aurkezpena erreakzio kimikoak
TRANSCRIPT
ERREAKZIO KIMIKOAK
Irati Kortabitarte EgigurenNatur Zientzien Didaktika Bigarren Hezkuntzan
CED 2003/2004 Ikasturtea
Aurkibidea
GAIAREN SINTESIAEDUKIEN SEKUENTZIAZIOA
DBHko Lehenengo ZikloaDBHko Bigarren ZikloaBatxilergoa
JARDUERAKBIBLIOGRAFIA
GAIAREN SINTESIA
Erreakzio kimikoak laborategiko gertaera bitxiak baino zerbait gehiago dira.
Erreakzioetan lorturiko produktu askok garrantzia handia dute eguneroko bizitzan.
Erreakzio kimikoetan, aldaketa fisikoetan ez bezala, substantzien izaera aldatu egiten da bestelako substantzia berri bat bihurtuz.
Beraz, erreakzio kimikoa hasierako substantziak beste substantzia bihurtzen direneko prozesua da.
Erreaktiboak ProduktuakErreakzio mota ezberdinak daude
sintesi-erreakzioak, deskonposizio-erreakzioak, desplazamendu-erreakzioak, desplazamendu bikoitzeko erreakzioak, neutralizazio-erreakzioak eta errekuntza, besteak beste.
EDUKIEN SEKUENTZIAZIOA
DBHko LEHENENGO ZIKLOA
DBHko BIGARREN ZIKLOA
BATXILERGOA
DBHko LEHENENGO ZIKLOA
Materia eta materiaren propietateak (masa, bolumena eta dentsitatea)
Materiaren funtsezko osagaiak AtomoakElementuakKonposatuak
Konposatu Organikoak Konposatu Ezorganikoak
Materiaren egoerak (s, l, g)Materia nola transformatzen da?
Aldaketa fisikoakAldaketa kimikoak
Materia eta industria
DBHko BIGARREN ZIKLOA
ZER DA ERREAKZIO KIMIKOA?ERREAKZIO KIMIKO MOTAKEKUAZIO KIMIKOAKEKUAZIO KIMIKOETAN
OINARRITURIKO KALKULUAKERREAKZIO KIMIKOEK GAUR
EGUNGO GIZARTEAN DUTEN GARRANTZIA ETA ERAGINA
ZER DA ERREKZIO KIMIKOA?
Aldaketa fisikoen eta kimikoen bereizketa.Aldaketa kimikoaren edo erreakzio
kimikoaren ezaugarriak.Erreakzio kimikoaren osagaiak
(erreaktiboak eta produktuak).
ERREAKZIO KIMIKO MOTAK
Sintesi-erreakzioak.Deskonposizio-erreakzioak.Desplazamendu-erreakzioak.Desplazamendu bikoitzeko erreakzioak.Neutralizazio-erreakzioak.Errekuntza.
EKUAZIO KIMIKOAK
Zer da ekuazio kimikoa?Ekuazio kimikoak zuzen idazteko kontuan
eduki beharreko puntuakEkuazio kimikoen doiketa
Koefiziente estekiometrikoakKoefiziente estekiometrikoen determinazioa
BegizEkuazio-sistemen bidez
EKUAZIO KIMIKOETAN OINARRITURIKO KALKULUAK
Masekin eginiko kalkuluakBaldintza normaletan neurturiko gasen
bolumenekin eginiko kalkuluakBaldintza ez-normaletan neurturiko
gasen bolumenekin eginiko kalkuluak
ERREAKZIO KIMIKOEK GAUR EGUNGO
GIZARTEAN DUTEN GARRANTZIA ETA ERAGINA
Erreakzio kimikoen garrantzia Industria kimikoa
Ingurumenean dakartzan ondorioak
ERREAKZIO KIMIKOAK
Substantziak
Hasierakosubstantziak
Bukaerakosubstantziak
Erreaktiboak Produktuak
Ingurumenean duten eragina
Industria kimikoarengarrantzia
Proportziodefinituen legea Masaren
kontserbazioarenlegea
Ekuazio kimikoa
Ekuazio kimikoaren doiketa
Ekuazio kimikoetan oinarrituriko kalkuluak
Masekin eginikokalkuluak
Baldintza normaletanneurturiko gasen
bolumenekin eginikokalkuluak
Baldintza ez-normaletanneurturiko gasen
bolumenekin eginikokalkuluak
Sintesi-erreakzioak
Desplazamendu bikoitzeko erreakzioak
Desplazamendu-erreakzioak
Deskonposizio-erreakzioak
Neutralizazio-erreakzioak
Errekuntza
Erreakziomotak
Osagaiak
Ezaugarritzen dirabetetzen delako
Aplikazioak
Adierazpen idatzieta laburtua
BATXILERGOA
Erreakzio kimiko motakEkuazio kimikoak eta horietan oinarrituriko
kalkuluakZinetika kimikoa
Erreakzio kimikoei buruzko teoriakTalken teoriaTrantsizio egoeraren teoria
Erreakzio abiaduran eragina duten faktoreak
Erreakzio kimikoen aplikazio garrantzitsuenak eta industria kimikoa
JARDUERAK
ZER DA ERREAKZIO KIMIKOA?ERREAKZIO KIMIKO MOTAKEKUAZIO KIMIKOAKEKUAZIO KIMIKOETAN
OINARRITURIKO KALKULUAKERREAKZIO KIMIKOEK GAUR
EGUNGO GIZARTEAN DUTEN GARRANTZIA ETA ERAGINA
ZER DA ERREAKZIO KIMIKOA?
Unibertsoan edozein aldetan gertatzen ari diren aldaketak erraz sumatzekoak dira: gauzak erori egiten dira, elurra urtu egiten da, metalak herdoildu egiten dira...Aldaketa fisikoak ala kimikoak dira?
Informazio iturri bezala internet erabiliz, aldaketa fisikoen eta kimikoen ezaugarriak aurkitu.
Aldaketa fisikoak substantzien izaera aldatu gabe gertatzen diren materiaren aldaketak dira.
Aldaketa kimikoetan, ordea, substantzien izaera aldatu egiten da bestelako substantzia berri bat eratuz.
Erreakzio kimikoa: Erreaktiboak Produktuak
Ariketa
Ondoko fenomenoen deskripzioa irakurri eta sailkatu aldaketa fisikoak edo kimikoak diren:
Ur likidoa irakitean lurrun bihurtzen da. Lurruna hoztean, berriro ere lortzen dugu ur likidoa, hasierakoaren propietate berberekin.
Hidrogeno eta nitrogeno gasak elkarrekin konbinatzen dira, propietate desberdinak dituen gas berria eratuz, amoniakoa, hain zuzen ere.
Egurra erretzean, gasak sortzen dira eta errautsak geratzen dira hondakin modura. Gasak eta errautsak ez dira hasierako egurraren antzekoak.
Beraz, zer gertatzen da bi substantzia desberdin nahasten ditugunean?Baliteke ezer ez gertatzea eta substantziak
bere horretan gelditzea.Baina baliteke nahasi ditugun substantziak
aldatzea eta beste substantzia batzuk bihurtzea.
Esperimentua
MATERIALA Ozpina Bikarbonatoa Botila Puxika bat Onila
Hartu botila txiki bat eta bete ozpin pixka batez.
Bota puxikaren barrura bi koilarakada bikarbonato. Erabili onil bat bikarbonatoa sartzeko.
Puxika beherantz duzula, jarri bere ahoa botilaren ahoan elkarri itsatsita gera daitezen.
Jaso puxika eta utzi bikarbonatoari ozpinaren gainera erortzen.
Bikarbonatoa ozpinarekin nahasten denean erreakzio kimiko bat gertatuko da eta sortzen den produktuetako bat gasa izango da, CO2. Argi ikusi ahal izango duzu puxika puzten joango baita apurka-apurka.
ERREAKZIO KIMIKO MOTAK
Nola azaltzen du zientziak ondorengo esperimentua?
ESPERIMENTUA: “Egin zure su-itzalgailua”Materiala: Edalontzi luze samarra, kandela,
ozpina, bikarbonatoa eta pospoloak.
Itsatsi kandela edalontziaren hondoan kandelaren beraren argizari berotuaz baliatuta.
Kandelaren metxa edalontziaren ertza baino apur bat beherago gera dadila.
Bota edalontziaren hondora hiru koilarakada ozpin eta piztu kandela.
Orain gehitu koilarakada bat bikarbonato ozpinaren gainera.
Burbuilak sortzen direla ikusiko duzu.
Segundo batzuen ondoren, sugarra ahultzen hasi eta itzali egingo da.
GALDERA: Zergatik itzaltzen da sua?
Esperimentua eginErreakzio-mota ezberdinak:
Sintesi-erreakzioakDeskonposizio-erreakzioakDesplazamendu-erreakzioakDesplazamendu bikoitzeko erreakzioakNeutralizazio-erreakzioakErrekuntza
Errekuntza
Erregaia den substantziak oxigenoarekin erreakzionatzen du.
Errekuntza gertatzeko, hiru elementu behar dira:Erreko den zerbaitOxigenoa edo aireaBeroa
Zergatik itzaltzen da sua?Argizaria edo beste edozer erre dadin
aireko oxigenoa (O2) behar da nahi eta nahi ez.
Ozpinari bikarbonatoa gehitzean CO2 gasa eratzen da. Gas hori airea baino pisutsuagoa denez, edalontziaren hondoan geratzen da eta ez da goitik ateratzen.
Gas kopurua gehitu ahala edalontziko airea kanporatu egiten du eta azkenean CO2 sugarrera iristen da.
Zergatik “Egin zure su-itzalgailua” izenburua?Su itzalgailu askok barruan dutena CO2
delako eta eduki hori sugarretara botatzean sua itzali egiten da oxigenorik ez duelako.
Ariketa : Hitz-jokoa.
Hitz-jokoa
_ _ _ _ _ _ E _ _ _
_ _ R _ _ _ _
_ _ R _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ E _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ A _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ K _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ Z _ _ _ _ _
_ I _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
O _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ A _ _ _ _ _
_ K _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
EKUAZIO KIMIKOAK
Nola adieraziko dugu modu labur eta argiz erreakzio kimikoan gertaturikoa?
Ekuazio kimikoa erreakzio kimikoaren adierazpen idatzi eta laburtua da. Adibideak lortu eta koadernoan idatzi.
Ekuazio kimikoa eta hori zuzen idazteko kontuan izan beharreko puntuak.
aA ( ) + bB ( ) cC ( ) + dD ( )
Ekuazio kimikoen doiketaMasaren Kontserbazioaren Legea
(Lavoisier)Proportzio Definituen Legea (Proust)
Koefiziente estekiometrikoak eta horien determinazioa:BegizEkuazio-sistemen bidez
Ariketa
Doi itzazu ondoko ekuazio kimikoak:FeS2 + O2 Fe2O3 + SO2
C4H10 + O2 CO2 + H2O
H2O2 H2O + O2
Zn + HCl ZnCl2 + H2
EKUAZIO KIMIKOETAN OINARRITURIKO KALKULUAK
Dilista kilo batean dagoen dilista kantitatea eta patata kilo batean dagoen patata kantitatea berdina al da?
Ekuazio kimikoetan ageri diren koefizienteek, erreaktiboen eta produktuen molekulen edo molen arteko erlazioa adierazten dute.
Ekuazio kimiko doituetan oinarriturik bertan parte hartzen duten substantzien masen eta bolumenen kalkulu koantitatiboak egin daitezke:Masekin eginiko kalkuluakBaldintza normaletan neurturiko gasen
bolumenekin eginiko kalkuluakBaldintza ez-normaletan neurturiko gasen
bolumenekin eginiko kalkuluak
Ariketa
Azido klorhidrikoak aluminioarekin erreakzionatzen du, aluminio kloruroa eta hidrogeno gasa sortuz. 20ºC-tan eta 740mm-ko presiopean neurtutako 150L hidrogeno lortu nahi baditugu, honako hauek kalkulatu:Behar dugun aluminioaren masaLortuko dugun aluminio kloruroaren masa
ERREAKZIO KIMIKOEK GAUR EGUNGO
GIZARTEAN DUTEN GARRANTZIA ETA ERAGINA
Ozono-zuloa, negutegi-efektua, ongarriak...
Interes handiko zenbait erreakzio kimiko industriali buruzko bibliografia (amoniakoaren sintesia, azido sulfurikoaren sintesia...) bilatu.
Ikasgelan prozesu industrial horiei eta beste gai batzuei buruzko informazio osagarria emango da.
Lorturiko ondorio nagusiak ikasgelan ahoz azaldu, prozesu horiek ekarri duten hobekuntza eta industria horiek ingurugiroan duten eragina (kutsadura eta beste) nabarmenduz.
BIBLIOGRAFIA
Testu-liburuakOinarrizko Currriculum Diseinua Interneteko web orrialdeak
www.zernola.netwww.zientzia.netwww.zarautz.com/rafamunoa/...