orientaciones dietéticas na 3 idade
DESCRIPTION
terceira idadeTRANSCRIPT
ORIENTACIONS
DIETETICAS NA
TERCEIRA IDADE
MANCOMUNIDADE TERRA DE CELANOVA
- 2 -
¿Sabe seguro se os menús da súa residencia son sans e equilibrados?
A experiencia acumulada como nutricionistas na revisión e validación de menús,
permítenos ver cales son os principias erros dietéticos que teñen os menús das residencias
de anciáns.
Listado dos principais erros detectados pola Unidade de Concellos Saudables nos menús
das residencias de ancianos e que son precisos correxir:
Non tódolos centros revisados aseguran o aporte necesario de verduras e hortalizas
na comida e na cea.
A menudo non se cumple a cantidade mínima recomendada de fibra ó día.
Algúns menús non aseguran o aporte mínimo de calcio na dieta da terceira idade.
O consumo de peixe tanto branco como azul está por debaixo das recomendacións
establecidas para xeriatría.
As legumes non se ofrecen como plato principal un mínimo de dúas veces por semana.
O equilibrio hídrico dos anciáns é deficitario, debe servirse sempre auga nas comidas.
Os fritos e rebozados sobrepasan os niveis máximos recomendados. Deben realizarse
coccións suaves, baixas en graxa e sal.
Débese diminuír o consumo de productos ricos en colesterol nos menús de xeriatría,
principalmente encontramos un exceso de embutidos.
- 3 -
Nas residencias xeriátricas deben existir sempre menús equilibrados e variados
adaptados ás necesidades dos anciáns, respetando na medida do posible os seus gustos e
costumes. Por isto, é imprescindible que o centro conte con dietas e menús específicos para a
terceira idade validados e supervisados por un profesional experto en dietética e nutrición.
Se vostede detectou algún erro no menú da súa residencia de anciáns pode ser que
existan outras deficiencias máis. É por este motivo que a Mancomunidade Terra de Celanova
desde a Unidade de Concellos Saudables pon a súa disposición un servicio de corrección–
validación de menús para xeriátricos.
- 4 -
ORIENTACIÓNS DIETÉTICAS NA TERCEIRA
IDADE
1. INTRODUCCIÓN
2. ENVELLECEMENTO
2.1 Principais cambios fisiolóxicos no ancián
2.2 Características nutricionais da dieta do ancián
3. FORMAS CULINARIAS E SAÚDE
3.1 Tecnoloxía culinaria tras un tratamento
3.2 Estructura dun alimentario saudable para anciáns
3.3 Estratexia NAOS
4. MENÚS DIETAS BASALES
5. MENÚS EXEMPLO PARA A TERCEIRA IDADE
- 5 -
1. INTRODUCCIÓN
A alimentación no home cumple tres funcións principias:
Nutricional
É básica, xa que comer proporciona os elementos imprescindibles para vivir e para o
desenrolo do organismo.
Satisfacción persoal
Produce, ademáis, satisfacción e placer.
Relacionarse socialmente
Lógrase unha reunión con outras persoas compartindo estes momentos agradables.
No ancián cobra maior relieve e as veces chega a convertirse no acontecemento
principal da súa xornada. En ningunha outra idade ten o comer tanta importancia. Hai que
procurar que ó ancián o maior o maior deleite nas comidas, reforzando un dos momentos máis
importantes na súa vida cotidiana.
Moitas persoas mayores creen que a saúde, o apetito e o bo comer están
firmemente relacionados. Pero ademáis, hai que engadir que COMER, ACTIVIDADE
FÍSICA E UNHAS BOAS RELACIÓNS HUMÁNS son consecuencias naturais da boa
saúde.
Os horarios das comidas conveñen que sexan fixos con o son tamén as súas funcións
fisiológicas, en particular as digestivas que deben ser comprendidas e respetadas para que
cumplan a súa función nutricional, tratando ó ancián con comprensión con comprensión,
respeto e afecto, o que favorecerá o feito de nutrirse adecuadamente aceptando a súa
alimentación.
- 6 -
Consideramos importante sinalar tamén a importancia da tradición e a cultura
alimentaria da familia e do seu entorno e da zona xeográfica á que pertenza o ancián. Canto
máis recoñece as súas comidas mellor se adaptará e se favorecerá a súa integración nas
redidencias.
Para os nosos maiores comer ben, é sinónimo de cociñar ben. Cocíñase para facer os
alimentos adecuados a unha boa dixestión, favorecendo o feito nutricional, pero así mesmo,
facilita o disfrute e colabora no afianzamento das relacións humáns.
Os profesionais da saúde enfréntanse a tarea de levar a cabo actividades sanirarias
preventivas que mellaren a calidade de vida dos nosos mayores, evitando así os factores que
poidan influir negativamente na saúde do ancián como a promoción de conductas actitabaco,
alimentación saudable e o hábito de realizar exercicio físico.
- 7 -
2. ENVELLECEMENTO O envellecemento é un proceso irreversible, progresivo e natural no ser humán, que se
caracteriza por modificacións morfológicas, psicológicas, funcionais e bioquímicas que levan a
unha limitación da capacidade de adaptación do organismo ó seu medio.
É diferente en cada individuo, co cal, non se poden poñer normas concretas de
alimentación soamente basándose na idade das persoas.
Esto inflúe no seu estado nutricional e na súa capacidade de alimentarse, de
relacionarse e en definitiva na súa calidade de vida.
2.1 Principais cambios fisiolóxicos no ancián
1. Variacións de peso e talla.
2. Cambios na composición corporal: menos auga corporal, menor masa muscular, aumento
da graxa corporal e disminución da masa ósea.
3. Disminución da sensibilidade do centro da sede co conseguinte risco de
deshidraatación.
4. Cambios no aparato dixestivo: disminución das pezas dentarias, atrofia das papilas
gustativas con cambios de sensibilidade ós sabores doces e salados, sequedade na
boca, disminución das ondas peristálticas do esófago con dificultade para a deglución
aumentando o refluxo gastroesofáxico, atrofia da mucosa do estómago por
disminución da secreción de ácidos, o que provoca unha absorción deficiente, cambios
intestinais con baixa absorción de vitamina B12, diminución da motilidade intestinal.
5. Cambios no sistema nervioso
- 8 -
6. Cambios na función renal. Disminución do filtrado glomerular e da concentración da
orina, maior predisposición á deshidratación e a incontinencia urinaria.
7. Disminución do apetito, gusto e olfato, ademáis da pérdida de pezas dentarias e
grosor das encías.
8. Cambios metabólicos. A taxa metabólica basal disminúe entre un 10 e un 20% debido á
reducción da masa muscular.
9. Cambios sociais: Trastornos de adaptación e tendencia as depresións
2.2 Características nutricionais da dieta do ancián
As necesidades enerxéticas dos nosos maiores son inferiores as do adulto, debido á
disminución da masa muscular e da actividade física.
A OMS recomenda un aporte calórico de 30-40 kcal/kg de peso e día.
A SENC recomenda as kcal/día siguientes:
IDADE VARÓNS MULLERES
60-69 2.400 2.000
70-79 2.200 1.900
>80 2.000 1.700
- 9 -
A. PROTEÍNAS
A súa inxesta deberá manterse nos mesmos niveis que en individuos máis xóvenes 0.8
g/kg de peso e día.
A calidade ou valor biolóxico destas proteínas deberá ser de 0.7 aproximadamente
calculados da seguinte forma:
G de proteína animal + G de proteína leguminosas
G proteína total
A determinación da albúmina plasmática é un indicador moi bo do nivel proteico do
ancián e sempre debe ser superior a 35g/L.
B. GRAXAS
A A súa inxesta non debe ser superior ó 35% da dieta pero é o vehículo das vitaminas
liposolubles e aporta a palatibilidade da dieta. É máis importante a súa distribución:
monoinsaturados, poliinsaturados esenciais e saturados por esta orde.
C. HIDRATOS DE CARBONO
Recoméndase un aporte mínimo do 55% da dieta e entre eles os hidratos de carbono
simples como a glucosa e a sacarosa limitaranse a un 10% ,os azucares máis complexos como
pastas e almidóns deben constituir un 40% da dieta e o aporte de fibra diario de 20-30
gramos ó día provinte de froitas, leguminosas, verduras e cereais integrais.
- 10 -
D. VITAMINAS E MINERAIS
Destacar simplemente as deficiencias en vitamina B12 por mala absorción e o déficit
de ferro moi común neste colectivo.
Para que a inxesta da dieta sexa adecuada e nutra ó ancián correctamente,
considérase indispensable:
1. Incentivar as relacións sociais das persoas maiores evitando no posible a soidade, sen
perder a súa intimidade e a súa individualidade.
2. Promover o exercicio físico, paseos, xogos adecuados á súa idade... e de maneira
preventiva inculcar nos anciáns a necesidade corporal de realizar un exercicio físico
como hábito diario.
3. Mellorar as costumes alimentarias, con dietas sabrosas, sinxelas e cociñadas con
coidado e mimo, facéndolles máis agradable e fácil o consumo da dieta, mellorando así
a súa calidade de vida.
4. Promover hábitos de correcta hixiene bucal e se o individuo leva dentadura postiza,
mantela sempre en óptimas condicións hixiénicas e mecánicas, para a diminución de
problemas infecciosos bucais e facilitar a masticación dos alimentos.
5. Consumir de 1.5 a 2 litros de auga ó día, xa sexa en forma de zumo, infusións, sopas
etc... para evitar a deshidratación.
6. Reducir o consumo de sal engadida nos anciáns para preveñir a hipertensión.
- 11 -
INXESTAS RECOMENDADAS EN PERSOAS DE IDADE AVANZADA VARONES MUJERES
VARÓNS MULLERES
<70 anos >70 anos <70 anos >70 anos
Enerxía (Kcal.) 2.400 2.100 1.875 1.700
Hidratos carbono dixeribles (g)
(AMDR)
130
(45-65)
130
(45-65)
130
(45-65)
130
(45-65)
Fibra (g) 30* 30* 21* 21*
Graxas totais (AMDR) (20-35) (20-35) (20-35) (20-35)
AGPn-6 (g)
(AMDR)
14*
(5-10)
14*
(5-10)
14*
(5-10)
14*
(5-10)
AGPn-3 (g)
(AMDR)
1,6*
(0,6-1,2)
1,6*
(0,6-1,2)
1,1*
(0,6-1,2)
1,1*
(0,6-1,2)
Proteínas (g)
(AMDR)
56
(10-35)
56
(10-35)
46
(10-35)
46
(10-35)
Vitamina A (mg) 900 900 700 700
Vitamina D (mg) 10* 15* 10* 15*
Vitamina E (mg) 15 15 15 15
Vitamina K (mg) 120* 120* 90* 90*
Biotina (mg) 30* 30* 30* 30*
Colina (mg) 550* 550* 425* 425*
Fosfatos (mg) 400 400 400 400
Niacina (mg) 16 16 14 14
Ácido pantoténico 5* 5* 5* 5*
- 12 -
Riboflavina (mg) 1,3 1,3 1,1 1,1
Tiamina (mg) 1,2 1,2 1,1 1,1
Vitamina B6 (mg) 1,7 1,7 1,5 1,5
Vitamina B12 (mg) 2,4 2,4 2,4 2,4
Vitamina C (mg) 90 90 75 75
Calcio (mg) 1.200* 1.200* 1.200* 1.200*
Cromo (mg) 30* 30* 20* 20*
Cobre (mg) 900 900 900 900
Fluor (mg) 4* 4* 3* 3*
Iodo (mg) 150 150 150 150
Ferro (mg) 8 8 8 8
Magnesio (mg) 420 420 320 320
Manganeso (mg) 2,3* 2,3* 1,8* 1,8*
Molibdeno (mg) 45 45 45 45
Fósforo (mg) 700 700 700 700
Selenio (mg) 55 55 55 55
Cinc (mg) 11 11 8 8
- 13 -
Inxestas dietéticas recomendadas (RDA) en negriña e as inxestas recomendadas
con (*).
Inxestas enerxéticas recomendadas para a poboación española para manter un
índice de masa corporal 20-25 kg/m2.
AGP: Ácidos graxos poliinsaturados.
AMDR: rango de distribución aceptable (%) en relación ó valor enerxético total.
- 14 -
3. FORMAS CULINARIAS E SAÚDE As persoas maiores conceden gran importancia ó valor sensorial e gastronómico da
comida, o que consideran fundamental para a mellora da calidade de vida e a estabilidade do
ancián.
Nas comidas diarias é onde se producen as relacións do ancián co mundo e resultan
máis gratificantes na medida que a persoa se encontra adaptada ó seu propio hábitat. Por
isto, é necesario, aplicar as técnicas tradicionalis de cociñado, dado que as persoas maiores
identifícanse con elas ata o punto de sentirse desamparadas cando non son as que coñeceron
durante toda a súa vida. Os maiores deste momento pertencen totalmente a xeneración da
comida caseira e de tomarse o seu tempo na cociña para a elaboración duns platos que, ben é
certo, haberá que adaptar en moitas ocasións as súas necesidades e limitacións.
3.1 Tecnoloxía culinaria tras un tratamento
Modificacións químicas
1. Desnaturalización das proteínas por acción do calor.
2. Hidrólisis das proteínas que ocasionan a rotura das fibras musculares.
3. Xelatinización do coláxeno en medio acuoso, mediante a fixación da auga.
4. Fusión das graxas contidas no alimento.
5. Caramelización do azúcar, cambio de textura, sabores e colores máis oscuros.
6. Formación de xeles por parte dos hidratos de carbono complexos como o almidón,
fécula...
- 15 -
7. Destrucción das vitaminas termolábiles.
Modificacións físicas
1. Variacións do sabor e do olor, liberando sustancias volátiles, dando lugar a sabores
peculiares e a solubilización das sustancias que aportan o sabor ós alimentos,
mellorando a palatabilidade dos platos.
2. A textura debido a coagulación proteica, a xelatinización do almidón que actúa como
espesante e a dextrinización ou rotura parcial do almidón que en forma de caramelo
resulta crocante, reblandecemento da fibra alimentaria (celulosa) contida nos
vexetais para mellorar a súa masticación.
3. Hidratación dos alimentos e deshidratación para conseguir sopas e salsas saborosas.
4. Cambios da cor segundo o pH do alimento e o seu punto de caramelización.
Todas estas modificacións son moi importantes para elaborar as dietas que
ofreceremos ós nosos maiores para conseguir cambiar a súa consistencia externa e adaptalas
as súas necesidades, facilitando a súa masticación, deglución, palatabilidade, aporte
nutricional adecuado e favoreceremos a súa satisfacción persoal como individuo.
A TECNOLOXÍA CULINARIA analiza os tratamentos térmicos e as súas
consecuencias para que os alimentos melloren a súa dixestibilidade, valor nutritivo, calidade
sanitaria e calidade sensorial, sendo aceptados como comida agradable para o individuo e
provocándolle a satisfacción de comer adecuadamente.
- 16 -
Preparacións frías
Moitos dos platos que se consumen como ensaladas mixtas, de pasta, de arroz,
mediterráneas, ensaladilla rusa, de peixe, macedonias, gazpacho e zumes de froitas, non
levan tratamentos de calor e constitúen unha gran variedade de alimentos para as dietas de
moita aceptación, moi saborosas e necesarias polo seu aporte vitamínico, minerais e fibra a
unha alimentación equilibrada e sana.
Para una correcta asimilación por os anciáns realízanse técnicas de pelado, triturado
dalgúns compoñentes, batido, licuación e retirada de partes duras como troncos de vexetais
e zonas onde se acumula excesiva celulosa para que a súa dixestibilidade sexa máis fácil.
A condimentación
A finalidade da condimentación é a de dotar ós alimentos de aromas e sabores que
acentúen os do alimento aportando algúns matices interesantes para favorecer a súa
apetitosidade, dando un toque especial á comida.
A falta de condimentación adecuada fai que a dieta se volva monótona, o que constitúe
unha queixa importante nos comedores xeriátricos. A búsqueda de sabores tradicionais e
adecuados, mediante a utilización de condimentos suaves e aromáticos é unha tarea
importante na preparación dos menús dos nosos maiores.
En occidente o sal é prácticamente o único condimento que se utiliza, pero os anciáns
poden ter problemas co consumo de sodio na dieta pola hipertensión e as súas consecuencias.
Para favorecer o aroma e a calidade dos platos existen sustancias saborizantes sen
sodio e utilizaremos algunhas plantas e especias de uso común para enriquecer
tradicionalmente os alimentos.
- 17 -
Para as dietas propiamente hiposódicas utilizaremos unha doble cocción cos alimentos
ricos neste mineral para ablandalos e eliminar parte do seu contido contenido.
O aderezo con aceite de oliva, básico na nosa cociña mediterránea, tamén constitúe un
insustituible aroma e sabor, potenciando ademáis os propios do alimento, enriquecendo os
platos que acompaña.
Alimentación basal adaptada
Todo plan alimentario debe cubrir as necesidades nutricionais dos individuos ós que vai
dirixida, proteínas, graxas, azúcares, vitaminas, minerais e auga.
Debemos ademáis adaptar a alimentación á situación física e patolóxica actual da
persoa que a vai a consumir, facendo da comida un estímulo gratificante na que o ancián se
sinta identificado recoñecendo os platos fácilmente, aceptándoos, sendo familiares e
accesibles a todos, cas dietas máis variadas e saborosas posibles.
Desde a dieta normal ou basal ata a dieta triturada total, que é o nivel máis alto de
adaptación de texturas, hai moitos grados intermedios de adecuación da dieta ás
necesidades do ancián segundo as súas dificultades de masticación e de deglución. Na
práctica establécense dous grandes grupos:
A. Dietas de fácil masticación o dietas blandas.
B. Dietas trituradas.
- 18 -
As texturas máis habituais segundo as necesidades do ancián poden clasificarse en
tres, desde a máis diluida á máis espesa:
Tipo néctar de consistencia clara.
Tipo mel, cremas.
Tipo puré espeso.
Algunhas persoas maiores teñen inapetencia polo que se recomenda a dosificación da
dieta en 5-6 tomas pouco copiosas e se existen problemas como:
- Ausencia de pezas dentais.
- Sequedade da boca pola disminución de secreción salivar.
- Alteracións na masticación e deglución por movilidade muscular insuficiente.
- Disminución do número de papilas gustativas funcionais.
En xeral, seguiremos as seguintes normas de actuación, pensando sempre que unha
dieta totalmente batida será a última opción posible:
Almorzos e merendas. Sustituíndo as pezas de froita fresca polo picado e batido de
50 g da froita elexida, co leite, producto lácteo e con adición ou non de cereais picados no
batido segundo o grao de adaptación da textura da dieta.
Comidas e ceas. Os alimentos trituranse con maior dificultade e os que non dan un
resultado óptimo cambianse por aqueles de consistencia máis homoxénea. Nos primeiros
platos mantéñense as sopas e purés da dieta basal e os segundos platos un puré protéico da
dieta de orixe a veces suplementada con clara de ovo fervida para aumentar o valor biolóxico
ca albúmina que contén. Os postres sempre con textura batida, incrementando o número de
lácteos respecto á dieta normal.
Receas. Un lácteo, zume ou unha infusión quente.
- 19 -
FÓRMULA DIETÉTICA DE REFERENCIA
Valor enerxético: 1.800-2.300 Kcal segundo sexo, idade e actividade física Proteínas: 10-15% . Calidad proteica >0,7 Graxas: 30-35%. Saturadas 7-10% . Monoinsaturadas >13% . Poliinsaturadas 5% Colesterol: <300mg Hidratos de carbono: 50-60%. Simples <10%. Complexos >40% Fibra alimentaria: 20-30g diarios Sales minerais: segundo valores RDA Vitaminas: segundo valores RDA Auga: 1,5-2 litros
DISTRIBUCIÓN ENERXÉTICA DIARIA POR TOMAS
TOMAS VALOR ENERGÉTICO TOTAL (VET%)
TOMAS VALOR ENERXÉTICO TOTAL (%)
ALMORZO 20-25
COMIDA 30-35
MERENDA 8-13
CEA 25-30
RECEA 5-8
- 20 -
3.2 Estructura dun alimentario saudable para anciáns
ALMORZO
• Lácteo: leite semidesnatada con café ou descafeinado, cacao, infusións.
• Cereal: pan ou galletas.
• Froita: natural ou zume.
• Complementos: aceite de oliva ou mantequilla e mermelada ou mel.
COMIDA
• Primeiro plato: legumes, pastas, cereais e pataca con verdura ou só verdura.
• Segundo plato: carnes, peixes ou ovos acompañados con verdura cocida, ensalada ou
patacas.
• Postre: froita ou postre lácteo.
• Pan blanco ou integral.
MERENDA
• Lácteo: leite semidesnatada con café ou descafeinado, cacao, infusións.
• Cereal: pan ou galletas.
CEA
Como a comida pero con menor densidade nutricional.
RECEA
• Lácteo: leite semidesnatada con café ou descafeinado, cacao, infusións.
BEBIDAS
• Auga: 1,5-2 litros como auga de bebida, infusións, sopas, etc...
- 21 -
3.3 Estratexia NAOS
A actual preocupación pola obesidade levou á elaboración por parte do Ministerio de
Sanidade e Consumo da Estratexia para a Nutrición, Actividade Física e Prevención da
Obesidade (Naos).
Dita inquietude débese á asociación da obesidade cas principais enfermidades
crónicas: enfermidades cardiovasculares, diabetes mellitus tipo 2, hipertensión arterial e
certos tipos de cancro. En adultos tamén se asocia a enfermidades respiratorias e artrose.
Ademáis dun factor hereditario, as principais causas de obesidade son: a alimentación
pouco saudable e a falta de práctica de actividade física con regularidade.
A esto súmase que as dietas tradicionais remplazáronse por outras de maior
densidade enerxética (máis graxa, máis azucre engadido ós alimentos e disminución da
inxesta de fibra e carbohidratos complexos).
A obesidade é máis frecuente en mulleres (15,7%) que en homes (13,4%). Tamén se
observou que a prevalencia de obesidade crece conforme aumenta a idade das persoas,
alcanzando cifras do 21,6% e 33,9% en varóns e mulleres de máis de 55 anos,
respectivamente. Así os grupos de maior risco son: as mulleres, persoas de idade avanzada e
grupos sociais con menores niveis de renta e educativos. Por iso é importante unha
ALIMENTACIÓN SAUDABLE e ACTIVIDADE FÍSICA REGULAR.
- 22 -
Os hábitos alimenticios saudables pódense resumir nos seguintes puntos:
1. Variedade de alimentos na dieta.
2. Cereais como base da alimentación (pan, pasta, arroz,...), suponiendo ós hidratos de
carbono un 50-60% das calorías da dieta.
3. As graxas non deben superar o 30% da inxesta diaria, diminuíndo o consumo das
graxas saturadas e ácidos graxos trans.
4. As proteínas deben aportar o 10-15% das calorías totais (combinando proteínas de
orixe animal e vexetal).
5. Inxerir polo menos 400 g/día de froitas, verduras e hortalizas (mínimo cinco racións ó
día).
6. Moderar consumo de productos ricos en azucres simples: golosinas, doces,
refrescos,...
7. Consumir menos de 5g/día de sal e a poder ser iodada.
8. Beber 1,5-2 l/día de auga.
9. Bo almorzo completo e invertindo 15-20 min.
- 23 -
Establécese un convenio do Ministerio de Sanidade e Consumo cas principais cadeas
de restauración no noso país:
As empresas de restauración colaboran á difusión da Estratexia NAOS.
Foméntase o consumo de froita e verdura.
Xunto ca pirámide nutricional, proporcionarase ós clientes información sobre o aporte
calórico e nutritivo dos productos ofertados.
Diminuir paulatinamente a aportación de graxas saturadas á comida e ácidos grasos
trans e saturados en aceites vexetais de fritura.
Non incentivar o consumo de racións ou porcións individuais xigantes.
- 24 -
4. MENÚS DIETAS BASALES Servicio diario de almorzo Leite soa, con café e azucre, ou cacao soluble ou infusions (250 c.c. + 10 g)
Zumos variados de froitas (250 c.c.)
Iogur (natural ou de froitas) (90 g)
Mantequilla (12 g)
Mermelada (20 g)
Galletas (5 uds)
Pan Tostado (2 uds)
Bolería (50 g)
Servicio diario de merenda Leite, con café e azúcar, ou cacao soluble ou infusións (250 c.c. + 10 g)
ou froita ou zumes variados de froitas (250 c.c.)
ou un iogur (natural ou de froitas) (90 g)
Bolería ou galletas (50 g)
- 25 -
VALORACIÓN ENERXÉTICA E NUTRITIVA DE EXEMPLOS DE ALMORZO E MERENDA
VALORACIÓN
ALMORZO
Leite con café (225 c.c.) e azucre (10 g),
mantequilla (12 g),
mermelada (20 g), galletas (5 uds)
MERENDA
Zume (225 c.c.)
Magdalena (60 g)
Kilocalorías 565
371
PROTEÍNAS (g) 14,6
4,64
H. DE CARBONO (g) 81,4
62,3
LÍPIDOS (g) 22,5
13,2
Ca (mg) 508,4
18,0
Fe (mg) 1.25
1,0
Vitamina C (mg) 80,9
37,0
Colesterol (mg) 60,0
78,0
VALORACIÓN
- 26 -
5. MENÚS EXEMPLO PARA A TERCEIRA IDADE
LUNS MARTES MÉRCORES XOVES VENRES SÁBADO DOMINGO
COMIDA
Lentellas
estofadas
––Tenreira con
guarnición–
–
Froita
Pisto manchego
–– Polo guisado en pepitoria
–– Arroz con leite
Espaguetis napolitana
–– Magro de
porco empanado con
pementos ––
Froita
Menestra de verduras
–– Pescada en salsa verde
–– Froita
Patacas á mariñeira
–– Lomo ó chilindrón
–– Natillas
Fabada ––
Albóndegas caseiras con
tomate ––
Froita
Paella con coello
–– Emperador á plancha con
ensalada ––
Froita
CEA
Puré de patacas
–– San Xacobo con
leituga ––
Iogur
Verdura da tempada refogada
–– Filete de
lenguado á romana
–– Iogur
Crema de verduras
–– Ovos cocidos con bechamel
–– Almíbar
Caldo de cocido
–– Peituga de pavo con tomate natural
–– Iogur
Xudías verdes con xamón
–– Filete de perla
á prancha con patacas
–– Iogur
Sopas de allo
–– Tortilla española
–– Iogur
Espinacas salteadas
–– Delicias de
peixe ––
Iogur
Pan: 60g (unha rebanada á comida e outra na cea)
- 27 -
LUNS MARTES MÉRCORES XOVES VENRES SÁBADO DOMINGO
COMIDA
Garabanzos con
vexetais
Peixe á prancha
con ensalada–
–
Froita
Sopa de
verduras
––
Muslos de polo
guisados con
guarnición
––
Iogur
Sopa de porros
Peixe ó forno
con limón
Froita
Crema de
cenorias
Filete de
tenreira á
prancha con
ensalada
Almíbar
Menestra de
verduras e
hortalizas
Carne guisada
con puré de
pataca
Yogur
Ovos recheos
con puré de
guisante
Espaguetti á
boloñesa
Froita
Consomé
Cocido galego
Mazá asada
CEA
Sopa de cous-cous
Filete de xamón á
prancha
Iogur
Puré de
espinacas
Revolto de
setas
Iogur
Sopa de peixe
Croquetas de
polo con
ensalada
Iogur
Crema de
calabacín
Queixo con
marmelo
Iogur
Caldo de
verduras
Peixe á
prancha con
ensalada
Iogur
Sopa xardiñeira
Empanada de
congrio
Iogur
Sopa de fideos
Ensalada mixta
con atún ó natural
Iogur
Pan: 60g (unha rebanada á comida e outra na cea)
- 28 -
LUNS MARTES MÉRCORES XOVES VENRES SÁBADO DOMINGO
COMIDA
Macarróns
ó gratén
––
Peixe á romana
con
leituga
––
Almíbar
Xudías
brancas
––
Estofado
de pavo con
verduras
––
Froita
Coliflor
refogada
––
Filetes rusos
en salsa de
tomate
––
Iogur
Puré de pataca
con picatostes
––
Peixe fresco
ó forno con
ensalada
––
Compota
Garbanzos
guisados
––
Xamón
braseado en
salsa con
champiñóns
––
Froita
Xudías verdes
salteadas
––
Escalope
de tenreira
con
pemento
––
Iogur
Crema de cenoria
––
Muslo de polo asado
con patacas
––
Froita
CEA
Guisantes á
francesa
––
Tortilla de xamón
iork con queixo
––
Iogur
Sopa de fideos
––
Peixe á
prancha con
limón
––
Iogur
Crema de
champiñóns
––
Peituga á
prancha con
berenxena
––
Iogur
Sopa xuliana
––
Salchichas
frescas con
ensalada
––
Iogur
Purrusalda
––
Magras con
leituga
––
Flan
Consomé
Hamburguesa
con tomate e
cebola
––
Iogur
Acelgas
salteadas con
xamón
––
Revolto de gambas
––
Iogur
Pan: 60g (unha rebanada á comida e outra na cea)
- 29 -
LUNS MARTES MÉRCORES XOVES VENRES SÁBADO DOMINGO
COMIDA
Fabada
Peixe cocido con
ensalada
Froita
Caldo
primaveira
Lomo de porco
asado con
guarnición
Yogur
Minestrone de
verduras e
hortalizas
Lasaña
Froita
Sopa de
verduras
Hamburguesa
con ensalada
Iogur
Lentellas
Arroz con
calamares
Froita
Coliflor con
allada
Tenreira
guisada con
puré de pataca
Froita
Caldo galego
Polo ó forno
Natillas
CEA
Caldo primavera
Bertorella á
romana
Iogur
Consomé con
picatostes
Xudías
salteadas con
ovo
Natillas
Sopa
Espinacas
rehogadas con
xamón Iork
Iogur
Sopa de
verduras
Raia á galega
Iogur
Sopa de fideos
Queixo con
marmelo
Iogur
Sopa de
hortalizas
Ovos á galega
con ensalada
Iogur
Caldo galego
Pescada en salsa
verde
Iogur
Pan: 60g (unha rebanada á comida e outra na cea)
- 30 -
LUNS MARTES MÉRCORES XOVES VENRES SÁBADO DOMINGO
COMIDA
Menestra de
verduras
––
Cordeiro á
pastora
––
Froita
Tallaríns
napolitana
––
Polo guisado
con pementos
––
Flan
Xudías pintas
estofadas
––
Escalopíns ó
limón
––
Froita
Verdura
refogada
––
Albóndigas
caseiras con
arroz
––
Iogur
Lentellas
––
Filete de
tenreira con
ensalada
––
Froita
Patacas en
salsa verde
––
Troita á
plancha
––
Almíbar
Fideua
––
Pescada ó forno con
ensalada
––
Froita
CEA
Acelgas
salteadas
––
Atún á
rioxana
––
Almíbar
Crema de
porros
––
Xamón Iork
plancha con
leituga
––
Iogur
Sopa
castelá
––
Sardiñas
rebozadas con
tomate natural
––
Iogur
Puré de
cenorias con
costróns
––
Peituga de
polo
encebolada
––
Iogur
Sopas
de allo
––
Tortilla
española con
loncha de
queixo
––
Iogur
Consomé con
picadillo de
Iork
––
Salchichas
frescas de ave
con salsa
––
Iogur
Crema de
espárragos
––
Ovos
revoltos con
tomate
––
Iogur
Pan: 60g (unha rebanada á comida e outra na cea)
- 31 -
LUNS MARTES MÉRCORES XOVES VENRES SÁBADO DOMINGO
COMIDA
Sopa de arroz e
patacas
Peixe guisado con
guarnición
Macedonia
Purrusalda
Filete de
tenreira á
prancha con
patacas
Froita
Caldo galego
Empanadillas
de atún
Froita
Fabada
Polo ó alliño
con guarnición
Froita
Caldo Branco
Macarróns con
carne
Froita
Consomé con
picadillo
Magro de
porco asado
con guarnición
Almíbar
Consomé
Cocido galego
Mazá asada
CEA
Crema de
calabacín
Ovos ó plato
Iogur
Puré de
verduras
Espárragos con
xamón serrano
Cuaxada
Caldo galego
Champiñóns
con xamón
serrano
Iogur
Sopa de cús-
cús
Albóndigas de
peixe con
ensalada
Iogur
Crema Vicki
Peixe a cazola
Iogur
Sopa de cebola
Revolto de
grelos
Iogur
Sopa de fideos
Peixe ó forno
Iogur
Pan: 60g (unha rebanada á comida e outra na cea)
- 32 -
LUNS MARTES MÉRCORES XOVES VENRES SÁBADO DOMINGO
COMIDA
Puré de guisantes
––
Pollo guisado
––
Compota
Xudías verdes
––
Lomo ó
chilindrón
––
Froita
Macarróns
con atún
––
Filetes rusos
––
Almíbar
Potaxe de
garbanzos
––
Redondo de
pavo ó forno
––
Natillas
Cardo con
patacas
––
Salmón
encebolado
––
Fruta
Xudías blancas
guisadas
––
Coello guisado
––
Fruta
Paella
mixta
––
Pastel
de carne
––
Cuajada
CEA
Sopa de fideos
––
Tortilla
francesa
––
Iogur
Crema de
cenorias
––
Pescadilla con
patacas ó
vapor
––
Iogur
Puré de
calabacín
––
Calamares
guisados
––
Iogur
Coliflor
gratinada
––
Magras con
tomate natural
––
Iogur
Sopas
de allo
––
Ovos duros
en salsa verde
––
Flan
Acelga
salteada
––
Peituga de
polo con
berenxenas
––
Iogur
Puré de
verduras con
picatostes
––
Supremas de
peixe con
pataca ó forno
––
Iogur
Pan: 60g (unha rebanada á comida e outra na cea)
- 33 -
LUNS MARTES MÉRCORES XOVES VENRES SÁBADO DOMINGO
COMIDA
Potaxe de
verduras
Polo ó chilindrón
con guarnición
Mazá asada
Consomé
Peixe á
prancha con
pataca cocida
Froita
Crema de
champiñóns
Lomo de porco
asado con
guarnición
Froita
Potaxe de
garbanzos
Peixe cocido
con cenoria
Froita
Brecol con allada
Arroz guisado
con carne
Macedonia de
froita
Sopa xuliana
Empanada de
atún
Froita
Caldo blanco
Carne ó caldeiro
Arroz con leite
CEA
Sopa de ave con
fideos
––
Col con ovo cocido
––
Iogur
Acelgas
refogadas
Peituga de
pavo á prancha
––
Iogur
Puré de
cenoria
––
Pescada ó
forno
––
Iogur
Sopa de cus-
cus
––
Croquetas con
ensalada
––
Iogur
Puré de verduras
––
Queixo con
marmelo
––
Flan
Sopa xuliana
––
Ovos con
bechamel
Iogur
Calado blanco
Xudías con xamón
––
Iogur
Pan: 60g (unha rebanada á comida e outra na cea)