rfdsrfds - cpanel loginfiles-cdn.pseb.ac.in/pseb_files/45_718.pdf · 2020. 10. 28. · nfxnkfj tko...

65
rfDs rfDs rfDs rfDs Ùq/Dh L d;t] Ùq/Dh L d;t] Ùq/Dh L d;t] Ùq/Dh L d;t] B'NL B'NL B'NL B'NL 1a 1a 1a 1a ;w?;No ;w?;No ;w?;No ;w?;No - I dh nze tzv nekdfwe ;kb 2011 dh nze tzv nekdfwe ;kb 2011 dh nze tzv nekdfwe ;kb 2011 dh nze tzv nekdfwe ;kb 2011-12 tkbh jh W. 12 tkbh jh W. 12 tkbh jh W. 12 tkbh jh W. 2a 2a 2a 2a nekdfwe ;kb 2012 nekdfwe ;kb 2012 nekdfwe ;kb 2012 nekdfwe ;kb 2012-13 s'A gq:'rh ;zebg Ùkfwb j'D ekoB ;w?;No 13 s'A gq:'rh ;zebg Ùkfwb j'D ekoB ;w?;No 13 s'A gq:'rh ;zebg Ùkfwb j'D ekoB ;w?;No 13 s'A gq:'rh ;zebg Ùkfwb j'D ekoB ;w?;No - II dh Bt] nze tzv j/m dh Bt] nze tzv j/m dh Bt] nze tzv j/m dh Bt] nze tzv j/m fby/ nB[;ko W fby/ nB[;ko W fby/ nB[;ko W fby/ nB[;ko WL e[Zb ;wK e[Zb ;wK e[Zb ;wK e[Zb ;wK - 3 xzN/ 3 xzN/ 3 xzN/ 3 xzN/ fbysh nze L 65 fbysh nze L 65 fbysh nze L 65 fbysh nze L 65 gq:'rh nze L 25 gq:'rh nze L 25 gq:'rh nze L 25 gq:'rh nze L 25 ;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD L 30 ;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD L 30 ;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD L 30 ;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD L 30 e[Zb nze L 120 e[Zb nze L 120 e[Zb nze L 120 e[Zb nze L 120 gqÙB gZso dh pDso gqÙB gZso dh pDso gqÙB gZso dh pDso gqÙB gZso dh pDso 1a;ko/ gqÙB io{oh jB . 2agfjb/ gqÙB ftZu d; Gkr 1-1 nze tkb/ j'Dr/ . 3agqÙB Bza 2 s'A 11 sZe jo/e gqÙB 3-3 nze d/ j'Dr/ . 4agqÙB Bza 12 s'A 16 sZe jo/e gqÙB 5-5 nze d/ j'Dr/ . 5agqÙBK ftZu e'Jh ;w[uh S'N Bjh W id fe 3 nzeK tkb/ gqÙBK ftZu fe;/ th fszB gqÙBK ftZu nzdo{Bh S'N j't/rh id fe 5 nzeK tkb/ gqÙBK ftZu fe;/ th d' gqÙBK ftZu nzdo{Bh S'N j't/rh . nfXnkfJ tko nzeK dh tzv nfXnkfJ tko nzeK dh tzv nfXnkfJ tko nzeK dh tzv nfXnkfJ tko nzeK dh tzv bVh BzL bVh BzL bVh BzL bVh BzL nfXnkfJ dk BzL ns/ BK nfXnkfJ dk BzL ns/ BK nfXnkfJ dk BzL ns/ BK nfXnkfJ dk BzL ns/ BK e[ e[ e[ e[Zb nze b nze b nze b nze 1 nze d/ nze d/ nze d/ nze d/ gqÙB 3 gqÙB 3 gqÙB 3 gqÙB 3 nzeK d/ gqÙB nzeK d/ gqÙB nzeK d/ gqÙB nzeK d/ gqÙB 5 nzeK d/ gqÙB nzeK d/ gqÙB nzeK d/ gqÙB nzeK d/ gqÙB 1 4 d' xksh ;wheoDK 8 2 2 - 2 5 nze rfDse bVhnK 8 2 2 - 3 7 nkwdB eo 5 - - 1 4 9 uZeo 10 2 1 1 10 uZeo dhnK ;goÙ o/yktK 5 11 o/yk rfDse ouBktK 3 - 1 - 6 13 T[ukJhnK ns/ d{ohnK 6 1 - 1 7 14 ;sPk dk y/socb ns/ nkfJsB 13 2 2 1 8 15 nzeVk ftfrnkB 12 1 2 1 e[Zb nze e[Zb nze e[Zb nze e[Zb nze 65 65 65 65 10 10 10 10 10 10 10 10 5

Upload: others

Post on 19-Feb-2021

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • rfDsrfDsrfDsrfDs Ùq/Dh L d;t]Ùq/Dh L d;t]Ùq/Dh L d;t]Ùq/Dh L d;t]

    B'NLB'NLB'NLB'NL 1a1a1a1a ;w?;No ;w?;No ;w?;No ;w?;No ---- I dh nze tzv nekdfwe ;kb 2011dh nze tzv nekdfwe ;kb 2011dh nze tzv nekdfwe ;kb 2011dh nze tzv nekdfwe ;kb 2011----12 tkbh jh W. 12 tkbh jh W. 12 tkbh jh W. 12 tkbh jh W.

    2a2a2a2a nekdfwe ;kb 2012nekdfwe ;kb 2012nekdfwe ;kb 2012nekdfwe ;kb 2012----13 s'A gq:'rh ;zebg Ùkfwb j'D ekoB ;w?;No 13 s'A gq:'rh ;zebg Ùkfwb j'D ekoB ;w?;No 13 s'A gq:'rh ;zebg Ùkfwb j'D ekoB ;w?;No 13 s'A gq:'rh ;zebg Ùkfwb j'D ekoB ;w?;No - II dh Bt] nze tzv j/m dh Bt] nze tzv j/m dh Bt] nze tzv j/m dh Bt] nze tzv j/m fby/ nB[;ko Wfby/ nB[;ko Wfby/ nB[;ko Wfby/ nB[;ko WLLLL

    e[Zb ;wK e[Zb ;wK e[Zb ;wK e[Zb ;wK ---- 3 xzN/3 xzN/3 xzN/3 xzN/ fbysh nze L 65fbysh nze L 65fbysh nze L 65fbysh nze L 65

    gq:'rh nze L 25gq:'rh nze L 25gq:'rh nze L 25gq:'rh nze L 25 ;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD L 30;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD L 30;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD L 30;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD L 30

    e[Zb nze L 120e[Zb nze L 120e[Zb nze L 120e[Zb nze L 120

    gqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDso 1a;ko/ gqÙB io{oh jB . 2agfjb/ gqÙB ftZu d; Gkr 1-1 nze tkb/ j'Dr/ .

    3agqÙB Bza 2 s'A 11 sZe jo/e gqÙB 3-3 nze d/ j'Dr/ .

    4agqÙB Bza 12 s'A 16 sZe jo/e gqÙB 5-5 nze d/ j'Dr/ . 5agqÙBK ftZu e'Jh ;w[uh S'N Bjh W id fe 3 nzeK tkb/ gqÙBK ftZu fe;/ th fszB gqÙBK ftZu nzdo{Bh S'N

    j't/rh id fe 5 nzeK tkb/ gqÙBK ftZu fe;/ th d' gqÙBK ftZu nzdo{Bh S'N j't/rh . nfXnkfJ tko nzeK dh tzvnfXnkfJ tko nzeK dh tzvnfXnkfJ tko nzeK dh tzvnfXnkfJ tko nzeK dh tzv

    bVh BzLbVh BzLbVh BzLbVh BzL nfXnkfJ dk BzL ns/ BKnfXnkfJ dk BzL ns/ BKnfXnkfJ dk BzL ns/ BKnfXnkfJ dk BzL ns/ BK e[e[e[e[ZZZZb nzeb nzeb nzeb nze 1111 nze d/nze d/nze d/nze d/ gqÙB 3gqÙB 3gqÙB 3gqÙB 3 nzeK d/ gqÙBnzeK d/ gqÙBnzeK d/ gqÙBnzeK d/ gqÙB 5555 nzeK d/ gqÙBnzeK d/ gqÙBnzeK d/ gqÙBnzeK d/ gqÙB

    1 4 d' xksh ;wheoDK 8 2 2 -

    2 5 nze rfDse bVhnK 8 2 2 -

    3 7 nkwdB eo 5 - - 1

    4 9 uZeo 10 2 1 1

    10 uZeo dhnK ;goÙ o/yktK

    5 11 o/yk rfDse ouBktK 3 - 1 -

    6 13 T[ukJhnK ns/ d{ohnK 6 1 - 1

    7 14 ;sPk dk y/socb ns/ nkfJsB 13 2 2 1

    8 15 nzeVk ftfrnkB 12 1 2 1

    e[Zb nzee[Zb nzee[Zb nzee[Zb nze 65656565 10101010 10101010 5555

  • iwksiwksiwksiwks----gfjbh (rfDs)gfjbh (rfDs)gfjbh (rfDs)gfjbh (rfDs)

    ;wKL 3 xzN/;wKL 3 xzN/;wKL 3 xzN/;wKL 3 xzN/

    o/yk rfDso/yk rfDso/yk rfDso/yk rfDs

    nkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkBnkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkBnkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkBnkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkBLLLL----

    • nkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh ;zpzXK dh Ùpdktbh ftef;s eoBk ns/ tos'A eoBk. f;yo-

    sb, TZ[go-j/mK, nzdo-pkjo, T[Zgobk-j/mbk, B/V/-d{o, gfjbK-pknd dk ;zebg.

    ;k;k;k;kv/ v/ v/ v/ nnnnkb/ kb/ kb/ kb/ ----d[nkb/ dhnK m'; nkfeqshnKd[nkb/ dhnK m'; nkfeqshnKd[nkb/ dhnK m'; nkfeqshnKd[nkb/ dhnK m'; nkfeqshnKL-

    • nkgD/ nkb/ d[nkb/ s'A tZy-tZy t;s{nK B{z fJZemk eoBk, fit/A-gZEo, vZp/, r/Ad, e'D, gkJhg

    nkfd.

    • t;s{nK B{z T[jBK d/ neko ns/ j'o ftÙ/Ùsk nB[;ko SKNDk, torheoD eoBk ns/

    ftnkfynk eoBk.

    • nkfeqsh d/ tZy-tZy sohe/ dk fBohyD ns/ toDB i' foVB ns/ fy;ekT[D dh joes B{z

    gqGkfts eodk j?.

    • rZs/ s'A pDhnK 2-D torhnK ;wsb nkfeqshnK B{z SKNDk.

    ;zfynktK;zfynktK;zfynktK;zfynktK

    frDsh, fJZe s'A B"A sZe ;zfynktK ns/ ˜ho' dh fefonk ;zpzXh ikDekoh ftef;s eoBk.frDsh, fJZe s'A B"A sZe ;zfynktK ns/ ˜ho' dh fefonk ;zpzXh ikDekoh ftef;s eoBk.frDsh, fJZe s'A B"A sZe ;zfynktK ns/ ˜ho' dh fefonk ;zpzXh ikDekoh ftef;s eoBk.frDsh, fJZe s'A B"A sZe ;zfynktK ns/ ˜ho' dh fefonk ;zpzXh ikDekoh ftef;s eoBk.

    • t;s{nK dk fBohyD eoBk ns/ t;s{nK B{z fJZemk eoBk.

    • fJZemhnK ehshnK t;s{nK B{z soshp ftZu brkT[Dk.

    • s[bDk :'r ns// fJZe-fJZe nB[o{gsk nB[;ko t;s{nK Bz{ fJZem ftZu frDBk.

    • fe;/ yk; ;zfynk d/ nB[o{g t;s{nK B{z fJZemk eoBk.

    • 1 s'A 9 sZe ;zfynktK dh gfjukD ns/ T[ukoB.

    • 1 s'A 9 sZe ;zfynktK dh frDsh, s[bBk (n;b t;s{nK dh tos'A nB[;ko iK skVh wko e/

    frDsh eotkT[Dk) .

    • 1 s'A 9 sZe ;zfynktK B{z gVQBk ns/ fbyDk .

    • n;b t;s{nK dh tos'A iK c'N'nK dh tos'A eod/ j'J/ i'V ns/ xNkT[.

  • • ‘O’ ns/ ‘-’ fBÙkBK dh tos'A eoe/ i'V ns/ xNkT[, xNkT[ ftXh okjhA f;co sZe gj[zuDk

    (fit/AL- 3-1&2, 3-2&1, 3-3&0)

    10 s'A 10 s'A 10 s'A 10 s'A 20 sZe ;zfynktK20 sZe ;zfynktK20 sZe ;zfynktK20 sZe ;zfynktK

    • 10 sA' 20 sZe dhnK ;zfynktK d/ nB[eqw dk fBowkD.

    • fJjBK ;zfynktK dh ;jkfJsk Bkb t;s{nK B{z frDBk.

    • t;s{nK B{z dZ;-dZ; d/ roZ[g (;w{j) ftZu fJZemk eoBk ns/ fJZebh t;s{ nB[;ko eoBk.

    djkJhnK ns/ fJekJhnK d/ ;w{j dh Ùpdktbh ftef;s eoBk .

    • fuZso okjhA djkJhnK ns/ fJekJhnK d/ ;w{jK B{z do;kT[Dk.

    • fJZe fdZsh j'Jh ;zfynk ftZu djkJhnK ns/ fJekJhnK dh ;zfynk dh frDsh eoBk.

    • 11 s'A 19 bJh ;zfynk nzeK B{z fbyDk

    • 10 ns/ 20 bJh ;zfynk nzeK B{z fbyDk .

    • 20 sZe ;zfynktK dh s[bBk eoBk.

    i'V ns/ i'V ns/ i'V ns/ i'V ns/ xNkT[ (thj sZe)xNkT[ (thj sZe)xNkT[ (thj sZe)xNkT[ (thj sZe)

    20 sZe ;zfynktK dk i'V ns/ xNkT[.

    21 s'A 99 sZe ;zfynktK 21 s'A 99 sZe ;zfynktK 21 s'A 99 sZe ;zfynktK 21 s'A 99 sZe ;zfynktK

    • 21 s'A 99 bJh ;zfynk nze fbyD/.

    t;s{nK B{z djkJhnK ns/ fJekJhnK d/ ;w{j ftZu fJZem/ eoBk.

    • fJekJhnK ns/ djkJhnK d/ ;w{j B{z do;kT[D bJh fuZso pDkT[Dk.

    • fJZe ;zfynk d/ djkJhnK ns/ fJekJhnK d/ ˜pkBh ;w{j pDkT[Dk.

    fdwkrh nze ftfrnkBfdwkrh nze ftfrnkBfdwkrh nze ftfrnkBfdwkrh nze ftfrnkB L -- d' fJZe nzeK tkbhnK ;zfynktK B{z ˜pkBh i'VBk.

    w[dok (XB) w[dok (XB) w[dok (XB) w[dok (XB) L -

    • nkw eoz;h (B'NK ns/ f;ZfenK) dh gfjukD.

    • XB dh S'NhnK okÙhnK ˘ fJZemk oZyDk.

    wkgwkgwkgwkg

    bzpkJhLbzpkJhLbzpkJhLbzpkJhL

  • • B/V/-d{o, gsbk-w'Nk, bzpk-S'Nk,dk ;zebg

    • t;s{nK B{z bzpkJh nB[;ko eqwpZX eoBk

    • r?o fwnkoh fJekJhnK dh tos'A Bkb bzpkJhnK wkgDk (rZ[bh vzvk, pzN/ y/vD dh y/v d/

    ;zpzX ftZu)

    • bzpkJhnK ns/ d{ohnK dk nzdkik brkT[Dk ns/ r?o fwnkoh fJekJhnK Bkb gVskb eoBh

    (jZE, frZm nkfd).

    g[zg[zg[zg[zi (Gko)i (Gko)i (Gko)i (Gko) L-

    • Gkoh ns// jbehnK t;s{nK ftZu s[bBk.

    ;wK;wK;wK;wK L-

    • fe;/ ;w/A tkgohnK xNBktK B{z gfjbK ns/ pknd d/ gdK ftZu tZy tZy eoBk.

    • ;e{b d/ fdBK ns/ S[ZNhnK d/ ;w/A B{z r[Dkswe gZy'A S'N/ ns/ tZv/ nzsokb ftZu wfj;{;

    eokT[Dk.

    • fJZe fdB dh ntXh ˘ nB[eqw eoBk.

    nzeV/ pDkT[DknzeV/ pDkT[DknzeV/ pDkT[DknzeV/ pDkT[Dk

    ;XkoD nzefVnk B{z fJZem/ eoBk , do;kT[Dk ns/ ftnkfynk eoBh (fit/A ekr˜ dh gZNh Bkb pKj

    dh bzpkJh wkgDk iK f;o dk x/ok wkgDk) .

    g?NoB (Bw{B/)g?NoB (Bw{B/)g?NoB (Bw{B/)g?NoB (Bw{B/)L-

    • ;XkoD nB[gkse nkfeqsnK ns/ Bw{B/ dh gfjukD eoBk, T[dkjoD s"o s/ T[rbK ns/

    nzr{m/ Bkb Bw{B/ pDkT[Dk .

    • ;zfynk ns/ nkb/ d[nkb/ ftZu nkfeqshnk d/ ;XkoB g?NoB d/ nB[eqw B{z g{ok eoBk.

  • Ù/qDh Ù/qDh Ù/qDh Ù/qDh ---- d{ihd{ihd{ihd{ih (rfDs)(rfDs)(rfDs)(rfDs)

    ;wKL 3 xzN/;wKL 3 xzN/;wKL 3 xzN/;wKL 3 xzN/

    o/yk rfDso/yk rfDso/yk rfDso/yk rfDs

    nkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkBnkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkBnkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkBnkfeqshnK ns/ fJBQK dk ftZEwJh frnkB

    3333----D ns/ 2ns/ 2ns/ 2ns/ 2----D nkfeqshnK nkfeqshnK nkfeqshnK nkfeqshnK

    • tksktoD ftZu fdZshnK t;s{nK dk fBohyD eoBk ns/ T[jBK d/ fiwkfJsh ftÙ/ÙsktK

    bJh r[Dkswe nB[Gt gqkgs eoBk.

    • w{b 3-D nkfeqshnK, fit/A fe xDkt, p/bD, e'B, r'b/ dh T[jBK d/ Bkw nB[;ko gfjukD.

    • 3-D t;s{nK dh 2-D pkjoh o/yk nB[;ko fBÙkB brkT[Dk.

    • fJjBK 2-D nkfeqshnK ˘ wfj;{; eoBk ns/ gfjukDBk.

    • 2D-nkfeqshnK fit/A nkfJs, tor, fsqG[i, uZeo dh T[jBK d/ Bkw nB[;ko gfjukD.

    • fJjBK 2-D nkfeqshnK d/ r[DK dk nzso frnkB d[nkok toDB.

    • sfj wko e/, t;s{ d/ f;ZX/ feBko/ d[nkok, Xkr/ ˘ fyZu e/ w[es jZE Bkˇ ns/ c[ZN/ Bkˇ

    f;ZXh o/yk dh gfjukD ns/ pDkT[Dk.

    • f;ZXhnK, yVhnK ns/ fsoShnK o/yktK pDkT[DhnK (w[es jZE Bkˇ)

    • f;ZXh o/yk ns/ teo o/yk ftZu nzso.

    • t;s{nK dh T[jBK d/ gfoSkftnK ˘ wfj;{; eoB T[gozs gfjukD.

  • ;zfynktK;zfynktK;zfynktK;zfynktK

    • 99 sZe dhnK ;zfynktK d/ ;zfynK nzeK ˘ gVQBk ns/ fbyDk.

    • fe;/ ;zfynk ˘ ;EkBe w[Zb d/ nB[;ko ft;fsqs eoBk.

    • frDBk ns/ t;s{nK ˘ djkJhnK ns/ fJekJhnK ftZu w[V fJZemk eoBk.

    • ;zfynktK dh s[bBk ftZu ;EkBe w[Zb dh XkoDk dh tos'A.

    • tZy-tZy sohfenK Bkˇ frDshL-

    o fe;/ th ;zfynk s'A Ù{o[ eoe/.

    o ;w{j frDsh nkfd.

    • ;" sZe dhnK ;zfynktK ˘ uVQd/ ns/ bfjzd/ eqw ftZu soshp pZX eoBk.

    • fdZs/ nzeK ˘ d[jok e/ ns/ fpBk d[jokJ/, d' nzeK dh ;G s'A tZvh ns/ ;G s'A S'Nh ;zfynk

    pDkT[Dk.

    • fe;/ t;s{ dk fJZe o/yk ”s/ ;EkB wfj;{; ns/ doi eoBk.

    i'V ns/ xNkUi'V ns/ xNkUi'V ns/ xNkUi'V ns/ xNkU

    • d' nzeK tkbhnK ;zfynktK ˘ djkJhnK ns/ fJekJhnK ftZu do;k e/, w[V ;w{j pDk e/ ns/

    fpBk w[V ;w{j pDkJ/ i'V ns/ xNkU.

    • ;zfynk ftZu f;¯o dk i'V ns/ fe;/ ;zfynk ftZu'A f;¯o dh xNkU.

    • Bw{fBnK d[nkok i'V d/ eqw-tNkdoK r[D ˘ wfj;{; eoBk.

    • fuZsoK d[nkok ns/ ˜pkBh ftnkfynk d[nkok do;kJhnK i'V ns/ xNkU ;wZf;nktK jZb

    eoBhnK.

    • T[jBK jkbsK dh ˜pkBh ftnkfynk eoBh fijVh fdZs/ i'V ns/ xNkU sZE d/ ;zrs j'D.

    • i'V ns/ xNkU d/ Bshi/ dk nzdkiK brkT[Dk ns/ j'o fdZsh ;zfynktK d/ Bshi/ Bkˇ

    s[bBk eoBk.

    r[Dk ns/ r[Dk ns/ r[Dk ns/ r[Dk ns/ Gkr dh fsnkohGkr dh fsnkohGkr dh fsnkohGkr dh fsnkoh

    • i'V d/ d[jokU Bkˇ ;pzfXs jkbsK ns/ pkopo tzvD Bkˇ ;pzfXs jkbsK ”s/ uouk eoBk.

    • pokpo ;w{j pDkT[D dhnK fefonktK.

    fdwkrh nze rfDsfdwkrh nze rfDsfdwkrh nze rfDsfdwkrh nze rfDs

  • • fJZe nze tkbhnK ;zfynktK ˘ fdwkrh i'VBk ns/ xNkT[Dk.

    • d; d/ r[DiK ˘ fdwkrh i'VBk ns/ xNkT[Dk.

    XBXBXBXB

    • w[dok ˘ gSkDBk- B'N ns/ f;Ze/.

    • XB dh okÙh ˘ fJZem/ eoBk (XB 50 o[L s'A tZX Bj] j'Dk ukjhdk).

    • XB dhnK S'NhnK okÙhnK ˘ fdwkrh i'VBk ns/ xNkT[Dk.

    • 3-4 B'NK ˘ tos e/ fe;/ okÙh dk ekoftjko eoBk.

    wkgwkgwkgwkg

    bzpkJhbzpkJhbzpkJhbzpkJh

    • bzp/ ns/ S'N/ o;fsnK dh, fJe;wkB (nD-fwnkoh) fJekJhnK dh tos'A eoe/ (bzph bzpkJh

    sZe tXkfJnk ik ;edk W) bzpkJh ns/ d{oh wkgDk.

    GkoGkoGkoGko

    • fe;/ d' t;s{nK dh T[jBk d/ Gko d/ nB[;ko s[bBk eoBk.

    • ;XkoD sZeVh dh ˜o{os dk wjZst.

    • sZeVh dh tos'A eoe/ fdZshnK t;s{nK d/ Gko dh s[bBk.

    ;wZoEk (nkfJsB);wZoEk (nkfJsB);wZoEk (nkfJsB);wZoEk (nkfJsB)

    • posBK dk T[jBK dh nzdo{Bh ;wZoEk (nkfJsB) nB[;ko s[bBk ns/ eqw.

    • fdZs/ posBK dk T[jBK dh XkoB ;wZoEk nB[;ko.

    ;wK;wK;wK;wK

    • jcs/ d/ fdBK ns/ ;kb d/ wjhfBnK pko/ ikD{z j'Dk.

    • w";w d/ eqw (;EkBe spdhbh) pko/ ikDBk.

    • bzph ntXh dh xNBk tkgoB ˘ soshp (eqw) d/Dk.

    nzeV/ pDkT[DknzeV/ pDkT[DknzeV/ pDkT[DknzeV/ pDkT[Dk

    • wkg d[nkok nzeV/ fJZem/ eoBk.

  • • ftuko-tNkdoK (T[dkjoD bJh, pZfunK dh T[ukJh) s'A gqkgs nzefVnK ˘ do;kT[Dk.

    • iBw skohyK T[Zgo nzefVnK ˘ fJZemk eoBk ns/ g/Ù eoBk.

    • T[fus gZXo s/ nzefVnK s'A gfoDkw eZYDk.

    g?NoB g?NoB g?NoB g?NoB (Bw{B/)(Bw{B/)(Bw{B/)(Bw{B/)

    • nkfeqshnK ns/ ;zfynktK d/ eqw ftZu g?NoB (Bw{B/) ˘ wfj;{; eoBk ns/ nZr/ tXkT[Dk.

    • fJZe ;zfynk ˘ tZy-tZy sohfenK Bkˇ s'VB d/ g?NoB (Bw{B/) dh Gkb eoBk.

    • nrz{m/ dh Skg, gZs/ ˘ Skg e//, ;pih ˘ Skge/ nkfd s'A SgkJh g?NoB (Bw{B/) fsnko

    eoBk.

    • ;w nkfeqshnK ˘ Skg e/ g?NoB (Bw{B/) fsnko eoBk.

  • ftÙk L rfDs ftÙk L rfDs ftÙk L rfDs ftÙk L rfDs

    iwks iwks iwks iwks ---- B"t] B"t] B"t] B"t] fbysh nzfbysh nzfbysh nzfbysh nzeL 5eL 5eL 5eL 55555

    ;w?;No ;w?;No ;w?;No ;w?;No ---- I nKsfoe w[bKeDL nKsfoe w[bKeDL nKsfoe w[bKeDL nKsfoe w[bKeDL 25252525

    e[Zb ;wK e[Zb ;wK e[Zb ;wK e[Zb ;wK ---- 2222L30 xzN/L30 xzN/L30 xzN/L30 xzN/ e[Zb nzeL 80e[Zb nzeL 80e[Zb nzeL 80e[Zb nzeL 80

    gqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDso

    1a;ko/ gqÙB io{oh jB .

    2agfjb/ gqÙB ftZu nZm Gkr 1-1 nze tkb/ j'Dr/ .

    3agqÙB Bza 2 s'A 10 sZe jo/e gqÙB 3-3 nze d/ j'Dr/ .

    4agqÙB Bza 11 s'A 14 sZe jo/e gqÙB 5-5 nze d/ j'Dr/ .

    5agqÙBK ftZu e'Jh ;w[uh S'N Bjh W id fe 3 nzeK tkb/ gqÙBK ftZu fe;/ th fszB gqÙBK ftZu

    nzdo{Bh S'N j't/rh ns/ 5 nzeK tkb/ gqÙBK ftZu fe;/ th d' gqÙBK ftZu nzdo{Bh S'N j't/rh .

    bVh bVh bVh bVh

    BzL BzL BzL BzL

    nfXnkfJ dk BKnfXnkfJ dk BKnfXnkfJ dk BKnfXnkfJ dk BK eeee[Z[Z[Z[Zb nzeb nzeb nzeb nze 1 nze d/ 1 nze d/ 1 nze d/ 1 nze d/

    gqÙBgqÙBgqÙBgqÙB

    3 nzeK d/ 3 nzeK d/ 3 nzeK d/ 3 nzeK d/

    gqÙB gqÙB gqÙB gqÙB

    5 5 5 5 nzeK d/ nzeK d/ nzeK d/ nzeK d/

    gqÙBgqÙBgqÙBgqÙB

    1 ;zfynk gqDkbh 11 2 3 -

    2 fBod/Ùe nze finkfwsh 5 2 1 -

    3 fJ:{efbv finkfwsh dh ikD gSkD 4 1 1 -

    4 o/yktK ns/ e'D 11 - 2 1

    5 fsqG[i 9 1 1 1

    6 jho' dk ;{so 9 1 1 1

    7 ;zGktBk 6 1 - 1

    e[Zb i'Ve[Zb i'Ve[Zb i'Ve[Zb i'V 55555555 8888 9999 4444

    1a ;zfynk gqDkbh;zfynk gqDkbh;zfynk gqDkbh;zfynk gqDkbhL- ;zfynk o/yk ”s/ gqkfeqse ;zfynktK, ;zg{oB ;zfynktK ns/ gfow/: ;zfynktK ˘

    do;kT[D dh d[jokJh, Ùks$nÙks d[jokT[d/A dÙwbtK ˘ brksko tZvdoÙB okj] ;zfynk o/yk ”s/

    do;kT[Dk, gfow/: ;zfynktK, d[jokT[dA/$Ùks dÙwbt d/ s"o ”s/.

    Bk d[jokT[dA/$nÙks dÙwbt fit/A fe 2 , 3 , 5 …. nkfd dhnK T[dkjoDK, ngfow/:

    ;zfynktK dh j'Ad fit/A fe 3,2 ns/ fJjBK dh ;zfynk o/yk ”s/ g/Ùekoh. fJj fdykT[Dk fe jo/e

  • tk;sfte ;zfynk fJZe ftbZyD fpzd{ okj] ;zfynk o/yk ”s/ do;kJh ik ;edh W ns/ T[bN s"o ”s/

    ;zfynk o/yk ”s/ jo/e fpzd{ fJZe ftbZyD ;zfynk ˘ do;kT[dK W.

    fe;/ XBkswe tk;sfte ;zfynk x d/ bJh x dh j'Ad.

    fe;/ tk;sfte ;zfynk d/ nt/A w{b dh T[dkjoD.

    g{oB ;zfynk nze xksK nB[;ko xks-nzeK d/ fB:wK dh d[jokJh. gfow/: xks nze

    XBkswe tk;sfte nkXko d/ Bkˇ, xba +

    1 ns/

    yx +

    1 torhnK tk;sfte ;zfynktK dk

    o/ÙBbeoD. fiE/ x ns/ y gqkfeqse ;zfynktK ns/ a, b ;zg{oB ;zfynktK jB.

    2a fBod/Ùe nze finkfwshfBod/Ùe nze finkfwshfBod/Ùe nze finkfwshfBod/Ùe nze finkfwshL- ekoNh˜hnB sb, fJZe fpzd{ d/ fBod/Ù nze, Bkw ns/ fBod/Ù nze

    sb Bkˇ ;zpzfXs gd, fuzBQ, sb ftZu fpzd{ brkT[D/ T[dkjoD d/ s"o s/ o/yh ;wheoD dk rqkcL

    ax+by+c = 0 torh o/yh ;wheoD T[Zgo e/Afdqs, fJ;˘ y = mx+c dh soQK fbye/ ns/ d' ubK tkb/

    o/yh ;wheoD tkb/ nfXnkfJ Bkˇ fwbkT[Dk.

    3a fJ:{efbv fifJ:{efbv fifJ:{efbv fifJ:{efbv finkfwsh dh ikD gSkDnkfwsh dh ikD gSkDnkfwsh dh ikD gSkDnkfwsh dh ikD gSkDL- fJfsjk;LfJ:{efbv ns/ Gkos ftZu o/ykFrfDs

    fJ:{efbv dhnK gfoGkÙktK, f;XKs ns/ XkoBktK, gzit/A f;XKs dk s[b o[gKsoD,;t?Ff;ZX ns/

    fET{owK d/ ;zpzX B{z do;kT[Dk.

    (1) d' fdZs/ j'J/ tZy- tZy fpzd{nK s'A fJZe ns/ e/tb fJZe jh o/yk j[zdh j?.

    ****(2) d' fGzB o/yktK dk fJZe s'A tZX ;kMK fpzd{ Bjh j' ;edk.

    4a o/yktK ns/ e'Do/yktK ns/ e'Do/yktK ns/ e'Do/yktK ns/ e'DL-

    (1) i/ fJZe feoD fe;/ o/yk s/ yVh j't/ sK fJ; gqeko pD/ d' bkrt/A e'DK dk i'V 1800 j[zdk W ns/ fJ;dk T[bN .

    *(2) i/ d' o/yktK nkg; ftZu eZND sK f;yo ;Bw[Zy e'D ;wkB j[zd/ jB.

    (3) d' ;wKso o/yktK B{z ekNthA o/yk d/ Bkb eZND Bkb pD/ fJeKso e'DK, ;zrs e'DK

    ns/ nzdo{Bh e'DK s/ nXkfos Bshi/ .

    (4) o/yktK, i' fJZe jh o/yk d/ ;wKso j'D, nkg; ftZu th ;wKso j[zdhnK jB.

    ****(5) fsqG[i d/ fszB/ e'DK dk i'V 1800 j[zdk W. (6) i/ fe;/ fsqG[i dh fJZe G[ik tXkJh ikt/ sK fJ; gqeko pfDnk pkjoh e'D nzdob/

    ;Bw[Zy e'DK d/ i'Vcb d/ pokpo j[zdk W.

    5a fsqG[ifsqG[ifsqG[ifsqG[iKKKKL-

  • (1) d' fsqG[iK ;opzr;w j[zdhnK jB i/ fJZe fsqG[i dhnK e'Jh d' G[iktK ns/ T[jBK

    ftuekobk e'D, d{ih fsqG[i dhnK d' ;zrs G[iktK ns/ T[jBK ftub/ e'D d/

    pokpo j't/ _S.A.S.(G[Fe'FG[);opzr;wsk=.

    ****(2) d' fsqG[iK ;opzr;w j[zdhnK jB i/ fJZe fsqG[i d/ e'Jh d' e'D ns/ e'DK ftubh

    G[ik, d{ih fsqG[i d/ d' ;zrs e'DK ns/ e'DK ftubh G[ik pokpo j't/

    _A.S.A.(e'FG[Fe');opzr;wsk].

    (3) d' fsqG[iK ;opzr;w j[zdhnK jB i/ fJZe fsqG[i dhnK fszB/ G[iktK, d{ih fsqG[i

    dhnK fszB/ ;zrs G[iktK d/ pokpo j'D [S.S.S(G[-G[-G[) ;opzr;wsk].

    (4) d' ;we'D fsqG[iK ;opzr;w j[zdhnK jB i/ fJZe fsqG[i dk eoD ns/ fJZe

    G[ik, d{ih fsqGi d/ eoD ns/ fJZe G[ik d/ pokpo j'D.

    ****(5) fsqG[i dhnK pokpo G[iktK d/ ;Bw[Zy e'D pokpo j[zd/ jB.

    (6) i/ fe;/ fsqG[i d/ d' e'D pokpo j'D sK T[jBK dhnK ;Bw[Zy GiktK pokpo j[zdhnK

    jB .

    (7) fsqG[iK ftZu n;wkBsk ns/ fJjBK d/ e'D ns/ ;Bw[Zy G[ik ftueko ;pzXh.

    6H jho' dk ;{sojho' dk ;{sojho' dk ;{sojho' dk ;{so L- jho' d/ ;{so d[nkok fsqG[i dk y/socb fpBk ;p{s d/, us[oG[ik dk y/socb

    gsk eoB bJh jho' d/ ;{so dh tos'A.

    7a ;zGktBk;zGktBk;zGktBk;zGktBkL- fJ;dk fJfsjk;, d[jokT[d/ gq:'r ns/ nktosh fBohyD d[nkok ;zGktBk sZe gj[zu,

    ;zGktBkL fJZe gq:'fre fdqÙNhe'D .

    B'NB'NB'NB'NL- fizBk fET{owK s/ **** bZr/ jB. T[jBK d/ gqwkD jh gqhfynk ftZu f;ZX eoB/ jB.

    gkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rh

    fefonktKfefonktKfefonktKfefonktK

    1H fJj f;ZX eoBk fe fsqG[i dhnK e'Jh d' G[iktK dk i'V sh;oh G[ik s'A jw/Ùk

    tZvk j[zdk j?.

    2H fse'Dkeko eZNhnK j'JhnK nkfeqshnK dk gq:'r eoe/ fsqG[iK dh ;opzr;wsk dhnK Ùosk

    (e;"NhnK) dk gsk brkT[Dk .

    3a ngfow/: ;zfynktK (√2, √3, √5aaaaaaa nkfd ) ˘ ;zfynk o/yk ”s/ do;kT[Dk.

    4a ekNt] o/yk d[nkok d' ;wKso o/yktK Bkˇ pDkJ/ e'DK d/ ;zpzXK dh ikDekoh.

  • 5a rok¯ g/go ”s/ fpzd{ dk rokc fyZuDk id' fe fJ; d/ fBod/Ù nze fdZs/ j'D.

    6a rok¯ g/go ”s/ fdZsh j'Jh nkfeqsh d/ f;yoK d/ fBod/Ù nze gsk eoBk.

    7a ekNt] o/yk d[nkok ;wKso o/yktK Bkˇ pDkJ/ e'DK ftueko ;zpzX gsk eoBk.

    8a skÙ dh r[ZNh ;jkfJsk Bkˇ nukBe fyZu/ rJ/ gZs/$gZfsnK dh ;zGtkBk gsk eoBk.

    9a ihU p'ov dh tos'A Bkb fsqG[i dk y/socb gsk eoBk.

    ftÙk L rfDs ftÙk L rfDs ftÙk L rfDs ftÙk L rfDs fbysh nzeL fbysh nzeL fbysh nzeL fbysh nzeL 65656565

    iwks L B"thAiwks L B"thAiwks L B"thAiwks L B"thA gq:'rh nzeL 2gq:'rh nzeL 2gq:'rh nzeL 2gq:'rh nzeL 25555

    ;w?;NoF;w?;NoF;w?;NoF;w?;NoFII nKsfoe w[bkeD L30nKsfoe w[bkeD L30nKsfoe w[bkeD L30nKsfoe w[bkeD L30

    e[e[e[e[Zb ;wK Zb ;wK Zb ;wK Zb ;wK ---- 3 xzN/3 xzN/3 xzN/3 xzN/ e[Zb nzeL 120e[Zb nzeL 120e[Zb nzeL 120e[Zb nzeL 120

    gqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDsogqÙB gZso dh pDso

    1a;ko/ gqÙB io{oh jB .

    2agfjb/ gqÙB ftZu d; Gkr 1-1 nze tkb/ j'Dr/ .

    3agqÙB Bza 2 s'A 11 sZe jo/e gqÙB 3-3 nze d/ j'Dr/ .

    4agqÙB Bza 12 s'A 16 sZe jo/e gqÙB 5-5 nze d/ j'Dr/ .

    5agqÙBK ftZu e'Jh ;w[uh S'N Bjh W id fe 3 nzeK tkb/ gqÙBK ftZu fe;/ th fszB gqÙBK ftZu

    nzdo{Bh S'N j't/rh ns/ 5 nzeK tkb/ gqÙBK ftZu fe;/ th d' gqÙBK ftZu nzdo{Bh S'N j't/rh .

    bVh bVh bVh bVh

    BzL BzL BzL BzL

    nfXnkfJ dknfXnkfJ dknfXnkfJ dknfXnkfJ dk BKBKBKBK eeee[Z[Z[Z[Zb nzeb nzeb nzeb nze 1nze d/ 1nze d/ 1nze d/ 1nze d/

    gqÙBgqÙBgqÙBgqÙB

    3 nzeK d/ 3 nzeK d/ 3 nzeK d/ 3 nzeK d/

    gqÙB gqÙB gqÙB gqÙB

    5 5 5 5 nzeK d/ nzeK d/ nzeK d/ nzeK d/

    gqÙBgqÙBgqÙBgqÙB

    1 pj[gdhnK 8 2 2 -

    2 d' ubK ftZu o/yh ;wheoD 8 2 2 -

    3 us[oG[i 9 1 1 1

    4 ;wKso us[oG[iK ns/ fsqG[iK d/

    y/socb

    4 1 1 -

    5 uZeo 9 1 1 1

    6 ouBktK 5 - - 1

    7 ;sQJh y/socb ns/ nkfJsB 13 2 2 1

    8 nzeVk ftfrnkB 9 1 1 1

  • e[Zb i'Ve[Zb i'Ve[Zb i'Ve[Zb i'V 65656565 10101010 10101010 5555

    1apj[gdhnKpj[gdhnKpj[gdhnKpj[gdhnK L- fJZe ub tkbh pj[gd dh gfoGkÙk, fJ;d/ r[DKe, T[dkjoDK Bkˇ ns/ T[bN

    T[dkjoDK Bkˇ, fJ;d/ gd, f;¯o pj[gdL pj[gd dh xks. nub, fJZe xksh, d' xksh, fszB xksh

    pj[gd, fJZe gd, d' gd, fszB gd. r[DByzv ns/ r[Di, pj[gd$;wheoD d/ f;¯o$w{b. T[dkjoDK

    ;w/s pkeh fET{ow dk eEB ns/ gq/fos ns/ ;zg{oB ;zfynktK dh nB[o{gsk (Analogy), r[DByzv

    fET{ow dk eEB ns/ ;p{s, ,2 cbxax ++ 0≠a ,dk r[DByzvheoB fiE/ a, b, ns/ c tk;sfte

    ;zfynktK jB ns/ fszB xksh pj[gd dk r[DByzvheoB, r[DByzv dh tos'A eoe/. nbipoJh

    ftnzie ns/ ;op;wsktK dh d[jokJh. j'o ;op;sktK fit/A feL

    2)( zyx ++ = zxyzxyzyx 222222 +++++

    3)( yx ± = )(333 yxxyyx ±±±

    ( )zyxxyzzyx ++=−++ 3333 ( zxyzxyzyx −−−++ 222 ) torhnK ns/ fJjBK dh pj[gdK

    d/ r[DByzv pDkT[D ftZu tos'A. ;XkoD ss;weK, fJjBK pj[gdK ftZu o[gKsfos j'D :'r.

    2ad' ubK d' ubK d' ubK d' ubK ffffttttZuZuZuZu o/yh ;wheoDo/yh ;wheoDo/yh ;wheoDo/yh ;wheoD L- fJZe ub tkbh o/yh ;wheoD dh d[jokJh. d' ubK ftZu ;wheoD

    dh G{fwek f;ZX eoBk fe d' ubK tkbh fJZe o/yh ;wheoD d/ n;hfws jZb j[zd/ jB ns/ fJ;˘

    tk;sfte ;zfynktK d/ eqw nB[;ko i'fVnK ftZu fby e/ gqwkfDs eoBk, T[jBK dk rqkc fyZuDk

    ns/ do;kT[Dk fe T[j fJZe o/yk T[Zs/ jB, gqshs j[zd/ jB. n;b fizdrh, fi; ftZu nB[gks ns/

    ;wkB nB[gks dhnK ;wZf;nktK th Ùkfwb j'D ns/ phi rfDs Bkˇ ns/ nkb/yh jZb Bkb'A Bkˇ

    ehs/ rJ/ j'D, s'A ;wZf;nktK ns/ T[dkjoDK.

    3aus[oG[ius[oG[ius[oG[ius[oG[i L-

    ****(1) ;wKso us[oG[i dk fteoD fJ;B{z d' ;opzr;w fsqG[iK ftZu tzvdk W.

    (2) ;wKso us[oG[i d/ ;Bw[Zy e'D pokpo j[zd/ jB ns/ fJ; dk T[bN .

    (3) ;wKso us[oG[i ftZu ;Bw[Zy G[iktK pokpo j[zdhnK jB ns/ fJ; dk T[bN.

    (4) fJZe us[oG[i ;wKso us[oG[i j[zdh W i/ T[; dhnK ;Bw[Zy G[iktK dk fJZe i'Vk

    pokpo ns/ ;wKso j't/ .

    (5) ;wKso us[oG[i d/ fteoD fJZe d{i/ B{z ;wd[Gkfis eod/ jB ns/ fJ; dk T[bN .

    (6) fsqG[i dhnK d' G[iktK d/ wZX fpzd{ B{z fwbkT[D tkbk o/ykFyzv shih G[ik d/ ;wKso

    j[zdk W ns/ fJ; dk T[bN .

  • 4a ;wKso us[oG[iK ns/ fsqG[iK d/ y/socb;wKso us[oG[iK ns/ fsqG[iK d/ y/socb;wKso us[oG[iK ns/ fsqG[iK d/ y/socb;wKso us[oG[iK ns/ fsqG[iK d/ y/socb LLLL---- y/socb dh XkoDk dh d[jokJh nkfJs d/ y/socb

    dh d[jokJh.

    ****(1) fJZe jh nXko ns/ fJZe jh ;wKso o/yktK ftueko pDhnK us[oG[iK dk y/socb

    pokpo j[zdk W.

    (2) fJZe jh nXko ns/ fJZe jh ;wKso o/yktK ftueko pDhnK fsqG[iK dk y/socb

    pokpo j[zdk W ns/ fJ;dk T[bN.

    5a uZeouZeouZeouZeoL- T[dkjoDK okj] uZeo Bkˇ ;zpzfXs XkoDktK, noX-ftnk;, x/ok, ftnk;, ihtk,ukg

    d[nkokd[nkokd[nkokd[nkok pDkfJnk e'D dhnK gfoGkÙktK sZe gj[zuDk.

    ****(1) uZeo dhnK pokpo ihtktK e/Ado T[Zgo pokpo e'D pDkT[dhnK jB ns/ fJ; dk

    T[bN .

    (2) uZeo d/ e/Ado s'A fe;/ ihtk s/ fyZfunk frnk bzp T[; ihtk B{z ;wd[Gkfis eodk W

    ns/ T[bN s"o s/ uZeo d/ e/Ado s'A fyZuh rJh o/yk i' fe;/ ihtk B{z ;wd[Gkfis

    eodh W, T[j ihtk T[Zs/ bzp j[zdh W.

    (3) fszB n;wo/yh fpzd{nK ftZu j' e/ fJZe ns/ e/tb fJZe jh uZeo bzxdk W.

    (4) fe;/ uZeo dhnK pokpo ihtktK(iK ;opzr;w uZeoK)e/Ado s'A ;wkB d{oh s/

    j[zdhnK jB ns/ fJ;dk T[bN.

    *(5) fe;/ ukg d[nkok uZeo d/ e/Ado s/ pDkfJnk e'D T[;/ ukg d[nkok uZeo d/ pkeh

    Gkr s/ ;fEs fe;/ fpzd{ s/ pDkJ/ e'D dk d[ZrDk j[zdk W.

    (6) fJZe jh uZeok yzv ftZu pD/ e'D pokpo j[zd/ jB.

    (7) i/eo d' fpzd{nK B{z fwbkT[D tkbk fJZe o/yk yzv nkgD/ fJZe gk;/ ;fEs d' j'o

    fpzd{nK s/ pokpo e'D pDkT[Adk W sK uko/ fpzd{ fJZe uZeo s/ ;fEs j[zd/ jB.

    (8) uZeoh us[oG[i d/ ;Bw[Zy e'DK d/ fe;/ th i'V/ dk i'V 1800 j[zdk W ns/ fJ;dk T[bN.

    6a ouBktKouBktKouBktKouBktKL-

    (1) fdZs/ j'J/ o/yk yzv ns/ e'D 600, 900, 450 nkfd B{z ;wd[Gkfis eoB dh ouBk ns/ ;wG[ih fsqG[i dh ouBk eoBh.

    (2) fdZs/ j'J/ nkXko, nkXko e'D ns/ d' G[iktK d/ i'V$nzso Bkb fsqG[i dh ouBk

    eoBh.

  • (3) fdZs/ j'J/ gfowkg ns/ nkXko e'DK Bkb fsqG[i dh ouBk eoBh .

    7a ;sQJh y/socb ns/ nkfJsB ;sQJh y/socb ns/ nkfJsB ;sQJh y/socb ns/ nkfJsB ;sQJh y/socb ns/ nkfJsB L- xD, xDkt, bzp uZeoh f;bzvo, bzp uZeoh Ùze{,r'b/ ns/ noX

    r'b/ dh ;sQk dk y/socb ns/ nkfJsB.

    8a nzeVk ftfrnkBnzeVk ftfrnkBnzeVk ftfrnkBnzeVk ftfrnkB L- nzefVnK B{z fJZemk eoBk, nzefVnK ˘ g/Ù eoBk - ;koDhpZX o{g,

    torhfeqs $ntorhfeqs o{g, SV rqkc, nkfJs fuZso, pkozpkosk pj[G[i, fJZem/ ehs/ nzefVnK

    B{z mhe o{g ftZu g/Ù eoBk ns/ nfXn?B eoBk. ntorhfeqs nzefVnK dk wZXwkB, wZfXek ns/

    pj[be gsk eoBk .

    B'NB'NB'NB'NL fijBK fET{owK T[Zs/ **** bZr/ jB T[jBK d/ gqwkD jh gqhfynk ftZu f;ZX eoB/ jB.

    gkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rh

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----d{ikd{ikd{ikd{ik

    ;wKL-2 xzN/ eZ[b nzeL-25

    gqhfynk bJh nze-tzv j/m fby/ nB[;ko j't/rh

    1H ;w?;No d'okB ehshnK fefonktK dk w[bKeD

    (gq:'rh gqhfynk ftZu e'Jh d' fefonktK eotk e/ d/yDhnK) (8%2) L 16 nze

    2H gq:'rh fefonk B'N p[Ze L 5 nze

    3H ˜pkBh gqÙB$w'fye gqhfynk L 4 nze

    fefonktKfefonktKfefonktKfefonktK

    1 ekr˜ w'Ve/ tZy-tZy fefonktKL

    (T) fe;/ o/yk-yzv dk wZX fpzd{ gsk eoBk.

    (n) fe;/ o/yk-yzv dk bzp ;w d[Gkie gsk eoBk.

    (J) fe;/ e'D dk ;wd[Gkie gsk eoBk.

    (;) fsqG[i dh wZfXek fyuDh.

    2H ekr˜ ˘ eZN e/ ns/ w'V e/ ;wKso us[oG[i gqkgs eoBk.

    3a fJekJh xDK dh tosA' eoe/ ss;we a3 + b3 = (a + b) (a2 – ab + b2) ih iKu eoBk.

  • 4H fJekJh xDK dh tosA' eoe/ ss;we a3 – b3 = (a – b) (a2 +ab + b2) ih iKu eoBk.

    5H xDkt ns/ fJekJh xDK dk gq:'r eoe/ ss;we (a + b)3 =a3 + b3 + 3a2b + 3ab2 dh

    iKu eoBk.

    6H xDkt ns/ fJekJh xDK dh tos'A eoe/ ss;we (a – b)3 =a3 – b3 – 3a2b + 3ab2 dh iKu

    eoBk.

    7H ekr˜ B{z eZN e/ ns/ fugek e/ fdykT[Dk fe ;wKso us[oG[i dk y/socb fJ;d/ nkXko

    ns/ T[ukJh dk r[DBcb j[zdk j?.

    8H ekr˜ B{z eZN e/ ns/ fugek e/ fJj fdykT[Dk fe fsqG[i dk y/socb fJ; d/ nkXko ns/

    T[ukJh d/ r[DBcb dk nZXk j[zdk j?.

    9H ekr˜ B{z eZN e/ ns/ fugek e/ fdykT[Dk fe fe;/ ;wus[oGi dk y/socb T[; d/ fteoDK

    dh bzpkJhnK d/ r[DBcb dk nZXk jz[dk j?.

    10H ekr˜ ˘ eZN e/ ns/ fugek e/ fdykT[Dk fe fe;/ ;wbzp us[oG[i dk y/socb fJ; d/

    ;wKso G[iktK dhnK bzpkJhnk dk i'V ns/ T[ukJh d/ r[DBcb dk nZXk jz[dk j?.

    11a ekr˜ eZN e/ ns/ fugkekT[Ad/ j'J/ fsqG[i dh wZX fpzd{ gfow/: B{z f;ZX eoBk.

    12HHHH fJj fdykU fe fe;/ us[oG[i dhnK bkrthnK G[iktK d/ wZX fpzd{nK B{z fwbk e/ pfDnk us[oG[i ;wKso us[oG[i jz[dk j?.

    13a x2 + bx + c tor/ d' xksh ftnzie dk r[DByzv gsk eoBk.

    14a nkgDh ebk; d/ ;ko/ ftfdnkoEhnK d[nkok rfDs ftZu gqkgs nzeK B{z do;kT[dK j'fJnk

    SV rqkc fyZuDk.

    B'NLB'NLB'NLB'NL 1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No ftZu bJh ikt/rh.1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No ftZu bJh ikt/rh.1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No ftZu bJh ikt/rh.1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No ftZu bJh ikt/rh.

    2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.

  • Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- S/t]S/t]S/t]S/t] gkmgkmgkmgkm----eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh ;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/ gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh gohfynk bJh nze tzv j/m fby/ nB[;ko W. gq:'rh fefonktK 10 nze gq:'rh fefonk B'N p[Ze 3 nze w'fye gqÙB 2 nze e[Zb nze 15 nze B'NLB'NLB'NLB'NL gq:'rh gohfynk ftZu e[Zb 4 fefonktK fdZshnK ikDrhnk fizBQk ftZu'A j/oe ftfdnkoEh ˘ e'Jh 2 fefonktK eoBhnK j'DrhnK. gq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktK 1. g{oB ;zfynktK dk i'V ;zpzXh fefonk. 2. gqkfeqfse, g{oB, fi;s, NKe, Gki ns/ nGki ;zfynktK do;kT[Adk, p'ov iK ukoN fsnko eoBk. 3. w?E b?p ftZu O, -, %, ÷ d/ y/v gZs/ (Play Cards) fsnko eoBk. 4. foDkswe s/ XBkswe ;zg{oB ;zfynktK dh gfjukD eoBk. 5. ;zg{oB ;zfynktK dk i'V ns/ xNkU fefonk okj] eoBk. 6. ;zg{oB ;zfynktK dk i'V ns/ xNkU j'o ftXh okj] eoBk. 7. ;zfynktK dk shbhnK d[nkok ba;ata gsk eoBk. 8. ;wkB s/ n;wkB gdK dh gfjukD eoBk. 9. fJZe ub tkb/ o/yh ;wheoD jZb eoBk. 10. fpzd{, o/ykyzv, feoB, o/yk, ;wKso o/yktK, ekNthnK o/yktK, ;zrkwh o/yktK dh ouBk eoBh. 11. Bt] ;'Xh j'Jh ;e/b pDkT[Dh. 12. o/ykyzv dk ;wd[Gkfis eoBk. 13. e'DK dhnK fe;wK s'A ikDz{ j'Dk. 14. ekNt] o/yk d[nkok d' o/yktK pDkJ/ e'DK pko/ ikBDk. 15. fefonk okj] f;ZX eoBk fe fsqG[i d/ fszBK e'DK dk i'V 180° jz[dk W. 16. fefonk okj] f;ZX eoBk fe fse'D dk pkjoh e'D nzzdob/ ;Bw[Zy e'DK d/ pokpo j[zdk W. 17. fse'DK dhnK G[iktK d/ nkXko ”s/ fe;wK pko/ ikBDk.

  • 18. fdZs/ j'J/ fuZsoK dk gfowkg gsk eoBk. 19. fdZsh nkfJs ˘ wkgDk ns/ nkfJs d/ gfowkg d/ ;{so ˘ goyBk. 20. rqkc g/go ”s/ pDhnK nkfeqshnK dk y/socb gsk eoBk.

  • Ùq/Dh ;Zst]Ùq/Dh ;Zst]Ùq/Dh ;Zst]Ùq/Dh ;Zst] gkmgkmgkmgkm----eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh ;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/ gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh gohfynk bJh nze tzv j/m fby/ nB[;ko W. gq:'rh fefonktK 10 nze gq:'rh fefonk B'N p[Ze 3 nze w'fye gqÙB 2 nze e[Zb nze 15 nze B'NLB'NLB'NLB'NL gq:'rh gohfynk ftZu e[Zb 4 fefonktK fdZshnK ikDrhnk fizBQk ftZu'A j/oe ftfdnkoEh ˘ e'Jh 2 fefonktK eoBhnK j'DrhnK. gq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktK 1. gfow/: ;zfynktK pko/ ikDekoh d/Dk. 2. ;zg{oB ;zfynktK dk i'V dZ;D dh fefonk. 3. d' n;wkB fGzBK dk i'V eoB ;zpzXh fefonk. 4. d' gfow/: ;zfynktK d/ r[DBcb eoB ;zpzXh fefonk. 5. dÙwbt ;zfynktK pko/ ikDekoh b?DK. 6. f;ZX/ ns/ T[bN gfotosB dh fefonk. 7. ss;we 222 2)( bababa ++=+ ˘ f;ZX eoBk. 8. ss;we 222 2)( bababa +−=− ˘ fefonk okj] f;ZX eoBk. 9. ss;we ))((22 bababa +−=− ˘ f;ZX eoBk. 10. f;ZX eoBk fe fsqG[i d/ fszBK e'DK dk i'V 180° j[zdk W. 11. f;ZX eoBk fe fsqG[i dk pkjobk e'D nzdo{Bh d' ;Bw[Zy e'DK d/ i'V d/ pokpo j[zdk W.

  • 12. f;ZX eoBk fe fsqG[i dhnK fe;/ d' G[iktK dk i'V shih G[ik s'A tZvk j[zdk W. 13. f;ZX eoBk fe fsqG[i dhnK wZfXektK ;zrkwh j[zdhnK jB. 14. f;ZX eoBk fe fe;/ fsqG[i d/ f;ıo bzp ;zrkwh j[zd/ jB. 15. f;ZX eoBk fe fsqG[i d/ e'DK d/ ;wd[Gkie ;zrkwh j[zd/ jB. 16. fefonk okj] gkJhEkr'o; fET{ow ˘ f;ZX eoBk. 17. fsqG[iK dh ;opzr;wsk d/ fB:wK pko/ d;Dk. 18. f;ZX eoBk fe ;wd'G[ih fsqG[i dhnK pokpo G[iktK d/ ;kjwD/ d/ se'D pokpo j[zd/ jB. 19. f;ZX eoBk fe us[oG[i d/ uko/ e'DK dk i'V 360° j[zdk W. 20. noX uZeo ns/ uZeo yzv ftZu pD/ e'DK dhnK ftÙ/ÙsktK ˘ f;ZX eoBk. 21. nkfJskeko o;fsnK d/ y/socb s'A ikDz{ eotkT[Dk. 22. xD ns/ xDkt dh e[Zb ;sQk dk y/socb ns/ nkfJsB gsk eoBk. 23. SVQ rqkc pDkT[Dk ns/ gVQBk. 24. nkfJ;'whfNqe vkN g/go ”s/ xDkt ns/ xD pDkT[Dk f;ZyDk.

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- nZmt]nZmt]nZmt]nZmt] gkmgkmgkmgkm----eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh ;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/;wKL 1L30 xzN/ gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh nzeL 15 gq:'rh gohfynk bJh nze tzv j/m fby/ nB[;ko W. gq:'rh fefonktK 10 nze gq:'rh fefonk B'N p[Ze 3 nze w'fye gqÙB 2 nze e[Zb nze 15 nze B'NLB'NLB'NLB'NL gq:'rh gohfynk ftZu e[Zb 4 fefonktK fdZshnK ikDrhnk fizBQk ftZu'A j/oe ftfdnkoEh ˘ e'Jh 2 fefonktK eoBhnK j'DrhnK. gq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktK 1. (x+a) (x+b) = x2+(a+b)x+ab ˘ fefonk okj] f;ZX eoBk.

  • 2. (a+b+c)2 = a2+b2+c2+2ab+2bc+2ca ˘ fefonk okj] f;ZX eoBk. 3. (a+b)3 = a3+b3+3a2b+3ab2 ˘ wkvb okj] f;ZX eoBk. 4. (a-b)3 = a3-b3-3a2b+3ab2 ˘ wkvb okj] f;ZX eoBk. 5. a3+b3 = (a+b) (a2-ab+b2) ˘ wkvb okj] f;ZX eoBk. 6. a3-b3 = (a-b) (a2+ab+b2) ˘ wkvb okj] f;ZX eoBk. 7. d' xksh ftnzie x2+3x+2 d/ r[DByzv fefonk okj] f;ZX eoBk. 8. 20x3 ˘ 5x Bkˇ tzvD ˘ fefonk d[nkok f;ZX eoBk. 9. fJZe ekNt] o/yk d[nkok d' ;wKso o/yktK Bkˇ pDkJ/ e'DK pko/ ikBDk. 10. i/eo fszB ;wKso o/yktK fJZe ekNt] o/yk ˘ fe;/ yk; nB[gks ftZu tzvdhnK jB sK fJj o/yktK fe;/ j'o ekNt] o/yk ˘ th T[;/ nB[gks ftZu tzvDrhnK. 11. us[oG[iK dk torheoD (ukoN okj]). 12. g/go w'VB ns/ eZND d/ sohe/ Bkˇ ;wus[oG[i ˘ pDkT[Dk. 13. g/go w'VB ns/ eZND d/ sohe/ Bkˇ f;ZX eoBk fe ;wus[oG[i d/ fteoD fJZe d{i/ d/ ;w-d[Gkie jz[d/ jB. 14. g/go w'VB ns/ eZND d/ sohe/ Bkˇ f;ZX eoBk fe ;wus[oG[i d/ fteoD fJZe d{i/ d/ bzp ;w-d[Gkie jz[d/ jB. 15. fefonk okj] f;ZX eoBk fe nkfJs d/ fteoD nkg; ftZu pokpo jz[d/ jB. 16. ;wKso us[oG[i d/ r[DK ˘ f;ZX eoBk. 17. uZeoh us[oG[i d/ ;Bw[Zy e'DK dk i'V 180° jz[dk W. 18. fse'D d/ y/socb dk ;{so ;Ekfgs eoBk. 19. nkfJs d/ y/socb dk ;{so ;Ekfgs eoBk. 20. ;wbzp us[oG[i d/ y/socb dk ;{so ;Ekfgs eoBk. 21. ;wus[oG[i dk y/socb gsk eoBk (idA' d' fteoD fdZs/ j'D). 22. ;wKso us[oG[i d/ y/socb dk ;{so ;Ekfgs eoBk. 23. uZeo d/ y/socb dk ;{so ;Ekfgs eoBk. 24. bzp uZeoh t/bD dh ;sQk dk y/socb gsk eoBk. 25. t/bD d/ nkfJsB dk ;{so gsk eoBk. 26. Ùze{ dh N/Yh ;sQk dk y/socb gsk eoBk. 27. Ùze{ dk nkfJsB gsk eoBk. 28. nZX/ fbNo gkDh dh ;jkfJsk Bkˇ bzp uZeoh t/bD (t/bDeko posB) dk ftnk; (;?a wha fJekJh ftZu) gsk eoBk.

  • iwksiwksiwksiwks----d;t] d;t] d;t] d;t] gkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rhgkmeqw gq:'rh ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----gfjbk gfjbk gfjbk gfjbk gq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktK 1. rqkc pko/ w[Ybh ikDekoh gsk eoBk. 2. nkb/yh ftXh okj] d' ubK tkb/ o/yh ;wheoD gqDkbh ˘ jZb eoBk. 3. nkb/yh ftXh okj] ftfdnkoEhnK d/ rfDs ns/ nzro/˜h ftÙ/ ftZu gqkgs nzeK dk s[bBkswe nfXn?B eoBk. 4. d' pj[gdK ns/ T[BQK B/ wa ;a ta ns/ ba ;a ta ftZu ;pzX ;Ekfgs eoBk. 5. fefonk okj] gkJhEkr'o; fET{ow dk f;XKs f;ZX eoBk. 6a fefonk okj] E/bi fET{ow ˘ f;ZX eoBk. 7a fe;/ fpzd{ d/ fdZs/ j'J/ fBod/Ù nzeK ˘ rqkc ”s/ do;kT[Dk. iwksiwksiwksiwks----d;t] d;t] d;t] d;t] gkmgkmgkmgkm----eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh eqw gq:'rh ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----d{ikd{ikd{ikd{ik ;wKL-2 xzN/ eZ[b nzeL-25 gqhfynk bJh nze-tzv j/m fby/ nB[;ko j't/rh 1H ;w?;No d'okB ehshnk fefonktK dk w[bKeD (gq:'rh gqhfynk ftZu e'Jh d' fefonktK eotk e/ d/yDhnK) (8%2) L 16 nze 2H gq:'rh fefonk B'N p[Ze L 5 nze 3H ˜pkBh gqÙB$w'fye gqhfynk L 4 nze gq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktKgq:'rh fefonktK 1a fefonk okj] gsk brkT[Dk fe fdZsh bVh nzerfDse W iK Bj]. 2a (i) gfjbhnK “n” gqkfeqse ;zfynktK dk i'Vcb gsk eoBk. (ii) gfjbhnK “n” NKe ;zfynktK dk i'V gsk eoBk. 3a nkwdB eo gsk eoBk. 4a f;ZX eoBk fe uZeo dh ukg d[nkok e/Ado ”s/ pfDnk e'D x/o/ ”s/ pD/ e'D s'A d[ZrDk j[zdk W.

  • 5a f;ZX eoBk fe uZeo d/ fJZe' yzv ftZu pD/ e'D ;wkB j[zd/ jB. 6a f;ZX eoBk fe uZeoh us[oG[i d/ ;Bw[Zy e'DK dk i'V 180° j[zdk W. 7a uZeo dh ;goÙ o/yk d[nkok ihtk Bkˇ pDkJ/ e'D ns/ fJeKso uZeo yzv ftZu pDd/ e'DK dk ;zpzX gsk eoBk. 8a f;ZX eoBk fe (i) uZeo dh ;goÙ o/yk d/ ;goÙ fpzd{ s'A fyZfunk noX ftnk; fJ; T[Zs/ bzp j[zdk W. (ii) uZeo d/ pkjoh fpzd{ s'A fyZuhnK uZeo dhnK ;goÙ o/yktK ;wkB j[zdhnK jB. 9a ebkJhB'whNo dh wdd Bkˇ fe;/ t;s{ dh T[ukJh wkgDk. 10a noX ftnk;h yzv s'A Ùze{ dk fBowkD eoBk. 11a Ùze{ dh ;sQk dk y/socb gsk eoBk. 12a xD ns/ xDkt dh ;sQk dk y/socb gsk eoBk. 13a t/bD dh e[Zb ;sQk ns/ gk;t] ;sQk dk y/socb gsk eoBk. 14a nzefVnK d/ r'b BeÙ/ d/ fBo{gD ˘ ;wMDk ns/ fdZs/ nzefVnK ˘ r'b BeÙ/ ”s/ fBo{gs eoBk. 15a ;zGktBk gsk eoBk. B'NLB'NLB'NLB'NL 1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No1a gq:'rh gohfynk e/tb d{;o/ ;w?;No ftZu bJh ikt/rh.ftZu bJh ikt/rh.ftZu bJh ikt/rh.ftZu bJh ikt/rh. 2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.2a gq:'rh gohfynk d't/A ;w?;NoK d/ gq:'rh gkmeqw ftZu'A bJh ikt/rh.

  • ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- B"AB"AB"AB"AthAthAthAthA

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----I

    g/go g/go g/go g/go ---- J/J/J/J/

    gkm gkm gkm gkm ---- eqweqweqweqw

    ;wK L ;wK L ;wK L ;wK L 2 1/2 xzN/xzN/xzN/xzN/ fbysh nze L 40fbysh nze L 40fbysh nze L 40fbysh nze L 40

    nKsfoe w[bKeD nze L 20nKsfoe w[bKeD nze L 20nKsfoe w[bKeD nze L 20nKsfoe w[bKeD nze L 20

    e[Zb nzee[Zb nzee[Zb nzee[Zb nze L 60L 60L 60L 60

    1H gkm1H gkm1H gkm1H gkm----g[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjs----wkbkwkbkwkbkwkbkL 9 (gzikph eftsk s/ tkose)L 9 (gzikph eftsk s/ tkose)L 9 (gzikph eftsk s/ tkose)L 9 (gzikph eftsk s/ tkose)

    ---- eftsk Gkr L eftsk Gkr L eftsk Gkr L eftsk Gkr L

    (T) GkJh tho f;zx (n) XBh okw ukfsqe

    (J) gq'a g{oB f;zx (;) ;a;a uoB f;zx Ùjhd

    (j) vka dhtkB f;zx ekb/ gkDh (e) ¯ho'˜dhB Ùo¯ 8

    - tkose tkose tkose tkose ---- GkrGkrGkrGkr LLLL

    (T) g[oksB iBw ;kyh ftZu nkT[Ad/ d' GkrL

    (1) ;[bskBg[o ˘ fsnkoh (2) w'dhykBk ;zGkfbnk

    (n) gzfvs ÙoXk okw f¯b"oh - rbh ftZu

    (J) fpjkoh bkb g[ohL

    (1) ;w: dk nox (2) tZfvnK dk nkdo 8

    2. gkmgkmgkmgkm----g[;se L g[;se L g[;se L g[;se L tzBrhL 9tzBrhL 9tzBrhL 9tzBrhL 9

    ---- ejkDh Gkr L (gzikpejkDh Gkr L (gzikpejkDh Gkr L (gzikpejkDh Gkr L (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)h ejkDhnK s/ fJeKrh)h ejkDhnK s/ fJeKrh)h ejkDhnK s/ fJeKrh)

    (T) eZb' - ;a BkBe f;zx

    (n) iBw fdB - ;ftzdo f;zx T[Zgb

    (J) pÙhok - Bts/i f;zx 8

    - fJeKrh Gkr LfJeKrh Gkr LfJeKrh Gkr LfJeKrh Gkr L

    (T) rT{w[yk Ù/ow[yk - r[ouoB f;zx i;{ik

    (n) gos nkT[D sZe - vka ;shÙ e[wko towk 8

    3a Bktb 3a Bktb 3a Bktb 3a Bktb L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (1 s'A 7 sZe eKv gVQkT[D/)L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (1 s'A 7 sZe eKv gVQkT[D/)L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (1 s'A 7 sZe eKv gVQkT[D/)L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (1 s'A 7 sZe eKv gVQkT[D/)

    gqÙB T[Zso ns/ tkoskbkg 8

  • - g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK L

    gqÙB 1 fB:s gkm-g[;se d/ eftsk Gkr ftZu'A e'Jh d' ekft - N'N/ d/ e/ fJZe dh gq;zr

    ;fjs ftnkfynk eoB bJh fejk ikt/rk. 4

    gqÙB 2 eftsk Gkr ftZu'A fJZe iK d' ekft-;soK iK s[eK dh ftnkfynk eoB pko/ S'N/

    T[ZsoK tkb/ d' gqÙB d/ e/ fJZe gqÙB dk T[Zso d/D bJh fejk ikt/rk. 2

    gqÙB 3 eftsk Gkr ftZu'A d' eftsktK d/ e/ fe;/ fJZe dk e/Adoh Gkt fbyD bJh fejk

    ikt/rk. 2

    gqÙB 4 tkose Gkr ftZu'A fdZs/ b/yK d/ gkm-nfGnk;K ftZu'A uko gqÙB d/ e/ fe;/ d' dk

    T[Zso fbyD bJh fejk ikt/rk. 4O4=8

    gqÙB 5 e'Jh d' ejkDhnK d/ e/ fe;/ fJZe dk ;ko fbyD bJh fejk ikt/rk. 4

    gqÙB 6 ejkDhnK d/ gkm - nfGnk;K ftZu'A uko gqÙB d/ e/ fe;/ d' d/ T[Zso fbyD bJh

    fejk ikt/rk. 2O2=4

    gqÙB 7 fJeKrhnK ftZu'A d' gkso d/ e/ fe;/ fJZe dk gkso-fusoB fbyD bJh fejk

    ikt/rk. 5

    gqÙB 8 fJeKrhnK ftZu'A d' tkosbkg d/ e/ (ftZu iK gk e/) fszB gqÙBK dk T[Zso fbyD

    bJh fejk ikt/rk. 1+1+1=3

    gqÙB 9 “gj[ - c[Nkb/ s'A gfjbK” Bktb d/ gkm-nfGnk;K ftZu'A d' gqÙB d/ e/, fJZe dk

    T[Zso fbyD bJh fejk ikt/rk.

    4

    gqÙB 10 “gj[ - c[Nkb/ s'A gfjbK” Bktb ftZu'A d' tkosbkg d/ e/, fJZe dh gq;zr ;fjs

    ftnkfynk fbyD bJh fejk ikt/rk. 4

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- B"AB"AB"AB"AthAthAthAthA

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----II

    g/go g/go g/go g/go ---- J/J/J/J/

    gkm gkm gkm gkm ---- eqweqweqweqw

  • ;wK L ;wK L ;wK L ;wK L 3 xzN/xzN/xzN/xzN/ fbysh nze L 60fbysh nze L 60fbysh nze L 60fbysh nze L 60

    nKsfoe w[bKeD nze L 30nKsfoe w[bKeD nze L 30nKsfoe w[bKeD nze L 30nKsfoe w[bKeD nze L 30

    e[Zbe[Zbe[Zbe[Zb nze L 90nze L 90nze L 90nze L 90

    1H gkm1H gkm1H gkm1H gkm----g[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjs----wkbkwkbkwkbkwkbkL 9 (gzikph eftsk s/ tkose)L 9 (gzikph eftsk s/ tkose)L 9 (gzikph eftsk s/ tkose)L 9 (gzikph eftsk s/ tkose)

    ---- eftsk Gkr L eftsk Gkr L eftsk Gkr L eftsk Gkr L

    (T) r[ow[y f;zx w[;kfco (n) ftXksk f;zx Xho

    (J) gq'a w'jB f;zx (;) Bzd bkb B{og[oh

    (j) pktk pbtzs (e) gqhsw f;zx ;¯ho

    (y) nzfwqsk gqhsw (r) fÙt e[wko pNkbth

    (x) ;[oihs gkso 12

    - tkose tkose tkose tkose ---- GkrGkrGkrGkr LLLL

    (T) Y'b YwZek - bkb f;zx ewbk nekbh

    (n) tfjwh skfJnk - ;{pk f;zx

    (J) w[V t/fynk fgzv - pboki ;kjBh

    (;) ı[ÙhnK nkg/ Bj] nkT[AdhnK - vka Nha nko Ùowk

    (j) p/p/ ih - vka jogkb f;zx gzB{ 12

    2. gkmgkmgkmgkm----g[;se L g[;se L g[;se L g[;se L tzBrhL 9 (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)tzBrhL 9 (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)tzBrhL 9 (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)tzBrhL 9 (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)

    ---- ejkDh Gkr L (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)ejkDh Gkr L (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)ejkDh Gkr L (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)ejkDh Gkr L (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)

    (T) w[oehnK - B"ozr f;zx

    (n) ;KMh ezX - ;zs'y f;zx Xho

    (J) pZ; ezveNo - vka dbhg e"o fNtkDk

    (;) pkeh ;G ;[Zy-;Kd W - w'jB Gzvkoh 12

    - fJeKrh Gkr LfJeKrh Gkr LfJeKrh Gkr LfJeKrh Gkr L

    (T) w"BXkoh - JhÙto uzdo Bzdk

    (n) ˆ[pko/ - vka nkswihs

    (J) f;oiDk - gkbh G[fgzdo f;zx 12

    3a Bktb L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (8 s'A 17 sZe eKv gVQkT[D/ jB)3a Bktb L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (8 s'A 17 sZe eKv gVQkT[D/ jB)3a Bktb L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (8 s'A 17 sZe eKv gVQkT[D/ jB)3a Bktb L gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (8 s'A 17 sZe eKv gVQkT[D/ jB)

    gqÙB T[Zso ns/ tkoskbkg 12

    fB:s gkm-g[;seK

  • 1a ;kfjs - wkbk L 9

    - (gzikph eftsk s/ tkose)

    2a tzBrh L 9

    - (gzikph ejkDhnK s/ fJeKrh)

    3a gj[ c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb)

    (gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d[nkok gqekfÙs)

    - g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK L

    gqÙB 1 fB:s gkm-g[;se d/ eftsk Gkr ftZu'A e'Jh d' ekft - N'N/ d/ e/ fJZe dh gq;zr

    ;fjs ftnkfynk eoB bJh fejk ikt/rk. 6

    gqÙB 2 eftsk Gkr ftZu'A fJZe iK d' ekft-;soK iK s[eK dh ftnkfynk eoB pko/ S'N/

    T[ZsoK tkb/ d' gqÙB d/ e/ fJZe gqÙB dk T[Zso d/D bJh fejk ikt/rk. 3

    gqÙB 3 eftsk Gkr ftZu'A d' eftsktK d/ e/ fe;/ fJZe dk e/Adoh Gkt fbyD bJh fejk

    ikt/rk. 3

    gqÙB 4 tkose Gkr ftZu'A d' b/y d/ e/ fe;/ fJZe dk ;ko fbyD bJh fejk ikt/rk. 6

    gqÙB 5 tkose Gkr ftZu'A fdZs/ b/yK d/ gkm-nfGnk;K ftZu'a e'Jh gzi gqÙB d/ e/ fe;/

    fszB dk T[Zso fbyD bJh fejk ikt/rk. 2+2+2 = 6

    gqÙB 6 e'Jh d' ejkDhnK d/ e/ fe;/ fJZe dk ;ko fbyD bJh fejk ikt/rk. 6

    gqÙB 7 ejkDhnK d/ gkm - nfGnk;K ftZu'A gzi gqÙB d/ e/ fe;/ fszB dk T[Zso fbyD

    bJh fejk ikt/rk.

    2O2O2=6

    gqÙB 8 fJeKrhnK ftZu'A d' gkso d/ e/ fe;/ fJZe dk gkso-fusoB fbyD bJh fejk

    ikt/rk. 6

    gqÙB 9 fJeKrhnK ftZu'A e'Jh d' tkosbkg d/ e/ (ftZu iK gk e/) fszB gqÙBK dk T[Zso

    fbyD bJh fejk ikt/rk. 2+2+2=6

    gqÙB 10 “gj[ - c[Nkb/ s'A gfjbK” Bktb ftZu'A uko gqÙB d/ e/, d' dk T[Zso fbyD bJh

    fejk ikt/rk. 4O4 = 8

  • gqÙB 11 “gj[ - c[Nkb/ s'A gfjbK” Bktb ftZu'A d' tkosbkg d/ e/, fJZe dh gq;zr ;fjs

    ftnkfynk fbyD bJh fejk ikt/rk. 4

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- B"AB"AB"AB"AthAthAthAthA

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----I

    g/go g/go g/go g/go ---- phphphph

    gkm gkm gkm gkm ---- eqweqweqweqw

    ;wK L ;wK L ;wK L ;wK L 2 1/2 xzN/xzN/xzN/xzN/ fbysh nze L 40fbysh nze L 40fbysh nze L 40fbysh nze L 40

    nKsfoe w[bKeD nze L 20nKsfoe w[bKeD nze L 20nKsfoe w[bKeD nze L 20nKsfoe w[bKeD nze L 20

    e[Zb nze L 60e[Zb nze L 60e[Zb nze L 60e[Zb nze L 60

    gqÙB 1a b/yL (T) ihtBhnK (n) ;wkfie ihtB dhnK ;wZf;nktK (J) ftfrnkB ;zpzXh.

    12

    gqÙB 2a fuZmhnK$no˜hnK- fBZih

    8

    gqÙB 3a ejkDh ouBk L ;ze/sK s'A iK f;ZN/ s'A ejkDh fbyDk, nX{oh ejkDh ˘ g{ok eoBk.

    6

    gqÙB 4a w[jkto/dko tkezÙL w[jkto/dko tkezÙK dh tos'A eoBh.

    5

    gqÙB 5a Ùpd - i'V L Ùpd - i'VK d/ fB:wK dh nwbh tos'A

    5

    gqÙB 6a nr/so-fgS/so

    4

    g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK L

  • gqÙB 1a e'Jh gzi ftÙ/ d/ e/, fe;/ fJZe T[Zs/ br-gr 250 ÙpdK dk b/y fbyD bJh fejk

    ikt/rk .

    12

    gqÙB 2a e'Jh d' ftÙ/ d/ e/, fe;/ fJZe T[Zs/ gZso$no˜h fbyD bJh fejk ikt/rk. nozG d/

    2 nze, wZX d/ 4 nze s/ nzs d/ 2 nze jB.

    8

    gqÙB 3a ;ze/sK s'A iK f;ZN/ s'A iK nX{oh ejkDh s'A, ejkDh fbyD bJh fejk ikt/rk.

    6

    gqÙB 4a gkm-g[;se ftZu'A d; w[jkto/dko tkezÙ d/ e/ gzi ˘ tkeK ftZu tosD bJh fejk

    ikt/rk. 5

    gqÙB 5a Ùpd i'V Ù[ZX fbyD bJh fejk ikt/rk

    5

    gqÙB 6a nr/so ns/ fgS/so brk e/ pDd/ ÙpdK pko/ g[ZfSnk ikt/rk.

    4

    fB:s gkm - g[;se

    ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk

    (gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d[nkok gqekfÙs)

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- B"AB"AB"AB"AthAthAthAthA

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----II

    g/go g/go g/go g/go ---- phphphph

    gkm gkm gkm gkm ---- eqweqweqweqw

    ;wK L ;wK L ;wK L ;wK L 3 xzN/xzN/xzN/xzN/ fbysh nze L 60fbysh nze L 60fbysh nze L 60fbysh nze L 60

    nKsfoe w[bKeD nze L 30nKsfoe w[bKeD nze L 30nKsfoe w[bKeD nze L 30nKsfoe w[bKeD nze L 30

    e[Zb nze L 90e[Zb nze L 90e[Zb nze L 90e[Zb nze L 90

    gqÙB 1a b/yL (T) ihtBhnK (n) ;ZfGnkukfoe (J) ftukoksfwe

    15

  • gqÙB 2a fuZmhnK$no˜hnKL d¯soh s/ tgkoe

    10

    gqÙB 3a g?ok ouBk L fe;/ ftuko dk ft;Eko, fe;/ s[e dh ftnkfynk iK fe;/ ;fEsh

    nB[;ko g?ok ouBk eoBk. 7

    gqÙB 4a nykT[sKL nykT[sK dh tos'A eoBh.

    10

    gqÙB 5a Ùpd - i'V L Ùpd - i'VK ftZu fpzdh, fNZgh s/ nXe dh tos'A Bkb, ÙpdK d/ noEK

    ftZu g?Ad/ nzso pko/ dZ;Dk. 6

    gqÙB 6a ekoe ns/ ekoe dhnK fe;wK 4

    gqÙB 7a tke-p'X, tke d/ fjZ;/, tke dhnK fe;wK, tke-tNKdok, gd-tzv 4

    gqÙB 8a Ùpd ouBk, ;wk;h Ùpd

    4

    g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK Lg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK L

    gqÙB 1a e'Jh gzi ftÙ/ d/ e/, fe;/ fJZe T[Zs/ br-gr 400 ÙpdK dk b/y fbyD bJh fejk

    ikt/rk . 15

    gqÙB 2a e'Jh d' ftÙ/ d/ e/, fe;/ fJZe T[Zs/ gZso$no˜h fbyD bJh fejk ikt/rk. nozG d/

    2 nze, wZX d/ 6 nze s/ nzs d/ 2 nze jB.

    10

    gqÙB 3a e'Jh d' ftuko, s[eK iK ;fEshnK d/ e/ fe;/ fJZe pko/ g?ok ouBk eoB bJh fejk

    ikt/rk. 7

    gqÙB 4a ftnkeoB ftZu'A d; nykT[sK d/ e/ fe;/ gzi dh ftnkfynk eoB bJh fejk

    ikt/rk. 10

    gqÙB 5a Ùpd i'V tkb/ Gkr ftZu'A e'Jh fszB tke d/ e/ T[jBK ftZu nkJ/ ÙpdK d/ Ùpd-

    i'V mhe eoB bJh fejk ikt/rk. e[Zb ;'XK S/ j'Drhnk.

    6

    gqÙB 6a ekoe ns/ ekoe dhnK fe;wK, gfoGkÙk iK ftnkfynk pko/ fJZe gqÙB g[ZfSnk

    ikt/rk.

    4

  • gqÙB 7a tke ;zpzXh (tke dhnK fe;wK, tke tNKdok) pko/ gqÙB g[ZfSnk ikt/rk.

    4

    gqÙB 8a Ùpd-ouBk, ;wk;h Ùpd ;zpzXh fJZe gqÙB g[ZfSnk ikt/rk.

    4

    fB:s gkm - g[;se

    ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk

    (gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d[nkok gqekfÙs)

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- d;thAd;thAd;thAd;thA

    g/gog/gog/gog/go---- J/J/J/J/

    ;wK L 2L30 xzN/;wK L 2L30 xzN/;wK L 2L30 xzN/;wK L 2L30 xzN/ ;w?;No ;w?;No ;w?;No ;w?;No ---- gfjbk gfjbk gfjbk gfjbk fbysh g/go fbysh g/go fbysh g/go fbysh g/go ---- 40 nz40 nz40 nz40 nze e e e

    ;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD ;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD ;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD ;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD ---- 20 nze20 nze20 nze20 nze

    e[Zb e[Zb e[Zb e[Zb ---- 60 nze60 nze60 nze60 nze

    gkmgkmgkmgkm----eqw dh tzveqw dh tzveqw dh tzveqw dh tzv

    1H gkm1H gkm1H gkm1H gkm----g[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjsg[;se L ;kfjs----wkbkwkbkwkbkwkbkL 10L 10L 10L 10

    fJ; g[;se d/ eftsk Gkr ftZu'A j/m fbyhnK ekft-XkoktK Ùkwb jBL

    (T) ;{¯h-ekft (n) pho- ekft

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/

    • d' gqÙB t;s{fBÙm (Objective type) fe;w d/ j'Dr/

    2

    • fJZe gqÙB gq;zr ;fjs ftnkfynk pko/ j't/rk.

    5

    • fJZe gqÙB eftsk d/ e/Adoh Gkt$;ko pko/ j't/rk.

    2

    ;kfjs-wkbk g[;se d/ tkose Gkr ftZu'A j/m fby/ b/y Ùkwb jBL

  • (T) opkp wzrkT[B dk ftosKs (n) xo dk fgnko (J) p'bh

    fJ; Gkr ftZu'A d' gqeko d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/

    • d' gqÙB t;s{fBÙm (Objective type) gqeko d/ j'Dr/.

    2

    • gkm-nfGnk;K ftZu'A gzi gqÙB d/ e/ fe;/ fszB dk T[Zso

    fbyD bJh fejk ikt/rk. 2+2+2= 6

    2H gkm2H gkm2H gkm2H gkm----g[;seL tzBrhg[;seL tzBrhg[;seL tzBrhg[;seL tzBrh L 10L 10L 10L 10

    fJ; g[;se ftZu'A j/m fbyhnK ejkDhnK Ùkwb jBL

    (T) e[bch (n) wVQhnK s'A d{o (n) nzr ;zr

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/L

    • d' gqÙB t;s{fBÙm (Objective type) fe;w d/ j'Dr/.

    2

    • fJZe gqÙB ejkDh d/ ;ko Bkˇ ;zpzfXs j't/rk.

    4

    • gkm - nfGnk;K ftZu' uko gqÙB d/ e/ d' dk T[Zso fbyD

    bJh fejk ikt/rk.

    32

    11

    2

    11 =+

    fJ; g[;se ftZu'A j/m fby/ fJeKrh Ùkwb jBL

    (T) pzp e/; (n) BkfJe

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/

    • d' gqÙB t;s{fBÙm (Objective type) fe;w d' j'Dr/.

    2

    • fJZe gqÙB gkso- fusoB pko/ j't/rk.

    4

  • • fJZe gqÙB tkoskbkg d/ gq;zr pko/ j't/rk. 1

    3H gkm3H gkm3H gkm3H gkm----g[;seL gj[g[;seL gj[g[;seL gj[g[;seL gj[----c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb) c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb) c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb) c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb)

    eKv 1 s'A 7 sZe

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/L

    • d' gqÙB t;s{fBÙm (Objective type) fe;w d/ j'Dr/.

    2

    • fJZe gqÙB gkso- fusoB Bkˇ ;zpzfXs j't/rk.

    4

    • fJZe gqÙB tkoskbkg d/ gq;zr Bkˇ ;zpzfXs j't/rk

    1

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- d;thAd;thAd;thAd;thA

    g/gog/gog/gog/go---- J/J/J/J/

    ;w?;No ;w?;No ;w?;No ;w?;No ---- gfjbkgfjbkgfjbkgfjbk

    g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ùg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ùg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ùg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKfjdkfJsKfjdkfJsKfjdkfJsK

    ;wKL2L30 xzN/;wKL2L30 xzN/;wKL2L30 xzN/;wKL2L30 xzN/ ffffbysh g/go bysh g/go bysh g/go bysh g/go ---- 40 nze 40 nze 40 nze 40 nze

    ;h;h;h;ha;haJh$nKsfoe w[bKeDa;haJh$nKsfoe w[bKeDa;haJh$nKsfoe w[bKeDa;haJh$nKsfoe w[bKeD---- 20 nze20 nze20 nze20 nze

    e[Zb e[Zb e[Zb e[Zb ---- 60 nze60 nze60 nze60 nze

    gqÙB 1 fJj gqÙB t;s{fBÙm fe;w dk j't/rk.

    (T) ;kfjs-wkbkL10 g[;se d/ fBoXkfos ekft ftZu'A 2 gqÙB ns/ tkose Gkr

    ftZu'A 2 gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    (n) tzBrhL10 g[;se d/ fJeKrh Gkr ftZu'A 2 gqÙB ns/ ejkDh Gkr ftZu'A 2 gqÙB

    g[ZS/ ikDr/.

    (J) Bktb d/ fBoXkfos Gkr ftZu'A 2 gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    (fJj ;ko/ gqÙB fJZe-fJZe Bzpo d/ j'Dr/) 10

  • gqÙB 2 fJ; gqÙB ftZu fBoXkfos ekft-XkoktK ftZu'A d' ekft-N'N/ d/ e/ fe;/ fJZe

    dh gq;zr ;fjs ftnkfynk eoB bJh fejk ikt/rk. gq;zr d/ 2 nze ns/

    ftnkfynk d/ 3 nze jB 2+3=5

    gqÙB 3 e'Jh d' ekft-ouBktK d/ e/ fe;/ fJZe dk e/Adoh -Gkt$ ;ko (d't/A gZyK ftZu'A fJZe)

    br-gr 40 ÙpdK ftZu fbyD bJh fejk ikt/rk. 2

    gqÙB 4 ;kfjs-wkbkL10 ftub/ b/yK d/ ftÙk-t;s{ pko/ gzi gqÙB d/ e/, fszB gqÙBK dk

    T[Zso g[ZfSnk ikt/rk. 2+2+2=6

    gqÙB 5 tzBrhL10 g[;se ftZu'A e'Jh d' ejkDhnK d/ e/ fe;/ fJZe dk ;ko br-gr - 125

    ÙpdK ftZu fbyD bJh fejk ikt/rk. 4

    gqÙB 6 ejkDhnK d/ gkm - nfGnk;K ftZu'A uko gqÙB d/ e/ fe;/ d' dk T[Zso fbyD bJh

    fejk ikt/rk.

    32

    11

    2

    11 =+

    gqÙB 7 fJeKrhnK ftZu'A d' gkso d/ e/ fe;/ fJZe dk gkso-fusoB br-gr 125 ÙpdK

    ftZu fbyD bJh fejk ikt/rk.

    4

    gqÙB 8 fJeKrhnK ftZu'A d' tkoskbkg d/ e/ fe;/ fJZe dk gq;zr ;gÙN eoB bJh fejk

    ikt/rk.

    1

    gqÙB 9 Bktb d/ fBoXkfos eKvK ftZu'A d' gkso d/ e/ fe;/ fJZe dk gkso fusoB 125

    ÙpdK ftZu fbyD bJh fejk ikt/rk.

    4

    gqÙB 10 Bktb d/ fBoXkfos eKvK ftZu'A d' tkoskbkg d/ e/ fe;/ fJZe dk gq;zr ;gÙN eoB

    bJh fejk ikt/rk.

    1

    B'NLB'NLB'NLB'NL

  • gqÙB BzL 1 gqÙB BzL 1 gqÙB BzL 1 gqÙB BzL 1 ‘;kfjs;kfjs;kfjs;kfjs----wkbkwkbkwkbkwkbkL10L10L10L10’ ,,,,’tzBrhtzBrhtzBrhtzBrhL10L10L10L10’ ns/ gj[ns/ gj[ns/ gj[ns/ gj[----c[Nkb/ s'Ac[Nkb/ s'Ac[Nkb/ s'Ac[Nkb/ s'A gfjbKgfjbKgfjbKgfjbK’ fszB/ gkmfszB/ gkmfszB/ gkmfszB/ gkm---- g[;seK g[;seK g[;seK g[;seK

    ftZu'AftZu'AftZu'AftZu'A

    gqÙB BzL 2 s'A 4 sZe gqÙB BzL 2 s'A 4 sZe gqÙB BzL 2 s'A 4 sZe gqÙB BzL 2 s'A 4 sZe ‘;kfjs;kfjs;kfjs;kfjs----wkbkwkbkwkbkwkbkL10L10L10L10’ ftZu'AftZu'AftZu'AftZu'A

    gqÙB BzL 5 s'A 8 sZe gqÙB BzL 5 s'A 8 sZe gqÙB BzL 5 s'A 8 sZe gqÙB BzL 5 s'A 8 sZe ‘tzBrhtzBrhtzBrhtzBrhL10L10L10L10’ ftZu'AftZu'AftZu'AftZu'A

    gqÙB BzL 9 ns/ 10 gqÙB BzL 9 ns/ 10 gqÙB BzL 9 ns/ 10 gqÙB BzL 9 ns/ 10 ‘gj[gj[gj[gj[----cNkb/ s'A gfjbKcNkb/ s'A gfjbKcNkb/ s'A gfjbKcNkb/ s'A gfjbK’ g[;se ftZu'Ag[;se ftZu'Ag[;se ftZu'Ag[;se ftZu'A

    B'NB'NB'NB'NL Bktb d/ fijV/ gkso ;ko/ Bktb d/ nko-gko c?b/ j'J/ jB T[j d'tA/ ;w?;NoK ftZu ftuko/

    ikDr/ I

    fijV/ r"D gksoK dh G{fwek fBGkT[Ad/ jB T[jBK B{z ;zpzfXs ;w?;No sZe ;hws ofjD

    fdZsk ikt/.

    fBoXkfos gkm-g[;seKL ‘;kfjs-wkbkL10’ ,’tzBrhL10’ ns/ gj[-c[Nkb/ s'A gfjbK’

    (gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov w[jkbh tZb'A gqekfÙs)

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- d;td;td;td;thAhAhAhA

    g/gog/gog/gog/go---- J/J/J/J/

    ;wK L 3 xzN/;wK L 3 xzN/;wK L 3 xzN/;wK L 3 xzN/ ;w?;No ;w?;No ;w?;No ;w?;No ---- d{ik d{ik d{ik d{ik fbysh g/go fbysh g/go fbysh g/go fbysh g/go ---- 60 nze 60 nze 60 nze 60 nze

    ;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD;ha;haJh$nKsfoe w[bKeD---- 30 nze30 nze30 nze30 nze

    e[Zb e[Zb e[Zb e[Zb ---- 90 nze90 nze90 nze90 nze

    gkmgkmgkmgkm----eqw dh tzveqw dh tzveqw dh tzveqw dh tzv

    1H1H1H1H gkmgkmgkmgkm----g[g[g[g[;;;;se Lse Lse Lse L ;kfjs ;kfjs ;kfjs ;kfjs ---- wkbkwkbkwkbkwkbk L 10L 10L 10L 10

    fJ; g[;se d/ eftsk Gkr ftZu'A j/m fbyhnK ekft-XkoktK Ùkwb jBL

    (T) r[owfs ekft (n) feZ;k -ekft

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/

    • d' gqÙB t;s{fBÙm fe;w(Objective type) d/ j'Dr/.

    2

  • • d' gqÙB gq;zr ;fjs ftnkfynk pko/ j'Dr/. 5O5

    &10

    • fJZe gqÙB eftsk d/ e/Adoh Gkt$;ko pko/ j't/rk.

    2

    ;kfjs-wkbkL10 g[;se d/ tkose Gkr ftZu'A j/m fby/ b/y Ùkwb jBL

    (T) gqkoEBk (n) pkpk okw f;zx e{ek

    (J) wjKeth ekbhdk; (;) w/o/ tZv/ tv/o/

    (j) s[oB dk j[Bo

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/

    • d' gqÙB t;s{fBÙm fe;w (Objective type) d/ j'Dr/.

    2

    • fJZe gqÙB b/y s/ ;ko Bkˇ ;zpzfXs j't/rk.

    6

    • gkm-nfGnk;K ftZu'A uko gqÙB d/ e/ fe;/ d' dk T[Zso

    fbyD

    bJh fejk ikt/rk. 2 + 2= 4

    2H gkm2H gkm2H gkm2H gkm----g[;seL tzBrhg[;seL tzBrhg[;seL tzBrhg[;seL tzBrh L 10L 10L 10L 10

    fJ; g[;se ftZu'A j/m fbyhnK ejkDhnK Ùkwb jBL

    (T) pzw pjkdo (n) pkrh dh Xh

    (J) Xosh j/mbk pbd (;) fJZe g?o xZN s[oBk

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/L

    • d' gqÙB t;s{fBÙm fe;w (Objective type) d/ j'Dr/.

    2

  • • fJZe gqÙB ejkDh d/ ;ko Bkˇ ;zpzfXs j't/rk.

    6

    • gkm nfGnk;K ftZu'A uko gqÙB d/ e/ d' dk T[Zso fbyD

    bJh fejk ikt/rk.

    2+2=4

    fJ; g[;se ftZu'A j/m fby/ fJeKrh Ùkwb jBL

    (T) ;w[zdo'A gko (n) ˜¯oBkwk (J) d{ik ftnkj

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/

    • d' gqÙB t;s{fBÙm fe;w (Objective type) d/ j'Dr/.

    2

    • fJZe gqÙB gkso- fusoB pko/ j't/rk.

    5

    • d' tkoskbkg d/ e/ (ftZu iK gk e/) j/mK fdZs/ fszB gqÙBK

    d/ T[Zso d/D bJh fejk ikt/rk. 3

    3H gkm3H gkm3H gkm3H gkm----g[;seL gj[g[;seL gj[g[;seL gj[g[;seL gj[----c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb) c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb) c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb) c[Nkb/ s'A gfjbK (Bktb)

    eKv 8 s'A 17 sZe

    fJ; Gkr ftZu'A fszB fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/L

    • d' gqÙB t;s{fBÙm fe;w (Objective type) d/ j'Dr/.

    2

    • fJZe gqÙB gkso- fusoB Bkˇ ;zpfXs j't/rk.

    6

    • fJZe gqÙB tkoskbkg d/ gq;zr ns/ ftnkfynk Bkˇ ;zpzfXs

    j't/rk

    4

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- gzikphgzikphgzikphgzikph

    Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh Ùq/Dh ---- d;thAd;thAd;thAd;thA

  • g/gog/gog/gog/go---- J/J/J/J/

    ;w?;No ;w?;No ;w?;No ;w?;No ---- d{ikd{ikd{ikd{ik

    g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK

    ;wK L 3;wK L 3;wK L 3;wK L 3 xzN/xzN/xzN/xzN/ fbysh g/goL 60 nzefbysh g/goL 60 nzefbysh g/goL 60 nzefbysh g/goL 60 nze

    ;ha ;ha Jha $ nKsfoe w[bKeDL 30 nze;ha ;ha Jha $ nKsfoe w[bKeDL 30 nze;ha ;ha Jha $ nKsfoe w[bKeDL 30 nze;ha ;ha Jha $ nKsfoe w[bKeDL 30 nze

    e[ZbL 90 nzee[ZbL 90 nzee[ZbL 90 nzee[ZbL 90 nze

    gqÙB 1 fJj gqÙB t;s{ fBÙm fe;w dk j't/rk.

    (T) ;kfjs-wkbkL10 g[;se d/ fBoXkfos ekft ftZu'A 2 gqÙB ns/ tkose Gkr ftZu'A 2

    gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    (n) tzBrhL10 g[;se d/ ejkDh Gkr ftZu'A 2 gqÙB ns/ fJeKrh Gkr ftZu'A 2 gqÙB g[ZS/

    ikDr/.

    (J) Bktb d/ fBoXkfos Gkr ftZu'A 2 gqÙB g[ZS/ ikDr/. fJj ;ko/ gqÙB fJZe fJZe Bzpo d/

    j'Dr/.

    10

    gqÙB 2 fJ; gqÙB d/ (T) Gkr ftZu fBoXkfos ekft-XkoktK ftZu'A d' ekft-N'N/ ftueko “iK” d/ e/

    gkJ/ ikDr/. fJ; gqÙB d/ (n) Gkr ftZu th d' ekft-N'N/ fdZs/ ikDr/. T ns/ n Gkr ftZu'A

    fJZe - fJZe ekft - N'N/ dh gq;zr ;fjs ftnkfynk eoBh ˜o{oh j't/rh. gq;zr d/ 2 nze ns/

    ftnkfynk d/ 3 nze jB. (2O3&5, 2O3&5) & 10

    gqÙB 3 e'Jh d' ekft-ouBktK d/ e/ fe;/ fJZe dk e/Adoh-Gkt iK ;ko (d'B'A gZyK ftZu'A e/tb fJZe

    gZy) br-gr 40 ÙpdK ftZu fbyD bJh fejk ikt/rk.

    2

    gqÙB 4 ;kfjs-wkbkL10 d/ tkose Gkr ftZu'A e'Jh d' b/y d/ e/ fe;/ fJZe dk ;ko br-gr 150

    ÙpdK

    ftZu fbyD bJh fejk ikt/rk.

    6

    gqÙB 5 ;kfjs-wkbkL10 ftub/ b/yK d/ ftÙk - t;s{ pko/ uko gqÙB d/ e/ fe;/ d' dk T[Zso fbyD

    bJh fejk ikt/rk. 2O2 &

  • 4

    gqÙB 6 tzBrhL10 g[;se ftZu'A e'Jh d' ejkDhnK d/ e/ fe;/ fJZe dk ;ko br-gr 150 ÙpdK ftZu

    fbyD bJh fejk ikt/rk.

    6 gqÙB 7 ejkDhnK d/ gkm

    - nfGnk;K ftZu'A uko gqÙB d/ e/ fe;/ d' dk T[Zso fbyD bJh fejk ikt/rk. d't/A gqÙBK d/ d'-

    d' nze j'Dr/. 2O2 & 4

    gqÙB 8 fJeKrhnK ftZu'A d' gkso d/ e/ fe;/ fJZe dk gkso - fusoB br-gr 150 ÙpdK ftZu

    fbyD bJh fejk ikt/rk. 5

    gqÙB 9 fJeKrhnK ftZu'A e'Jh d' tkoskbkg d/ e/ (ftZu iK gk e/)/, j/mK fdZs/ fszB gqÙBK d/ T[Zso

    d/D bJh fejk ikt/rk. fszB/ gqÙB fJZe-fJZe nze d/ j'Dr/. 1O1O1 &

    3 gqÙB 10 Bktb d/ fBoXkfos eKvK ftZu'A e'Jh d' gkso d/ e/ fe;/ fJZe dk gkso - fusoB 150

    ÙpdK ftZu fbyD bJh fejk ikt/rk.

    6

    gqÙB 11 Bktb d/ fBoXkfos eKvK ftZu'A e'Jh d' tkoskbkg d/ e/ fe;/ fJZe dh gq;zr ;fjs

    ftnkfynk eoB bJh fejk ikt/rk. gq;zr ns/ ftnkfynk d/ d'-d' nze j'Dr/. 2O2 &

    4

    gqÙB Bz L 1 “;kfjs wkbkgqÙB Bz L 1 “;kfjs wkbkgqÙB Bz L 1 “;kfjs wkbkgqÙB Bz L 1 “;kfjs wkbkL10L10L10L10”, “tzBrh”, “tzBrh”, “tzBrh”, “tzBrhL10L10L10L10” s/ “g[j” s/ “g[j” s/ “g[j” s/ “g[j----c[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'A.c[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'A.c[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'A.c[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'A.

    gqÙgqÙgqÙgqÙB Bz L 2 s'A B Bz L 2 s'A B Bz L 2 s'A B Bz L 2 s'A 5555 sZe “;kfjssZe “;kfjssZe “;kfjssZe “;kfjs----wkbkwkbkwkbkwkbkL10L10L10L10” ftZu'A. ” ftZu'A. ” ftZu'A. ” ftZu'A.

    gqÙB Bz L gqÙB Bz L gqÙB Bz L gqÙB Bz L 6666 s'A 9 sZe “tzBrhs'A 9 sZe “tzBrhs'A 9 sZe “tzBrhs'A 9 sZe “tzBrhL10L10L10L10” ftZu'A.” ftZu'A.” ftZu'A.” ftZu'A.

    gqÙB Bz L 10 s'A 11 “ggqÙB Bz L 10 s'A 11 “ggqÙB Bz L 10 s'A 11 “ggqÙB Bz L 10 s'A 11 “gjjjj[[[[ ---- c[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'Ac[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'Ac[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'Ac[Nkb/ s'A gfjbK” ftZu'A

    B'N LB'N LB'N LB'N L

    (1) Bktb d/ fijV/ gkso ;ko/ Bktb d/ nko-gko c?b/ j'J/ jB, T[j d't/A ;w?;NoK ftZu

    ftuko/ ikDr/.

    (2) fijV/ r"D gksoK dh G{fwek fBGkT[Ad/ jB T[jBK ˘ f;o¯ gfjb/ iK d{i/ ;w?;No

    sZe ;hws ofjD fdZsk ikt/.

    Ù/qDhÙ/qDhÙ/qDhÙ/qDh----d;thAd;thAd;thAd;thA

    ftÙkftÙkftÙkftÙk----gzikphgzikphgzikphgzikph

  • g/gog/gog/gog/go----phphphph

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----gfjbkgfjbkgfjbkgfjbk

    gkmFeqw dh tzvgkmFeqw dh tzvgkmFeqw dh tzvgkmFeqw dh tzv

    ;wKL ;wKL ;wKL ;wKL 2L2L2L2L33330000 xzN/ xzN/ xzN/ xzN/ fbysh g/gofbysh g/gofbysh g/gofbysh g/go----40404040 nzenzenzenze

    ;;;;ha;haJha$nKsfoe w[bKeDha;haJha$nKsfoe w[bKeDha;haJha$nKsfoe w[bKeDha;haJha$nKsfoe w[bKeD----22220 nze0 nze0 nze0 nze

    e[Zbe[Zbe[Zbe[Zb----66660 nze0 nze0 nze0 nze

    gqÙBL1 ftnkeoB Gkr ftZu'A t;s{fBÙm fe;w (Objective Type) dk gqÙB j't/rk.

    10

    gÙBL2 b/y L

    (T) gfjbh fSwkjh d"okB nkT[D tkˇ/ w/b/$fsT[jko ns/ ;ZfGnkukfoe gZyK Bkˇ ;zpzfXs.

    (n) gfjbh fSwkjh Bkˇ ;zpzfXs wjKg[oyK$d/; GrsK$fJfsjkf;e ns/ ;kfjfse

    ftneshnK dhnK ihtBhnK.

    (J) ftfdnkoEh ihtB d/ gZy$:ksoktK Bkˇ ;zpzfXs

    (;) wB'oziB ns/ ;zuko ;kXBK ;zpzXh. 6

    gqÙBL3 fuZmhnK$gZsoL fBZihl fwZsoK$;j/bhnK,foÙs/dkoK ns/ wkfgnK nkfd ˘. 1+3+1=5

    gqÙBL4 nDfvZmk g?ok L fB:s gkm-g[;se d/ pkjo'A fdZs/ g?o/ ftZu'A gqÙB g[ZSD/. 1O1O1O1

    &4

    gqÙBL5 w[jkto/ L w[jktfonK dh tkeK ftZu tos'A (nZyo T s'A i sZe) 1+1+1+1+1 = 5

    gqÙBL6 ft;okw fuzBQK dh tos'A 2

    gqÙBL7 ftnkeoB L gfoGkÙk, wzst, nzr 1

    gqÙBL8 (T) GkÙk ns/ gzikph GkÙk L gfoGkÙk, gzikph dhnK T[g GkÙktK, Ne;kbh iK fwnkoh GkÙk.

    2

    (n) X[Bh ns/ gzikph X[BhnK L ;`o, ftnziB, Bk;eh ;`o, Bk;eh ftnziB

    1

    gqÙBL9 ÙpdFp'X L BKt ns/ gVBKt dhnK fe;wK, gfoGkÙktK, T[dkjoBK ns/ ÙpdK dh tkeK

    ftZu'A gfjukD eoBh. 2

    gqÙBL10 fbzr ns/ tuB pdb'. 1O1 & 2

  • B'NL B'NL B'NL B'NL bVh BzL 7,bVh BzL 7,bVh BzL 7,bVh BzL 7, 8888(T,n)(T,n)(T,n)(T,n),,,, 9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ 9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ 9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ 9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/.ikDr/.ikDr/.ikDr/.

    Ù/qDhÙ/qDhÙ/qDhÙ/qDh----d;thAd;thAd;thAd;thA

    ftÙkftÙkftÙkftÙk----gzikphgzikphgzikphgzikph

    g/gog/gog/gog/go----phphphph

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----gfjbkgfjbkgfjbkgfjbk

    g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKLg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKLg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKLg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKL

    ;wKL ;wKL ;wKL ;wKL 2L2L2L2L33330000 xzN/ xzN/ xzN/ xzN/ fbysh g/gofbysh g/gofbysh g/gofbysh g/go----40404040 nzenzenzenze

    ;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD----22220 nze0 nze0 nze0 nze

    e[Zbe[Zbe[Zbe[Zb----66660 nze0 nze0 nze0 nze

    gqÙBL1 fJj gqÙB t;s{fBÙm fe;w (Objective Type) dk j't/rk.

    (T) fBoXkfos gkm-eqw ftZu'A ftnkeoB pko/ fJZe gqÙB g[ZfSnk ikt/rk.

    (n) GkÙk ns/ gzikph GkÙk pko/ fszB gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    (J) X[Bh ns/ gzikph X[BhnK pko/ d' gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    (;) Ùpd G/dK dhnK fe;wK, T[g-G/dK, gSkD pko/ fszB gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    (j) fbzr ns/ tuB ;zpzXh fJZe gqÙB g[ZfSnk ikt/rk 10%1 &10

    gqÙBL2 gkm-eqw Bkˇ ;zpzfXs e'Jh gzi ftÙ/ d/ e/ fe;/ fJZe T[Zgo br-gr 250 ÙpdK dk b/y

    fbyD bJh fejk ikt/rk. 6

    gqÙBL3 e'Jh d' ftÙ/ d/ e/ fe;/ fJZe T[Zgo fBZih gZso fbyD bJh fejk ikt/rk. nkozG dk 1 nze,

    wZX d/ 3 nze ns/ nzs dk 1 nze j't/rk. 1O3O1 & 5

    gqÙBL4 fBoXkfos gkm g[;se s'A pkjo'A br-gr 150 ÙpdK dk g?ok d/ e/ T[; d/ ftÙk-t;s{

    pko/ uko gqÙB g[ZS/ ikDr/. 1O1O1O1 & 4

    gqÙBL5 fBoXkfos gkm-eqw ftZu'A d; w[jkto/ d/ e/ fe;/ gzi ˘ fJ; soQK tkeK ftZu tosD

    bJh fejk ikt/rk fe noE ;gÙN j' ikD. tZyo/ noE Bj] g[ZS/ ikDr/. 1O1O1O1O1 & 5

    gqÙBL6 fJZe nfijk g?ok iK tke fdZsk ikt/rk, fi; ftZu uko ft;okw fuzBQ bZr ;ed/ j'D.

    Y[et/A ft;okw fuzBQ bkT[D bJh fejk ikt/rk. 2

    gqÙBL7 ftnkeoB pko/ (gfoGkÙk, wzst, nzr) ;zy/g T[Zso tkˇk fJZe gqÙB g[ZfSnk ikt/rk. 1

    gqÙBL8 (T) GkÙk ns/ gzikph GkÙk ftZu'A ;zy/g T[Zso tkˇ/ d' gqÙB g[ZS/ ikDr/. 1O1 & 2

  • (n) X[Bh ns/ gzikph X[BhnK ftZu'A ;zy/g T[Zso tkˇk fJZe gqÙB g[ZfSnk ikt/rk.

    1

    gqÙBL9 Ùpd-p'X tkˇ/ fBoXkfos gkm-eqw ftZu'A ;zy/g T[Zso tkˇ/ d' gqÙB g[ZS/ ikDr/. 1O1 &

    2

    gqÙBL10 d' tZy-tZy tke d/ e/ T[jBK ftub/ BKt, gVBKt, ÙpdK d/ fbzr s/ tuB pdb e/ w[V

    fbyD bJh fejk ikt/rk. 1O1 & 2

    fB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seL

    ““““ ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)

    (gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)

    Ù/qDhÙ/qDhÙ/qDhÙ/qDh----d;thAd;thAd;thAd;thA

    ftÙkftÙkftÙkftÙk----gzikphgzikphgzikphgzikph

    g/gog/gog/gog/go----phphphph

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----d{ikd{ikd{ikd{ik

    gkmFeqw dh tzvgkmFeqw dh tzvgkmFeqw dh tzvgkmFeqw dh tzv

    ;wKL 3 xzN/ ;wKL 3 xzN/ ;wKL 3 xzN/ ;wKL 3 xzN/ fbysh g/gofbysh g/gofbysh g/gofbysh g/go----60 nze60 nze60 nze60 nze

    ;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD----30 nze30 nze30 nze30 nze

    e[Zbe[Zbe[Zbe[Zb----90 nze90 nze90 nze90 nze

    gqÙBL1 ftnkeoB Gkr ftZu'A t;s{fBÙm fe;w (Objective Type) dk gqÙB j't/rk.

    10

    gÙBL2 b/y L

    (T) d{ih fSwkjh d"okB nkT[D tkˇ/ w/b/$fsT[jko ns/ ;ZfGnkukfoe gZyK Bkˇ ;zpzfXs.

    (n) d{ih fSwkjh Bkˇ ;zpzfXs wjK g[oyK$d/Ù GrsK$fJfsjkf;e ns/ ;kfjfse

    ftneshnK dhnK ihtBhnK.

    (J) g/Av{ ns/ ÙÙfjoh ihtB dhnK ;wZf;nktK (;wkfie, nkofEe ns/ f;js Bkˇ

    ;zpzfXs)

    (;) ftfrnkB ns/ ftfrnkBe u/sBk Bkˇ ;zpzfXs. 12

    gqÙBL3 no˜hnK L

  • ;oekoh$noXF;oekoh$gqkJht/N, ndkfonK Bkˇ ;zpzfXs.

    2+6+2=10

    gqÙBL4 ;zy/g g?ok L fe;/ g?o/ dh ;zy/g ouBk eoBk ns/ f;ob/y d/Dk. 4+1= 5

    gqÙBL5 w[jkto/ L w[jktfonK dh tkeK ftZu tos'A (nZyo M s'A t sZe) 2+2+2+2+2 = 10

    gqÙBL6 ft;okw fuzBQK dh tos'A 2

    gqÙBL7 fbgh ns/ r[ow[yh fbgh L toB iK nZyo dhnK fe;wK, brK ns/ brkyo (fpzdh,fNZgh,nXe)

    2

    gqÙBL8 ÙpdFp'X L ftÙ/ÙD, fefonk, fefonkFftÙ/ÙD, ;zpzXe, :'ie ns/ ft;fwe dhnK fe;wK,

    gfoGkÙktK, T[dkjoBK ns/ tkeK ftZu gSkD eoBh. 4

    gqÙBL9 noEFp'X L pj[FnoEe Ùpd, ;wkBkoEe Ùpd, fto'XkoEe Ùpd ns/ pj[s/ ÙpdK dh EK

    fJZe Ùpd dhnK gfoGkÙktK ns/ ikDekoh. 3

    gqÙBL10 ekb L fe;wK, T[gG/d ns/ tke dk ekb pdbDk. 2

    B'NL B'NL B'NL B'NL bVh BzL 7,8,9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/.bVh BzL 7,8,9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/.bVh BzL 7,8,9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/.bVh BzL 7,8,9 ns/ 10 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    fB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seL

    ““““ ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)

    (gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)

    Ù/qDhÙ/qDhÙ/qDhÙ/qDh----d;thAd;thAd;thAd;thA

    ftÙkftÙkftÙkftÙk----gzikphgzikphgzikphgzikph

    g/gog/gog/gog/go----phphphph

    ;w?;No;w?;No;w?;No;w?;No----d{ikd{ikd{ikd{ik

    g/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsKg/go ;?ZNo bJh ftÙ/Ù fjdkfJsK

    ;wKL 3 xzN/ fbysh g/go;wKL 3 xzN/ fbysh g/go;wKL 3 xzN/ fbysh g/go;wKL 3 xzN/ fbysh g/go----60 nze60 nze60 nze60 nze

    ;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD;ha;haJha$nKsfoe w[bKeD----30 nze30 nze30 nze30 nze

    e[Ze[Ze[Ze[Zbbbb----90 nze90 nze90 nze90 nze

  • gqÙBL1 fJj gqÙB t;s{fBÙm fe;w (Objective Type) dk j't/rk.

    gqÙB dh u'D fJ; gqeko ehsh ikt/rh.

    (T) gkm-eqw d/ bVh BzL 7 ftZu'A 2 gqÙB fdZs/ ikDr/.

    (n) gkm-eqw d/ bVh BzL 8 ftZu'A 4 gqÙB fdZs/ ikDr/.

    (J) gkm-eqw d/ bVh BzL 9 ftZu'A 2 gqÙB fdZs/ ikDr/.

    (;) gkm-eqw d/ bVh BzL 10 ftZu'A 2 gqÙB fdZs/ ikDr/.

    10%1&10

    gqÙBL2 gkm-eqw Bkˇ ;zpzfXs e'Jh gzi ftÙ/ d/ e/ fe;/ fJZe T[Zgo br-gr 400 ÙpdK dk b/y

    fbyD bJh fejk ikt/rk. fJ; ftZu t;s{-gZy d/ 8 nze ns/ gqrNkn Yzr, soshp, Ù?bh,

    p'bh ns/ ;gÙNsk d/ 4 nze j'Dr/. 12

    gqÙBL3 e'Jh d' ftÙ/ d/ e/ fe;/ fJZe T[Zgo no˜h fbyD bJh fejk ikt/rk. nozG d/ 2 nze, wZX d/

    6 nze ns/ nzs d/ 2 nze j'Dr/. 2O6O2&10

    gqÙBL4 br-gr125-150 ÙpdK dk g?ok d/ e/ T[; ˘ fJZe fsjkJh ÙpdK ftZu ;zy/g ouBk eoB

    ns/ Y[etK f;ob/y fbyD bJh fejk ikt/rk. ;zy/g ouBk d/ 4 nze ns/ f;ob/y dk 1 nze

    j't/rk.

    4O1&5

    gqÙBL5 fBoXkfos gkm-eqw ftZu'A d; w[jkto/ d/ e/ fe;/ gzi ˘ fJ; soQK tkeK ftZu tosD

    bJh fejk ikt/rk fe noE ;gÙN j' ikD. tZyo/ noE Bj] g[ZS/ ikDr/.

    2O2O2O2O2&10

    gqÙBL6 fJZe nfijk g?ok iK tke fdZsk ikt/rk, fi; ftZu uko ft;okw fuzBQ bZr ;ed/ j'D.

    Y[et/A ft;okw fuzBQ bkT[D bJh fejk ikt/rk.

    2

    gqÙBL7 fJ; gqÙB ftZu gkm-eqw d/ fbgh ns/ r[ow[yh fbgh tkˇ/ fjZ;/ ftZu'A ;zy/g T[Zso tkˇ/ d'

    gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    2

    gqÙBL8 fJ; gqÙB ftZu gkm-eqw d/ Ùpd-p'X tkˇ/ fjZ;/ ftZu'A Ùpd d/ G/dK, T[g-G/dK ;zpzXh d'

    gqÙB g[ZS/ ikDr/. gfoGkÙk dk 2

    11 ns/ T[dkjoBK dk 21 nze j't/rk.

    2

    11 O 21 O 211 O 21 & 4

    gqÙBL9 (T) fJZe pj[-noEe Ùpd d/ e/ T[; d/ tZy-tZy noEK ˘ ;gÙN eod/ d' tke pDkT[D bJh

  • fejk ikt/rk. (n) fJZe Ùpd d/ e/ T[; d/ d' ;wkBkoEe Ùpd fbyD bJh fejk ikt/rk.

    (J) pj[s/ ÙpdK dh EK fJZe Ùpd iK fJZe Ùpd d/ e/ T[; dk fto'Xh Ùpd g[ZfSnk ikt/rk.

    1O1O1 =3

    gqÙBL10 e'Jh fJZe tke d/ e/ T[; dk ekb pdbD bJh fejk ikt/rk. 2

    fB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seLfB:s gkmFg[;seL

    ““““ ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)ni'eh gzikph dk ftnkeoB s/ b/y ouBk” (;'fXnk ;z;eoB)

    (gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)(gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, w[jkbh tZb'A gqekfÙs.)

  • Ù/qDhÙ/qDhÙ/qDhÙ/qDh----d;thAd;thAd;thAd;thA

    ftÙkftÙkftÙkftÙk---- n?vhÙBb n?vhÙBb n?vhÙBb n?vhÙBb gzikphgzikphgzikphgzikph

    ((((n?vhÙBb fJwfsjkB d/D tkb/ ftfdnkoEhnK bJh gkm n?vhÙBb fJwfsjkB d/D tkb/ ftfdnkoEhnK bJh gkm n?vhÙBb fJwfsjkB d/D tkb/ ftfdnkoEhnK bJh gkm n?vhÙBb fJwfsjkB d/D tkb/ ftfdnkoEhnK bJh gkm ---- eqweqweqweqw))))

    g/gog/gog/gog/go----phphphph

    gkmFeqw gkmFeqw gkmFeqw gkmFeqw

    ;wKL ;wKL ;wKL ;wKL 3L003L003L003L00 xzN/ xzN/ xzN/ xzN/ e[Zbe[Zbe[Zbe[Zb nzenzenzenze ----75757575

    gk; nze gk; nze gk; nze gk; nze ---- 25252525

    gqÙBL1 ftnkeoB Gkr ftZu'A t;s{fBÙm fe;w (Objective Type) dk gqÙB j't/rk.

    gÙBL2 b/y L 10

    (T) ihtBhnK-wjKg[oyK$d/; GrsK$fJfsjkf;e ns/ ;kfjfse ftneshnK dhnK

    ihtBhnK.

    (n) g/Av{ ns/ ÙÙfjoh ihtB dhnK ;wZf;nktK (;wkfie, nkofEe ns/ f;js Bkˇ

    ;zpzfXs).

    (J) w/b/$fsT[jko ns/ ;ZfGnkukfoe gZyK Bkˇ ;zpzfXs.

    (;) ftfdnkoEh ihtB d/ gZy$:ksoktK Bkˇ ;zpzfXs.

    (j) ftfrnkB ns/ ftfrnkfBe u/sBk Bkˇ ;zpzfXs. 12

    gqÙBL3 fuZmhnK$gZsoL fBZihl fwZsoK$;j/bhnK,foÙs/dkoK ns/ wkfgnK ˘.

    no˜hnK L ;oekoh$noXF;oekoh$gqkJht/N, ndkfonK Bkˇ ;zpzfXs. 7

    gqÙBL4 ;zy/g g?ok L fe;/ g?o/ dh ;zy/g ouBk eoBk ns/ f;ob/y d/Dk. 6

    gqÙBL5 nDfvZmk g?ok L fB:s gkm-g[;se d/ pkjo'A fdZs/ g?o/ ftZu'A gqÙB g[ZSD/. 8

    gqÙBL6 w[jkto/ L w[jktfonK dh tkeK ftZu tos'A

    10

    gqÙBL7 ft;okw fuzBQKL ft;okw fuzBQK dh tos'A 3

    gqÙBL8 (T) ftnkeoB L gfoGkÙk, wzst, nzr.

    GkÙk ns/ gzikph GkÙk L gfoGkÙk, gzikph dhnK T[g GkÙktK, Ne;kbh iK fwnkoh GkÙk

    . 3

    (n) X[Bh ns/ gzikph X[BhnK L ;`o, ftnziB, Bk;eh ;`o, Bk;eh ftnziB 1

  • gqÙBL9 fbgh ns/ r[ow[yh fbgh L toB iK nZyo dhnK fe;wK, w[esk, brK ns/ brkyo (fpzdh,

    fNZgh, nXe) 2

    gqÙBL10 (T) ÙpdFp'X L BKt, gVBKt, fefonk, ftÙ/ÙD, fefonkFftÙ/ÙD, ;zpzXe, :'ie ns/

    ft;fwe dhnK gfoGkÙktK. 2

    (n) BKt, gVBKt, fefonk, ftÙ/ÙD, fefonkFftÙ/ÙD dhnK fe;wK. 3

    gqÙBL11 fbzr ns/ tuB pdb'.

    gqÙBL12 ekb L fe;wK, T[gG/d ns/ tke dk ekb pdbDk. 2

    gqÙB L13 noEFp'X L pj[FnoEe Ùpd, ;wkBkoEe Ùpd, fto'XkoEe Ùpd ns/ pj[s/ ÙpdK dh EK

    fJZe Ùpd. 4

    ftÙ/Ù fjdkfJsK L

    gqÙB 1L fJj gqÙB t;s{fBÙm fe;w (Objective Type) dk j't/rk.

    (gqÙB BzL 7,8,9,10,11,12,13 ftZu'A t;s{fBÙm fe;w d/ gqÙB g[ZS/ ikDr/). 10

    gqÙB 2L e'Jh gzi ftÙ/ d/ e/ fe;/ fJZe T[Zs/ br-gr 400 ÙpdK dk b/y fbyD bJh fejk

    ikt/rk. 7 nze ftÙk t;s{ d/ ns/ 5 nze gqrNkn - ftÙk t;s{ dh soshp, ;gÙNsk,

    Ùpdktbh, w[jkto/ nkfd d/ jB. 12

    gqÙB 3L e'Jh d' ftÙ/ d/ e/ fe;/ fJZe ”s/ gZso$no˜h fbyD bJh fejk ikt/rk. nozG dk 1 nze,

    wZX d/ 5 nze ns/ nzs dk 1 nze W. 1+5+1=7

    gqÙB 4L br-gr 150 ÙpdK dk fJZe g?ok d/ e/ T[; ˘ fJZe fsjkJh ÙpdK ftZu ;zy/g eoB bJh

    fejk ikt/rk. fJ; dk fJZe f;ob/y th fbyDk j't/rk. ;zy/g ouBk d/ 5 nze ns/

    f;ob/y dk 1 nze W. 5+1=6

    gqÙB 5L fB:s gkm - g[;seK s'A pkjo'A br-gr 150 ÙpdK dk fJZe g?ok d/ e/ T[; d/ ftÙk -

    t;s{ pko/ uko gqÙB g[ZS/ ikDr/. 2O2O2O2= 8

    gqÙB 6L d; w[jkto/ d/ e/ fe;/ gzi ˘ tkeK ftZu fJ; soQK tosD bJh fejk ikt/rk fe noE

    ;gÙN j' ikD. tZyo/ noE Bj] g[ZS/ ikDr/. 2O2O2O2O2=

    10

    gqÙB 7L fJZe nfijk g?ok iK e[M tke fdZs/ ikDr/, fiBQK ftZu S/ ft;okw fuzBQ bZr ;ed/ j'D,

    Y[et/A ft;okw fuzBQ bkT[D bJh fejk ikt/rk. 3

  • gqÙB 8L (T) fJ; gqÙB ftZu ftnkeoBL gfoGkÙk, wzst, nzrl GkÙk ns/ gzikph GkÙk dhnK

    T[g- GkÙktK, Ne;kbh iK fwnkoh gzikph GkÙk pko/ fszB pj[s S'N/ T[ZsoK tkˇ/ gqÙB

    g[ZS/ ikDr/. 1O1O1=

    3

    (n) X[Bh ns/ gzikph X[BhnKL ;to, ftnziB, Bk;eh ;to, Bk;eh ftnziB pko/ gqÙB

    g[ZfSnk ikt/rk.

    gqÙB 9L fbgh ns/ r[ow[yh fbghL toB iK nZyo, w[esk, brK, fpzdh, fNZgh, nXe dh tos'A pko/

    pj[s S'N/ T[ZsoK tkˇ/ d' gqÙB g[ZS/ ikDr/.

    2

    gqÙB 10L (T) d' Ùpd-G/d d/ e/ fe;/ fJZe dh gfoGkÙk ns/ T[dkjoB g[ZSh ikt/rh. (BKt,

    gVBKt, ftÙ/ÙD, fefonk, fefonk-ftÙ/ÙD, ;zpzXe, :'ie ns/ ft;fwe dhnK

    gfoGkÙktK).

    2

    (n) BKt, gVBKt, ftÙ/ÙD, fefonk, fefonkFftÙ/ÙD dhnK fe;wK g[ZShnK

    ikDrhnK.

    3

    gqÙB 11L e'Jh fJZe tke d/ e/ T[; f