico, igual quepasou en todo o territorio galego, s hou-bo unha represin moi dura, e a mis defuncionar como un distrito de provisionde homes para o frente a libre dispor 1 to-da a comarca estradense formaba parteda retagarda, "onde os exrcitos se pa-sean tranquilamente... " (ANT). Pero. osprimeiros sntomas do decaimento da fei-ra amosanse nos "anos despois" candose abre unha fase crtica sen posibel re-construccin para Codeseda, que pade-ce as peores consecuencias nos anos In-mediatamente posteriores o confl icto.Provocada a depresin econmica cunposibel desaxuste de prezos, medran as

tensins soclals. A feira e o importantemovimento que xeraba escomenza a re-troceder. Xa eran malos anos de por s.Era o intento de Franco de solventar aeconoma do Estado. Eran os tempos doracionamento, do estraperlo, da necesi-dade ... da miseria... E a miseria deixousever claramente en Codeseda. Eran anosde inestabilidade por as multas e os re-quisamentos; anos de inseguridade paraalgunhas xentes por a aparicin dos fou-celias. Todo isto contr ibue a estorbar onormal funcionamento da actividade dafeira.

Neses anos difciles sucedronse un-ha serie de feitos, mortes escuras, que adiversidade de testemuas e o medo nonpermitiron nen permitirn xa esclarecer.Ningun se lembra con certeza, pero amaiora dos vecios sltuan o declive dafei ra arredor do ano 41 por mor desasmortes e do clima creado polo raciona-mento que puxeron unha sombra sobreas feiras de Codeseda

Casos concretos de mortes provoca-das por motivos polt icos entre civs deideoloxas contrarias xa aconteceran nostempos da Segunda Repblica, pero ago-ra, exista un enfrentamento continuo en-tre a Garda Civil e os paisanos, e iso foiesencial para preparar o terreo que rema-tou coas teiras, das que nos arquivos pa-rroquiais deixa de haber datos no 1953.anda que a sua agona se prolongou atarredor do 1958

Manuela Picallo

15


16/24

CULTURA

EL ESTRA',D E,lfS ..EF:EE :C:o : cCO SE:M:. .\ , .N ~ LSE P - - o :BL ICA "LOS . S B A D O S

,PRECIOS DE SUSCRIPCN,--En Estrada, trimesfre, 0'75 p;esetas.-Fuera;.tI11meSmestre, una-peseta.-Nn:ro ~ u e l t 6 , - c ~ N C O cntimos ..AnuncIos' y r e c l a m o ~ , ' p r e c ; i . q ~ c 6 n ~ e n c i o n a l e s : 'REDllGGION Y'RDMINISTRAGION: GAhhEDE SAN hORENZO

A prensa local aolon90 do sculo"Provocada la aparicin de El Estra

dense por los insultos y por las calumniasver tidas en un semanario, Voz de l Pueblo, rgano de caciques, vino nuestro per idico a cumplir un deber y a llenar unvaco". As reflexaba "El Estradense", dirixido por Manuel Garca BarroS, o panorama da prensa escri ta estradense nosprimeiros anos do sculo xx.

Estes dous semanar ios, nadas no1906, enfrentados no eido da poltica, desenvolveron unha autntica loita. A poltica de Ulloa e Nine defendida por "Vozdel Pueblo" I era a tacada ao traveso de"El Estradense", craro partidario de Riestra -xefe de Fomento da provincia e deputado- por vela coma "una p o l ~ i c a ' localfastidiosa... y sobre todo improductivapara el pas".

A polmica do Panta/en dasQuintas

No nmero do 30'de agosto do 1908de "Voz del Pueblo" saeu un art igo que

recoll la a polemica do Pantaleon dasQuintas, que xurdeu da arde de derribodos balas das veigas pertencentes enpropiedade Igrexa de Codeseda parapoderen ser uti lizadas por os campe-sios. "Voz del Pueblo" acusou redaccin de "El Estradense"de instigar un acto tan "salvaje y sacrlego". A acusacintamn foi dirixida cara o Cannigo Ciorraga, que contaba con gran estima entre os .membros do peridico opositor.

a.s .ataques de "El Estradense" noneran menos duros "Voz de los honrados,s.anos y sensatos chupadores del jugo delpueblo; "El Estradense", representando atodos los deshonrados, insanos e insen

s ~ t o s que trabajan, pagan y defienden elpan de sus hijos: de un lado la in fame tirana, del otro la santa l ibertad".

Nacional ismoo sentimento galeguista e 'de auto

noma tivo r"eflexo nas pubricacins estradenses.

No 1931 naceu "La Estrada", peridico de tendencia pol t ica esquerdista ecarcter galeguista. O 25 de xullo do 1932pubricou un nmero extraordinario s engalego.

Nos anos 20 coa aparicin de lEIEmigrado", fundado por os emigrantes

e s t r a d e n s ~ s en Cuba e por o "Comit deresidentes del Distrito de La Est rada" enBos Aires, prol iferaron os artigos de marcado carcter nacionalista, andaque nassas pxinas prevalecan as informacinssobre a emigracin.

Baixo a firma I.N.G. atpanse algns'dos artigos m'is directos ~ o b r e o nacionalismo: "non certo que o Nazonalismo.galego sexa unha doutrina reaccionaria eqntedemocrteca. Pol-a contra, o Nazonalismo quer implantar Galiza a Democracia integral e ningunha democracia posibre nin n i ~ g u n h a reforma socjal nin'econmica t a ~ p o ( j c o , n-un pobo que nonten o derei to de se gobernar a s mesmo,nin tan xiquera o d'usar a sua tala propia ... "

i}ostal Don Juan6odas, bautizos, comunicaciones. Habitaciones con banoEspecialidad en cocha francesa V espaolaLa dlrecoln agradece $ t I v/altaTelf:57Z111 CalJo Slfll, 1A Eltrad. 16


17/24

: . .. ' '.!'; . ! } - ~ , . .. , . ' ~ ~ , . " r-e.,, ; . r , , , C " " r " r ' t ~. ',., .~ . t : . ; ' . : . ", ' " .'

, ~ ' t r a x c t o r i ~ xornalstica"'est(denset ivo continuidade en duas revistas edi tadas por a Asociadn Cultural A Estrada,xa na dcada dos oitenta.A f e v i s t ~ nMafacn, naceu a f inais do

83 con dUQs finalidades, dun lado recuperar a h i s t o r ~ , a literatura e o patrimo-nio artstico estradense, e doutro ser canle dos valores actuais. -Nelatian,cabidadiversos xneros literarios cc;>ma-a p0esaou o e . n s a i Q , ~ todo tipo_de temas. o

"Matacn" deixou de editarse en xu-- Ho do 84, debido escasez ee mediost ~ n i c o s e.a falta de capacidade persQal.") No 1986esta asOCtaCi0n fixo unha nova tentativa coa revista "Vacilo de ~ C o o's" , 'na-que primaba o carcter \7af)-- guaroista..e c r e a r ~ V ( ) , as coma o humor, a, hlstoriografa e a erudicin,

.. ' , ~ : ~ . ,, * . '

seudnimos escol lidos por el: KEN KEIRADES HACHE, EME, Ijotakae,le, Unspecta, Magarza, UNO por todos ...

Na primeira metade deste sculo AE s ~ t r a d a contou con numerosos xornais erevis as. Por o 1912 Benrgno Po Losadadinxa "El Eco ci La EstradaIf , semanario de carcter agrar10, que se mantiv nara at o 1919. Neste mesmo ano editou'se, tan s6 durante'uns meses, hEstradense de filacin rexionalista:

A taita histrica entre 11 Estradense" e ~ ' V O z del Pueblo" repiteuse en certil-rT)edida entre as revistas dSanos 3D,

~ 6 " L a Paanca ,. re " ta Retranc'a ''-, de(eitlsta" a pnmera e efe squerdas a segunda. Xae vier -LuceS Gil, d i r i x e ~ t "L:a Patanca" eXos M. S n c ~ e z ffrea,.sdirectofta revista . ( ) p o s t o r a ~ asinaba con -Sorna na cabe. :cetra s6a pubn acif l c s e t f ~ o n i m o'toaces Vil". O rrtesmo S r l c h e ~ Brea- .8reou "La VlftQU rala". r

. 12- A. este t ipo de artigo engdense osde Garcla Barros, rectactoL-xefe' deste

medio i p f ~ r m a t i v Q , baixQ direc.ciQn deXos rv,. Otero Abelleira. A sa P , u b r j ~ f l cin inlEjfrompelJse nos prime'J:Qs meses. da guerra civjl;ao termo- a Rlema r e ~ d i tOl)se GU ha lia ~ r : i o d s t i c a . nova,.esta- yez en apQio d . a ~ ~ u ~ dos " r : l a c i Q o ~ i s ~ ' .." Manuel'Garcra BarrCls1 directo{ de ElE s ~ r a d e n s e " , redactor- xefe de Emi-

r grado", fo; uooa das fl9 ...ras. mis; repre- '- I ~ e n t a t i v a s - n a " . t ' J i s t o r . t ~ qa p r ~ n ~ escritaestradense,

)3alxo 9 s E ; ) u d n i ~ Q da "Xan ~ e r d a - .d e s ' ~ ~ escreba-Q ~ s p ~ c j o " C a s o ~ e Cou

:.sas" na.s - { ) > t l n . ~ ~ .de !!EI Estradense";eran. p i l 9 ~ o S no, ..Gue .,empreg9ba a s ~ t i ra ,e i r o n a ~ En "E l Emigrado" inclua os- Cnos da terra e numerosqs artigos .crticos e' duros,-apo oXlas 00 nacionafis-

J. mo.u ' - - St ira'e sarcasmo son duas notas a. e : ' destac.ar nos art igos de Garca Barros,. (. .;:;. . .notas que incluso se ref lexan' nos


18/24

TEATROExperimentacin e divertimento Axenda cultural domes de Febreiro

MUSICAJazz, rock e teatro entre as actividadesculturais de Xaneiro

A aprendizaxe de tcnicas teatrais coma o mimo ou a expresin corporal e acriacin dunha cultura teatral son os nicos obxetivos do grupo de teatro experimental nado fai poucas semanas en A Estrada.

Este colectivo, formado por dez persoas, rechaza "calquera tipo de dirixismoou liderato dentro do grupo" -segundo dixo un dos seus membros. A sa intencinnon conquenr beneficios econmicos,senn que "o levar adiante esta idea totalmente egosta, pasto que o facemospara o naso propio divertimento" - engadiu.

A iniciativa da sa criacin partiu deXavler Castellanose de Xess larro, que

Unhas 200 persoas asistiron ao concerto do grupo de jazz Esmorga, que tiva lugar o xoves 4 do mes pasado.

A Asociacin Cultural A Estrada, quelevou a cabo a sa organizacin, estmolesta c Concello pola sa negativa a subvencionar este acto, "a necesidade decobrar entrada, 200 pesetas, veu dadapor a negativa do Concello a subvencionar o concerto, porque non acepta a crtica nin a pluralidade de opinins" -segundo dixo un dos directivos da asociacin.

Os membros de este grupo estudanna escala de jazz de Santiago, e sonmsicos profesionais. Algns deles soncoecidos en A Estrada como integrantes da orquesta Canad.

O concerto supuxo unha "satisfaccinxeral dentro do que un tipo de msicabastante eli tista" -segundo informou amesma fonte.

O pasado 5 de xaneiro celebrouse oconcerto do grupo estradense "Ela e omel", no local da Asociacin Cultural "OTorno" de Berres, que tamn se encargou da sa organizacin.Esta actuacin supuxo para o grupoformado por Manuel Blanco' (batena),Fernando Neira (baixo), Tao Filloi (guitarra e voz), e Xoan C. Garrido (rgano),a sa presentacin nesta vila.

cantan cunha expenencia teatral antenor.Xavier participou nunha agrupacin nasillas Canarias, e Xess dirixeu "O Magnolia", colectivo arousn.

As reunins semanais celbranse nolocal da Asociacin Cultural A Estrada.Utilizan como gua varios manuais deprcticas oos que sacan o material sobreo que traballan en cada unha das sesinsque estarn a cargo dos distintos compoentes de forma alternativa.

Ademis de acodir de forma conxunta s representacins teatrais, levarn acabo outras actividades coma a proxeccin de videos vanguardistas e exerciciosde interpretacin.

Ana Hetvs

O equipo tcnico causoulles os maiores problemas que se viran agravadoscoa ruptura do cable do baixo, que foi"arranxado como se puido" -segundo dixo Garrido, un dos seus membros. O quetamn quixo deixar claro que "as condicins tcnicas foron nefastas. non se distinguan os instrumentos".

9 cancerto durou unha hora e media,na ltima parte do mesmo compoentesde "Ela e o mel" formaron unha bandamixta con algns membros de "Robn delos estercoleros", tamn de A Estrada.

"La primera de la clase" foi a nicarepresentacin teatral en A Estrada durante o pasado mes de xaneiro. Esta rep

r e ~ e n t a c i n enmrcase dentro do circuito de teatro organizado pola Comisin deCultura do. Concello.

Sobre unhas 200 persoas asistiron aesta obra, que tivo lugar o venres 26. Aobra unha comedia que serve de disculpa para presentar o enfrentamento decaracteres, muller convencional I multerindependente; tema comn que calquerase pode atopar na ra.

Ana Hetvs

O Concello de A Estrada organizarpara a vindeiro Antroido dous concursosdos que xa presentou as bases de participacin. O da 24 de febreiro celebrarase o 11 Concurso de Coplas do Antroido epara o da 26 est previsto o 11 Concursode Disfraces. Estes dous actos tern lugar na Praza da Constitucin.

O resto da programacin de actos culturais preparados polo Concello para opresente fTles de febreiro est anda senconfirmar, segundo informou Xos Bernardo Otero, encargado de cultura.

A Asociacin Cultural A Estrada prepara unha comparsa para participar noconcurso de coplas. A preparacin destacomparsa depender da postura do Concelia, "de se hai subencin ou non" - segundo dixo un dos directivos.

A Asociacin Amas de casa de A Es-trada, presidida por Dolores Arauja. tenpreparado para o vindeiro venres. da 16,un acto benfico en pral da familia dannif icada no incendio do pasado mes dedecembro, que a f e c t ~ u ao edifiCIO do comercio de electrodomsticos tiRey".Neste acto co laborara a empresaGarca, que por os autobuses que sairnda Praza da Farola s 7:30 para a discoteca Lennon.

O Colexio Pblico Figueroa colaborar coa representacin dunha obra deteatro tituada "Reis de Panchio", escrita e dirixida polo director do colexio.

O Centro Social aporta a sa axudacoa intervencin do seu coro.

A presidenta da asociacin destacoua aportacin do pintor Anxo Lemos, quedonou un cuadro valorado en 100.000ptas., que ser rifado entre os presentes.

Gracias s xestins da Diputacin dePontevedra intervir o Ballet Galego deArcade.

A s de festas Lennon ceder o seulocal e pr.esentar as actuacins do conxunto Amrica e da orquesta Canad.

18


19/24

DEPORTESREX rDNAL. P R E r : - E R ~ N T EGrwpo Se.tr.

...., .,::: '..,.

...., ..

.::: :.. 1

:24.:.. . !

e .::':\'::: ', ((':,C :: 1:::: ti F'"

1.

1:::'.1

!:::.:

O'"tO SI

"'C).: ... :....:::?.:: 1.

"-,1:::.,:: .. .,i

. : ~ . :::3....!... ,,::.

c: "1. :?'1 !:::;1. (::.

.1 oH.L ':.:.

1. :::.1......:.1 :

F' t.: () . ~ : : . :J~ : : : : , : + " I 1 . (;: : : . ~ : : : . ~ 1 .. :l. :1._, . . . . , J.::.'.I::. ... . . . . .

..., ..,.,::., ..\.

.. .,:.....

';.

... .!...... i.

1- .. 1 . : . : : ~ ..... 1:::;.L

:1. :::1 ..... .L ::::::ESTRADENSE 1SALVA TERRA OEstradense: Manolo, Boni, Lila (Caralla), Mejuto, De la Vega, Bala, Seoane,

Manolio (Oscar), Botana, Josele e Jaime.

Salvaterra: Jos Carlos, Antonio, Jaime (Julio), Selo, Juan, Jos, Dani, JosMara, Quique, Quico e Gabi.

Comentario.O moito pblico que se deu cita nas

bancadas do Estadio Municipal de ABaiuca sau satisfeito polo sensacionalpartido levado a cabo polo seu equipo, apesar de que o marcador non reflexou o

v/'deo club

intenso dominio do Estradense sobre unSalvaterra que via coa aureola de ser undos mximos rivais para acada-Io ascenso.

Rpidamente o Estradense principioua trenzar un balomp vistoso e at espectacular, desbordando aos rivais. Nembargantes, este mellar xogo e as constantesoportunidades non se traducan en goles:en parte pala frrea retagarda do Salvaterra, e fundamentalmente pala excelente actuacin do seu gardameta Jos CarIas, a figura do choque.

Tras varias oportunidades para Jaimee Botana, xa a piques de remata-la primeira metade, eran os forasteiros os quedispunan dunha grande oportunidade

nun forte disparo dende fra da rea quedesbarata, moi seguro, Manolo. No segundo tempo, o E s ~ r a d e n s e sae en tromba para no minuto 61, Josele, de magnfico testarazo ao saque dunha falta executada por Botana, conqueri-Io nico e definitivo gol.

Flix Rubial

COP IEAe

19


20/24

F' () y' y' :i. ::; () I n d It

".I()U 1 . . . I . f . ~ i .(


21/24

], ~ : . : . ; ' ....-J -::"

F ' ~ : . : ()'::::. :,:?F:+: : ~ : ; ? + :?:;21 ,,1" :::.:::

[! ..1.. 1::;':::C)j, (::.:

1 1 ~ : , I ..!.. ],l ' : ~ . 1 +. : ~ : - : . : ;], E::1. f3:1. F ~ " l " :::1-:t F ~ + ' .":r

(" 11

:?1

::? ,::!.

...." ......,: .. i...}

:?::!.

,::..'_ .. ':

'! "":,.:.. :; ..

...

'! '''7 :0

:1. '7

.....: - .It

:1 ' ~ : : : : :

16], F:

1. e:1 F:]. C.I

F: (:1 ;"'; . ~ : : . C?! . -:

....., .:

:" , .l.!...

; .. f.!.

........:::; .... ,.,1

i J

::: ~ : ' : . .' ' . ' : o , , : . ~ r::. :.. 00....

r",.....:

( LJ ~ : : : ; :,..-... : . ~ i

.. ' /.ETR4 .DAI .21


22/24

:.'7.... ...

} ::. ~ : : : ;:L el ..

'! :::, .. . oo.

:t F:; ....

. . . . " .... I . ...... :::':":".L

..... :.::: ..:.. ....

e

. ,-"r.... C::. ~ . ~ . ~ ~ ....

r : . ~ ...

f--' ..

.1 .z:,!_ ,.. ..,1::....

- ,I,,! : .

,::j.i::.,

i:::.:.........5

.....1 i : : : . ~

.1'",.:::::. ()

. l. n

1 ' :0-.1. .

. ,"',j. C>

1 ;--.L .

'r E: e: F: T ! ~ ~ ~ (\ F' F::X: 1(] !(\ L.e:: 1. . :; ; .::::.:L f :i. e a. e :L (1 -"; 11

l...) :L el l...i. :i. c:i () !:

(\n::-:::::::: "L. l,..l.()!...i. ;,

~ : : : : ; :i. () 1'''1], :1. ,':':1. '1J? C ' : ' : ~ e (. 1 .::::. (.:.:. r" el ~ . : . : . : I fl(J y' t.: (:! \ (:: :1

r( . : ' '1 . : . : . ~ () 11c:: ~ : : I . inp () 11

: !, . .. . : '.'.: 1:.:. :.:, ::

.. :L

Carlos Pena ocupa o stimoCampeonato absoluto de xadrez posto do

CONTRARRETRANCA

racin Galega, A Estrada inscribe-se nzona de Pontevedra Norde, na que se enmarcan Vilagarcia, Pontevedra, Cambados, Grove, 8ueu, A lila, CambadosMoaa, Cruces e Caldas, zona que xunto coas de Pontevedra Sul, Corua, Ferrol, Lugo e aurense configuran o actuamapa axedrecstico galego.

a Clube de Xadrez A.C. "A Estrada'naceu en Setembro de 1.988 a raiz dcampeonato que organizou a AsociaciCultural "A Estrada". Depois de entablacontactos c Liceo Maritimo de Vilagarcia, delegacin da Federacin na zonainiciou a participacin coma clube federado dentro do Campeonato por equipas.

da", o que provocou o ascenso de Carlos Pena ao stimo posto da clasificacin,encabezada por M. A. Prez Fungueirodo'Clube "Karpov" de Pontevedra, a uns ponto representante estradense.Con esta victoria, Carlos aspira a acadaro vindeiro sbado na lila de Arousa, a me1I0r clasificacin do Xadrez estradensenos pouco mais de dous anos de existencia do seu clube.

a Campeonato absoluto de Xadrez,na sua fase provincial, supn o primeiropaso para a consecucin do ttulo deCampen de E ~ p a a , ttulo ao que aspirar o xogador que na xornada de clausura da lila de Arousa lidere a claSificacin.

Dentro da actual estructura da Fede-

Carlos Pena Torres, do Clube de Xadrez A.C. "A Estrada" ocupa o stimoposto do campeonato individual absolutode Xadrez depois da penltima ronda,disputada o pasado dia 3 no restauranteSan anofre de A Estrada. Neste encontro, que supn a primeira competicin oficial ce lebrada na vila, obtiveron sendasvictorias os outros dous representantesdeste clube; Luis Pena e X.X. Hidalgo.

Corenta do mais de meio centenar departicipantes que iniciaron esta competicin deron-se cita en A Estrada dentro doCampeonato Individual Absoluto de Xadrez celebrado o pasado sbado 3 de Febreiro.

a encontro saldou-se coa victOria dostres Xogadores do clube A.C "A Estra-

22


23/24


24/24

contrarretranca 0

Documents