As Irmandades da Fala: Antón Noriega Varela e Ramón Cabanillas

As Irmandades da Fala

O movemento reivindica a lingua e a cultura foi composta por figuras como Anton e Ramón Vilar Ponte, Xohán Vicente Viqueira, Ramón Cabanillas, María Miramontes, Xaime Quintanilla, Otero Pedrayo ou Vicente Risco

O Consello declarou 2016 como o ano do Irmandades da Fala

O Consello Provincial aprobou hoxe por unanimidade a declaración de 2016 como o ano do Irmandades da Fala, co compromiso de desenvolver un programa de actividades para difundir e dar a coñecer a súa dimensión histórica e o seu papel na "estamos hoxe como pobo e cultura ".

Con esta decisión, a institución provincial quere conmemorar o centenario dun movemento que naceu coa creación da Irmandade dos Amigos da Fala, feita nunha reunión o 18 de maio de 1916 co número Royal Street 38 da cidade de A Coruña.

Así, recoñece que a orixe "dun sinistro movemento social da lingua e da identidade nacional Galicia mostrou unha nova forma de concibir o país, mentres colocado por primeira vez Galicia como centro de decisión e tema da súa social, desenvolvemento cultural e política ", fontes do consello.

Vida de Antón Noriega Varela

Antonio Noriega Varela foi un relevante investigador do noso léxico, así como xornalista e poeta de ideoloxía conservadora, que pertenceu, no ámbito literario, á denominada "Xeración de antre dous séculos", protagonizando, xunto con Ramón Cabanillas e outros, a transición da poesía galega do século XIX á do século XX.

Naceu en Monômero o 19 de outubro de 1869. Aos catorce anos iniciou a carreira eclesiástica no seminario da vila natal. Alí chegou a ser popular grazas á súa habilidade para idear composicións de carácter humorístico e satírico, e comezou a escribir poemas en castelán. Tras abandonar a carreira eclesiástica, fíxose mestre. En 1901 empezou a exercer a docencia en Foz, onde entrou en contacto co agrarismo e o movemento anticaciquil da man de Antón Villar Ponte. Con esta convicción colaborou na revista satírica Guau...Guau!, para a cal escribiu varios poemas de corte cívico.

Debido á súa vinculación coas actividades agraristas, foi trasladado forzosamente a Calvos de Randín, a carón da fronteira con Portugal, e, posteriormente, a Trasalba. Neste último destino trabou amizade con Otero Pedrayo e outros integrantes da xeración Nós. Grazas ás lecturas que lle ofrecía a extensa biblioteca do pazo de Trasalba, propiedade de Otero Pedrayo, Noriega coñeceu en profundidade a literatura portuguesa, que deixaría unha importante pegada na súa obra.

Con 57 anos instalouse en Abadín e retomou os contactos da mocidade. Alí foi nomeado membro da Real Academia Galega, en 1927, e, un ano despois, deu ao prelo Como falan os brañegos, compilación de ditos, frases e adiviñas populares, froito da boa relación que Noriega mantiña cos labregos da zona. En 1930, por motivos de saúde, solicitou un traslado a Viveiro, o seu derradeiro destino como docente.

En 1904 publicou o seu primeiro libro, Montañesas, que a partir da 3ª edición tería por título D'o ermo (1920) e que se vería aumentado ata a súa edición definitiva en 1946. Trátase dunha obra costumista en que abundan as composicións líricas sobre a vida dos labregos e de diálogo coa natureza. A súa achega máis orixinal son os poemas franciscanos, onde o eu lírico procura rescatar a esencia máis pura e sinxela da natureza. Publicou tamén unha escolma de cantigas populares na honra da Virxe María: A Virxe e a paisanaxe (1913).

Co tempo, Noriega foise afastando dos principios políticos do movemento agrario, chegando a apoiar, durante a guerra civil, o bando franquista. Nesa época, o poeta incrementou a produción en castelán, e, ata a morte, que tivo lugar en Viveiro o 27 de marzo de 1947, viviu unha etapa de fondo pesimismo. A súa produción reflicte con fidelidade as crenzas tradicionalistas e conservadoras que o mantiveron afastado do galeguismo.

OBRAS

O Costumismo: as circunstancias da vida dos labregos, na liña do XIX. O lirismo da natureza: canta os aspectos máis humildes da natureza.

Estes poemas caracterízanse pola ausencia de anécdota, neles atópanse sós o poeta e a natureza; Noriega identificábase coa soidade do ermo e denominábaa como unha actitude de tenrura polas cousas máis humildes da paisaxe de montaña.

Poemas "franciscanos", a súa achega máis orixinal, onde o eu do poeta aparece só, mergullado no medio da paisaxe na procura da estética do máis sinxelo da natureza. Poemas a un penedo, ao orballo, á flor do toxo... Formalmente estes poemas imitan a poesía popular; a lingua usada é tamén a do pobo chan.

Sonetos franciscanos, que inciden na temática anterior pero enmarcándoa dentro do molde métrico do soneto e engadíndolle pinceladas de influencia lusa. A lingua é, tamén, máis culta e elevada, coa introdución de cultismos de orixe portuguesa. O poema "Toda humilde beleza" é quizais o máis representativo desta tendencia.

POEMA

As floriñas dos toxosNin rosiñas brancas, nin claveles roxos!Eu venero as floriñas dos toxos.Dos toxales as tenues floriñas,que sorrín, a medo, entre espiñas.Entre espiñas que o ceo agasallacon diamantes as noites que orballa.Oh, do ermo prezado tesouro:as floriñas dos toxos son d'ouro!De ouro vello son, mai, as floriñasdos bravos toxales, das devocións miñas!

Vida de Ramón Cabanillas Despois de deixar a carreira eclesiástica en Santiago de Compostela, voltou á súa cidade natal, Cambados,

onde traballou como un oficial da cidade. Trinta e catro anos emigrou a Cuba, onde viviu entre 1910 e 1915. Alí coñeceu Basilio Álvarez, que gañou a causa e Xosé agrarista Fontenla Leal que foi fundamental para comezar a escribir en galego. Non publicado na Habana Desterro (1913) e Vento Mareiro (1915).

Voltar Galicia, traballou en varias concelho e continuou a loita agraria. O compromiso co proxecto de Irmandades da Fala levouno a colaborar asiduamente en A Nosa Terra, tornándose a voz lírica do movemento. Inicialmente preto tradicionalista posicións, xa que compartiu a tese de Vicente Risco, cuxo proxecto estético e cultural ía influír decididamente na súa obra posterior.

Foi aclamado como poeta da carreira e usou os seus poemas para servir ao galleguismo, abandonando os ecos íntimos na súa primeira poesía presente. Así, en Da terra asoballada ( "Da terra resaltado", 1917, segunda edición de 1926, que só reproduce catro poemas da primeira edición, cunha postura máis crítica e sociais que o segundo sentido) edicións e novas dos poemas publicado na Habana, Cabanillas mantivo un educador actitude. Tentou sensibilizar a xente e máis preto de nacionalismo. Con estes mesmos obxectivos escribiu, as instancias de Antón Villar Ponte, a peza dramática "Un home de Santina" (1921). En colaboración con el compor en 1926, a traxedia histórica "Ou mariscal" sobre a execución do mariscal Pedro Pardo de Cela polos Reis Católicos ás portas da Catedral de Mondoñedo, presentada como a vinganza do castelán poder central contra G. feudal galega. En 1926 viu a luz da colección de poesía "Na noite estrelecida", onde, seguindo as teorías de Risco, mitos Cabanillas de ciclo arturiano retrabalha función de símbolos como produtivos. É unha colección de poemas que foi considerado pola Cabanillas-se como o destaque do seu traballo, algo que encaixa moitas das críticas actual.

A linguaxe refinada, formalmente preocupación constante -de filiación modernista claro, aínda que o poeta "galleguiza" que o modernismo ao servizo dun proxecto de exaltación mítico-patriótica: o mundo Arthurian, galleguizado tamén funciona como un verdadeiro punto de referencia para os novos cabaleiros do Graal, xogadas polo revivalismo do irmandades da fala. Xa en 1927, Cabanillas recupera o lirismo intimista coa publicación de "Unha Rosa foda cen" quizais o texto onde a rosalianos ecos máis manifesta.

En 1920 foi elixido para a Academia Real de Galicia, cuxa renda para ler un discurso titulado "A saudade nos poetas galegos" (A tristeza nos poetas galegos). En 1929, el sería o dono da Real Academia Española, cun ensaio sobre Eduardo Pondal. Instalado en Madrid desde que entrou esta institución, o poeta pasou por un longo período de silencio ía romper finais dos anos corenta a "Caminos no tempo" (Estradas no tempo). logo comeza unha nova era que viu a luz "Antífona dá Cantiga" (1951), "da Mina zanfona" (1954), "Versos alleas terras e tempos idos" (1954) e "Samos" (1958), o seu último libro publicado en vida.

Morreu en Cambados o 9 de novembro de 1959. Hoxe os seus restos mortais están depositados na igrexa de Santo Domingo de Bonaval, na zona coñecida como o Panteón dos Galegos Ilustres en Santiago de Compostela

Poesía Lírica

Reivindicación cívica O antecedente máis claro da poesía combativa de Cabanillas é a de Curros. As primeiras composición cívicas do cambadés concordaban ideoloxicamente co agrarismo da época: loita anticaciquil e contra os foros, a denuncia do sufrimento do labrego…

O intimismoLiña herdada de románticos como Heine, Bécquer ou Rosalía de Castro. Nos versos do cambadés tamén aflora sensibilidade amorosa, a conmoción ante a natureza ou o sentimento dorido da vida.

O costumista Xa non se trata da vertente costumista frecuente no XIX que se limitaba a reproducir tipos e costumes. Para Cabanillas, a temática costumista supón una indigación e reivindicación da raíces da nosa cultura. Ademais, engádelle certas novidades formais( conexión co modernismo) e mesmo trazos de tenrura e humor

O modernismo Nalgúns poemas, Cabanillas non dubida en buscar a evasión. Neles fai primar a ambientación exótica ou medievl, e tamén a forza do sensorial ( cores, sons..) e da usicalidade.

Obras No desterro (1913, La Habana;

poesía) Vento mareiro (1915; poesía) Da terra asoballada (1917; poesía) A saudade nos poetas galegos (1920;

ensaio; discurso de ingreso na RAG) A man da santiña (1921; teatro) O cabaleiro do Sant Grial (1922;

poesía) Estoria do bendito San Amaro que foi

chamado no mundo o Cabaleiro de Arentéi (1925; poesía)

Na noite estrelecida (1926; poesía) O Mariscal (1926; teatro; con A. Villar

Ponte e debuxos de Cebreiro).[4]

A rosa de cen follas (1927; poesía) Camiños no tempo (Editorial

Bibliófilos Gallegos, 1949; poesía) Antífona da cantiga (1951; antoloxía

poética) Da miña zanfona (1954; poesía) Versos de alleas terras e tempos idos

(1955) Samos (1958; poesía) Obra completa (1959, Bos Aires) Cancioneiro Popular Galego,

Biblioteca Básica da Cultura Galega Poesía galega completa (2009)

Poema

CAMIÑO LONGOCamiño, camiño longo,camiño da miña vida,escuro e triste de noite,triste e escuro de día...¡camiño longoda miña vida !Vereda, vereda tortaen duras laxes aberta,arrodeada de toxos,crebada polas lameiras...¡vereda torta, ti onde me levas!Camiño, camiño longo

Webgrafía

http://academia.gal/irmandades-da-fala Obras de Ramón Cabanillas https://www.youtube.com/watch?v=c07fSKusfYY Vida de Ramón Cabanillas https://www.youtube.com/watch?v=rzt3DsgYYYY

http://galicia.swred.com/ramoncabanillaspoesias.htm

A nosa Terra

A Nosa Terra foi o órgano de expresión das Irmandades da Fala (1916-1932) e do Partido Galeguista (1932-1936). Editouse íntegramente en galego e foi fundamental para a extensión do ideal galeguista. Publicaronse en total 422 números.Tivo unha periodicidade moi variable. Comenzou publicándose decenalmente para pasar a saír quincenalmente ata a Dictadura de Primo de Rivera, durante a que publicouse mensualmente. En xunio de 1933 regresou á periodicidade decenal.O primeiro número saiu o 14 de decembro de 1916 Na Coruña constaba de oito páxinas. Antón Villar Ponte foi o seu director ata a IV Asamblea das Irmandades da Fala (1922). A partir de enton será Víctor Casas quen leve o peso real da dirección, aunque nominalmente foron directores Alexandre Bóveda, Aquilino Iglesias Alvariño en 1933 ou Ramón Suárez Picallo en 1934. O 1 de febreiro de 1932, pouco despois do nacemento do Partido Galeguista, convirtióse no seu órgano de expresión oficial e a redacción trasladóse a Pontevedra. En xunio de 1933 deixouse de publicar durante algún tempo debido a dificultades financieiras.Os recursos económicos da publicación provenían das subscricións, da publicidade, das donacións dos emigrados galegos de América e das Irmandades da Fala primeiro e do Partido Galeguista despois.O 17 de xulio de 1936 saíu o último número de "A Nosa Terra".