btumis sot rustvelis sxelmwifo universiteti 80 wlis · tutis dauswrebeli ganyofilebis studenti...

12
TavbaTumi 1947 wlis seqtemberi idga. baTu- mis saxemwifo pedagogiuri institu- tis direqtori vaxtang parkaZe (Sem- deg profesori da parizis mecniere- baTa istoriis akademiis wevri) de- refanSi idga da institutis ezos Sescqeroda. mivuaxlovdi, mivesalme da Cemi vinaoba gavacani. -studentTa samecniero wris xelmZRvaneli xarT, aqtiurad unda muSaobdeT – brZana man. -rom vmuSaob imitom movxvdi TqvenTan. am dReebSi „TavbaTumis sa- Zebrad mimyavs wris wevrebi da minda Tqvenc icodeT, -vuTxari me. -ris saZebrad migyavs studente- bi? pirvelad mesmis aseTi saxelwo- deba. -istoriam daiviwya, batono vax- tang, sasurvelia misi moZebna da Seswavla. -Zalian kargia, aseTi Zieba, gi- survebT warmatebas, Ziebis Sedegi momaxseneT. gamovemSvidobe direqtors da gasamgzavreblad mzadeba ganvagrZe. meore dRes, kviras, me da Cemi ori axali megobari, ali kakabaZe da rizali sakandeliZe Sua baTumisaken mimaval gzas davadeqiT. yvelafers vakvirdebodiT, gansakuTrebiT ci- xis da eklesiis nangrevi gvaintere- sebda. Caisubnis centrs rom mivuax- lovdiT, ori Sua asakis kaci Segvxv- da da imaT vkiTxeT „TavbaTumi“ xom ar gagigoniaTo. -TavbaTumi ara, magram yorolis- Tavi aqve axlos ariso. madloba gadavuxadeT da gza ganvagrZeT yorolisTavisaken, cen- trSi aravin iyo da soflis daTvali- erebas SevudeqiT. Semdeg davsxediT da azrebi gavuziareT erTmaneTs. Tu odesme arsebobda sofeli „TavbaTumi“, am teritoriaze unda yofiliyo gaSlili. droTa ganmavlobaSi didi cvli- lebebi momxdara. mdinares saxeli Seuclia da „baTumis“ nacvlad yori- li miuRia. es ubralo cvlileba ar yofila da „naTesavTa“ (tomi) Secvlas gu- lisxmobda. amave princips unda ga- dahyoloda am xevis saxelic „Tavba- Tumi“. am saxelma istoriis qartexi- lebs mxolod xevis Suawelsa da qve- moT gauZlo. erTmac da meoremac Cven dromde moaRwies. Suam „orTaba- Tumis“, xolo qvemom _ baTumis saxe- liT. am periodSi mezobeli enebis (rusuli, Turquli) gavleniT ori- vem erTgvarad Seucvales „baToms“ saxeli mis „baTumis“ formiT damk- vidrebas Seuwyves xeli. meore dRes dapirebisamebr, vew- vieT institutis diretors da Cveni gasvlis es Sedegebi vuambeT. direqtori kmayofili darCa da aseTi Ziebis gagrZeleba gvisurva. akaki SaniZe (mogoneba) did qarTvel mecniers, akaki Sa- niZes Tavisi gamokvlevebiT moswav- leobis droidan vicnobdi, piradad ki aspirantobis xanidan davuaxlov- di. amaSi didi roli akademikosma eq- vTime TayaiSvilma (1862-1953) Seas- rula, radgan xSirad mgzavnida ba- ton akakisTan sxvadasxv adavalebiT. batoni akaki didi ubraloebiT ga- morCeuli pirovneba brZandeboda. amasTan erTad Zalian uyvarda axal- gazrdebi. gacnobisTanave man dawvrilebiT gamomkiTxa vinaoba da Zalian esia- movna, roca Cemi interesebi movaxse- ne. TandaTan gavuSinaurdi baton akakis da qarTul xalxur simRereb- ze Camovugde sityva. simRera didi fenomenia - brZana man da „maspinZel- sa mxiarulsa“ wamoiwyo. Semdeg krimanWulian simRerebze gadavediT. Cemi krimanWuli moewona da amieridan yovelTvis krimanWu- lian simRerebs irCevda. Cveni erToblivi gamosvla far- To auditoriis winaSe profesor qsenia sixaruliZis saiubileo saRa- moze gaxda SesaZlebeli Tbilisis universitetis restoranSi. momRe- ralTa Soris im saRamos amSvenebd- nen anania erqomaiSvili, mixeil ko- roSinaZe da garsevan sixaruliZe. maT mec mimixmes, radgan krimanWuli esaWiroebodaT. cota xnis Semdeg ba- toni akakic SemogvierTda. Tamadam (akaki vekua) moiwona Cveni ansabli da Segvaqo kidec. es iyo Cveni erTaderTi erTob- livi gamosvla, sxva Sexvedrebi aka- kis samuSao kabinetSi iwyeboda da mTavrdeboda. garda simRrisa batoni akakisTan Tavis toponimiur kvlevebzec xali- siT vsaubrobdi. mxcovani mecnieri didad afaseb- da Cems satoponimo muSaobasac. kar- gad icnobda Cemi ,,samxreT-dasav- leT saqarTvelos toponimikis” or- wigneulsac. gauxarda, rom muSaobas svaneTzec gavagrZele da iqac ori wigni gamoveci. am wignebs igi patara, magaram, mSvenieri recenziiT gamoexmaura. akaki SaniZis es recenzia profe- sorma Teimuraz komaxiZem Cemi cxov- rebis amsaxvel wignSic Seitana. batoni akaki Zalian miyvarda da msurda, rom Cems STamomavlebsac gadadeboda igi. amitom erTxel mas Cemi patara, ufrosi SviliSvili (ax- la Tbilisis pirveli eqsperimentu- li skolis maswavlebeli) vastumre baton akakis. aman Zalian gaaxara mecnieri, Ta- vis sawer magidasTan dasva patara stumari da sul male saxlidan ga- mogzavnili nobaTiT (TeTri yurZe- ni) gaumaspinZlda. am dRes xalisiT igonebs Cemi SviliSvili, rac mec Za- lian maxarebs. batonma akakim cxovrebis didi gza ganvlo, daamTavra peterburgis universiteti da 1920 wels TbilisSi daicva sadoqtoro disertacia, am dros is arCeuli gaxldaT profeso- rad. 1939 wels batoni akaki sakavSi- ro mecnierebaTa akademiis wevr-ko- repodentadac airCies. warmatebebi arc Semdeg moklebia. 1941 wels is saqarTvelos mecnierebaTa akademi- is wevric gaxda, xolo akademikos si- mon janaSias gardacvalebis (1947w.) Semdeg saqarTvelos mecnierebaTa akademiis vice-prezidenti iyo karga xans, xolo (1951) wels Secvala misma studentma, akademikosma nikoloz berZeniSvilma (1890-1965). didi mecnieri sicocxlis xangZ- livobiTac samagaliTo brZandebo- da. man asi weli daarRvia da Tbili- sis universitetis mamebis gverdiT daido saukuno gansasvenebeli. ba- toni akakis pirovneba da samecniero memkvidreoba dauviwyaria. niko mari (mogoneba dabadebis 150 wlisTavis gamo) Cvens ojaxSi bebiaCemisa (fati lomTaTiZe – 1881-1956) da mamaCemis, Coxatauris humanitaruli teqniku- mis studentis, mose sixaruliZis (1962-1986) wyalobiT, niko marisa da misi vaJis profesor iuri maris sa- xeli xSirad ismoda. aba ras vifiqrebdi, Tu am did mecniers ufali Semaxvedrebda. 1932 wlis cxeli agvisto idga. me 6 wlisa da 2 Tvis gaxldiT (1926 wlis 24 maiss davibade) da bebiam Tavis de- duleTSi (sof. sufsis xeobaSi, so- fel ianeulSi isurva wasvla. radgan didi sicxeebi iyo, bebiam adre moindoma wasvla da is iyo Cxik- viSvilebis wyaros mivataneT, rode- sac mzec amoiwvera. es iyo gzaze viRac kaci gamoCn- da, romelic Cvenken modioda. -bebia, niko mars rom aqebs mama- Seni, is didi kaci modis. is ruseTSi cxovrobs, magram zafxulSi Tavis saxl-karsac moinaxulebs xolme, Za- lian uyvars Tavisi sofelic da mTe- li saqarTvelo. (gagrZeleba me-4 gverdze) mimdinare wels baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo univeritets daarsebidan 80 weli Se- usrulda. ganvlili rva aTeuli wlis ganmavlobaSi Cvens universitetSi araerT saxelovan mec- niers uRvawia, araerTi saxelovani mecnieric aRuzrdia iubilars. Cveni universitetis erT-er- Ti aRzrdili da Semdeg misi TanamSromeli, Rvawlmosili mecnieri, profesori iuri sixaruli- Ze Tavis CanawerebSi ixsenebs gasuli saukunis 40-50-iani wlebis baTums da baTumis pedinsti- tutSi imxanad moRvawe cnobil adamianebs. universitets baTumSi azerbaijanis generaluri konsuli raSad fail oRlu ismailovi ewvia baTumSi azerbaijanis respublikis generaluri konsuli raSad fail oRlu ismailovi baTumis SoTa rusTavelis saxel- mwifo universitets ewvia. diplomati reqtoris movaleobis Semsrulebel merab xalvaSs Sexvda da sauniversiteto cxov- rebas, universirtetis istorias, saswavlo programebsa da sa- universitetos cxovrebas gaecno. diplomatma gacnobiTi xa- siaTis Sexvedraze ori qveynis TanamSromlobis mniSvnelobasa da saganmanaTleblo-samecniero urTierTobebze isaubra. vi- zitis farglebSi daigegma TanamSromlobis memorandumis ga- formeba bsu-sa da azerbaijanis umaRles saganmanaTleblo da- wesebulebebs Soris. Zvirfaso megobrebo! baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis profesor-maswavleblebs, ad- ministracias, studentebsa da kursdamTavrebulebs suliTa da guliT gilocavT RirSesa- niSnav TariRs - daarsebidan me- 80 iubiles. norvegiis telemarkis un- versitetisa da baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo uni- versitetis TanamSromlobis manZilze miRweul iqna araerTi mniSvnelovani warmateba. 2015 wels, pirvelad aWaraSi, umaRlesi saswavleblis bazaze swavleba gaiares norvegielma studentebma, romlebic semestris ganmav- lobaSi axlos gaecnen aWaras, rogorc skandinavieli turiste- bisaTvis erT-erT aqtualur turistuli daniSnulebis adgils. darwmunebuli var, rom Tqveni universiteti momavalSic dai- kavebs mowinave pozicias umaRles saganmanaTleblo dawesebu- lebaTa reitingSi, xolo kursdamTavrebulebi ki iqnebian mowi- nave mecnieruli azris gamtareblebi sazogadoebis yvela sfe- roSi. baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis stu- dentebo, veteranebo, Zvirfaso kolegebo gisurvebT janmrTe- lobasa da keTildReobas, SemoqmedebiT warmatebebs pedagogebis profesiuli ostatobis amaRlebisa da axalgazrda Taobis aRzr- dis saqmeSi, axal mecnierul miRwevebsa da gamarjvebebSi, ro- melTa meSveobiTac Cveni qveyana iqneba ufro mdidari, Zlieri da Tanamedrove. Teimuraz abesaZe, PhD, norvegiis telemarkis universitetis profesori. `mogonebebi gardasul dReTa...~ baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis gazeTi #9. noemberi. 2015. b Tumis SoT rusT velis s xelmwifo universiteti 80 wlis

Upload: others

Post on 10-Nov-2020

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: bTumis SoT rusTvelis sxelmwifo universiteti 80 wlis · tutis dauswrebeli ganyofilebis studenti gavxdi, baTumis pedago-giur institutTn Seiqmna sasof-lo-sameurneo institutis saswav-lo-sakonsultacio

TavbaTumi

1947 wlis seqtemberi idga. baTu-

mis saxemwifo pedagogiuri institu-

tis direqtori vaxtang parkaZe (Sem-

deg profesori da parizis mecniere-

baTa istoriis akademiis wevri) de-

refanSi idga da institutis ezos

Sescqeroda.

mivuaxlovdi, mivesalme da Cemi

vinaoba gavacani.

-studentTa samecniero wris

xelmZRvaneli xarT, aqtiurad unda

muSaobdeT – brZana man.

-rom vmuSaob imitom movxvdi

TqvenTan. am dReebSi „TavbaTumis sa-

Zebrad mimyavs wris wevrebi da minda

Tqvenc icodeT, -vuTxari me.

-ris saZebrad migyavs studente-

bi? pirvelad mesmis aseTi saxelwo-

deba.

-istoriam daiviwya, batono vax-

tang, sasurvelia misi moZebna da

Seswavla.

-Zalian kargia, aseTi Zieba, gi-

survebT warmatebas, Ziebis Sedegi

momaxseneT.

gamovemSvidobe direqtors da

gasamgzavreblad mzadeba ganvagrZe.

meore dRes, kviras, me da Cemi

ori axali megobari, ali kakabaZe da

rizali sakandeliZe Sua baTumisaken

mimaval gzas davadeqiT. yvelafers

vakvirdebodiT, gansakuTrebiT ci-

xis da eklesiis nangrevi gvaintere-

sebda.

Caisubnis centrs rom mivuax-

lovdiT, ori Sua asakis kaci Segvxv-

da da imaT vkiTxeT „TavbaTumi“ xom

ar gagigoniaTo.

-TavbaTumi ara, magram yorolis-

Tavi aqve axlos ariso.

madloba gadavuxadeT da gza

ganvagrZeT yorolisTavisaken, cen-

trSi aravin iyo da soflis daTvali-

erebas SevudeqiT. Semdeg davsxediT

da azrebi gavuziareT erTmaneTs.

Tu odesme arsebobda sofeli

„TavbaTumi“, am teritoriaze unda

yofiliyo gaSlili.

droTa ganmavlobaSi didi cvli-

lebebi momxdara. mdinares saxeli

Seuclia da „baTumis“ nacvlad yori-

li miuRia.

es ubralo cvlileba ar yofila

da „naTesavTa“ (tomi) Secvlas gu-

lisxmobda. amave princips unda ga-

dahyoloda am xevis saxelic „Tavba-

Tumi“. am saxelma istoriis qartexi-

lebs mxolod xevis Suawelsa da qve-

moT gauZlo. erTmac da meoremac

Cven dromde moaRwies. Suam „orTaba-

Tumis“, xolo qvemom _ baTumis saxe-

liT.

am periodSi mezobeli enebis

(rusuli, Turquli) gavleniT ori-

vem erTgvarad Seucvales „baToms“

saxeli mis „baTumis“ formiT damk-

vidrebas Seuwyves xeli.

meore dRes dapirebisamebr, vew-

vieT institutis diretors da Cveni

gasvlis es Sedegebi vuambeT.

direqtori kmayofili darCa da

aseTi Ziebis gagrZeleba gvisurva.

akaki SaniZe

(mogoneba)

did qarTvel mecniers, akaki Sa-

niZes Tavisi gamokvlevebiT moswav-

leobis droidan vicnobdi, piradad

ki aspirantobis xanidan davuaxlov-

di. amaSi didi roli akademikosma eq-

vTime TayaiSvilma (1862-1953) Seas-

rula, radgan xSirad mgzavnida ba-

ton akakisTan sxvadasxv adavalebiT.

batoni akaki didi ubraloebiT ga-

morCeuli pirovneba brZandeboda.

amasTan erTad Zalian uyvarda axal-

gazrdebi.

gacnobisTanave man dawvrilebiT

gamomkiTxa vinaoba da Zalian esia-

movna, roca Cemi interesebi movaxse-

ne.

TandaTan gavuSinaurdi baton

akakis da qarTul xalxur simRereb-

ze Camovugde sityva. simRera didi

fenomenia - brZana man da „maspinZel-

sa mxiarulsa“ wamoiwyo.

Semdeg krimanWulian simRerebze

gadavediT. Cemi krimanWuli moewona

da amieridan yovelTvis krimanWu-

lian simRerebs irCevda.

Cveni erToblivi gamosvla far-

To auditoriis winaSe profesor

qsenia sixaruliZis saiubileo saRa-

moze gaxda SesaZlebeli Tbilisis

universitetis restoranSi. momRe-

ralTa Soris im saRamos amSvenebd-

nen anania erqomaiSvili, mixeil ko-

roSinaZe da garsevan sixaruliZe.

maT mec mimixmes, radgan krimanWuli

esaWiroebodaT. cota xnis Semdeg ba-

toni akakic SemogvierTda. Tamadam

(akaki vekua) moiwona Cveni ansabli

da Segvaqo kidec.

es iyo Cveni erTaderTi erTob-

livi gamosvla, sxva Sexvedrebi aka-

kis samuSao kabinetSi iwyeboda da

mTavrdeboda.

garda simRrisa batoni akakisTan

Tavis toponimiur kvlevebzec xali-

siT vsaubrobdi.

mxcovani mecnieri didad afaseb-

da Cems satoponimo muSaobasac. kar-

gad icnobda Cemi ,,samxreT-dasav-

leT saqarTvelos toponimikis” or-

wigneulsac. gauxarda, rom muSaobas

svaneTzec gavagrZele da iqac ori

wigni gamoveci.

am wignebs igi patara, magaram,

mSvenieri recenziiT gamoexmaura.

akaki SaniZis es recenzia profe-

sorma Teimuraz komaxiZem Cemi cxov-

rebis amsaxvel wignSic Seitana.

batoni akaki Zalian miyvarda da

msurda, rom Cems STamomavlebsac

gadadeboda igi. amitom erTxel mas

Cemi patara, ufrosi SviliSvili (ax-

la Tbilisis pirveli eqsperimentu-

li skolis maswavlebeli) vastumre

baton akakis.

aman Zalian gaaxara mecnieri, Ta-

vis sawer magidasTan dasva patara

stumari da sul male saxlidan ga-

mogzavnili nobaTiT (TeTri yurZe-

ni) gaumaspinZlda. am dRes xalisiT

igonebs Cemi SviliSvili, rac mec Za-

lian maxarebs.

batonma akakim cxovrebis didi

gza ganvlo, daamTavra peterburgis

universiteti da 1920 wels TbilisSi

daicva sadoqtoro disertacia, am

dros is arCeuli gaxldaT profeso-

rad. 1939 wels batoni akaki sakavSi-

ro mecnierebaTa akademiis wevr-ko-

repodentadac airCies. warmatebebi

arc Semdeg moklebia. 1941 wels is

saqarTvelos mecnierebaTa akademi-

is wevric gaxda, xolo akademikos si-

mon janaSias gardacvalebis (1947w.)

Semdeg saqarTvelos mecnierebaTa

akademiis vice-prezidenti iyo karga

xans, xolo (1951) wels Secvala misma

studentma, akademikosma nikoloz

berZeniSvilma (1890-1965).

didi mecnieri sicocxlis xangZ-

livobiTac samagaliTo brZandebo-

da. man asi weli daarRvia da Tbili-

sis universitetis mamebis gverdiT

daido saukuno gansasvenebeli. ba-

toni akakis pirovneba da samecniero

memkvidreoba dauviwyaria.

niko mari

(mogoneba dabadebis

150 wlisTavis gamo)

Cvens ojaxSi bebiaCemisa (fati

lomTaTiZe – 1881-1956) da mamaCemis,

Coxatauris humanitaruli teqniku-

mis studentis, mose sixaruliZis

(1962-1986) wyalobiT, niko marisa da

misi vaJis profesor iuri maris sa-

xeli xSirad ismoda.

aba ras vifiqrebdi, Tu am did

mecniers ufali Semaxvedrebda.

1932 wlis cxeli agvisto idga. me

6 wlisa da 2 Tvis gaxldiT (1926 wlis

24 maiss davibade) da bebiam Tavis de-

duleTSi (sof. sufsis xeobaSi, so-

fel ianeulSi isurva wasvla.

radgan didi sicxeebi iyo, bebiam

adre moindoma wasvla da is iyo Cxik-

viSvilebis wyaros mivataneT, rode-

sac mzec amoiwvera.

es iyo gzaze viRac kaci gamoCn-

da, romelic Cvenken modioda.

-bebia, niko mars rom aqebs mama-

Seni, is didi kaci modis. is ruseTSi

cxovrobs, magram zafxulSi Tavis

saxl-karsac moinaxulebs xolme, Za-

lian uyvars Tavisi sofelic da mTe-

li saqarTvelo.

(gagrZeleba me-4 gverdze)

mimdinare wels baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo univeritets daarsebidan 80 weli Se-

usrulda. ganvlili rva aTeuli wlis ganmavlobaSi Cvens universitetSi araerT saxelovan mec-

niers uRvawia, araerTi saxelovani mecnieric aRuzrdia iubilars. Cveni universitetis erT-er-

Ti aRzrdili da Semdeg misi TanamSromeli, Rvawlmosili mecnieri, profesori iuri sixaruli-

Ze Tavis CanawerebSi ixsenebs gasuli saukunis 40-50-iani wlebis baTums da baTumis pedinsti-

tutSi imxanad moRvawe cnobil adamianebs.

universitets baTumSi azerbaijanis generaluri

konsuli raSad fail oRlu ismailovi ewvia

baTumSi azerbaijanis respublikis generaluri konsuli

raSad fail oRlu ismailovi baTumis SoTa rusTavelis saxel-

mwifo universitets ewvia. diplomati reqtoris movaleobis

Semsrulebel merab xalvaSs Sexvda da sauniversiteto cxov-

rebas, universirtetis istorias, saswavlo programebsa da sa-

universitetos cxovrebas gaecno. diplomatma gacnobiTi xa-

siaTis Sexvedraze ori qveynis TanamSromlobis mniSvnelobasa

da saganmanaTleblo-samecniero urTierTobebze isaubra. vi-

zitis farglebSi daigegma TanamSromlobis memorandumis ga-

formeba bsu-sa da azerbaijanis umaRles saganmanaTleblo da-

wesebulebebs Soris.

ZZvviirrffaassoo

mmeeggoobbrreebboo!! baTumis SoTa rusTavelis

saxelmwifo universitetis

profesor-maswavleblebs, ad-

ministracias, studentebsa da

kursdamTavrebulebs suliTa

da guliT gilocavT RirSesa-

niSnav TariRs - daarsebidan me-

80 iubiles.

norvegiis telemarkis un-

versitetisa da baTumis SoTa

rusTavelis saxelmwifo uni-

versitetis TanamSromlobis

manZilze miRweul iqna araerTi

mniSvnelovani warmateba. 2015

wels, pirvelad aWaraSi, umaRlesi saswavleblis bazaze swavleba

gaiares norvegielma studentebma, romlebic semestris ganmav-

lobaSi axlos gaecnen aWaras, rogorc skandinavieli turiste-

bisaTvis erT-erT aqtualur turistuli daniSnulebis adgils.

darwmunebuli var, rom Tqveni universiteti momavalSic dai-

kavebs mowinave pozicias umaRles saganmanaTleblo dawesebu-

lebaTa reitingSi, xolo kursdamTavrebulebi ki iqnebian mowi-

nave mecnieruli azris gamtareblebi sazogadoebis yvela sfe-

roSi.

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis stu-

dentebo, veteranebo, Zvirfaso kolegebo gisurvebT janmrTe-

lobasa da keTildReobas, SemoqmedebiT warmatebebs pedagogebis

profesiuli ostatobis amaRlebisa da axalgazrda Taobis aRzr-

dis saqmeSi, axal mecnierul miRwevebsa da gamarjvebebSi, ro-

melTa meSveobiTac Cveni qveyana iqneba ufro mdidari, Zlieri da

Tanamedrove.

Teimuraz abesaZe,

PhD, norvegiis telemarkis universitetis profesori.

`mogonebebi gardasul dReTa...~

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis gazeTi #9. noemberi. 2015.

bb��TTuummiiss SSooTT�� rruussTT��vveelliiss ss��xxeellmmwwiiffoo uunniivveerrssiitteettii 8800 wwlliiss����

Page 2: bTumis SoT rusTvelis sxelmwifo universiteti 80 wlis · tutis dauswrebeli ganyofilebis studenti gavxdi, baTumis pedago-giur institutTn Seiqmna sasof-lo-sameurneo institutis saswav-lo-sakonsultacio

2 nnooeemmbbeerrii

saqarTvelos mecnierebaTa

erovnuli akademiis aWaris regio-

nuli samecniero centri, mTel

qarTvel xalxTan da samecniero

sazogadoebasTan erTad, madlie-

rebis grZnobiT, Rrma pativiscemi-

Ta da siyvaruliT aRniSnavs baTu-

mis SoTa rusTavelis saxelmwifo

universitetis daarsebis 80 wlis

iubiles.

baTumis saxelmwifo pedagogi-

ur institutTan 55 wliani urTi-

erToba makavSirebs. roca saqarT-

velos sasoflo-sameurneo insti-

tutis dauswrebeli ganyofilebis

studenti gavxdi, baTumis pedago-

giur institutTn Seiqmna sasof-

lo-sameurneo institutis saswav-

lo-sakonsultacio centri. swo-

red aq gavdiodi leqcia-praqtiku-

lebis kurss institutis gamoCe-

nil profesor-maswavleblebTan.

studentobis, aspiranturis da

sadoqtoro disertaciaze muSao-

bis periodSi kidev ufro davuax-

lovdi baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitets. Cemi cxovre-

bis umniSvnelovanesi periodi ki uni-

versitetSi bolo 25 wlis moRvaweo-

basTan aris dakavSirebuli, ra drosac

gansakuTrebuli grZnoba da mowiweba

Camomiyalibda ganaTlebis am erT-er-

Ti mowinave keris mimarT.

dRevandeli gadasaxedidan vigoneb

im bednier wlebs, romlebic codnis am

kedlebSi gavatare da vamayob, rom wi-

lad mxvda bedniereba, memuSava gamoCe-

nil profesor-maswavleblebTan er-

Tad, maTTan siaxloviT yovelTvis meZ-

leoda saSualeba kargad SemegrZno ma-

Ti siyvaruli axalgazrda Taobis mi-

marT.

vixseneb Cveni universitetis WeS-

marit mamuliSvilebs, vinc uangarod,

mTeli arsebiT, suliTa da guliT emsa-

xura sayvarel saqmes, sakuTar xalxsa

da samSoblos da magondeba didi ilias

sityvebi: „eri Tavis gmirebSi hpou-

lobs Tavis sulsa da gulsa, Tavis

mwvrTnelsa, Tavis Rones da SesaZleb-

lobebs, Tavis xatsa da magaliTs. ami-

tomac igi zogs imaTgans wmindanebis

gvirgviniTa hmosavs da hpoulobs,

zogs didbunovanobis SaravandediTa,

da Tayvansa scems sasoebiT da madlo-

biTa, amitomac saWiroa imaTi xsovna,

imaTi dauviwyaroba“.

Tamamad SeiZleba iTqvas, rom gasu-

li saukunis 90-iani wlebis saqarTve-

loSi ganviTarebuli metad rTuli po-

litikuri da socialur-ekonomikuri

pirobebis fonze, naklebad mogvepove-

ba dawesebuleba, romelic ase gadaur-

Ca ngrevas da ganadgurebas, rogorc

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo

universiteti, rac udaod universite-

tis TanamSromelTa erToblivi Zalis-

xmevis, didi pasuxismgeblobis, pati-

osnebis, gulisxmierebisa da saqmis

siyvarulis Sedegia. sauniversiteto

samecniero-kvleviTi urTierTobebis

ganviTarebam, mecnierebis mraval dar-

gSi maRalkvalificiuri erovnuli sa-

mecniero kadrebis arsebobam, axal-

gazrda mecnierTa rigebis swrafma

zrdam, laboratoriebis qselis gafar-

Toebam Seqmna yvela aucilebeli piro-

ba avtonomiur respublikaSi mecnie-

rebis damoukidebeli moTave organi-

zaciis CamoyalibebisaTvis. universi-

tetSi sxvadasxva mimarTulebiT gan-

xorcielebuli proeqtebi, romelTa

saeqsperto monitorings saqarTvelos

mecnierebaTa erovnuli akademiis Se-

sabamisi ganyofilebebi axdenen, war-

moaCens universitetis mier saerTod

mecnierebaSi Camoyalibebul axal ten-

denciebs, gamoqveynebuli masalebisa

Tu statiebis maRal kvalifikacias, sa-

mecniero Rirebulebasa da origina-

lurobas, sazogadoebriv keTilsindi-

sierebas.

CemTvis, universitetis teqnolo-

giuri fakulteti, agraruli mimarTu-

lebis wevrebi, uaxloesi TanamSrom-

lebi, cxovrebis arsis umniSvnelova-

nes nawils warmoadgenen. ormocdaaTi

welia, rac me samecniero-pedadogiur

moRvaweobas vewevi, magram naklebad

Semxvedria iseTi Tbili, gulisxmieri

da lamazi urTierToba, rogorsac

universitetis TanamSromlebs Soris

vgrZnob.

udidesi madlierebis grZnobiT

minda aRvniSno is yuradReba da sikeTe,

romelic gamoiCina universitetis

reqtoratma, Cemma fakultetma da uni-

versitetis mTelma koleqtivma Cemi

dabadebis 75 wlisaTavis aRsaniSnavad.

Cvenda sabednierod, baTumis SoTa

rusTavelis saxelmwifo universitets

ar gamolevia da RmerTma nurc gamou-

lios imedis, rwmenis, urTierTpati-

viscemis, optimizmis ulevi wyaro,

Tundac universitetis daarsebidan 80

wlis saiubileo RonisZiebis Tavkace-

bis saxiT, RonisZiebisa, romelic moma-

vali TaobebisaTvis warsulis arda-

viwyebis saukeTeso magaliTia, radga-

nac es aris saxelovani iubile im pi-

rovnebebisTvisac, romlebmac sakuTa-

ri xalxis didi siyvaruliT, Rrma gans-

wavlulobiT, ubraloebiT, patiosne-

biT, samarTlianobiT, principulobiT,

mecnieruli da sazogadoebrivi moRva-

weobiT fasdaudebeli Rvawli dasdes

axalgazrdobis aRzrdis saqmes. did

vaJas ubrZanebia: „vinc axalgazrdebs

keTilgonierad zrdis, igia aRmzrde-

li, gambednierebeli erisa“. misive

rwmeniT, am RvTisnieri saqmis aRsru-

leba, mxolod „RvTiuri niWiT miron-

cxebulTa da suliT mdidarTa“ xved-

ria. es sityvebi savsebiT miesadageba

ama qveynidan wasul da amJamad univer-

sitetSi moRvawe uklebliv yvela Ta-

namSromels.

darwmunebuli var, rom is sulieri,

fizikuri Tu inteleqtualuri Zala,

romelic dRes gaaCnia baTumis SoTa

rusTavelis saxelmwifo universi-

tets, kvlavac gaZlierdeba, amaRlde-

ba. yvelaferi gakeTdeba saimisod, rom

universiteti kvlavac Tavis simaRle-

ze idges. amin!

vano papuniZe

saqarTvelos mecnierebaTa

erovnuli akademiis aWaris

regionuli samecniero centris

xelmZRvaneli, akademiis

wevr-korespondenti,

biologiis mecnierebaTa

doqtori, profesori

erovnul fesvebze dafuZnebulisiamaye - Cveni universiteti!mecnierebis msoflio dRe mSvidobisa da ganviTarebisaTvis (World Science Day

for Peace and Development) yovelwliurad aRiniSneba 10 noembers, sazogadoebis

cnobierebaSi mecnierebis mniSvnelobis xazgasasmelad.

am dRis aRniSvna rekomendebuli iyo 1999 wels budapeStSi, msoflio samecni-

ero konferenciaze (World Conference on Science), sadac miiRes gadawyvetileba sa-

zogadoebisa da mecnierebis ufro mWidro urTierTqmedebis aucileblobis Se-

saxeb. mecnierebis dResaswauli pirvelad aRiniSna 2002 wels.

iuneskos mier dawesebul mecnierebis msoflio dResTan dakavSirebiT ama

wlis 10 noembers qalaq TbilisSi saqarTvelos mecnierebaTa erovnul akademia-

Si Catarda sazeimo sxdoma, romelzec aWaris regionaluri samecniero centris

samecniero sabWos wevri, baTumis saxelmwifo universitetis profesori, filo-

logiis mecnierebaTa doqtori marine aroSiZe da fitopaTologiisa da bi-

omravalferovnebis institutis gamZleobis genetikis ganyofilebis xelmZRva-

neli, mTavari mecnier-TanamSromeli zoia sixaruliZe iyvnen dajildoebu-

li sapatio sigelebiT.

d a j i l d o e b a

saqarTvelos

mecnierebaTa

erovnuli akademia

mecnierebisa da inovaciebis saer-

TaSoriso kvireulis egidiT, baTumis

SoTa rusTavelis saxelmwifo univer-

sitetSi sajaro leqciebi tardeba.

studentebisa da profesor-maswav-

leblebisaTvis fitopaTologiisa da

biomravalferovnebis institutis

gamZleobis genetikis ganyofilebis

ufrosma zoia sixaruliZem leqcia wai-

kiTxa Temaze: „fitopaTologiuri

kvlevebi - guSin, dRes, xval“, agraru-

li da membranuli teqnologiebis ins-

titutis direqtorma raul gociriZem

- „fitopaTologiuri kvlevebi - guSin,

dRes, xval“, xolo niko berZeniSvilis

institutis direqtorma roin malayma-

Zem da insitutis folklorisa da dia-

leqtologiis ganyofilebis ufrosma

SuSana futkaraZem - „stambolis qar-

Tuli kulturis savane“. sajaro leq-

ciebi profesor aleko kalandias mox-

senebiT „sakvebi-sargebeli da safr-

Txe“ dasruldeba.

saqarTvelosa da kavkasiaSi mecnie-

rebisa da inovaciebis kvireuli pirve-

lad tardeba, romelic 10 noembers,

mecnierebis saerTaSoriso dRes gaixs-

na da 17 noembers, studentTa saerTa-

Soriso dRes dasruldeba.

kvireulis miznebia:

• samecniero kvlevebisa da inova-

ciebis xelSewyoba;

• qveynis samecniero potencialis

warmoCena;

• saerTaSoriso gamocdilebis ga-

ziareba;

• qarTvel da ucxoel mkvlevarTa

miRwevebis gacnoba farTo sazogadoe-

bisaTvis;

• axalgazrda mkvlevarTa motiva-

ciis zrda;

• studentebisa da skolis moswav-

leebis daintereseba samecniero kvle-

vebiTa da inovaciebiT;

• ganaTlebis, mecnierebisa da kul-

turis daaxloeba.

mecnierebisa da inovaciebis kvire-

ulis farglebSi tardeba ramdenime sa-

erTaSoriso masStabis centraluri da

100-ze meti paraleluri RonisZieba.

kerZod, konferenciebi, uaxlesi sa-

mecniero gamocemebisa da proeqtebis

prezentaciebi da gamofenebi, samecni-

ero-popularuli leqcia-seminarebi,

treningebi, vorkSopebi, Ria karis

dReebi, samecniero kafeebi, saxaliso

mecniereba skolis moswavleebisTvis

da sxv.

kvireulSi monawileobs saqarTve-

los saxelmwifo da kerZo universite-

tebi, samecniero-kvleviTi centrebi,

saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli

akademia da saqarTvelos soflis meur-

neobis akademia, saqarTvelos erovnu-

li muzeumi, maikrosofti - saqarTve-

lo, san diegos universiteti, Springe-

ris gamomcemloba, mecnierebis sferos

ucxoeli warmomadgenlebi Semdegi

qveynebidan: aSS, germania, Sveicaria da

cernis birTvuli kvlevebis evropuli

centri moZravi gamofeniT „cerni

dRes“ da „LHC interaqtiuli gvirabi“.

mecnierebisa da inovaciebis saerTaSoriso kvireulis egidiT sajaro leqciebi imarTeba

evraziis universitetis delegaciis vizitibaTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitets TurqeTis generaluri

konsuli baTumSi iasin Temizqani da evraziis universitetis reqtori, profeso-

ri aSqin asani ewvia. delegaciasTan erTad universitetis reqtoris movaleobis

SemsrulebelTan merab xalvaSTan gamarTul Sexvedraze mxareebma ori qveynis

kulturul-saganmanaTleblo urTierTobebsa da samomavlo gegmebze isaubres.

vizitisas aseve daigegma TanamSromlobis memorandumiT gaTvaliswinebuli er-

Toblivi saswavlo-samecniero proeqtebisa da gacvliTi programebis ganxorci-

elebis pirobebi.

Page 3: bTumis SoT rusTvelis sxelmwifo universiteti 80 wlis · tutis dauswrebeli ganyofilebis studenti gavxdi, baTumis pedago-giur institutTn Seiqmna sasof-lo-sameurneo institutis saswav-lo-sakonsultacio

3nnooeemmbbeerrii

Cemi mSobliuri universite-

ti dRes iubilaria! mixaria, rom

me am universitetis (pirveli ga-

moSvebis) kursdamTavrebuli

var da Cemi pedagogiuri saqmia-

nobac dRemde masve ukavSirdeba.

or-naxevari aTeuli welia, yo-

veldRiurad am kedlebSi vsaqmi-

anob da Cemi universiteti saku-

Tari ojaxiviT miyvars. 1990 sas-

wavlo wels, roca istoria-fi-

lologiis specialobis pirvel-

kurseli gaxldiT, baTumis peda-

gogiuri instituti universite-

tad gadakeTda, gaimijna specia-

lobebi da qarTuli enisa da li-

teraturis specialoba avirCie.

1990-1995 saswavlo wlis qarTu-

li enisa da literaturis speci-

alobis kursdamTavrebulTagan

ramdenime amave Tu sxva univer-

sitetis profesor-maswavlebe-

lia: naTia fartenaZe (qarTuli

filologiis departamentis

asoc. profesori), qeTevan SoTa-

Ze (pedagogikis departamentis

asoc. profesori), nargiz axvle-

diani (bsu niko berZeniSvilis

institutis mecnier-TanamSro-

meli), medea riJvaZe da Taliko

beriZe (wminda tbel abuserisZis

universitetis profesorebi).

guranda SamiliSvili bsu teqno-

logiuri fakultetis dekanis

moadgilea.

qarTuli enisa da litera-

turis specialobis kursdam-

TavrebulTagan bevri eweva

warmatebul pedagogiur saqmi-

anobas: lamzira zaqaraZe,Tini-

ko gabunia, bela tyablaZe, ni-

no wiqoriZe, nino uridia, an-

qor qoniaZe, xaTuna ZnelaZe,

ramin SavaZe da bevri sxva... ir-

ma bajeliZe Tbilisis demire-

lis saxelobis kerZo kolejis-

qarTuli enisa da literatu-

ris maswavlebeli da pedagog-

Ta asociacia,,mcodnelis“ da-

maarsebelia; mayvala anTaZe

wminda keTilmsaxur mefe Tama-

ris saxelobis skola- pansio-

nis menejeria zogadi ganaTle-

bis dargSi.

ramdenime maTgani Jurnalis-

tis profesias gahyva. maT Sori-

saa irma abulaZe, irma ServaSiZe

gazeT `aWaris“ gamomSvebi re-

daqtoria.

zogierTi kidev mTavrobis

aparatSi muSaobs: nona wulaZe-

qalaq baTumis municipalitetis

meriis administraciis ganaT-

lebis da kulturis ganyofile-

baSi mTavari specialistia; na-

Tia zoiZe- arasamTavrobo or-

ganizacia `saerTaSoriso gamW-

virvaloba saqarTvelos“ baTu-

mis koordinatoria.

eka filiSvili mTavrobis

warmomadgeneli da Myown busi-ness-is eqskluziuri direqto-

ria, muSaobs avstriaSi, venis

diplomatiur akademiaSi.

dameTanxmeba yvela kursdam-

Tavrebuli, rom universitetSi

gatarebuli wlebi iyo yvelaze

aqtiuri, nayofieri, Semoqmede-

biTi kvleva-Ziebis, pirovnebad

formirebis wlebi; wlebi, rom-

lebic sulier sagzlad mohyve-

ba nebismier Cvengans. dauviwya-

ria meri cincaZis, mamia faRa-

vas, levan xalvaSis, Sorena maxa-

WaZis, elguja makaraZis, murman

gorgoSaZis, mzia xaxutaiSvilis

da sxvaTa leqciebi. saganTan er-

Tad aq gvaswavlidnen adamianur

Rirebulebebs, keTilSobile-

bas, didsulovnebas, mitevebas,

saTnoebas. TiToeuli leqtori

CvenTvis etaloni gaxldaT. isi-

ni ar iSurebdnen Zalas da ener-

gias; uangarod, ganusazRvreli

droiT gvwvrTnidnen, gvameca-

dinebdnen, gvawvdidnen lite-

raturas, romelic maSin defi-

cituri iyo. kargad maxsovs gac-

recili siebi, vis unda waeRo wa-

sakiTxad TiTo RamiT romelime

wigni. amas mohyveboda azrTa

gacvla- gamocvla, diskusia.

meamayeba, rom xuTwliani

umaRlesi ganaTleba am univer-

sitetSi miviRe. aspiranturaSi

misaRebi gamocdebis Cabarebi-

sas aw gardacvlilma profe-

sorma korneli daneliam da sa-

gamocdo komisiam sagangebod

aRniSna bsu-s kursdamTavre-

bulTa momzadebis Sesaxeb. sadi-

sertacio naSromis momzadebi-

sas ki sabolood davrwmundi,

rom Cems specialobaSi yvelaze

kargad Cvens universitetSi Se-

iZleboda samecniero naSromis

Sesruleba.

1990-1995 saswavlo wlis qar-

Tuli enisa da literaturis

specialobis kursdamTavre-

bulTa saxeliT vulocav mSob-

liur universitets saxelovan

iubiles! vulocav reqtorats,

administracias, Rirseul pro-

fesuras da studentobas- Cvens

saimedo cvlas! vusurveb winsv-

las, axal- axal warmatebebs sas-

wavlo da kvleviTs saqmianoba-

Si, Cveni universiteti yovelT-

vis ambobda sefe sityvas, mudmi-

vadidga sazogadoebrivi cxov-

rebis epicentrSi, imedi maqvs is

kvalavac gamozrdis axalgazr-

debs, romlebic qveynis ekono-

mikur gaZlierebasa da, rac yve-

laze mTavaria, gamTlianebas

uzrunvelyofen.

nnaannaa cceeccxxllaaZZee,,

qarTuli filologiis

departamentis xelmZRvaneli

sauniversiteto cxovrebis

erT-erTi mniSvnelovani Semad-

geneli nawili samecniero kon-

ferenciebi da simpoziumebia. im

mravalricxovan RonisZiebaTa

Soris, romelic universitetis

iubiles eZRvneba, fizika-maTe-

matikisa da kompiuterul mec-

nierebaTa fakultetis kompiu-

terul mecnierebaTa departa-

mentSi Catarebuli ori saerTa-

Soriso RonisZiebacaa.

mimdinare wlis 9-18 seqtem-

bers Catarda meore saerTaSo-

riso konferencia da skola-se-

minari (vorkSopi) „lis jgufebi,

diferencialuri gantolebebi

da geometria“, romelSic mona-

wileobdnen mecnierebi rogorc

saqarTvelos sxvadasxva umaR-

lesi saswavleblebidan, aseve

ucxoeTidan. kerZod, italiis

qalaq palermos universiteti-

dan, CexeTis ostravas universi-

tetis, ungreTis debrecenis

universitetidan. saintereso

moxsenebebis paralelurad, gai-

marTa diskusiebi swavlebis aq-

tualur sakiTxebze, momavali

specialistebis momzadebis

perspeqtivebsa da amocanebze.

daisaxa momavali urTierTTa-

namSromlobis konkretuli geg-

mebi da amocanebi. aRniSnuli

RonisZieba Catarda maria kiu-

ris saerTaSoriso sagranto

proeqtis (FP7-PEOPLE-2012-

IRSES-317721) farglebSi.

warmomadgenlobisa da mona-

wileTa SemadgenlobiT umniSv-

nelovanesi iyo 26-29 seqtembers

Catarebuli „kompiuteruli

teqnologiebis Seqmnisa da tes-

tirebis aRmosavleT-dasavle-

Tis simpoziumi“ (2015 IEEE EastWest Design and Test Symposium),

romelsac kompiuteruli teq-

nologiebis dargSi momuSave

cnobili mecnierebi eswrebod-

nen aSS-dan, italiidan, irani-

dan, safrangeTidan, estoneTi-

dan, ukrainidan, ruseTidan,

azerbaijanidan da somxeTidan.

konferenciis monawileTa So-

ris iyo cnobili amerkeli mec-

nieri, doqtori ervant zoriani,

romelic aris umsxvilesi ameri-

kuli kompaniis SYNOPSYS mTa-

vari arqiteqtori, romelic mu-

Saobs sistemebis avtomatizebu-

li proeqtirebis sferoSi eleq-

tronikis mimarTulebiT, aris

34 patentis, 4 wignis, 350-ze me-

ti referirebuli naSromisa da

1500-ze meti samuSao jgufis

xelmZRvaneli, mravali univer-

sitetis profesori.

simpoziumis saorganizacio

komitetis Tavmjdomare, xarko-

vis erovnuli universitetis

radio-eleqtronikis universi-

tetis profesori, vladimer xa-

xanovi maRal Sefasebas aZlevs,

rogorc Tavad simpoziumis mu-

Saobas, aseve baTumis universi-

tets da Tavad Cvens qalaqs. mis

mier gamoTqmuli Sefasebis Ce-

meul Targmans ucvlelad gTa-

vazobT:

„Catarda 2015 wlis „kompiu-

teruli teqnologiebis Seqmni-

sa da testirebis aRmosavleT-

dasavleTis simpoziumi“ baTum-

Si. Cveni monawileebi arian sau-

keTeso mecnierebi aRmosavleT

da dasavleT qveynebidan, aseve

axalgazrda talantebi, rom-

lebsac ara formalurad, ara-

med realurad undaT, rom iyv-

nen teqnologiurad kulturu-

li mecnieri-profesorebi da

Semdgari adamianebi. sul 27 qve-

yana, monawileTa naxevarze meti

inglisur enaze brwyinvaled

molaparake axalgazrda specia-

listi; ulamazesi, marmariloSi

Casmuli baTumis SoTa rusTave-

lis universiteti; axalgazrda,

iniciativiani reqtori merab

xalvaSi; araCveu-

lebrivi kompiu-

terul mecniere-

baTa departamen-

ti, romelic

gvmaspinZlobda,

TavkacTan da-

viTTan (gvarebs

Segnebulad ar

vwer, maT yvela

icnobs) da Tanam-

SromlebTan mi-

SasTan, zazasTan

da vaxtangTan

erTad; iniciati-

viani dekani gu-

ladi. yvela maTgani-erTi Zlie-

ri gundia, romelic muSaobs

mecnierebisa da ganaTlebis

warmatebisaTvis.

baTumi aris zRapari, Seqmni-

li sicocxlismoyvare da bedni-

eri adamianebis mier, naTeli mo-

mavlis da warmatebis imediT

agebuli, dafuZnebuli uZveles

qarTul humanistur ideebsa da

adamianebs Soris urTierToba-

Ta axlebur tradiciebze. dabe-

jiTebiT vityvi, rom baTums

sul raRac 3-5 weli aSorebs

zRaprisagan, romelsac singapu-

ri qvia. msoflioSi versad na-

xavT yoveli adamianisaTvis

xelmisawvdom, mravalkilomet-

rian, fantastikuri silamazis

zRvis sanapiros. yvelaferi

adamianebisaTvis-es aris am pa-

tara qveynis devizi! moqalaqee-

bisTvis nebismieri momsaxure-

bis misaRebad moqmedebs erTi

fanjris principi. ra samwuxa-

roa, rom ar SegviZlia davap-

rogramoT Cveni warmateba. yve-

la unda ewvios baTums da iswav-

los nayofieri Sroma, Semoqme-

deba da bednieri cxovreba da

ara arseboba.“

metad optimisturi da lama-

zad danaxuli realobaa da min-

da visurvo, rom yvela Cvenganic

ase fiqrobdes, da rom realu-

rad iyos baTumi Senebis, Sromis,

Semoqmedebis qalaqi, sadac ada-

mianebi ki ar cocxloben, aramed

cxovroben, qmnian da bednierebi

arian...da Cveni universiteti am

cxovrebis ganuyofeli Semadge-

neli nawili yofiliyos!

yvelas gilocavT universi-

tetis iubiles!

cciicciinnoo ssaarraajjiiSSvviillii,,

kompiuterul mecnierebaTa

departamentis asocirebuli

profesori.

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis I gamoSveba

mieZRvna universitetis iubiles

Page 4: bTumis SoT rusTvelis sxelmwifo universiteti 80 wlis · tutis dauswrebeli ganyofilebis studenti gavxdi, baTumis pedago-giur institutTn Seiqmna sasof-lo-sameurneo institutis saswav-lo-sakonsultacio

4 nnooeemmbbeerrii

bebias saubari damTavrebuli ar

hqonda, rodesac is kaci mogviax-

lovda da bebiasTan SeCerda.

-gamarjoba fati, rogor xarT?

hkiTxa man bebias.

bebiac Tbilad miesalma mas.

Semdeg nikom me momaqcia yu-

radReba, Tavze xeli gadamisva da

bebias Cemi vinaoba hkiTxa.

-Cemi SviliSvilia - uTxra bebi-

am.

mecnieri Cemi saxeliTac dain-

teresda: iurih qvia, batono niko,

Tqveni vaJis saxeli.

-es rogor?!

rogor da Tqveni vaJi am biWis

mamis maswavlebeli brZandeba Coxa-

tauris gimnaziaSi da mis sapativce-

mulod Semovida es saxeli Cvens

ojaxSi.

-sainteresoa, brZana nikom, ga-

mogvemSvidoba da Coxataurisken ga-

eSura.

me da bebia karga xans vucqero-

diT mas, Semdeg ki Cvenc ganvagrZeT

gza sufsisaken da sufsis gabmul

xids mivadeqiT...

Cems cxovrebaSi mraval SesaniS-

nav pirovnebas Sevxvedrilvar, mag-

ram yvelaze adre RmerTma niko mars

Semaxvedra.

misi xelis siTbo dauviwyaria da

raRac simbolikiTac aris datvir-

Tuli.

amis mere me is aRar Semxvedria

(1934 wels gardaicvala), magram

sul maxsovda da veZebdi mis Sro-

mebs.

1938-19339 wlebSi baTumSi

vswavlobdi da klasSi niko mariT

CemsaviT gatacebuli aravin iyo.

vinc ar icoda amis mizezi, ukvir-

daT, vinc icoda - am gatacebas bu-

nebrivad miiCnevda.

meore msoflio omis dawyebis

(1.09.1939) Semdeg mamam baTumidan

Sin damabruna da n.maris saxelobis

Coxatauris saSualo skolaSi (di-

reqtori iona trapaiZe) Semiyvana.

vwerdi referatebs. erTi n. mar-

sac mivuZRveni.

es gataceba arc mere Senelebu-

la. 1949 wels n. maris iubiles mec

referatiT Sevxvdi. maSin ukve sa-

qarTvelos mecnierebaTa akademiis

aspiranti da baTumis saxlemwifo

universitetis asistenti gaxldiT.

sul male didi mecnieri gaakri-

tikes. me Zalian did interess viCen-

di am kritikisadmi, magram ar avyo-

lilvar mas. maxsovda Cemi didi mas-

wavleblis, akademikos niko berZe-

niSvilis (1890-1965) brZnuli Sego-

neba: „niko mari didi mecnieri gaxl-

daT. misi azrebi arc ise adviladaa

misawvdomi. amitom frTxilad unda

viyoTo.“

1964 wels istoriis institutma

leningrads (axla peterburgi) mi-

mavlina sakavSiro satoponimo kon-

ferenciaze. maSin momeca saSualeba

niko maris saflavi momenaxulebina.

marto ar vyofilvar, CemTan erTad

iyo n.maris mowafe, profesori

aleqsandre Rlontic.

didi mecieri guriaSi yofnisas

interesiT akvirdeboda garemos,

swavlobda folklors da sxva. is

gansakuTrebiT iyo dainteresebuli

surebis xeobiT. samwuxarod, es mxa-

re maSin srulebiT Seuswavleli

iyo, arc bukiscixe iyo Seswavlili

da arc mis samxreT ferdobze arse-

bul Zvel naqalaqars icnobda vinme.

Torem n.mars ar gauZneldeboda arc

am cixis raobis Secnoba da im naqa-

laqarsac Tavis adgils miuCenda

surebis xeobis istoriaSi.

miuxedavad amisa, Tavisi wvdo-

mis meoxebiT, man mravali safiqra-

li gauCina momaval Taobebs, ro-

melTa didi nawili kvlav niWier

mkvlevars elis.

giorgi xeCinaSvili

erT–erTi pirveli profesori,

romelic baTumSi gavicani 1938 wlis

Semodgomaze batoni giorgi xeCinaS-

vili (aWaris mTavari meani) brZande-

boda. amas mis vaJs, Cems Tanakla-

sels, dauviwyar megobars levan xe-

CinaSvils vumadli. is Zalian dami-

axlovda da erTxel saxlSic wamiy-

vana. ramdenime xnis Semdeg batoni

profesoric mobrZanda da Tbili

mopyrobiT samudamod damamaxsovra

es mSvenieri dRe.

1939 wlis bolos iZulebuli

gavxdi sofels (Coxatauris raioni,

sof. gogolesubani) davbrunebodi,

magram xeCinaSvilebis saukeTeso

ojaxi ar SeiZleboda rom damviwye-

boda da 1944 wlis Semodgomidan

isev ganaxlda Cveni urTierToba.

1944 wlis 14 noembers baTumis

saxelmwifo pedagogiuri institu-

tis asistenti gavxdi, rac g. xeCinaS-

vilma gulTbilad momiloca da Sem-

dgomi warmatebebi misurva.

1953 wlis 19 maiss TbilisSi is-

toriis mecnierebaTa kandidatis xa-

risxic movipove da bevri megobari

gavaxare, maT Soris mama-Svili, gi-

orgi da levan xeCinaSvilebi.

arc levans Segvianebia medici-

nis mecnierebaTa kandidatis xaris-

xis dacva.

sazogadoeba ,,codnis“ xaziTac

xSirad vkiTxulobdi leqciebs, zog-

jer sajarosac.

1954 wlis Semodgomaze erT–er-

Ti leqcia (,,saqarTvelo rusTave-

lis epoqaSi“) sazogadoebis erT–er-

Tma organizatorma ibragim abaSiZem

maswavlebelTa saolqo saxlSic mo-

awyo. leqcias didZali xalxi daesw-

ro (umetesad pedagogiuri institu-

tis profesuridan). leqciis prezi-

dumis magidas amSvenebdnen sazoga-

doeba ,,codnis“ adgilobrivi xelm-

ZRvanelebi, profesori g. xeCinaSvi-

li, baTumis pedagogiuri institu-

tis direqtori, nadim niJaraZe da

saxelmoxveWil ipoeti, mamia mala-

zona.

leqcia prof, g. xeCinaSvilma

gaxsna da scenaze mimixmo. leqcia

SesvenebiT wavida, magram darbazs

kaci ar daklebia. saintereso iyo

rom, leqcias eswreboda baTum–Se-

moqmedis eparqiis mRvdelmTavari,

meufe efremi (sidomoniZe) da baTu-

mis samRvdeloebis mniSvnelovani

nawili.

leqciis bolos iyo SekiTxvebi

da azric gamoTqva zogierTma.

sayuradRebo gaxldaT rom,

sityva meufemac iTxova da es brge,

asakSi Sesuli pirovneba kaTedridan

daelaparaka darbazs. misi TqmiT,

aseTi rTuli leqciis ase ostatu-

rad warmarTva leqtoris uTuod

didi warmatebaa. Semdeg mimixmo ka-

TedrasTan da mironi macxo Sublze.

aseTi ram uCveulo gaxldaT im-

droindeli leqciebisa da leqtor-

Ta cxovrebaSi.

bolos prof. g, xeCinaSvilma Se-

mawia ramdenime Tbili sityva da

sxdomac damTavrda.

dro gadioda, magram leqciis

mze Casvlas ar apirebda, misi damsw-

reni xSirad igonebdnen im uCveulo

dRes.

amis Semdeg prof. g. xeCinaSvili

kidev ufro damamaxsovrda da erT

dRes saxlSic mimiwvia. samwuxarod

misi saxelovani vaJi cocxali aRar

iyo.

prof. g. xeCinaSvili baTumis di-

di simdidre gaxlda, romelic xSi-

rad unda gavixsenoT.

nadia jibuti

(mogoneba)

qalbatoni n. jibuti 1938 wlis

seqtembris damdegs gavicani, rode-

sac baTumis sabazo sanimuSo skola-

Si daviwye swavla.

im dros me-5 klasSi gaxldiT.

oTxi klasi mSobliur gogolisub-

nis dawyebiT skolaSi davamTavre

warCinebiT. rusulsa da ucxo enaSi

(franguli) miWirda, Torem sxva sag-

nebi baTumSic warCinebiT SemeZlo

Seswavla.

SesaniSnavi maswavleblebi muSa-

obdnen baTumis sabazo-sanimuSo

skolaSi. bevris naTeli xsovna

dRemde momyva. maT Sorisaa TinaTin

sixaruliZe, romelic qarTul enasa

da literaturas gvaswavlida, isto-

riis maswavlebeli mJavia da sxvebi.

gansakuTrebiT damamaxsovrda geog-

rafiis maswavlebeli nadia jibuti,

romelic imave dros rusTavelis sa-

xelobis baTumis samaswavleblo in-

stitutSic (pirveli direqtori na-

kaiZe) kiTxulobda leqciebs.

n. jibutma Tbilisis saxelmwifo

universitetis geografiis fakul-

teti daamTavra da colad gahyva

imave fakultetis axalgazrda leq-

tors, nadim niJaraZes.

axalgazrda meuRleebma univer-

sitetis damTavrebis Semdeg baTums

miaSures, sadac daiwyes muSaoba.Nn.

niJaraZe male daawinaures da ganaT-

lebis ministri gaxda, xolo n. jibu-

ti baTumis sabazo-sanimuSo skolis

maswavlebeli da baTumis samaswav-

leblo institutis leqtori. qal-

batonisaTvis es didi warmateba gax-

ldaT.

amieridan misi cxovreba im gziT

unda warmarTuliyo, romelic pro-

fesorobasTan miiyvanda.

didi ojaxis, kvleva-Ziebis da

pedagogobis SeTavseba ar iyo ioli

saqme, magram qalbaton nadias eseni

unda SeeTavsebina.sxva gza ar qonda

da man TiTqmis SeuZlebeli SeZlo,

SesaniSnavad aawyo cxovreba.

qalbatoni nadia kargi pedago-

gic brZandeboda. Tavisi Rrma eru-

diciiTa da taqtikiT is moswavleTa

didi nawilis siyvarulsa da pati-

viscemas imsaxurebda.

samwuxarod, maSin didxans aRar

davrCenilvar zRvispireTSi. meore

msoflio omi rom daiwyo, mamaCemma

isev damabruna zemo guriaSi da Co-

xatauris akademikos n. maris saxe-

lobis saSualo skolaSi (direqtori

iona trapaiZe) ganvagrZe swavla.

magram maswavlebelTa is siyvaruli,

romelic baTumidan gamomyva, did-

xans miTbobda guls.

1944 wels davamTavre Coxatau-

ris saSualo skola da ufalma kvlav

baTumSi ineba Cemi dabruneba.

imave wels swavla daviwye mosko-

vis iuridiuli institutis baTumis

saswavlo punqtSi. swavla ar miWir-

da da saxelic male movixveWe.

Cemi baTums dabruneba qalba-

tonma nadiamac Seityo da studen-

toba momiloca. 1945 wels baTumis

saxelmwifo pedagogiur institu-

tis istoriis fakultetze swavla

movindome da geografiis gamocda-

ze qalbaton nadiasac Sevxvdi.

amieridan is aramarto siyvaru-

liT migonebda rogorc yvela mos-

`mogonebebi gardasul dReTa...~(dasawyisi pirvel gverdze)

Ria monacemebis portalis wardgineba

Ria monacemebis portalis - data.gov.ge wardgineba gaimarTa baTu-

mis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi. informaciis Tavi-

suflebis ganviTarebis institutis (IDFI) Tavmjdomarem levan ava-

liSvilma profesor-maswavleblebsa da studentebs saqarTvelos sa-

jaro dawesebulebebSi daculi sajaro monacemebis bazebis monaceme-

bi gaacno da isaubra maTi xelmisawvdomobis sakiTxebsa da biznes-

startapebis gamoyenebis gzebze. portali moqalaqeebs, biznesmenebs

da yvela dainteresebul pirs saSualebas aZlevs gaecnon ara mxolod

saxelmwifo monacemebs, aramed maTi gamoyenebiT Seqmnan inovaciuri

aplikaciebi, biznes-proeqtebi da eleqtronuli servisebi. RonisZie-

ba IDFI-is proeqtis „Ria monacemebi: cvlilebebisa da inovaciebis wya-

ro“ farglebSi Catarda.

Turq biznesmenTa asociaciasTan TanamSromlobis memorandumi gaformda

TanamSromlobis memorandumi gaformda baTumis SoTa rusTave-

lis saxelmwifo universitetsa da Turq biznesmenTa asociacias So-

ris. dokumenti miznad isaxavs gacvliTi programebis amoqmedebas,

saswavlo-samecniero proeqtebis ganxorcielebas da umaRlesi sagan-

manaTleblo dawesebulebis kursdamTavrebulTa dasaqmebas. mxareTa

SeTanxmebiT, Catardeba samecniero konferenciebi, sazafxulo sko-

lebi da seminarebi. asociaciis xelSewyobiT, humanitarul mecniere-

baTa fakultetis aRmosavleTmcodneobis departamenti da Turqo-

logiis mimarTulebis auditoriebi aRiWurveba kompiuteruli apara-

turiT, meTodologiuri literaturiT, saxelmZRvaneloebiT da war-

Cinebuli studentebisaTvis dawesdeba stipendiebi.

universiteti mwuxarebas gamoTqvams parizSi momxdari tragediis gamo

baTumis SoTa

rusTavelis saxelm-

wifo universiteti

mwuxarebas gamoTq-

vams 13 noembers, pa-

rizSi momxdari tra-

gediis gamo da Ta-

nagrZnobas ucxadebs

safrangeTsa da da-

RupulTa ojaxebs.

universitetis req-

toris movaleobis

Semsrulebelma me-

rab xalvaSma, profe-

sor-maswavleblebma, mkvlevrebma, administraciis TanamSromlebma

da studentebma umaRles saganmanaTleblo dawesebulebaSi gamar-

Tul solidarobis aqciaze dagmes safrangeTSi ganxorcielebuli te-

roristuli aqtebi da pativi miages daRupulTa xsovnas.

„Erasmus+“-is sainformacio Sexvedra`Erasmus+“-is erov-

nuli saagentos saqar-

Tvelos ofisis xelm-

ZRvanelma lika Rlon-

tma baTumis SoTa rus-

Tavelis saxelmwifo

universitetSi sain-

formacio Sexvedra ga-

marTa da axali sakon-

kurso programebi war-

moadgina. tempusis,

erazmus mundusisa da Jan mones programebi 2015 wlidan axlad Seqmni-

li gaerTianebuli programis Erasmus+-is egidiT xorcieldeba. bsu-s

sxvadasxva safexuris studentebsa da profesor-maswavleblebs Se-

uZliaT monawileoba miiRon Degree Mobility-s,Credit Mobility-sa da CapacityBuilding for Higher Education-is gacvliT programebSi.

iuri sixaruliZeprofesori

Page 5: bTumis SoT rusTvelis sxelmwifo universiteti 80 wlis · tutis dauswrebeli ganyofilebis studenti gavxdi, baTumis pedago-giur institutTn Seiqmna sasof-lo-sameurneo institutis saswav-lo-sakonsultacio

5nnooeemmbbeerrii

wavles, aramed yuradRebiT adevneb-

da Tvals Cems warmatebebsac. gansa-

kuTrebiT gaaxara saqarTvelos

studentTa pirvel konferenciaze

(quTaisi) Cemma warmatebam.

amas male Cemi aspirantoba da

asistentobac mohyva. Oori didi si-

xaruli momiloca da did gzaze Sed-

gomac damiloca.

1953 wlis 19 maiss istoriis mec-

nierebaTa kandidatic gavxdi da ba-

Tumis pedagogiur institutSic mi-

miwvies.

yvelaferi amiT qalbatoni nadia

da batoni nadimic Zalian gaxare-

bulni iyvnen. yvelafers vin CamosT-

vlis, magram sawuTro ra iqneboda,

Tu sixaruls Sxamsac ar Seurevda

dro da dro da nadimic gardaicva-

la. erTi wlis Tavze ojaxma misi mo-

gonebis saRamo gamarTa da Tamadoba

me momando.

saRamos baTumis inteligenciis

saukeTeso nawilTan erTad marad ke-

Tilad mosagonari Wabua amirejibi

da reJisori robiko sturuac eswre-

bodnen.

profesor n. niJaraZis ojaxi

jer kidev Wabua amirejibis papis, mi-

xeil nakaSiZis saxlSi cxovrobda da

Tbiliseli stumrebic am gziT moxv-

dnen profesor n. niJaraZis mogone-

bis saRamoze. mosagonars ra gamo-

levs, magram erTi ram rom maic ar

gavixsenoT ar SeiZleba.

1995 wels Tbilisis saerTaSori-

so universitetma erTi fakulteti

(istoriis) CoxataurSi gaitana. bam

fakultetis muSaobaSi qalbatoni n.

Jibutic monawileobda da amis gamo

universitetis samecniero sabWom is

profesorad airCia. ramdeni welia

is sawuTroSi aRaraa da zRvispireT-

Si ganisvenebs. ufalma gaanaTlos!!!

nadim niJaraZe

(mogoneba)

SesaniSnavi pirovneba da geogra-

fosi, profesori nadim niJaraZe,

1938 wlis damdegs gamacno misma me-

uRlem, qalbatonma nadia jibutma,

romelic Cemi maswavlebeli brZan-

deboda baTumis sabazo skolaSi.

_ imedia kargad iswavli ymawvi-

lo da kargi pirovnebac dadgebi –

miTxra es, Tavze xeli gadamisva da

damemSvidoba.

mere xSirad vxvdebodi quCaSi da

moridebiT vesalmebodi xolme. ase

gagrZelda 1939 wlis miwurulamde,

vidre mamaCemi isev zemo guriaSi da-

mabrunebda meore msoflio omis

ganviTarebiT dafiqrebuli.

gavida wlebi da 1944 wlis Semod-

gomaze isev davubrundi zRvispi-

reTs, magram axla rogorc studen-

ti.

maSinve vinaxule Cemi maswavle-

beli da Cemi gastudentebac vaxare.

_ kargia iuristoba rom agirCe-

via, magram me megona Sen amas geogra-

fobas amjobinebdi da kargi pedago-

gic iqnebodi. miTxra man erTgvari

gulistkeniT.

man ar icoda, iuridiuli Cemi

arCevani ki ar iyo, aramed gvian Cave-

di baTums da pedagogiur institut-

Si swavla ukve iyo dawyebuli, kare-

bi Ria mxolod moskovis iuridiuli

institutis baTumis saswavlo punq-

tSi damxvda da sxva gza rom ar mqon-

da, imas mivadeqi.

aq davrCi mxolod erT saswavlo

wels (1944-1945).

1945 wels ukve baTumis saxelm-

wifo pedagogiuri institutis sti-

denti gavxdi (akademikos eqvTime

TayaiSvilis miTiTebiT). radgan am

saqmeSi aseTi didi da wminda kaci er-

Tia, Cems maswavleblebs sayveduri

ar uTqvams.

1949 wels warCinebiT davamTav-

re baTumis saxelmwifo pedagogiuri

instituti da saqarTvelos mecnie-

rebaTa akademiis aspiranturis misa-

Reb gamocdebSi vcade bedi.

imave wlis oqtombris bolos

damTavrda gamocdebi da 14 dRis

Semdeg (1949 wlis 14 noemberi) baTu-

mis saxelmwifo pedagogiuri insti-

tutis direqorma, batonma nadim ni-

JaraZem xeli moawera brZanebas Cemi

asistentad daniSvnaze.

Pprofesori n. niJaraZe gabedu-

li kaci brZandeboda, Torem sxvas,

albaT, Zalian gauZneldeboda ase

axalgazrda kacis (4 Tvis win stu-

denti gaxldiT) asistentad daniSv-

na. ase zurggamagrebulma sakandi-

dato disertaciac droze davicavi

(1953 wlis 19 maisi) da batonma nadim-

ma isev baTumSi mimiwvia.

Cemi xemZRvaneli akademikos n.

berZeniSvili Zalian gaaxara n. niJa-

raZis moqmedebam da guliTadad da-

miloca gza baTumisaken. baTumSi -

1956 wlis noembramde davrCi, Sem-

deg Tbiliss davbrundi istoriis

institutis ufros mecnier TanamS-

romlad.

miuxedavad amisa, baTumSi mainc

xSirad gaxldiT, sadac samxreT-da-

savleT saqarTvelos arqeologiur

eqspediciaSi (xelmZRvaneli akade-

mikos n. berZeniSvili) gaxldiT Ca-

ricxuli da baton nadimsa da qalba-

ton nadiasac xSirad vxvdebodi.

im dros batoni nadimi saqarTve-

los sageografio sazogadoebis aWa-

ris organizaciasac edga saTaveSi

da sxdomebzec xSirad miwvevda. Cem-

Tan erTad iwvevda profesor daviT

komaxiZesac. Cven samni Zalian viya-

viT dakavSirebulni da sad ar gavdi-

odiT samecniero mizniT. erTxel pa-

tara iubilec ki movuwyve bato na-

dims CoxataurSi, riTac is Zalian

nasiamovnebi darCa.

baton nadims zemo guriaSi Zali-

an uyvarda sofeli Suaganaxleba (am-

droindeli SuaamaRleba), saidanac

gaxldaT misi meuRle, docenti na-

dia jibuti. samwuxarod, profesori

n. niJaraZe naadrevad gardaicvala.

dakrZalulia baTumis sazogado

moRvaweTa panTeonSi.

Rvawlmosili pirovnebebis gax-

seneba didi madlia. ufalma naTeli

daumkvidros.

mamia dumbaZe

1947 wlis erT mSvenier dRes ba-

Tumis pedagogiur institutis is-

toriis fakultetis meore kursis

auditoriis kari axalgazrda leq-

torma SemoaRo. is docenti mamia

dumbaZe (1915-1990) gaxldaT (Semdeg

profesori dasaqarTvelos mecnie-

rebaTa akademiis wevr-koresponde-

ti).

man psofesori sergis kakabaZe

(1886-1967) Secvala. Cven Zalian

gvsurda profesori profesors Se-

ecvala, magram im dros amdeni pro-

fesori sad iyo da isev docents un-

da mivndobodiT.

oriode dRis Semdeg sastumro-

Sic vewvie da male gavuSinaurdi ki-

dec. pativcemuli docenti CemTvis

ukve kargad nacnob “insturistSi”

ki ar brZandeboda, aramed rkinigzis

vagzalis axlos mdebare “pirvel ma-

isSi” rodesac vestumre iv. javaxiS-

vilis “qarTveli eris istoriis”

pirveli wigni edo win.

mcireodeni saubris Semdeg re-

feratis Temad “baTumis uZvelesi

warsuli” SevTavaze. momiwona da

rodesac davamTavre, isev imave sas-

tumroSi mivutane sarecenziod.

referati alag-alag Caaswora

da patara recenziiT damibruna. ama-

sobaSi institutis studentTa kon-

ferencia gaimarTa da iq wavikiTxe.

mogvianebiT es referati TandaTan

Seivso da baTumis pedagogiuri ins-

titutis SromebSic daibeWda.

1949 wlis 14 noembers m. dumba-

Zis asistentad damniSnes, xolo 1953

wlis agvistos bolodan Sevcvale

kidec. misi yuradReba arasodes

momklebia. 1953 wlis 19 maiss is iyo

Cemi erT-erTi oponenti, rodesac

sakandidato disertacias vicavdi

istoriis institutis samecniero

sabWos Ria sxdomaze, saqarTvelos

mecnierebaTa akademiis saaqto dar-

bazSi (Tema: “guriis 1841 wlis ajan-

yeba” –xelmZRvaneli akademikosi n.

berZeniSvili, konsultanti akade-

mikosi eqvTime TayaiSvili).

batoni mamia imave saRamos Cems

qorwilsac daeswro da kargi sity-

vac warmoTqva. male is mecnierebis

doqtori da profesoric gaxda da

Cems sadoqtoro muSaobasac yu-

radRebiT adevnebda Tvals.

1967 wels TbilisSi daibeWda Ce-

mi sadoqtoro naSromi “qarTveli

xalxis brZola damoukideblobi-

saTvis XIII-XIV saukuneebSi“, romlis

redaqtori batoni mamia brdZande-

boda. batoni mamia brZandeboda Cemi

sadoqtoro paeqrobisadmi miZRvni-

li sadilis Tamadac. manve amib amxa-

ri, rodesac saqarTvelos mecniere-

baTa akademiis 1983 wlis arCevnebSi

warmadgines. misi gverdis avliT arc

ssr kavSiris mecnierebaTa akademiis

1987 wlis arCevnebSi vyofilvar

wardgenili.

SesaniSnavi pirovneb agaxldaT,

mis amags vin gadaixdis. ukanaskne-

lad iaSvilis klinikaSi vnaxe, rode-

sac mkurnalobda. gardaicvala 1990

wels, dakrZales Tbilisis saburTa-

los panTeonSi. gamosaTxovari sity-

vebis mTqmelTa Soris mec gaxldiT.

mis saxelovan ZmisSvilTan (no-

dar dumbaZe) erTad manac didi Rvaw-

li dasdo saqarTvelos, romelsac

Rirseul pativs miagebs momavali

Taobebi.

simon yauxCiSvili

gamoCnil qarTvel elinistsa da

qarTvelologs, profesor simon ya-

uxCiSvils Tvisi naSrmebiT studen-

tobis pirvel wlebSi gavecani, xo-

lo piradad 1947 Sevxvdi baTumis sa-

xelmwifo universitetSi. maSin am

institutis direqtori brZandebo-

da docenti vaxtang parkaZe, romel-

mac ocamde profesori Camoiyvana

baTumSi. maT Soris profesori yaux-

CiSvilic gaxldaT.

batoni simoni istoriis fakul-

tetze bizantiis istorias kiTxu-

lobda. im dros memeore kursze vi-

yavi da berZnuli enis SeswavliTac

gaxldiT dainteresebuli.

radgan qalaqSi berZnuli enis

maswavlebels ver mivakvlie, Cems me-

gobars, berZen students, nikoloz

muradovs vTxove daxmareba. mura-

dovs esiamovna Cemi aseTi daintere-

seba da wignic momitana da TviTinac

xalisiT maswavlida.

batoni simoni zeda sarTulze

kiTxulobda leqciebs, amitom iq

davxvdi leqciis dawyebis win da

vTxove gaesinja Cemi muSaoba berZ-

nul enaSi.

profesors esimaovna Cemi aseTi

daintereseba da imave saRamos intu-

ristis sastumroSi daminiSna Sex-

vedra. manamde leqciazec mimipati-

Ja da im dRes pirvelad veziare bi-

zantiis istoriis leqciebs. zogi

ram cnobilic iyo CemTvis, radgan

?kve vicnobdi baton? simonis -,,ves-

tnikis ” zog wigns.

imis gabedulebac ar maklda,

rom zogjer adgilidanac Sevxmiane-

bodi leqtors. male Sevatyve, rom

mas es ki ar swyinda, aramed, piriqiT,

uxaroda kidec, radgan auditoriaSi

erTi studenti mainc aRmoCnda, ro-

melic icnobda bizantiis istoriis

miseul Targmans.

radgan leqciebi dRis meore na-

xevarSi gvqonda cxra saaTamde ve-

Rar veaxeli baton profesors. amaze

mas araferi uTqvams, radgan kargad

icoda risi bralic iyo.

-axla wavideT savaxSmod da Seni

berZnuli mere gavsinjoTo – brZana

man da inturistis restornisaken

gaveSureT.

es restorani bavSobaSic mina-

xavs, magram iq arasodes misadilia

aqamde da T?vs bednierad vTvlidi.

vivaxSmeT da ukan gavbrundiT. ukve

Ramis 11 saaTi gaxldaT.

es dro baton profesorsac sru-

lebiT ar aSinebda, radgan igi TiTq-

mis yoveldRe Rame didxans muSaob-

da.

palataSi man gamomarTva berZnu-

lis is wigni, romelic me mqonda da

Cemi samuSa? rveulic, gadaaTvalie-

ra da miTxra: -ar gewyinos, magram es

arc Zveli berZnulia da arc bizan-

tiuri, es axali berZnulia. amitom

Sen jer Zveli berZnulis SeswavliT

unda daiwyo. rodesac me Camoval me

wagiZRvebi, rodesac me ar viqnebi,

maSin Cems mowafes, docent pantele-

imon beraZes (Semdeg profesori)

vetyvi iman gaagrZelos swavleba.

-dRes es vikmaroT, ukve gviania

da Semdeg vecadoT ufro adre da-

viwyoT mecadineoba.

es iyo Cemi cxovrebis erTi ubed-

nieresi dRe, davweqi, magram Zili

didxans ar momekara.

meore dRes jer baton? simonis

leqciebs daveswari, xolo saRamos

isev „inturists“ vewvie. Cemi pativ-

cemuli maswavlebeli isev „Zveli

berZnuli literaturis“ tomeuleb-

ze muSaobda. mcire saubris Semdeg

kvlav restoranSi wamiyvana savaxS-

mod, Semdeg ki mecadineoba gagrZel-

da.

mesame saRamos mecadineoba

aRar Sedga, radgan profesori Tbi-

liss miemgzavreboda. magram mainc

mivedi „inturistSi“ da Zalianac ga-

vaxare maswavlebeli. erTaderTi

gamcilebeli viyavi, magram is amas

srulebiT ar ganicdida.

miTxra, Semdeg kviraSi panTele-

imon beraZe CamobrZandeba da is ga-

agrZelebs berZnul enaSi mecadine-

obebs. asec moxda.

rodesac Sevxvdi mas, vuTxari

vinc gaxldiT da manac imave „intu-

ristSi“ daminiSna Sexvedra. SesaniS-

navi pirovneba brZandeboda batoni

panteleimoni, magram cota ficxi. is

batoni simoniviT iolad rodi itan-

da Segirdis Secdomebs Zveli berZ-

nuli sityvebis warmoTqmisas.

mecadineobis dawyebamde man jer

megamomkiTxa vinaoba, xolo Semdeg

Tavisic brZana: - var zemoguruli

beraZe, sofel qvemojvarcmidan. ax-

la „Caisubans“ uwodeben.

Sen, rogorc gogolesubnels ar

SeiZleba ar icode es sofeli.

- Coxatauris saSualo skolaSi

swavlisas ara qvemo jvarcmas, raio-

nis bevr sxva skolaSic vyofilvar,

maT Soris zemo surebSi, TavsureTs,

Cxakouras da a. S.

- maSin Sen, albaT, samecniero

TvaliT aru cqerodi im soflebs,

magram mogzauroba mainc gaZlevda

raRacaso.

ramdeni?? dRis Semdeg isic gaem-

gzavra Tbiliss da batoni simonis

lodinis erTi „grZeli kvira“ dadga.

enaSi mecadineobis garda igi Zveli

saberZneTisa da bizantiis istoriis

movlenebzec mesaubreboda dro-

dadro. amasobaSi sakonferencio

Temis arCevis droc movida.

me mas cixisZiris cixe (bizantiu-

ri saxeliT „petra“, qarTuli -„qa-

jeTi“) SevTavaze. moiwona.

es Tema institutSi wavikiTxe,

xolo Semdeg saqarTvelos pedago-

giurida samaswavleblo institu-

tis pirvel samecniero konferenci-

aze. es konferencia 1944 wlis mart-

Si gaimarTa. Cemi moxseneba konfe-

renciis pirveli plenaruli sxdo-

mis Rirsad CaTvales da im dRes me-4

momxseneblad margunes gamosvla.

zepirad gamovdiodi xolme. qu-

TaiSic ase moxda. didma auditoriam

momiwona gamosvla da taSiT dama-

jildova. arc SekiTxvebisas momxda-

ra raime gaugebroba. mdgomareoba

mxolod profesorma sargis kakaba-

Zem gaarTula, man arafrad Caagdo

auditoriis azri da TiTqmis sul

gadausva xaziC ems Sromas, marTal

igiTxraT amas ar movelodi. batoni

profesori Cemi ramdenime refera-

tis xelmZRvaneli brZandeboda, ro-

desac baTumSi muSaobda. is maqebda

kidec, magram axla, rodesac Cemi

xelmZRvaneli sxva aRmoCnda, ar da-

mindo. magram amas me ar SevuSindi da

isev gabedulad davarRvie misi mo-

sazrebebi, rom kvlav taSi miviRe sa-

Cuqrad. profesori isev aRar gamo-

sula. Cemi quTaisuri warmateba ki

Tbilismac Seityo.

milocvebi baTumSic gagrZelda

da saqarTvelos mecnierebaTa aka-

demiis istoriis institutis direq-

tormac damibara TbilisSi. aman Za-

lian gaaxara Cveni institutis di-

reqtori, docenti vaxtang parkaZe

da Tbilisac Rirseulad gamagzavna.

istoriis institutis direqtorma

(akademikosi n.berZeniSvili) kargad

mimiRo da miTxra: - araviTari bizan-

tia , Sen saqarTvelos istoriis as-

piranti unda gaxde da Semodgomaze

unda miiRo monawileoba konkursSi.

ase damTavrda Cemi bizantiis isto-

riis aspirantobaze zrunva da sa-

qarTvelos istoriis aspirantTa sa-

akademio gamocdisaTvis daviwye

mzadeba.

batoni simoni istoriis insti-

tutis TanamSromeli gaxldaT da sa-

jarod amis winaaRmdeg araferi uT-

qvams. aspiranturaSi Cemi xelmZRva-

neli ukve akademikosi n. berZeniSvi-

li brZandeboda, magram me mainc wi-

nandeburad vxvdebodi Cems dau-

viwyar maswavlebels.

amas arc n. berZeniSvili ewina-

armdegeboda, piriqiT, 1960 wlis ap-

rilSi sadoqtoro naSromi rom war-

vadgine istoriis institutSi, pro-

fesori yauxCiSvili recezentad da-

iniSna da saintereso Sefaseba misca

mas.

batoni simoni brwyinvale pirov-

neba da mecnieri brZandeboda, mis

naTeli xsovna samaremde miyveba mis

yvela mowafes, maT Soris am striqo-

nebis avtors.

nazi keWaymaZe

saqarTvelos saxalxo artists

nazi keWaymaZes Zalian uyvarda Tavi-

si qmris, saqarTvelos damsaxurebu-

li artistis mixeil jalaRanias so-

feli gogolesubani da meuRlesTan

erTad xSirad stumrobda mas.

gamoCenil Teatris moRvaweebs

iq egulebodaT didi momRerlis, mi-

xeil jalaRonias biZa ermalo sixa-

ruliZe (1888-1963) da misi ganaTle-

buli ojaxi.

am bednierebas mwuxarebis didi

Rrubeli daawva 1963 wels, roca ba-

toni ermalo gardaicvala. male amas

(1967 wels) SesaniSnavi msaxiobis da

reJisoris m. jalaRonias gardacva-

leba mohyva.

am didi mwuxarebis miuxedavad

nazi keWaymaZe ar iviwyebda gogole-

subans da er. sixaruliZis ojaxs da

SvilTan, mxatvar Tamaz jalaRoni-

asTan erTad xSirad stumrobda maT.

axla ukve misi maspinZeli iyo er-

malo sixaruliZis vaJi, agronomi da

momRerali valerian sixaruliZe da

misi SesaniSnavi meuRle.

m. jalaRonias Zalian ewada go-

golesubanSi sakuTari saxli hqono-

da. amisaTvis biZam samosaxlo adgi-

li gamouyo Tavisi sakarmidamos sam-

xreT nawilSi, magram sicocxleSi iq

saxlis ageba ver moaxerxa.

am did saqmes mxolod misma me-

uRlem nazi keWaymaZem moaba Tavi.

aSenda mSvenieri saxli patara, lama-

zi ezoTi, romlis aRmosavleTiT

mTis SesaniSnavi patara nakaduli

,,ruwiTela” CamouCuxCuxebda, xolo

samxreTiT didi saTemo Sara miemar-

Teboda asfaltiT damSvenebuli.

sofels Zalian axarebda saxal-

xo artistis n. keWaymaZis es warmate-

ba. is yvelas uyvarda gogolesuban-

Si. iyo soflis skolis xSiri stuma-

ri da gogolesubnis macxovrebelTa

WiSkrebsac aaWrialebda xolme xan-

daxan.

samwuxarod saxalxo artists

saxlis aSenebis Semdeg didxans ar

ucocxlia.

dakrZalulia baTumSi.

qalbatonma nazim waruSleli

Rvawli dasdo ozurgeTis al. wu-

wunvas saxelobis da Coxatauris sa-

xelmwifo Teatrebs.

udrood gardacvlila n. keWay-

maZis vaJic, Tamazic da am axalma

saxlma ase zedized dakarga Tavisi

binadarni, romelTa saxelebs isto-

ria saTuTad Seinaxavs.

Page 6: bTumis SoT rusTvelis sxelmwifo universiteti 80 wlis · tutis dauswrebeli ganyofilebis studenti gavxdi, baTumis pedago-giur institutTn Seiqmna sasof-lo-sameurneo institutis saswav-lo-sakonsultacio

6 nnooeemmbbeerrii

universiteti, romelic

1991 wlamde baTumis SoTa

rusTavelis saxelobis saxel-

mwifo pedagogiur institu-

tad iwodeboda, 61 wlis win da-

vamTavre. 1950 wels, aWaris

wylis saxelmwifo pedsaswav-

leblis warCinebiT damTavre-

bisTanave, ugamocdod Cavi-

ricxe baTumis SoTa rusTave-

lis saxelobis saxelmwifo pe-

dinstitutis istoriis fa-

kultetze, romelic 1954 wels

aseve warmatebiT davamTavre.

wels universiteti iubi-

laria – mas daarsebis 80 weli

Seusrulda. es RirsSesaniSna-

vi TariRia yvela imaT

cxovrebaSi, vinc instituti

daamTavra da am institutSi

moRvaweobs. samwuxarod, maT-

gan dRes cotani SemovrCiT da

gvaxarebs, rom am iubiles mo-

veswariT. piradad me, rogorc

am institutis kursdamTavre-

buls, bevri mosagonari da

saTqmeli damrCa institutSi

swavlebisa (1950–1954 wlebi)

da aq pedagogiuri moRvaweo-

bis (1970–2010 wlebi) periodi-

dan.

bevrjer gagvigonia da

dResac gvesmis, rom mavanma da

mavanma ÌÃÓ (moskovis sa-

xelmwifo universiteti), bau-

mani (moskovis umaRlesi sas-

wavlebeli),Tbilisis ivane ja-

vaxiSvilis saxelmwifo uni-

versitetian Tbilisis sa-

xelmwifo politeqnikuri ins-

titutidaamTavra. maSin am

umaRlesi saswavleblebis dam-

Tavreba saamayod da presti-

Julad iTvleboda. es marT-

lac ase iyo, magram piradad me

imiT vamayob, da amas gulwr-

felad vambob, rom davamTav-

re baTumis saxelmwifo pe-

dagogiuri instituti, rome-

lic 1938 wlidan SoTa rusTa-

velis saxels atarebs. imiTac

vamayob, rom istorikosi gavx-

di, Semdeg eTnografis (eTno-

logis) specialobas dave-

ufle saqarTvelos mecnie-

rebaTa akademiis aspirantu-

raSi da istoriuli mecniere-

bis am dargSi davicavi jer

mecnierebis kandidatis (1967),

Semdeg ki - istoriis mecniere-

baTa doqtoris (2001) sa-

mecniero xarisxebi. moxaruli

var imiTac, rom Cemi saqmiano-

biT mcireodeni wvlili mainc

Sevitane qarTul eTnologi-

ur mecnierebaSi. institutSi

miRebulicodna amaSi didad

damexmara.

institutSi rom Sevedi, ma-

Sin igi Tavisi arsebobis 15

wlisTavs iTvlida. instituti

Camoyalibda 1935 wels daarse-

buli baTumis samaswavleblo

institutis bazaze, rogorc

misi samarTalmemkvidre, ami-

tomacaxladdarsebuli pe-

dinstituti adgilobriv leq-

tor–maswavlebelTa naklebo-

bas ganicdida. ase iyo Cveni

studentobis drosac, rode-

sac istoriis fakultetze (igi

institutis daarsebis dRidan

arsebobda) leqciebs kiTxu-

lobdnen mowveuli leqtore-

bi, docentebi: varlam donaZe

(axal istoriaSi), mamia dumbaZe

(saqarTvelos istoriaSi), da-

viT CxartiSvili (Sua saukune-

ebis istoriaSi), profesori

vladimer norakiZe (fsiqolo-

giaSi). adgilobrivi leqtore-

bidan Cvens kursze leqciebs

kiTxulobdnen docentebi: ka-

siane babiloZe da sergo quTa-

TelaZe (politekonomiaSi),

griSa babiloZe (pedagogikaSi),

griSa jijieSvili (partiis is-

toriaSi), domenti kilaZe (is-

toriul da dialeqtikur ma-

terializmSi), jemal civaZe

(samarTlis safuZvlebSi). Cems

mexsierebas gansakuTrebiT

naTlad SemorCa docentebis:

niko WeiSvilisa (1947–11962

wlebSi istoriis kaTedris

gamged muSaobda) da parmen

cqvitarias leqciebi ssrk is-

toriaSi; docent severiane ya-

liCavas da ufrosi maswavleb-

lis - vukol iaSvilis leqciebi

axal da uaxles, Zveli aRmo-

savleTis istoriaSi, istoriis

swavlebis meTodikaSi. aRsa-

niSnavia maTi momTxovneloba,

obieqturoba studentTa cod-

nis Sefasebisas. maTi wyalobiT

SeviTviseT wignze, wyaroebze

damoukideblad muSaobisa da

samecniero statiebis momza-

debis unar-Cvevebi, rac mTava-

ria, imis pasuxismgebloba, rom

studenti leqcia–praqtiku-

lebze moumzadebeli ar unda

misuliyo. niko WeiSvilisa da

vukol iaSvilis rCeviTa da

xelmZRvanelobiTamovamzade

pirveli sainstituto sakon-

ferencio Temebi Samilis xel-

mZRvanelobiT mTieli xalxe-

bis brZolasa da aWaraSi isla-

mis gavrcelebis Sesaxeb. mesame

sakonferencio moxseneba ki

movamzade sabWoTa xe-

lisuflebis damyarebis Sesa-

xeb aWaraSi asistent mamia su-

leimanovis xelmZRvanelobiT,

romelic mTlianad saarqivo

masalebsemyareboda. pirvelma

da mesame moxsenebebma, romle-

bic adre institutis studen-

tTa mecxre da meaTe samecnie-

ro konferenciebze iqna wa-

kiTxuli, mowoneba daimsaxura

da wardgenil iqna gorsa (1953

w.) da quTaisSi (1954 w.) ga-

marTul saqarTvelos pedago-

giuri institutebis V-VI sa-

mecniero konferenciebze, sa-

dac aseve kargi Sefasebebi mii-

Ro.

aqve minda aRvniSno, rom

Cveni studentobis periodSi

gansakuTrebuli yuradReba

eqceoda studentTa samecnie-

ro muSaobas. studentTa dain-

teresebac am saqmeSi didi iyo.

magondeba isic, rom biblio-

TekebSi winaswar vecnobodiT

samecniero konferenciebze

wasakiTxi moxsenebis irgvliv

arsebul literaturas (moxse-

nebaTa gegma da Tezisebi kon-

ferenciamde ibeWdeboda), ra-

Ta kiTxvebi mogvemzadebina da

moxsenebaTa ganxilvaSic aqti-

uri monawileoba migveRo.

1954 wels istoriis fakul-

teti 39 studentma davamTav-

reT. maT Soris 26 daswrebuli,

13 dauswrebeli swavlebis

studenti iyo. es istoriis fa-

kultetis meSvide gamoSveba

iyo. kursdamTavrebulTagan

bevri maswavleblobas eweoda

aWarisa da guriis sxvadasxva

skolebSi, zogic mogvianebiT

partiul-komkavSirul, same-

urneo da sxva saqmianobas mis-

devda.

universitetis 80 wlisTavis

gadasaxedidan isic meamayeba,

rom 1970–1990 wlebSi miwveviT

(saaTobrivi anazRaurebis we-

siT), xolo 1991–2010 wlebSi Zi-

riTad StatSi istoriisa da

Jurnalistikis specialobebze

leqciebs vkiTxulobdi Sua sa-

ukuneebisa da Zveli aRmosav-

leTis istoriaSi, saqarTvelo-

sa da zogad eTnologiaSi, is-

toriul mxareTmcodneobaSi,

sxvadasxva speckurssSi. 1990-

iani wlebidan me Cavuyare sa-

fuZveli universitetis is-

toriis fakultetze eTnolo-

giis saleqcio kurss, romelic

manamde saerTod ar ikiTxebo-

da. 1975 wels umaRlesma saa-

testacio komisiam momaniWa

docentis wodeba Sua saukunee-

bis istoriaSi. amasTan da-

kavSirebiT madlierebiT minda

movixsenio istoriis kaTedris

gamge, profesori parmen

cqvitaria, romelmac insti-

tutis xelmZRvanelobis mxar-

daWeriT, kaTedris saxeliT

piradad aRZra Suamdgomloba

aRniSnuli komisiis winaSe do-

centis wodebis moniWebaze.

2004 wels profesorad, xolo

2009 wels sruli profesoris

akademiur Tanamdebobaze amir-

Cies. wlebis manZilze vxel-

mZRvanelobdi istoriis speci-

alobis studentTa savele

praqtikebs, meTodkomisias sa-

qarTvelos istoriis kaTedra-

ze. Cemi xelmZRvanelobiT aTe-

ulobiT istorikosma studen-

tma, ramdenime magistrantma

moamzada Temebi samecniero

konferenciebisaTvis, xolo

universitetis orma aspirantma

daicva sakandidato diserta-

cia eTnologiaSi. aseve

vxelmZRvanelobdi sakurso da

samagistro naSromebis momza-

debas. universitetis 75 wlis-

TavTan dakavSirebiT, universi-

tetSi xangrZlivi da nayofieri

muSaobisaTvis miRebuli maqvs

sapatio sigeli.

amgvarad, saiuniversite-

to cxovrebaSi, romlis 80

wlisTavis iubile male aRi-

niSneba, Cemi, rogorc am uni-

versitetis istoriis fakul-

tetis kursdamTavrebulis,

mokrZalebuli wvlilic aris.

guliTadad vulocav uni-

versitets, mis studentobas,

leqtorTa Semadgenlobas, mis

mTel koleqtivs am saxelova-

ni wlisTavis iubiles da vu-

surveb Semdgom warmatebebs.

ganvlili wlebis ganmavloba-

Si universitetma ganuzomeli

wvlili Seitana pedagogTa da

sxvadasxva dargis maRalkva-

lificiuri kadrebis momza-

debaSi, qveynis sazogadoeb-

riv-politikur, kulturul

da samecniero cxovrebaSi. ba-

Tumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universiteti kvla-

vac Rirseul adgils daika-

vebs qarTul sauniversiteto

cxovrebaSi.

nodar kaxiZe

universitetis istoriis

fakultetis 1954 wlis

kursdamTavrebuli,

yofili leqtori,

baTumis niko berZeniSvilis

institutis eTnologiisa da

sociologiuri kvlevis

ganyofilebis ufrosi,

institutis samecniero

sabWos Tavmjdomare,

mTavari mecnieri

TanamSromeli, istoriis

mecnierebaTa doqtori

1961 wlis 25 ivniss davam-

TavreT baTumis SoTa rusTa-

velis saxelobis saxelmwifo

pedinstitutis istoria-fi-

lologiis (qarT. ganyofile-

ba) fakulteti 39 studentma.

oci wlis Semdeg kursis saor-

ganizacio jgufma (leila le-

oniZe, al. daviTaZe, giorgi

kirkitaZe, eTeri mamasaxlisi,

sergo dumbaZe) gadavwyviteT

TanakurselTa Sexvedra mSob-

liur institutSi. amasTan da-

kavSirebiT sakiTxi SevuTanx-

meT institutis xelmZRvane-

lobas, - reqtors (prof. d. ba-

laZe), partbiuros, (doc. b.

diasamiZe). batonma biWiko dia-

samiZem SemomTavaza, rom raki

Tqveni Sexvedra institutSi

unda moewyos, modiT gavafar-

TovoT es RonisZieba, davarq-

vaT, `TaobaTa Sexvedra~, ro-

melic iqneba 1981 wels insti-

tutSi Caricxul pirvelkur-

selebTan 1961 wlis institu-

tis kursdamTavrebulTa Sex-

vedra. marTlac grandiozu-

li, masStaburi RonisZieba ga-

movida.

1981 wlis 26 ivniss insti-

tutis ezoSi saorganizacio

komitetis mier mowveuli

stumrebisa da 1961 wlis kurs-

damTavrebulebis miReba gai-

marTa. RonisZiebis organize-

baSi CarTuli iyvnen sxvadasx-

va fakultetebis dekanebi da

kaTedrebis gamgeebi, aseve ca-

lkeuli TanamSromlebi. sas-

wavleblis ezoSi, SoTa rusTa-

velis Zeglis garSemo xalxm-

ravlobam instituts uCveu-

lo, SeiZleba iTqvas, origina-

luri sazeimo ganwyoba SesZi-

na. maspinZlebma, (institutis

reqtori, profesori dursun

balaZe, partbiuros mdivani

biWiko diasamiZe, profkavSi-

ris gaerTianebuli komitetis

Tavmdjomare vladimer moqe-

ria, komkavSiris komitetis

mdivani besik beriZe), mowveu-

li stumrebi miiwvies insti-

tutis saaqto darbazSi. da-

iwyo `TaobaTa Sexvedris~

oficialuri RonisZieba, ro-

melsac batoni biWiko diasami-

Ze uZRveboda. moxseneba `Tao-

baTa Sexvedra~ _ gaakeTa do-

centma sergo dumbaZem. ro-

melmac monawileeba gaacno

TaobaTa Sexvedris mTavari mi-

zani - institutis kursdam-

TavrebulTa mier dagrovili

gamocdilebis gaziareba 1981

wlis institutSi Caricxuli

pirvelkurselebisaTvis.

sityviT gamovidnen wina

Taobis jgufxelebi, romel-

Tac isaubres profesiuli saq-

mianobisa da dagrovili cxov-

rebiseuli gamocdilebis Se-

saxeb. dasaxelda wina Taobis

mowinave mravali studenti aq-

tivistebi.

Sexvedras miesalmnen fa-

kultetis dekanebi: docen-

tebi givi xuxunaiSvili, le-

van abaSiZe, oTar axvlediani.

mxcovani leqtorebi, yofili

reqtorebi. docentebi: vla-

dimer qemxaZe, nadim niJaraZe,

imJamindeli reqtori dur-

sun balaZe, pirvelkurselTa

saxeliT piroba dades

jgufxelebma, rom daicaven,

gaamarTleben da gaaRrmave-

ben wina da ufrosi Taobebis

studentTa tradiciebs. kar-

gi swavliT asaxeleben mSob-

liur instituts. gansakuT-

rebiT aqtiur kursdamTavre-

bulebs gadaecaT sapatio sa-

maxsovro sigelebi. kursdam-

Tavrebulebma madlierebis

gamosaxatavad erToblivi sa-

maxsovro saCuqrebi gadasces

instituts.

dasasruls, institutis si-

mRerisa da cekvis ansamblma,

madlierebis niSnad, koncerti

gamarTa.

RonisZiebis bolos insti-

tutis ezoSi monawileebma ga-

daiRes samaxsovro suraTebi.

`TaobaTa Sexvedra~ Tavisi ma-

sStabiTa da datvirTviT mar-

Tlac iyo institutis cxovre-

baSi erT-erTi grandiozuli

da metad STambeWdavi RonisZi-

eba, romelic didxans gahyveba

ara marto institutis, aramed

qalaq baTumis inteligenciis

mexsierebas.

erToblivi RonisZieba das-

rulda restoran `xixanSi~ sa-

zeimo sufrasTan SekrebiT.

sergo xixaneli,

TaobaTa Sexvedris

erT-erTi iniciatori

da monawile, uxucesi

vvaammaayyoobb,, rroomm bbaaTTuummiiss SSooTTaa rruussTTaavveelliiss ssaaxxeelloobbiiss ssaaxxeellmmwwiiffoo

uunniivveerrssiitteettii ddaavvaammTTaavvrree

TaobaTa Sexvedra

Page 7: bTumis SoT rusTvelis sxelmwifo universiteti 80 wlis · tutis dauswrebeli ganyofilebis studenti gavxdi, baTumis pedago-giur institutTn Seiqmna sasof-lo-sameurneo institutis saswav-lo-sakonsultacio

7nnooeemmbbeerrii

visac umaRlesi saswavlebeli

daumTavrebia da cxovrebis did

gzaze gamosula, yvela maTgani didi

siTboTi da siyvaruliT igonebs

studentobis periods.

1949 wels maxaraZis raionis (am-

Jamad ozurgeTis raioni) sofel Se-

moqmedis zogadsaganmanaTleblo

skolis TerTmetwliani swavlebis

kursis damTavrebisTanave, swavlis

gasagrZeleblad wavedi TbilisSi

da sabuTebi Sevitane i. b. stalinis

saxelobis Tbilisis saxelmwifo

universitetSi istoriis fakul-

tetze msoflio istoriis specia-

lobiT. am specialobaze iyo yvela-

ze didi konkursi: erT adgilze mo-

dioda 12 abiturienti. universite-

tis reqtori, akademikosi niko

kecxoveli gamoirCeoda mkacri dis-

cipliniT. sagamocdo komisiebi da-

kompleqtebuli iyo maRalkvalifi-

ciuri profesor-maswavleblebiT.

Casabarebeli sagnebi specialobe-

bis mixedviT maSindeli gegmis mi-

xedviT 6-7 saganSi iyo gaTvaliswi-

nebuli. es iyo TiTqmis imdeni saga-

ni, ramdensac maSin saatestato ga-

mocdebze vabarebdiT.

gamocdaze maRali niSnebi mivi-

Re da gamsvleli qulebiT bevrni

davrCiT, ris gamoc saqarTvelos

s/r saministrom gadagvanawila pe-

dagogiur institutebSi arCevis mi-

xedviT. me wilad mxvda bedniereba

baTumis SoTa rusTavelis saxelm-

wifo universitetis pedagogiur

institutSi Cavricxuliyavi isto-

riis specialobaze da 1949 wlis seq-

temberSi daviwye swavla.

baTumis pedagogiuri institu-

ti oTxwliani swavlebiT 1945 wli-

dan Sevida ZalaSi orwliani samas-

wavleblo institutis bazaze da

pirveli gamoSveba 1947 wlis peda-

gogiuri institutis kursdamTav-

rebulebisa am wels Catarda. baTu-

mis rusTavelis saxelobis saxelm-

wifo pedagogiurma institutma ma-

le moipova saxeli da pedagogiuri

momzadebis samWedlod iqca.

institutis xelmZRvaneloba

Semdegi saxiT iyo: institutis di-

reqtori, geografi nadim niJaraZe,

direqtoris moadgile saswavlo da

samecniero dargSi botanikosi, do-

centi p. mgalobliSvili, istoria-

filologiis fakultetis dekani

batoni parmen jalaRania, istoriis

kaTedris gamge docenti nikoloz

WeiSvili. saswavlo cxrili semest-

ruli iyo, magram Camomsvleli leq-

torebis gamo, ZiriTadad kvireuli

cxriliT vsargeblobdiT, radgan

zogierTi leqtori erTi kviris

ganmavlobaSi 4-6 saaTian leqcias

atarebda yovel dRe.

rogori iyo istoriis pirveli

kursi 1949 wels? studentTa nawi-

li yvela specialobaze zogi omis

monawile iyo, zogic sxvadasxva sam-

saxurSi muSaobda da yvela maTgans

sWirdeboda umaRlesi ganaTlebis

damadasturebeli diplomi. isto-

riis pirvel kursze ufrosi asakis

da samsaxuris mxriv gamocdilebis

mqoneni iyvnen: vano inwkirveli, me-

rab anTaZe, irakli beriZe, daviT an-

TaZe, ivane pataraia, giorgi uruSa-

Ze, romlebsac ,,frontavikebs“ ve-

ZaxdiT, xolo axaldamTavrebulebi

viyaviT mamia jijieSvili, sergo ka-

kauriZe, Jora meliqaZe, nodar pa-

taraia, valodia mosiaSvili, dur-

sun cincqilaZe, alioSa vaSalomi-

Ze, fridon diasamiZe, givi lomina-

Ze, nodar jaSi, givi xaxneliZe, soso

xelaZe, rezo xemeri, Suqri vasaZe,

murad qaTamaZe, SoTa lomTaTiZe,

nodar cnobilaZe, koki Wanturia,

mixeil sajaia, karlo kilaZe, apo-

lon Wanturia, Jora jiqia, givi

Rlonti da sxvebi. mapation, Tu vin-

me gamomrCa. aseve kursze gvyavda

saamayo gogonebi: naTela arvelaZe,

naTela kapanaZe, eTer gamyreliZe,

suliko vaSalomiZe, Cito fircxa-

laiSvili.

maSindeli saswavlo gegmiT sag-

nebi Semdegnairad iyo dalagebuli:

wamyvani adgili ekava ideologiur

sagnebs, rogoric iyo marqsm-leni-

nizmis safuZvlebi, dialeqturi da

istoriuli materializmi, sabWoTa

kavSiris komunisturi partiis is-

toria, politikuri ekonomika. es

sagnebi TanmimdevrobiT ori semes-

tris ganmavlobaSi iswavleboda da

mas periodebis Sesabamisad sxvadas-

xva leqtori gvikiTxavda. Semdeg

modioda specialuri sagnebi: Zveli

msoflios istoria, sabWoTa kavSi-

ris xalxis istoria, msoflios axa-

li da uaxlesi periodis istoria,

istoriis swavlebis meTodika, arCe-

viTi iyo speckursebi da specsemina-

rebi. pedagogiuri ciklis sagnebi

iyo pedagogika, pedagogikis isto-

ria, fsiqologia, saskolo higiena.

agreTve istoriis specialobaze

ikiTxeboda antikuri literaturis

istoria, rusuli literaturis is-

toria, qarTuli literaturis is-

toria, rusuli ena da sxva. calkeu-

li sagnis swavlebasTan erTad didi

yuradReba eqceoda pedagogiur

praqtikas, romelic orjer tarde-

boda mesame da meoTxe kursze. mniS-

vnelovani etapi iyo saxelmwifo ga-

mocdisTvis mzadeba.

studentTa nawili Cabmuli vi-

yaviT istoriis samecniero muSao-

baSi da vmonawileobdiT respubli-

kur konferenciebSi. Cveni leqto-

rebi iyvnen: vukol iaSvili, varlam

donaZe, iona kublaSvili, severian

yaliCava, kukuri liluaSvili, pan-

teleimon beraZe, vladimer noraki-

Ze, meme stamboliSvili, grigol Wo-

WieSvili, sergo quTaTelaZe, par-

men pataraia, vladimer siWinava, li-

za erqomaiSvili da sxva. gansakuT-

rebiT minda gamovyo saxelmwifo ga-

mocdis komisiis Tavmjdomare, cno-

bili mecnieri, profesori zurab

anCabaZe. 1963 wels saxelmwifo ga-

mocda tardeboda oTx saganSi da

yvela gamocdaze didi siyvaruliT

da mzrunvelobiT dagvtrialebda

Tavs, rom warmatebiT dagvemTavre-

bina umaRlesi saswavlebeli da Sev-

dgomodiT cxovrebisa da saqmiano-

bis rTul gzas.

nodar baramiZe

baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universiteti klasiku-

ri universitetia ganviTarebis

mravalferovnebiT. bunebrivia

saxelmwifos prioritets sabune-

bismetyvelo mecnierebas mniSvne-

lovani yuradReba eqceva. Tana-

medrove kvlevebi sabunebismety-

velo mecnierebaSi mZlavri da Ta-

namedrove aparaturuli uzrun-

velyofis gareSe praqtikulad Se-

uZlebelia. sabunebismetyvelo

kvlevebSi mniSvnelovani adgili

ukavia qromatografias. 2013-2014

wlebSi SoTa rusTavelis erovnu-

li samecniero fondis finansuri

mxardaWeriT (Tanadafinanseba

universiteti da S.p.s. „geomari“)

ganxorcielda proeqti granti

AP/96/13 „dasavleT saqarTvelos

regionuli qromatografiuli

centri.“ proeqtSi konsorciumis

wevrad monawileobs akaki wereT-

lis saxelmwifo universiteti.

proeqtis saerTo Rirebulebam

Seadgina 470 aTas laramde (36 aTa-

samde universitetis Tanadafi-

nanseba, xolo 3 aTasi S.p.s.“geoma-

ri“),

universitetis sabunebismety-

velo mecnierebaTa da jandacvis

fakultetis „dasavleT saqarTve-

los regionuli qromatografiu-

li centri“ aRWurvilia Sem-

degi Tanamedrove aparatu-

riT:

-zemaRali wnevis siTxuri

qromatografiuli sistema,

mass-deteqtoriT (Acquity UPLCH-Class Core System, Acquity QDaSingle Quadupole Mass-Detector)(sxvadasxva svetiT) (aSS).

-maRali wnevis Txevadi

qromatografiT Waters(UV/Visible Detector 2489, BinaryHPLC Pump 1525) (ultraiisfe-

ri da xiluli diapazonis de-

teqtoriT), 2414 RI Detectorrefraqtometruli indeqsis

deteqtoriT, (Fraction Collector)fraqciebis koleqtoriT,

(sxvadasxva svetiT) (aSS).

-izokratuli konduqto-

metruli deteqtoriT (BreezeIsocratic Manual 432 ConductivityDetector) (sxvadasxva svetiT)

(aSS) da air-siTxuri qromatogra-

fiT Thermo TRACE 1310 Mainframe230V (sxvadasxva svetiT) (aSS).

- s p e q t r o f o t o m e t r i T

Beckman (aSS), speqtrofotomet-

ri, vakuumamaorTqleblebi (vaku-

umtumboTi), pH-metrebi (MettlerToledo), cifruli refraqtromet-

rebi, cifruli analizuri saswo-

rebi, superkritikuli wnevis

fluiduri eqstraqtori (SFE 100with 100 ml Pump. Includes aSS), regu-

lirebadi gamacxeleblebi, ult-

raiisferi naTebis wyaro, wyliani

abazana, ultraxmovani abazana,

wylis Termoregulatori, sayo-

facxovrebo macivrebi (nimuSe-

bis Sesanaxad), saSrobi karadebi,

mufelis Rumeli, centrifuga,

aucilebeli qimiuri WurWeli,

kamerebi Txelfenovani qroma-

tografirebisaTvis, distila-

tori, mikroskopi (videoTva-

liT), ukumacivrebi, soqsletis

aparatebi, safiltracio siste-

mebi da sxva. ganyofileba aR-

Wurvilia mikrobiologiuri

laboratoriiT (boqsi, boqsis

wina steriluri oTaxi, lamina-

ri, Termostatebi, steriliza-

torebi, Sesabamisi WurWeli).

centrSi SesaZlebeli gaxda

iseTi meTodebis danergva, rom-

lebic Seesabameba saerTaSori-

so standartis moTxovnebs.

-qromatografiuli kvlevis

Tanamedrove moTxovnilebis Sesa-

bamisi regionaluri centri – da-

savleT saqarTveloSi, gulisx-

mobs axali samecniero proeqte-

bis, sadoqtoro programebis, me-

morandumebis, saxelSekrulebo

Temebis ganxorcielebas, axal

partnior organizaciebs saqarT-

velosa da ucxoeTSi;

-SesaZlebeli gaxdeba gana-

xorcieldes Tanamedrove mecnie-

rul doneze sarwmuno da siRrmi-

seuli kvlevebi, kvlevebis Sede-

gebis sarwmunooba da maRali mec-

nieruli done mniSvnelovnad gaz-

rdis universitetis personalis

mier maRalreitingul Jurnaleb-

Si publikaciebis SesaZleblobas.

-qromatografiuli centri

saSualebas mogvcems dasavleT

saqarTvelos unikaluri biomra-

valferovnebis (aborigenuli da

araadgilobrivi) da Savi zRvis sa-

napirosa da mtknari wyalsateve-

bis bioresursebis kompleqsuri

qimiuri kvlevis maTi raciona-

luri gamoyenebisa da dacvis miz-

niT;

-SesaZlebeli iqneba biologi-

uri obieqtebis fiziologiurad

da biologiurad aqtiur naerTTa

qimiuri Sedgenilobis, biologi-

urad aqtiuri naerTebis qimiuri

klasis gansazRvris, preparatu-

li gamoyofisa da identifikaci-

is, struqturisa da bioaqtiuro-

bis korelaciis Seswavla;

-SesaZlebeli iqneba Tanamed-

rove mecnierul doneze sakvlevi

obieqtebis sruli analizi ker-

Zod: alkaloidebis; fenoluri

naerTebis (flavonoidebis, fla-

vonebis, fenolkarbonmJavebis,

meToqsilirebuli flavonebis,

antocianebis, kateqinebis, leiko-

antocianebis, da sxva); vitamine-

bis; organuli (maT Soris cximm-

Javebi) mJavebis; naxSirwylebis,

pesticidebisa da herbicidebis;

antiseptikebis; Saqris Semcvle-

lebis; emulgatorebis; mineralu-

ri naerTebis ionebis; aqrolad

kompleqsSi Semavali individua-

luri naerTebis da sxva buneb-

riv naerTTa, sakveb da qimiur

danamatTa Tvisobrivi da ra-

odenobrivi Semcvelobis Ses-

wavla.

-kritikuli wneviT flui-

duri eqstraqciiT SesaZlebe-

li iqneba, nimuSis efeqturi

momzadeba, sakvlevi obieqte-

bidan naerTTa natiurad Ser-

CeviTi eqstraqcia, maT Soris

bioaqtiuri naerTebis SerCe-

viT eqstraqcia da Sesabamisad

nimuSebis efeqturi momzade-

ba Semdgomi qromatografiu-

li kvlevebisaTvis.

-SesaZlebeli gaxdeba axa-

li, modificirebuli da

srulyofili xelsawyoebis

bazaze Camoyalibebuli qro-

matografiuli centris akre-

ditacia, rac saSualebas mog-

vcems Catardes akreditirebuli

laboratoriis farglebSi komer-

ciuli samuSaoebi;

-qromatografiuli centri

gamoyenebuli iqneba dainterese-

buli samecniero-saswavlo dawe-

sebulebis specialistebis staJi-

rebisa da saswavlo praqtikis gav-

lisaTvis;

-maRalkvalificiurad (saxel-

mwifo da saerTaSoriso standar-

tebis dacviT) Catardeba garemos,

sursaTis da wylis kvleva.

aleko kalandia

mogonebebs ra gamolevs

uunniivveerrssiitteettiiss ssaammeeccnniieerroo ppootteenncciiaalliiss ggaazzrrddiiss mmiizznniiTT

Page 8: bTumis SoT rusTvelis sxelmwifo universiteti 80 wlis · tutis dauswrebeli ganyofilebis studenti gavxdi, baTumis pedago-giur institutTn Seiqmna sasof-lo-sameurneo institutis saswav-lo-sakonsultacio

8 nnooeemmbbeerrii

dabadebidan 80 weli Seusrul-

da pedagogikisa da filologiis

mecnierebaTa doqtors, baTumis

SoTa rusTavelis saxelmwifo uni-

versitetis emeritus-profesor

iuri bibileiSvils.

prof. iuri bibileiSvilma sak-

maod rTuli da winaaRmdegobiT

aRsavse gza ganvlo. pedagogiuri,

samecniero da sazogadoebrivi

cxovrebis asparezze gamovida ro-

gorc niWieri, mravalmxrivi Semoq-

medi da maZiebeli sulis adamiani.

Tavis niWierebas is kargad uxamebs

udides Sromismoyvareobas. igi

futkariviT mSromeli kacia. sad

ar naxavT mas _ moswavleebTan Tu

mwerlebTan, ganaTlebisa Tu kul-

turis dargis muSakebTan, sazoga-

do moRvaweebTan da vin moTvlis

kidev visTan. yvelafers aswrebs,

yvela RonisZiebaSi monawileobs

da Tavis wonad sityvas ambobs, yve-

la saqmeSi samagaliTo, misabaZi da

gamorCeulia. pedagogikis Teori-

is, pedagogikis istoriisa da qar-

Tuli literaturis garda, misi

madliani kalami Seexo Teatralur

cxovrebas, istoriisa da politi-

kis sakiTxebs. igi mousvenari, da-

udgromeli kacis cxovrebiT

cocxlobs da moRvaweobs, sistema-

turad exmaureba saqarTveloSi

mimdinare movlenebs.

iuri bibileiSvili daibada

1935 wlis 1 noembers samtrediis

raionis sofel did jixaiSSi, xe-

losnis ojaxSi. aq dairwa misi akva-

ni, aq eziara igi mSobliuri qveyni-

sa da xalxis siyvaruls, aqedan da-

iwyo misi SemoqmedebiTi Ziebis,

wvisa da dagvis gz-savali. aqve da-

amTavra man dawyebiTi skola. 1947

wels ojaxi sacxovreblad gadmo-

vida q. baTumSi da batonma iurim

swavla ganagrZo baTumis #1 saSua-

lo skolaSi, Semdeg ki _ amierkav-

kasiis rkinigzis 25-e saSualo sko-

laSi. 1955 wels man warmatebiT da-

amTavra saSualo skola da imave

wels Sevida baTumis SoTa rusTa-

velis saxelobis saxelmwifo peda-

gogiuri institutis istoriis spe-

cialobaze. rogorc skolaSi, ise

umaRles saswavlebelSi igi gamo-

irCeoda Tavisi aqtiuri cxovrebi-

seuli poziciiT. iyo yvela saqmis

organizatori da sulisCamdgmeli.

1956 wels ioseb stalinis pirovne-

bis kritikis gamo saqarTvelos

mraval umaRles saswavlebelSi mo-

ewyo studenti axalgazrdobis ma-

sobrivi gamosvlebi. baTumis peda-

gogiur institutSi am gamosvlebis

erT-erTi organizatori iyo pir-

veli kursis studenti iuri bibi-

leiSvili, risTvisac amave wlis ma-

isSi igi daapatimres da ori weli

miusajes. sasjeli man moixada mor-

dveTis avtonomiuri respublikis

qalaq iavasis politikur sapatim-

roSi. sapatimrodan gamosvlis Sem-

deg cxovrebis ufleba da mgzavro-

bis bileTi misces mxolod qobu-

leTamde, magram saqmeSi Caeria par-

tiis aWaris saolqo komitetis ma-

Sindeli pirveli mdivani daviT ma-

mulaZe da mas neba darTes ara mar-

to baTumSi cxovrebisa, aramed

1958 wels studentis uflebebSic

aRadgines.

1962 wels iurim instituti da-

amTavra da ganawilebis mixedviT

meuRlesTan erTad, romelic misi

Tanakurselia, muSaoba daiwyo xu-

los raionis sof. Rorjomis saSua-

lo skolaSi qarTuli ena-litera-

turis, istoriisa da sazogadoe-

baTmcodneobis maswavleblad. aq

man moawyo qarTuli enisa da lite-

raturis saucxoo kabineti, rom-

lis Sesaxeb araerTxel aRiniSna

respublikur presaSi. aq muSaobis

dros i. bibileiSvilma monawileo-

ba miiRo saqarTvelos respubli-

kur `pedagogiur kiTxvaze~, sadac

misma moxsenebam msmenelTa maRali

mowoneba daimsaxura.

Rorjomis saSualo skolaSi i.

bibileiSvilma xuTi weli dahyo,

1967 wels ki gadmovida qalaq ba-

TumSi da sxvadasxva dros muSaob-

da baTumis kulturul-saganmanaT-

leblo saswavlebelSi eTikisa da

esTetikis maswavleblad, aWaris

kulturis saministroSi meTodis-

tad, saqarTvelos ganaTlebis sa-

ministros maswavlebelTa daxe-

lovnebis institutis baTumis fia-

lialis qarTuli enisa da litera-

turis meToduri kabinetis gamged,

saqarTvelos kompartiis baTumis

saqalaqo komitetis leqtor-kon-

sultantad, baTumis saqalaqo sab-

Wos aRmaskomis sammarTvelos uf-

rosis moadgiled, aWaris vaWrobis

saministros kadrebis ganyofile-

bis ufrosad, baTumis ganaTlebis

ganyofilebis saskolo inspeqto-

rad, paralelurad ki muSaobda q.

baTumis #6 saSualo skolis qarTu-

li enisa da literaturis maswav-

leblad.

sadac ki imuSava batonma iurim,

yvelgan Tavi gamoiCina rogorc

erudirebulma, sazrianma, SorsmW-

vretelma da dakisrebuli movale-

obisadmi maRali pasuxismgeblobis

mqone pirovnebam.

1977 wlidan i. bibileiSvili mu-

Saobs baTumis SoTa rusTavelis

saxelobis jer saxelmwifo peda-

gogiuri institutis pedagogika-

fsiqologiis kaTedris asisten-

tad, ufros maswavleblad, Semdeg

universitetis docentad, asoci-

rebul profesorad da srul pro-

fesorad, 2003 wels ki mieniWa eme-

ritus-profesoris wodeba da gavi-

da damsaxurebul pensiaze.

1981 wels iuri bibileiSvilma

Tbilisis ivane javaxiSvilis saxe-

lobis saxelmwifo universitetSi

daicva sakandidato disertacia pe-

dagogikaSi, 1997 wels ki _ sadoq-

toro disertacia Temaze `komeno-

logia saqarTveloSi~ da moipova

pedagogikur mecnierebaTa doqto-

ris samecniero xarisxi, magram igi

amiT ar dakmayofilda da 1999 wels

daicva sadoqtoro disertacia fi-

lologiaSi, gaxda filologiis

mecnierebaTa doqtoric.

baTumis saxelmwifo universi-

tetis paralelurad i. bibileiSvi-

li muSaobda gonios kooperaciul

institutSi proreqtorad aRmzr-

delobiTi muSaobis dargSi da pe-

dagogikis kaTedris gamged. sxva-

dasxva dros iyo agreTve baTumis

pedagogiuri institutis pedago-

gika-fsiqologiis kaTedrasTan

arsebul momaval maswavlebelTa

fakultetis dekani, institutis

leqtor-TanamSromelTa adgilko-

mis Tavmjdomare, pedagogikis ka-

Tedris gamgis moadgile, saqarTve-

los pedagogiuri sazogadoebis sa-

instituto organizaciis Tavmj-

domare, pedagogikur

mecnierebaTa departa-

mentis xelmZRvaneli da

sxva. magram batoni iuri,

uwinares yovlisa, aris

saukeTeso leqtori, aRm-

zrdeli. igi kiTxulobda

leqciebs pedagogikasa da

pedagogikis istoriaSi,

aRmzrdelobiTi muSao-

bis meTodikaSi, atarebda

specialur seminarebs

studentTa zneobrivi aR-

zrdisa da samecniero-

kvleviTi muSaobis sa-

kiTxebze. misi leqciebi

oratoruli xelovnebis

namdvili nimuSia, magni-

tiviT izidavs msmene-

lebs.

i. bibileiSvilis xel-

mZRvanelobiT baTumis

pedagogiuri institutis pedago-

gika-fsiqologiis kaTedraze da-

arsda xelnaweri almanaxi `moZRva-

ri~, romelSic periodulad qveyn-

deboda studentTa werilebi da

narkvevebi aWaris skolebSi moRva-

we gamoCenil pedagogebsa da cal-

keuli skolebis istoriaze. amJa-

mad baTumis saxelmwifo universi-

tetis pedagogikur mecnierebaTa

departamentSi inaxeba aRniSnuli

almanaxis 4 tomi, romlebic gark-

veul daxmarebas gauweven aWaris

saxalxo ganaTlebis istoriiT da-

interesebul pirebs.

mogvianebiT iuri bibileiSvil-

ma safuZveli Cauyara studentTa

axal krebuls saxelwodebiT: `vinc

kargad gvaswavlida, kargad

gvzrdida~, romlebSic studente-

bi yuradRebas amaxvileben sauke-

Teso aRmzrdel-maswavlebelTa

damaxasiaTebel Tvisebebze, rac

xels uwyobs momaval maswavlebel-

Ta unar-Cvevebis Camoyalibebas.

prof. iuri bibileiSvili aris

mravalmxrivi Semoqmedi. misi inte-

resebis sfero moicavs didaqtikis,

aRzrdis Teoriis, pedagogikis is-

toriis, qarTuli literaturis

swavlebis meTodikisa da sxva sa-

kiTxebs, magram misi kvlevis Ziri-

Tadi sagani mainc aris gamoCenili

Cexi pedagogis, msoflio mecnie-

ruli pedagogikis fuZemdeblis i.

a. komenskis pedagogikuri memkvid-

reoba, romelsac man miuZRvna Ta-

visi rogorc sakandidato, ise sa-

doqtoro disertaciebi pedagogi-

kaSi. aqedan moyolebuli mas TiTq-

mis yovelwliurad iwvevdnen saer-

TaSoriso komenologiur konfe-

renciaze, romelic CexeTis qalaq

uerski-brodSi imarTeba. aRniSnu-

li konferenciis muSaobaSi misi aq-

tiuri monawileobis dasturia is,

rom 1989-1991 wlebSi misi moxsene-

bebi gamoqveynda saerTaSoriso ko-

menologiuri Jurnalis furcleb-

ze.

gansakuTrebiT nayofierad

imuSava batonma iurim i. a. komens-

kis dabadebis 400 wlisTavis aRniS-

vnisaTvis. 1992-1993 wlebSi man ga-

zeTebis `aWaris~, `adJarias~, `svo-

bodnaia gruziasa~ da Jurnal `Wo-

roxis~ furclebze gamoaqveyna i. a.

komenskis pedagogikuri memkvidre-

obisadmi miZRvnili araerTi mniSv-

nelovani naSromi. 1993 wels misi

statia `komenologia saqarTvelo-

Si~ gamoqveynda slovakiis qalaq

bratislavaSi.

prof. iuri bibileiSvilma aq-

tiuri monawileoba miiRo aseve

1990 wlis oqtomber-dekemberSi

berlinsa da minskSi gamarTul ga-

moCenili germaneli klasikosi pe-

dagogis _ adolf distervegis da-

badebis 200 wlisTavisadmi miZRv-

nil saerTaSoriso samecniero se-

siebis muSaobaSi. mas qarTul, ru-

sul, Cexur da germanul enebze ga-

moqveynebuli aqvs 100-ze meti sa-

mecniero naSromi, romelTagan

ori monografiaa. mkiTxvelebSi di-

di interesi gamoiwvia misma wigneb-

ma `fiqrebi aRzrdaze~, `bavSvTa

bunebrivi niWis ganviTarebis zo-

gierTi sakiTxi i. a. komenskis peda-

gogiur koncefciaSi~, `qarTuli

kiomenologia~ (nawili pirveli),

`literaturuli werilebi~, `cxov-

rebis sazrisi~ da sxv.

batonma iuri bibileiSvilma

Tavis monografiaSi `qarTuli ko-

menologia~ axleburad dasva da ga-

dawyvita pedagogikis istoriis

araerTi sakiTxi, romelTa Soris,

Cveni azriT, gamoirCeva pedagogi-

kuri ideebis warmoSobis axsna-da-

sabuTeba msgavsi ideebis koncef-

ciiT, romlis momarjvebiT avtor-

ma daasabuTa, rom qarTuli peda-

gogikuri azrovneba viTardeboda

da viTardeba mxolod standarte-

bis doneze, yovelgvari mibaZvis

gareSe, rom saqarTvelo yovelT-

vis erovnuli TviTmyofadi kul-

turiT cxovrobda da sakuTari

wvlili Sehqonda msoflio mecnie-

rebisa da kulturis ganviTareba-

Si.

profesor iuri bibileiSvilis

did damsaxurebad migvaCia aseve

komenologiis qarTuli paradigme-

bis fonze sruli ganaTlebis kon-

cefciis Semotana pedagogikaSi.

mas ekuTvnis aseve kargad swavle-

bis didaqtikuri principebisa da

swavlebis ganmaviTarebeli funq-

ciis pedagogiuri aspeqtebis mec-

nieruli damuSaveba. filologiaSi

man daamuSava sabWoTa epoqaSi moR-

vawe mweralTa Semoqmedebis axle-

burad wakiTxvis koncefcia, rom-

lis mixedviT, niWieri mwerlis

sruli `moTviniereba~ SeuZlebe-

lia. am koncefciiT igi periodu-

lad aqveynebda narkvevebs aWaraSi

mxatvruli sityvis ganviTarebis

Sesaxeb, saTauriT `suli ukvdavi~.

wignSi `fiqrebi aRzrdaze~

profesorma iuri bibileiSvilma

Camoayaliba adamianTa Soris ur-

TierTobis zneobrivi principi,

romlis Tanaxmad erTi adamiani me-

orisaTvis dabrkolebas ki ar unda

warmoadgendes, aramed imeds. misi

azriT, zneobrivi pirovneba masTan

urTierTobaSi myof meore adami-

ans unda uqmnides xelsayrel piro-

bebs piradi Rirsebis, niWis, unari-

sa da SesaZleblobebis maqsimalu-

rad gamovlenisaTvis. aseTia misi

zneobrivi kredo.

iuri bibileiSvili farTo dia-

pazonis mecnier-pedagogia. igi aq-

tiur monawileobas iRebs sazoga-

doebrivi cxovrebis yvela sfero-

Si. wlebis manZilze xelmZRvane-

lobda mSobelTa Soris pedagogiu-

ri ganaTlebis saxalxo universi-

tets, xSirad gamodioda mSobelTa

winaSe saintereso leqciebiT bavS-

vTa ojaxuri aRzrdis sakiTxebze.

aseve sistematurad ukiTxavda

leqciebs kvalifikaciis asamaRle-

bel kursebze mowveul maswavleb-

lebs pedagogikasa da qarTul li-

teraturaSi. 1995-1999 wlebSi iyo

saqarTvelos meoTxe mowvevis par-

lamentis wevri, 2001 wels arCeul

iqna aWaris avtonomiuri respub-

likis parlamentis wevrad. aq igi

saTaveSi edga ganaTlebis, mecnie-

rebisa da kulturis qvekomitets;

1999 wlidan 2004 wlamde igi xelm-

ZRvanelobda saqarTvelos mecnie-

rebaTa akademiis baTumis niko ber-

ZeniSvilis saxelobis samecniero-

kvleviT instituts. aris saqarT-

velos mweralTa kavSiris wevri da

aRniSnuli kavSiris aWaris organi-

zaciis kritikis seqciis Tavmjdo-

mare, Jurnal `Woroxis~ saredaq-

cio sabWos wevri, saqarTvelos ga-

naTlebis mecnierebaTa akademiis

namdvili wevri, enciklopedia `a-

Waris~ ganaTlebis, kulturisa da

xelovnebis ganyofilebis mTavari

redaqtori da sxv.

2008 wlidan 2012 wlamde iuri

bibileiSvili iyo baTumis saxelm-

wifo universitetis samecniero

Sromebis pedagogika-fsiqologiis

seqciis redaqtori. 2011 wels da-

badebis 75-e wlisTavTan dakavSi-

rebiT, saqarTvelos mweralTa

erovnulma kavSirma mianiWa niko

nikolaZis saxelobis premia. 1999

wels ki mieniWa aWaris a.r. xelovne-

bis damsaxurebuli moRvawis sapa-

tio wodeba.

baton iuri bibileiSvils aRia-

reba da dafaseba arasodes dakle-

bia. igi yovelTvis iyo sazogadoe-

bis yuradRebis centrSi rogorc

Cvens qveyanaSi, ise mis farglebs

gareTac. 1989 wels igi airCies Ce-

xeTis qalaq uerski-brodis i. a. ko-

menskis muzeumis kolegiis ucxoel

wevrad, 1992 wels ki CexeTisa da

slovakiis federaciuli respub-

likis krebis prezidiumma igi daa-

jildova sapatio sigeliTa da i. a.

komenskis saxelobis medliT, ro-

melsac saqarTveloSi mxolod aka-

demikosebi d. lorTqifaniZe da g.

jiblaZe flobdnen. garda amisa, ba-

toni iuri dajildoebulia saqar-

Tvelos saxalxo universitetebis

sabWos sapatio sigeliT, 1995 wels

dabadebis 60 wlisTavTan dakavSi-

rebiT dajildovda aWaris avtono-

miuri respublikis uzenaesi sab-

Wos prezidiumis sapatio sigeliT.

iuri bibileiSvili avtoria

200-ze meti naSromisa, romelTa

Soris 10 monografia da 2 saxelm-

ZRvaneloa.

batoni iuris cxovrebisa da

moRvaweobis amsaxveli masala ar

iqneba srulyofili Tu arafers

vityviT misi ojaxis Sesaxeb. igi Se-

saniSnavi meojaxecaa. hyavs 2 vaJiS-

vili _ biZina da daviTi da oTxi

SviliSvili _ lia, givi, qeTevani

da elene bibileiSvilebi.

vusurvoT amagdar mecnier-pe-

dagogsa da mwerals kidev didxans

sicocxle da nayofieri Semoqmede-

biTi muSaoba Cveni erisa da qveynis

momavlis sakeTildReod. ufali

iyos misi Semwe da mfarveli!

nodar basilaZe

erisa da qveynis msaxuri2015 wels iuri (giorgi) bibileiSvils dabadebis

80 wlisTavTan dakavSirebiT saqarTvelos

mweralTa SemoqmedebiTma kavSirma ukanasknel

wlebSi gamoqveynebuli gamokvlevebisa da

eseebisaTvis mianiWa geronti qiqoZis premia.

Page 9: bTumis SoT rusTvelis sxelmwifo universiteti 80 wlis · tutis dauswrebeli ganyofilebis studenti gavxdi, baTumis pedago-giur institutTn Seiqmna sasof-lo-sameurneo institutis saswav-lo-sakonsultacio

9nnooeemmbbeerrii

80 wlis win, 1935 wlis

zafxulSi, Catarda gaerTia-

nebuli pirveli samecniero

eqspedicia, romlis masalebi

Seikriba saqarTvelos Sina-

mrewvelobisa da xelosnobis

istoriis Sesaswavlad. eqspe-

dicia ganxorcielda akademi-

kos ivane javaxiSvilis ini-

ciativiTa da xelmZRvanelo-

biT mis mier Sedgenili prog-

rama-kiTxvaris safuZvelze.

eqspedicia, romelic 23 ka-

cisagan Sedgeboda, saqarT-

velos sxvadasxva kuTxeSi,

maT Soris aWaraSi, erTdrou-

lad muSaobda ori Tvis gan-

mavlobaSi. eqspediciis peri-

odSi Sekrebili masalebis ra-

odenoba xelnaweris saxiT

6000 gverds aRemateboda. Te-

maturad dalagebuli saeqspe-

dicio masalebi ilustraci-

ebTan erTad (fotosuraTebi,

Canaxatebi, naxazebi) gasacno-

bad ivane javaxiSvils gadae-

ca. eqspedicia warmatebuli

aRmoCnda. amiT aRfrTovane-

buli mecnieri werda: `Tav-

moyrilia iseTi masala, urom-

lisodac momavalSi verc

kulturis istorikosi, verc

enaTmecnieri da verc qar-

Tul samecniero terminolo-

giaze momuSave veras gaake-

Tebs. moxaruli var, rom is

saSviliSvilo saqme, romelic

unda gakeTebuliyo da ro-

melzedac yovelTvis vocne-

bobdi, bolos mainc ganxor-

cielda”.

gamocemamde masalebi jer

SoTa rusTavelis epoqis mu-

zeumSi inaxeboda, romlis di-

reqtoric TviT iv. javaxiSvi-

li iyo, Semdeg ki iv. javaxiS-

vilis saxelobis istoriis,

arqeologiisa da eTnologiis

institutis eTnografiiis

ganyofilebaSi.

sxvadasxva mizezis gamo

mxolod 1972 wels daisva sa-

kiTxi saqarTvelos mecniere-

baTa akademiis prezidiumis

winaSe masalebis mecnieru-

lad damuSavebisa da gamoce-

mis Sesaxeb da misi praqtiku-

li ganxorcieleba iv. java-

xiSvilis saxelobis isto-

riis, arqeologiisa da eTnog-

rafiis instituts daevala.

1974 wels institutis direq-

ciis brZanebiT Seiqmna sains-

tituto saredaqcio-sagamom-

cemlo komisia akademikos gi-

orgi Citaias Tavmjdomareo-

biT. komisiaSi Sediodnen

sxvadasxva dargis me-

cnierebi.

xelnaweri masale-

bis wignebad gamocema

daiwyo 1976 wels da

damTavrda 1992 wels.

sul gamoica xuTi to-

mi 9 wignad saxelwode-

biT `masalebi saqarT-

velos Sinamrewvelo-

bisa da xelosnobis is-

toriisaTvis”. pirve-

li da mexuTe tomebi

gamoica TiTo, meore da mesa-

me tomebi or da meoTxe _ sam

wignad.

pirvel tomSi (1976 weli),

romlis gamocema iv.ja-

vaxiSvilis dabadebis 100

wlisTavs daemTxva, Seta-

nilia masalebi xalxuri aRm-

Seneblobisa da xis avejis Se-

saxeb, meore tomis or wignSi

(gamoica 1979 da 1982 wlebSi)

Sevida meWurWleobasTan,

qsovasTan, Rebvasa da qarg-

vasTan dakavSirebuli masa-

lebi, mesame tomis or wignSi

(1983 da 1986 wlebi) _ tani-

samosi, saWmel-sasmeli, meoT-

xe tomis sam wignSi (1986, 1987,

1989 wlebi) _ mesaqonleoba,

soflis meurneobis sxva dar-

gebi. mexuTe tomi (1992 weli)

mTlianad eZRvneba meurneo-

bis sxva dargebisa da yofiTi

realiebis daxasiaTebas.

masalebis xuTtomeulis

cxra wignSi mniSvnelovani ad-

gili uWiravs aWaraSi Sekre-

bil Sinamrewvelobisa da xe-

losnobis masalebs, romelTa

avtorebi arian SemdegSi far-

Tod cnobili enaTmecnieri,

akademikosi qeTevan lomTa-

TiZe da baTumeli pedagogi

Tamar andRulaZe.

pirvel tomSi Sesulia

cnobebi aWaraSi gavrcele-

bul sacxovrebel da sameur-

neo nagebobaTa mSeneblobaze,

keramikuli WurWlisa da ave-

jis damzadebaze, rasac wignis

16 gverdi uWiravs.

sacxovrebel da sameurneo

nagebobaTa mSeneblobebze ma-

salebi Cawerilia xixaZirSi,

wyaroTaSi (Wvanis xeoba), vai-

oSi, saRoreTSi (dRevandeli

pirveli maisi), derexoxnaSi,

namonastrevSi (qedis raioni),

alambarSi (qobuleTis raio-

ni), keramikuli nakeTobis

damzadebaze _ zvareSi (qedis

raioni), gogmaCaurSi (qobu-

leTis raioni) da SuaxevSi,

avejze _ xixaZirSi. teqstebs

erTvis sacxovrebeli da same-

urneo nagebobebis, aWaris ma-

terialuri kulturis sxva

elementebis, xixaZireli

mxerxavebis, aWarelTa ti-

pebis, sameurneo iaraRebis am-

saxveli fotosuraTebi.

masalebis meore tomis

orive wignSi motanilia cno-

bebi xis xaratul da wnul na-

keTobaTa damzadebis, qsovis,

qargvis, Rebvis, saxelosno

iaraRebis Sesaxeb. namo-

nastrevisa da WalaTis ma-

galiTze aRwerilia samx-

vewlo dazgebi, daxasiaTe-

bulia is nakeTobebi, rom-

lebic aseT dazgebze mzad-

deboda. amaTgan sagange-

bod aRsaniSnavia mTliani

xisagan (cacxvi, Tela, Txme-

la) moxaratebuli mrgvali

formis sufrebi (sasadilo

magidebi) centrSi erTfe-

xiani sadgamiT. adre aseTi

sufrebis damzadeba mosu-

li lazi xis ostatebis pri-

vilegias Seadgenda. maTgan

es xeloba adgilobriv xis

ostatebsac Seuswav-

liaT. 1935 wels sofel-

Si aseT xaratul nakeTo-

bebs aTze meti adgilob-

rivi xelosani amzadeb-

da. namonastrevSi mcxov-

rebi TurmaniZeebi msgavs

xis nakeTobaTa damzadebas

bolo wlebamde misdevd-

nen. xaratuli wesiT sasa-

dilo magidebis damzade-

bas, romelic aWaraSi cno-

bilia sufrisa da feSxumis

saxelwodebiT, didi xnis

istoria aqvs. misi kerebi

tradiciulad arsebobda

ara marto merisis, aramed

aWariswylis, maWaxlis,

Rorjomis, Wvanis, xinos da

sxva xeobebSi, Woroxis xeoba-

sa (SavSeT-imerxevi, ligani)

da lazeTSi.

feiqrobasTan dakavSire-

buli (matylis damuSaveba, Sa-

lis qsovilis damzadeba, bam-

bis, selis, kanafis rTva-qso-

va) masalebi moZiebulia zen-

didSi, namonastrevSi, Wva-

naSi, didaWaraSi. aqve Sesulia

masalebi xasiris (anu login-

ze dasagebi Wilofis) qsovaze

(didaWara), saRebavebis dam-

zadebasa da Rebvaze (Wvana, na-

monastrevi), Tokebis grexaze

(merisi, didaWara). wignis am

nawils erTvis saqselavisa da

Wilobis qsovis amsaxveli fo-

toebi, aseve Canaxatebi Tokis

sagrexi Carxebis Sesaxeb, rom-

lebic Sesrulebulia masale-

bis CamwerTa mier.

masalebis mesame tomis

pirvel wignSi Sesul saeqspe-

dicio monacemebSi asaxulia

aWaraSi gavrcelebuli qali-

sa da mamakacis Cacmulobis

nimuSebi. qalis tansacmelze

cnobebi Cawerilia namonast-

revsa da xixaZirSi. mamakacis

tansacmelze, fexsamosze _

derexoxnaSi, orcvasa da na-

monastrevSi, xixaZirsa da di-

daWaraSi. dasanania, rom am

tomis meore nawilSi, rome-

lic saWmel-sasmels anu xal-

xur kulinarias Seexeba, aWa-

ris Sesabamisi monacemebi ra-

tomRac ver aisaxa. rogorc

Cans, am saxis masala 1935 wels

ar Cawerila.

1935 wlis eqspediciis pe-

riodSi SedarebiT mwiri, mag-

ram saintereso monacemebia

Cawerili aWaris mefutkreo-

bis, meabreSumeobis, memind-

vreobis, sasoflo-sameurneo

iaraRebisa da transportis

(meoTxe tomis meore nawili),

mebostneobisa da mexileobis,

meTambaqoobis, mevenaxeoba-

meRvineobis, mexileobis, mo-

rwyvis (meoTxe tomis mesame

nawili) Sesaxeb. samwuxarod,

aseve mciredaa warmodgenili

mesaqonleoba, mefrinveleo-

ba (meoTxe tomis pirveli na-

wili).

mefutkreobaze masalebi

moZiebulia wyaroTasa (Wvanis

xeoba) da didvakeSi (qobule-

Tis raioni). aqve moTxro-

bilia skebis damzadebaze,

Taflis xilvaze, futkris

movla-patronobaze. meabre-

Sumeobis Sesaxeb cnobebi Ca-

werilia sofel zendidsa da

WvanaSi. am saxis cnobebi naT-

lad miuTiTeben meabreSumeo-

bis mdidar tradiciebze, rac

aWaraSi arsebobda. metad sa-

yuradReboa im codna-gamoc-

dilebis gaxsenebac, rac aWa-

ris zRvispireTis mosax-

leobas gaaCnda brinjis mov-

la-moyvanis saqmeSi (masala

Cawerilia qobuleTis raio-

nis sofel alambarSi). aqve

mokled aRwerilia is xal-

xuri kerZebi, romlebic brin-

jisagan mzaddeboda. teqstis

am nawilSi moTavsebulia fo-

tosuraTi, romelic sacex-

velSi brinjis cexvis pro-

cess asaxavs. masalebis me-

oTxe tomSi (mesame nawili) Ca-

werili cnobebiT Cven win

cocxldeba aWaris mexileo-

bis Zveli da mdidari tradi-

aWara saqarTvelos 1935 wlis saeqspedicio masalebSi

(eqspediciis 80 wlisTavis gamo)

(gagrZeleba me-10 gverdze)

ivane javaxiSvili

giorgi Citaia

qeTevan lomTaTiZe

Page 10: bTumis SoT rusTvelis sxelmwifo universiteti 80 wlis · tutis dauswrebeli ganyofilebis studenti gavxdi, baTumis pedago-giur institutTn Seiqmna sasof-lo-sameurneo institutis saswav-lo-sakonsultacio

10 nnooeemmbbeerrii

ciebi, romelic aWaraSi arse-

bobda. marto sofel wayro-

TaSi (Wvanis xeoba) aRwerilia

msxlis 25-mde da vaSlis 10

sxvadasxva jiSi, WalaTSi _

msxlis 10 da vaSlis 11 jiSi. am

jiSebidan dRes bevri aRar

gvxvdeba da istoriis kuTvni-

lebad iqca. msxlis jiSebidan

CamoTvlilia sasela, jixara-

juli, xatula, kaciTavai,

boqSvai, xeWeWuri, Tavraju-

li, sxalTafla, mesara, Sav-

sxali, sarTula da sxv. vaSlis

jiSebidan: baRCavaSli, biavaS-

li, SaqarvaSla, demiralma,

Savi vaSli, kaCavaSli da a.S.

aqve daxasiaTebulia xexilis

saojaxo-sayofacxovrebo ga-

moyeneba.

gansakuTrebul mniSvne-

lobas iZens mevenaxeoba-meR-

vineobasTan dakavSirebuli

monacemebi. irkveva, rom aWa-

ris mTiani zonis soflebSi

(wyaroTa, merisi, namo-

nastrevi) 1930-ian wlebSic

gavrcelebuli yofila vazis

iseTi jiSebi, rogorebicaa:

Cxaveri, xofaTuri, mekrenCxi,

sawuravi, SavSura, cxeniZuZu

da Semotanili TeTri da Savi

adesa. dRes am jiSebidan mxo-

lod aqa-iq Cxaveri da adesaa

SemorCenili. upiratesobiT

sargeblobda Cxaveri, romlis

Rvinoc yvelaze saukeTesod

miiCneoda. Cxaverisa da xofa-

Turis garda sofel qaquTSi

(qobuleTis raioni) aRwerili

da daxasiaTebulia sxva jiSe-

bic: tevandidi, aladasturi,

klarjuli, baTumurai, kaka-

Cai, mancqavrai, saferavi. sau-

baria maranSi Rvinis dayene-

basa da WaWisagan aryis gamox-

daze.

wyaroTasa da xixaZirSi Ca-

werili masalebiT vecnobiT

yanebsa da WalebSi (saTibebSi)

sarwyavi arxebis gayvanisa da

rwyvis tradiciul wesebs, xo-

lo vaios, didaWarisa da dia-

koniZeebis masalebiT _

wylis wisqvilebisa da xel-

wisqvilebis mSeneblobas, wi-

sqvilis safqvavi qvebis dam-

zadebas. aqve motanilia Cana-

xatebi wisqvilis interierisa

da xelwisqvilisa.

masalebis mexuTe tomSi

aWaris Sesaxeb warmodgenili

monacemebi Seexeba Tevzaobas,

monadireobas da musikas. me-

Tevzeobaze cnobebi Sekrebi-

lia WalaTsa da

wyaroTaSi da moi-

cavs wignis or gv-

erds. aqve vecno-

biT badis saxeebs,

maTi qsovis wesebs,

Tevzis saxeobebsa

da Tevzaobis xer-

xebs. sofel Wa-

laTSi ZiriTadad

gavrcelebuli yo-

fila garganai ba-

de, romelic gar-

ganze (joxze) yo-

fila damagrebu-

li. wayroTaSi ki

aseT bades Weris

bade ewodeboda.

badeebs kanafisa

da bambis Zafisa-

gan qsovdnen. Tev-

zaobdnen ankesi-

Tac.

nadirobasTan

dakavSirebuli cn-

obebi mxolod so-

fel WalaTSia Ca-

werili, romliTac Cans, rom

aq nadirobdnen daTvze, mgel-

ze, gareul Txaze, Svelze,

kvernaze, frinvelebze.

dRevandeli gadasaxedi-

dan Zalze sainteresoa xal-

xur sakravebTan, simRe-

rebTan, qoreografiasTan da-

kavSirebuli monacemebi. sak-

ravebze masalebi Cawerilia

namonastrevSi, zendidSi da

vernebSi, simRerebsa da cek-

vebze – xixaZirSi. sakra-

vebidan dasaxelebulia Con-

guri CanaxatiT (romelic ma-

Sin cacxvis xisagan gau-

keTebia namonastrevel iusuf

TurmaniZes) da qemenCa, rome-

lic zendideli fadime beri-

Zis gadmocemiT, SeuZeniaT

sofel ergeSi. igi damzadebu-

li yofila lazi ostatis mi-

er. aqve saubaria Wibonze, ro-

melic vernebel

mTxrobel Temo aba-

SiZes daumzadebia

Txis tyavisagan.

xixaZirSi Caweri-

li masalebiT 1930-

ian wlebSi gavrce-

lebuli yofila Sem-

degi saxis cekvebi:

xorumi, qurTbari,

yarabaRi, yolsama,

Tamzira. xorumi Zi-

riTadad qorwileb-

Si sruldeboda da

masSi sami da meti

mocekvave mona-

wileobda. ocdaaT

kacamde SeiZleboda

Cabmuliyo qurTba-

ris cekvaSi. xorumi

da qurTbari srul-

deboda Wibon-

ze, zurnaze,

sazze, Con-

gurze, qemen-

Caze. yarabaRis cekvaSi

erTi an ori kaci monawi-

leobda, yolsamas ori,

Tamziras samidan xuT

kacamde asrulebda. da-

saxelebulia ileTebi,

romlebic CamoTvlil

cekvebs axasiaTebda. mi-

TiTebulia qalTa cek-

vaze. cekvebis aRweras

erTvis xorumisa da sxva

cekvebis amsaxveli fo-

tosuraTebi, romlebic

gadaRebulia xixaZirSi.

aqve daxasiaTebulia xi-

xaZirSi gavrcelebuli

Zveli simRerebi.

1935 wels aWaraSi

Sekrebili Sinamrewve-

lobisa da xelosnobis

istoriis masalebis sa-

erTo moculoba, romelic Se-

sulia xuTtomeulSi, nabeWdi

saxiT mTlianad Seadgens 100

gverdze mets. masalebi Sekre-

bilia xulos raionis 15, (ma-

Sin xulos raionSi Sedioda

Suaxevic), qedis _ 8 da qobu-

leTis 2 sofelSi 65 mTxrobe-

lisgan. dasanania, rom 1935

wels saeqspedicio masalis

Cawera ver moxerxda xelva-

Cauris raionSi. ase iyo aWaris

pirveli eqspediciis drosac,

1933 wels, rodesac aseTi ma-

salebi ZiriTadad mxolod

xulo-Suaxevis raionebSi iqna

Cawerili.

1935 wels aWaraSi Caweri-

li masalebi mniSvnelovani

wyaroa saerTod aWaris Sina-

mrewvelobisa da xelosnobis

istoriis SeswavlaSi. am masa-

lebisa da 1933 wels aWaraSi

ganxorcielebuli pirveli

eTnografiuli eqspediciis

periodSi mopovebuli mona-

cemebis gaTvaliswinebis ga-

reSe SeuZlebelia mecnieru-

lad srulyofilad Seviswav-

loT XX saukunis 30-iani wle-

bis aWaris socialur-ekono-

mikuri istoriisa da eTnolo-

giis problemebi.

mTlianad saqarTvelos Si-

namrewvelobisa da xelosno-

bis istoriis xuTtomeuli,

romelic cxra wignad gamoi-

ca, qarTuli mecnierebis en-

ciklopediuri saganZuria,

romelsac gverds ver auvlis

ara marto aWaris, aramed sam-

xreT-dasavleT saqarTvelos

warsulze momuSave vercerTi

mkvlevari, istorikosi iqneba

igi Tu eTnologi, folk-

loristi Tu dialeqtologi,

enaTmecnieri, ekonomisti Tu

sxva.

CvenTvis metad mniSvnelo-

vania 1930-iani wlebis im

mTxrobelTa gaxsenebac, vis-

ganac cnobebi CaviwereT. isi-

ni moxsenebuli arian gvar-sa-

xeliT, wlovanebisa da

sacxovrebeli adgilis (sof-

lis) dasaxelebiT.

amrigad, mravaltomeulis

mecnieruli da praqtikuli

mniSvneloba didia. mraval-

tomeulSi asaxulia qarTveli

xalxis mdidari da mraval-

saukunovani sameurneo da su-

lieri tradiciebi, materia-

luri da sulieri fa-

seulobani, rogorc kultu-

ruli memkvidreobis saganZu-

ri, romelsac TvalisCiniviT

unda vufrTxildebodeT da

vicavdeT.

nnooddaarr kkaaxxiiZZee,

niko berZeniSvilis

institutis eTnologiisa

da sociologiuri kvlevis

ganyofilebis ufrosi,

mTavari mecnieri

TanamSromeli, istoriis

mecnierebaTa doqtori

aWara saqarTvelos 1935 wlis saeqspedicio masalebSi

(dasawyisi me-9 gverdze)

brinjis cexva

qoCaxela

(edehem

surmaniZe)

cekva `xorumi~.

xixaZiri

`sauniversiteto Tasi - 2015~ baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetma saqarTvelos sauniversiteto

sportis federaciis „sauniversiteto Tasi - 2015“ -is turniris pirveli etapi warmatebu-

lad daiwyo. umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis futsalis nakrebma wmida andria

pirvelwodebulis qarTuli universitetis nakrebi daamarcxa angariSiT 9:3 da Semdeg etap-

ze gadavida. sauniversiteto Tasis mosapoveblad qveynis sxvadasxva universitetis 28 gun-

di ibrZvis. pirvelobam starti 27 oqtombers aiRo da 18 dekembers dasruldeba. gamarjve-

buli gundebi da saukeTeso moTamaSeebi TasiT, medlebiT, sigelebiTa da fasiani saCuqre-

biT dajildovdebian. Sejibrs saqarTvelos sauniversiteto sportis federacia saqarTve-

los sportisa da axalgazrdobis sami-

nistrosa da kompania „magTis“ mxarda-

WeriT atarebs.

sportul darbazSi gaimarTeba sa-

qarTvelos sauniversiteto sportis

federaciis „sauniversiteto Tasi -

2015 -is“ jgufuri etapis pirveli Sex-

vedra. erTmaneTs xvdebian bsu-s fut-

salis nakrebi da wmida andria pirvel-

wodebulis qarTuli universitetis

nakrebi.

pirvelobam starti 27 oqtombers

aiRo da masSi qveynis sxvadasxva umaR-

lesi saganmanaTleblo dawesebulebis

gundebi monawileobs.

Page 11: bTumis SoT rusTvelis sxelmwifo universiteti 80 wlis · tutis dauswrebeli ganyofilebis studenti gavxdi, baTumis pedago-giur institutTn Seiqmna sasof-lo-sameurneo institutis saswav-lo-sakonsultacio

11nnooeemmbbeerrii

baton mixeilis Sesaxeb, misi

maRalnayoferi da saxelovani

moRvaweobis Sesaxeb Cemi mos-

wavleobis wlebSi mqonda gago-

nili. igi zemo aWarasTan Tavisi

saqmianobis adrindel periodSi

yofila dakavSirebuli, kerZod,

1929 wels baTumis pedagogiuri

saswavlebeli rom daumTavre-

bia, xulos raionis ganaTlebis

ganyofilebis inspeqtorad da-

uniSnavT (maSin Suaxevis raioni

xulosagan ar iyo gamoyofili,

gamoeyo 1949 wels).

Cems sofelSi – jabniZeebSi

Tanmxleb pirebTan erTad sko-

lis Sesamowmeblad misul baton

mixeilisaTvis erT-erT maswav-

lebels uTqvams: am sofelSi 10-

12 ojaxi Zveli gvariT stambo-

loRlebi ariano. batoni mixei-

li daintersebula imis garkve-

viT, xom ar aris istoriulad Ca-

moyalibebuli naTesauri kavSi-

ri mis gvarsa da jabniZeebel

stamboloRlebs Soris. am gva-

ris TavkacebTan misi Sexvedra-

gasaubrebiT aseTi kavSiri ar

dadgenila. ufro sworad baton

mixeils daudgenia, rom jabniZe-

ebeli stamboloRli (stambo-

liSvili) iseve Serqmeulia, ro-

goric misi gvari. amis swori ax-

sna gaakeTa aWaruli gvarsaxe-

lebis mkvlevarma ioseb beqiriS-

vilma, kerZod, man daadgina: ma-

Waxlidan leRvaSi gadasaxle-

bulma kopalaZis STamomavalma

kobalaZed daiwera da saswav-

leblad stambols gaemgzavra.

igi uaRresad niWieri aRmoCnda,

Turqebma daitoves, kargi samsa-

xuri da dideba SesTavazes; mag-

ram ojaxisa da samSoblos siyva-

rulma ar moasvena da igi leRva-

Si dabrunda. sxva kobalaZeebis-

gan gansxvavebiT mas stambole-

li uwodes, Svilebs – stambo-

liSvilebi (ioseb beqiriSvili.

asi aWaruli gvar-saxeli. baTu-

mi, 1996, gv. 164). rogorc Cans

jabniZeebSic msgavsi mdgomare-

oba ganmeorda: stambolSi damk-

vidrebuli da isev ukan dabru-

nebuli jabniZeebelis Svilebs

stamboloRlebi Searqves.

zemoT rac vTqviT, is baton

mixeilis cxovrebisa da moRvawe-

obis adrindel wlebs ukavSir-

deba. misi cxovrebisa da moRva-

weobis momdevno etapebi am didi

pirovnebis biografiis brwyinva-

le gagrZelebaa. aq igulisxmeba:

filosofiis specialobiT swav-

lis gagrZeleba Tbilisis saxel-

mwifo universitetis socia-

lur-ekonomikur fakultetze,

momdevno wlidan swavlis gagr-

Zeleba moskovSi filosofiis,

istoriisa da literaturis ins-

titutis filosofiis fakulte-

tis meore kursze. am institutis

damTavrebis Semdeg igi 1936

wels brundeba baTumSi da iwyebs

leqciebis kiTxvas filosfiaSi

axlad gaxsnil baTumis samaswav-

leblo institutSi; 1938 wlidan

mas aq filosofiis kaTedris gam-

ged niSnaven, sadac Seucvlelad

muSaobda sicocxlis bolomde

(1970 wlamde). 1941-1943 wlebSi

igi iyo SoTa rusTavelis saxe-

lobis baTumis samaswavleblo

institutis reqtoric.

xulos raionSi misi adrinde-

li muSaobis gamocdilebiT ba-

toni mixeili yovelnairad cdi-

lobda, rac SeiZleba meti mos-

wavleebi moezida mTiani aWari-

dan samaswavleblo institutSi

swavlisaTvis. maSin zemo aWaris

skolebSi ZiriTadad, saqarTve-

los sxva raionebidan Camosuli

maswavleblebi aswavlidnen. maT

didi amagi miuZRviT zemo aWara-

Si saxalxo ganaTlebis ganviTa-

rebaSi. magram maswavlebelTa

adgilobrivi kadrebis momzade-

ba mainc gadaudebel amocanad

rCeboda. am saqmeSi ZiriTadi xe-

lisSemSleli faqtori maSin omi

da mosaxleobis ukiduresi ga-

Wirveba iyo. samamulo omis dam-

Tavrebis Semdeg mdgomareoba

sagrZnoblad gaumjobesda; uf-

ro bevrma axalgazrdam, maT So-

ris qaliSvilebmac, SeZles gamx-

dariyvnen pedinstitutis stu-

dentebi.

batoni mixeili, rogorc ze-

moT aRvniSne, yvelaze didxans

(32 wlis manZilze) SoTa rusTa-

velis saxelobis baTumis saxel-

mwifo pedagogiuri institutis

filosofiis kaTedras xelmZR-

vanelobda. marTalia am kaTed-

ras sxvadasxva dros saxelwode-

bas uclidnen, magram misi Sina-

arsi da daniSnuleba yovelTvis

filosofiiT iyo gnasazRvru-

li. am kaTedras baTumis samas-

wavleblo institutis gaxs-

nis Semdeg profesori kote

baqraZe ganagebda, romelmac

1938 wels baton mixeils ga-

daabara misi xelmZRvanelo-

ba. profesori kote baqraZe

baton mixeils aWarelTa So-

ris pirvel filosofosad

Tvlida, Zalian moswonda mi-

si erudicia da muyaiTi Sro-

miT mopovebuli avtoriteti.

marTlia, 1938 wlis Semdeg

profesori kote baqraZe Tbi-

lisSi dabrunda sacxovreb-

lad da samuSaod, magram saq-

miani kontaqtebi da megobru-

li urTierToba baTumis pe-

dinstitutis filosofiis

kaTedraTan arasodes Seu-

sustebia: yovelwliurad Se-

modgomaze uyvarda baTumSi Ca-

mosvla; exmareboda kaTedris

wevrebs kvalifikaciis amaRle-

baSi. batoni mixeil stamboliS-

vili da kaTedris wevrebi mas

xvdebodnen, pativs miagebdnen

rogorc Tanamedrove qarTuli

filosofiuri azrovnebis did

warmomadgenels da sapatio

stumars. aq ar SemiZlia ar ga-

vixseno: roca me 1953-1958 wleb-

Si Tbilisis (maSin, i. stalinis

saxelobis) saxelmwfo univer-

sitetis filosofiis fakul-

tetze vswavlobdi, batoni kote

mafrTxilebda – univeristetis

damTavrebis Semdeg ra Tanamde-

bobac ar unda daikavo, filoso-

fias zurgi ar Seaqcio, male Ca-

modi CvenTan aspiranturaSi Ca-

saricxad da disertaciis mosam-

zadeblad; Sen rogorc axalgaz-

rda filosofosi Zalian Wirde-

bi baTumis pedinstitutis fi-

losofiis kaTedras.

me kmayofili var imiT, rom

ZiriTadad Sevasrule Cemi say-

vareli maswavleblis profesor

kote baqraZis rCeva-darigebani.

universitetis damTavrebis Sem-

deg ori weli vimuSave skolaSi,

Semdeg gadamiyvanes partiul

samuSaoze Suaxevisa da xulos

raionebSi. am periodSi Sevqmeni

sakuTari ojaxi. amasobaSi 9-10

weliwadi gavida. swavlis gagr-

Zelebaze sul vfiqrobdi, mag-

ram miWirda axalSeqmnili oja-

xisa da mcirewlovani Svilebis

mitoveba; aseve miWirda samsaxu-

ris mitoveba, miT umetes, dawi-

naurebis perspeqtivac gamokve-

Tilad Canda.

miuxedavad amisa, Cemi cxov-

reba ase gagrZelda: 1968 wlis

ianvris Sua ricxvebi iqneboda,

telefoniT damikavSirda pro-

fesori murad CavleiSvili da

miTxra, - TqvenTan Sexvedra

surs Cveni kaTedris gamges pro-

fesor mixeil stamboliSvils.

SevTanxmdiT, rom or dReSi Cavi-

dodi baTumSi da veaxlebodi ba-

ton mixeils. asec moviqeci. miu-

xedvad imisa, rom baton mixei-

lis Sesaxeb bevri ram vicodi, pi-

rispir pirvelad vxvdebodi.

Sexvedram waruSleli STabeWdi-

leba datova. mis naTqvamSi gamo-

xatuli iyo Cem momavalze zrun-

va da keTili survilebi. isic

miTxra, rom gasuli wlis Semod-

gomaze CvenTan Camosuli iyo

akademikosi kote baqraZe; roca

moviCivle axalgazrda filoso-

fiuri kadrebis naklebobaze,

Tanac vuTxari Camosuli kadre-

bi CvenTan didxans ar rCebian,

isev ukan brundebiano, maSin Seni

saxeli da gvari gaaxsenda da

miTxra: am axalgazrdam am 9-10

wlis win warCinebiT daamTavra

Tbilisis universiteti, aqauri

iyo da aq wamovida sacxovreb-

lad da samuSaod; Tu baTuSi ar

aris, romeliRac raionSi iqneba,

moZebneT da moelaparakeTo.

me mokrZalebiT madloba ga-

davuxade baton mixeils kaTed-

raze mowvevisaTvis da Sevpirdi

momavali saswavlo wlidan mas-

Tan gadmovidodi samuSaod.

asec moxda, 1969 wlis ivnisSi ka-

Tedraze gamovcxaddi Cemi dat-

virTvis gasagebad, xolo seq-

tembridan Sevudeqi muSaobas.

Sevasrule baton mixeilis erTi

Txovnac: aspiranturaSi dasw-

rebulze ar wavidodi Tbilisis

universitetSi, aramed Cavaba-

rebdi iq sakandidato minimums

da ase movemzadebodi xarisxis

mosapoveblad. asec moviqeci.

ase da amrigad didi mamuliS-

vilisa da yvelasaTvis sayvare-

li adamianis profesor mixeil

stamboliSvilis daxmarebiT da-

iwyo Cemi cxovrebis axali epoqa;

male davmkvidrdi SoTa rusTa-

velis baTumis saxelmwifo peda-

gogiur institutSi (Semdeg uni-

versitetSi) da filosofiis ka-

Tedris srulfasovani wevri ga-

vxdi. mas Semdeg 45 weli gavida.

yvela TiToeuli CvenganisT-

vis mZimed gansacdelia is faq-

ti, rom batonma mixeilma adre

datova wuTisofeli. magram mi-

si saxelovani moRvaweobis man-

Zilze imdeni keTili da didi

saqmeebis gakeTeba moaswro, rom

igi mudam ukvdavTa Soris moi-

azreba.

roman zosiZe,

filosofiis doqtori,

emeritusi

mmooggoonneebbeebbii ccnnoobbiillii mmeeccnniieerriiss SSeessaaxxeebbmixeil stamoboliSvili

am dReebSi TbilisSi saqarTvelos ganaTlebis mecnierebaTa akademiis

iubile aRiniSna, romelsac mniSvnelovani wvlili miuZRvis qarTuli

erovnuli ganaTlebis srulyofisa da ganviTarebis saqmeSi.

akademikosi naTela vasaZis xelmZRvanelobiT es akademia cocxali pe-

dagogiuri azris namdvil samWedlod iqca. qarTuli pedagogikuri mecni-

erebis ganviTarebis saqmeSi didia misi Rvawli da damsaxureba.

iubileze aRiniSna ganaTlebis mecnierebaTa akademiisadmi farTo sa-

mecniero da pedagogiuri wreebis, umaRlesi da zogadsaganmanaTleblo

saSualo skolebis madliereba, kmayofileba da mxardaWera.

iubileze wardgenili iqna ganaTlebis mecnierebaTa akademiis mier ax-

laxan gamocemuli naSromi „saqarTvelos ganaTlebis matiane“, romelic

amave akademiis nayofieri moRvaweobis gvirgvinia.

naSromi „saqarTvelos ganaTlebis matiane“, romlis SemdgenelTa jgu-

fis xelmZRvaneli da mTavari redaqtori akademikosi naTela vasaZe gax-

lavT, enciklopediuri mniSvnelobis, mravalmxrivi samecniero–popula-

ruli naSromia. orenovani (qarTul-ing-

lisuri) gamocema udides samsaxurs gau-

wevs qarTuli erovnuli ganaTlebis sa-

kiTxebiT dainteresebulTa farTo wres.

naSromSi gadmocemulia ocsaukunovani

qarTuli saganmanaTleblo tradiciebi,

romelic qarTvelma mkiTxvelma ara mxo-

lod unda waikiTxos, aramed Rrmad unda

gaacnobieros im martivi mizezis gamo, rom

Tavisi qveynis ganaTlebis ganviTarebis is-

toria yovelma qarTvelma kargad unda

icodes.

eWvgareSea, naSromi „saqarTvelos ga-

naTlebis matiane“ qarTveli mkiTxveli-

saTvis samagido wigni gaxdeba.

nani gugunava

universiteti `student-axalgazrduli dReebis~ gran-pris mflobelia

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo uni-

versiteti `student–axalgazrduli dReebis“

gamarjvebulia. axalgazrdebma sakuTari Se-

saZleblobebi SemoqmedebiT, kulturul da

sportul SejibrebebSi warmoaCines. umaRlesi

saganmanaTleblo dawesebulebis gundebma

pirveli adgili daikaves mxiarul startebsa

da minifexburTSi. kompetenturma Jiurim baTumis sazafxulo TeatrSi gamarTul daskvniT koncertze

gran-pris mflobelad bsu daasaxela. axalgazrduli festivali baTumis meriis sportisa da axalgaz-

rdobis ganyofilebis organizebiT Catarda da masSi qveynis aTi universitetis studentebi monawile-

obdnen. gamarjvebuli gundis wevrebi SemoqmedebiTi turiT tao-klarjeTSi gaemgzavrebian. daskvniTi

RinisZieba jguf „franis“ koncertiT dasrulda.

samarTalmcodneobis aqtualur sakiTxebze

sajaro leqciebi gaimarTaadamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos mo-

samarTlem (1999-2009), veneciis komisiis wevrma, pro-

fesorma mindia ugrexeliZem baTumis SoTa rusTave-

lis saxelmwifo universitetSi sajaro leqciebi wai-

kiTxa samarTlis filosofiis, evropuli sasamarT-

loebis da saerTaSoriso sisxlis samarTalis Temeb-

ze. ori dRis ganmavlobaSi momxsenebelma umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis studentebsa da

profesor-maswavleblebs samarTlis, rogorc ganzomilebaTa sistemis (legimetriis), adamianis ufle-

baTa evropul sasamarTloSi precedentuli samarTlisa da sisxlis samarTlis saerTaSoriso marTlm-

sajulebis aqtualuri sakiTxebi gaacno. sajaro leqciebi aWaris a.r. ganaTlebis, kulturisa da spor-

tis saministros umaRlesi ganaTlebis xelSewyobis programis „sajaro leqciebis“ farglebSi Catarda.

wigni, romelic saukuneebs gauZlebs

Page 12: bTumis SoT rusTvelis sxelmwifo universiteti 80 wlis · tutis dauswrebeli ganyofilebis studenti gavxdi, baTumis pedago-giur institutTn Seiqmna sasof-lo-sameurneo institutis saswav-lo-sakonsultacio

12 nnooeemmbbeerrii

redaqtori:

ioseb sanikiZe

nomris redaqtori:

nestan mamuWaZe

gazeTi daibeWda

gamomcemloba

`samSobloSi`

2 18 07 76; 5 99 95 31 90

mis.: q. Tbilisi,

robaqiZis 7

saredaqcio kolegia:nana cecxlaZe, inga SamiliSvilinaTia wiklaSvili, nino doliZe

murman gorgoSaZe,daviT baraTaSvili

guram Caganava,SoTa mamulaZeguguli dumbaZe, nugzar RomiZe

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwi-

fo universitetis niko berZeniSvilis ins-

titutis folkloris, dialeqtologiisa

da emigrantuli literaturis kvlevis

ganyofilebis wevrebi: filol. mecn. doq-

tori, profesori SuSana futkaraZe, fi-

lologiis doqtori nargiz axvlediani,

ganyofilebis mecnieri TanamSromeli cia-

la narakiZe, mowveuli specialisti Sore-

na futkaraZe 2014 wlis 7 noembridan 3 de-

kembris CaTvliT vimyofebodiT stambo-

lis qarTvel kaTolikeTa eklesiis fond-

Tan Seqmnil biblioTekasa da arqivSi, sa-

dac aRvricxeT da enobrivi monacemebis

mixedviT davalageT 5 000–ze meti wigni (5

135 wigni).

eqspediciis wevrebi aseve vagroveb-

diT folklorul da dialeqtologiur

masalebs qarTvel muhajirebTan. samecni-

ero eqspedicia stambolis qarTul savane-

Si baTumis saxelmwifo universitetisa da

am universitetis sapatio doqtoris, ba-

ton simon zazaZisa da misi ojaxis finansu-

ri mxardaWeriT ganxorcielda.

Cveni saxelovani winaprebi uxsovari

droidan iswrafodnen qarTveli eris

kulturisa da ganaTlebis miRwevebis

qveynis gareT gasatanad, cdilobdnen sam-

yaros mowinave xalxebisaTvis gaecnoT

Cveni eris monapovari, Sors gaeTqvaT sa-

qarTvelos saxeli.

stamboli (Zv. konstantinopoli)–ev-

ropisa da aziis SemakavSirebeli xidi, ka-

cobriobis kulturis da ganaTlebis

erT–erTi mniSvnelovani kera, Zveli dro-

idanve izidavda qarTvelebs. saukuneTa

ganmavlobaSi saqarTveloSi swored am

gziT Semodioda evropuli civilizacia.

am qalaqSi qarTuli kulturis kvali ad-

reuli saukuneeebidanvea sagulvebeli,

Tumca werilobiTi wyaroebi jerjerobiT

mxolod IX saukunidan mogvepoveba. es cno-

bebi daculia Zvel qarTul, berZnul, la-

Tinur, frangul, ebraul, arabul wyaro-

ebSi. aq wlebis ganmavlobaSi cxovrobdnen

da moRvaweobdnen didi qarTveli filo-

sofosebi, mTargmnelebi, gamoCenili sasu-

liero pirebi. maT Soris aRsaniSnavia wmin-

danebi – ilarion qarTveli da giorgi

mTawmindeli. stambolSi Cvidmeti Tve

cxovrobda didi mamuliSvili sulxan–sa-

ba orbeliani, romelic eZiebda gzebs sa-

qarTvelos gadasarCenad. stambolSi, ga-

laTas ubanSi, 1626 wlis Semodgomaze Ta-

visi amaliT dasaxlda didi mouravi gior-

gi saakaZe. stambolis SvidkoSkiani cixe

dResac aRZravs xolme mware mogonebebs

Savbneli warsulis Sesaxeb da ar gva-

viwyebs svimon mefis (1556–1599) tragiku-

li sicocxlis dasasruls. stambolSi Seq-

mna mniSvnelovani Sroma svimon mefis Zmam

daviT XI-m (dauT–xanma)–„iadigar–dau-

di“–samkurnalo wigni. man 1578 wels stam-

bols Seafara Tavi da iqve gardaicvala.

ivane javaxiSvili samarTlianad aR-

niSnavda: „sazRvargareT myof qarTvelTa

savaneebis kulturuli mniSvneloba fri-

ad faseuli iyo. im mdidari kulturuli

memkvidreobis garda, romelic saqarTve-

los warsuli saukuneebis ganmavlobaSi iq

daunjebuli hqonda, sxva mxrivac gaxldaT

metad dasafasebeli. ucxoeTSi myofi mo-

nastrebis saSualebiT saqarTvelos SeeZ-

lo maSindeli ganaTlebuli qveynebis

kulturuli ganviTarebis yoveli warma-

tebisaTvis Tvalyuri edevnebina. yvela-

feri, rac ki ucxoeTSi daarsebul qarT-

velTa savaneebSi axali da mniSvnelovani

iwereboda, anda keTdeboda, saqarTvelos

umalve swvdeboda xolme iq momuSave qar-

Tveli moRvaweebis–mwerlebis, mecniere-

bisa da xelovanTa wyalobiT“.

saukuneze meti xnis manZilze amgvari

daniSnulebis dawesebuleba gaxldaT qar-

Tvel kaTolikeTa stambolis savane –

RvTismSoblis saxelobis eklesia–monas-

teri, qarTuli stambiTa da mdidari bib-

lioTekiT. am sasuliero da kultu-

rul–saganmanaTleblo centris damfuZ-

nebeli iyo axalcixeli mama petre xaris-

WiraSvili. misi Tavdauzogavi zrunvis Se-

degad, stambolis erT lamaz ubanSi–fe-

riqoiSi (qarT. „angelozTa sofeli“) 1861

wels aSenda eklesia da dafuZnda dedaTa

da mamaTa monastrebi. 1870 wlisTvis aq uk-

ve muSaobda qarTuli stamba, sadac ibeW-

deboda qarTuli wignebi, mogviane-

biT–frangulic.

qarTuli kulturis kvali stambolis

bevr ubanSi – galaTaSi, sosTeneSi, vezir-

xanSi, usqudarSi, peraze, papasqvefr-

Si–droTa svlam waSala. dRegrZeli aR-

moCnda mxolod feriqois qarTvel kaTo-

likeTa eklesia–monasteri–qarTuli say-

dari, qarTvelTa savane.

feriqois eklesia–monasterTan gaix-

sna qarTul–franguli da qarTul–berZ-

nuli qalTa da vaJTa saswavleblebi. feri-

oqois savaneSi 1908 wels gaixsna akaki we-

reTlis saxelobis biblioTeka, sadac

dRemde daculia unikaluri qarTuli da

ucxouri gamocemebi, dabeWdili rogorc

saqarTveloSi, ise sazRvargareTis stam-

bebSi. wlebis ganmavlobaSi evropisa da

amerikis sxvadasxva qveynidan aq igzavne-

boda qarTuli emigrantuli literatura.

biblioTekaSi daculia wignebi da Jur-

nal–gazeTebi 17 sxvadasxva enaze.

am savanis aRzrdilebi arian cnobili

mecnierebi, mwerlebi, saxelovani eriska-

cebi: ivane gvaramaZe (vinme mesxi), mixeil

TamaraSvili, miqel TarxniSvili, Salva

vardiZe, andria winamZRvriSvili, stefane

giorgaZe, ioseb merabiSvili, elisabed be-

JaniZe, pio baliZe, benediqte vardiZe, al-

fons xiTariSvili, petre tatalaSvili,

abisiniis (eTiopiis) mefis sasaxlis eqimi

petre merabiSvili (doqtor merabi)... er-

Txans stambolis vaJTa gimnaziaSi swav-

lobda wmida mama grigol feraZe. amave

gimnaziis aRzrdilebi iyvnen eklesia–mo-

nastris bolo msaxuri pavle adgulaZe (a-

kobaSvili) da eklesia–monastris Tavdau-

zogavi qomagi, 1966–1989 wlebSi qarTvel

kaTolikeTa sazogadoebis Tavmjdomare,

TurqeTSi cnobili biznesmeni da qvelmoq-

medi pavle zazaZe.

saukuneze meti xnis manZilze

(1861–1982 ww.) stambolis savane imedad

eguleboda samSoblodan gadaxvewil, os-

maleTis mTa–bars Sexiznul milionobiT

qarTvels. am savanem mTeli saukunis man-

Zilze TavdadebiT iRvawa qarTveli mus-

limebis erovnuli TviTSegnebis amaRle-

bisaTvis. petre xarisWiraSvilis, alfons

xiTariSvilis, andria winamZRvriSvilis,

stefane giorgaZis, ioseb merabiSvilis,

Salva vardiZis, pio balaZis, petre tata-

laSvilis didi mamuliSviluri saqmiano-

biT samSoblodakargul qarTvelebSi

aRorZinda erovnuli suli. am taZarSi

dResac naRverdaliviT Rvivis qarTuli

sulis naperwkali da qarTvelobas acocx-

lebs dedis kalTas danatrebul qarTve-

lebSi.

1911 wels Salva vardiZis xelmZRvane-

lobiT monasterSi daarsda qarTuli klu-

bi, sadac imarTeboda Sexvedrebi da Tavy-

rilobebi. TiTo Sexvedras sul cota 150

qarTveli mainc eswreboda xolme. maT

ricxvSi warmodgenili iyo stambolis qar-

Tveli didkacoba: faSebi, generlebi, par-

lamentarebi, veqilebi, eqimebi, vaWrebi,

studentebi. Sexvedrebi ixsneboda da

mTavreboda qarTuli simRerebiT, saekle-

sio sagaloblebiT. klubis wevrebma wes-

debac ki SeimuSaves, romelic osmaleTis

mTavrobam ucvlelad daamtkica.

aRniSnulis naTelsayofad mivmar-

TavT italieli diplomatisa da mwerlis

evgeni dalejio dalesios mier 1920 wels

frangulad daweril naSroms – „qarTve-

lebi konstantinepolSi“, romelic qar-

Tulad Targmna mRvdelma Salva vardiZem

da daibeWda monastris stambaSi 1921 wels.

igi stambolis qarTvelTa savanis saqmia-

nobas Semdegnairad gvixasiaTebs: „stambo-

lis savane aris ara marto sasuliero da-

wesebuleba, aramed amasTan erTad aris po-

litikuric, ramdenadac sarwmunoeba da

politika erTimeores SekavSirebuli ari-

an. am savanis mRvdlebi dasawyisidan dRem-

de ar daerivnen TavianTi sazogadoebis

arsebobis gansacdelSi Cagdebas da ganms-

Wvalulebma didebul momavlis rwmeniT,

saqarTvelos TavisuflebisaTvis brZo-

laSi pirnaTlad Seasrules TavianTi mo-

valeoba... maT es savane gardaqmnes erov-

nul kerad... es sazogadoeba cocxali pro-

testis niSani iyo ruseTis mier saqarTve-

los dapyrobis winaaRmdeg... am sazogadoe-

bis mizani dResac aris qarTveli xalxis

gamoRviZeba–aRorZineba sarwmunoebri-

vad, politikurad da kulturulad... ama-

ve sazogadoebis wyalobiT, vatikani da

safrangeTis mTavroba maradis ecnobod-

nen saqarTvelos, qarTvelebis istorias

da Tanamedrove maT politikur, ekonomi-

kur, kulturul da religiur mdgomareo-

bas... am savaneSi mosuli qarTveli usaTu-

od igrZnobs mamulis siyvaruls, moigo-

nebs qarTveli xalxis didebul warsuls

da ganimsWvaleba naTeli momavlis imediT,

qarTvelTa ukvdavebis grZnobebiT“ (evge-

ni dalejio dalesio. qarTvelebi kons-

tantinepolSi. frangulidan Targmnili p.

Salva vardiZisa. stamboli. 1921. gv. 30).

stambolis qarTvelTa savanis did

mniSvnelobaze migviTiTebs agreTve qar-

Tuli emigraciis erT–erTi TvalsaCino

warmomadgeneli givi zaldastaniSvili.

1970 wels igi amerikidan stambolSi speci-

alurad Cavida da monastris saqmianobas

gaecno. niu–iorkSi gamomaval qarTul ga-

zeTSi „qarTuli azri“ igi ase werda: „is-

tambolis monasters–Cveni kulturis sa-

vanes–saqarTvelos maradiulobisaTvis

brZolaSi didi monawileoba miuRia... Tur-

qeTSi amgvari centris arsebobas Cveni

erisTvis gansakuTrebuli mniSvneloba

aqvs da sxva centrebTan SedarebiT, upira-

tesoba miekuTvneba, Tu gaviTvaliswinebT,

rom TurqeTis mosaxleobis erTi nawili

qarTuli warmoSobisaa (gazeTi „qarTuli

azri“, niu–iorki. N85, 1970 w.).

stambolis qarTuli savanis Rvawlze

mogviTxrobs 1949 wlis 28 aprils savanis

winamZRvris, mRvdel pio balaZis mier sa-

qarTvelos mTavrobisadmi miwerili mox-

senebiTi baraTi, sadac vkiTxulobT:

„imeds gamovsTqvam, rom Tbilisi Cvens

mdgomareobaSi Seva da jerovan yuradRe-

bas mogvaqceven. varT ucxo qveyanaSi upat-

ronoT darCenilni. Cven varT ganwirulni

erisTvis da samSoblosaTvis. nikolozma

saxlis kari gadagviraza; menSevikebma bam-

biT yurebi daicves; nuTu sabWoTa mTav-

robac dagviviwyebs?!... konstantinepolis

qarTuli monasteri iyo, aris da iqneba

qarTuli sulis matarebeli TavSesafari

yoveli ltolvili da gaWirvebuli qarT-

velisa, miuxedavad misi rwmenisa da poli-

tikuri Sexedulebisa. igi fxizeli damc-

veli da darajia qarTuli interesebisa.

sasurveli iqneba Rirseulad Sefasdes mi-

si Rvawli da es patara saqarTvelo ucxo-

eTSi daculi da Senaxuli iqnes“ (moxsene-

biTi baraTi Senaxulia stambolis qarT-

velTa savanis arqivSi).

marTlac, stambolis qarTuli savanis

sasuliero sazogadoebis erT–erTi mTa-

vari mizani Tavidanve iyo qarTveli xal-

xis erovnuli suliskveTebis aRorZineba,

maTi sarwmunoebrivi, politikuri da kul-

turuli TviTSegnebis gamofxizleba. mar-

Tlac, am sazogadoebis TiTqmis aswliani

moRvaweoba saukeTeso niSani iyo Tavisuf-

ldebadakarguli qarTuli erovnuli su-

lis Zlieri protestisa, am sulis uZleve-

lobisa.

1966 wels Seiqmna eklesiasTan arsebu-

li kaTolikuri sazogadoebis fondi,

fondis Tavmjdomared airCies monaster-

Tan arsebul vaJTa saswavlebelSi aRzr-

dili, axalcixeli, sofel udedan gadasax-

lebuli qarTveli pavle zazaZe. XX sauku-

nis 30–ian wlebidan moyolebuli swored

es pirovneba gaxldaT erTguli mzrunve-

li da saimedo patroni minitris xandazmu-

li ber–monazvnebisa. bevri maTgani misi

uaxloesi naTesavi iyo. 1989 wlamde pir-

naTlad emsaxura igi qarTuli saydris

movla–patronobis saqmes. bevrjer umas-

pinZla man rogorc saqarTvelodan, ise ev-

ropidan da amerikis qveynebidan stumrad

Casul qarTvelebs, romlebsac CahqondaT,

anda mis saxelze agzavnidnen lite-

raturas stambolis qarTuli bibli-

oTekisaTvis, pavle zazaZe da misi

Svili simon zazaZe ramdenimejer

maspinZlobdnen saqarTvelodan

stambolSi Casul sapatio stumars,

saqarTvelos kaTolikos–patri-

arqs, uwmindessa da unetaress ilia

II-s.

batoni simoni dakavSirebulia

evropisa da amerikis qveyanaSi

mcxovreb emigrant qarTvelebTan.

igi qarTuli kulturis moamage da

qomagia ara marto stambolSi, ara-

med misi mzrunveli xeli swvdeboda

evropisa da amerikis qveynebSi emig-

rant qarTvelTa mier daarsebul

kulturis kerebsac da SeZlebisdag-

varad exmareboda finansurad. me-

gobrobda nino da kalistrate sali-

ebTan, givi zaldastaniSvilTan, jon

malxaz SalikaSvilTan da sxvebTan.

wlebis ganmavlobaSi afinansebda „bedi

qarTlisas“ frangulenovan nomrebs

(1962–1982 ww.).

XX saukunis dasawyisidan stambolis

qarTul savaneSi didi saSviliSvilo saqme

idgamda gvirgvins, wuTisoflis borbali

ukuRma rom ar datrialebuliyo. saxelo-

vanma mamuliSvilebma SeimuSaves osmaleT-

Si mcxovreb musliman qarTvelTa Soris

wera–kiTxvis gamavrcelebeli sazogadoe-

bis programa. 1914 wlisaTvis qarTuli

skolis gaxsnasac apirebdnen. am saqmis or-

ganizatorebi iyvnen ilia WavWavaZe, gior-

gi yazbegi, daviT kariWaSvili, sergei mes-

xi, iakob gogebaSvili, mama Salva vardiZe,

memed–beg abaSiZe da iskender–efendi ci-

vaZe. samwuxarod, pirveli msoflio omi

daiwyo da saqme CaiSala. maSin rom beds ga-

eRima osmaleli qarTvelebisaTvis da qar-

Tuli skola dafuZnebuliyo, tradiciad

iqceoda da albaT dResac iarsebebda.

qarTvelTa savaneSi daibeWda cnobil

stambolis konferenciaze warsadgeni

mokle samaxsovro cnoba–„saqarTvelos

teritoriis sazRvrebis Sesaxeb“, konstan-

tinepoli, sabeWdavi kaTolike qarTvelTa

savanisa, 1918“. cxadia, am broSuris momza-

debaSi cnobil mecnierebTan–ivane java-

xiSvilTan, pavle ingoroyvasTan, eqvTime

TayaiSvilTan, mixako wereTelTan... er-

Tad, monawileobdnen savanis sasuliero

pirebic, gansakuTrebiT mRvdeli Salva

vardiZe, niWieri istorikosi da didi pat-

rioti.

monasterTan arsebuli qar-

Tul–franguli da qarTul–berZnuli

vaJTa da qalTa skolebis moswavleebi xSi-

rad awyobdnen saRamo–warmodgenebs Tur-

qul, qarTul da frangul enebze. saRamoe-

bi eZRvneboda religiur dResaswaulebs,

gamoCenil pirTa saiubileo TariRebs. yo-

velwliurad 14 ianvars imarTeboda (amJa-

madac imarTeba xolme) ninoobis dResaswa-

uli. 1908 wlis 26 aprils didi zeimiT ga-

daixades poet akaki wereTlis iubile. sa-

Ramoebs bevri mayurebeli hyavda da saCuq-

rebic bevri Semodioda. magaliTad, 1894

wlis 8 maiss gamarTul saRamoze Semosula

40 oqroze meti, romelic gamoeyenebiaT

monastris oTxsarTuliani saxlis mSeneb-

lobaze.

Tavyrilobebs eswrebodnen saqarTve-

lodan Casuli stumrebic, maT Soris: vax-

tang RambaSiZe, iase raWveli (mexuzla), mi-

xeil da vladimer wereTlebi, daviT Ciqo-

vani, gerasime nadareiSvili, memed–beg, as-

lan–beg, abedin–beg abaSiZeebi, haidar–beg

beJaniZe, iskender–efendi civaZe, nuri

efendi beriZe, giorgi maCabeli, meliton

qarcivaZe, petre surgulaZe, akaki xoSta-

ria, leo kereseliZe, ivane javaxiSvili, pav-

le ingoroyva, eqvTime TayaiSvili da sxve-

bi.

am saRamoebisa da saerTod, qarTuli

kaTolikuri savanis kulturul–saganma-

naTleblo saqmianobis Sesaxeb mogviTxro-

ben maSindeli Jurnal–gazeTebi: „droe-

ba“, „saxalxo gazeTi“, „iveria“, „jvari va-

zisa“, „kvali“, „cnobis furceli“, „eri“,

„imereTi“, „kolxida“, „Temi“, „saqarTve-

lo“, „erToba“ da sxv. XX saukunis 30–iani

wlebidan 80–ian wlebamde ki am Temas aSu-

qebda qarTuli emigrantuli periodika:

„TeTri giorgi“, „damoukidebeli saqarT-

velo“,, „Tavisufali saqarTvelo“, „qar-

Tuli azri“, „bedi qarTlisa“, „mamuli“,

„kavkasioni“... am gamocemebis egzemplare-

bi dRemdea Senaxuli monastris biblioTe-

kaSi.

stambolel qarTvelTa savanem, deda-

samSoblosagan daSorebulma, swored sa-

sikeTo, keTilmezobluri saqmianobiT mo-

axerxa gaeZlo drois qartexilebisaTvis.

1988 wels sarfis karis gaxsnis ambavi

imedis Suqad Caefina jangatexil moxucs.

samSoblos monaxulebas eswrafvoda, mdi-

nare focxovis napirebze gaSlili Wale-

bis xilvas natrobda, mSobliur udes ar

scildeboda misi fiqrebi. 1989 wlis mais-

Si baton pavle zazaZes stambolSi, „Cve-

neburebis qarTulis“ pirveli tomis masa-

lebze muSaobis dros, Sexvda filol.

mecn. doqtori, profesori SuSana futka-

raZe. misgan Caiwera samSoblos siyvaru-

liT gamTbari mSvenieri teqsti, mesxuri

enobrivi formebiT Semkuli. ai, erTi mo-

nakveTi am saubridan. „fiqrebSi waval

bevrjela... dReSi ramdenjerme gadaval

da gadmoval sazRvarze. moviar saqarTve-

losa. maxsovs soflis tyeSi erTi dangre-

uli eklesia iyo. dedas mivyavdi iqa da

vloculobdiT. tyeSi rom Sexval, erTi

wyaro Segvxvdeba. im wyaros wyali mwyu-

ria axla... bevrjel sizmarSic mesizmre-

ba. am axloxan damesizmra is wyaro, magram

ver vsvi, daketili iyo. didi oqroebiT

iyo dafaruli wylis WurWeli–avazani.

wylis gamosaSvebi adgili oqros boqlo-

miT iyo daketili. fiqrebi kargi saqmea,

saqarTvelo sinaTleSi gamova. mara dake-

tili rom iyo da ver vsvi, es ar damwonda.

esa saqarTvelosTvinac ar ambobs karg-

sa... gvian gamova saqarTvelo sinaTleSi.

mec kargs ar miqadis bedi. wyaros wyali

rom ver vsvi, wyaro daketili rom iyo,

albaT aRar aris Cemi yismeTi, aRar momes-

wreba misi sma... gadawyvetili maqvs am we-

liwadSi Semovide saqarTveloSi, sarfis

karidam. zRviT wavel baTomidam, xmele-

TiT moval sarfidam... yovelTvis deda

mariams vevedrebi, momaswros samSoblos

naxva... didi xania aRar Semxvedria vinme

saqarTvelodam mosuli. rom mnaxeT, ama-

ze madlobas mogaxsenebT. ase mgonia,

Tqven rom gnaxeT, Tqven rom guli gagix-

seniT, saqarTvelo vnaxe TiTqos, samSob-

los vesaubre TiTqos... RmerTma gamSvi-

doboT, RmerTs ebarebodeT Tqvenca da

Cveni saqarTveloca!...“

ers, romelsac aseTi Svilebi hyavs ga-

daSeneba ar uweria, uflis sadideblad!

nnaarrggiizz aaxxvvlleeddiiaannii

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo

universitetis niko berZeniSvilis

institutis folkloris,

dialeqtologiisa da emigrantuli

literaturis kvlevis ganyofilebis

ufrosi mecnieri TanamSromeli

samecniero eqspedicia stambolis qarTul savaneSi