Kiko Garca.

Filosofa II Bacharelato.Kiko Garca.

5

A culminacin da filosofa medieval: San Tom de Aquino.

1. Ambiente sociocultural da Idade Media.A cada do Imperio Romano de Occidente e a sa desmembracin a causa das invasins brbaras provocou unha decadencia cultural nos sculos posteriores. Os novos pobos eran alleos cultura clsica e lingua grega. Ata o sculo XIII non ser recuperado Aristteles na sa totalidade.No universo medieval o predominio da fe cristi absoluto, durante esta etapa a filosofa tentar asimilar s autores clsicos e concilialos coa fe. A Igrexa foi o nico poder que se mantivo unido fronte fragmentacin dos novos pobos, que foron progresivamente convertndose Cristianismo. Deste modo, a Igrexa, serviu de ponte entre a cultura grecorromana e os novos pobos. longo da Idade Media a Igrexa, a travs dos mosteiros, recuperou, conservou e transmitiu a cultura grecorromana, sobre todo a partires do s. XIII, coa aparicin das ordes mendicantes: franciscanos e dominicos.1.1. As escolas e as universidades.Xa dende os tempos de Carlomagno, moitos mosteiros contaban cunha escola, fronte do cal estaba o escolstico. principio ditas escolas seguan o sistema de ensinanza da antigidade clsica (as sete artes das letras e das ciencias) s que se lle engadiron a teoloxa, a filosofa e o dereito. Mis tarde, no s. XII xurdirn as universidades.2. A Escolstica medieval.Escolstica entndese por o saber que se cultivaba nas escolas medievais, que era ensinado baixo a direccin dun mestre ou scholasticus. Posteriormente o termo servir para designar a materia que se ensinaba e o mtodo empregado. Non se refire a ningunha escola especfica.Nestas diversas escolas hai simultaneamente pensadores das mis variadas tendencias: platnicos, neoplatnicos, agostios, aristotlicos e tamn autores de diferentes culturas (cristins, xudeus e rabes). Todos os pensadores escolsticos teen en comn o recoecemento de dous tipos de coecemento: O que proporciona a fe. O que se obtn mediante o exercicio da razn. Recoecendo a autoridade dos filsofos gregos (Platn e Aristteles).

2.1. A escolstica cristi.Son fundamentalmente telogos. Procuran a fundamentacin racional daquilo que aceptan previamente pola fe. Polo tanto todos eles teen a preocupacin de concilia-la reflexin racional coa teoloxa. Outra das caractersticas destes autores a sa vinculacin coa ensinanza e o seu carcter educativo. A meirande parte deles comparten os mesmos temas: Deus, a sa demostrabilidade. Distincin entre o Ser e os seres. O home. A natureza do entendemento. O problema dos universais.

2.1.1. Etapas e autores mis destacados da escolstica cristi.

Perodo de formacin, ss. VI XII. 1 Fase. Recompilacin de textos antigos. Xurdirn as primeiras sistematizacins. 2 Fase. A partir do s. XI, o interese centrarase no problema dos universais. 3 Fase. S. XII, bosquexaranse as grandes snteses doutrinarias. Perodo de apoxeo, s. XIII. Grandes snteses doutrinarias teolxico filosficas. San Tom o autor mis destacado. Con eles acdase unha idea mis clara do papel da filosofa, afirmndose unha menor dependencia respecto da teoloxa. Perodo de crise ou decadencia, s. XIV.Crise dunha empresa imposible: a conciliacin entre fe e razn. poca de revisin. A teoloxa non debe buscar o apoio na filosofa. Destaca o pensador Guillerme de Ockham.

3. O apoxeo da escolstica: San Tom de Aquino. considerado o autor escolstico mis importante. Nace en 1225 en Npoles, al ingresar moi cativo nun mosteiro. Posteriormente estudar na universidade daquela cidade, con mestres de tendencia aristotlica. En 1243 ingresar nos dominicos. En 1252 ocupar unha ctedra na universidade de Pars. Posteriormente regresa a Italia. Morre en 1274. Entre as sas obras cabe destacar a Suma Teolxica e a Suma contra xents.3.1. A relacin fe razn.A medida que avanza a Escolstica aprciase unha crecente tendencia da razn a reclamar a sa autonoma con respecto fe. Cando no sculo XIII asistimos ao triunfo do aristotelismo en Occidente a polmica acerca da separacin dos mbitos da fe e a razn pasar a un primeiro plano.No sculo XIII xurdiu un novo movemento, coecido como averrosmo latino, resultado da irrupcin das novas ideas de Aristteles e os comentarios de Averroes. Este movemento defendeu a teora da dobre verdade: teolxica ou de fe unha e filosfica ou da razn a outra. A verdade filosfica sera defendida por Aristteles e, segundo ela, o mundo eterno e a alma individual mortal. A verdade teolxica ou de fe, en consonancia coa Biblia, indicara, pola contra, que o mundo foi creado e que a nosa alma inmortal.San Tom integrou o aristotelismo no contexto do cristianismo, isto , fixo con Aristteles o mesmo que San Agostio con Platn. Segundo a tradicin Patrstica de San Agostio, a alma est emparentada co sobrenatural, as como o corpo, a travs dos sentidos, est emparentado coa natureza material. As, no marco da tradicin agostia non hai delimitacin entre os mbitos da razn e da fe, senn un vaivn entre ambas as das; como nos dica San Agostio, primeiro a razn condcenos fe, despois a fe gua a razn e mis adiante a razn ocpase de asimilar intelectualmente os contidos da fe.Partindo da afirmacin aristotlica de que o noso coecemento comeza coa experiencia sensible, San Tom asume que o propio do coecemento humano son as realidades materiais e non as espirituais. O corpo obriga ao entendemento a coecer por medio dos sentidos, de modo que o entendemento s pode elaborar os seus conceptos partindo da materia sensible.O sobrenatural sobrehumano, est mis al das nosas capacidades naturais. Na medida en que non cabe unha experiencia inmediata de Deus, no sentido dun coecemento directo a travs das facultades humanas, s podemos alcanzar del un coecemento analxico, servndonos dos nosos coecementos sensibles como fonte de tales analoxas. O sobrenatural entra en relacin co home a travs da graza de Deus, obrando esta como unha revelacin que supera os lmites da nosa razn e que se acolle por fe. Non hai, pois, belixerancia entre razn e fe, nin entre o natural e o sobrenatural. A razn ten un mbito propio que a natureza, mentres que a fe abre home ao sobrenatural por medio da graza divina. A fe perfecciona razn.Se facendo uso da liberdade de pensamento que corresponde nosa autonoma racional, chegsemos a conclusins contrarias fe, entn debemos de asumir que os nosos razoamentos son errneos e revisalos. A verdade revelada procede de Deus e nela non cabe erro.Ademais dun mbito de verdades de razn e un mbito de verdades de fe habera para San Tom un mbito intermedio de verdades de fe que seran racionalmente demostrables, como a existencia de Deus omnipotente e providencial, dunha alma inmortal ou os dez mandamentos.3.2. O universo tomista: O Ser e os seres.Afirma que non posible utilizar o termo ser referido s a Deus e s escrituras. Deus o Ser, todas as demais cousas son os seres. Para explicar estas diferenzas entre o Ser e os demais seres recorre s definicins aristotlicas de acto potencia e materia forma, s que engade a distincin entre esencia e existencia. Entende por esencia o que define ser, o que o constite; e por existencia o feito de existir. Podemos, polo tanto, coecer a esencia de algo sen que nos conste se existe ou non. O nico caso no que isto non posible no caso de Deus creador, a esencia do cal incle existir.En todos os demais seres cabe esta distincin, son seres continxentes, seres que existen pero poderan non existir.

4. Teoloxa natural: a ciencia de Deus.Ten a preocupacin intelectual e didctica de expoer sistematicamente a doutrina sobre Deus. O seu convencemento nas posibilidades da razn lvao a afirmar a existencia dunha teoloxa natural. Para acceder a Deus existe unha ciencia, a teoloxa, que se basea na revelacin, pero tamn posible a teoloxa natural, unha ciencia construda desde a razn, e entendida como parte da metafsica, que trata da causa primeira, Deus.O primeiro obxectivo desta ciencia indagar sobre a proposicin Deus existe. En segundo lugar planifcase o coecemento da sa natureza e das caractersticas da sa actividade.4.1. A existencia de Deus.Que Deus existe o primeiro dato da revelacin, pero non unha afirmacin evidente para ns, xa que os nosos coecementos primarios comezan polos sentidos, e para estes non evidente a existencia de Deus. Polo tanto necesitaremos levar a cabo unha demostracin racional da sa existencia, que parta do que para ns mis coecido: os seres creados, a travs dos sentidos. A d comezo o seu coecemento e de a parten os argumentos tomistas, as cinco vas. O que se afirma na conclusin de cada unha delas coincide co que se significa como termo Deus.Primeira va: do movemento: proba cosmolxica, deducida da fsica e da metafsica aristotlicas. Parte do feito de que no mundo hai cousas que se moven e que son movidas por outras. Non se pode admitir unha cadea indefinida de cousas que moven e mesmo tempo son movidas por outras, por iso necesario recorrer a un primeiro motor inmbil que mova sen ser movido: e este Deus.Segunda va: a causalidade eficiente: tamn da fsica Aristotlica. Todo o existente aparece como efecto dunha causa que o produciu e que distinta de si mesmo: como non se pode proceder ata o infinito, imponse a necesidade dunha causa eficiente primeira, que todos chaman Deus.Terceira va: da continxencia dos seres: Punto de partida a anlise dos seres continxentes e da sa incapacidade de darse a si mesmos existencia, de a a necesidade dun ser que non s existe senn que non pode non existir. a causa de tdolos demais, Deus.Cuarta va: dos graos de perfeccin: a existencia de perfeccins desiguais e limitadas esixe que haxa algn ser no que estean realizadas en grao mximo, a este ser absolutamente perfecto chammolo Deus.Quinta va: da orde csmica: Toma como dato de experiencia a orde do universo, orde que o cosmos non se puido dar a si mesmo e que se manifesta mesmo nos seres vivos non intelixentes, e esixe a existencia dunha intelixencia ordenadora suprema. Esta orde se manifesta como finalidade que todos os seres parecen tender, esta proba recibe o nome de proba teolxica.4.1.1. A natureza de Deus.Saber que algo existe non significa coecer como , de a a afirmacin de Santo Tom de que a nosa linguaxe limitada para poder expresar con propiedade o coecemento de Deus. Todo o que poidamos dicir de Deus partir sempre do que coecemos dos seres que el creou. Estes son efecto de Deus, ou sexa, levarannos a el como a causa. Pola va da negacin separamos de Deus todo o que non lle pode pertencer porque supn algunha limitacin ou imperfeccin. Deus inmbil e inmutable, acto puro. Pola va da analoxa afirmamos respecto de Deus, todo o que recoecemos como positivo nas criaturas, pero elevndoo grao mximo. Deus absolutamente bo, libre, todopoderoso, eterno, infinito, suma bondade e verdade.

5. O Ser humano en San Tom.Na escala dos seres, o home ocupa un lugar especial, pola alma pertence s seres inmateriais, pero polo seu corpo s naturezas materiais.Seguindo o hilemorfismo aristotlico, afirma que o ser humano est composto de materia (corpo) e forma (alma), que unidos forman a substancia humana.A alma a forma substancial primeira do corpo. Pola sa natureza esixe a unin cun corpo, co que comparte e exercita en comn facultades orgnicas e as vinculadas s sentidos, pero a alma pose outras exclusivas que explican por qu pode subsistir sen o corpo. Esta presenta as seguintes caractersticas: unha substancia racional, carece de partes e pose actividade propia. Pode vivir independentemente do corpo. inmortal, creada por Deus para cada individuo. Est dotada de entendemento e vontade. Ten facultades que lle son propias: intelixencia e vontade. 5.1. O coecemento humano.A orixe dos nosos coecementos est nos sentidos. O noso coecemento basase na colaboracin entre as cousas materiais, os sentidos e mailo entendemento.O home est dotado dun entendemento inmaterial capaz de coece-la esencia do real, o que as cousas son en si mesmas. Tdalas cousas estn compostas de materia (caracteres particulares) e forma (esencia, o comn a todos os seres dunha especie, universal). As calidades particulares son captadas polos sentidos (calidades sensibles), cos datos que estes lle proporcionan ao entendemento, elabora os conceptos grazas a unha complexa operacin, a abstraccin. A abstraccin consiste na capacidade do entendemento de separar a materia da forma, obtendo as o entendemento os conceptos universais, pero non pode formalos por si mesmo, senn partindo das especies abstractas das cousas sensibles.O primeiro grao do coecemento a sensacin. Para chegar universal intelixible, recorre a das operacins do entendemento, igual que Aristteles. O entendemento axente descobre o universal das representacins, terminando coa visualizacin do obxecto, especie impresa, que recibida no entendemento paciente coma concepto universal.6. tica e poltica tomistas.O obxecto ltimo da actividade moral alcanzar a perfeccin propia da natureza humana. O fin ltimo do home a felicidade, de a que se faga indispensable indagar sobre a natureza humana como fonte das normas morais de conduta.As normas morais manifestan o designio de Deus sobre todos os seres naturais, lei natural, que accesible razn e coincide coa lei divina, dicir, a proxeccin no mundo da lei eterna divina.O principio primeiro moral exprsase no imperativo Fai o ben, evita o mal. Seguindo a Aristteles basase na nocin de ben natural, aquilo a que todos tenden. O bo aquilo que se corresponde coa natureza de cada un (no caso do home, animal racional). Esa tendencia ben natural unha lei da natureza, que expresa a pegada de Deus, toda a natureza est marcada pola finalidade e todos os seres teen unhas determinadas tendencias segundo a sa especie.O home un ser social por natureza, require normas que regulen a vida social (lei positiva), que debe ser reflexo da lei natural. A lei positiva o medio que teen os Estados para procurar o ben comn: paz, moralidade, e bens necesarios para vivir. As leis sern inxustas se non cumpren estes obxectivos, e se converten en tirana e o seu promulgador perde a sa autoridade que emana de Deus e lles outorgada s gobernantes a travs do pobo. Por esta razn debern ser derrocados.