sociedad entomológica de .españ& - ufrj · arácnidos de andalucía por rl r. p. pelegrÍn...
TRANSCRIPT
· .. j OE , LA • j · ;-~ ....
sociedad Entomológica de .Españ& Fundada el 9 .de .Blner9 de Úl18~
• • '¡ ·~. ~-
•••:' '
\ .. , .
í . Labore 'et or~\ne,:
.. · . • ~ <
. ~ .. { .,
-¡ ' ~-'·. . '
. /_~ '"' ·
TOMÓ
1926
;
·'
·. ;}_
';~ :.~1~1~ ,J., ',..'''" .
~ :-
.\
· ,:
... ~ ·.?~.:, :r~.~ '; .. .,
'',l;,.i _-.. ·
_,_ . . :f ·· ;., ·, .,.:;;lo
'· :::~
Arácnidos de Andalucía POR RL
R. P. PELEGRÍN FRANGANILLO BALBOA, S. J.
En Agosto de 1919 nos dirigimos a Andalucía y empleamos todo el mes de Septiembre en recorrer las provincias de Córdoba, Sevilla, Granada y Cádiz, buscando Arácnidos.
E l material recogido allí vino a terminarse de cla-sificar en la ciudad de la Hahana, en 1925.
He aquí el resultado de nuestras investigaciones : Achantholophus hispidus Herbs. l\lálaga. Agelena livida E. Sim. Málaga. Agelena agelenoides W ale k. rv1álaga. Argyope Bruennuchi Scpl. l\Iálaga, Sevilla. Argyrodes argyrodes Walck. :Málaga. Puerto ele
Santa María, Córdoba. Gallilepis nocturna Lin. Málaga. Gallilepis cabriolata, sp. nov. Proxima est G.
noctunuc Lin. l\Ias et femi na. Dua: lineée oculares Eec¡uales. Linea superior recta, oculis mediis mirloribus, obliquis et albis. Linea inferior procurva, oculis mecl ii ~ minoribus. .
Cephalothorax ruber mixtus colore pallide flavo. Abdomen in tertio posteriore sex arcus, lineis pun
ctatis nigris formatos, ostendit. Séepe summitas horum arcuum est interrupta. I nter arcum et arcum apparet alba fascia arcuata. Longitudo totalis corporis, a che-
' 1
1
í
1
l i 1
j
70 IJOLI(1'ÍN DI'; LA SOCIEDAD (2)
lis ad extremum mamillarum inferiorum, qu;:e sunt Yalde long;e , 9 mm.
l\Ias sine apophysi ulla externa in tibia palpi maxillaris. Fomura dilata. l\lillaga.
Coriarachne depressa C. K. Puerto de Santa Ma-' . na, en un pmar.
Hay que advertir que Jos tarsos de esta especie son cilindrúceos y que poco a poco se van adelgazando hasta la base. Si est() no se tiene en cuenta fácilmente se confundirá este género · con el género Xüticus.
Crossopriza pristina E. Sim. Puerto de Santa l\laría. ·
Cyclosa tricuspidata Luc. Málaga. Cyclosa canica Pall. Málaga, Granada. Cyrthophora opunti~ L. D. l'v1álaga, Puerto de
Santa .María. Idem ídem, var. nigra Frang. Ibídem: Idem ídem var. pallida Frang. Ibídem. Epeira cornuta · Cl., var. inermis Frang. l\'lálaga.
Caret ~meo epigyni. Epeira (Araneus) ,..diademata Cl. Granada. Epeira triangulata Frang. Granada. Filistata testacea Latr. Málaga. En agujeros so
bre olivos. La· lorza negra, que realza todo . el borde del ce
falotórax, en algunos individuos está borrada. El cuerpo unas veces es testáceo y otras oliváceo ..
Gyas titanus E. Sim. Granada, en un arroyo de una montaña. E l año 1917 había cogido otro ejemplar en la selva ele Oza (barranco del lobo) , el cual anclaba bien por el agua. ·
Gyas annulatus C,l. Granada. De esta especie había cogido muchísimos· ejemplares en 1909 en una cueva del lllO!lte de Santa Tecla (Pontevedra) .
Holocnemus rivulatus Fors. Granada (Finca la Cartuja). Málaga.
(3) ENTOMOLÓGICA DE ESPAÑA
Holocnemus acuminatus Frang. Málaga. Holocnemus caudatus L. Duf. Granada. Liobonum Dorice Cn. Granada. Liobonum rotundum Latr. Granada.
7t
Liobonum rotundum Latr.. var. argentatum Frang. Cephalothorax supra arg-entatum, ¡meter line:un longitud i nalem me el i a m. e¡ u a: est obscura. Granad a.
Liobonum religiosum E. Sim. Granada.
Liobonum limbatum L. K. En grietas de l suelo de un barranco; Granada.
Loxosceles decemdentatus . Frang., sp. nov. Maris et femime longitudo corporis. 7 mm. Pedes, JI, I , l V. III. Pedes maris longiores. Pedum tarsi dtws ungues, tmunr¡quemque decem dentibus , habent.
Stria thoracica m!agna. Color pedum et cephalothoracis in femin a fortiter pallidus silaceusque, in mar fulgicle pallidus clarusque. Abdcmen maris colore palliclo ex chromo debili. abdomen femina: colore pallido ex ochro suaviter obscuro.
Lycosa tarentula Latr. I'vlálaga . Lycosa radiata Latr. :rviúlaga. Lycosa granatensis Frang., sp. nov. Epigynus in
Jaminam convexam longitudinalem, sulco medio excavatam, in fra longe acurninatam.
Oculi antici in lineam procurvam. ;equales, medii distantes a mediis superioribus spatio eorum diametru majore. Venter et omnis inferior corporis pars. colore valde nigro. Pedes cinerei supra, secl infra multis et magnis maculis nigris.
Cephalothoracis long. . 14 mm. Abdominis partes laterales et qme sunt juxta mam illas mali aurei colorem pra:fenmt. Pars superior obscura, o rnata pare punctorum nigrorum , quod tria paria macularum transversalitllll ejusdem coloris sequuntur. quarum du:e postrema: in lineam mediam conjunguntur. Granatla (La Car~j~. ·
72 UOU:TÍN DE LA socn:DA!l (4)
Lycosa spiniforrnis Frang-., sp. nov. Statura media. Longitudo corporis, 16 mm:. Metatarsus IV minor quam tibia et patella simul. Venter fulvus et clarus. Oculi antici in lineam procurvam, lateniles majares. Epigynus in foveam longitudinalem, qme carina crassi ore dividitur. Pars superior abdominis fascia obscura longituclinali, · fere parallela usque ad ejus dimidium. Ex hac fascia duo paria apicum, quze spinas simulant. Proxima est L. cuuea.tce Latr. I\ '[álaga.
Lycosa malacesis Frang., sp. nov. Corporis longitudo, 17 mm. Oculi medii antici a mediis posticis distantes spatio 'minore suo cliametro. Oculi antici in lineam procurvaq1 , medii lateralibus minores. Pars superior abdominis ut apud Lycosmn spiJúfon¡u:m Frang. Venter fascia nigra longitudinali et trianguliformi .
Epigynus laminam longituclinalem,rubro-obscuram, supra valde convexam cum carina media, lateraliter vero biconvexarn, ostendens. Hujus laminze concavitatlbus adhzeret utrinque alia lamina lentiformis. Málaga,
Meta merianze Se!. Granada. Meta segmenti:u;;ia CI. Granada. Misumena vatia C,I. l\-fálaga, Granada. Oligolophus requalis Frang., sp. nov. In margine
frontali pars prominens, in qua sunt quinque dentes, tres mledii in eadem linea, et reliqui duo hinc et inde ad latus. Femora denticulationum serjebus. In cephalothorace fascia longituclinalis media colore ochreo pallideque claro suavi inter alias duas nigras etiam longitudinales. Pedes ut apud Phalangúun.
Orthops, gen. nov. Aspectus 1'ibelli. Sed ab hoc di f fert oculis posticis in lineam rectam, aeque distantibus, sub;equalibus. Oculis antiQis in lineam levirer recurvam, lateralibus mediis multo minoribus.
Pedes IV aliquantulum longiores. IV, II, I, III. Orthops oblongus Frang., sp. nov. Maris abdo
men longnm colore pallido neapolitano suav1; supra
(5) ~;N'l'OMOLÓG!CA o~; ¡,;SPAÑA 73
habet fasciam longituclinalem mecliam culore ¡dliclo ochrateo Ieviter obscuro, cujus latera sunt ex colore Jaec-e carminatce suavi s. Cephalothorax fortiter pallido ochrace tls, et in linea media eaclem fascia atque in abclomine, sed sine colore ad late ra. Corpori s longitudo nt apud Tibe/l¡¡¡¡¡. oblong111n. Granada .
Oxysoma, gen . nov. (Oxys, agudo, soma, cuerpo). Huic generi proximum est ge m¡:; SueiJ Mts E . Sim. Cephalothorax planus , magis longns quarn Jatus , -aliquantulum ovatus. Clypeus obtusus. area oculorum mediorum parum angustior. Oculi postici in lineam valcle recurvam, medii a lateralibus quam ínter se paulo remotiores. Area oculorum mediorum levite r latior c¡uam longior. Oculi laterales antici a mediis anticis et postici s <eque separati, ut in Sttenw. Pedes II, I, IV, III. Pedum duo primi pares habent metatarsos tibiis multo brevieres. Tarsi metatarsique scopulati. tarsi fasciculi s unguiculatis instructi.
Oxysoma pallidus Frang .. sp. nov. Abdomen cephalothorace ter longius, prope mamillas acuminatum, pallide ochraceum valcle debile, sulcatum fascia longituclinali media colore resultati te ex mixtura pallidi aurati et c<erulei ultramarini suavis. Cephalothorax ochraceus fortiter pallidus, minutissimis capillis albis tectus. Ungues IV dentati , interior tribus, exterior undecim dentibus, ex quibus sex primi sunt valde inter se appropinquati.
Pars labialis superat dimidium laminarum. Vive en plantas verdes . Málaga. Peucetia viridissima Frang. sp. nov. Differt a Peu
cetia <'Íríd-i Black. et ab Oxyope littorali E. Sim. Femina. Oculi supra pulvinulo ex capillis albi s.
Oculi laterales secundce line<e aliquantulurn minus separat i a medii , quam a lateralibus primee linece. Ii parum illis minores. Oculi medii primee linere lateralibus m~dto minores. Alnba! linere valde recurvce.
3
7.4 BOLE:TfN DJ;; LA SOCIE:DAD (6)
Chelce ad partem anteriorem non · planre. Cephalothor,ax omnino viridis, si aream oculorum excipias, quce est alba. Abdomen viridissimum, in cujus parte supriore apparet fascia longitudinalis . dissipata, pallide ornata, virguli9 sanguineis per parra dispositis: In ventre vitta longitudinalis media colore magis vel minus viridi.
Supra epigynum et sub stigmata pulmonaria maculre crerulce, quce non delentur etiam si aranea inmergatur in spiritum.
Perles punctis rubris seminati. Femora ad partem inferiorem habent lineam longam intenseque rubram, qure deest in juvenibus. Longitudo corporis, 1 S mm.
1viálaga, en la finca del Sr. Oppelt, sobre una plan-ta que se llama Onone hispawica. '
Peucetia rubra Frang., sp. nov. Anatomice est ut Pe·ucetia viridissinw. Sed nihil coloris viridis habet. Ab oculis mediis anterioribus exeunt dure sanguine~, qu::C transgrediantur totum. amplum clypeum et ad dimidium chelarum perveniunt. Ex eodem colore sunt plastrum et multce macul~;"" qure supra cephalothoracem inveniuntur. Abdomen aliquantulum parallelum.
Vive en el mismo sitio que la anterior especie. Málaga.
N ota.-Aunque el color sea distinto y varíe algo la forma de su abdomen, las dos especies clesáitas det género Peucetia, así como la P. viridis Black y el Oxyopes littorali,~ E . Sim. no son sino una sola especie aracnológica. Pues cogí en Málaga tantos ejemplares, que pude observar y comprobar todas las formas intermedias por· que han ido pasando las cuatro mencionadas especies. Cada vez me · voy convenciendo más de que las especies sistemáticas de los autores no son sino variedades, y que pronto los géneros ,ele la Historia Natural pasarán a ser simplemente. especies. De aquí se deduce que la afirmación transfonnista de que- las es-
(7) E NTO:I.IOLÓGICA DE ESPAÑA 75
pectes se transforman unas en otras es una gran vulgaridad, pues quiere decir que las especies clan origen a muchísimas variedades y razas, lo cual nadie pone en duda.
Philodromus elegans Frang. Proximus est Philodrom.o cata.grapho. Cephalothorax tam longus atque abdomen, colore ex siena naturali suavi. Abdomen colore ex siena naturali forti, septem maculis rubris suaviterque obscuris, quarum sex in duas lineas longit\1-dinales parallelas et una infra ad climidium. Dure maculce media: sunt signata:, reliqu;e vero dissipata::. Málaga.
Phalangium opilio Latr. Málaga. Pholcus opilionoides Scrh. Puerto de Santa María. Pcecilochroa variana L. K. Granada. Stegodiphus quadriculatus Frang. Area oculo-
rurn mediorum fere quadrata, paulo latior quam longior, medii postici anticis duplo rnajores. Cephalothoracis pars superior fulvo-rubra, capillis albis tecta . Abdomen clarum. duas lineas punctorum nigrorum 1ongitudinales, ovalum valde longum formantes, in parte superiore ostendens. Longitudo corporis, 6 mm.
Málaga. Abunda en las matas ele los montes. Construye un tubo de se<Ja . forrado de briznas de plantas y dentro de él vi ve y cría. Del nido que se parece algo a un cono y que cuelga, recordando el de los N emóswlos, parten hilos en todas direcciones, y los que se dirigen hacia el suelo forman una red claramente cuadriculada, más o menos vertical.
Scitodes thoracica Latr. Málaga. Sclerosoma quadripunctatum Cuv. Granada. Spermophora senoculata Dug. Málaga. Synema globosa F .· Málaga. Synema globosa F.; var. pulchella Frang. Cepha
lothorax ruber obscure. Abdomen supra colore aureo tenui simul cum ornamentis nigris in hunc modum : duo
76 BOLETÍN DE LA SOCIEDAD (8)
puncta nigra ad latera linere meclire et in parte anteriore, clein fascia ·transversalis, tandem impar punctum solum . Alía exemplaria post punctum mgrum habent aliam lineam parvam transversalem.
da.
Málaga. Segetria pusiola E . Sim. Málaga. Tegenaria domestica Cl. Granada. 'l'oda Andalu-
Tegenaria fontium E. Sim.. Granada. Tegenaria parietina Frc. Granada. Tegenaria picta E. Sim. Granada. Tegenaria lucida Frang. Proxima est Tegcr.aria:
urba.na; et f o11 tium. Sed differt ab his speciebus pedibus non annulatis colore ochraceo suaviterque obs~uro secl lucido, oculis mediis utriusque linere requalihus, articulo hasilari magnarum mamillarum supra et non infra ni g-ro, quinque dentibus et magnis et ~cqua!ibns in chelartml marg-ine inferiore, · abdomine ut apud T. domestiram, chelis sat geniculatis, fere ut apucl Ca!lotclll.
Granada. Testrix coarctata--L. D . Granada. Testrix caudata L. K . Málaga. Testrix inermis Frang., sp. nov. Longitudo corpo
ris, 9 mm. Palpi rnaxillares ex colore sienre naturalis suaviter. Pate11a et tibia inermis. Pedes et cephalothorax ex siena naturali forti. Abdominis pa.rs superior ex ochreo pa1lido suavi, duas lineas longitudinales virgulanun nigrarum ex asphaito prrefe rens. Oculi medii postici lateralibus majores, et spatium inter eos Yix · ut díameter unius. Bulbus simplex, prominentiam acl basin inferiorem ostendens.
Granada. Testrix obscura Frang., sp. nov. Oculi laterales
ar¡tici med iis et etiam lateralibus secnndx line;e crassiores. Differt a T. coarctata oculis anticis in lineam levi~er recurvam et epigyno in simplicem fissuram -trans-
(9) E NTOMOI.ÚGICA DI'; ESPAÑA 77-
versam. Abdom,en et pedes colore obscuro. Cephalothof rax ex siena naturali fortiter claro.
Granada. Theridium pulchellum Walck. Granada. Theridium lineatum Cl. Granada. Thomisus onustus W ale k. Granada, Sevilla. Eri~
l\"Iálaga cogí un macho de color verde aceituna. Uloborus walckcenerius Latr. Málaga, Sevilla, ;
Granada.
Uloborus plumipes Se. Málaga. Nótese que cada' ~jemplar, tom.ado aisladamente, se podría considerar' como una variedad. Por tanto, el color solo nada sigJ nifica. .
Xisticus corsicus E. Sim. Málaga. Xisticus pini H. Puerto de Santa María. Xisticus cequalis Frang., sp. nov. Differt a Xisticar
pam/lclo) cui proximus est, oculis quatuor mediis a:qua~ libus, oculis lateralibus posticis majorilms quam medii, oculis lateralibus anticis crassioribus quam reliqui om~ nes, cephalothorace pallide ochraceo, cluabus lineis obscu~ ris parallelis utrinque ornato et antice et postice exhibente longas et fortes crines, qua: acl partem median1 sunt minores.
Patella IV cluas maculas sanguíneas superne h4bet, c1uarum inferior multo major. Annuli in apice tibia: et tarsi I, II et IV sanguinei.
Málaga. Zilla x-notata Cl. Granada. Zilla montana C .. K. Granada. Zoropsis pluridentata Frang., sp. nov. Mas. Unci
duo in totam suam longitudinem dentati, unusquisque triginta dentes fere a:quales ostendens. Etiam si uncr, sint . parum ·convexi et si miles incun·o pectini, tamen hic' character non Óbstat quominus reliqui characteres respondeant optime generi Z oro psi.
78 BOLETÍ N Dl~ LA Socn:DAD (10)
. Cephalothoracis longitudo, 7 mm. Pedes I, IV, II, -Itl.
Cribellum apparet bene, sed. non calamistrum. Tarsi magnis fasciculis ungnicularihus. Granada (La Cartuja) .
APÉNDICE
~- Permítaseme que como apéndice a los Arácnidos de ~-.•. A.ndalncía, haga aquí la descripción de una especie nue~V<l, que cogí en Covadonga. ¡; Amarobius aculeatus Frang., sp. nov. Cephalothoracis longitudo, S mm., abdominis longitudo, 8'5 mm. ;: Prima oculorum linea recta, medii minores. Secunda ;oculorum,' linea antica longior, procurva; medii mino~es. )VIeclii antici parum majares et multo proximiores inter '~e, quam medii postici . I-Iorum intervallus est saltem ~t duo cliametri unius oculi. Spatium ínter oculos late;fales et medios spatio ínter hos majus. l Abdomen colore ex ochreo lapicleo claro. CephaloJhoracis pars _cephal'iy¡ colore rubro fortiter ohscuro, pars thoracica colore ex siena forti.
Pedes multis et fortibus aculeis horrent. Ccvaclonga (Asturias) .
DISTIRBUCI()N METóDICA
Orden ARANEJE
Familia ULOBORID.iE
Uloborus W alckrenerius Latr. Uloborus plumipes Luc.
Familia DICTINID.iE
Amaurobius aculeatus F rang.
(11) E~TOMOLÚGICA DE ESPAÑA
Familia SICARIIDA':
Loxosceles decemdentatus Frang. Scytodes thoracica E. Sim.
Familia DYSDERIDA<:
Segestria pusiola E. Sim.
Familia DRASSIDJE
Callilepis nocturna L. Callilepis cabriolata F rang. Pcecilochroa variana C. K.
Familia PHOLCID~
Holocnemus rivulatus Fors. Holocnemus acuminatus Frang. Holocnemus caudatus L. Duf. Crossopriza prístina E. Sim. Pholcus opilionoides Scrh. Pholcus phalangioides W ale k. Spef!IIophora senoculata Dug.
Familia THERIDIONIDA<:
Argyrodes argyrodes W ale k. Theridium pulchellum Walck. Theridiurn lineatum Cl.
Familia ARGYOPIDJE
Argyope Bruennuchi Scopl. Epeira diademata Cl. Epeira (Araneus) triangulosa Frang. Epeira (Araneus) cornuta Cl. Cyclosa canica Pall .
79
so BOLETÍN DE LA SOCIÉDA!J
Cyclosa tricuspidata Luc. Cyrtophora opuntire L. D.
(12)
Cyrtophora opuntire L. D., var. nigra Frang. Cyrtophora opuntire L. D., var. pallida Frang. Meta Merianre Scopl. · Meta segmentata Cl. Zilla x-notata Cl. Zilla montana C: K.
Familia THOMISID?E
Misumena vatia Cl. Orthops Frimg., gen. nov. Orthops oblongus Frang, sp: nov. Oxysoma Frang., gen. nov. Oxysoma pallidus Frang., sp. nov. Synema globosa F. Synema globosa F., var. pulchella Frang. Thomisus onustus Walck. }{isticus corsiq,ts E. Sim. )'Osticus requalis.-.Prang., sp. nov. Xisticus pini H.
Familia AGELENIDJE
f\,gelena agelenoides W alck. 'fegenaria domestiea Cl. ffegenaria fontium E. Sim. 'fegenaria parietina Frc. lfegenaria picta E. Sim. l;t:'egenaria lucida Frang., sp. nov. [ estrix coarctata L. D. , estrix caudata L. K.
estrix inermis Frang:, sp. nov. estrix obscura Frang., sp. nov.
(13) E:>;TOMOLÓG ICA DE ESPAÑA
Familia L YCOSIDft:
Lycosa alba Frang. Lycosa granatensis Frang., sp. nov. Lycosa radiata Latr. Lycosa tarentula Latr. Lycosa spiniformis Frang. , sp. nov. Lycosa lacustris E . Sim. Lycosa malacensis Frang., sp. no\·.
Familia OXYOPID.iE
Peucetia viridissima Frang. , sp. nov. Peucetia rubra Frang., sp. nov.
Familia SA L'rTCTD/E
Icius foliosus Frang.
Familia ERESID.lE
Stegodyphus quadriculatus Frang., sp. nov.
Familia FILISTATIDft:
Filistata testacea Latr.
Orden PHALANGIDA
Familia PHALANGIDEft:
Acantholophus hispidus Herbs. Gyas annulatus Cl. Gyas titanus E . Sim. Liobonum Dorire Cn. Liobonum rotundum Latr.
8\
Liobonum rotundum Latr. , var. argentatum Frang.
82 llOLE'fÍ;-.¡ HE LA SOCIEDAD
Liobonum religiosum E. Sim. Liobonum limbatum L. K. Oligolophus requalis Frang. , sp. nov .. Sclerosoma quadripunctatum Cuv. Phalangium opilio Latr. Habana, 1925.
RESUMEN
(14)
En la presente Memoria sobre los Arácnidos de An.dalucía' se clasifican dos géneros nuevos, 18 especies y ;S variedades tam¡bién nuevas, aunque hay que notar ,que una especie es de Asturias. · \~ Por otra parte se citan locali_dades nuevas para 51 ~especies, de las cuales unas ya son ·conocidas en Espp.ña y otras aparecen por vez. primera, como habitant~s de este país.