UGATZETAKO MINBIZIA

UGATZETAKO MINBIZIA

Maider Fernández Arenas

2.B

Fisiologia eta anatomia

3. Ebaluaketa

1 

  UGATZETAKO MINBIZIA

Aurkibidea

Atalak Orri zenbakia

1. Zer da? 3.

2. Sintomak 4.

3. Diagnostikoa 5.

4. Faseak 6.

5. Tratamendua eta ondorioak 8.

6. Prebentzioa 11.

7. Ugatzetako minbizia gizonetan 12.

2 

  UGATZETAKO MINBIZIA

1. Zer da?

Zelulek zatitze mekanismo bat dute eta hau era anormal batean, oso azkar

zatitu egiten denean, denborarekin tumore bat sortuko da. Kasu honetan

tumorea ez da gaiztoa izango. Aldiz, kontrolik gabe hazteaz aparte, hurbil

dauden ehun edota organoetan sartzen badira zelula horiek, tumore

gaiztoak dira. Hauek arrisku handia daukate. Dena den, nahiz eta beste

organoetara ez garraiatu, gaiztoa izan daiteke. Beste ehun edo organoetara

garraiatzen bada “metastasia” gertatu dela esaten da.

Tumoreak 3 era desberdinetan alda daitezke:

1- Hazkunde lokala → Ugatz-minbizia zuzeneko inbasioagatik hazten da,

ondoko beste egitura batzuetan infiltratzen denean; pareta torazikoa

(muskulu edo hezurrak) eta azala.

2- Barreiadura linfatikoa → Ugatzak dauzkan linfa-basoetako sareek,

linfaren dranaitzeak hainbat talde ganglional egitea baimentzen du.

Gehienbat besapean kokatuta dauden ganglioak (galtzarbekoak) dira

maizago infektatu egiten direnak. Ondoren barneko ugatz-arterian (toraxeko

zona zentralean) dauden gongoilak eta gogoil supraklabikularrak

(lepauztaiaren gainean) dira infektatzen direnak.

3- Barreiadura hematogenoa → odol-hodietan zehar gertatzen da eta

hedatzean, lehenak hezurrak, birikak, gibela eta azala dira.

3 

  UGATZETAKO MINBIZIA

2. Sintomak

Emakumeak dituen sintomak hurrengoak dira:

→ Aurrez ez zegoen nuduluaren agerpena ugatzetan

→ Bularraren haztapena egitean mina sentitzen da

→ Bularraren tamaina aldaketa (normalean hazi egiten da)

→ Ugatz inguruaren irregulartasuna

→ Besoak altxatzekotan, bietako bular batek mugimendu txikiagoa izatea

→ Ugatzean dagoen azalaren alterazioa: kolore aldaketak eta “laranja-azala”

izena duen azalaren agerpena.

→ Titiburuaren aldaketa (hondoratzea)

→ Nudulu baten agerpena besapean

→ Gaixotasuna aurrera joan ahala beste sintoma batzuk agertzen dura;

nekea edota mugatutako hezur-mina (dolor oseo)

Sintomak izanez gero emakumeek egin behar duten lehen dauza

medikuarengana joatea da eta bertan hainbat froga egin ondoren zer den

adieraziko dute.

4 

  UGATZETAKO MINBIZIA

3. Diagnostikoa

Historia klinikoa:

Elkarrizketa batean oinarritzen da, bertan familiaren

aurrekariren batek gaixotasuna izan duten galdetzen da, baita

bizitza-ohiturak eta beste osasun arazo batzuk badauden.

Esplorazio fisikoa:

Ugatzak aztertu egiten dira ia aldaketarenbat

izan duten haien trinkotasunean baita noduluak

agertu diren eta ganglio linfatikoen egoera

besapeetan edo hobi supraklabikularretan.

Honetaz gain, azalaren eta titiburuaren egoera

aztertu egiten dira.

Proba diagnostikoak:

-Odol eta gernu analisia: hemograma bat

egitean datza, odolean dauden zelulen egoera

5 

  UGATZETAKO MINBIZIA

ikusteko. Giltzurrunetako ikerketa biokimikoa eta hepatikoa ere egiten da,

giltzurrunek eta gibelak funtzioak ondo betetzen dituzten jakiteko.

- “Tumore markagailua” izeneko proteina batzuk agertu daitezke, ugatz

minbizirako antigeno kartzino enbrionarioa direla.

-Irudien bidezko proba: Mamografia.

Mamografia erradiografia berezia da, X izpiak

erabiltzen dira erradiazio kantitate oso murriztu

batekin. Froga honekin oso argi ikus daiteke tumorea,

garapenaren hasieran egon arren. Minik gabeko froga

sinplea da, nahiz eta batzuetan molestagarria

suertatu, izan ere presio handia egin behar da

bularraren gainean irudiaren kalitatea hobea izateko eta argiago ikusteko

bertan zer dagoen.

Ikusitako irudia lesio on bat baldin bada, hau da

tumore horrek ez dauka arriskurik, orduan beste

mamografia egin beharko da 4-6 hilabete pasa

ostean. Irudian agertzen den tumorea gaiztoa

izatekotan prozesua beste bat izango da.

Medikuak beste proba batzuk egingo ditu

zihurtatzeko, ekografia, erresonantzia magnetikoa edo biopsia adibidez.

4. Faseak

→ Hormonalak:

Errezeptore hormonal positiboak dituztenak dira, hormonodependienteak

deritze. Ugatz minbizi guztien %66a dakarte eta honetarako hormonoterapia

da metodorik onena, kimioterapia aukera moduan utziz. Iragarpen oneneko

tumoreak dira.

6 

  UGATZETAKO MINBIZIA

→ HER2 positiboak:

Zelula tumorala HER2 proteina dauka gainadierazita eta ez dauzka

hormonentzako errezeptorerik. Bere eragina %25-ekoa da minbizietan. HER2

proteinaren kontra zuzendutako botikei esker, Trastuzumab-a eta berriena

den Lapatanib-i esker, pazientearen iragarpena asko hobetzen da.

→ Hirukoitz negatiboak:

Zelula tumorala ez dauka ez hormonentzako errezeptoreak ezta HER2

proteina gainadierazita. Bere eragina oso txikia da, minbizi guztien %15ekoa.

Aukera terapeutiko bakarra kimioterapia da.

→ Guztirako positiboak direnak:

Zelula tumoralak hormonetarako hartzaile positiboak dauzka eta HER2

proteina ere. Ugatz minbizien %12 osatzen du. Honetan tratamendu

hormonala posiblea da, kimioterapiaz gain.

TNM sailkapena

T-a

Tumorearen tamainari edo bere infintrazio lokalari egiten dio erreferentzia.

0tik 4ra arteko zenbakiekin adierazten dira:

T1 → 2cm baino txikiagoa

T2 → 2-5 cm artean

T3 → 5cm baino handiagoa

T4 → azaleranzko hedapena edo pareta torazikoa zeharkatu badu

7 

  UGATZETAKO MINBIZIA

N-a

Gongoil linfatikoen itxura deskribatzen du. 0 zenbakiarekin adierazten da

ganglioetan infiltraziorik ez balego, N1 1etik 3ra ganglioak afektatuta baleude,

4tik 9ra N2 izenekoak gaizki baleude eta N3 gaixotuta dauden ganglioak

ugatz-barnekoak edo supraklabikularrak badira.

M-a

Organoak afektatuta dauden edo ez adierazten du. 0a jartzen da

metastasirik ez dagoenean eta 1 metastasia dagoenean.

Klasifikazio hau egiteko hainbat froga egin behar dira lehenengoz:

mamografiak, TAC, erresonantzia magnetikoa, ekografiak...

5. Tratamendua eta ondorioak

Lehenik eta behin tratamendu kirurgikoa egiten da. Hau tumorearen tamaina

eta kokapenaren araberakoa izango da. Tumorea ateratzen denean

tumorektomia esaten zaio. Tumorea dagoen lekua eta alboan dauden zatian

kentzean kuadrantektomia esaten zaio. Ugatz guztia kentzekotan masektomia

esaten zaio.

Kirurgia kontserbadorea:

Kirurgia mota hau tumorea kendu eta alboan dagoen ugatz-ehun osasuntsu

zati bat ere kendu egiten da. Tumorektomia edo kuadrantektomia izan

daiteke. Kirurgia kontserbadorea beti egongo da erradioterapiarekin

konbinatuta, horrela ugatzetan gera daitezkeen zelula tumoralak hilko dira.

8 

  UGATZETAKO MINBIZIA

Masektomia:

Ugatz guztia kentzean egiten dena da. Bi motatakoa izan daiteke: erradikal

aldakorra eta erradikala. Erradikal aldakorra gehienbat erabiltzen dena da

eta ugatz guztia kendu egiten da soilik. Masektomia erradikalean berriz,

ugatz osoa kentzeaz gain, bularraldeko muskuluak eta besapeko gongoilak

kentzen denean da. Teknika hau gehienbat aintzinean erabiltzen zen eta

honek zeuzkan bigarren mailako efektuengatik alde batera uztea erabaki

zuten.

Kimioterapia

Kimioterapian ematen diren farmakoak, etengabe erreproduzitzen ari diren

zelulen zatiketa eragozten dute. Gehienetan kimioterapia, interbentzio

kirurgikoaren ondoren ematen da metastasia ez agertzeko helburuarekin.

Hainbat kasutan, lehen tratamendu bezala erabiltzen da tumorea gutxitu

nahian. Esan beharra dago ere, metastasia duten edo minbizia oso garatuta

dagoen pertsonetan erabili egin dela kimioterapia, minbizia hobetu nahiean.

Kimioterapia ia beti bena bitartez ematen den sendagaia da. Kimioterapia

zikloetan eman egiten da, ziklo hauek pertsona eta minbiziaren garapenaren

araberakoa izango da. Hospitalean sartzea ez da beharrezkoa, eguneko

zentro batean ematen da kimioterapia.

Kimioterapiak dauzkan ondorioak hainbat dira: ilearen erorketa, goragaleak,

botaka egitea, beherakoa eta anemia.

9 

  UGATZETAKO MINBIZIA

Erradioterapia

Erradioterapia erradiazo ionizatzaileen bidez ematen da. Honen helburua

minbizi zelulak hitzea da baina bere inguruan dauden ehunei gero eta min

gutxiagork egiten. Lehen aipatu bezala, gehienbat masektomia bat egin

ondoren ematen da. Bi motatako erradioterapiak daude, kanpokoa eta

barrukoa.

Kanpokoa gehien erabiltzen dena da eta izpien

bitartez eman egiten da gorputz osora. Hau

eguneko gauza bat da, gaixoa ez da hospitalean

geratu behar. Erradiazio gelan sartu eta sesioak 15

bat minutu iraun egiten du baina benetan, segundu

gutxi batzuk bakarrik dira erradiazioa jasaten dituenak.

Barneko erradioterapia berriz, materiak erradiaktiboa (isotopoa) tumorean

edo hau egon zen zonaldean ipini egiten da. Helburua erradioazio dosi

handiak ematea bertan da, horrela alboko ehunetara gutxi helduko da.

Ugatz-minbiziaren teknika mota hau, funtsean kirurgia kontserbadorearen

ondoren erabili ohi da, leku zehatz batean bakarrik emateko.

Hauek diruen ondorioak: nekea, azaleko erreakzioak, ilearen galera, ugatzetan

edema agertzen da, linfedema eta denbora luzea pasa ondoren ugatzetako

tamainaren aldaketa gerta daiteke.

10 

  UGATZETAKO MINBIZIA

6. Prebentzioa

Ugatzetako minbizia ezin da aurrez ikusi, hala ere ikerketa berriek minbizi

mota hau izateko arriskua txikitzeko ariketa fisikoa 4 ordu astean egitea ona

dela adierazi dute. Horrela, gehiegizko pisua izatea ekiditzen da eta

menopausia izatean hartzen diren kilo horiek ere gutxitu egiten dira.

Honekin batera alkoholaren kontsumoa neurri oso txiki batean izan behar da.

Ildo beretik, emakumeek menopausia

izatearen arora heltzen direnean,

askok, hormonak dauzkaten

tratamenduak hartzen hasten dira

eta hauek ugatz minbizia izateko

aukerak asko handitzen dituzte.

Beste alde batetik, familian aurretik

egondako kasuren bat badago,

kontseilu genetikoa eskatzea komeni

da, horrela mutazio genetikoa

aztertuko da. Kontzeilu genetikoa tumore baten patroi genetikoaren

azterketa da. Bertan, zenbat aurrekariengan izan duen eragin minbizia

aztertzen da eta zenbatekoa den gutxi gorabehera gaixotasun hau izateko

portzentaia. Alterazio genetikoak baleude ikusgarri izango lirateke eta zelula

horiek aztertzen pertsona bat gaixotasunaren eramailea den edo ez jakin

daiteke.

11 

  UGATZETAKO MINBIZIA

7. Ugatzetako minbizia gizonetan

Emakumeez aparte, gizonezkoen oso ehuneko txiki batek bular minbizia dauka,

izan ere ionizazio erradiazioekin eta X kromosoman ager daitekeen

Klinefelter sindromearekin erlazionatuta baitago.

Ugatz-minbizia daukaten gizon kopuruaren %15-20 bitartean, familian

aurrekariren batek gaixotasun hau izan du. Gainera, bere arrebek eta

alabek, izatekotan noski, gaixotasun hau izateko probabilitatea hirukoiztu

egiten zaie. Gizonezkoen ugatz minbiziaren aurkezpen klinikoa emakumezkoen

antzekoa da. Hauengan aurkezpen-adina 10 bat urte beranduagokoa da

emakumezkoekin alderatuta.

 

 

12