uraren propietate fisiko-kimikoak

1.1 URAREN BEREZITASUN FISIKO KIMIKOAK

Ura molekula inorganikoa da. Ugaria bizidunetan, beren egituraren % 70-90a osatzen du (taula)

Ura ezinbestekoa da biziduen metabolismoan

Portaera hau ur molekularen propietate fisiko-kimikotan oinarrituta dago.

UR MOLEKULA

http://www.scribd.com/doc/7527775/Contenido-en-Agua

Uraren propietate fisiko-kimikoak ur molekularen egituran oinarrituta daude

Ur molekula oxigeno batez eta bi hidrogenoz osatua dago

Molekula neutroa da baina, hidrogenoen bi elektroiak oxigenoruntz desplazaturik daude

UR MOLEKULA

Beraz molekulak karga negatiboko zonalde bat dauka oxigenoaren aldean

Eta ondorioz karga positiboko beste zonalde bat hidrogeno atomoen aldean

Beraz, ur molekulak dipoloak dira

UR MOLEKULA

HIDROGENO ZUBIAK

Ur molekulen artean (dipoloen polo “+” eta “–” en artean) erakarpen indar elektrostatikoak sortzen dira:

Hidrogeno zubiak

Hidrogeno zubiei esker ur molekulen arteko loturak gertatzen dira

HIDROGENO ZUBIAK

Honela ur molekulen arteko taldeak (3-9 unitatekoak) sortzen dira (polimero txikiak)

Pisu molekular handiko egiturak sortzen direlarik

Honela urak likido portaera du giro tenperaturan (ikusi)

Eta bera bezalako molekulek (H2S, CO2,....) ez dauzkaten propietate bereziak izatearen arrazoia da

http://picasaweb.google.com/aitorima/11UrarenPropietateak#Slide%200

URAREN PROPIETATE FISIKO-KIMIKOAK

a) Bero espezifiko altua

Hidrogeno zubiak apurtzeko energia handiak behar dira.

Bero espezifikoa substantzia batek bero-energia bereganatzeko gaitasuna da.

Honegatik urak bero kantitate handiak bereganatzen ditu tenperatura asko aldatu gabe. Era berean hozterakoan bero hau poliki poliki askatzen du.


Ura lurrintzeko (hidrogeno zubiak apurtzeko) bero handia xurgatzen du ingurutik, honela inguruko tenperatura txikiagotzen da

b) Lurruntze bero altua

Hidrogeno zubiek ur molekulak beren artean gogor loturik mantentzen dituzte, ondorioz:

a) Ura ia likido konprima ezina da

b) Urak gainazal tentsio altua du,

c) Kapilaritatearen eragilea da (ikusi)


c) Barne lotura sendoa


Konstante dielektrikoa substantzia batek eremu elektriko baten eraginez polarizatzeko duen gaitasuna neurtzen duen magnitudea da.

Esan dugunez ur molekulak dipoloak osatzen ditu eta ondorioz bere konstante dielektriko altua da.


d) Konstante dielektriko altua

Ur molekulak oso gutxi ionizatzen dira. Giro tenperaturan molekula gutxi batzuk (1, 107tik) ionizatu eta ioi positibo (H+) eta negatiboak (OH-) eratzen ditu.

Uretan substantzia bat disolbatzean ioi (H+, OH-) hauen kontzentrazioak asko aldatu daitezke. Honen arabera:

-. Disoluzio baten azidotasuna edo alkalinitatea (basetasuna) neurtzen duen PH eskala zehazten da. Ur puruari 7ko balioa emanez eta neutro bezala ezarriz.(ikusi)-. Ur purua elektrizitatearen eroale txarra da, ionizazio txikiagatik. Baina beste substantziak ionizatzen dituenez, zenbait ur disoluzioak elektrizitatea eroaten dute.


e) Ionizazio gradu baxua



Substantzia ia denak hoztean beren bolumena txikiagotzen dute. Urak ere likido egoeran hoztean bolumena txikiagotu egiten du.

Baina tenperatura 4ºC-tara iristean, hidrogeno zubiek egitura berezia eratzen dute eta ondorioz bolumena handiagotu egiten da likidotik solido egoerara pasatzean.

Ondorioz izotzak, bolumen handiagoa duenez, bere dentsitatea ur likidoarena baino txikiagoa da eta flotatu egiten du ur likidotan.


f) Dentsitatea

URAREN GARRANTZI BIOLOGIKOA

Uraren propietate bereziek bizitzarako funtsezkoak diren zenbait funtzio ahalbi-deratzen dituzte:


a) Disolbatzaile polarra, bere konstante dielektrikoagatik substantzia ionikoen eta molekula polarren disolbatzaile bikaina da. Aldiz molekula apolarrak ez ditu disolbatzen.

(1) Ionikoak: gatz mineralak (2) Polarrak: gluzidoak


b) Erreakzio kimikoak, uraren konstante dielektriko altugatik eta ionizazio gradu bajuagatik bizitzarako beharrezkoak diren erreakzio kimikoak ur disoluzioan gertatzen dira.

Hala nola: fotosintesi, hidrolisi, osmosi,...prozesuetan.

osmosia


c) Garraio funtzioa, disolbatzaile ona izateagatik (konstante dielektrikoa) eta kapilaridadeagatik (barne lotura sendoa) bizidunek ura erabiltzen dute barne garraio funtzioetarako (elikagaiak, hondakinak,...)

landareen sapa (savia)


d) Egitura funtzioa, barne lotura sendoagatik, urak egitura, bolumena eta erresistentzia ematen die bizidunen zelulei.

e) Indargetze funtzioa, barne lotura sendoagatik, urak lubrikatzaile, lanak egiten ditu frikzioa jasaten duten bizi egituren artean.


f) Termoerregulatzaile funtzioa, dituen bero espezifiko eta lurrintze bero altuagatik, ura materia ezin hobea da bizidunetan tenperatura erregulatzaile funtzioak egiteko. Behar denean gehiegizko beroa absorbituz edo aldiz energia emanez.

Gainera, izotzak ur likidotan flotatzen duenez, ibaietan eta ozeanoetan bizitza egotea posible egiten du, azpiko ur geruzak hotzetik babestuz.

uraren propietate fisiko-kimikoak

Education