Susana Martinez~Conde Garda(Phoenix, Arizona, USA)

DATA E CAUSAS DA DIAsPORA

1· Levei a cabo 0 meu doutoramento en neurocienciana Unlversidade de Santiago de Compostela 6 termodos estudos de doutoramento, e moi recomendablefacer unha estadia posdoutoral nun laboratorio dife­rente daquel no que se desenvolveu a tese de douto­ramento. Esta estadfa posdoutoral serve para comple­tar a formacion do cientifico, antes de formar 0 seuproplO grupo de Investigacion. No meu ultimo anade doutoramento tlven a fortuna de conecer persoal­mente 0 prafesor David Hubel, nun curso que se levoua cabo en Soria. David Hubel recibiu 0 premio Nobelen 1981 polos seus descubrimentos sobre a visi6n eeun mito na neurociencia contemporanea. Duranteeste curso ocorreuseme facerlle unha pregunta sobrea mina tese de doutaramento. Acabamos falandomais dunha hara e, 6 final desa conversaci6n, DavidHubel ofreceume facer unha estadfa posdoutoral noseu laboratorlo da Universidade de Harvard, en Bos­ton. Oportunidades coma esa presentanse moi rara­mente, as! que non puiden pasala por alto" Marcheien 1997.

ASPECTOS SOCIOECONOMICOS

2· Penso que a apreciaci6n do papel do cientffico nasociedade e maior aquf nos EEUU que en Galicia. Adi­cionalmente, existen maiores oportunidades e recur­50S adicados a investigaci6n.

3- Os soldos dos investigadores adoitan ser melloresaqui que en Galicia. Con todo, 0 nivel de vida e bas­tante equiparable.

4 Cando marchei de Galicia para vir 6s EEUU no 1997,se cadra considerabame "emigrante". Hoxe en dia,

monogrMico PcTIG 3 (200B) 55

Sus!\,,'\ i\L\RTi"EZ-CONDc GAJ.t<..ii\

i\ Comrw, l de Olll'lluro de 1969

Phoenix, I\ri"ona (Estados L"nidos)TU10 lin vinculo familiar (a mil1a nai \five na Corlloa), e wmcn

[ciio LID importame vinculo profc~ional, xa lllle mantell0 eSlIcitocomaeto CO;( comunidade neurocicmifica galega, en particular

con m:urocientiucos Cjue lraballan na~ univcrsidades da CorlIJ1a eSantiago. Viaxo a Galicia polo meaos un par de vexes no ano.

Direcwra, Labmatorio de I curocicncia Vi~ual (ln~tiruto [\;ell­rol<'lxicu Barrow, PhoenL~, I\rizolla, EEUU). Ambito ciclltifico;

N cUfociencia

con case que 10 anos vivindo f6ra de Galicia, xa nonme considero exactamente ernigrante ou transterra­da, posto que ainda botando moito en falta Galicia,tamen aprendin a apreciar as calidades das cidades epaises que me acolleron dende enton. Diria que, nes­tes momentos, definirfame simplemente como "unhagalega que vive nos EEUU".

PERFIL PROFESIONALIACADEMICO

5· As investigaci6ns do meu laboratorio centranse endeterminar as bases neuronais da percepci6n visual.E dicir, tentamos investigar c6mo 0 cerebra construea nosa experiencia da visi6n. Un dos nosos descu­brimentos mais recentes, publicado 0 ana pasadona revista "Neuron", resolveu unha controversia de50 anos no eido da Investlgacion visual e mais e undescLibrimento que pode ter un grande impacto paramilleiros de pacientes que sofren problemas da vision.A controversia, resolta pOl' este traballo, centroLiseno feito de que, mesmo cando fixamos a mirada conprecision nun obxecto, os noses 01105 producen cons­tantemente pequenos movementos involLintarios,chamados movementos de fixacion visual. Sen estesmovementos, a visi6n esvaecese de contado. Os mo-

~I PcTIG 3 (2008)

vementos de fixacion visual contrarrestan este esvae­cemento visual, dado que evitan a tendencia naturaldas neuronas a se quedaren inactivas (un procesochamado adaptacion neural)Durante a vision normal, pasamos arredor dun 80%do tempo flxando a mirada nun punto ou noutro.Polo tanto, os movementos de fixacion visual son osresponsables de producir un 80% da nosa expenen­cia visual. Existen 3 tipos de movementos de fixacionvisual: "Microsacadas" (movementos rapidos que se­guen unha lina recta); "deriva" (movementos lentose cUNilineos que tenen lugar entre unha microsacadae outra), e "tremor" (oscilacions do 0110 moi rapidase extremadamente pequenas, que se superponen aderiva). 0 motivo da controversia foi cal deles era im­portante. 0 noso traballo demostrou directamente,por primeira vez, que as microsacadas contrarrestan 0

esvaecemento visual durante a fixacion, e polo tantoson responsables de ata un 80% da nosa experienclavisual.Este descubrimento foi reconecido co premio "Galle­9a del Mes de Marzo", outorgado polo Grupo CorreoGallego, que tiven a honra de aceptar 0 ano pasado.Tamen leva outras linas paralelas de investigaci6n nomeu laboratorio: teno interese polos temas de cons­ciencia visual, percepcion do bnllo e da forma, per­cepcion das ilusions visuais e percepci6n da arte.

6 Penso que nos EEUU existe un maior acceso a tec­noloxias punta durante a etapa de formaci6n comoinvestigador. Asf mesmo, adoitan existir maiores po­sibilidades de interaccionar e de colaborar con outroscentros de investigaci6n a nivel internacional.

7 Hoxe por hoxe, en Galicia hai laboratorios e pro­gramas de investigacion que non tenen nada que lieenvexar a laboratorios noutros centros estranxeiros.Pero estes laboratorios tenden a ser a excepcion maisque norma. A pesar disto, durante os anos que levaf6ra, vin un grande cambio e unha mellora radical nasoportunidades e condicions da investigaci6n en Ga­licia. Afnda queda camino por andar, pero xa se vaidivisando a lina de meta.

8· 5i, manteno contacto asi como colaboracions conneurocientificos galegos nas Universidades da Coru­na e Santiago. Principalmente cos profesores CarlosAcuna, no laboratorio do cal levei a cabo a mina tesede doutoramento, e can quen sigo a colaborar (Uni­versidade de Santiago) e con Fernando Valle-Inclan(Universidade da Coruna), que foi un gran mentor 0lange destes anos.

OPINIONS SOBRE 0 FUTURO DA INVES­TIGACION EN GALIZA

9· Non creo que 0 goberno deba de soster a maiorcantidade posible de programas de investigacion. 6contra rio, deberfa de aspira r a prestar un maximoapoio a programas de alta calidade, afnda que sexaun numero reducido deles. Asi mesmo, penso que se­ria un erro intentar recuperar todo aquel investigadorgalego que se atope f6ra, simplemente polo feito deser galego. Unha estratexia mais produtiva serfa ten­tar atraer a investigadores de calida de, calquera quesexa 0 seu lugar de procedencia, e asignar a cada undeles os recursos necesarios para competir con cen­tros extranxeiros en igualdade de condici6ns.

10· Os nosos descubrimentos abren a posibilidade dedeterminar, nunha serie de pacientes con problemasoftalmoloxicos e neurol6xlcos, en que medida as suasdeficiencias visuais poden deberse a un deterioro dosmovementos de fixacion visual. A resposta a esta pre­gunta desconecese, xa que os movementos de fixa­ci6n visual normalmente ign6ranse na pradica clinica,no momento de facer un diagn6stico. Perc penso queo noso traballo pode axudar a cambiar este panora­ma. As nosas futuras investigacions centraranse, acurto prazo, en estender os nosos descubrimentos apacientes clinicos, e a medio-Iongo prazo, en tentardesenvolver terapias que permitan restablecer a visionen pacientes con deficiencias neste tipo de movemen­tos ocu lares.

11· 0 principal motivo de residir fora de Galicia eque os recursos materiais necesarios para manter unprograma de investigacion altamente competitivo fo­ron mais abundantes no exterior. De non existir unhadesigualdade importante, pensaria moi seriamenteen volver. Dito esto, a distancia acurtouse considera­blemente 6 lange da decada que levo f6ra. As! quenun futuro non moi lonxano, volver a Galicia poderfaconverterse nunha posibilidade moi realista para mine para 0 meu laboratorio

(.) artlgo traducido do castelfln polo consello de redaci6n

Xoana Gonzalez Troncoso(Phoenix, Arizona, USA)

DATA E CAUSAS DA DIAsPORA

1· No ambito persoal, acadar novas experiencias vivindo noutros paisE's ecoFlecendo outras culturas e formas de traballar. No ambito profesional,desenrolar 0 meu doutoramE'nto nun laboratorio que contase cos medi­as mais avanzados e financiaci6n suficiente para poder asistir a cursos econgresos internacionais. Marchei no 2001.

ASPECTOS SOCIOECONOMICOS

2· Neste sentido non atopo moitas diferencias.

3· Pen so que hai unha gran diferencia nos salarios do"primeiro emprego". Na mina experiencia en EEUU osmozos non tenen que pasar por unha etapa de variosanos como "precarios" e "mileuristas" unha vez que re­matan os estudos universitarios: dende 0 primeiro em­prego tenen salarios que lies permiten ter acceso aviven­da e un nivel de vida moito mais alto cos recen tituladosen Galicia.

4 Considerome unha galega que vive en EEUU. (oasnovas tecnoloxlas e os avances en comunicaci6ns estara varios miles de quil6metros de Galicia e moi diferen­te que hai anos: 0 contacto eoa miFla familia e amigose constante, xa que falar por telefono e mesmo ter vi- I

deoconferencias e gratis; podo ler toda a prensa galega eestar 6 dla da actualidade a traves de internet e 0 prezadas viaxes esuficientemente alcanzable para poder visitarGalicia un par de veces 6 ano.

X-O-\".\ C~()"7..\JT./TRu"n>S()

Vi:o, 8 ue t"ebreiro de 1977Phoenix, .\riwn:l, 1'1:1 11

Son galega e case Locb a mil'!>! familiu ~,r;i en CdiciaI)ourora en Neurociellcia

PERFIL PROFESIONALIACADEMICO

5· Son investigadora posdoutoral en neurocieneia.Traballo no Laboratorio de Neurociencia Visual (diri­xido por la Dra. Susana Martifez-Conde, que tamenegalega), no Instituto Neuroloxico Barrow (Phoenix,EEUU). No noso laboratorio estudamos 0 problemada percepcion visual; tratamos de entender como 0

cerebro procesa toda a informacion visual que reeibedo exterior e a converte en escenas reconecibles quepodemos eomprender. Para iso empregamos ilusionsvisuais, que son imaxes nas que a nosa pereepcionnon se corresponde coa realidade ffsiea do obxeetoau aescena observados. Algunhas destas ilusi6ns nonas deseubrimos os cientfficos, senon que son creadaspar artistas como, por exemplo, 0 pintor Vitor Vasare­Iy, que ten unha serie de cadros nos que se amosa aimportancia das esquinas na percepcion do brillo.

6· Unha das difereneias principais eque 05 laboratori­os tenen mais medios, 0 que lies permite non so con­tar eoa tecnoloxfa mais avanzada, sen6n que podeninvestir en mandar os estudantes de doutoramentoa cursos e congresos internacionais. Estas viaxes sonmoi valiosas para a formaci6n dos estudantes, xa queademals dos eonecementos que adquiren poden co­mezar a for mar a sua rede de contactos, que e moiimpartante no mundo cientffico.

7- Pareceme que as cousas estan moito mellor quehai dez ou vinte anos, ainda que queda moito caminopar percorrer. Cabe destaear 0 esforzo non so das uni­versidades e dos organismos de goberno. senon ta­men de fundacions privadas que tenen programas debalsas para formaei6n de investigadores. Eu financieios meus estudos de doutoramento en Londres conbecas sucesivas da Fundacion Pedro Barrie de la Mazae da Fundacion Caixa Galicia Penso que conseguirque os mozos galegos tenan a mellor formaci6n in­vestigadora posible e 0 primeiro paso cara un futurono que a cieneia galega tena un gran peso a nivelinternacional.

8· Manteno contacto co profesor Carlos Acuna daUniversidade de Santiago. No seu laboratorio descu­brin a neurociencia e el influfu moito na mina decisionde comezar a mina carreira como investigadora. Ade­mais tenD vfnculos con moitos investigadores galegos(en Galicia e no estranxeiro) a traves das Asociacionde Boiseiros da Fundacion Barrie de la Maza.

monogrMicO I7TIG 3 (2008) 69

OPINIONS SOBRE 0 FUTURODA INVESTIGACION EN GALIZA

9 Na mina opinion, 0 goberno galego deberia apos­tar por atraer a Galicia os mellores investigadores,sexan galegos au non. Crear unha comunidade cien­tffica forte, competitiva e de gran reconecemento eamellor forma de que os investigadores galegos elixanquedar en Galicia ou regresaren do estranxelro.

10· A nosa investlgacl6n e basica: tratamos de com­prender os mecanismos neuronais que nos permitenver. A lange prazo, os resultados destas investigacionspoden ter importantes aplicacions, tanto tecnoloxicas(en programas de vision artificial e reconecemento deimaxes) coma medicas (beneficiando a pacientes neu­rol6xicos ou con certos tipos de cegueira).

11· Liberdade para desenrolar 0 meu propio proxectode investigaei6n (afnda que sexa unha investigadoranova), medios para financiar a mina investigacion alongo prazo e un bo ambiente cientifico.

---=~,-----------------------------------=---,------;--'OOl?TIG3 (2008) 7tUjU ,f., celefll<ls?'-

Jorge Otero Millan(Phoenix, Arizona, USA)

JanGI On-RU I\IILLAN

7 de maio dc 1982, en VigoPhoenix, Arizona

Son galego como practicamenl'e toda a milia familia":Ilxeneiro de Tdccomunicacions. lcurocicncia

DATA E CAUSAS DA DIAsPORA

1· Marchei de Galicia no ana 2006, xusto cando metitulei como enxenelro de telecomunicaci6n. Na epocana que estaba pensando que facer e onde comenzar atraballar apareceu esta oportunidade. Pareceume moiinteresante poder conecer e formar parte dun entor·no de investigaci6n nos EUA Ademais, afnda queo traballo seguia sendo como enxeneiro, dabame aoportunidade de aprender moito en novos campos.

ASPECTOS SOCIOECONOMICOS

2· Levo pouco tempo dentro do mundo da investiga­cion pero a mina impresi6n e que si, que esta maisreconecido aquf. Hai moitas institucions adicadas ainvestigaci6n e dentro das universidades e un sectOJmoi importante e con moita tradici6n.

3· A mina situaci6n en Galicia e aquf non tenen moitaque ver, polo que ediffcil comparar. Ali era estudantee aquf xa comecei a traballar.

4 Penso que non levo suficiente tempo fora de Gali·cia como para considerarme outra cousa que galego.Ademais, manteno moito contacto con xente en Gali­cia e procuro conecer 0 que pasa ali.

PERFIL PROFESIONALIACADEMICO

5· Actualmente, estou a traballar dentro dun labo­ratorio de neurociencia que estuda 0 sistema visual.Concretamente, 0 que eu fago como programadoreimplementar software que permita analizar os da­tos obtidos nos experimentos. Os proxectos nos quecolaborei investigaban os movementos dos olios ecomo estes tenen unha vital importancia para a nosapercepci6n. Tamen estou a traballar noutro proxectomais relacionado co mundo clfnico no que intentamoscaracterizar unha c1ase de movementos dos olios queeun sfntoma para algunha enfermidade.

6· 0 sistema e bastante diferente, pero penso que 0

resultado final e parecido. En Galicia p6dese acadarunha formaci6n moi boa.

7- A mina impresi6n cando rematei a carreira e quenon se ven moitas portas abertas e non se percibeestabilidade. Nisto tamen pode influir 0 tipo de car­reira que estudei, unha enxeneria, que sempre estamais orientada cara a empresa privada e non tanto eninvestigaci6n.

8· Manteno contacto con algun companeiro que estaa reafizar investigacions no estranxeiro. Pero ningunen Galicia.

OPINIONS SOBRE 0 FUTURO DA INVES­TIGACION EN GALIZA

9· Penso que si. Os bos investigadores galegos debe­dan estar en Galicia. Sen embargo, creo que non haique usar tacticas dirixidas a estas persoas, como porexemplo bolsas condlcionadas a unha futura volta aGalicia. Hai que conseguir que a situacion en Galiciasexa suficientemente atradiva que faga querer regre­sar aos que estan fora e quedarse a nova xente contalento que apareza.

10 0 meu traballo actualmente eunha investigacionbasica, a aplicacion non e directa. Pero dende logo,pode axudar a outras investigaci6ns a acadar resulta­dos importantes; por exemplo na diagnose de enfer­midades ou nunha posible implementaci6n de visionartificial.

11· Supono que, fundamentalmente, una posicioncon certa estabilidade dentro dun entorno vivo e pro­dutivo.

manogl Mica rzTIG 3 (200S) 81