biologia y geología
DESCRIPTION
actividades biologia y geologia 4 esoTRANSCRIPT
-
Tratamento da diversidadeA Educacin Secundaria Obrigatoria organzase de acordo cos principios de educacin comn e de aten-cin diversidade do alumnado. As medidas de aten-cin diversidade do noso proxecto estn orientadas a responder s necesidades educativas concretas dos estudantes e consecucin das competencias bsicas e os obxectivos do curso.Atender diversidade do alumnado e conseguir unha mellora dos seus resultados acadmicos pode requirir a adopcin de medidas como agrupamentos flexibles, apoio en grupos ordinarios, desdobramentos, adapta-cins do currculo, etc.Para contribur nesta tarefa, o noso proxecto presenta unha serie de medidas cuxa finalidade preventiva ou compensadora; nun momento dado, calquera alumno pode precisalas.Concretamente, as pxinas seguintes presentan fichas de traballo para as diferentes unidades do libro do alumno. Cada ficha consta dunha ou das pxinas de actividades relacionadas cos seus contidos. Na proposta didctica, e nas solucins destas fichas, indcase cales delas poden utilizarse como reforzo e cales como ampliacin para cada unha das epgrafes das unidades. Non obstante, queda a xuzo do profeso-rado a conveniencia de aplicalas a determinados alum-nos, en funcin das sas necesidades individuais.
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
158
UNIDADE
1UNIDADE
1
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
UNIDADE
1UNIDADE
1Ficha de traballo I
A Relaciona cada cientfico coa achega que realizou ao coecemento da clula.
B Escribe os postulados da teora celular:
1. ................................................................................................................
.....................................................................................................................
2. ................................................................................................................
.....................................................................................................................
3. ................................................................................................................
.....................................................................................................................
4. ................................................................................................................
.....................................................................................................................
OS POSTULADOS DA TEORA CELULAR
CientfiCos DesCubrimentos
A. R. Hooke 1. Descubriu o ncleo das clulas vexetais.
B. T. Schwann 2. Descubriu que todos os vexetais estn formados por clulas.
C. R. Virchow 3. Observou por primeira vez as clulas nunha laminia de cortiza.
D. R. Brown 4. Afirmou que todas as clulas se orixinan por divisin doutra xa existente.
E. M. Schleiden 5. Descubriu que todos os animais estn formados por clulas.
-
159
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo IIFicha de traballo II
UNIDADE
1
GR
UP
O A
NA
YA
, S
.A.
Bio
lox
a e
Xeo
lox
a 4.
E
SO
Mat
eria
l fot
ocop
iabl
e au
toriz
ado.
A Completa estas frases relacionadas coas caractersticas dos organismos unicelulares:
a) Estn formados por unha soa .........................., que realiza as tres .........................
....................... .
b) S poden vivir en ....................... ..........................., xa que necesitan utilizar a auga
para intercambiar substancias co ............................. a travs do seu ......................
.......... .
c) En xeral, son organismos de tamao ....................... .
OS NIVEIS DE ORGANIZACIN CELULAR
B Indica se son verdadeiras (V) ou falsas (F) as afirmacins seguintes sobre os organis-mos pluricelulares:
a) Estn formados por moitas clulas que se orixinaron a partir dunha mesma clula inicial e que funcionan de forma illada e non coordinada.
b) As clulas dun mesmo tipo agrpanse nunhas estruturas mis com-plexas chamadas rganos, que, sa vez, forman tecidos.
c) As sas clulas non estn en contacto co medio externo, senn cuns lquidos que constiten o medio interno.
d) Nestes organismos todas as clulas proceden dunha clula inicial.
C Fai corresponder os termos das columnas.
a) Protozoo. 1. Colonias.
b) Peixe. 2. Organismo pluricelular sen tecidos.
c) Champin. 3. Organismo pluricelular con rganos pero sen aparatos.
d) Volvox. 4. Organismo unicelular eucariota.
e) Pieiro. 5. Organismo pluricelular con aparatos e sistemas.
-
160
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
UNIDADE
1Ficha de traballo III
A Observa a ilustracin e responde as cuestins seguintes:
a) Indica os nomes das estruturas sinaladas con nmeros.
1. ............................................................. 2. .............................................................
3. ............................................................. 4. .............................................................
5. ............................................................. 6. .............................................................
7. ............................................................. 8. .............................................................
b) Que tipo de clula ? Xustifica a ta resposta.
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
TIPOS DE CLULAS
1
3
4
5
7
6
2
8
-
161
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Unidade 1. Ficha de traballo III
B Da seguinte lista de orgnulos e estruturas celulares, indica cales se poden observar nas clulas dos organismos indicados na tboa.
Citoesqueleto, cloroplastos, parede celular, ribosomas, centrolos, membrana plas-mtica, lisosomas, nuclolo, mitocondrias, nucleoide.
organismos orgnulos/estrutura Celular
Bacteria
Vexetal
Animal
C Observa a ilustracin e responde as cuestins seguintes:
a) Indica os nomes das estruturas sinaladas con nmeros.
1. ............................................................. 2. .............................................................
3. ............................................................. 4. .............................................................
b) Que relacin hai entre a cromatina e os cromosomas?
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
3
4
2
1
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
162
A Observa os orgnulos que aparecen na columna da esquerda e completa os recadros indicando, en cada caso: o nome do orgnulo, a sa funcin e en que tipo de clulas (eucariotas ou procariotas) se encontran.
orgnulo CaraCterstiCas
Nome: .................................................................................
Presentes en clulas: ..........................................................
Funcin: ..............................................................................
..........................................................................................
Nome: .................................................................................
Presentes en clulas: ..........................................................
Funcin: ..............................................................................
..........................................................................................
Nome: .................................................................................
Presentes en clulas: ..........................................................
Funcin: ..............................................................................
..........................................................................................
Nome: .................................................................................
Presentes en clulas: ..........................................................
Funcin: ..............................................................................
..........................................................................................
Nome: .................................................................................
Presentes en clulas: ..........................................................
Funcin: ..............................................................................
..........................................................................................
OS ORGNULOS DAS CLULAS EUCARIOTAS
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo IVFicha de traballo IV
UNIDADE
1UNIDADE
1
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
163
A Observa a ilustracin e indica que representa cada nmero:
1. ............................................................. 2. .............................................................
3. ............................................................. 4. .............................................................
5. ............................................................. 6. .............................................................
7. ............................................................. 8. .............................................................
9. ............................................................. 10. .............................................................
11. ............................................................. 12. .............................................................
13. .............................................................
COMO SON AS CLULAS VEXETAIS
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo VFicha de traballo V
UNIDADE
1
4
6
7
8
3
9
2
13
12
10
1
5
11
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
164
A Observa a ilustracin e indica que representa cada nmero:
1. ............................................................. 2. .............................................................
3. ............................................................ 4. .............................................................
5. ............................................................ 6. .............................................................
7. ............................................................. 8. .............................................................
9. ............................................................ 10. ............................................................
11. .......................................................... 12. ............................................................
13. ...........................................................
COMO SON AS CLULAS ANIMAIS
3
11
7
12
1
10
4
5
13
6
2
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo VI
UNIDADE
1
8
9
UNIDADE
1
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
165
A Observa a ilustracin e responde as preguntas.
a) Cal dos nmeros da ilustracin est a indicar o tipo de transporte por difusin? Que tipo de molculas se transportan desta forma?
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
b) Explica que tipo de transporte estn a indicar os nmeros 2 e 3 da ilustracin.
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
B Fai un debuxo que represente o proceso de incorporacin de substancias grandes na clula.
A NUTRICIN NAS CLULAS
1
2
3
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo VIIFicha de traballo VII
UNIDADE
1
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
166
C Indica cal das seguintes frases est relacionada co anabolismo e cal co catabolismo:
1. Durante este proceso rompen molculas complexas noutras mis simples.
2. Para que aconteza necesaria a achega de enerxa.
3. A fotosntese un exemplo deste tipo de proceso.
4. A respiracin celular un exemplo deste tipo de proceso.
5. Permite obter molculas complexas a partir doutras mis simples.
6. Durante este proceso librase enerxa.
Anabolismo: ............................................. Catabolismo: .............................................
D Ordena as etapas do proceso de nutricin hetertrofa nunha clula eucariota e, a continuacin, fai un debuxo que represente este proceso:
1. Parte da enerxa liberada emprgase para realizar funcins celulares; outra parte prdese en forma de calor; e outra utilzase para formar hidratos de car-bono complexos.
2. Entrada de molculas de glicosa ao interior da clula.
3. Na mitocondria e en presenza de osxeno, a glicosa convrtese en CO2 e en auga, e librase gran cantidade de enerxa.
4. Unha parte das molculas de glicosa incorporadas clula pasan ao interior da mitocondria.
A orde correcta : .....................................................................................................
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Unidade 1. Ficha de traballo VII
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
167
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Unidade 1. Ficha de traballo VII
E Observa a ilustracin seguinte sobre o proceso de nutricin auttrofa nunha clula eucariota. Explica que sucede en cada unha das etapas reperentadas por nmeros.
1. ...................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
3. ...................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
4. ...................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
ENERXA
CO2
CO2
CO2
O2
ANABOLISMO
H2O
O2
H2O
RESPIRACIN CELULAR
Outras funcinscelulares
Calor
Hidratos decarbono complexos
Molculas de glicosa
Molculade glicosa
Enerxa luminosa
2
1
3
4
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
168
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo VIII
UNIDADE
1
A Observa as imaxes e explica que tipo de movemento celular realiza cada un destes organismos e que estruturas celulares teen para levalo a cabo.
............................................................. .............................................................
............................................................. .............................................................
............................................................. .............................................................
............................................................. .............................................................
AS FUNCINS DE RELACIN E REPRODUCIN NA CLULA
B Marca cun X a finalidade que ten a divisin celular en cada tipo de organismo.
finaliDaDeorganismos
uniCelulares
organismos pluriCelulares
Para repoer clulas que van morrendo.
Para a reproducin do organismo.
Para que o organismo aumente de tamao.
C Fai un esquema dunha clula dividndose por biparticin e outro por xemacin.
UNIDADE
1
21
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
169
A Consulta en www.anayadigital.com a presentacin A importancia do ncleo celular e responde as preguntas seguintes.
a) Que gran conclusin se pode obter dos experimentos realizados por Hmmerling coa alga Acetabularia?
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
b) Fai un esquema similar ao da presentacin para propoer un experimento no que se obtea unha alga co pednculo de Acetabularia crenulata e o sombreirio de Acetabularia mediterranea.
A IMPORTANCIA DO NCLEO CELULAR
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo IXFicha de traballo IX
UNIDADE
1
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
170
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
UNIDADE
1Ficha de traballo X
O MEDIO INTERNO
A maiora das clulas dos organismos pluricelulares non estn en contacto co medio ex-terno, senn que estn inmersas en lquidos extracelulares que constiten o medio inter-no. As clulas comuncanse entre si a travs deste medio e intercambian substancias con el, que se conecta co exterior a travs de certas estruturas especializadas do organismo para o intercambio de substancias co medio.
A Define medio interno.
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
B Busca informacin sobre o medio interno e elabora un esquema que represente como sucede o intercambio de substancias co exterior nos organismos unicelulares; e outro esquema que represente como sucede ese intercambio nos seres humanos.
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
171
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo XI
UNIDADE
1
AS CLULAS DOS FUNGOS E DOS PROTOZOOS
As clulas dos fungos e dos protozoos teen caractersticas intermedias entre os dous tipos de clulas que se estudaron na unidade; dicir, entre as clulas animais e as clulas vexetais.
As clulas dos fungos carecen de centrolos, cloroplastos e de estruturas para o despra-zamento, como os cilios ou os flaxelos. Non obstante, presentan parede celular, anda que de composicin diferente das clulas vexetais.
As clulas dos protozoos non teen parede celular, moitas delas teen centrolos e es-truturas que lles permiten desprazarse polo medio, como os cilios, os pseudpodos ou os flaxelos. Ademais, algunhas destas clulas teen uns vacolos especiais, de menor tamao que os das clulas vexetais pero cunha funcin similar.
A Coa informacin do texto e co estudado na unidade fai un esquema dunha clula dun fungo.
B Coa informacin do texto e co estudado na unidade fai un esquema dunha clula dun protozoo.
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
172
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo I
UNIDADE
2
A Completa a seguinte tboa coas diferenzas entre o ADN e o ARN:
ADN ARN
Azucre.
Bases nitroxenadas.
Nmero de cadeas.
Localizacin celular en clulas eucariotas.
B Ao analizar a composicin dun cido nucleico comprobouse que contn un 17% de timina.
a) De que cido nucleico se trata? Por que?
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
b) Cal ser a porcentaxe en adenina dese cido nucleico?
........................................................................................................................................
C Escribe as das principais funcins dos cidos nucleicos.
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
A ESTRUTURA DOS CIDOS NUCLEICOS
UNIDADE
2
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
173
A SNTESE DE PROTENAS
A Ordena os acontecementos sobre a sntese de protenas:
a) Un ARNt cun aminocido unido recoece e nese a un triplete.
b) Unha febra de ADN transcrbese nunha de ARNm.
c) O ARN mensaxeiro trasldase ao citoplasma.
d) Cando a protena se formou, seprase do ribosoma e queda libre no citoplasma.
e) O aminocido queda unido ao ribosoma e o ARNt queda libre no citoplasma.
A orde correcta : ......................................................................................................
B Describe de forma xeral en que consisten os dous principais procesos da sntese de protenas.
Transcricin:
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
Traducin:
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo IIFicha de traballo II
UNIDADE
2
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
174
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo III
UNIDADE
2UNIDADE
2
O CDIGO XENTICO
A A seguinte secuencia de bases representa un fragmento dunha cadea de ADN:
TACATAGGCTTACACAGTATT
Cal ser a secuencia do ARN mensaxeiro formado durante a transcricin?
...........................................................................................................................................
B Con axuda do cdigo xentico, escribe a cadea de aminocidos que se sintetizar a partir da secuencia de ARNm do apartado anterior.
A secuencia : ................................................................................................................
C Escribe os tripletes que correspondan a cada caso:
a) O triplete de inicio para a traducin: ..........................................................................
b) Dous tripletes de terminacin ou fin: .............................................................................
c) Os tripletes que codifican o amonocido alanina: ......................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
Triplete
UUU
UUC
UUA
UUG
CUU
CUC
CUA
CUG
AUU
AUC
AUA
AUG
GUU
GUC
GUA
GUG
UCU
UCC
UCA
UCG
CCU
CCC
CCA
CCG
ACU
ACC
ACA
ACG
GCU
GCC
GCA
GCG
Ser
Ser
Ser
Ser
Pro
Pro
Pro
Pro
Thr
Thr
Thr
Thr
Ala
Ala
Ala
Ala
UAU
UAC
UAA
UAG
CAA
CAC
CAA
CAG
AAU
AAC
AAA
AAG
GAU
GAC
GAA
GAG
Tyr
Tyr
FIN
FIN
His
His
Gln
Gln
Asn
Asn
Lys
Lys
Asp
Asp
Glu
Glu
UGU
UGC
UGA
UGG
CGU
CGC
CGA
CGG
AGU
AGC
AGA
AGG
GGU
GGC
GGA
GGG
Cys
Cys
FIN
Trp
Arg
Arg
Arg
Arg
Ser
Ser
Arg
Arg
Gly
Gly
Gly
Gly
Triplete aa Triplete aa Triplete aa
Phe
Phe
Leu
Leu
Leu
Leu
Leu
Leu
IIe
IIe
IIe
Met
Val
Val
Val
Val
aa
aa: aminocido
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
175
O CICLO CELULAR EN EUCARIOTAS
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo IVFicha de traballo IV
UNIDADE
2
A Une mediante frechas:
B Debuxa un cromosoma dunha clula eucariota e sinala o centrmero e as cromtides.
C Explica que acontecera se o ADN non se replicase durante o proceso de divisin celular.
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
1. a etapa mis longa do ciclo celular.
2. A cromatina condnsase formando cromosomas. A. Interfase.
3. O ADN reprtese entre as das clulas fillas.
4. A cromatina replcase.
5. A clula aumenta de tamao. B. Mitose.
6. O citoplasma divdese.
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
176
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
UNIDADE
2Ficha de traballo V
REPASO A MITOSE
A A ilustracin recolle as figuras correspondentes s catro etapas en que se divide a mitose. Ordnaas correctamente, di a que fases corresponden e explica os acontece-mentos mis importantes que teen lugar en cada unha delas.
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
1 2 3 4
UNIDADE
2
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
177177
REPASO A MEIOSE
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo VIFicha de traballo VI
UNIDADE
2
A Indica se estas afirmacins sobre a meiose son verdadeiras (V) ou falsas (F):
a) un proceso no que se producen das divisins sucesivas.
b) Entre ambas as das divisins duplcase o ADN.
c) O nmero de cromosomas das clulas filla queda reducidos meta-de.
d) O ADN duplcase na profase I.
e) En cada divisin da meiose, diferncianse catro fases que se chaman igual que na mitose.
B Escribe unha definicin de meiose, que incla os termos: divisin celular, clu-las xerminais, gametos, haploides, dotacin cromosmica, clula nai e clula diploide.
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
C Observa o debuxo; nel represntase un proceso importante que sucede durante a meiose.
Explica que proceso e en que momento da meiose acontece.
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
178
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo VII
UNIDADE
2UNIDADE
2
MITOSE E MEIOSE, PARECIDOS E DIFERENZAS
A Completa a tboa seguinte marcando cun X na casa que corresponda:
mitose meiose
Acontece en clulas somticas.
Acontece en clulas xerminais.
Acontece en clulas haploides.
Acontece en clulas diploides.
O ncleo divdese unha vez.
O ncleo divdese das veces.
Prodcese sobrecruzamento.
Frmanse das clulas filla idnticas e coa mesma dotacin cromosmica que a nai.
Frmanse catro clulas filla xeneticamente diferentes e coa metade dos cromosomas que a nai.
B Explica brevemente o significado biolxico da mitose e o da meiose.
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
179
Consulta en www.anayadigital.com a presentacin Tipos de ARN e responde as preguntas seguintes.
A Cita os principais tipos de ARN e indica en que lugar da clula se localiza cada un.
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
B Relaciona cada tipo de ARN cunha das seguintes funcins.
1. Acta como portador dos aminocidos especficos ata os ribosomas.
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
2. Forma parte da estrutura do nuclolo.
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
3. Copia a informacin xentica do ADN e lvaa aos ribosomas.
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
4. Forma parte da estrutura dos ribosomas.
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
TIPOS DE ARN
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo VIIIFicha de traballo VIII
UNIDADE
2
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
180
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo IX
UNIDADE
2
Consulta en www.anayadigital.com a presentacin O descubrimento da dobre hlice do ADN e responde as preguntas seguintes.
A En que datos se basearon Watson e Crick para propoer o seu modelo da dobre h-lice?
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
B Respecto ao modelo da dobre hlice do ADN proposto por Watson e Crick, indica se son verdadeiras ou falsas as afirmacins seguintes.
1. O fosfato encntrase situado no interior da hlice de ADN.
2. O ADN est formado por das cadeas enroladas ao redor dun eixe imaxinario, formando unha dobre hlice.
3. As bases nitroxenadas estn enfrontadas formando enlaces de modo que a adenina se une guanina, e a citosina, timina.
4. A lonxitude de cada volta de 3,4 nm e, polo tanto, cada parella de nucletidos est a unha distancia de 0,34 nm da seguinte.
5. Cada volta completa da dobre hlice est formada por cinco pares de nucletidos.
C Fai un debuxo que esquematice a estrutura do ADN segundo o modelo da dobre h-lice proposto por Watson e Crick.
WATSON E CRICK E A ESTRUTURA DA DOBRE HLICE
UNIDADE
3
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
181
A Completa o esquema conceptual cos termos seguintes: xenes alelos, homocigtico, hbrido, puro, xenes alelos, heterocigtico.
CONCEPTOS BSICOS SOBRE A TRANSMISIN DA HERDANZA
B Define xenotipo e fenotipo.
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
C Completa os cadros que aparecen na ilustracin seguinte:
LL
ll
Meiose I Meiose II
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo IFicha de traballo I
UNIDADE
3
Cromosomas homlogos
Idnticos Diferentes
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
182
REPASO AS LEIS DE MENDEL
A Na planta do chcharo, o carcter forma da vaa vn determinado por dous xenes. O xene dominante H d lugar forma lisa da vaa, e o xene recesivo h determina a forma fendida.
a) Debuxa o cadro de Punnet que indique os xenotipos e os fenotipos que cabera esperar na F1 ao cruzar das variedades puras (unha homocigtica con outra he-terocigtica) para o carcter forma da vaa.
b) Debuxa un cadro de Punnet que indique os xenotipos e os fenotipos que cabera esperar cando se autopolinizan os individuos obtidos na F1.
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo IIFicha de traballo II
UNIDADE
3
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
183
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Unidade 3. Ficha de traballo II
B Demostra a transmisin independente dos caracteres que estudou Mendel empre-gando como exemplo o cruzamento entre unha planta de chcharo coa vaa de cor verde e con forma inchada (variedade homocigtica dominante AAHH) e unha planta coa vaa amarela e con forma fendida (variedade homocigtica recesiva aahh).
a) Debuxa un cadro de Punnet que indique os xenotipos e os fenotipos que cabera esperar na F1.
b) Debuxa un cadro de Punnet que indique os xenotipos e os fenotipos que cabera esperar ao auto polinizar os individuos obtidos na F1.
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
184
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo IIIFicha de traballo III
UNIDADE
3UNIDADE
3
VARIACINS DO MODELO MENDELIANO
B Fai un esquema para explicar como se producira a distribucin dos xenes durante a meiose supoendo que, entre os cromosomas do debuxo, se produce ligamento e recombinacin pola zona sinalada con lia descontinua.
A Un home de grupo sanguneo AB e unha muller de grupo sanguneo 0 teen descen-dencia. Responde:
a) Que fenotipo cabe esperar que tean os fillos da parella?
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
b) Que xenotipo cabe esperar que tean os fillos da parella? Poderan ser homocig-ticos para o grupo sanguneo?
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
c) Cabe a posibilidade de que a parella tivese algn neto co grupo 0? Razao cos esquemas necesarios.
Meiose
AARR aarr
III III ........ ........
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
185
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo IVFicha de traballo IV
UNIDADE
3
A Na ilustracin, represntase a rbore xenealxica dunha familia cunha anomala here-ditaria ligada ao sexo.
a) Razoa se o xene anmalo dominante ou recesivo.
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
b) Que xenotipo presenta un home afectado? E as mulleres afectadas? (Utiliza a seguinte denominacin: X = cromosoma normal; x = cromosoma portador anmalo).
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
A HERDANZA LIGADA AO SEXO
Non afectado
Afectado
Non afectada
Afectada
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
186
B Establece todos os xenotipos dos individuos da rbore xenealxica.
C Que tipo de fillos podera ter o matrimonio III-2 e III-4? Razoa a resposta.
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Unidade 3. Ficha de traballo IV
UNIDADE
3
1 3
51
1
2 4
6 72
2
3
3
4
4
I
II
III
Non afectado
Afectado
Non afectada
Afectada
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
187
A Constre un esquema conceptual cos termos: enfermidades autosmicas, enfermida-des cromosmicas, recesivas, enfermidades ligadas ao sexo, a hemofilia, alteracins no nmero de cromosomas, dominantes, cambios na estrutura dos cromosomas.
B O ser humano ten 23 pares de cromosomas, dos cales o ltimo determina o sexo (XX nas mulleres, XY nos homes). Na meiose das clulas xerminais dunha muller, dse unha alteracin ao migrar os dous cromosomas X sexuais a un polo, quedando un ovocito con dous cromosomas X e o outro con ningn. Un destes ovocitos fecunda-do por un espermatozoide normal (cuxo cromosoma sexual pode ser X ou Y). Contes-ta as cuestins seguintes:
a) Que tipo de mutacin ter o individuo producido tras a fecundacin?
.......................................................................................................................................
b) Realiza un esquema que mostre as posibles dotacins cromosmicas do novo in-dividuo. Recoeces entre estas algunhas enfermidades xenticas?
AS ALTERACINS XENTICAS
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo VFicha de traballo V
UNIDADE
3
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
188
UNIDADE
1UNIDADE
4
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
UNIDADE
1UNIDADE
4Ficha de traballo I
B Observa a seguinte imaxe:
a) Relaciona os nmeros da ilustracin co termo que lle corresponda entre os seguintes: plsmido, ADN da clula humana, clons da bacteria transxnica, clula humana, bacteria transxnica, bacteria, xene humano inserido no plsmido.
......................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
......................................................................................................................................
b) Que proceso describe a imaxe?
......................................................................................................................................
A Une cada un dos termos coa sa correspondente definicin:
a) Enzimas de restricin. 1. Plsmidos onde se transporta o ADN.
b) ADN ligasas. 2. Cortan segmentos de ADN.
c) Vectores de transferencia. 3. Individuos que recibiron o novo xene.
d) Clulas receptoras. 4. Unen segmentos de ADN.
e) Organismos transxnicos. 5. Clulas s que se lles introduce o novo xene.
COMO SE REALIZA UN ORGANISMO TRANSXNICO
12
3 4
5
6
7
-
189
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo IIFicha de traballo II
UNIDADE
4
GR
UP
O A
NA
YA
, S
.A.
Bio
lox
a e
Xeo
lox
a 4.
E
SO
Mat
eria
l fot
ocop
iabl
e au
toriz
ado.
B Do extinto bucardo (unha subespecie de cabra montesa) obtivronse s unhas poucas mostras de tecidos uns meses antes de que o ltimo exemplar morrese, coa esperanza de devolvelo vida nun futuro prximo.
a) Que tcnica de enxeera xentica cres que se podera empregar para aumentar o nmero de copias de ADN desta especie?
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
b) Que utilidade ten a clonacin en animais?
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
A Escribe a que tcnica de enxeara xentica se refiren cada unha das definicins seguintes:
a) Tcnica que permite conseguir en poucas horas millns de copias dun segmento de ADN.
.......................................................................................................................................
b) Conxunto de tcnicas polas que se obteen copias idnticas dun organismo adulto a partir das sas clulas somticas.
.......................................................................................................................................
c) Tcnica que permite determinar a orde da secuencia de bases dun determinado ADN.
.......................................................................................................................................
AS TCNICAS DA ENXEERA XENTICA
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
190
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
UNIDADE
4UNIDADE
4Ficha de traballo III
A Fai un debuxo que esquematice as etapas necesarias para obter unha planta con resistencia a un herbicida.
REPASO AS APLICACINS DA ENXEERA XENTICA
B Indica se son verdadeiras (V) ou falsas (F) as afirmacins seguintes:
a) A enxeera xentica permite a producin de medicamentos contidos no leite de animais que foron modificados xeneticamente.
b) A enxeera xentica permite desear organismos para descontaminar ecosistemas.
c) O Proxecto Xenoma Humano permitiu descubrir que o 3% do ADN humano corresponde ao denominado ADN lixo.
d) Hoxe en da existen animais transxnicos dos cales se poden obter medicamentos.
e) Durante un tratamento de terapia xnica in vivo introdcense clulas do paciente que foron previamente clonadas cun xene determinado.
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
191
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
UNIDADE
4Ficha de traballo IV
Cando se descubriu que no noso xenoma exista unha enorme cantidade de ADN que non produca protenas, deseguida foi bautizado como ADN lixo, dado que non pareca servir para nada.
Non obstante, a transmisin deste ADN lixo ao longo da evolucin dos seres vivos representou, desde o seu descubrimento, un grande enigma para os cientficos. Se este ADN lixo era realmente intil, por que se mantivera ao longo da evolucin? O feito de que o ADN lixo non se perdese podera demostrar a sa importancia.
Na actualidade, sabemos que unha parte importante do ADN lixo do noso xenoma leva a cabo tarefas especializadas e de grande importancia. Parece que unha parte deste ADN est implicada na regulacin da actividade dos xenes, especialmente na elaboracin das mensaxes que indican aos xenes que codifican protenas, cando e como deben intervir, e tamn cando teen que permanecer inactivos.
A presenza do ADN lixo podera explicar tamn as diferenzas entre especies. As, aproximadamente o 98% dos xenes humanos e dos chimpancs son idnticos, e dado que a diversidade do ADN lixo moito maior que o codificante, posible que nel estean localizados os trazos especificamente humanos, como a intelixencia ou a linguaxe.
A Define ADN lixo.
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
B Explica coas tas palabras as funcins que se lle atriben ao ADN lixo.
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
C Por que cres que o ADN lixo se mantivo ao longo da historia evolutiva dos seres vivos?
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
MIS SOBRE O ADN LIXO
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
192
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo IFicha de traballo I
UNIDADE
5UNIDADE
5
A Relaciona os elementos das das columnas.
B Completa as frases seguintes sobre a teora da endosimbiose.
1. A teora da endosimbiose foi proposta por ......................................................
2. Segundo esta teora, o ............................. das clulas eucariotas procede dun pre
gamento da ......................................................................................................
3. Unha clula ............................... fagocitou outras clulas ............................... mis
pequenas, que viviron en .............................................. con ela e constituron as
mitocondrias.
C Realiza un debuxo esquemtico que mostre como se formaron os flaxelos e os cloroplastos.
A EVOLUCIN QUMICA E A EVOLUCIN BIOLXICA
A. Evolucin qumica.
B. Evolucin biolxica.
1. Orixe das primeiras clulas eucariotas.
2. Orixe de clulas primitivas.
3. Orixe das primeiras biomolculas.
4. Orixe das protoclulas.
5. Orixe das biomolculas complexas.
6. Diversificacin dos procariotas.
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
193
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo IIFicha de traballo II
UNIDADE
5
A Explica brevemente que propoen:
O fixismo ......................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
O actualismo ................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
O catastrofismo ............................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
B Explica, segundo a teora de Lamarck, como evolucionaron as xirafas.
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
O FIXISMO E O EVOLUCIONISMO
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
194
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo III
UNIDADE
5UNIDADE
5
A Que lle proporcionou a Darwin a viaxe a bordo do Beagle?
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
B Que concluu Darwin das ideas de Thomas Malthus?
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
C a) Que teora fixo pensar a Darwin que o mundo non esttico e que o cambio nas especies se produce dun modo gradual e continuo?
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
b) Quen defenda esta teora?
......................................................................................................................................
D Explica en que consiste a seleccin artificial. Como influu en Darwin?
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
EN QUE SE BASEOU DARWIN PARA DESENVOLVER A SA TEORA
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
195
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo IVFicha de traballo IV
UNIDADE
5
A Indica, en cada caso, cal a explicacin lamarckiana (L) e cal a darwinista (D). 1. As gacelas son rpidas:
a) Debido a que as mis lentas teen mis probabilidade de ser cazadas e non deixar descendentes; mentres que as mis rpidas teen mis probabilidades de vivir e reproducirse.
b) Debido a que, ao ser perseguidas por depredadores, tian que esforzarse en correr moi prsa, e a forza adquirida nas patas foise transmitindo dunha xeracin seguinte.
2. O peteiro dos pardais:
a) Volveuse forte e groso debido a que se alimentaban de gran e sementes. Este uso fixo que se fose endurecendo e engrosando co paso das xeracins.
b) Volveuse forte e groso debido a que, entre os seus antepasados, aqueles que tian peteiros mis fortes podan aproveitar mellor o gran como fonte de alimento e deixaban mis descendencia que os que tian peteiros mis finos.
B Completa os postulados de Charles Darwin:
1. O mundo non ..........................................., senn que se ......................................
2. O proceso de cambio ......................................... e ..............................................
3. Os organismos semellantes estn ........................................... e descenden dun
.........................................................
4. O cambio ............................................. o resultado da ....................................
C As garzas son aves de patas longas que viven nas ribeiras dos ros alimentndose de peixes. Os seus antecesores tian as patas curtas. Formula unha hiptese que che permita explicar a sa evolucin segundo a teora da seleccin natural. Podes apoiarte realizando debuxos esquemticos.
A TEORA DA SELECCIN NATURAL DE DARWIN
-
G
RU
PO
AN
AY
A,
S.A
. B
iolo
xa
e X
eolo
xa
4.
ES
O M
ater
ial f
otoc
opia
ble
auto
rizad
o.
196
Nome e apelidos: .........................................................................................................................................
Curso: ..................................................................... Data: .......................................................................
Ficha de traballo V
UNIDADE
5UNIDADE
5
A O descubrimento das leis da herdanza permitiu explicar qu causa e como se transmiten as variacins hereditarias que Darwin non soubo explicar. Cales son as das orixes desta variabilidade?
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
...............................