rfdsrfds - cpanel loginfiles-cdn.pseb.ac.in/pseb_files/45_718.pdf · 2020. 10. 28. · nfxnkfj tko...

Post on 19-Feb-2021

2 Views

Category:

Documents

0 Downloads

Preview:

Click to see full reader

TRANSCRIPT

  • rfDsrfDsrfDsrfDs Ùq/Dh L d;t]Ùq/Dh L d;t]Ùq/Dh L d;t]Ùq/Dh L d;t]

    B'NLB'NLB'NLB'NL 1a1a1a1a ;w?;No ;w?;No ;w?;No ;w?;No ---- I dh nze tzv nekdfwe ;kb 2011dh nze tzv nekdfwe ;kb 2011dh nze tzv nekdfwe ;kb 2011dh nze tzv nekdfwe ;kb 2011----12 tkbh jh W. 12 tkbh jh W. 12 tkbh jh W. 12 tkbh jh W.

    2a2a2a2a nekdfwe ;kb 2012nekdfwe ;kb 2012nekdfwe ;kb 2012nekdfwe ;kb 2012----13 s'A gq:'rh ;zebg Ùkfwb j'D ekoB ;w?;No 13 s'A gq:'rh ;zebg Ùkfwb j'D ekoB ;w?;No 13 s'A gq:'rh ;zebg Ùkfwb j'D ekoB ;w?;No 13 s'A gq:'rh ;zebg Ùkfwb j'D ekoB ;w?;No - II dh Bt] nze tzv j/m dh Bt] nze tzv j/m dh Bt] nze tzv j/m dh Bt] nze tzv j/m fby/ nB[;ko Wfby/ nB[;ko Wfby/ nB[;ko Wfby/ nB[;ko WLLLL

    e[Zb ;wK e[Zb ;wK e[Zb ;wK e[Zb ;wK ---- 3 xzN/3 xzN/3 xzN/3 xzN/ fbysh nze L 65fbysh nze L 65fbysh nze L 65fbysh nze L 65

    gq:'rh nze L 25gq:'rh nze L 25gq:'rh nze L 25gq:'rh nze L 25 ;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD L 30;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD L 30;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD L 30;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD L 30

    e[Zb nze L 120e[Zb nze L 120e[Zb nze L 120e[Zb nze L 120

    gqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDso 1a;ko/ gqÙB io{oh jB . 2agfjb/ gqÙB ftZu d; Gkr 1-1 nze tkb/ j'Dr/ .

    3agqÙB Bza 2 s'A 11 sZe jo/e gqÙB 3-3 nze d/ j'Dr/ .

    4agqÙB Bza 12 s'A 16 sZe jo/e gqÙB 5-5 nze d/ j'Dr/ . 5agqÙBK ftZu e'Jh ;w[uh S'N Bjh W id fe 3 nzeK tkb/ gqÙBK ftZu fe;/ th fszB gqÙBK ftZu nzdo{Bh S'N

    j't/rh id fe 5 nzeK tkb/ gqÙBK ftZu fe;/ th d' gqÙBK ftZu nzdo{Bh S'N j't/rh . nfXnkfJ tko nzeK dh tzvnfXnkfJ tko nzeK dh tzvnfXnkfJ tko nzeK dh tzvnfXnkfJ tko nzeK dh tzv

    bVh BzLbVh BzLbVh BzLbVh BzL nfXnkfJ dk BzL ns/ BKnfXnkfJ dk BzL ns/ BKnfXnkfJ dk BzL ns/ BKnfXnkfJ dk BzL ns/ BK e[e[e[e[ZZZZb nzeb nzeb nzeb nze 1111 nze d/nze d/nze d/nze d/ gqÙB 3gqÙB 3gqÙB 3gqÙB 3 nzeK d/ gqÙBnzeK d/ gqÙBnzeK d/ gqÙBnzeK d/ gqÙB 5555 nzeK d/ gqÙBnzeK d/ gqÙBnzeK d/ gqÙBnzeK d/ gqÙB

    1 4 d' xksh ;wheoDK 8 2 2 -

    2 5 nze rfDse bVhnK 8 2 2 -

    3 7 nkwdB eo 5 - - 1

    4 9 uZeo 10 2 1 1

    10 uZeo dhnK ;goÙ o/yktK

    5 11 o/yk rfDse ouBktK 3 - 1 -

    6 13 T[ukJhnK ns/ d{ohnK 6 1 - 1

    7 14 ;sPk dk y/socb ns/ nkfJsB 13 2 2 1

    8 15 nzeVk ftfrnkB 12 1 2 1

    e[Zb nzee[Zb nzee[Zb nzee[Zb nze 65656565 10101010 10101010 5555

  • iwksiwksiwksiwks----gfjbh (rfDs)gfjbh (rfDs)gfjbh (rfDs)gfjbh (rfDs)

    ;wKL 3 xzN/;wKL 3 xzN/;wKL 3 xzN/;wKL 3 xzN/

    o/yk rfDso/yk rfDso/yk rfDso/yk rfDs

    nkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkBnkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkBnkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkBnkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkBLLLL----

    • nkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh ;zpzXK dh Ùpdktbh ftef;s eoBk ns/ tos'A eoBk. f;yo-

    sb, TZ[go-j/mK, nzdo-pkjo, T[Zgobk-j/mbk, B/V/-d{o, gfjbK-pknd dk ;zebg.

    ;k;k;k;kv/ v/ v/ v/ nnnnkb/ kb/ kb/ kb/ ----d[nkb/ dhnK m'; nkfeqshnKd[nkb/ dhnK m'; nkfeqshnKd[nkb/ dhnK m'; nkfeqshnKd[nkb/ dhnK m'; nkfeqshnKL-

    • nkgD/ nkb/ d[nkb/ s'A tZy-tZy t;s{nK B{z fJZemk eoBk, fit/A-gZEo, vZp/, r/Ad, e'D, gkJhg

    nkfd.

    • t;s{nK B{z T[jBK d/ neko ns/ j'o ftÙ/Ùsk nB[;ko SKNDk, torheoD eoBk ns/

    ftnkfynk eoBk.

    • nkfeqsh d/ tZy-tZy sohe/ dk fBohyD ns/ toDB i' foVB ns/ fy;ekT[D dh joes B{z

    gqGkfts eodk j?.

    • rZs/ s'A pDhnK 2-D torhnK ;wsb nkfeqshnK B{z SKNDk.

    ;zfynktK;zfynktK;zfynktK;zfynktK

    frDsh, fJZe s'A B"A sZe ;zfynktK ns/ ˜ho' dh fefonk ;zpzXh ikDekoh ftef;s eoBk.frDsh, fJZe s'A B"A sZe ;zfynktK ns/ ˜ho' dh fefonk ;zpzXh ikDekoh ftef;s eoBk.frDsh, fJZe s'A B"A sZe ;zfynktK ns/ ˜ho' dh fefonk ;zpzXh ikDekoh ftef;s eoBk.frDsh, fJZe s'A B"A sZe ;zfynktK ns/ ˜ho' dh fefonk ;zpzXh ikDekoh ftef;s eoBk.

    • t;s{nK dk fBohyD eoBk ns/ t;s{nK B{z fJZemk eoBk.

    • fJZemhnK ehshnK t;s{nK B{z soshp ftZu brkT[Dk.

    • s[bDk :'r ns// fJZe-fJZe nB[o{gsk nB[;ko t;s{nK Bz{ fJZem ftZu frDBk.

    • fe;/ yk; ;zfynk d/ nB[o{g t;s{nK B{z fJZemk eoBk.

    • 1 s'A 9 sZe ;zfynktK dh gfjukD ns/ T[ukoB.

    • 1 s'A 9 sZe ;zfynktK dh frDsh, s[bBk (n;b t;s{nK dh tos'A nB[;ko iK skVh wko e/

    frDsh eotkT[Dk) .

    • 1 s'A 9 sZe ;zfynktK B{z gVQBk ns/ fbyDk .

    • n;b t;s{nK dh tos'A iK c'N'nK dh tos'A eod/ j'J/ i'V ns/ xNkT[.

  • • ‘O’ ns/ ‘-’ fBÙkBK dh tos'A eoe/ i'V ns/ xNkT[, xNkT[ ftXh okjhA f;co sZe gj[zuDk

    (fit/AL- 3-1&2, 3-2&1, 3-3&0)

    10 s'A 10 s'A 10 s'A 10 s'A 20 sZe ;zfynktK20 sZe ;zfynktK20 sZe ;zfynktK20 sZe ;zfynktK

    • 10 sA' 20 sZe dhnK ;zfynktK d/ nB[eqw dk fBowkD.

    • fJjBK ;zfynktK dh ;jkfJsk Bkb t;s{nK B{z frDBk.

    • t;s{nK B{z dZ;-dZ; d/ roZ[g (;w{j) ftZu fJZemk eoBk ns/ fJZebh t;s{ nB[;ko eoBk.

    djkJhnK ns/ fJekJhnK d/ ;w{j dh Ùpdktbh ftef;s eoBk .

    • fuZso okjhA djkJhnK ns/ fJekJhnK d/ ;w{jK B{z do;kT[Dk.

    • fJZe fdZsh j'Jh ;zfynk ftZu djkJhnK ns/ fJekJhnK dh ;zfynk dh frDsh eoBk.

    • 11 s'A 19 bJh ;zfynk nzeK B{z fbyDk

    • 10 ns/ 20 bJh ;zfynk nzeK B{z fbyDk .

    • 20 sZe ;zfynktK dh s[bBk eoBk.

    i'V ns/ i'V ns/ i'V ns/ i'V ns/ xNkT[ (thj sZe)xNkT[ (thj sZe)xNkT[ (thj sZe)xNkT[ (thj sZe)

    20 sZe ;zfynktK dk i'V ns/ xNkT[.

    21 s'A 99 sZe ;zfynktK 21 s'A 99 sZe ;zfynktK 21 s'A 99 sZe ;zfynktK 21 s'A 99 sZe ;zfynktK

    • 21 s'A 99 bJh ;zfynk nze fbyD/.

    t;s{nK B{z djkJhnK ns/ fJekJhnK d/ ;w{j ftZu fJZem/ eoBk.

    • fJekJhnK ns/ djkJhnK d/ ;w{j B{z do;kT[D bJh fuZso pDkT[Dk.

    • fJZe ;zfynk d/ djkJhnK ns/ fJekJhnK d/ ˜pkBh ;w{j pDkT[Dk.

    fdwkrh nze ftfrnkBfdwkrh nze ftfrnkBfdwkrh nze ftfrnkBfdwkrh nze ftfrnkB L -- d' fJZe nzeK tkbhnK ;zfynktK B{z ˜pkBh i'VBk.

    w[dok (XB) w[dok (XB) w[dok (XB) w[dok (XB) L -

    • nkw eoz;h (B'NK ns/ f;ZfenK) dh gfjukD.

    • XB dh S'NhnK okÙhnK ˘ fJZemk oZyDk.

    wkgwkgwkgwkg

    bzpkJhLbzpkJhLbzpkJhLbzpkJhL

  • • B/V/-d{o, gsbk-w'Nk, bzpk-S'Nk,dk ;zebg

    • t;s{nK B{z bzpkJh nB[;ko eqwpZX eoBk

    • r?o fwnkoh fJekJhnK dh tos'A Bkb bzpkJhnK wkgDk (rZ[bh vzvk, pzN/ y/vD dh y/v d/

    ;zpzX ftZu)

    • bzpkJhnK ns/ d{ohnK dk nzdkik brkT[Dk ns/ r?o fwnkoh fJekJhnK Bkb gVskb eoBh

    (jZE, frZm nkfd).

    g[zg[zg[zg[zi (Gko)i (Gko)i (Gko)i (Gko) L-

    • Gkoh ns// jbehnK t;s{nK ftZu s[bBk.

    ;wK;wK;wK;wK L-

    • fe;/ ;w/A tkgohnK xNBktK B{z gfjbK ns/ pknd d/ gdK ftZu tZy tZy eoBk.

    • ;e{b d/ fdBK ns/ S[ZNhnK d/ ;w/A B{z r[Dkswe gZy'A S'N/ ns/ tZv/ nzsokb ftZu wfj;{;

    eokT[Dk.

    • fJZe fdB dh ntXh ˘ nB[eqw eoBk.

    nzeV/ pDkT[DknzeV/ pDkT[DknzeV/ pDkT[DknzeV/ pDkT[Dk

    ;XkoD nzefVnk B{z fJZem/ eoBk , do;kT[Dk ns/ ftnkfynk eoBh (fit/A ekr˜ dh gZNh Bkb pKj

    dh bzpkJh wkgDk iK f;o dk x/ok wkgDk) .

    g?NoB (Bw{B/)g?NoB (Bw{B/)g?NoB (Bw{B/)g?NoB (Bw{B/)L-

    • ;XkoD nB[gkse nkfeqsnK ns/ Bw{B/ dh gfjukD eoBk, T[dkjoD s"o s/ T[rbK ns/

    nzr{m/ Bkb Bw{B/ pDkT[Dk .

    • ;zfynk ns/ nkb/ d[nkb/ ftZu nkfeqshnk d/ ;XkoB g?NoB d/ nB[eqw B{z g{ok eoBk.

  • Ù/qDh Ù/qDh Ù/qDh Ù/qDh ---- d{ihd{ihd{ihd{ih (rfDs)(rfDs)(rfDs)(rfDs)

    ;wKL 3 xzN/;wKL 3 xzN/;wKL 3 xzN/;wKL 3 xzN/

    o/yk rfDso/yk rfDso/yk rfDso/yk rfDs

    nkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkBnkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkBnkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkBnkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkB

    3333----D ns/ 2ns/ 2ns/ 2ns/ 2----D nkfeqshnK nkfeqshnK nkfeqshnK nkfeqshnK

    • tksktoD ftZu fdZshnK t;s{nK dk fBohyD eoBk ns/ T[jBK d/ fiwkfJsh ftÙ/ÙsktK

    bJh r[Dkswe nB[Gt gqkgs eoBk.

    • w{b 3-D nkfeqshnK, fit/A fe xDkt, p/bD, e'B, r'b/ dh T[jBK d/ Bkw nB[;ko gfjukD.

    • 3-D t;s{nK dh 2-D pkjoh o/yk nB[;ko fBÙkB brkT[Dk.

    • fJjBK 2-D nkfeqshnK ˘ wfj;{; eoBk ns/ gfjukDBk.

    • 2D-nkfeqshnK fit/A nkfJs, tor, fsqG[i, uZeo dh T[jBK d/ Bkw nB[;ko gfjukD.

    • fJjBK 2-D nkfeqshnK d/ r[DK dk nzso frnkB d[nkok toDB.

    • sfj wko e/, t;s{ d/ f;ZX/ feBko/ d[nkok, Xkr/ ˘ fyZu e/ w[es jZE Bkˇ ns/ c[ZN/ Bkˇ

    f;ZXh o/yk dh gfjukD ns/ pDkT[Dk.

    • f;ZXhnK, yVhnK ns/ fsoShnK o/yktK pDkT[DhnK (w[es jZE Bkˇ)

    • f;ZXh o/yk ns/ teo o/yk ftZu nzso.

    • t;s{nK dh T[jBK d/ gfoSkftnK ˘ wfj;{; eoB T[gozs gfjukD.

  • ;zfynktK;zfynktK;zfynktK;zfynktK

    • 99 sZe dhnK ;zfynktK d/ ;zfynK nzeK ˘ gVQBk ns/ fbyDk.

    • fe;/ ;zfynk ˘ ;EkBe w[Zb d/ nB[;ko ft;fsqs eoBk.

    • frDBk ns/ t;s{nK ˘ djkJhnK ns/ fJekJhnK ftZu w[V fJZemk eoBk.

    • ;zfynktK dh s[bBk ftZu ;EkBe w[Zb dh XkoDk dh tos'A.

    • tZy-tZy sohfenK Bkˇ frDshL-

    o fe;/ th ;zfynk s'A Ù{o[ eoe/.

    o ;w{j frDsh nkfd.

    • ;" sZe dhnK ;zfynktK ˘ uVQd/ ns/ bfjzd/ eqw ftZu soshp pZX eoBk.

    • fdZs/ nzeK ˘ d[jok e/ ns/ fpBk d[jokJ/, d' nzeK dh ;G s'A tZvh ns/ ;G s'A S'Nh ;zfynk

    pDkT[Dk.

    • fe;/ t;s{ dk fJZe o/yk ”s/ ;EkB wfj;{; ns/ doi eoBk.

    i'V ns/ xNkUi'V ns/ xNkUi'V ns/ xNkUi'V ns/ xNkU

    • d' nzeK tkbhnK ;zfynktK ˘ djkJhnK ns/ fJekJhnK ftZu do;k e/, w[V ;w{j pDk e/ ns/

    fpBk w[V ;w{j pDkJ/ i'V ns/ xNkU.

    • ;zfynk ftZu f;¯o dk i'V ns/ fe;/ ;zfynk ftZu'A f;¯o dh xNkU.

    • Bw{fBnK d[nkok i'V d/ eqw-tNkdoK r[D ˘ wfj;{; eoBk.

    • fuZsoK d[nkok ns/ ˜pkBh ftnkfynk d[nkok do;kJhnK i'V ns/ xNkU ;wZf;nktK jZb

    eoBhnK.

    • T[jBK jkbsK dh ˜pkBh ftnkfynk eoBh fijVh fdZs/ i'V ns/ xNkU sZE d/ ;zrs j'D.

    • i'V ns/ xNkU d/ Bshi/ dk nzdkiK brkT[Dk ns/ j'o fdZsh ;zfynktK d/ Bshi/ Bkˇ

    s[bBk eoBk.

    r[Dk ns/ r[Dk ns/ r[Dk ns/ r[Dk ns/ Gkr dh fsnkohGkr dh fsnkohGkr dh fsnkohGkr dh fsnkoh

    • i'V d/ d[jokU Bkˇ ;pzfXs jkbsK ns/ pkopo tzvD Bkˇ ;pzfXs jkbsK ”s/ uouk eoBk.

    • pokpo ;w{j pDkT[D dhnK fefonktK.

    fdwkrh nze rfDsfdwkrh nze rfDsfdwkrh nze rfDsfdwkrh nze rfDs

  • • fJZe nze tkbhnK ;zfynktK ˘ fdwkrh i'VBk ns/ xNkT[Dk.

    • d; d/ r[DiK ˘ fdwkrh i'VBk ns/ xNkT[Dk.

    XBXBXBXB

    • w[dok ˘ gSkDBk- B'N ns/ f;Ze/.

    • XB dh okÙh ˘ fJZem/ eoBk (XB 50 o[L s'A tZX Bj] j'Dk ukjhdk).

    • XB dhnK S'NhnK okÙhnK ˘ fdwkrh i'VBk ns/ xNkT[Dk.

    • 3-4 B'NK ˘ tos e/ fe;/ okÙh dk ekoftjko eoBk.

    wkgwkgwkgwkg

    bzpkJhbzpkJhbzpkJhbzpkJh

    • bzp/ ns/ S'N/ o;fsnK dh, fJe;wkB (nD-fwnkoh) fJekJhnK dh tos'A eoe/ (bzph bzpkJh

    sZe tXkfJnk ik ;edk W) bzpkJh ns/ d{oh wkgDk.

    GkoGkoGkoGko

    • fe;/ d' t;s{nK dh T[jBk d/ Gko d/ nB[;ko s[bBk eoBk.

    • ;XkoD sZeVh dh ˜o{os dk wjZst.

    • sZeVh dh tos'A eoe/ fdZshnK t;s{nK d/ Gko dh s[bBk.

    ;wZoEk (nkfJsB);wZoEk (nkfJsB);wZoEk (nkfJsB);wZoEk (nkfJsB)

    • posBK dk T[jBK dh nzdo{Bh ;wZoEk (nkfJsB) nB[;ko s[bBk ns/ eqw.

    • fdZs/ posBK dk T[jBK dh XkoB ;wZoEk nB[;ko.

    ;wK;wK;wK;wK

    • jcs/ d/ fdBK ns/ ;kb d/ wjhfBnK pko/ ikD{z j'Dk.

    • w";w d/ eqw (;EkBe spdhbh) pko/ ikDBk.

    • bzph ntXh dh xNBk tkgoB ˘ soshp (eqw) d/Dk.

    nzeV/ pDkT[DknzeV/ pDkT[DknzeV/ pDkT[DknzeV/ pDkT[Dk

    • wkg d[nkok nzeV/ fJZem/ eoBk.

  • • ftuko-tNkdoK (T[dkjoD bJh, pZfunK dh T[ukJh) s'A gqkgs nzefVnK ˘ do;kT[Dk.

    • iBw skohyK T[Zgo nzefVnK ˘ fJZemk eoBk ns/ g/Ù eoBk.

    • T[fus gZXo s/ nzefVnK s'A gfoDkw eZYDk.

    g?NoB g?NoB g?NoB g?NoB (Bw{B/)(Bw{B/)(Bw{B/)(Bw{B/)

    • nkfeqshnK ns/ ;zfynktK d/ eqw ftZu g?NoB (Bw{B/) ˘ wfj;{; eoBk ns/ nZr/ tXkT[Dk.

    • fJZe ;zfynk ˘ tZy-tZy sohfenK Bkˇ s'VB d/ g?NoB (Bw{B/) dh Gkb eoBk.

    • nrz{m/ dh Skg, gZs/ ˘ Skg e//, ;pih ˘ Skge/ nkfd s'A SgkJh g?NoB (Bw{B/) fsnko

    eoBk.

    • ;w nkfeqshnK ˘ Skg e/ g?NoB (Bw{B/) fsnko eoBk.

  • ftÙk L rfDs ftÙk L rfDs ftÙk L rfDs ftÙk L rfDs

    iwks iwks iwks iwks ---- B"t] B"t] B"t] B"t] fbysh nzfbysh nzfbysh nzfbysh nzeL 5eL 5eL 5eL 55555

    ;w?;No ;w?;No ;w?;No ;w?;No ---- I nKsfoe w[bKeDL nKsfoe w[bKeDL nKsfoe w[bKeDL nKsfoe w[bKeDL 25252525

    e[Zb ;wK e[Zb ;wK e[Zb ;wK e[Zb ;wK ---- 2222L30 xzN/L30 xzN/L30 xzN/L30 xzN/ e[Zb nzeL 80e[Zb nzeL 80e[Zb nzeL 80e[Zb nzeL 80

    gqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDso

    1a;ko/ gqÙB io{oh jB .

    2agfjb/ gqÙB ftZu nZm Gkr 1-1 nze tkb/ j'Dr/ .

    3agqÙB Bza 2 s'A 10 sZe jo/e gqÙB 3-3 nze d/ j'Dr/ .

    4agqÙB Bza 11 s'A 14 sZe jo/e gqÙB 5-5 nze d/ j'Dr/ .

    5agqÙBK ftZu e'Jh ;w[uh S'N Bjh W id fe 3 nzeK tkb/ gqÙBK ftZu fe;/ th fszB gqÙBK ftZu

    nzdo{Bh S'N j't/rh ns/ 5 nzeK tkb/ gqÙBK ftZu fe;/ th d' gqÙBK ftZu nzdo{Bh S'N j't/rh .

    bVh bVh bVh bVh

    BzL BzL BzL BzL

    nfXnkfJ dk BKnfXnkfJ dk BKnfXnkfJ dk BKnfXnkfJ dk BK eeee[Z[Z[Z[Zb nzeb nzeb nzeb nze 1 nze d/ 1 nze d/ 1 nze d/ 1 nze d/

    gqÙBgqÙBgqÙBgqÙB

    3 nzeK d/ 3 nzeK d/ 3 nzeK d/ 3 nzeK d/

    gqÙB gqÙB gqÙB gqÙB

    5 5 5 5 nzeK d/ nzeK d/ nzeK d/ nzeK d/

    gqÙBgqÙBgqÙBgqÙB

    1 ;zfynk gqDkbh 11 2 3 -

    2 fBod/Ùe nze finkfwsh 5 2 1 -

    3 fJ:{efbv finkfwsh dh ikD gSkD 4 1 1 -

    4 o/yktK ns/ e'D 11 - 2 1

    5 fsqG[i 9 1 1 1

    6 jho' dk ;{so 9 1 1 1

    7 ;zGktBk 6 1 - 1

    e[Zb i'Ve[Zb i'Ve[Zb i'Ve[Zb i'V 55555555 8888 9999 4444

    1a ;zfynk gqDkbh;zfynk gqDkbh;zfynk gqDkbh;zfynk gqDkbhL- ;zfynk o/yk ”s/ gqkfeqse ;zfynktK, ;zg{oB ;zfynktK ns/ gfow/: ;zfynktK ˘

    do;kT[D dh d[jokJh, Ùks$nÙks d[jokT[d/A dÙwbtK ˘ brksko tZvdoÙB okj] ;zfynk o/yk ”s/

    do;kT[Dk, gfow/: ;zfynktK, d[jokT[dA/$Ùks dÙwbt d/ s"o ”s/.

    Bk d[jokT[dA/$nÙks dÙwbt fit/A fe 2 , 3 , 5 …. nkfd dhnK T[dkjoDK, ngfow/:

    ;zfynktK dh j'Ad fit/A fe 3,2 ns/ fJjBK dh ;zfynk o/yk ”s/ g/Ùekoh. fJj fdykT[Dk fe jo/e

  • tk;sfte ;zfynk fJZe ftbZyD fpzd{ okj] ;zfynk o/yk ”s/ do;kJh ik ;edh W ns/ T[bN s"o ”s/

    ;zfynk o/yk ”s/ jo/e fpzd{ fJZe ftbZyD ;zfynk ˘ do;kT[dK W.

    fe;/ XBkswe tk;sfte ;zfynk x d/ bJh x dh j'Ad.

    fe;/ tk;sfte ;zfynk d/ nt/A w{b dh T[dkjoD.

    g{oB ;zfynk nze xksK nB[;ko xks-nzeK d/ fB:wK dh d[jokJh. gfow/: xks nze

    XBkswe tk;sfte nkXko d/ Bkˇ, xba +

    1 ns/

    yx +

    1 torhnK tk;sfte ;zfynktK dk

    o/ÙBbeoD. fiE/ x ns/ y gqkfeqse ;zfynktK ns/ a, b ;zg{oB ;zfynktK jB.

    2a fBod/Ùe nze finkfwshfBod/Ùe nze finkfwshfBod/Ùe nze finkfwshfBod/Ùe nze finkfwshL- ekoNh˜hnB sb, fJZe fpzd{ d/ fBod/Ù nze, Bkw ns/ fBod/Ù nze

    sb Bkˇ ;zpzfXs gd, fuzBQ, sb ftZu fpzd{ brkT[D/ T[dkjoD d/ s"o s/ o/yh ;wheoD dk rqkcL

    ax+by+c = 0 torh o/yh ;wheoD T[Zgo e/Afdqs, fJ;˘ y = mx+c dh soQK fbye/ ns/ d' ubK tkb/

    o/yh ;wheoD tkb/ nfXnkfJ Bkˇ fwbkT[Dk.

    3a fJ:{efbv fifJ:{efbv fifJ:{efbv fifJ:{efbv finkfwsh dh ikD gSkDnkfwsh dh ikD gSkDnkfwsh dh ikD gSkDnkfwsh dh ikD gSkDL- fJfsjk;LfJ:{efbv ns/ Gkos ftZu o/ykFrfDs

    fJ:{efbv dhnK gfoGkÙktK, f;XKs ns/ XkoBktK, gzit/A f;XKs dk s[b o[gKsoD,;t?Ff;ZX ns/

    fET{owK d/ ;zpzX B{z do;kT[Dk.

    (1) d' fdZs/ j'J/ tZy- tZy fpzd{nK s'A fJZe ns/ e/tb fJZe jh o/yk j[zdh j?.

    ****(2) d' fGzB o/yktK dk fJZe s'A tZX ;kMK fpzd{ Bjh j' ;edk.

    4a o/yktK ns/ e'Do/yktK ns/ e'Do/yktK ns/ e'Do/yktK ns/ e'DL-

    (1) i/ fJZe feoD fe;/ o/yk s/ yVh j't/ sK fJ; gqeko pD/ d' bkrt/A e'DK dk i'V 1800 j[zdk W ns/ fJ;dk T[bN .

    *(2) i/ d' o/yktK nkg; ftZu eZND sK f;yo ;Bw[Zy e'D ;wkB j[zd/ jB.

    (3) d' ;wKso o/yktK B{z ekNthA o/yk d/ Bkb eZND Bkb pD/ fJeKso e'DK, ;zrs e'DK

    ns/ nzdo{Bh e'DK s/ nXkfos Bshi/ .

    (4) o/yktK, i' fJZe jh o/yk d/ ;wKso j'D, nkg; ftZu th ;wKso j[zdhnK jB.

    ****(5) fsqG[i d/ fszB/ e'DK dk i'V 1800 j[zdk W. (6) i/ fe;/ fsqG[i dh fJZe G[ik tXkJh ikt/ sK fJ; gqeko pfDnk pkjoh e'D nzdob/

    ;Bw[Zy e'DK d/ i'Vcb d/ pokpo j[zdk W.

    5a fsqG[ifsqG[ifsqG[ifsqG[iKKKKL-

  • (1) d' fsqG[iK ;opzr;w j[zdhnK jB i/ fJZe fsqG[i dhnK e'Jh d' G[iktK ns/ T[jBK

    ftuekobk e'D, d{ih fsqG[i dhnK d' ;zrs G[iktK ns/ T[jBK ftub/ e'D d/

    pokpo j't/ _S.A.S.(G[Fe'FG[);opzr;wsk=.

    ****(2) d' fsqG[iK ;opzr;w j[zdhnK jB i/ fJZe fsqG[i d/ e'Jh d' e'D ns/ e'DK ftubh

    G[ik, d{ih fsqG[i d/ d' ;zrs e'DK ns/ e'DK ftubh G[ik pokpo j't/

    _A.S.A.(e'FG[Fe');opzr;wsk].

    (3) d' fsqG[iK ;opzr;w j[zdhnK jB i/ fJZe fsqG[i dhnK fszB/ G[iktK, d{ih fsqG[i

    dhnK fszB/ ;zrs G[iktK d/ pokpo j'D [S.S.S(G[-G[-G[) ;opzr;wsk].

    (4) d' ;we'D fsqG[iK ;opzr;w j[zdhnK jB i/ fJZe fsqG[i dk eoD ns/ fJZe

    G[ik, d{ih fsqGi d/ eoD ns/ fJZe G[ik d/ pokpo j'D.

    ****(5) fsqG[i dhnK pokpo G[iktK d/ ;Bw[Zy e'D pokpo j[zd/ jB.

    (6) i/ fe;/ fsqG[i d/ d' e'D pokpo j'D sK T[jBK dhnK ;Bw[Zy GiktK pokpo j[zdhnK

    jB .

    (7) fsqG[iK ftZu n;wkBsk ns/ fJjBK d/ e'D ns/ ;Bw[Zy G[ik ftueko ;pzXh.

    6H jho' dk ;{sojho' dk ;{sojho' dk ;{sojho' dk ;{so L- jho' d/ ;{so d[nkok fsqG[i dk y/socb fpBk ;p{s d/, us[oG[ik dk y/socb

    gsk eoB bJh jho' d/ ;{so dh tos'A.

    7a ;zGktBk;zGktBk;zGktBk;zGktBkL- fJ;dk fJfsjk;, d[jokT[d/ gq:'r ns/ nktosh fBohyD d[nkok ;zGktBk sZe gj[zu,

    ;zGktBkL fJZe gq:'fre fdqÙNhe'D .

    B'NB'NB'NB'NL- fizBk fET{owK s/ **** bZr/ jB. T[jBK d/ gqwkD jh gqhfynk ftZu f;ZX eoB/ jB.

    gkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rh

    fefonktKfefonktKfefonktKfefonktK

    1H fJj f;ZX eoBk fe fsqG[i dhnK e'Jh d' G[iktK dk i'V sh;oh G[ik s'A jw/Ùk

    tZvk j[zdk j?.

    2H fse'Dkeko eZNhnK j'JhnK nkfeqshnK dk gq:'r eoe/ fsqG[iK dh ;opzr;wsk dhnK Ùosk

    (e;"NhnK) dk gsk brkT[Dk .

    3a ngfow/: ;zfynktK (√2, √3, √5aaaaaaa nkfd ) ˘ ;zfynk o/yk ”s/ do;kT[Dk.

    4a ekNt] o/yk d[nkok d' ;wKso o/yktK Bkˇ pDkJ/ e'DK d/ ;zpzXK dh ikDekoh.

  • 5a rok¯ g/go ”s/ fpzd{ dk rokc fyZuDk id' fe fJ; d/ fBod/Ù nze fdZs/ j'D.

    6a rok¯ g/go ”s/ fdZsh j'Jh nkfeqsh d/ f;yoK d/ fBod/Ù nze gsk eoBk.

    7a ekNt] o/yk d[nkok ;wKso o/yktK Bkˇ pDkJ/ e'DK ftueko ;zpzX gsk eoBk.

    8a skÙ dh r[ZNh ;jkfJsk Bkˇ nukBe fyZu/ rJ/ gZs/$gZfsnK dh ;zGtkBk gsk eoBk.

    9a ihU p'ov dh tos'A Bkb fsqG[i dk y/socb gsk eoBk.

    ftÙk L rfDs ftÙk L rfDs ftÙk L rfDs ftÙk L rfDs fbysh nzeL fbysh nzeL fbysh nzeL fbysh nzeL 65656565

    iwks L B"thAiwks L B"thAiwks L B"thAiwks L B"thA gq:'rh nzeL 2gq:'rh nzeL 2gq:'rh nzeL 2gq:'rh nzeL 25555

    ;w?;NoF;w?;NoF;w?;NoF;w?;NoFII nKsfoe w[bkeD L30nKsfoe w[bkeD L30nKsfoe w[bkeD L30nKsfoe w[bkeD L30

    e[e[e[e[Zb ;wK Zb ;wK Zb ;wK Zb ;wK ---- 3 xzN/3 xzN/3 xzN/3 xzN/ e[Zb nzeL 120e[Zb nzeL 120e[Zb nzeL 120e[Zb nzeL 120

    gqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDso

    1a;ko/ gqÙB io{oh jB .

    2agfjb/ gqÙB ftZu d; Gkr 1-1 nze tkb/ j'Dr/ .

    3agqÙB Bza 2 s'A 11 sZe jo/e gqÙB 3-3 nze d/ j'Dr/ .

    4agqÙB Bza 12 s'A 16 sZe jo/e gqÙB 5-5 nze d/ j'Dr/ .

    5agqÙBK ftZu e'Jh ;w[uh S'N Bjh W id fe 3 nzeK tkb/ gqÙBK ftZu fe;/ th fszB gqÙBK ftZu

    nzdo{Bh S'N j't/rh ns/ 5 nzeK tkb/ gqÙBK ftZu fe;/ th d' gqÙBK ftZu nzdo{Bh S'N j't/rh .

    bVh bVh bVh bVh

    BzL BzL BzL BzL

    nfXnkfJ dknfXnkfJ dknfXnkfJ dknfXnkfJ dk BKBKBKBK eeee[Z[Z[Z[Zb nzeb nzeb nzeb nze 1nze d/ 1nze d/ 1nze d/ 1nze d/

    gqÙBgqÙBgqÙBgqÙB

    3 nzeK d/ 3 nzeK d/ 3 nzeK d/ 3 nzeK d/

    gqÙB gqÙB gqÙB gqÙB

    5 5 5 5 nzeK d/ nzeK d/ nzeK d/ nzeK d/

    gqÙBgqÙBgqÙBgqÙB

    1 pj[gdhnK 8 2 2 -

    2 d' ubK ftZu o/yh ;wheoD 8 2 2 -

    3 us[oG[i 9 1 1 1

    4 ;wKso us[oG[iK ns/ fsqG[iK d/

    y/socb

    4 1 1 -

    5 uZeo 9 1 1 1

    6 ouBktK 5 - - 1

    7 ;sQJh y/socb ns/ nkfJsB 13 2 2 1

    8 nzeVk ftfrnkB 9 1 1 1

  • e[Zb i'Ve[Zb i'Ve[Zb i'Ve[Zb i'V 65656565 10101010 10101010 5555

    1apj[gdhnKpj[gdhnKpj[gdhnKpj[gdhnK L- fJZe ub tkbh pj[gd dh gfoGkÙk, fJ;d/ r[DKe, T[dkjoDK Bkˇ ns/ T[bN

    T[dkjoDK Bkˇ, fJ;d/ gd, f;¯o pj[gdL pj[gd dh xks. nub, fJZe xksh, d' xksh, fszB xksh

    pj[gd, fJZe gd, d' gd, fszB gd. r[DByzv ns/ r[Di, pj[gd$;wheoD d/ f;¯o$w{b. T[dkjoDK

    ;w/s pkeh fET{ow dk eEB ns/ gq/fos ns/ ;zg{oB ;zfynktK dh nB[o{gsk (Analogy), r[DByzv

    fET{ow dk eEB ns/ ;p{s, ,2 cbxax ++ 0≠a ,dk r[DByzvheoB fiE/ a, b, ns/ c tk;sfte

    ;zfynktK jB ns/ fszB xksh pj[gd dk r[DByzvheoB, r[DByzv dh tos'A eoe/. nbipoJh

    ftnzie ns/ ;op;wsktK dh d[jokJh. j'o ;op;sktK fit/A feL

    2)( zyx ++ = zxyzxyzyx 222222 +++++

    3)( yx ± = )(333 yxxyyx ±±±

    ( )zyxxyzzyx ++=−++ 3333 ( zxyzxyzyx −−−++ 222 ) torhnK ns/ fJjBK dh pj[gdK

    d/ r[DByzv pDkT[D ftZu tos'A. ;XkoD ss;weK, fJjBK pj[gdK ftZu o[gKsfos j'D :'r.

    2ad' ubK d' ubK d' ubK d' ubK ffffttttZuZuZuZu o/yh ;wheoDo/yh ;wheoDo/yh ;wheoDo/yh ;wheoD L- fJZe ub tkbh o/yh ;wheoD dh d[jokJh. d' ubK ftZu ;wheoD

    dh G{fwek f;ZX eoBk fe d' ubK tkbh fJZe o/yh ;wheoD d/ n;hfws jZb j[zd/ jB ns/ fJ;˘

    tk;sfte ;zfynktK d/ eqw nB[;ko i'fVnK ftZu fby e/ gqwkfDs eoBk, T[jBK dk rqkc fyZuDk

    ns/ do;kT[Dk fe T[j fJZe o/yk T[Zs/ jB, gqshs j[zd/ jB. n;b fizdrh, fi; ftZu nB[gks ns/

    ;wkB nB[gks dhnK ;wZf;nktK th Ùkfwb j'D ns/ phi rfDs Bkˇ ns/ nkb/yh jZb Bkb'A Bkˇ

    ehs/ rJ/ j'D, s'A ;wZf;nktK ns/ T[dkjoDK.

    3aus[oG[ius[oG[ius[oG[ius[oG[i L-

    ****(1) ;wKso us[oG[i dk fteoD fJ;B{z d' ;opzr;w fsqG[iK ftZu tzvdk W.

    (2) ;wKso us[oG[i d/ ;Bw[Zy e'D pokpo j[zd/ jB ns/ fJ; dk T[bN .

    (3) ;wKso us[oG[i ftZu ;Bw[Zy G[iktK pokpo j[zdhnK jB ns/ fJ; dk T[bN.

    (4) fJZe us[oG[i ;wKso us[oG[i j[zdh W i/ T[; dhnK ;Bw[Zy G[iktK dk fJZe i'Vk

    pokpo ns/ ;wKso j't/ .

    (5) ;wKso us[oG[i d/ fteoD fJZe d{i/ B{z ;wd[Gkfis eod/ jB ns/ fJ; dk T[bN .

    (6) fsqG[i dhnK d' G[iktK d/ wZX fpzd{ B{z fwbkT[D tkbk o/ykFyzv shih G[ik d/ ;wKso

    j[zdk W ns/ fJ; dk T[bN .

  • 4a ;wKso us[oG[iK ns/ fsqG[iK d/ y/socb;wKso us[oG[iK ns/ fsqG[iK d/ y/socb;wKso us[oG[iK ns/ fsqG[iK d/ y/socb;wKso us[oG[iK ns/ fsqG[iK d/ y/socb LLLL---- y/socb dh XkoDk dh d[jokJh nkfJs d/ y/socb

    dh d[jokJh.

    ****(1) fJZe jh nXko ns/ fJZe jh ;wKso o/yktK ftueko pDhnK us[oG[iK dk y/socb

    pokpo j[zdk W.

    (2) fJZe jh nXko ns/ fJZe jh ;wKso o/yktK ftueko pDhnK fsqG[iK dk y/socb

    pokpo j[zdk W ns/ fJ;dk T[bN.

    5a uZeouZeouZeouZeoL- T[dkjoDK okj] uZeo Bkˇ ;zpzfXs XkoDktK, noX-ftnk;, x/ok, ftnk;, ihtk,ukg

    d[nkokd[nkokd[nkokd[nkok pDkfJnk e'D dhnK gfoGkÙktK sZe gj[zuDk.

    ****(1) uZeo dhnK pokpo ihtktK e/Ado T[Zgo pokpo e'D pDkT[dhnK jB ns/ fJ; dk

    T[bN .

    (2) uZeo d/ e/Ado s'A fe;/ ihtk s/ fyZfunk frnk bzp T[; ihtk B{z ;wd[Gkfis eodk W

    ns/ T[bN s"o s/ uZeo d/ e/Ado s'A fyZuh rJh o/yk i' fe;/ ihtk B{z ;wd[Gkfis

    eodh W, T[j ihtk T[Zs/ bzp j[zdh W.

    (3) fszB n;wo/yh fpzd{nK ftZu j' e/ fJZe ns/ e/tb fJZe jh uZeo bzxdk W.

    (4) fe;/ uZeo dhnK pokpo ihtktK(iK ;opzr;w uZeoK)e/Ado s'A ;wkB d{oh s/

    j[zdhnK jB ns/ fJ;dk T[bN.

    *(5) fe;/ ukg d[nkok uZeo d/ e/Ado s/ pDkfJnk e'D T[;/ ukg d[nkok uZeo d/ pkeh

    Gkr s/ ;fEs fe;/ fpzd{ s/ pDkJ/ e'D dk d[ZrDk j[zdk W.

    (6) fJZe jh uZeok yzv ftZu pD/ e'D pokpo j[zd/ jB.

    (7) i/eo d' fpzd{nK B{z fwbkT[D tkbk fJZe o/yk yzv nkgD/ fJZe gk;/ ;fEs d' j'o

    fpzd{nK s/ pokpo e'D pDkT[Adk W sK uko/ fpzd{ fJZe uZeo s/ ;fEs j[zd/ jB.

    (8) uZeoh us[oG[i d/ ;Bw[Zy e'DK d/ fe;/ th i'V/ dk i'V 1800 j[zdk W ns/ fJ;dk T[bN.

    6a ouBktKouBktKouBktKouBktKL-

    (1) fdZs/ j'J/ o/yk yzv ns/ e'D 600, 900, 450 nkfd B{z ;wd[Gkfis eoB dh ouBk ns/ ;wG[ih fsqG[i dh ouBk eoBh.

    (2) fdZs/ j'J/ nkXko, nkXko e'D ns/ d' G[iktK d/ i'V$nzso Bkb fsqG[i dh ouBk

    eoBh.

  • (3) fdZs/ j'J/ gfowkg ns/ nkXko e'DK Bkb fsqG[i dh ouBk eoBh .

    7a ;sQJh y/socb ns/ nkfJsB ;sQJh y/socb ns/ nkfJsB ;sQJh y/socb ns/ nkfJsB ;sQJh y/socb ns/ nkfJsB L- xD, xDkt, bzp uZeoh f;bzvo, bzp uZeoh Ùze{,r'b/ ns/ noX

    r'b/ dh ;sQk dk y/socb ns/ nkfJsB.

    8a nzeVk ftfrnkBnzeVk ftfrnkBnzeVk ftfrnkBnzeVk ftfrnkB L- nzefVnK B{z fJZemk eoBk, nzefVnK ˘ g/Ù eoBk - ;koDhpZX o{g,

    torhfeqs $ntorhfeqs o{g, SV rqkc, nkfJs fuZso, pkozpkosk pj[G[i, fJZem/ ehs/ nzefVnK

    B{z mhe o{g ftZu g/Ù eoBk ns/ nfXn?B eoBk. ntorhfeqs nzefVnK dk wZXwkB, wZfXek ns/

    pj[be gsk eoBk .

    B'NB'NB'NB'NL fijBK fET{owK T[Zs/ **** bZr/ jB T[jBK d/ gqwkD jh gqhfynk ftZu f;ZX eoB/ jB.

    gkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rh

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----d{ikd{ikd{ikd{ik

    ;wKL-2 xzN/ eZ[b nzeL-25

    gqhfynk bJh nze-tzv j/m fby/ nB[;ko j't/rh

    1H ;w?;No d'okB ehshnK fefonktK dk w[bKeD

    (gq:'rh gqhfynk ftZu e'Jh d' fefonktK eotk e/ d/yDhnK) (8%2) L 16 nze

    2H gq:'rh fefonk B'N p[Ze L 5 nze

    3H ˜pkBh gqÙB$w'fye gqhfynk L 4 nze

    fefonktKfefonktKfefonktKfefonktK

    1 ekr˜ w'Ve/ tZy-tZy fefonktKL

    (T) fe;/ o/yk-yzv dk wZX fpzd{ gsk eoBk.

    (n) fe;/ o/yk-yzv dk bzp ;w d[Gkie gsk eoBk.

    (J) fe;/ e'D dk ;wd[Gkie gsk eoBk.

    (;) fsqG[i dh wZfXek fyuDh.

    2H ekr˜ ˘ eZN e/ ns/ w'V e/ ;wKso us[oG[i gqkgs eoBk.

    3a fJekJh xDK dh tosA' eoe/ ss;we a3 + b3 = (a + b) (a2 – ab + b2) ih iKu eoBk.

  • 4H fJekJh xDK dh tosA' eoe/ ss;we a3 – b3 = (a – b) (a2 +ab + b2) ih iKu eoBk.

    5H xDkt ns/ fJekJh xDK dk gq:'r eoe/ ss;we (a + b)3 =a3 + b3 + 3a2b + 3ab2 dh

    iKu eoBk.

    6H xDkt ns/ fJekJh xDK dh tos'A eoe/ ss;we (a – b)3 =a3 – b3 – 3a2b + 3ab2 dh iKu

    eoBk.

    7H ekr˜ B{z eZN e/ ns/ fugek e/ fdykT[Dk fe ;wKso us[oG[i dk y/socb fJ;d/ nkXko

    ns/ T[ukJh dk r[DBcb j[zdk j?.

    8H ekr˜ B{z eZN e/ ns/ fugek e/ fJj fdykT[Dk fe fsqG[i dk y/socb fJ; d/ nkXko ns/

    T[ukJh d/ r[DBcb dk nZXk j[zdk j?.

    9H ekr˜ B{z eZN e/ ns/ fugek e/ fdykT[Dk fe fe;/ ;wus[oGi dk y/socb T[; d/ fteoDK

    dh bzpkJhnK d/ r[DBcb dk nZXk jz[dk j?.

    10H ekr˜ ˘ eZN e/ ns/ fugek e/ fdykT[Dk fe fe;/ ;wbzp us[oG[i dk y/socb fJ; d/

    ;wKso G[iktK dhnK bzpkJhnk dk i'V ns/ T[ukJh d/ r[DBcb dk nZXk jz[dk j?.

    11a ekr˜ eZN e/ ns/ fugkekT[Ad/ j'J/ fsqG[i dh wZX fpzd{ gfow/: B{z f;ZX eoBk.

    12HHHH fJj fdykU fe fe;/ us[oG[i dhnK bkrthnK G[iktK d/ wZX fpzd{nK B{z fwbk e/ pfDnk us[oG[i ;wKso us[oG[i jz[dk j?.

    13a x2 + bx + c tor/ d' xksh ftnzie dk r[DByzv gsk eoBk.

    14a nkgDh ebk; d/ ;ko/ ftfdnkoEhnK d[nkok rfDs ftZu gqkgs nzeK B{z do;kT[dK j'fJnk

    SV rqkc fyZuDk.

    B'NLB'NLB'NLB'NL 1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No ftZu bJh ikt/rh.1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No ftZu bJh ikt/rh.1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No ftZu bJh ikt/rh.1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No ftZu bJh ikt/rh.

    2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.

  • Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- S/t]S/t]S/t]S/t] gkmgkmgkmgkm----eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh ;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/ gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh gohfynk bJh nze tzv j/m fby/ nB[;ko W. gq:'rh fefonktK 10 nze gq:'rh fefonk B'N p[Ze 3 nze w'fye gqÙB 2 nze e[Zb nze 15 nze B'NLB'NLB'NLB'NL gq:'rh gohfynk ftZu e[Zb 4 fefonktK fdZshnK ikDrhnk fizBQk ftZu'A j/oe ftfdnkoEh ˘ e'Jh 2 fefonktK eoBhnK j'DrhnK. gq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktK 1. g{oB ;zfynktK dk i'V ;zpzXh fefonk. 2. gqkfeqfse, g{oB, fi;s, NKe, Gki ns/ nGki ;zfynktK do;kT[Adk, p'ov iK ukoN fsnko eoBk. 3. w?E b?p ftZu O, -, %, ÷ d/ y/v gZs/ (Play Cards) fsnko eoBk. 4. foDkswe s/ XBkswe ;zg{oB ;zfynktK dh gfjukD eoBk. 5. ;zg{oB ;zfynktK dk i'V ns/ xNkU fefonk okj] eoBk. 6. ;zg{oB ;zfynktK dk i'V ns/ xNkU j'o ftXh okj] eoBk. 7. ;zfynktK dk shbhnK d[nkok ba;ata gsk eoBk. 8. ;wkB s/ n;wkB gdK dh gfjukD eoBk. 9. fJZe ub tkb/ o/yh ;wheoD jZb eoBk. 10. fpzd{, o/ykyzv, feoB, o/yk, ;wKso o/yktK, ekNthnK o/yktK, ;zrkwh o/yktK dh ouBk eoBh. 11. Bt] ;'Xh j'Jh ;e/b pDkT[Dh. 12. o/ykyzv dk ;wd[Gkfis eoBk. 13. e'DK dhnK fe;wK s'A ikDz{ j'Dk. 14. ekNt] o/yk d[nkok d' o/yktK pDkJ/ e'DK pko/ ikBDk. 15. fefonk okj] f;ZX eoBk fe fsqG[i d/ fszBK e'DK dk i'V 180° jz[dk W. 16. fefonk okj] f;ZX eoBk fe fse'D dk pkjoh e'D nzzdob/ ;Bw[Zy e'DK d/ pokpo j[zdk W. 17. fse'DK dhnK G[iktK d/ nkXko ”s/ fe;wK pko/ ikBDk.

  • 18. fdZs/ j'J/ fuZsoK dk gfowkg gsk eoBk. 19. fdZsh nkfJs ˘ wkgDk ns/ nkfJs d/ gfowkg d/ ;{so ˘ goyBk. 20. rqkc g/go ”s/ pDhnK nkfeqshnK dk y/socb gsk eoBk.

  • Ùq/Dh ;Zst]Ùq/Dh ;Zst]Ùq/Dh ;Zst]Ùq/Dh ;Zst] gkmgkmgkmgkm----eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh ;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/ gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh gohfynk bJh nze tzv j/m fby/ nB[;ko W. gq:'rh fefonktK 10 nze gq:'rh fefonk B'N p[Ze 3 nze w'fye gqÙB 2 nze e[Zb nze 15 nze B'NLB'NLB'NLB'NL gq:'rh gohfynk ftZu e[Zb 4 fefonktK fdZshnK ikDrhnk fizBQk ftZu'A j/oe ftfdnkoEh ˘ e'Jh 2 fefonktK eoBhnK j'DrhnK. gq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktK 1. gfow/: ;zfynktK pko/ ikDekoh d/Dk. 2. ;zg{oB ;zfynktK dk i'V dZ;D dh fefonk. 3. d' n;wkB fGzBK dk i'V eoB ;zpzXh fefonk. 4. d' gfow/: ;zfynktK d/ r[DBcb eoB ;zpzXh fefonk. 5. dÙwbt ;zfynktK pko/ ikDekoh b?DK. 6. f;ZX/ ns/ T[bN gfotosB dh fefonk. 7. ss;we 222 2)( bababa ++=+ ˘ f;ZX eoBk. 8. ss;we 222 2)( bababa +−=− ˘ fefonk okj] f;ZX eoBk. 9. ss;we ))((22 bababa +−=− ˘ f;ZX eoBk. 10. f;ZX eoBk fe fsqG[i d/ fszBK e'DK dk i'V 180° j[zdk W. 11. f;ZX eoBk fe fsqG[i dk pkjobk e'D nzdo{Bh d' ;Bw[Zy e'DK d/ i'V d/ pokpo j[zdk W.

  • 12. f;ZX eoBk fe fsqG[i dhnK fe;/ d' G[iktK dk i'V shih G[ik s'A tZvk j[zdk W. 13. f;ZX eoBk fe fsqG[i dhnK wZfXektK ;zrkwh j[zdhnK jB. 14. f;ZX eoBk fe fe;/ fsqG[i d/ f;ıo bzp ;zrkwh j[zd/ jB. 15. f;ZX eoBk fe fsqG[i d/ e'DK d/ ;wd[Gkie ;zrkwh j[zd/ jB. 16. fefonk okj] gkJhEkr'o; fET{ow ˘ f;ZX eoBk. 17. fsqG[iK dh ;opzr;wsk d/ fB:wK pko/ d;Dk. 18. f;ZX eoBk fe ;wd'G[ih fsqG[i dhnK pokpo G[iktK d/ ;kjwD/ d/ se'D pokpo j[zd/ jB. 19. f;ZX eoBk fe us[oG[i d/ uko/ e'DK dk i'V 360° j[zdk W. 20. noX uZeo ns/ uZeo yzv ftZu pD/ e'DK dhnK ftÙ/ÙsktK ˘ f;ZX eoBk. 21. nkfJskeko o;fsnK d/ y/socb s'A ikDz{ eotkT[Dk. 22. xD ns/ xDkt dh e[Zb ;sQk dk y/socb ns/ nkfJsB gsk eoBk. 23. SVQ rqkc pDkT[Dk ns/ gVQBk. 24. nkfJ;'whfNqe vkN g/go ”s/ xDkt ns/ xD pDkT[Dk f;ZyDk.

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- nZmt]nZmt]nZmt]nZmt] gkmgkmgkmgkm----eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh ;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/ gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh gohfynk bJh nze tzv j/m fby/ nB[;ko W. gq:'rh fefonktK 10 nze gq:'rh fefonk B'N p[Ze 3 nze w'fye gqÙB 2 nze e[Zb nze 15 nze B'NLB'NLB'NLB'NL gq:'rh gohfynk ftZu e[Zb 4 fefonktK fdZshnK ikDrhnk fizBQk ftZu'A j/oe ftfdnkoEh ˘ e'Jh 2 fefonktK eoBhnK j'DrhnK. gq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktK 1. (x+a) (x+b) = x2+(a+b)x+ab ˘ fefonk okj] f;ZX eoBk.

  • 2. (a+b+c)2 = a2+b2+c2+2ab+2bc+2ca ˘ fefonk okj] f;ZX eoBk. 3. (a+b)3 = a3+b3+3a2b+3ab2 ˘ wkvb okj] f;ZX eoBk. 4. (a-b)3 = a3-b3-3a2b+3ab2 ˘ wkvb okj] f;ZX eoBk. 5. a3+b3 = (a+b) (a2-ab+b2) ˘ wkvb okj] f;ZX eoBk. 6. a3-b3 = (a-b) (a2+ab+b2) ˘ wkvb okj] f;ZX eoBk. 7. d' xksh ftnzie x2+3x+2 d/ r[DByzv fefonk okj] f;ZX eoBk. 8. 20x3 ˘ 5x Bkˇ tzvD ˘ fefonk d[nkok f;ZX eoBk. 9. fJZe ekNt] o/yk d[nkok d' ;wKso o/yktK Bkˇ pDkJ/ e'DK pko/ ikBDk. 10. i/eo fszB ;wKso o/yktK fJZe ekNt] o/yk ˘ fe;/ yk; nB[gks ftZu tzvdhnK jB sK fJj o/yktK fe;/ j'o ekNt] o/yk ˘ th T[;/ nB[gks ftZu tzvDrhnK. 11. us[oG[iK dk torheoD (ukoN okj]). 12. g/go w'VB ns/ eZND d/ sohe/ Bkˇ ;wus[oG[i ˘ pDkT[Dk. 13. g/go w'VB ns/ eZND d/ sohe/ Bkˇ f;ZX eoBk fe ;wus[oG[i d/ fteoD fJZe d{i/ d/ ;w-d[Gkie jz[d/ jB. 14. g/go w'VB ns/ eZND d/ sohe/ Bkˇ f;ZX eoBk fe ;wus[oG[i d/ fteoD fJZe d{i/ d/ bzp ;w-d[Gkie jz[d/ jB. 15. fefonk okj] f;ZX eoBk fe nkfJs d/ fteoD nkg; ftZu pokpo jz[d/ jB. 16. ;wKso us[oG[i d/ r[DK ˘ f;ZX eoBk. 17. uZeoh us[oG[i d/ ;Bw[Zy e'DK dk i'V 180° jz[dk W. 18. fse'D d/ y/socb dk ;{so ;Ekfgs eoBk. 19. nkfJs d/ y/socb dk ;{so ;Ekfgs eoBk. 20. ;wbzp us[oG[i d/ y/socb dk ;{so ;Ekfgs eoBk. 21. ;wus[oG[i dk y/socb gsk eoBk (idA' d' fteoD fdZs/ j'D). 22. ;wKso us[oG[i d/ y/socb dk ;{so ;Ekfgs eoBk. 23. uZeo d/ y/socb dk ;{so ;Ekfgs eoBk. 24. bzp uZeoh t/bD dh ;sQk dk y/socb gsk eoBk. 25. t/bD d/ nkfJsB dk ;{so gsk eoBk. 26. Ùze{ dh N/Yh ;sQk dk y/socb gsk eoBk. 27. Ùze{ dk nkfJsB gsk eoBk. 28. nZX/ fbNo gkDh dh ;jkfJsk Bkˇ bzp uZeoh t/bD (t/bDeko posB) dk ftnk; (;?a wha fJekJh ftZu) gsk eoBk.

  • iwksiwksiwksiwks----d;t] d;t] d;t] d;t] gkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rh ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----gfjbk gfjbk gfjbk gfjbk gq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktK 1. rqkc pko/ w[Ybh ikDekoh gsk eoBk. 2. nkb/yh ftXh okj] d' ubK tkb/ o/yh ;wheoD gqDkbh ˘ jZb eoBk. 3. nkb/yh ftXh okj] ftfdnkoEhnK d/ rfDs ns/ nzro/˜h ftÙ/ ftZu gqkgs nzeK dk s[bBkswe nfXn?B eoBk. 4. d' pj[gdK ns/ T[BQK B/ wa ;a ta ns/ ba ;a ta ftZu ;pzX ;Ekfgs eoBk. 5. fefonk okj] gkJhEkr'o; fET{ow dk f;XKs f;ZX eoBk. 6a fefonk okj] E/bi fET{ow ˘ f;ZX eoBk. 7a fe;/ fpzd{ d/ fdZs/ j'J/ fBod/Ù nzeK ˘ rqkc ”s/ do;kT[Dk. iwksiwksiwksiwks----d;t] d;t] d;t] d;t] gkmgkmgkmgkm----eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----d{ikd{ikd{ikd{ik ;wKL-2 xzN/ eZ[b nzeL-25 gqhfynk bJh nze-tzv j/m fby/ nB[;ko j't/rh 1H ;w?;No d'okB ehshnk fefonktK dk w[bKeD (gq:'rh gqhfynk ftZu e'Jh d' fefonktK eotk e/ d/yDhnK) (8%2) L 16 nze 2H gq:'rh fefonk B'N p[Ze L 5 nze 3H ˜pkBh gqÙB$w'fye gqhfynk L 4 nze gq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktK 1a fefonk okj] gsk brkT[Dk fe fdZsh bVh nzerfDse W iK Bj]. 2a (i) gfjbhnK “n” gqkfeqse ;zfynktK dk i'Vcb gsk eoBk. (ii) gfjbhnK “n” NKe ;zfynktK dk i'V gsk eoBk. 3a nkwdB eo gsk eoBk. 4a f;ZX eoBk fe uZeo dh ukg d[nkok e/Ado ”s/ pfDnk e'D x/o/ ”s/ pD/ e'D s'A d[ZrDk j[zdk W.

  • 5a f;ZX eoBk fe uZeo d/ fJZe' yzv ftZu pD/ e'D ;wkB j[zd/ jB. 6a f;ZX eoBk fe uZeoh us[oG[i d/ ;Bw[Zy e'DK dk i'V 180° j[zdk W. 7a uZeo dh ;goÙ o/yk d[nkok ihtk Bkˇ pDkJ/ e'D ns/ fJeKso uZeo yzv ftZu pDd/ e'DK dk ;zpzX gsk eoBk. 8a f;ZX eoBk fe (i) uZeo dh ;goÙ o/yk d/ ;goÙ fpzd{ s'A fyZfunk noX ftnk; fJ; T[Zs/ bzp j[zdk W. (ii) uZeo d/ pkjoh fpzd{ s'A fyZuhnK uZeo dhnK ;goÙ o/yktK ;wkB j[zdhnK jB. 9a ebkJhB'whNo dh wdd Bkˇ fe;/ t;s{ dh T[ukJh wkgDk. 10a noX ftnk;h yzv s'A Ùze{ dk fBowkD eoBk. 11a Ùze{ dh ;sQk dk y/socb gsk eoBk. 12a xD ns/ xDkt dh ;sQk dk y/socb gsk eoBk. 13a t/bD dh e[Zb ;sQk ns/ gk;t] ;sQk dk y/socb gsk eoBk. 14a nzefVnK d/ r'b BeÙ/ d/ fBo{gD ˘ ;wMDk ns/ fdZs/ nzefVnK ˘ r'b BeÙ/ ”s/ fBo{gs eoBk. 15a ;zGktBk gsk eoBk. B'NLB'NLB'NLB'NL 1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No ftZu bJh ikt/rh.ftZu bJh ikt/rh.ftZu bJh ikt/rh.ftZu bJh ikt/rh. 2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.

  • ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- B"AB"AB"AB"AthAthAthAthA

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----I

    g/go g/go g/go g/go ---- J/J/J/J/

    gkm gkm gkm gkm ---- eqweqweqweqw

    ;wK L ;wK L ;wK L ;wK L 2 1/2 xzN/xzN/xzN/xzN/ fbysh nze L 40fbysh nze L 40fbysh nze L 40fbysh nze L 40

    nKsfoe w[bKeD nze L 20nKsfoe w[bKeD nze L 20nKsfoe w[bKeD nze L 20nKsfoe w[bKeD nze L 20

    e[Zb nzee[Zb nzee[Zb nzee[Zb nze L 60L 60L 60L 60

    1H gkm1H gkm1H gkm1H gkm----g[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjs----wkbkwkbkwkbkwkbkL 9 (gzikph eftsk s/ tkose)L 9 (gzikph eftsk s/ tkose)L 9 (gzikph eftsk s/ tkose)L 9 (gzikph eftsk s/ tkose)

    ---- eftsk Gkr L eftsk Gkr L eftsk Gkr L eftsk Gkr L

    (T) GkJh tho f;zx (n) XBh okw ukfsqe

    (J) gq'a g{oB f;zx (;) ;a;a uoB f;zx Ùjhd

    (j) vka dhtkB f;zx ekb/ gkDh (e) ¯ho'˜dhB Ùo¯ 8

    - tkose tkose tkose tkose ---- GkrGkrGkrGkr LLLL

    (T) g[oksB iBw ;kyh ftZu nkT[Ad/ d' GkrL

    (1) ;[bskBg[o ˘ fsnkoh (2) w'dhykBk ;zGkfbnk

    (n) gzfvs ÙoXk okw f¯b"oh - rbh ftZu

    (J) fpjkoh bkb g[ohL

    (1) ;w: dk nox (2) tZfvnK dk nkdo 8

    2. gkmgkmgkmgkm----g[;se L g[;se L g[;se L g[;se L tzBrhL 9tzBrhL 9tzBrhL 9tzBrhL 9

    ---- ejkDh Gkr L (gzikpejkDh Gkr L (gzikpejkDh Gkr L (gzikpejkDh Gkr L (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)h ejkDhnK s/ fJeKrh)h ejkDhnK s/ fJeKrh)h ejkDhnK s/ fJeKrh)

    (T) eZb' - ;a BkBe f;zx

    (n) iBw fdB - ;ftzdo f;zx T[Zgb

    (J) pÙhok - Bts/i f;zx 8

    - fJeKrh Gkr LfJeKrh Gkr LfJeKrh Gkr LfJeKrh Gkr L

    (T) rT{w[yk Ù/ow[yk - r[ouoB f;zx i;{ik

    (n) gos nkT[D sZe - vka ;shÙ e[wko towk 8

    3a Bktb 3a Bktb 3a Bktb 3a Bktb L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (1 s'A 7 sZe eKv gVQkT[D/)L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (1 s'A 7 sZe eKv gVQkT[D/)L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (1 s'A 7 sZe eKv gVQkT[D/)L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (1 s'A 7 sZe eKv gVQkT[D/)

    gqÙB T[Zso ns/ tkoskbkg 8

  • - g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK L

    gqÙB 1 fB:s gkm-g[;se d/ eftsk Gkr ftZu'A e'Jh d' ekft - N'N/ d/ e/ fJZe dh gq;zr

    ;fjs ftnkfynk eoB bJh fejk ikt/rk. 4

    gqÙB 2 eftsk Gkr ftZu'A fJZe iK d' ekft-;soK iK s[eK dh ftnkfynk eoB pko/ S'N/

    T[ZsoK tkb/ d' gqÙB d/ e/ fJZe gqÙB dk T[Zso d/D bJh fejk ikt/rk. 2

    gqÙB 3 eftsk Gkr ftZu'A d' eftsktK d/ e/ fe;/ fJZe dk e/Adoh Gkt fbyD bJh fejk

    ikt/rk. 2

    gqÙB 4 tkose Gkr ftZu'A fdZs/ b/yK d/ gkm-nfGnk;K ftZu'A uko gqÙB d/ e/ fe;/ d' dk

    T[Zso fbyD bJh fejk ikt/rk. 4O4=8

    gqÙB 5 e'Jh d' ejkDhnK d/ e/ fe;/ fJZe dk ;ko fbyD bJh fejk ikt/rk. 4

    gqÙB 6 ejkDhnK d/ gkm - nfGnk;K ftZu'A uko gqÙB d/ e/ fe;/ d' d/ T[Zso fbyD bJh

    fejk ikt/rk. 2O2=4

    gqÙB 7 fJeKrhnK ftZu'A d' gkso d/ e/ fe;/ fJZe dk gkso-fusoB fbyD bJh fejk

    ikt/rk. 5

    gqÙB 8 fJeKrhnK ftZu'A d' tkosbkg d/ e/ (ftZu iK gk e/) fszB gqÙBK dk T[Zso fbyD

    bJh fejk ikt/rk. 1+1+1=3

    gqÙB 9 “gj[ - c[Nkb/ s'A gfjbK” Bktb d/ gkm-nfGnk;K ftZu'A d' gqÙB d/ e/, fJZe dk

    T[Zso fbyD bJh fejk ikt/rk.

    4

    gqÙB 10 “gj[ - c[Nkb/ s'A gfjbK” Bktb ftZu'A d' tkosbkg d/ e/, fJZe dh gq;zr ;fjs

    ftnkfynk fbyD bJh fejk ikt/rk. 4

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- B"AB"AB"AB"AthAthAthAthA

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----II

    g/go g/go g/go g/go ---- J/J/J/J/

    gkm gkm gkm gkm ---- eqweqweqweqw

  • ;wK L ;wK L ;wK L ;wK L 3 xzN/xzN/xzN/xzN/ fbysh nze L 60fbysh nze L 60fbysh nze L 60fbysh nze L 60

    nKsfoe w[bKeD nze L 30nKsfoe w[bKeD nze L 30nKsfoe w[bKeD nze L 30nKsfoe w[bKeD nze L 30

    e[Zbe[Zbe[Zbe[Zb nze L 90nze L 90nze L 90nze L 90

    1H gkm1H gkm1H gkm1H gkm----g[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjs----wkbkwkbkwkbkwkbkL 9 (gzikph eftsk s/ tkose)L 9 (gzikph eftsk s/ tkose)L 9 (gzikph eftsk s/ tkose)L 9 (gzikph eftsk s/ tkose)

    ---- eftsk Gkr L eftsk Gkr L eftsk Gkr L eftsk Gkr L

    (T) r[ow[y f;zx w[;kfco (n) ftXksk f;zx Xho

    (J) gq'a w'jB f;zx (;) Bzd bkb B{og[oh

    (j) pktk pbtzs (e) gqhsw f;zx ;¯ho

    (y) nzfwqsk gqhsw (r) fÙt e[wko pNkbth

    (x) ;[oihs gkso 12

    - tkose tkose tkose tkose ---- GkrGkrGkrGkr LLLL

    (T) Y'b YwZek - bkb f;zx ewbk nekbh

    (n) tfjwh skfJnk - ;{pk f;zx

    (J) w[V t/fynk fgzv - pboki ;kjBh

    (;) ı[ÙhnK nkg/ Bj] nkT[AdhnK - vka Nha nko Ùowk

    (j) p/p/ ih - vka jogkb f;zx gzB{ 12

    2. gkmgkmgkmgkm----g[;se L g[;se L g[;se L g[;se L tzBrhL 9 (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)tzBrhL 9 (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)tzBrhL 9 (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)tzBrhL 9 (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)

    ---- ejkDh Gkr L (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)ejkDh Gkr L (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)ejkDh Gkr L (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)ejkDh Gkr L (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)

    (T) w[oehnK - B"ozr f;zx

    (n) ;KMh ezX - ;zs'y f;zx Xho

    (J) pZ; ezveNo - vka dbhg e"o fNtkDk

    (;) pkeh ;G ;[Zy-;Kd W - w'jB Gzvkoh 12

    - fJeKrh Gkr LfJeKrh Gkr LfJeKrh Gkr LfJeKrh Gkr L

    (T) w"BXkoh - JhÙto uzdo Bzdk

    (n) ˆ[pko/ - vka nkswihs

    (J) f;oiDk - gkbh G[fgzdo f;zx 12

    3a Bktb L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (8 s'A 17 sZe eKv gVQkT[D/ jB)3a Bktb L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (8 s'A 17 sZe eKv gVQkT[D/ jB)3a Bktb L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (8 s'A 17 sZe eKv gVQkT[D/ jB)3a Bktb L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (8 s'A 17 sZe eKv gVQkT[D/ jB)

    gqÙB T[Zso ns/ tkoskbkg 12

    fB:s gkm-g[;seK

  • 1a ;kfjs - wkbk L 9

    - (gzikph eftsk s/ tkose)

    2a tzBrh L 9

    - (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)

    3a gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb)

    (gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d[nkok gqekfÙs)

    - g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK L

    gqÙB 1 fB:s gkm-g[;se d/ eftsk Gkr ftZu'A e'Jh d' ekft - N'N/ d/ e/ fJZe dh gq;zr

    ;fjs ftnkfynk eoB bJh fejk ikt/rk. 6

    gqÙB 2 eftsk Gkr ftZu'A fJZe iK d' ekft-;soK iK s[eK dh ftnkfynk eoB pko/ S'N/

    T[ZsoK tkb/ d' gqÙB d/ e/ fJZe gqÙB dk T[Zso d/D bJh fejk ikt/rk. 3

    gqÙB 3 eftsk Gkr ftZu'A d' eftsktK d/ e/ fe;/ fJZe dk e/Adoh Gkt fbyD bJh fejk

    ikt/rk. 3

    gqÙB 4 tkose Gkr ftZu'A d' b/y d/ e/ fe;/ fJZe dk ;ko fbyD bJh fejk ikt/rk. 6

    gqÙB 5 tkose Gkr ftZu'A fdZs/ b/yK d/ gkm-nfGnk;K ftZu'a e'Jh gzi gqÙB d/ e/ fe;/

    fszB dk T[Zso fbyD bJh fejk ikt/rk. 2+2+2 = 6

    gqÙB 6 e'Jh d' ejkDhnK d/ e/ fe;/ fJZe dk ;ko fbyD bJh fejk ikt/rk. 6

    gqÙB 7 ejkDhnK d/ gkm - nfGnk;K ftZu'A gzi gqÙB d/ e/ fe;/ fszB dk T[Zso fbyD

    bJh fejk ikt/rk.

    2O2O2=6

    gqÙB 8 fJeKrhnK ftZu'A d' gkso d/ e/ fe;/ fJZe dk gkso-fusoB fbyD bJh fejk

    ikt/rk. 6

    gqÙB 9 fJeKrhnK ftZu'A e'Jh d' tkosbkg d/ e/ (ftZu iK gk e/) fszB gqÙBK dk T[Zso

    fbyD bJh fejk ikt/rk. 2+2+2=6

    gqÙB 10 “gj[ - c[Nkb/ s'A gfjbK” Bktb ftZu'A uko gqÙB d/ e/, d' dk T[Zso fbyD bJh

    fejk ikt/rk. 4O4 = 8

  • gqÙB 11 “gj[ - c[Nkb/ s'A gfjbK” Bktb ftZu'A d' tkosbkg d/ e/, fJZe dh gq;zr ;fjs

    ftnkfynk fbyD bJh fejk ikt/rk. 4

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- B"AB"AB"AB"AthAthAthAthA

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----I

    g/go g/go g/go g/go ---- phphphph

    gkm gkm gkm gkm ---- eqweqweqweqw

    ;wK L ;wK L ;wK L ;wK L 2 1/2 xzN/xzN/xzN/xzN/ fbysh nze L 40fbysh nze L 40fbysh nze L 40fbysh nze L 40

    nKsfoe w[bKeD nze L 20nKsfoe w[bKeD nze L 20nKsfoe w[bKeD nze L 20nKsfoe w[bKeD nze L 20

    e[Zb nze L 60e[Zb nze L 60e[Zb nze L 60e[Zb nze L 60

    gqÙB 1a b/yL (T) ihtBhnK (n) ;wkfie ihtB dhnK ;wZf;nktK (J) ftfrnkB ;zpzXh.

    12

    gqÙB 2a fuZmhnK$no˜hnK- fBZih

    8

    gqÙB 3a ejkDh ouBk L ;ze/sK s'A iK f;ZN/ s'A ejkDh fbyDk, nX{oh ejkDh ˘ g{ok eoBk.

    6

    gqÙB 4a w[jkto/dko tkezÙL w[jkto/dko tkezÙK dh tos'A eoBh.

    5

    gqÙB 5a Ùpd - i'V L Ùpd - i'VK d/ fB:wK dh nwbh tos'A

    5

    gqÙB 6a nr/so-fgS/so

    4

    g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK L

  • gqÙB 1a e'Jh gzi ftÙ/ d/ e/, fe;/ fJZe T[Zs/ br-gr 250 ÙpdK dk b/y fbyD bJh fejk

    ikt/rk .

    12

    gqÙB 2a e'Jh d' ftÙ/ d/ e/, fe;/ fJZe T[Zs/ gZso$no˜h fbyD bJh fejk ikt/rk. nozG d/

    2 nze, wZX d/ 4 nze s/ nzs d/ 2 nze jB.

    8

    gqÙB 3a ;ze/sK s'A iK f;ZN/ s'A iK nX{oh ejkDh s'A, ejkDh fbyD bJh fejk ikt/rk.

    6

    gqÙB 4a gkm-g[;se ftZu'A d; w[jkto/dko tkezÙ d/ e/ gzi ˘ tkeK ftZu tosD bJh fejk

    ikt/rk. 5

    gqÙB 5a Ùpd i'V Ù[ZX fbyD bJh fejk ikt/rk

    5

    gqÙB 6a nr/so ns/ fgS/so brk e/ pDd/ ÙpdK pko/ g[ZfSnk ikt/rk.

    4

    fB:s gkm - g[;se

    ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk

    (gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d[nkok gqekfÙs)

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- B"AB"AB"AB"AthAthAthAthA

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----II

    g/go g/go g/go g/go ---- phphphph

    gkm gkm gkm gkm ---- eqweqweqweqw

    ;wK L ;wK L ;wK L ;wK L 3 xzN/xzN/xzN/xzN/ fbysh nze L 60fbysh nze L 60fbysh nze L 60fbysh nze L 60

    nKsfoe w[bKeD nze L 30nKsfoe w[bKeD nze L 30nKsfoe w[bKeD nze L 30nKsfoe w[bKeD nze L 30

    e[Zb nze L 90e[Zb nze L 90e[Zb nze L 90e[Zb nze L 90

    gqÙB 1a b/yL (T) ihtBhnK (n) ;ZfGnkukfoe (J) ftukoksfwe

    15

  • gqÙB 2a fuZmhnK$no˜hnKL d¯soh s/ tgkoe

    10

    gqÙB 3a g?ok ouBk L fe;/ ftuko dk ft;Eko, fe;/ s[e dh ftnkfynk iK fe;/ ;fEsh

    nB[;ko g?ok ouBk eoBk. 7

    gqÙB 4a nykT[sKL nykT[sK dh tos'A eoBh.

    10

    gqÙB 5a Ùpd - i'V L Ùpd - i'VK ftZu fpzdh, fNZgh s/ nXe dh tos'A Bkb, ÙpdK d/ noEK

    ftZu g?Ad/ nzso pko/ dZ;Dk. 6

    gqÙB 6a ekoe ns/ ekoe dhnK fe;wK 4

    gqÙB 7a tke-p'X, tke d/ fjZ;/, tke dhnK fe;wK, tke-tNKdok, gd-tzv 4

    gqÙB 8a Ùpd ouBk, ;wk;h Ùpd

    4

    g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK L

    gqÙB 1a e'Jh gzi ftÙ/ d/ e/, fe;/ fJZe T[Zs/ br-gr 400 ÙpdK dk b/y fbyD bJh fejk

    ikt/rk . 15

    gqÙB 2a e'Jh d' ftÙ/ d/ e/, fe;/ fJZe T[Zs/ gZso$no˜h fbyD bJh fejk ikt/rk. nozG d/

    2 nze, wZX d/ 6 nze s/ nzs d/ 2 nze jB.

    10

    gqÙB 3a e'Jh d' ftuko, s[eK iK ;fEshnK d/ e/ fe;/ fJZe pko/ g?ok ouBk eoB bJh fejk

    ikt/rk. 7

    gqÙB 4a ftnkeoB ftZu'A d; nykT[sK d/ e/ fe;/ gzi dh ftnkfynk eoB bJh fejk

    ikt/rk. 10

    gqÙB 5a Ùpd i'V tkb/ Gkr ftZu'A e'Jh fszB tke d/ e/ T[jBK ftZu nkJ/ ÙpdK d/ Ùpd-

    i'V mhe eoB bJh fejk ikt/rk. e[Zb ;'XK S/ j'Drhnk.

    6

    gqÙB 6a ekoe ns/ ekoe dhnK fe;wK, gfoGkÙk iK ftnkfynk pko/ fJZe gqÙB g[ZfSnk

    ikt/rk.

    4

  • gqÙB 7a tke ;zpzXh (tke dhnK fe;wK, tke tNKdok) pko/ gqÙB g[ZfSnk ikt/rk.

    4

    gqÙB 8a Ùpd-ouBk, ;wk;h Ùpd ;zpzXh fJZe gqÙB g[ZfSnk ikt/rk.

    4

    fB:s gkm - g[;se

    ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk

    (gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d[nkok gqekfÙs)

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- d;thAd;thAd;thAd;thA

    g/gog/gog/gog/go---- J/J/J/J/

    ;wK L 2L30 xzN/;wK L 2L30 xzN/;wK L 2L30 xzN/;wK L 2L30 xzN/ ;w?;No ;w?;No ;w?;No ;w?;No ---- gfjbk gfjbk gfjbk gfjbk fbysh g/go fbysh g/go fbysh g/go fbysh g/go ---- 40 nz40 nz40 nz40 nze e e e

    ;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD ;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD ;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD ;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD ---- 20 nze20 nze20 nze20 nze

    e[Zb e[Zb e[Zb e[Zb ---- 60 nze60 nze60 nze60 nze

    gkmgkmgkmgkm----eqw dh tzveqw dh tzveqw dh tzveqw dh tzv

    1H gkm1H gkm1H gkm1H gkm----g[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjs----wkbkwkbkwkbkwkbkL 10L 10L 10L 10

    fJ; g[;se d/ eftsk Gkr ftZu'A j/m fbyhnK ekft-XkoktK Ùkwb jBL

    (T) ;{¯h-ekft (n) pho- ekft

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/

    • d' gqÙB t;s{fBÙm (Objective type) fe;w d/ j'Dr/

    2

    • fJZe gqÙB gq;zr ;fjs ftnkfynk pko/ j't/rk.

    5

    • fJZe gqÙB eftsk d/ e/Adoh Gkt$;ko pko/ j't/rk.

    2

    ;kfjs-wkbk g[;se d/ tkose Gkr ftZu'A j/m fby/ b/y Ùkwb jBL

  • (T) opkp wzrkT[B dk ftosKs (n) xo dk fgnko (J) p'bh

    fJ; Gkr ftZu'A d' gqeko d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/

    • d' gqÙB t;s{fBÙm (Objective type) gqeko d/ j'Dr/.

    2

    • gkm-nfGnk;K ftZu'A gzi gqÙB d/ e/ fe;/ fszB dk T[Zso

    fbyD bJh fejk ikt/rk. 2+2+2= 6

    2H gkm2H gkm2H gkm2H gkm----g[;seL tzBrhg[;seL tzBrhg[;seL tzBrhg[;seL tzBrh L 10L 10L 10L 10

    fJ; g[;se ftZu'A j/m fbyhnK ejkDhnK Ùkwb jBL

    (T) e[bch (n) wVQhnK s'A d{o (n) nzr ;zr

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/L

    • d' gqÙB t;s{fBÙm (Objective type) fe;w d/ j'Dr/.

    2

    • fJZe gqÙB ejkDh d/ ;ko Bkˇ ;zpzfXs j't/rk.

    4

    • gkm - nfGnk;K ftZu' uko gqÙB d/ e/ d' dk T[Zso fbyD

    bJh fejk ikt/rk.

    32

    11

    2

    11 =+

    fJ; g[;se ftZu'A j/m fby/ fJeKrh Ùkwb jBL

    (T) pzp e/; (n) BkfJe

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/

    • d' gqÙB t;s{fBÙm (Objective type) fe;w d' j'Dr/.

    2

    • fJZe gqÙB gkso- fusoB pko/ j't/rk.

    4

  • • fJZe gqÙB tkoskbkg d/ gq;zr pko/ j't/rk. 1

    3H gkm3H gkm3H gkm3H gkm----g[;seL gj[g[;seL gj[g[;seL gj[g[;seL gj[----c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb) c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb) c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb) c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb)

    eKv 1 s'A 7 sZe

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/L

    • d' gqÙB t;s{fBÙm (Objective type) fe;w d/ j'Dr/.

    2

    • fJZe gqÙB gkso- fusoB Bkˇ ;zpzfXs j't/rk.

    4

    • fJZe gqÙB tkoskbkg d/ gq;zr Bkˇ ;zpzfXs j't/rk

    1

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- d;thAd;thAd;thAd;thA

    g/gog/gog/gog/go---- J/J/J/J/

    ;w?;No ;w?;No ;w?;No ;w?;No ---- gfjbkgfjbkgfjbkgfjbk

    g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ùg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ùg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ùg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKfjdkfJsKfjdkfJsKfjdkfJsK

    ;wKL2L30 xzN/;wKL2L30 xzN/;wKL2L30 xzN/;wKL2L30 xzN/ ffffbysh g/go bysh g/go bysh g/go bysh g/go ---- 40 nze 40 nze 40 nze 40 nze

    ;h;h;h;ha;haJh$nKsfoe w[bKeDa;haJh$nKsfoe w[bKeDa;haJh$nKsfoe w[bKeDa;haJh$nKsfoe w[bKeD---- 20 nze20 nze20 nze20 nze

    e[Zb e[Zb e[Zb e[Zb ---- 60 nze60 nze60 nze60 nze

    gqÙB 1 fJj gqÙB t;s{fBÙm fe;w dk j't/rk.

    (T) ;kfjs-wkbkL10 g[;se d/ fBoXkfos ekft ftZu'A 2 gqÙB ns/ tkose Gkr

    ftZu'A 2 gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    (n) tzBrhL10 g[;se d/ fJeKrh Gkr ftZu'A 2 gqÙB ns/ ejkDh Gkr ftZu'A 2 gqÙB

    g[ZS/ ikDr/.

    (J) Bktb d/ fBoXkfos Gkr ftZu'A 2 gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    (fJj ;ko/ gqÙB fJZe-fJZe Bzpo d/ j'Dr/) 10

  • gqÙB 2 fJ; gqÙB ftZu fBoXkfos ekft-XkoktK ftZu'A d' ekft-N'N/ d/ e/ fe;/ fJZe

    dh gq;zr ;fjs ftnkfynk eoB bJh fejk ikt/rk. gq;zr d/ 2 nze ns/

    ftnkfynk d/ 3 nze jB 2+3=5

    gqÙB 3 e'Jh d' ekft-ouBktK d/ e/ fe;/ fJZe dk e/Adoh -Gkt$ ;ko (d't/A gZyK ftZu'A fJZe)

    br-gr 40 ÙpdK ftZu fbyD bJh fejk ikt/rk. 2

    gqÙB 4 ;kfjs-wkbkL10 ftub/ b/yK d/ ftÙk-t;s{ pko/ gzi gqÙB d/ e/, fszB gqÙBK dk

    T[Zso g[ZfSnk ikt/rk. 2+2+2=6

    gqÙB 5 tzBrhL10 g[;se ftZu'A e'Jh d' ejkDhnK d/ e/ fe;/ fJZe dk ;ko br-gr - 125

    ÙpdK ftZu fbyD bJh fejk ikt/rk. 4

    gqÙB 6 ejkDhnK d/ gkm - nfGnk;K ftZu'A uko gqÙB d/ e/ fe;/ d' dk T[Zso fbyD bJh

    fejk ikt/rk.

    32

    11

    2

    11 =+

    gqÙB 7 fJeKrhnK ftZu'A d' gkso d/ e/ fe;/ fJZe dk gkso-fusoB br-gr 125 ÙpdK

    ftZu fbyD bJh fejk ikt/rk.

    4

    gqÙB 8 fJeKrhnK ftZu'A d' tkoskbkg d/ e/ fe;/ fJZe dk gq;zr ;gÙN eoB bJh fejk

    ikt/rk.

    1

    gqÙB 9 Bktb d/ fBoXkfos eKvK ftZu'A d' gkso d/ e/ fe;/ fJZe dk gkso fusoB 125

    ÙpdK ftZu fbyD bJh fejk ikt/rk.

    4

    gqÙB 10 Bktb d/ fBoXkfos eKvK ftZu'A d' tkoskbkg d/ e/ fe;/ fJZe dk gq;zr ;gÙN eoB

    bJh fejk ikt/rk.

    1

    B'NLB'NLB'NLB'NL

  • gqÙB BzL 1 gqÙB BzL 1 gqÙB BzL 1 gqÙB BzL 1 ‘;kfjs;kfjs;kfjs;kfjs----wkbkwkbkwkbkwkbkL10L10L10L10’ ,,,,’tzBrhtzBrhtzBrhtzBrhL10L10L10L10’ ns/ gj[ns/ gj[ns/ gj[ns/ gj[----c[Nkb/ s'Ac[Nkb/ s'Ac[Nkb/ s'Ac[Nkb/ s'A gfjbKgfjbKgfjbKgfjbK’ fszB/ gkmfszB/ gkmfszB/ gkmfszB/ gkm---- g[;seK g[;seK g[;seK g[;seK

    ftZu'AftZu'AftZu'AftZu'A

    gqÙB BzL 2 s'A 4 sZe gqÙB BzL 2 s'A 4 sZe gqÙB BzL 2 s'A 4 sZe gqÙB BzL 2 s'A 4 sZe ‘;kfjs;kfjs;kfjs;kfjs----wkbkwkbkwkbkwkbkL10L10L10L10’ ftZu'AftZu'AftZu'AftZu'A

    gqÙB BzL 5 s'A 8 sZe gqÙB BzL 5 s'A 8 sZe gqÙB BzL 5 s'A 8 sZe gqÙB BzL 5 s'A 8 sZe ‘tzBrhtzBrhtzBrhtzBrhL10L10L10L10’ ftZu'AftZu'AftZu'AftZu'A

    gqÙB BzL 9 ns/ 10 gqÙB BzL 9 ns/ 10 gqÙB BzL 9 ns/ 10 gqÙB BzL 9 ns/ 10 ‘gj[gj[gj[gj[----cNkb/ s'A gfjbKcNkb/ s'A gfjbKcNkb/ s'A gfjbKcNkb/ s'A gfjbK’ g[;se ftZu'Ag[;se ftZu'Ag[;se ftZu'Ag[;se ftZu'A

    B'NB'NB'NB'NL Bktb d/ fijV/ gkso ;ko/ Bktb d/ nko-gko c?b/ j'J/ jB T[j d'tA/ ;w?;NoK ftZu ftuko/

    ikDr/ I

    fijV/ r"D gksoK dh G{fwek fBGkT[Ad/ jB T[jBK B{z ;zpzfXs ;w?;No sZe ;hws ofjD

    fdZsk ikt/.

    fBoXkfos gkm-g[;seKL ‘;kfjs-wkbkL10’ ,’tzBrhL10’ ns/ gj[-c[Nkb/ s'A gfjbK’

    (gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov w[jkbh tZb'A gqekfÙs)

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- d;td;td;td;thAhAhAhA

    g/gog/gog/gog/go---- J/J/J/J/

    ;wK L 3 xzN/;wK L 3 xzN/;wK L 3 xzN/;wK L 3 xzN/ ;w?;No ;w?;No ;w?;No ;w?;No ---- d{ik d{ik d{ik d{ik fbysh g/go fbysh g/go fbysh g/go fbysh g/go ---- 60 nze 60 nze 60 nze 60 nze

    ;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD---- 30 nze30 nze30 nze30 nze

    e[Zb e[Zb e[Zb e[Zb ---- 90 nze90 nze90 nze90 nze

    gkmgkmgkmgkm----eqw dh tzveqw dh tzveqw dh tzveqw dh tzv

    1H1H1H1H gkmgkmgkmgkm----g[g[g[g[;;;;se Lse Lse Lse L ;kfjs ;kfjs ;kfjs ;kfjs ---- wkbkwkbkwkbkwkbk L 10L 10L 10L 10

    fJ; g[;se d/ eftsk Gkr ftZu'A j/m fbyhnK ekft-XkoktK Ùkwb jBL

    (T) r[owfs ekft (n) feZ;k -ekft

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/

    • d' gqÙB t;s{fBÙm fe;w(Objective type) d/ j'Dr/.

    2

  • • d' gqÙB gq;zr ;fjs ftnkfynk pko/ j'Dr/. 5O5

    &10

    • fJZe gqÙB eftsk d/ e/Adoh Gkt$;ko pko/ j't/rk.

    2

    ;kfjs-wkbkL10 g[;se d/ tkose Gkr ftZu'A j/m fby/ b/y Ùkwb jBL

    (T) gqkoEBk (n) pkpk okw f;zx e{ek

    (J) wjKeth ekbhdk; (;) w/o/ tZv/ tv/o/

    (j) s[oB dk j[Bo

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/

    • d' gqÙB t;s{fBÙm fe;w (Objective type) d/ j'Dr/.

    2

    • fJZe gqÙB b/y s/ ;ko Bkˇ ;zpzfXs j't/rk.

    6

    • gkm-nfGnk;K ftZu'A uko gqÙB d/ e/ fe;/ d' dk T[Zso

    fbyD

    bJh fejk ikt/rk. 2 + 2= 4

    2H gkm2H gkm2H gkm2H gkm----g[;seL tzBrhg[;seL tzBrhg[;seL tzBrhg[;seL tzBrh L 10L 10L 10L 10

    fJ; g[;se ftZu'A j/m fbyhnK ejkDhnK Ùkwb jBL

    (T) pzw pjkdo (n) pkrh dh Xh

    (J) Xosh j/mbk pbd (;) fJZe g?o xZN s[oBk

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/L

    • d' gqÙB t;s{fBÙm fe;w (Objective type) d/ j'Dr/.

    2

  • • fJZe gqÙB ejkDh d/ ;ko Bkˇ ;zpzfXs j't/rk.

    6

    • gkm nfGnk;K ftZu'A uko gqÙB d/ e/ d' dk T[Zso fbyD

    bJh fejk ikt/rk.

    2+2=4

    fJ; g[;se ftZu'A j/m fby/ fJeKrh Ùkwb jBL

    (T) ;w[zdo'A gko (n) ˜¯oBkwk (J) d{ik ftnkj

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/

    • d' gqÙB t;s{fBÙm fe;w (Objective type) d/ j'Dr/.

    2

    • fJZe gqÙB gkso- fusoB pko/ j't/rk.

    5

    • d' tkoskbkg d/ e/ (ftZu iK gk e/) j/mK fdZs/ fszB gqÙBK

    d/ T[Zso d/D bJh fejk ikt/rk. 3

    3H gkm3H gkm3H gkm3H gkm----g[;seL gj[g[;seL gj[g[;seL gj[g[;seL gj[----c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb) c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb) c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb) c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb)

    eKv 8 s'A 17 sZe

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/L

    • d' gqÙB t;s{fBÙm fe;w (Objective type) d/ j'Dr/.

    2

    • fJZe gqÙB gkso- fusoB Bkˇ ;zpfXs j't/rk.

    6

    • fJZe gqÙB tkoskbkg d/ gq;zr ns/ ftnkfynk Bkˇ ;zpzfXs

    j't/rk

    4

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- d;thAd;thAd;thAd;thA

  • g/gog/gog/gog/go---- J/J/J/J/

    ;w?;No ;w?;No ;w?;No ;w?;No ---- d{ikd{ikd{ikd{ik

    g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK

    ;wK L 3;wK L 3;wK L 3;wK L 3 xzN/xzN/xzN/xzN/ fbysh g/goL 60 nzefbysh g/goL 60 nzefbysh g/goL 60 nzefbysh g/goL 60 nze

    ;ha ;ha Jha $ nKsfoe w[bKeDL 30 nze;ha ;ha Jha $ nKsfoe w[bKeDL 30 nze;ha ;ha Jha $ nKsfoe w[bKeDL 30 nze;ha ;ha Jha $ nKsfoe w[bKeDL 30 nze

    e[ZbL 90 nzee[ZbL 90 nzee[ZbL 90 nzee[ZbL 90 nze

    gqÙB 1 fJj gqÙB t;s{ fBÙm fe;w dk j't/rk.

    (T) ;kfjs-wkbkL10 g[;se d/ fBoXkfos ekft ftZu'A 2 gqÙB ns/ tkose Gkr ftZu'A 2

    gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    (n) tzBrhL10 g[;se d/ ejkDh Gkr ftZu'A 2 gqÙB ns/ fJeKrh Gkr ftZu'A 2 gqÙB g[ZS/

    ikDr/.

    (J) Bktb d/ fBoXkfos Gkr ftZu'A 2 gqÙB g[ZS/ ikDr/. fJj ;ko/ gqÙB fJZe fJZe Bzpo d/

    j'Dr/.

    10

    gqÙB 2 fJ; gqÙB d/ (T) Gkr ftZu fBoXkfos ekft-XkoktK ftZu'A d' ekft-N'N/ ftueko “iK” d/ e/

    gkJ/ ikDr/. fJ; gqÙB d/ (n) Gkr ftZu th d' ekft-N'N/ fdZs/ ikDr/. T ns/ n Gkr ftZu'A

    fJZe - fJZe ekft - N'N/ dh gq;zr ;fjs ftnkfynk eoBh ˜o{oh j't/rh. gq;zr d/ 2 nze ns/

    ftnkfynk d/ 3 nze jB. (2O3&5, 2O3&5) & 10

    gqÙB 3 e'Jh d' ekft-ouBktK d/ e/ fe;/ fJZe dk e/Adoh-Gkt iK ;ko (d'B'A gZyK ftZu'A e/tb fJZe

    gZy) br-gr 40 ÙpdK ftZu fbyD bJh fejk ikt/rk.

    2

    gqÙB 4 ;kfjs-wkbkL10 d/ tkose Gkr ftZu'A e'Jh d' b/y d/ e/ fe;/ fJZe dk ;ko br-gr 150

    ÙpdK

    ftZu fbyD bJh fejk ikt/rk.

    6

    gqÙB 5 ;kfjs-wkbkL10 ftub/ b/yK d/ ftÙk - t;s{ pko/ uko gqÙB d/ e/ fe;/ d' dk T[Zso fbyD

    bJh fejk ikt/rk. 2O2 &

  • 4

    gqÙB 6 tzBrhL10 g[;se ftZu'A e'Jh d' ejkDhnK d/ e/ fe;/ fJZe dk ;ko br-gr 150 ÙpdK ftZu

    fbyD bJh fejk ikt/rk.

    6 gqÙB 7 ejkDhnK d/ gkm

    - nfGnk;K ftZu'A uko gqÙB d/ e/ fe;/ d' dk T[Zso fbyD bJh fejk ikt/rk. d't/A gqÙBK d/ d'-

    d' nze j'Dr/. 2O2 & 4

    gqÙB 8 fJeKrhnK ftZu'A d' gkso d/ e/ fe;/ fJZe dk gkso - fusoB br-gr 150 ÙpdK ftZu

    fbyD bJh fejk ikt/rk. 5

    gqÙB 9 fJeKrhnK ftZu'A e'Jh d' tkoskbkg d/ e/ (ftZu iK gk e/)/, j/mK fdZs/ fszB gqÙBK d/ T[Zso

    d/D bJh fejk ikt/rk. fszB/ gqÙB fJZe-fJZe nze d/ j'Dr/. 1O1O1 &

    3 gqÙB 10 Bktb d/ fBoXkfos eKvK ftZu'A e'Jh d' gkso d/ e/ fe;/ fJZe dk gkso - fusoB 150

    ÙpdK ftZu fbyD bJh fejk ikt/rk.

    6

    gqÙB 11 Bktb d/ fBoXkfos eKvK ftZu'A e'Jh d' tkoskbkg d/ e/ fe;/ fJZe dh gq;zr ;fjs

    ftnkfynk eoB bJh fejk ikt/rk. gq;zr ns/ ftnkfynk d/ d'-d' nze j'Dr/. 2O2 &

    4

    gqÙB Bz L 1 “;kfjs wkbkgqÙB Bz L 1 “;kfjs wkbkgqÙB Bz L 1 “;kfjs wkbkgqÙB Bz L 1 “;kfjs wkbkL10L10L10L10”, “tzBrh”, “tzBrh”, “tzBrh”, “tzBrhL10L10L10L10” s/ “g[j” s/ “g[j” s/ “g[j” s/ “g[j----c[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'A.c[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'A.c[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'A.c[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'A.

    gqÙgqÙgqÙgqÙB Bz L 2 s'A B Bz L 2 s'A B Bz L 2 s'A B Bz L 2 s'A 5555 sZe “;kfjssZe “;kfjssZe “;kfjssZe “;kfjs----wkbkwkbkwkbkwkbkL10L10L10L10” ftZu'A. ” ftZu'A. ” ftZu'A. ” ftZu'A.

    gqÙB Bz L gqÙB Bz L gqÙB Bz L gqÙB Bz L 6666 s'A 9 sZe “tzBrhs'A 9 sZe “tzBrhs'A 9 sZe “tzBrhs'A 9 sZe “tzBrhL10L10L10L10” ftZu'A.” ftZu'A.” ftZu'A.” ftZu'A.

    gqÙB Bz L 10 s'A 11 “ggqÙB Bz L 10 s'A 11 “ggqÙB Bz L 10 s'A 11 “ggqÙB Bz L 10 s'A 11 “gjjjj[[[[ ---- c[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'Ac[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'Ac[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'Ac[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'A

    B'N LB'N LB'N LB'N L

    (1) Bktb d/ fijV/ gkso ;ko/ Bktb d/ nko-gko c?b/ j'J/ jB, T[j d't/A ;w?;NoK ftZu

    ftuko/ ikDr/.

    (2) fijV/ r"D gksoK dh G{fwek fBGkT[Ad/ jB T[jBK ˘ f;o¯ gfjb/ iK d{i/ ;w?;No

    sZe ;hws ofjD fdZsk ikt/.

    Ù/qDhÙ/qDhÙ/qDhÙ/qDh----d;thAd;thAd;thAd;thA

    ftÙkftÙkftÙkftÙk----gzikphgzikphgzikphgzikph

  • g/gog/gog/gog/go----phphphph

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----gfjbkgfjbkgfjbkgfjbk

    gkmFeqw dh tzvgkmFeqw dh tzvgkmFeqw dh tzvgkmFeqw dh tzv

    ;wKL ;wKL ;wKL ;wKL 2L2L2L2L33330000 xzN/ xzN/ xzN/ xzN/ fbysh g/gofbysh g/gofbysh g/gofbysh g/go----40404040 nzenzenzenze

    ;;;;ha;haJha$nKsfoe w[bKeDha;haJha$nKsfoe w[bKeDha;haJha$nKsfoe w[bKeDha;haJha$nKsfoe w[bKeD----22220 nze0 nze0 nze0 nze

    e[Zbe[Zbe[Zbe[Zb----66660 nze0 nze0 nze0 nze

    gqÙBL1 ftnkeoB Gkr ftZu'A t;s{fBÙm fe;w (Objective Type) dk gqÙB j't/rk.

    10

    gÙBL2 b/y L

    (T) gfjbh fSwkjh d"okB nkT[D tkˇ/ w/b/$fsT[jko ns/ ;ZfGnkukfoe gZyK Bkˇ ;zpzfXs.

    (n) gfjbh fSwkjh Bkˇ ;zpzfXs wjKg[oyK$d/; GrsK$fJfsjkf;e ns/ ;kfjfse

    ftneshnK dhnK ihtBhnK.

    (J) ftfdnkoEh ihtB d/ gZy$:ksoktK Bkˇ ;zpzfXs

    (;) wB'oziB ns/ ;zuko ;kXBK ;zpzXh. 6

    gqÙBL3 fuZmhnK$gZsoL fBZihl fwZsoK$;j/bhnK,foÙs/dkoK ns/ wkfgnK nkfd ˘. 1+3+1=5

    gqÙBL4 nDfvZmk g?ok L fB:s gkm-g[;se d/ pkjo'A fdZs/ g?o/ ftZu'A gqÙB g[ZSD/. 1O1O1O1

    &4

    gqÙBL5 w[jkto/ L w[jktfonK dh tkeK ftZu tos'A (nZyo T s'A i sZe) 1+1+1+1+1 = 5

    gqÙBL6 ft;okw fuzBQK dh tos'A 2

    gqÙBL7 ftnkeoB L gfoGkÙk, wzst, nzr 1

    gqÙBL8 (T) GkÙk ns/ gzikph GkÙk L gfoGkÙk, gzikph dhnK T[g GkÙktK, Ne;kbh iK fwnkoh GkÙk.

    2

    (n) X[Bh ns/ gzikph X[BhnK L ;`o, ftnziB, Bk;eh ;`o, Bk;eh ftnziB

    1

    gqÙBL9 ÙpdFp'X L BKt ns/ gVBKt dhnK fe;wK, gfoGkÙktK, T[dkjoBK ns/ ÙpdK dh tkeK

    ftZu'A gfjukD eoBh. 2

    gqÙBL10 fbzr ns/ tuB pdb'. 1O1 & 2

  • B'NL B'NL B'NL B'NL bVh BzL 7,bVh BzL 7,bVh BzL 7,bVh BzL 7, 8888(T,n)(T,n)(T,n)(T,n),,,, 9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ 9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ 9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ 9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/.ikDr/.ikDr/.ikDr/.

    Ù/qDhÙ/qDhÙ/qDhÙ/qDh----d;thAd;thAd;thAd;thA

    ftÙkftÙkftÙkftÙk----gzikphgzikphgzikphgzikph

    g/gog/gog/gog/go----phphphph

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----gfjbkgfjbkgfjbkgfjbk

    g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKLg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKLg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKLg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKL

    ;wKL ;wKL ;wKL ;wKL 2L2L2L2L33330000 xzN/ xzN/ xzN/ xzN/ fbysh g/gofbysh g/gofbysh g/gofbysh g/go----40404040 nzenzenzenze

    ;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD----22220 nze0 nze0 nze0 nze

    e[Zbe[Zbe[Zbe[Zb----66660 nze0 nze0 nze0 nze

    gqÙBL1 fJj gqÙB t;s{fBÙm fe;w (Objective Type) dk j't/rk.

    (T) fBoXkfos gkm-eqw ftZu'A ftnkeoB pko/ fJZe gqÙB g[ZfSnk ikt/rk.

    (n) GkÙk ns/ gzikph GkÙk pko/ fszB gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    (J) X[Bh ns/ gzikph X[BhnK pko/ d' gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    (;) Ùpd G/dK dhnK fe;wK, T[g-G/dK, gSkD pko/ fszB gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    (j) fbzr ns/ tuB ;zpzXh fJZe gqÙB g[ZfSnk ikt/rk 10%1 &10

    gqÙBL2 gkm-eqw Bkˇ ;zpzfXs e'Jh gzi ftÙ/ d/ e/ fe;/ fJZe T[Zgo br-gr 250 ÙpdK dk b/y

    fbyD bJh fejk ikt/rk. 6

    gqÙBL3 e'Jh d' ftÙ/ d/ e/ fe;/ fJZe T[Zgo fBZih gZso fbyD bJh fejk ikt/rk. nkozG dk 1 nze,

    wZX d/ 3 nze ns/ nzs dk 1 nze j't/rk. 1O3O1 & 5

    gqÙBL4 fBoXkfos gkm g[;se s'A pkjo'A br-gr 150 ÙpdK dk g?ok d/ e/ T[; d/ ftÙk-t;s{

    pko/ uko gqÙB g[ZS/ ikDr/. 1O1O1O1 & 4

    gqÙBL5 fBoXkfos gkm-eqw ftZu'A d; w[jkto/ d/ e/ fe;/ gzi ˘ fJ; soQK tkeK ftZu tosD

    bJh fejk ikt/rk fe noE ;gÙN j' ikD. tZyo/ noE Bj] g[ZS/ ikDr/. 1O1O1O1O1 & 5

    gqÙBL6 fJZe nfijk g?ok iK tke fdZsk ikt/rk, fi; ftZu uko ft;okw fuzBQ bZr ;ed/ j'D.

    Y[et/A ft;okw fuzBQ bkT[D bJh fejk ikt/rk. 2

    gqÙBL7 ftnkeoB pko/ (gfoGkÙk, wzst, nzr) ;zy/g T[Zso tkˇk fJZe gqÙB g[ZfSnk ikt/rk. 1

    gqÙBL8 (T) GkÙk ns/ gzikph GkÙk ftZu'A ;zy/g T[Zso tkˇ/ d' gqÙB g[ZS/ ikDr/. 1O1 & 2

  • (n) X[Bh ns/ gzikph X[BhnK ftZu'A ;zy/g T[Zso tkˇk fJZe gqÙB g[ZfSnk ikt/rk.

    1

    gqÙBL9 Ùpd-p'X tkˇ/ fBoXkfos gkm-eqw ftZu'A ;zy/g T[Zso tkˇ/ d' gqÙB g[ZS/ ikDr/. 1O1 &

    2

    gqÙBL10 d' tZy-tZy tke d/ e/ T[jBK ftub/ BKt, gVBKt, ÙpdK d/ fbzr s/ tuB pdb e/ w[V

    fbyD bJh fejk ikt/rk. 1O1 & 2

    fB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seL

    ““““ ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)

    (gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)

    Ù/qDhÙ/qDhÙ/qDhÙ/qDh----d;thAd;thAd;thAd;thA

    ftÙkftÙkftÙkftÙk----gzikphgzikphgzikphgzikph

    g/gog/gog/gog/go----phphphph

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----d{ikd{ikd{ikd{ik

    gkmFeqw dh tzvgkmFeqw dh tzvgkmFeqw dh tzvgkmFeqw dh tzv

    ;wKL 3 xzN/ ;wKL 3 xzN/ ;wKL 3 xzN/ ;wKL 3 xzN/ fbysh g/gofbysh g/gofbysh g/gofbysh g/go----60 nze60 nze60 nze60 nze

    ;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD----30 nze30 nze30 nze30 nze

    e[Zbe[Zbe[Zbe[Zb----90 nze90 nze90 nze90 nze

    gqÙBL1 ftnkeoB Gkr ftZu'A t;s{fBÙm fe;w (Objective Type) dk gqÙB j't/rk.

    10

    gÙBL2 b/y L

    (T) d{ih fSwkjh d"okB nkT[D tkˇ/ w/b/$fsT[jko ns/ ;ZfGnkukfoe gZyK Bkˇ ;zpzfXs.

    (n) d{ih fSwkjh Bkˇ ;zpzfXs wjK g[oyK$d/Ù GrsK$fJfsjkf;e ns/ ;kfjfse

    ftneshnK dhnK ihtBhnK.

    (J) g/Av{ ns/ ÙÙfjoh ihtB dhnK ;wZf;nktK (;wkfie, nkofEe ns/ f;js Bkˇ

    ;zpzfXs)

    (;) ftfrnkB ns/ ftfrnkBe u/sBk Bkˇ ;zpzfXs. 12

    gqÙBL3 no˜hnK L

  • ;oekoh$noXF;oekoh$gqkJht/N, ndkfonK Bkˇ ;zpzfXs.

    2+6+2=10

    gqÙBL4 ;zy/g g?ok L fe;/ g?o/ dh ;zy/g ouBk eoBk ns/ f;ob/y d/Dk. 4+1= 5

    gqÙBL5 w[jkto/ L w[jktfonK dh tkeK ftZu tos'A (nZyo M s'A t sZe) 2+2+2+2+2 = 10

    gqÙBL6 ft;okw fuzBQK dh tos'A 2

    gqÙBL7 fbgh ns/ r[ow[yh fbgh L toB iK nZyo dhnK fe;wK, brK ns/ brkyo (fpzdh,fNZgh,nXe)

    2

    gqÙBL8 ÙpdFp'X L ftÙ/ÙD, fefonk, fefonkFftÙ/ÙD, ;zpzXe, :'ie ns/ ft;fwe dhnK fe;wK,

    gfoGkÙktK, T[dkjoBK ns/ tkeK ftZu gSkD eoBh. 4

    gqÙBL9 noEFp'X L pj[FnoEe Ùpd, ;wkBkoEe Ùpd, fto'XkoEe Ùpd ns/ pj[s/ ÙpdK dh EK

    fJZe Ùpd dhnK gfoGkÙktK ns/ ikDekoh. 3

    gqÙBL10 ekb L fe;wK, T[gG/d ns/ tke dk ekb pdbDk. 2

    B'NL B'NL B'NL B'NL bVh BzL 7,8,9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/.bVh BzL 7,8,9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/.bVh BzL 7,8,9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/.bVh BzL 7,8,9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    fB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seL

    ““““ ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)

    (gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)

    Ù/qDhÙ/qDhÙ/qDhÙ/qDh----d;thAd;thAd;thAd;thA

    ftÙkftÙkftÙkftÙk----gzikphgzikphgzikphgzikph

    g/gog/gog/gog/go----phphphph

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----d{ikd{ikd{ikd{ik

    g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK

    ;wKL 3 xzN/ fbysh g/go;wKL 3 xzN/ fbysh g/go;wKL 3 xzN/ fbysh g/go;wKL 3 xzN/ fbysh g/go----60 nze60 nze60 nze60 nze

    ;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD----30 nze30 nze30 nze30 nze

    e[Ze[Ze[Ze[Zbbbb----90 nze90 nze90 nze90 nze

  • gqÙBL1 fJj gqÙB t;s{fBÙm fe;w (Objective Type) dk j't/rk.

    gqÙB dh u'D fJ; gqeko ehsh ikt/rh.

    (T) gkm-eqw d/ bVh BzL 7 ftZu'A 2 gqÙB fdZs/ ikDr/.

    (n) gkm-eqw d/ bVh BzL 8 ftZu'A 4 gqÙB fdZs/ ikDr/.

    (J) gkm-eqw d/ bVh BzL 9 ftZu'A 2 gqÙB fdZs/ ikDr/.

    (;) gkm-eqw d/ bVh BzL 10 ftZu'A 2 gqÙB fdZs/ ikDr/.

    10%1&10

    gqÙBL2 gkm-eqw Bkˇ ;zpzfXs e'Jh gzi ftÙ/ d/ e/ fe;/ fJZe T[Zgo br-gr 400 ÙpdK dk b/y

    fbyD bJh fejk ikt/rk. fJ; ftZu t;s{-gZy d/ 8 nze ns/ gqrNkn Yzr, soshp, Ù?bh,

    p'bh ns/ ;gÙNsk d/ 4 nze j'Dr/. 12

    gqÙBL3 e'Jh d' ftÙ/ d/ e/ fe;/ fJZe T[Zgo no˜h fbyD bJh fejk ikt/rk. nozG d/ 2 nze, wZX d/

    6 nze ns/ nzs d/ 2 nze j'Dr/. 2O6O2&10

    gqÙBL4 br-gr125-150 ÙpdK dk g?ok d/ e/ T[; ˘ fJZe fsjkJh ÙpdK ftZu ;zy/g ouBk eoB

    ns/ Y[etK f;ob/y fbyD bJh fejk ikt/rk. ;zy/g ouBk d/ 4 nze ns/ f;ob/y dk 1 nze

    j't/rk.

    4O1&5

    gqÙBL5 fBoXkfos gkm-eqw ftZu'A d; w[jkto/ d/ e/ fe;/ gzi ˘ fJ; soQK tkeK ftZu tosD

    bJh fejk ikt/rk fe noE ;gÙN j' ikD. tZyo/ noE Bj] g[ZS/ ikDr/.

    2O2O2O2O2&10

    gqÙBL6 fJZe nfijk g?ok iK tke fdZsk ikt/rk, fi; ftZu uko ft;okw fuzBQ bZr ;ed/ j'D.

    Y[et/A ft;okw fuzBQ bkT[D bJh fejk ikt/rk.

    2

    gqÙBL7 fJ; gqÙB ftZu gkm-eqw d/ fbgh ns/ r[ow[yh fbgh tkˇ/ fjZ;/ ftZu'A ;zy/g T[Zso tkˇ/ d'

    gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    2

    gqÙBL8 fJ; gqÙB ftZu gkm-eqw d/ Ùpd-p'X tkˇ/ fjZ;/ ftZu'A Ùpd d/ G/dK, T[g-G/dK ;zpzXh d'

    gqÙB g[ZS/ ikDr/. gfoGkÙk dk 2

    11 ns/ T[dkjoBK dk 21 nze j't/rk.

    2

    11 O 21 O 211 O 21 & 4

    gqÙBL9 (T) fJZe pj[-noEe Ùpd d/ e/ T[; d/ tZy-tZy noEK ˘ ;gÙN eod/ d' tke pDkT[D bJh

  • fejk ikt/rk. (n) fJZe Ùpd d/ e/ T[; d/ d' ;wkBkoEe Ùpd fbyD bJh fejk ikt/rk.

    (J) pj[s/ ÙpdK dh EK fJZe Ùpd iK fJZe Ùpd d/ e/ T[; dk fto'Xh Ùpd g[ZfSnk ikt/rk.

    1O1O1 =3

    gqÙBL10 e'Jh fJZe tke d/ e/ T[; dk ekb pdbD bJh fejk ikt/rk. 2

    fB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seL

    ““““ ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)

    (gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)

  • Ù/qDhÙ/qDhÙ/qDhÙ/qDh----d;thAd;thAd;thAd;thA

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- n?vhÙBb n?vhÙBb n?vhÙBb n?vhÙBb gzikphgzikphgzikphgzikph

    ((((n?vhÙBb fJwfsjkB d/D tkb/ ftfdnkoEhnK bJh gkm n?vhÙBb fJwfsjkB d/D tkb/ ftfdnkoEhnK bJh gkm n?vhÙBb fJwfsjkB d/D tkb/ ftfdnkoEhnK bJh gkm n?vhÙBb fJwfsjkB d/D tkb/ ftfdnkoEhnK bJh gkm ---- eqweqweqweqw))))

    g/gog/gog/gog/go----phphphph

    gkmFeqw gkmFeqw gkmFeqw gkmFeqw

    ;wKL ;wKL ;wKL ;wKL 3L003L003L003L00 xzN/ xzN/ xzN/ xzN/ e[Zbe[Zbe[Zbe[Zb nzenzenzenze ----75757575

    gk; nze gk; nze gk; nze gk; nze ---- 25252525

    gqÙBL1 ftnkeoB Gkr ftZu'A t;s{fBÙm fe;w (Objective Type) dk gqÙB j't/rk.

    gÙBL2 b/y L 10

    (T) ihtBhnK-wjKg[oyK$d/; GrsK$fJfsjkf;e ns/ ;kfjfse ftneshnK dhnK

    ihtBhnK.

    (n) g/Av{ ns/ ÙÙfjoh ihtB dhnK ;wZf;nktK (;wkfie, nkofEe ns/ f;js Bkˇ

    ;zpzfXs).

    (J) w/b/$fsT[jko ns/ ;ZfGnkukfoe gZyK Bkˇ ;zpzfXs.

    (;) ftfdnkoEh ihtB d/ gZy$:ksoktK Bkˇ ;zpzfXs.

    (j) ftfrnkB ns/ ftfrnkfBe u/sBk Bkˇ ;zpzfXs. 12

    gqÙBL3 fuZmhnK$gZsoL fBZihl fwZsoK$;j/bhnK,foÙs/dkoK ns/ wkfgnK ˘.

    no˜hnK L ;oekoh$noXF;oekoh$gqkJht/N, ndkfonK Bkˇ ;zpzfXs. 7

    gqÙBL4 ;zy/g g?ok L fe;/ g?o/ dh ;zy/g ouBk eoBk ns/ f;ob/y d/Dk. 6

    gqÙBL5 nDfvZmk g?ok L fB:s gkm-g[;se d/ pkjo'A fdZs/ g?o/ ftZu'A gqÙB g[ZSD/. 8

    gqÙBL6 w[jkto/ L w[jktfonK dh tkeK ftZu tos'A

    10

    gqÙBL7 ft;okw fuzBQKL ft;okw fuzBQK dh tos'A 3

    gqÙBL8 (T) ftnkeoB L gfoGkÙk, wzst, nzr.

    GkÙk ns/ gzikph GkÙk L gfoGkÙk, gzikph dhnK T[g GkÙktK, Ne;kbh iK fwnkoh GkÙk

    . 3

    (n) X[Bh ns/ gzikph X[BhnK L ;`o, ftnziB, Bk;eh ;`o, Bk;eh ftnziB 1

  • gqÙBL9 fbgh ns/ r[ow[yh fbgh L toB iK nZyo dhnK fe;wK, w[esk, brK ns/ brkyo (fpzdh,

    fNZgh, nXe) 2

    gqÙBL10 (T) ÙpdFp'X L BKt, gVBKt, fefonk, ftÙ/ÙD, fefonkFftÙ/ÙD, ;zpzXe, :'ie ns/

    ft;fwe dhnK gfoGkÙktK. 2

    (n) BKt, gVBKt, fefonk, ftÙ/ÙD, fefonkFftÙ/ÙD dhnK fe;wK. 3

    gqÙBL11 fbzr ns/ tuB pdb'.

    gqÙBL12 ekb L fe;wK, T[gG/d ns/ tke dk ekb pdbDk. 2

    gqÙB L13 noEFp'X L pj[FnoEe Ùpd, ;wkBkoEe Ùpd, fto'XkoEe Ùpd ns/ pj[s/ ÙpdK dh EK

    fJZe Ùpd. 4

    ftÙ/Ù fjdkfJsK L

    gqÙB 1L fJj gqÙB t;s{fBÙm fe;w (Objective Type) dk j't/rk.

    (gqÙB BzL 7,8,9,10,11,12,13 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/). 10

    gqÙB 2L e'Jh gzi ftÙ/ d/ e/ fe;/ fJZe T[Zs/ br-gr 400 ÙpdK dk b/y fbyD bJh fejk

    ikt/rk. 7 nze ftÙk t;s{ d/ ns/ 5 nze gqrNkn - ftÙk t;s{ dh soshp, ;gÙNsk,

    Ùpdktbh, w[jkto/ nkfd d/ jB. 12

    gqÙB 3L e'Jh d' ftÙ/ d/ e/ fe;/ fJZe ”s/ gZso$no˜h fbyD bJh fejk ikt/rk. nozG dk 1 nze,

    wZX d/ 5 nze ns/ nzs dk 1 nze W. 1+5+1=7

    gqÙB 4L br-gr 150 ÙpdK dk fJZe g?ok d/ e/ T[; ˘ fJZe fsjkJh ÙpdK ftZu ;zy/g eoB bJh

    fejk ikt/rk. fJ; dk fJZe f;ob/y th fbyDk j't/rk. ;zy/g ouBk d/ 5 nze ns/

    f;ob/y dk 1 nze W. 5+1=6

    gqÙB 5L fB:s gkm - g[;seK s'A pkjo'A br-gr 150 ÙpdK dk fJZe g?ok d/ e/ T[; d/ ftÙk -

    t;s{ pko/ uko gqÙB g[ZS/ ikDr/. 2O2O2O2= 8

    gqÙB 6L d; w[jkto/ d/ e/ fe;/ gzi ˘ tkeK ftZu fJ; soQK tosD bJh fejk ikt/rk fe noE

    ;gÙN j' ikD. tZyo/ noE Bj] g[ZS/ ikDr/. 2O2O2O2O2=

    10

    gqÙB 7L fJZe nfijk g?ok iK e[M tke fdZs/ ikDr/, fiBQK ftZu S/ ft;okw fuzBQ bZr ;ed/ j'D,

    Y[et/A ft;okw fuzBQ bkT[D bJh fejk ikt/rk. 3

  • gqÙB 8L (T) fJ; gqÙB ftZu ftnkeoBL gfoGkÙk, wzst, nzrl GkÙk ns/ gzikph GkÙk dhnK

    T[g- GkÙktK, Ne;kbh iK fwnkoh gzikph GkÙk pko/ fszB pj[s S'N/ T[ZsoK tkˇ/ gqÙB

    g[ZS/ ikDr/. 1O1O1=

    3

    (n) X[Bh ns/ gzikph X[BhnKL ;to, ftnziB, Bk;eh ;to, Bk;eh ftnziB pko/ gqÙB

    g[ZfSnk ikt/rk.

    gqÙB 9L fbgh ns/ r[ow[yh fbghL toB iK nZyo, w[esk, brK, fpzdh, fNZgh, nXe dh tos'A pko/

    pj[s S'N/ T[ZsoK tkˇ/ d' gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    2

    gqÙB 10L (T) d' Ùpd-G/d d/ e/ fe;/ fJZe dh gfoGkÙk ns/ T[dkjoB g[ZSh ikt/rh. (BKt,

    gVBKt, ftÙ/ÙD, fefonk, fefonk-ftÙ/ÙD, ;zpzXe, :'ie ns/ ft;fwe dhnK

    gfoGkÙktK).

    2

    (n) BKt, gVBKt, ftÙ/ÙD, fefonk, fefonkFftÙ/ÙD dhnK fe;wK g[ZShnK

    ikDrhnK.

    3

    gqÙB 11L e'Jh fJZe tke d/ e/ T[; f

top related