atlas de anatomía cardíaca por rm e tc a...con forma de pirámide triangular,...

ATLAS de

ANATOMÍA CARDÍACA

por RM e TC

M.D.Parrado, M.Souto

O CORAZÓN.

Situación na cavidade torácica

Con forma de pirámide triangular, preséntase oblicuo no mediastino medio.

A súa base, que é posterior, oriéntase á dereita, e o vértice, que é anterior, sitúase á esquerda.As aurículas están nunha posición superior e os ventrículos nunha posición inferior.

Acceso directo a ln009.jpg.lnk


O CORAZÓN

Configuración externa

CARAS:

1. Cara esterno-costal (anterior)

2. Cara pulmonar (lateral)

3. Cara diafragmática (inferior)

Rouvier H, Delmas A. Anatomía Humana. 11ª ed. Vol 2. Masson. Paris 1924, 2005.Testut L , Latarjet A. Anatomía Humana. Ed. Salvat. Barcelona 1990

1

3

2


1. CARA ESTERNOCOSTAL: Segmento Auricular

Cunha orientación anterior e cara á dereita, ten unha depresión ou suco entre a aorta e o tronco

pulmonar.

O apéndice auricular dereito confúndese coa aurícula e enrólase sobre a parede lateral dereita da aorta.

Na parte superior do atrio está a Vea Cava Superior

Aorta Tronco

pulmonar

VCS

Suco aórtico pulmonar

Apéndice

auricular

dereito


CARA ESTERNOCOSTAL: Segmento Ventricular

Presenta unha zona posterior onde están os orificios da Aorta e do Tronco pulmonar,

este último más adiantado, e unha zona anterior convexa, dividida en dúas polo suco

interventricular anterior.

Zona posterior

Zona anterior

Extremo anterior do

apéndice auricular

esquerdo

Suco Interventricular

Orificio do

Tronco pulmonar

Orificio da Aorta


CARA ESTERNOCOSTAL:

APÉNDICES AURICULARES

Son prolongacións das aurículas:

APÉNDICE AURICULAR DEREITO: pregado

sobre a parede da Aorta esténdese cara o suco

aórtico-pulmonar.

APÉNDICE AURICULAR ESQUERDO: asómase

na cara anterior e prolóngase ata a cara lateral

esquerda do orificio do tronco pulmonar.

APÉNDICE AURICULAR

DEREITO

APÉNDICE

AURICULAR

ESQUERDO

Suco aórtico-pulmonar

Ao

Tronco

pulmonar


Situada posterior e á esquerda, é convexa de arriba abaixo.

O apéndice auricular esquerdo, con forma de S, preséntase na zona auricular desta cara e

prégase sobre a cara lateral esquerda do tronco pulmonar.

Tronco pulmonar

2. CARA PULMONAR

(LATERAL)

Suco interventricular

anterior

Apéndice

auricular

esquerdo


3. CARA DIAFRAGMÁTICA: Segmento ventricular

Convexa e inclinada anterior e inferiormente, está dividida polo

Suco interventricular posterior en dúas superficies, unha dereita más ampla, e outra

esquerda.

Suco interventricular posterior

dereita

esquerda

dereita

esquerda


CARA DIAFRAGMÁTICA: Segmento atrial

Moi estreito, porque o suco coronario está situado cerca do límite entre a cara inferior e a base do

corazón. Á dereita atopamos o orificio da vea cava inferior, que alcanza tamén a cara posterior da

aurícula.

Suco coronario

VCI


BASEFormada polas aurículas, aplanada de arriba abaixo é convexa transversalmente.

Encontramos a Aurícula esquerda (AE) posteriormente, con catro Veas pulmonares:

Inferiores dereita e esquerda (VPID e VPIE ) e Superiores dereita e esquerda (VPSD e VPS

e a Aurícula dereita (AD) situada anterior e á dereita.

VCI

Aorta

Aurícula

esquerda

AD

AE

VPSD

VPSE

VPIE

VPID


ÁPEX.

Dividido en dúas partes por una lixeira depresión, que une o suco interventricular

anterior co posterior. As dúas partes correspóndense cós vértices dos ventrículos

dereito e esquerdo.

Suco

interventricular

anterior

Suco interventricular

posterior

depresión


AORTA

CORONARIA

DEREITA

CORONARIA

ESQUERDA

(AORTA) E

ARTERIAS

CORONARIAS

As principais arterias coronarias atravesan os sucos

interventriculares e auriculo-ventricular aliñados cos eixos

longo e curto do corazón, respectivamente.

A arteria coronaria dereita é anterior e

a arteria coronaria esquerda é posterior.


SUCO

CORONARIO

Cruza as tres caras e os tres bordos do órgano.

Está ocupado por vasos coronarios e a graxa que os rodea.

AortaCoronaria dereita

Tronco Coronaria

esquerda


Orixen das Coronarias

A arteria coronaria dereita nace da aorta, á altura do

seo dereito de Valsalva. (SDV).

A arteria coronaria esquerda nace na porción superior do

seo aórtico esquerdo (SEV),.

Arteria coronaria dereita

Arteria coronaria esquerda

Seo dereito de Valsalva

Seo Esquerdo de Valsalva

Orixen coronaria dereita

Orixen coronaria esquerda

SDV

SEV


Arteria coronaria dereita: traxecto

Coa súa orixe no seo dereito de Valsalva (SDV), discorre entre

o tronco pulmonar e o apéndice auricular dereito.

Incúrvase e introduce na parte dereita do suco coronario.

Apéndice auricular dereito

suco coronario

pulmonar

VE


Ramas da Arteria coronaria dereita:

Coronaria dereita proximal (1); Na súa orixe e ocasionalmente no propio ostium nace a

Rama do cono arterial ou arteria do cono .

En máis do 50% dos casos hai unha segunda rama: a arteria do nodo sino-auricular

Coronaria dereita media (2); Dela saen unha ou varias ramas marxinais para a parede do VD

Rama marxinal

2. Arteria coronaria

dereita media

1. Arteria coronaria

dereita proximal

Rama do cono arterial


Coronaria dereita distal (3). Dá orixen

a unha ou varias Ramas Agudas

Marxinais AM, que irriga a parede

anterior do VD

No caso dominancia da arteria

coronaria dereita * diríxese ao suco

interventricular posterior orixinando a

Arteria descendente posterior

(interventricular posterior) (4) dá que

saen ramos septais inferiores e unha

rama Postero-Lateral (PL) para a

cara diafragmática do VE.

Ramas Agudas Marxinais

Rama postero-lateral.

Apéndice

auricular dereito

4. Arteria descendente posterior.

3. Coronaria dereita distal

•Schlesinger MJ.ArchPath.1940;30:403-15


Arteria coronaria principal

esquerda

Desde a súa orixe, debaixo da crista sinotubular da aorta (Ao), bifúrcase moi pronto en dúas

(pode ter un ramo intermedio): Arteria circunflexa que dá orixe ás Ramas (obtusa) marxinais e

Arteria Descendente Anterior (DAI proximal, DAI media y DAI distal) que dá orixe a Ramas

(perforadoras) septais e Ramas diagonais en número variable

Coronaria principal Esquierda (CPE)

Ao

bifurcación

Arteria circunflexa

Arteria Descendente Anterior

Coronaria dereita

Ao


Arteria descendente anterior. Situación

Sitúase á esquerda do tronco da arteria pulmonar e descende sobre o suco

interventricular anterior cara ao ápex e cara diafragmática. Dá orixe a distintos

ramos septais ou perforadoras durante o seu traxecto, que aportan sangue a os

dous terzos anteriores do tabique interventricular.

Tronco AP

Ápex

Suco interventricular anterior

Ramo septal

Arteria

descendente

anterior


Arteria descendente anterior. Ramas

Ramas septais. Nacen perpendiculares da arteria descendente anterior para irrigar os dous

terzos anteriores do septo .

Conéctanse coas septais dependentes da descendente posterior

Ramas septais

Rama diagonal


Ramas diagonais.Dunha a tres ramas diagonais, cunha gran

variabilidade en número e tamaño,

irrigan a cara anterior e lateral do corazón

A. Descendente anterior.


Arteria Circunflexa

Discorre polo suco interventricular posterior esquerdo debaixo do

apéndice auricular esquerdo, que a tapa.

Dá orixe a numerosas ramas obtusas marxinais para a parede

lateral do VE e unha ou dúas ramas circunflexas para a AE

Circunflexa

Rama obtusa

marxinal

Apéndice auricular esquerdo


VEAS CORONARIAS

Seo coronario

O seo coronario localízase no suco A-V posterior, representa o segmento terminal da VCSE,

vea cava superior esquerda, que se atrofia no curso do desenrolo, e a terminación ou dilatación

da vea cardíaca magna da que se separa pola válvula de Vieussens (coronaria maior).

Desemboca na AD por un orificio ca válvula de Tebesio. Recolle a circulación venosa do

corazón (vea cardíaca magna, vea da AE, vea do VE, vea cardíaca menor) e presenta fibras

musculares estriadas.

Seo coronario


VCI

Grandes Vasos: Vea Cava

VCS resulta da unión de dous troncos venosos braquiocefálicos.

Relaciónase por dentro coa porción ascendente da Aorta que a rexeita lixeiramente á dereita

Desemboca na parede superior da AD

VCI . Desemboca dende o abdome na parede inferior da AD

AD

Aorta

VCS

VCI

AD

VCS

VCS


Grandes Vasos:

Veas pulmonares

As veas pulmonares e os seus orificios son en xeral ovais na parede posterior da aurícula

esquerda).

VPSI

VPSD

VPSE

Tronco pulmonar

VPIDVPII

RAMA

ACCESORIA


Grandes Vasos:

Veas pulmonares

Atopamos dúas veas pulmonares dereitas e dúas esquerdas cun

ostium de separación,

Existen variantes anatómicas (vea pulmonar accesoria)

VPSE

VPIE

VPSD

VPID

RAMA

ACCESORIA

Veas pulmonares superiores

AI

Apéndice

auricular

esquerdo

Aorta

Ao


Grandes Vasos:

Tronco pulmonar (TP)

e Arterias pulmonares

Con orixe no ventrículo dereito (anterior á aorta e entre os dous

apéndices auriculares), oriéntase oblicuo, cara á esquerda e

posterior, e xira sobre a cara anterior e esquerda da aorta

ascendente.

Bifúrcase en ángulo aberto superior e cara á dereita e as súas

ramas diríxense cara ós hilios pulmonares correspondentes

Tronco pulmonarAO

AO

AO

Apéndices auriculares

Bifurcación Arterias pulmonares


Configuración interna


Configuración interna:

Planos ortogonais (EXTRÍNSECOS)

AXIAL

CORONAL

SAXITAL

Os planos ortogonais estritos, de uso rutineiro, serven de

localizadores para a planificación dos planos cardíacos

intrínsecos, necesarios para a visualización axeitada do corazón


PLANO AXIAL


PLANO AXIAL: Anatomía

Ventrículo

esquerdo.

Ventrículo dereito.

Pulmón

Aorta descendente

Vea Cava Inf

Fígado.


PLANO CORONAL


PLANO CORONAL: anatomía

Arteria pulmonar

Válvula aórtica

VEMúsculos papilares

Tronco arterial

braquiocefálico

Aorta ascendente

AD

Fígado

Pulmón

Vea Cava Superior

Veas Braquiocefálicas


TSVD

Ao

PLANO SAXITAL


PLANO SAGITAL: Anatomía

Aorta descendente

Ventrículo

derecho

TSVD

Aurícula Esq


Planos intrínsecosM.D.Parrado, M.Souto

Axial

Eixo Longo Vertical VE

Planifícase dende :

- Corte axial pasando polo VE e a

válvula mitral.

- Paralelo ao septo IV,

medioventricular, punta VE


Aorta

Válvula

mitral

Músculos

papilares

raquis

Ápex

VI

pulmón

Parede

anterior

Eixo Longo Vertical VE: descripción

AE

VE

Vea

pulmonar Apéndice

auricular

esquerdo

Pared

posterior


Planifícase a partir do plano 4 cámaras buscando un plano paralelo ao septo

interventricular que pase pola aurícula e ventrículo dereitos a través da válvula

tricúspide

Eixo Longo Vertical VD


AD

Aorta ascendente

Vea Cava Superior

Arteria pulmonar

Válvula tricúspide

Cámara de enchido do VD

Eixo Longo Vertical VD: descrición


Axial

Eixo curto

ELV

- Planificada a partir dos ventrículos no corte axial/VE no corte eixo longo vertical.- Perpendicular ao septo interventricular


Eixo Curto (Medial): descrición

Parede anterior

pared lateral

Parede inferior

Infero septal

Septo

Interventricular

VD

V E

Fígado

Pulmón

Músculos papilares

anterior e posterior


Apical

Medio

Basal


7

DA

8

13

CD

Cx

14

15

16

9

12

11

10

6

5

2

1

3

4

17Ápex

Anterior

Septal Lateral

Inferior

Anterior

Antero-septal

Infero-septal

Coronaria dereita.

Circunflexa .

Descendente anterior

Inferior

Infero-Lateral

Antero-Lateral

Anterior

Antero-septal

Infero-septal

Inferior

Infero-Lateral

Antero-Lateral

1. Basal anterior

2. Basal antero-septal

3. Basal Infero-septal

4. Basal Inferior

5. Basal infero-septal

6. Basal antero-lateral

7. Medio anterior

8. Medio anteroseptal

9. Medio Inferoseptal

10.Medio inferior

11.Medio infero-lateral

12.Medio antero-lateral

13.Anterior

14.Septal

15.Inferior

16.Lateral

17. Ápex

Segmentos cardíacos e vascularización coronaria.Cerqueira y col . Circulation 2002; 105:539-542

Bastarrika y col. Radiología 2008; 50:197-206


Secuencia en catro cámaras.

- Planificada a partir do eixo curto EC e do eixo longo vertical

- Desde a punta do VD e metade do ventrículo esquerdo, no EC e

desde a punta do ventrículo esquerdo e medio –centro ventricular,

no ELV

EC

ELV

Catro cámaras


Catro cámaras: descrición

Aorta

Ápex

Septo

Interauricular

Pulmón

Septo

Interventricular

Válvula

Tricúspide

VDVI

VE

VD

AD

AE

Válvula

Mitral

Banda moderadora


EC basal

ELV

Eixo longo horizontal

Planificación:

- A partir do eixo curto BASAL e do eixo longo

vertical

- Punta do VI e medio ventricular, no ELV

TSVI e metade do VI, no EC BASAL


Eixo longo horizontal:

descrición

Septo

Interventricular

Tracto de Saída

do Ventrículo

dereito

Ventrículo

esquerdo.

Ápex

Válvula

aórtica

Hígado

Aorta descendente

Aurícula

esquerda.

Válvula

mitral


Planos valvulares

Válvula Aórtica

Válvula Pulmonar


Válvula Mitral


Plano valvular

aórtico


Válvula Aórtica aberta

Válvula Aórtica pechada

SEOS DE VALSALVA:

O segmento inicial dilátase en tres seos

de Valsalva: dereito anterior, sae a

arteria coronaria dereita; esquerdo

anterior, sae a coronaria esquerda; e

posterior non coronario)


Plano Valvular Aórtico:

descrición

TSVD Aorta

descendente

Comisuras

Valva esquerda.

Valva posteriorValva dereita.

Aurícula

esquerda.

Pulmón


Plano valvular pulmonar


Plano válvular pulmonar:

descrición

Válvula mitral

Válvula pulmonar

trivalva

Parede do Ventrículo esquerdo

Pulmón


Aorta


Plano da válvula tricúspide

VD 2 cavidades



A válvula tricúspide insértase no anel tricuspídeo.

Ten tres cúspides: Anterior, posterior e septal

Tricúspide aberta

Tricúspide pechada

Anterior,

septal

Válvula pulmonar

Válvula mitral


Plano valvular Mitral

3 Cámaras

4 Cámaras


Mitral bicúspide aberta

Pulmón

Plano valvular Mitral

Valva anterior

Valva posterior

Fígado

Aurícula

dereita

Esternón


TABIQUE OU SEPTO INTERAURICULAR

Oblicuo cunha CARA ANTERIOR, dereita e superior e unha CARA POSTERIOR,esquerda

e inferior. Na cara dereita localízase unha depresión ou Fosa Oval que presenta un borde ou

limbo da Fosa Oval. Na cara esquerda localizamos a válvula do buraco oval

TABIQUE INTERAURICULAR

Fosa oval

DIVISIÓN DO CORAZÓN


TABIQUE INTERVENTRICULAR. Esténdese desde a cara anterior ata a cara inferior

do corazón.

PORCIÓN MUSCULAR donde se orixinan os músculos papilares da valva septal da válvula

aurículo ventricular

PORCIÓN MEMBRANOSA na base, a súa cara esquerda está no VE, a súa cara dereita

comprende dous segmentos: un anterior, ventricular, e outro posterior, interatrio-ventricular.

(2 mm). O septo é nese punto SEPTO AURÍCULO-VENTRICULAR

PORCIÓN MUSCULAR. PORCIÓN MEMBRANOSA

AoVD

VE


Configuración interna do VENTRÍCULO DEREITO: PAREDES

PAREDE ANTERIOR. Cóncava, correspóndese coa cara anterior do corazón.

PAREDE INFERIOR. Cóncava, correspóndese coa cara inferior do corazón.

PAREDE MEDIAL. Convexa, formada polo septo interventricular.

Parede medial. Septo interventricular.

Parede anterior.

Parede inferior.

Diámetro

30-40 mm


Configuración interna do VENTRÍCULO DEREITO: VÉRTICE

Aspecto cavernoso coa presenza de numerosas trabéculas carnosas .

Trabéculas carnosas de 1º orde ou músculos papilares ,

Trabéculas carnosas de 2º orde como a banda moderadora, estrutura muscular que

conecta o septo ventricular coa parede lateral do VD e

Trabéculas carnosas de 3º orde moi próximas ao vértice

banda moderadora ou

trabécula septo-marxinal

Trabéculas

carnosas de 2º e 3º

orde


Configuración interna do VENTRÍCULO DEREITO: BASE

Orificio atrio-ventricular dereito e válvula a-v dereita ou tricúspide

Músculos papilares do VD anexos á válvula AV

Orificio do tronco pulmonar e cono arterial ou infundíbulo

Orificio da arteria pulmonar, TSVD ou infundíbulo Cono arterial ou infundíbulo

Músculos papilares do VD anexos á válvula AV

Orificio atrio-ventricular

dereito e válvula tricúspide

Ao


Configuración interna do VENTRÍCULO ESQUERDO: PAREDES

Presenta unhas paredes grosas que forman un cono aplanado transversalmente con

dúas paredes cóncavas:

PAREDE ESQUERDA OU LATERAL, ocupada por grosos músculos papilares e trabéculas carnosas

PAREDE DEREITA OU MEDIAL, constituída polo septo interventricular

Parede lateral:

músculos papilares e trabéculas carnosas

Parede medial: Septo interventricular


Configuración interna do VENTRÍCULO ESQUERDO: VÉRTICE

Vértice redondeado e recuberto por unha rede de trabéculas carnosas de 2º

e 3º orde preto da parede que lle dan aspecto areolar, diferente ao

cavernoso do VD.

Trabéculas carnosas

Vértice redondeado


Configuración interna do VENTRÍCULO ESQUERDO. BASE

TRACTO DE ENTRADA DO VE. Situado na parte inferior da base do ventrículo e á

esquerda o orifico AV dereito, está ocupado polo orificio AV esquerdo e pola válvula Mitral

bicúspide. As valvas da mitral reciben as cordas tendinosas de dous potentes músculos

papilares que marcan o límite inferior do mesmo.

Músculo Papilar anterior (1) nace na unión do terzo medio e anterior do VE e

Músculo Papilar posterior (2) no bordo postero-inferior do VE e parede lateral

Tracto de entrada VE.

Válvula Mitral pechada

Músculos papilares

Tracto de entrada VE.

Válvula Mitral aberta

1

2


TRACTO DE SAÍDA DO VE. Limitado por dentro polo tabique interventricular, e por fora

pola valva maior da mitral, está ocupado polo orificio da Aorta e a válvula anexa

correspondente .

Está situado no ángulo superior dereito do ventrículo, á dereita do orificio atrio-ventricular.

Tracto de saída VE:

Orificio da Aorta e

Válvula aórtica

Tracto de entrada do VE

Orificio atrio-ventricular esquerdo


Configuración interna da AURÍCULA DEREITA: PAREDESPAREDE LATERAL OU DEREITA, cóncava con trabéculas carnosas ou músculos pectíneos

PAREDE MEDIAL, formada polo septo interaauricular

PAREDE ANTERIOR. A esta parede está anexo o apéndice auricular dereito, tabicada por

numerosas trabéculas carnosas

Parede lateral ou dereita.

Músculos pectíneos

Parede medial:

septo interatrial


Configuración interna da AURÍCULA DEREITA: PAREDES

PAREDE SUPERIOR, presenta posteriormente o orificio da vea cava superior,

avalvular e circular

PAREDEINFERIOR, ocupada polos orificios da VCI e do Seo Coronario (válvula de Thebesio)

PAREDE POSTERIOR. lisa e equidistante das dúas veas cavas presenta un tubérculo

intervenoso e unha crista terminalis.

Orificio da VCS

Orificio da VCI

Seo Coronario

AD

Apéndice

auricular dereito

crista terminalis


AURÍCULAS

Configuración interna da AURÍCULA ESQUERDA

PAREDE LATERAL. Co apéndice auricular esquerdo na súa parte anterior

PAREDE MEDIAL. Septo interauricular.

A AE está dividida en vestíbulo, corpo e compoñente venoso pulmonar

Parede lateral da AE

Apendice auricular esquerdo Parede medial da AE. Septo

interauricular

AE

Diámetro inferior a 40 mm


AURÍCULAS


PAREDE SUPERIOR E PAREDE INFERIOR, lisas e estreitas

VESTÍBULO. Zona lisa donde se localiza a válvula AV

CORPO. Zona media entre o vestíbulo e as veas pulmonares

COMPONENTE VENOSO

Parede superior da AE

Parede inferior da AE :

Vestíbulo

corpo

VCS

VE

AE


AURÍCULAS


PAREDE ANTERIOR. Orificio atrio-ventricular esquerdo

PAREDE POSTERIOR, Catro orificios das veas pulmonares

Parede anterior da AE:

Orificio AV esquerdo

Parede posterior da AE

Orificios das Veas

Pulmonares


Pericardio

Formado por dúas capas.

Serosa: Cunha folla visceral que cobre os vasos coronarios e outra

parietal ou externa.

Fibrosa: Saco fibroso.

Pericardio


Bibliografía

• Rouvier H, Delmas A. Anatomía Humana. 11ª ed. Vol 2. Masson . Paris 1924, 2005.

• L.Testut y A Latarjet. Tratado de anatomía humana. Ed. Salvat. Barcelona1990

• Bastarrika y cols. Anatomía normal, variantes anatómicas y anomalías

de origen y trayecto de las arterias coronarias por tomografía

computerizada multicorte. Radiología 2008; 50:197-206

• Cerqueira y cols. Standardized myocardial segmentation and

nomenclature for tomographic imaging of the heart. Circulation 2002;

105:539-542.

• Stephen Wilmot Miller, Lawrence M Boxt and Suhny Abbara Cardiac

Imaging. Third edition. Mosby, China. Philadelphia 2009 ..

• M.Rémy Jardin y J.Rémy Integrated Cardiothoracic Imaging with MDCT.

Springer-Verlag Berlin Heidelberg, 2009.

• Francisco Tardáguila Montero y Joaquín Ferreirós Dominguez. Imagen

cardiovascular avanzada: RM y TC. Ed Panamericana. SERAM. 2004

• Rosario J. Perea. Anatomía cardíaca en RM. III Curso de Radiología

cardíaca. Madrid 14 y 15 de Febrero de 2008.


Traballo realizado durante unha

licenza por estudos retribuída pola Consellería de Educación e Ordenación Universitaria.

Mª Dolores Parrado Quintela

Miguel Souto Bayarri

Anatomía cardíaca por Resonancia Magnética e Tomografía Computerizada

ISBN: 978-84-693-6691-2

atlas de anatomía cardíaca por rm e tc a...con forma de pirámide triangular,...

Documents