INFDirector: Manuel A. Presedo Quindimil. Domicilio Social: Departamento de Estatística e Investigación Operativa.

Matemáticas. Campus Universitario Sur. 15771 Santiago de Compostela. Dep. Legal LU-191-1995Imprime: El Progreso Artes Gráficas

~

I

Na SGPEIO tuvemos noticia da existenciadun código ético elaborado polo Instituto Interna-cional de Estatística (ISI) para a profesión estatís-tica, polo que decidimos poñernos en contactocos responsables do devandito Instituto co propó-sito de solicitarlles o permiso para a traducción eposterior publicación en galego de dito código.

O ISI mostrouse moi receptivo a nosa propos-ta e xunto coa autorización solicitada remitiunoscopias en inglés e francés do texto da Declara-ción adoptada polo Instituto no ano 1985, com-prometéndose a SGPEIO a facilitarlle ó Institutounha copia da traducción o galego.

Así, xunto co número anterior de INFOR-MEST, remitímosvos un anuncio solicitando avosa colaboración para a traducción da Declara-ción do ISI, ó cal nos respostou a compañeiraMaría del Carmen González Vare1a ofrecéndosepara a realización da meSilla.

o resultado do traballo de traducción realiza-do por María del Cannen, a quen agradecemos ointerese e dedicación prestados a esta colabora-ción, constitúe a parte central da información pre-sentada neste número. Ó longo do texto deste có-digo deontolóxico poderase atopar unha orienta-ción para o comportamento do estatístico ante al-gúns conflictos que poideran xurdir na prácticada Estatística.

o boletín complétase coa información inclui-da nas seccións xa habituais de INFORMEST.

To RMESNÚMERO 4. NOVEMBRO 1995

Pacultade de

Instituto Internacional de EstatÍstica

Declaración sobre ética profesional

Traducción de María del Carmen GonzálezVarela

O compromiso do Instituto Internacional deEstatística (International Statistical Institute, ISI)de establecer unha declaración sobre ética profe-sional prolongouse por sete anos. O Departamen-to do Instituto, en resposta ás peticións dos seusmembros e a unha proposta do Comité do Institu-to para Futuras Directrices, estableceu un Comitépara un Codigo Ético para Estatísticos, en 1979,durante a 428 sesión do ISI en Manila. O comitétraballou para preparar unha reunión plenaria nasubseguinte sesión de Bos Aires en 1981 durantea cal se desenvolveu un consenso a favor da con-fección dun código: o "código" debería estar listopara aceptación polo Instituto durante a celebra-ción do seu centenario en 1985.

O comité estaba composto por Roger Jowell(presidente), W. Edwards Deming, Amo Donda,Helmut V. Musham e Edmund Rapaport, e poste-riormente cooptou a Edmundo Berumen- Torres,Gilbert Motseme e René Padieu.

A Declaración que xurdiu é a resulta dun ex-tenso proceso de redacción e corrección, de con-sulta coa totalidade dos membros do ISI, de reu-nións abertas e consultas por escrito que aconte-ceron entre decembro de 1981 e agosto de 1985.A redacción da Declaración provocou moito inte-rese e verdadeiro debate que continuaron na se-

Aceptado: agosto, 1985

Nota precedente

mana previa á súa presentación perante a Asem-blea Xeral do Instituto para aprobación.

Despois da debida consideración e delibera-ción a Asemblea Xeral adoptou a seguinte resolu-ción no 21 de agosto de 1985:

"A Asemblea Xeral do Instituto Internacionalde Estatística,

a) recoñecendo que a intención da Decla-ración sobre Ética Profesional para Es-tatísticos é documentar valores e expe-riencia profesionais compartidos comomedio de proporcionar orientaciónmáis ben ca regulamento,

adopta a Declaración coma unha afir-mación da preocupación dos seu smembros por eses asuntos e da súa re-solución a promover coñecemento daética profesional e interese por esta en-tre estatísticos do mundo enteiro;

b) determina envia-Ia Declaración a tódo-los membros do ISI e as súas sección se espallala, segundo conveña, entre aprofesión estatística.

c) eloxia ó Comité responsable do desen-volvemento da Declaración polo seutraballo minucioso, eficiente e acertadoó longo dos últimos cinco anos".

De acordo co espírito e a letra da resolución oInstituto Internacional de Estatística ten o privile-xio de presentar ó lector a Declaración do ISI so-bre Ética Profesional coa esperanza e o convece-mento de que este documento axudará a colegasde todo o mundo na procura dos seus obxectivose responsabilidades profesionais.

Preámbulo

Os estatísticos traballan no medio dunha va-riedade de marcos económicos, culturais, legais epolíticos cada un dos cales inflúe na énfase e en-foque da investigación estatística. Tamén traba-llan nunha de varias ramas diferentes da súa dis-ciplina, cada unha requirindo as súas propias téc-nicas e procedementos e o seu propio achega-mento ético.

Moitos estatísticos traballan en campos coma

I

EDITORIAL 3

a economía, psicoloxía, socioloxía, medicina, nosque os seus facultativos teñen convicción s éticasque poden influir na conducta dos estatísticos nosseus campos. Mesmo a través dos mesmos marcoe rama da estatística, os individuos poden ter dis-tintos preceptos morais que guíen o seu traballo.Daquela, ningunha declaración podería impoñercon éxito un conxunto ríxido de normas ás calesesperar que os estatísticos se cingan, e este docu-mento non intenta facer tal.

A meta desta Declaración é capacita-los xui-zos e decisións éticas individuais do estatísticopara seren inspirados por experiencia e valorescompartidos, mellor que impostos pola profesión.Polo tanto a Declaración busca documentar prin-cipios do estudio estatístico amplamente sostidose identifica-los factores que obstrúan a súa postaen práctica. Está encadrado no recoñecemento deque en ocasión s a aplicación dun principio impi-de a aplicación doutro, de que os estatísticos -decomún xeito con outros grupos profesionais- te-ñen obrigas contrapostas que non se poden cum-prir todas simultaneamente. Daquela, ás veces te-rán que facerse eleccións implícitas ou explícitasentre principios. A Declaración non pretende re-solver esas eleccións nin asignar maior prioridadea un dos seus principios cá outro. En troquesofrece un marco de traballo no que o estatísticoescrupuloso debería, na maior parte, poder traba-llar comodamente. ande se contemplen saídas domarco de principios, estas deberían se-la resultada deliberación máis ca.da ignorancia.

A primeira intención da Declaración é así serinspiradora e descritiva mellor que autoritaria ouprescritiva. En segundo lugar, está deseñada paraser aplicable na medida en que sexa posible a di-ferentes áreas da metodoloxía e aplicación esta-tística. Por esta razón as súas disposicións estánredactadas en termos bastante xerais. Terceiro,aínda que os principios están encarnados de xeito .que teñan máis ampla aplicación a decisións cósasuntos que menciona especificamente, a Decla-ración non é de ningún modo exhaustiva. Estádeseñada no coñecemento de que precisará actua-lización e rectificación periódicas. Cuarto, nin osprincipios nin os comentarios están vinculadoscon regras ou normas xerais escritas ou non comaa conformidade coa lei ou as tocantes á honradez.A Declaración lirnítase, no posible, ás cuestiónsespecíficas da investigación estatística.

O texto está dividido en catro seccións, cadaunha das cales contén principios ou conxuntos deprincipios seguidos de breves comentarios sobreos conflictos e dificultades inherentes á súa apli-cación. Os principios están interrelacionados epolo tanto teñen que seren considerados xuntos; a

orde da súa presentación non debería ser tomadacoma unha orde de prioridade.

Ó final de cada sección, coma aquí, propor-ciónase unha bibiliografía con breves notas paraaqueles que desexen proseguir nas cuestións ouconsultar textos máis detallados.

Bibliografía xeral

Sjoberg (1967) aínda que hoxe dalgún xeitoanticuado proporciona bos antecedentes históri-cos. Freund (1969) está escrito baixo a sombrado paradigma biomédico, pero inclúe unha vigo-rosa afirmación de Margaret Mead sobre as dife-rencias, na dimensión ética, entre investigaciónbiomédica e das ciencias sociais. Diener &Crandall (1978) é unha discusión xeral, particu-larmente útil no referente a experimentos de cam-po. Reynolds (1982) (que é unha versión conden-sada e actualizada de Reynolds (1979)) é un tex-to escrito con claridade dirixido principalmenteós estudiantes da universidade norteamericana.Bulmer (1979) contén artigos reimpresos e novossobre investigación con enquisas e elaboraciónde censos en Gran Bretaña e América. Barnes( 1980) é un intento de analizar socioloxicamentepor que a ética chegou a ser un problema e tenunha completa bibliografía do traballo ata 1978.Bower e Gasparis (1978) presenta unha recompi-lación de traballos publicados entre 1965 e 1976,con comentarios. Bulmer (1982) recolle unhacompleta bibliografía sobre estudios de simula-ción e outras materias relacionadas. Jowell( 1983) defende un código educativo, máis ca nor-mativo ou xurídico, e dá unha bibliografía sobremoitos puntos de especial interese para os esta-tísticos. Burgess (1984) céntrase na investigaciónetnográfica levada a cabo por sociólogos británi-cos. Barnes (1984) sostén que os compromisoséticos son inevitables na investigación social.Outras tentativas de acadar un código ético paraos estatísticos: un primeiro intento (Deming1972) é froito do traballo do Comité para Estu-dia-los Problemas sobre a Ética Profesional cre-ado polo ISI en 1969, que trata esencialmente so-bre as relacións entre os asesores estatísticos e osseus clientes. Outra tentativa (ASA 1980) é ob-xecto de discussion entre 16 autores no "EthicalGuidelines for Statistical Practice: HistoricalPerspective ", Ponencia e Discusión na ASA doComité ad hoc sobre Ética Profesional (ASA1983). Máis recentemente, os estatísticos france-ses do sector público elaboraron e adoptaron un

código deontolóxico (Al S 1984). De mane ira se-mellante, o Servicio Nacional Británico de Esta-tística desenvolveu o seu propio Código de Prác-tica (GSS 1984).

1 Obrigas coa sociedade

1.1 Considerando intereses en conflicto

A investigación estatística baséase nacrenza de que un maior acceso á infor-mación ben fundada é beneficioso paraa sociedade. O feito de que a informa-ción estatística pode estar mal interpre-tada ou mal usada, ou de que seu im-pacto poder ser diferente en grupos di-ferentes, non é de seu un argumentoconvincente contra a súa recollida e di-fusión. Nembargante, o estatístico debe-ría considera-las posibles consecuenciasde recoller e difundir tipos variados dedatos e debería coidarse dos prediciblesmalos usos e interpretacións.

Non existen pautas ou unha fórmula xenéricapara xulga-Ios riscos ou os beneficios verosímilesde varios tipos de estudio estatístico. Nembargan-te, o estatístico ten que ser sensible ás posiblesconsecuencias do seu traballo (véxase cláusula4.4), no coñecemento de que o dereito da socie-dade a saber das súas características colectivasloita ás veces co dereito individual a protexe-Iaintimidade.

Toda información, tanto se é recollida siste-maticarnente coma se non, é susceptible de maluso. E ningunha información está baldeira de po-sible dano ós intereses doutro. Os individuos po-der ser prexudicados pola súa participación nas .enquisas estatísticas (véxase cláusula 4.4), ou po-den danarse con certos descubrimentos os intere-ses do grupo. Un barrio en particular pode, porexemplo, ser estereotipado negativamente porunha enquisa estatística que atope que conténunha incidencia moi alta de crime. O interese dungrupo pode ser tarnén danado por unha acción so-cial ou política baseada en descubrimentos esta-tísticos. Por exemplo, a maior cobertura policialdun barrio no que se atopase alta criminalidadepode facerse a expensas de destinar poucos poli-cías a barrios con pouco crime. Tal movementopode ser dun beneficio engadido para a sociedadepero en detrimento dalgúns barrios. Os estatísti-cos non están, sen embargo, en condicións de

previr accións baseadas nos datos estatísticos.Dende logo, gardarse do emprego dos seu s des-cubrimentos sería menospreza-Io mesmo propósi-to de moito do estudio estatístico.

1.2 Ampliando o campo de acción da estatística

Os estatísticos deberían usa-las posibili-dades abertas a eles para estende-Iocampo de acción da investigación esta-tística, e para comunica-los seus descu-brimentos para o beneficio da comuni-dade máis numerosa posible.

Os estatísticos desenvolven e usan conceptose técnicas para a recollida, a análise e a interpre-tación dos datos. Aínda que non están sempre encondicións de determina-lo ámbito do seu traba-110 ou o xeito no que os seus datos son utilizadose difundidos, frecuentemente son quen de influírneses aspectos. Máis aínda, están en condiciónsde concebir usos máis eficientes dos recursos pormedio de, por exemplo, desenvolver técnicas demostraxe ou introducir novos usos para datosexistentes (véxase cláusula 4.3c).

Os estatísticos académicos gozan probable-mente do maior grao de autonomía na aplicacióndo seu traballo e na difusión dos seus resultados.Mesmo así, dependen xeralmente das decisiónsdos financiadores por unha banda e dos editoresde revistas poi a outra para a dirección e publica-ción dos seu s estudios.

Os estatísticos empregados no sector públicoe aqueles empregados no comercio e a industriatenden a ter aínda menos autonomía no que fanou en como son utilizados os seus datos. Podeque se apliquen as regras do segredo; pode que seexerza presión para reter ou demora-la publica-ción dos descubrimentos (ou de certos descubri-mentos); series estatísticas poden ser introducidasou suspendidas por razóns que pouco teñen quever con consideracións técnicas. Nestes casos aúltima autoridade nas decisión s sobre un estudiopode recaer no empresario ou cliente. (V éxasecláusula 2.3).

A experiencia profesional en moitos paísessuxire que os estatísticos son máis propensos aevitar restriccións postas no seu traball0 candopoden estipular con anticipación os aspectos quedeben manter controlados. Os estatísticos do go-bemo poden, por exemplo, acadar acordo paraanunciar datas de publicación para varias seriesestatísticas, creando así a obriga de publica-losdatos nas datas debidas sen coidado de factorespolíticos intervintes. Similarmente, os estatísticos

EDITORIAL 5

poden especificar nos contratos comerciais que ocontrol sobre, polo menos, algún s dos descubri-mento s (ou detalles dos métodos) recaerá nassúas mans que ,non nos seus clientes. Os maioresproblemas semellan acontecer cando tales asun-tos fican non resoltos ata que os datos aparecen.

1.3 Procurando obxectividade

Mentres os estatísticos operan a travésdos sistemas de valores das súas socie-dades, deberían intentar soste-Ia súa in-tegridade profesional sen temor ninconcesións. Deberían tamén non com-prometerse nin estar de conivencia enseleccionar métodos deseñados paraproducir resultados enganosos ou en re-presentar malos descubrimentos esta-tísticos por comisión ou por omisión.

A ciencia nunca pode ser totalmente obxecti-va, e a estatística non é unha excepción. A selec-ción dos temas de atención pode reflectir un ses-go sistemático a favor de certos valores culturaisou persoais. Amais diso, a base do emprego doestatístico, a fonte de financiamento e unha listadoutros factores poden impoñer certas priorida-des, abrigas e prohibicións. Mesmo así, o estatís-tico nunca é libre da responsabilidade de procurarobxectividade e de ser claro sobre coñecidas ba-rreiras na súa consecución. Particularmente, osestatísticos están chamados por abriga profesio-nal a rexeitar aproximacións á recollida de datos,análise, interpretación e publicación que sexanpropensas (explícita ou implicitamente) a malin-formar ou a confundir fiáis ca a promove-Io co-ñecemento.

Bibliografía: Obrigas coa sociedade

Moitos libros ou simposios sobre ética profe-sional conteñen discusións sobre o amplo contex-to no que se leva adiante a investigación social,pero na maioría dos casos estas discusións estánespalladas a través de todo o texto. Beauchampet. al. (1982) contén, na parte 2, unha explícitadiscusión xeral sobre como e cando a práctica dainvestigación social pode ou non estar xustifica-da. As obrigas legais e formais do investigadorsocial son analizadas, no contexto estadouniden-se, en Beauchamp et al. (1982), parte 5. Pool(1979 e 1980) defende o non impoñer ningúncontrol formal. Douglas (1979) fai o mesmo,

máis vigorosamente. Wax & Cassel (1981) discu-te a relación entre restricción formal e os propiosconxuntos de valores do científico social. Frankel(1976) refírese máis especificamente a estatísti-coso

1.1 Considerando intereses en conflicto

BAAS (1974) discute estes conflictos nun con-texto inglés, pero dalgún xeito anticuado agora.Baumring (1972) contrasta o interese dos cientí-ficos e as materias de investigación, favorecendoás últimas. Ackeroyd (1984), sección 6.3, tratados conflictos de intereses no estudio etnográfi-co. Musham (1985) discute o conflicto entre o de-reito á privacidade e o dereito a coñecer.

A utilidade da información estatística é rara-mente posta en dúbida e a maior parte da litera-tura relevante refirese meramente ás formas emedios de aumenta-la súa utilidade. Na centési-ma sesión do 1S1 adicouse unha reunión a estetema con especial referencia ós países en desen-volvemento (véxase: Chakravarty, (1985); Nyi-trai, (1985); Williams, (1985)).

1.2 Ampliando o campo de acción da estatística

Diener & Crandall (1978), capítulo 13, dis-cute este asunto con referencia á investigaciónpsicolóxica. Crispo (1975) presenta unha discu-sión de responsabilidade pública dende o puntode vista canadense. Johnson (1982) trata dos ris-cos que surxen ó publica-los descubrimentos dainvestigación. Jahoda (1981) amasa vivamenteas consideracións éticas e sociais que limitan ocamiño da investigación e a publicación dos re-sultados.

1.3 Procurando obxectividade

Stocking e Dunwoody (1982) subliñan algun-has das presións en contra da protección dos cri-terios obxectivos exercidas polos medios de ma-sas. En termos máis xerais, Klaw (1970) suxireque eses criterios nunca poden ficar sen eivas.

2 Obrigas cos financiadores e empresarios

2.1 Aclarando obrigas e roles

Os estatísticos deberían aclarar previa-mente as obrigas respectivas do empre-

6

sario ou financiador e do estatístico; de-berían, por exemplo, referir ó empresa-rio ou financiador ás partes relevantesdun código profesional ó cal deben cin-guirse. Os informes dos descubrimentosdeberían (onde sexa axeitado) especifi-ca-lo seu rol.

2.2 Valorando imparcialmente as alternativas

Os estatísticos deberían considera-losmétodos e procedementos dispoñiblespara emcamiñar un estudio proposto edeberían prove-Io financiador ou em-presario dun consello imparcial sobreas respectivas vantaxes ou desvantaxesdas alternativas.

2.3 Non comprometendo resultados

Os estatísticos non deberían aceptarcondicións contractuais continxentescun resultado particular do estudio es-tatístico proposto.

2.4 Protexendo a información privilexiada

Frecuentemente os estatísticos sonequipados con información polo finan-ciador ou empresario quen pode lexiti-mamente requirir que fique confiden-cial. Os métodos e procedementos esta-tísticos que foran empregados para pro-duci-los datos publicados non deberían,pola contra, seren mantidos en secreto.

Un tema esencial agochado en cada un dosprincipios anteriores é a existencia dun interesecomún entre o financiador ou empresario e o es-tatístico mentres o propósito do estudio estatísti-co sexa aumenta-lo coñecemento (véxase cláusu-la 1.3). Aínda que tal coñecemento pode ser bus-cado para o limitado proveito do financiador ouempresario, esa causa mesmo é mellor servida sea investigación se leva nunha atmosfera propiciaa modelos altamente profesionais. Polo tanto arelación entre financiador ou empresario e esta-tístico debeóa ser tal que capacitara ó estudio es-tatístico para ser emprendido do xeito máis ob-xectivo posible (véxase cláusula 1.3) máis copropósito de proporcionar información s e expli-cacións ca de servir de apoio.

O estatístico ou asesor. independente semella

EDITORIAL

gozar de máis liberdade có estatístico empregadopara insistir na aplicación de certos principiosprofesionais. No seu caso, cada relación cun fi-nanciador pode estar suxeita a contrato específicono que se poidan especificar por adiantado roles eobrigas (véxase Deming 1972). En troques, nocaso do empregado, o seu contrato non é especi-fico dun proxecto e xeralmente abrangue unhaobriga explícita ou implícita de aceptar instruc-cións do que o emprega. O empregado estatísticono sector público pode estar ademais restrinxidopor regulamentos estatutarios cubrindo materiastales coma enquisas obrigatorias e segredos ofi-ciais. (V éxase cláusula 4.4).

En realidade, de calquera xeito, a distinciónentre o estatístico independente e o empregado-estatístico está embazada por outras considera-cións. O bo xuízo do estatístico independente eninsistir en certas condicións é con frecuencia re-cortado por restriccións de financiamento e polainseguridade da posición do asesor. Estes proble-mas afectan menos ó empregado estatístico, conbase xeralmente máis segura e posición menosaillada. O empregado (particularmente o estatísti-co do gobemo) é a miúdo parte dunha comunida-de de estatísticos que están nunha forte posiciónde establecer convenios e procederes que conle-ven os seus obxectivos profesionais comodamen-te. (V éxase cláusula 1.2).

As relacións con financiadores ou empresa-rios supoñen responsabilidades mutuas. O finan-ciador ou empresario ten dereito a agardar dos es-tatísticos unha orde da súa disciplina, sinceridadeen relación coas limitacións da súa competencia eos seus datos (véxase cláusula 3.1), franqueza so-bre a accesibilidade de achegamentos efectivos emenos custosos a un estudio proposto, discrec-ción coa información confidencial. Os estatísticosteñen dereito a esperar do financiador ou do em-presario respecto polo seu dominio exclusivo téc-nico e profesional e pola integridade dos datos.Estas obrigas poidan ou non poidan ser incluídasnos contratos ou especificacións escritas, ficancoma precondicións dunha relación mutuamentebeneficiosa.

Un conflicto de obrigas pode acontecer candoo financiador dunha enquisa desexa asegurar poradiantado (digamos, nun contrato) que se acada-rán certos resultados, como descubrimentos parti-culares ou un mínimo nivel de respostas en en-quisas voluntarias. Aceptando tal contrato o esta-tístico estaría comprometendo os resultados dainvestigación ó ter dado garantía implícita noDome de suxeitos potenciais da súa propensión aparticipar ou da dirección da súa resposta. Parasatisfacer esas garantías, o estatístico pode entón

EDITORIAL

ter que comprometer outros principios,do consentimento informado (véxase4.2).

Por riba de todo, os estatísticos deberían in-tentar asegurar que financiadores e empresarioscomprenderan as obrigas que os estatísticos teñennon só con eles, senón coa sociedade enteira, cossuxeitos, cos colaboradores e das responsabilida-des da cidadanía do estatístico profesional porexemplo, é ser aberto nos métodos de xeito que acomunidade estatística ó completo poida valorare beneficiarse da súa aplicación. Daquela, na me-dida en que sexa practicable, as compoñentes me-todolóxicas das investigacións deberían estar cei-bes de restricción por confidencialidade, de talmodo que poidan formar parte da común propie-dade intelectual da profesión. (V éxase cláusula3.2).

obrigas cos financiadores e em-Bibliografía:presarios

2.1 Aclarando abrigas e roles

8, presenta exemplosAppell (1978), seccióndos estudios etnográficos.

Deming (1965 e 1972) especifica os roles doasesor estatístico e o seu cliente.

2.2 Valorando imparcialmente as alternativas

Moitos artigos xornalísticos e capítulos de li-bros discuten o tema en termos xerais. Schuler( 1982), capítulo 3, trata as dificultades atopadasna investigación psicolóxica. Webb et al. (1966) éa fonte popular para procedementos alternativosde enquisa.

2.3 Non comvrometendo resultados

Barnett (1983) discute este punto, conrenda ó seu propio contexto local.

2.4 Protexendo a información privilexiada

SCPR "Working Party" (1974) é unha discu-sión xeral da privacidade nun contexto británico,agora anticuado dalgún xeito. Simmel (190B:337-402) & (1952: 305-376) é a análise socioló-xica clásica de restriccións no jluxo da informa-ción. Shils (1967) estende o traballo de Simmel a

7

condicións máis recentes; Tefft (1980) ofrece es-tudios de casos exóticos das percepcións da pri-vacidade e o segredo. Flaherty (1979) discute ascuestións formuladas pola monopolización dosdatos polos gobernos, mentres Bulmer (1979)mira máis polo xeral ós datos obtidos en censos eenquisas grandes. Carroll e Kneer (1976) dendeo punto de vista das ciencias políticas en Améri-ca, observa a presión oficial ós científicos pararevela-las fontes de información. Appell (1979)sección 3 dá un feixe de dilemas surxindo de va-rios tipos de presión oficial. Bok (1982) prescribenormas para o ocultamento e a revelación.

coma ocláusula

3 Obrigas cos colegas

3.1 Mantendo a confianza na estatística

Os estatísticos dependen da confianzado público. Deberían intentar promo-ver e preservar no seu traballo esa con-fianza sen esaxera-la precisión ou poderexplicativo dos seus datos.

3.2 Expoñendo e revisando métodos e descubri-mentos

Dentro dos límites dos requisitos paraconfidencialidade, os estatísticos debe-rán prover de información adecuada óscompañeiros para permiti-Ia avaliacióndos seus métodos, procedementos, téc-nicas e descubrimentos. Tales valora-cións deberían dirixirse ós mesmos mé-todos máis ca ós individuos que os se-leccionaran ou usaran.

3.3 Comunicando principios éticos

Para dirixir certas investigacións os es-tatísticos precisan colaborar con cole-gas doutras disciplinas, así como conentrevistadores, persoal de oficina, es-tudiantes, etc. Nestes casos os estatísti-cos deberían poñer claros os seus pro-pios principios éticos e tomar nota dosprincipios éticos dos seus colaborado-res.

refe-

Cada un deses principios deriva da noción deque os estatísticos acadan a súa condición e cer-tos privilexios de acceso ós datos non só en virtu-

8

de da súa situación persoal senón tamén en virtu-de da súa cidadanía profesional. Ó recoñecersemembros dunha comunidade' estatística maior osestatísticos deben varias obrigas a esa comunida-de e poden esperar consideración dela.

A reputación dos estatísticos inevitablementedependerá menos do que afirmen os corpos pro-fesionais de estatísticos sobre das súas normaséticas ca da verdadeira conducta dos estatísticosindividualmente. Ó examina-los métodos, proce-dementos, contidos e informes das súas investi-gacións, os estatísticos deberían daquela tratar deasegurarse de que deixan un campo de investiga-ción nun estado que permita ulterior acceso polosestatísticos nun futuro. (Véxase cláusula 4.1).

Os estudios estatísticos son con frecuencia es-forzos de colaboración entre colegas de ni veisdistintos de experiencia e de diferentes discipli-nas. As reputacións e profesións de tódolos cola-boradores necesitan terse en conta. O estatísticodebería tamén intentar asegurar que se conduzanas investigacións estatísticas nun marco éticoacordado, quizais incorporando principios ouconsensos doutras disciplinas, e que o rol de cadacolaborador estea suficientemente definido. ADeclaración da Asociación Médica Mundial deHelsinki (1975), por exemplo, dá excelente con-sello ós estatísticos traballando no campo da me-dicina. .

Un principio de todo traballo científico é quedebe estar aberto a escrutinio, valoración e posi-ble validación por compañeiros científicos. Debé-rase brindar particular atención a este principiocando se usaran para a análise paquetes de pro-gramas informático s danto tantos pormenorescomo fora posible. Calquera vantaxe advertida óomitir detalles das técnicas ou descubrimentos,digamos por razóns competitivas, necesita serponderada fronte ó potencial prexuízo de tal ac-ción ó aumento do coñecemento estatístico.

Unha das máis importantes pero dificultosasresponsabilidades do estatístico é a de alertar óspotenciais usuarios dos seus datos dos límites dasúa fiabilidade e aplicabilidade. Os perigos para-lelos de esaxerar ou de subestima-la validez ouxeneralizabilidade dos datos case sempre estánpresentes. Non poden trazarse directrices xeraisexcepto unha recomendación de prudencia. Aconfianza nos descubrimentos estatísticos depen-de críticamente da súa representación fiel. Astentativas dos estatísticos de encubrir erro s (véxa-se Ryten, 1981), ou incitar á sobreinterpretación,pode non só repercutir nos estatísticos involucra-dos senón tamén no creto dos estatísticos en xe-ralo (Véxase cláusula 1.1.).

EDITORIAL

Bibliografía: obrigas cos colegas

3.1 Mantendo a confianza na estatística

Reynolds (1975): 598-604 discute conflictosentre, por unha banda, obrigas de mante-la cien-cia obxectiva e imparcial, e por outra, valores ti-dos como cidadáns tratando de cambia-lo mun-do.

Os problemas implicados en presenta-las li-mitacións da precisión dos datos estatísticos édiscutida polo miúdo por Gonzales et. al. (1975).Unha postura de máis controversia en relacióncos erros é expresada por Ryten (1981).

3.2 Expoñendo e revisando métodos e descubri-mentos

Diener & Crandall (1978), capítulo 9, discutea necesidade de honradez e precisión. Powell( 1983) subliña os conflictos que surxen cando unacadémico é merecente da censura dos colegaspola causa da súa conducta profesional incorrec-ta.

3.3 Comunicando principios éticos

Appell (1978) trata de como alertar ós etnó-grajos dos problemas éticos.

4 Obrigas cos suxeitos *

4.1 Evitando intrusións indebidas

Os estatísticos deberían estar avisadosdo potencial intrusivo dalgún do seutraballo. Non teñen especial dereito aestudiar tódolos fenómenos. O aumentodo coñecemento e a procura de infor-mación non son de seu xustificaciónsahondas para pasar por riba doutrosvalores sociais e culturais.

Algúns xeitos de investigación estatística se-m""l1",n c""r m<>1C 1nh"llc;",,"c "'" nlltrnc Pnñ",mnc

* Esta sección da Declaración refírese ós suxeitos humanos,

incluíndo individuos, familias e entidades coporativas. Paraun conxunto de pautas sobre experimentación con animais,por exemplo, véxase a Academia Suíza das Ciencias (1983).

EDITORIAL

por caso, as mostras estatísticas poden ser selec-cionadas sen o coñecemento nin o consentimentodos seu s membros; pode buscarse contacto consuxeitos non avisados previamente; pode que sefagan preguntas que ofendan ou causen anguria;poida que se asexe á xente sen o seu coñecemen-to; pódese obter información por terceiros. Enesencia, a xente pode ser molestada ou agraviadapolas enquisas estatísticas dunha variedade demaneiras, moitas das cales son difíciles de eludir.(Véxase tamén cláusula 1.3).

Un xeito de evitar molestias ós potenciais su-xeitos é facer máis uso dos datos disponibles entroques de emprender unha nova enquisa. Porexemplo, facendo maior uso estatístico dos rexis-tros administrativos, ou relacionando rexistros,pode elaborarse información sobre a sociedadeque doutro modo tería que ser recollida de novo.Mnda que algúns individuos poden ter reparos enque os seus datos sexan empregados para un pro-pósito distinto do proxectado, non deberían verseprexudicados por tales usos sempre que sexanprotexidas as súas identidades e que os propósi-tos sexan estatísticos, non administrativos.

Corno argumenta Cassell (1982), a xentepode sentirse danada sen estar prexudicada polainvestigación: poden sentir que fora tratada comaobxectos ou números sen respecto polos seus va-lores individuais nin pola súa intimidade. Enmoitos dos estudios estatísticos que causaroncontroversia, a cuestión tivo que ver bastantemáis coa intrusión na intimidade e o terreo perso-al dos suxeitos ou co abafamento dos mesmos órecoller "demasiada" información, con ou sen oprexuízo dos suxeitos. Expoñendo os suxeitos aunha sensación de seren danados, quizais polométodo de selección, ou facéndolles tornar con-ciencia do que non buscan nin queren, os estatís-ticos son vulnerables á crítica. (V éxase taméncláusulas 3.1, 4.3c, 4.5 e 4.6).

4.2 Obtendo consentimento informado

Os estudios estatísticos que conlevan aparticipación activa dos suxeitos huma-nos deberían basearse no posible no seuconsentimento libre e informado. Mes-mo se se require por lei a participacióndebería con todo ser tan informadacomo se puidera. En enquisas volunta-rias, os suxeitos non terían que te-la im-presión de que son requiridos para par-ticipar; deberían estar ó tanto do seudereito a abandonar en calquera fasepor calquera razón e a retira-los datos

9

proporcionados ata entón. Non deberareterse deliberadamente a informaciónque fora propensa a afecta-la vontadede participar dun suxeito.

o principio do consentimento informado porparte dos suxeitos é necesariamente impreciso, xaque para a súa interpretación depende de supos-tos non declarados sobre a cantidade de informa-ción e a natureza do consentimento requiridopara constituír unha práctica aceptable. A canti-dade de información precisada para asegurar queo suxeito é informado axeitadamente do propósi-to e índole dunha enquisa é propensa a variar dunestudio a outro. Non poden elaborarse regras uni-versais. Nun extremo é desaxeitado asolagar apotenciais suxeitos en detalles non pedidos e in-comprensibles da orixe e do contida dunha enqui-sa estatística. No outro extremo é desaxeitado ca-lar feitos materiais ou enganar ós suxeitos sobretales asuntos. (V éxanse cláusulas 4.3d e 4.4). Orequisito de información apropiada claramente seatopa entre estas dúas posicións pero a súa locali-zación da información subministrada é tan impor-tante coma a cantidade.

Un con sello tense que dar sobre cales ele-mentos da información son tendentes a resultarfundamentais na vontade de participar dun suxei-to. Os seguintes elementos están entre aquelesdos que se podería face-Ia selección:(i) propósito do estudio, implicación política,etc.;(ii) identidade do/s financiador/es;(iii) usos previstos dos datos, formato de publica-ción, etc.;(iv) identidade do entrevistador/experimentador ebase organizativa;(v) método polo cal fora escollido o suxeito (es-tructura da mostraxe, etc.);(vi) rol do suxeito en estudio;(vii) posible dano ou incomodidade ó suxeito;(viii) grao de anonimato e confidencialidade;(ix) medidas propostas de almacenaxe dos datos,grao de seguridade, etc.;(x) metodoloxía do estudio (tempo ocupado porparticipante, etc.);(xi) se a participación é voluntaria ou obrigatoria

(a) se é obrigatoria, consecuencias potenciaisda non colaboración

(b) se é voluntaria, dereito a retira-lo consen-timento (e cando ese dereito desaparece);(xii) se os feitos fundamentais foran ocultos ( ecando ou se tales feitos serán revelados).

Ó seleccionar desta lista, o estatístico deberíaconsiderar non só aqueles elementos que conside-ra fundamentais, senón aqueles tales que o suxei-

10

to tenda a tal considerar. cada parte ben pode terintereses especiais (e diferentes). Como xeito decompleta-la información seleccionada, o estatísti-co pode escqller dar ós potenciais suxeitos unhadeclaración dos seus dereitos (véxase Jowell,1981) que os informe do seu dereito á informa-ción pero deixe ó control do suxeito a selecciónde detalles engadidos.

Dado que a especificación da axeitada infor-mación varía, tamén o fai a especificación deconsentimento informado. A participación dunsuxeito nun estudio pode basearse máis no asenti-mento reticente ca na cooperación afervoada.Nalgúns casos, o estatístico pode sentir que é co-rrecto suscitar un sentido do deber de participarpara minimiza-lo sesgo de ser voluntario. A fron-teira entre a persuasión táctica e a coacción é moiestreita ás veces e probablemente é máis fácil re-coñecela ca estipulala. En calquera caso a afirma-ción xenérica máis específica que pode facersesobre consentimento "adecuado" é que non chegaá coerción nin á participación completa.

En ocasións, un elemento controlador impideo acceso ós suxeitos de tal xeito que os estatísti-cos non poden achegarse a eles directamente paraa súa participación sen o permiso do elementocontrolador. Ó tempo que os estatísticos respec-tan os intereses lexítimos do elemento controla-dor deberían aínda cinguirse ó principio de obterdirectamente dos suxeitos consentimento infor-mado unha vez que acadaran o acceso a e1es.Nestes casos os estatísticos non deberían delega-la súa responsabilidade de protexe-Ios interesesdo suxeito no elemento controlador. Deberían ta-mén ter tino de non alterar por descoido a rela-ción entre o suxeito e o elemento controlador.

O principio do consentimento informado é,en esencia unha expresión da crenza na necesida-de de francos e respectuosos intercambios entreestatísticos e suxeitos humanos. Claramente noné unha condición previa da investigación estatís-tica. Nembargante, o carácter aceptable das esta-tísticas depende cada vez máis non só de conside-racións técnicas senón tamén da vontade dos es-tatísticos de outorgaren respecto ós seus suxeitose de tratamos con consideración (véxase cláusula4.1). Os estatísticos deberían intentar garantir queos suxeitos comprendan o propósito do estudioestatístico mesmo cando a participación do suxei-to sexa requirida pola lei.

4.3 Modificacións do consentimento informado

En ocasións, as consideracións técnicasou prácticas impiden acada-lo consenti-

EDITORIAL

mento informado a priori. Nestes casos,os intereses dos suxeitos deberían ser

doutros xeitos. Porsalvagardadosexemplo:

(a) "Respectando dereitos nos estudiosde observación". Nos estudios de obser-vación, onde os modelos de comporta-mento son rexistrados sen o coñecemen-to dos suxeitos, os estatísticos deberíanter coidado de non viola-lo, poida queben chamado, "terreo privado" dun in-dividuo ou dun grupo. Este variarádunha cultura a outra.

(b) "Tratando con representantes". Noscasos onde sexa utilizado un represen-tante para contesta-las preguntas nonome do suxeito, digamos porque o ac-ceso ó suxeito non é económico ou por-que o suxeito se atopa demasiado enfer-mo ou é demasiado novo para partici-par directamente, deberíase ter precau-ción de non infrinxi-lo "terreo privado"do suxeito e de non altera-la relaciónentre suxeito e representante onde exis-tan indicacións ou resulte que o suxeitorexeitaría que certa información foserevelada. Tal información non deberaser tomada por representante.

(e) "Uso secundario dos rexistros". Noscasos onde un estatístico recibira accesoa, digamos, rexistros médicos ou outromaterial de investigación para un estu-dio novo ou adicional, o permiso do de-positario para usa-los rexistros non de-bería liberar ó estatístico de ter queconsidera-las reaccións, sensibilidades eintereses verosímiles dos suxeitos afec-tados incluíndo o seu dereito ó anoni-mato.

(d) "Enganando suxeitos potenciais".En estudios onde os obxectivos da medi-da impidan a revelación de informaciónrelevante ós suxeitos, os estatÍsticos de-berían pondera-las posibles consecuen-cias de calquera engano proposto. Reterinformación fundamental ou malinfor-mar ós suxeitos sopón un engano, benpor omisión ou ben por comisión, tem-poral ou permanente, que atopará lexÍ-tima censura se non é xustificado.

Aparece un serio problema para os estatísti-cos cando os requisitos metodolóxicos entran en

EDITORIAL 11<.««-,«-

conflicto co requisito de consentimento informa-do. Existen moitos casos nos que a subministra-ción de información contextual ós suxeitos (po-ñamos por cas9, sobre o propósito ou o patroci-nio do estudio), ou incluso o proceso de avisalosde que son suxeitos (coma nos estudios de obser-vación), sería propenso a provocar un cambio oureacción que abatería ou interferiría no obxectivode medición encuberta ou deliberado engano enprol da precisión.

Os anteriores principios urxen extrema pre-caución nestes casos e aconsellan ós estatísticosque respecten os desexos dos suxeitos. Daquela,nos estudios de observación ou nos estudios queconten con representantes, o principio para seguiré que se debería tomar coma negativa a participaro. sinxelo aceno de desgana por parte dun suxeitonon informado ou non consentinte. Similarmente,no caso do uso secundario de rexistros, os estatís-ricos deberían respectar calquera obriga xa con-traída cos suxeitos. Outro rumbo de conducta cal-quera nestes casos probablemente manifestaríaunha falta de respecto polos intereses do suxeitoe desfaría os alicerces da relación entre suxeito eestatístico.

Os estudios estatísticos que involucran o en-gano deliberado dos suxeitos por omisión ou co-misión son raros e ó sumo difíciles de defender.Existen claras vantaxes metodolóxicas do enganonalgúns estudios psicolóxicos, por exemplo, onderevela-lo propósito tendería a sesga-las respostas.Pero, como argumentan Diener e Crandall (1978)"a mesma ciencia está edificada sobre o valor daverdade"; daquela, o engano feito polos científi-cos tenderá a destruí-lo seu creto e a súa reputa-ción (véxase cláusula 3.1). Se o engano fose am-plamente practicado nos estudios estatísticos, ossuxeitos, en efecto, aprenderían a non "confiarnaqueles que por contrato social son tidos pordignos de confianza e en quen se precisa confiar"(Baumrind, 1972).

Nembargante, non sería realista proscribi-loengano na investigación estatística coma proscri-bilo na interacción social. Emprégase un enganomenor en moitas formas de contacto humano(tacto, adulación,...) e os estatísticos non son me-nos propensos ca o resto da poboación a serenculpables de tales prácticas. De tódolos xeitos ósestatísticos e ós seus colaboradores quédalle-lodeber de non seguir métodos de investigaciónque tendan a infrinxir valores humanos e sensibi-lidades. Facelo, sexan cales sexan as vantaxesmetodolóxicas, sería poñer en perigo a reputacióndos estatísticos e a confianza mutua entre a socie-dade e os estatísticos, cousa que é un prerrequisi-to para moitos traballos estatísticos. (V éxasecláusula 3.1).

4.4 Protexendo os intereses dos suxeitos

Nin o consentimento dos suxeitos nin orequisito legal de participar absolve óestatístico da obriga de protexe-Io su-xeito, no posible, contra efectos poten-cialmente prexudiciais da participación.O estatístico debería tratar de minimi-za-las molestias a ámbolos suxeitos en sie relacións destes co seu medio.

Pode aparecer prexuízo ós suxeitos comounha indebida tensión de participar, perda da au-toestima, dano psicolóxico ou outros efectos co-laterais. Varios factores poden ser importantespara xulga-la razón do risco fronte ó beneficiodunha enquisa particular, coma a probabilidadede risco, o número de xente neste risco, a gravi-dade do dano potencial, a utilidade anticipada dosdescubrimentos nos cales ben poucos son usual-mente cuantificables (véxase Levine, 1975).

Cando a probabilidade ou gravidade potencialdo dano é grande, os estatísticos atopan un seriodilema. Un estatístico pode, por exemplo, verseenvolto nun experimento médico no cal esteanpresentes riscos de certa magnitude cos suxeitos.Se se poden atopar voluntarios que foran avisa-dos dos riscos, e se o estatístico está convencidoda importancia do experimento, ¿debería opoñer-se sen embargo ó experimento á vista dos riscos?Nestas circunstancias, probablemente o mellorconsello é que se pida consello dos colegas edoutros individuos, especialmente dos que nonteñen parte no estudio ou experimento.

Os intereses dos suxeitos poden tamén serprexudicados en virtude da súa pertenza a un gru-po ou sector da sociedade (véxase cláusula 1.1).Deste xeito, os estatísticos poucas veces podenreivindicar que un estudio prospectivo está balei-ro de posibles danos ós suxeitos. Poden reivindi-car que, como individuos, os suxeitos serán pro-texidos polo mecanismo do anonimato. Pero,coma membros dun grupo ou como en efectomembros da propia sociedade, ningún suxeitopode ser eximido de posible efecto das decisiónsbaseadas en descubrimentos estatísticos.

4.5. Mantendo a confidendalidade dos rexistros

Os datos estatÍsticos non teñen relacióncoas identidades individuais. Son reco-llidos para respostar preguntas coma"¿Cantos?" ou "¿En que proporción?"e non" ¿ Quen?". As identidades e rexis-tros dos suxeitos colaboradores (ou non

12 EDITORIAL

colaboradores) debería polo tanto sermantida confidencial sexa ou non expli-citamente acordada a confidencialida-de.

4.6 lnhibindo a revelación de identidades

Os estatísticos deberían tomar medidasadecuadas para previr que os seus da-tos sexan publicados ou difundidos nunxeito que permita desvelar ou inferi-Iaidentidade duo suxeito.

Pode que non existan salvagardas totais con-tra incumprimentos da confidencialidade que é odescubrimento de datos identificados ou identifi-cables en contra dunha obriga implícita ou explí-cita coa fonte. Existen moitos métodos para dimi-nuí-Ia probabilidade de tales incumprimentos, omáis común e potencialmente seguro dos cales éo anonimato. A súa virtude coma sistema de se-guridade é que axuda a previr incumprimentosinvoluntario s da confidencialidade. Mentres osdatos circulen de incógnito, será máis difícil atri-buílos a individuos ou a organismos.

Hai un forte motivo para conceder categoríalegal de privilexio ós datos estatísticos identifica-bles de xeito que o acceso a e1es por terceirossexa legalmente cortado na ausencia do permisodo estatístico responsable (ou dos seus suxeitos).Mesmo sen tal protección legal, non obstante, éresponsabilidades do estatísticos asegurar que se-xan protexidas as identidades dos suxeitos.

O anonimato só non é de ningún xeito unhagarantía de confidencialidade. Unha particularconfiguración dos atributos pode, coma unha pe-gada dactilar, a miúdo identificar ó seu posuidoralén da dúbida razoable. Así que os estatísticosnecesitan contrapoñerse ás oportunidades doutrosde inferir dos datos as identidades. Poden decidiragrupa-los datos de xeito tal que camuflen asidentidades (véxase Boruch & Cecil, 1979) ouempregar unha variedade de medidas accesiblesque busquen impedi-Ia detección das identidadessen inflinxir dano moi serio ó conxunto de datosagregados (véxase Flaherty, 1979). Nestas cir-cunstancias é inevitable certa mágoa das posibili-dades da análise, pero necesítase ponderar fronteó prexuízo potencial ás fontes dos datos na au-sencia de tal acción. (Véxase Finney, 1984).

O uso estendido das computadoras é conside-rado a miúdo unha ameaza ós individuos e orga-nismos porque prové de novos métodos de descu-brimento e conexión de rexistros identificados.Por outra banda, o estatístico debería intentar ex-

plota-Ia abraiante capacidade dos ordenadorespara camuflar identidades e aumenta-la segurida-des dos datos.

Bibliografía: abrigas cos suxeitos

4.1 Evitando intrusións indebidas

Boruch & Cecil (1979 & 1982) describen téc-nicas estatísticas e de mostraxe para preserva-laintimidade. Hartley (1983) destaca as ameazas áprivacidade que conlevan varios procedementosde mostraxe. Michael (1984) é unha relación xor-nalística das ameazas á intimidade de toda pro-cedencia en Gran Bretaña. Mirvis e Seashore(1982) é unha discusión xeral da investigaciónen organismos, onde as preguntas sobre o apro-piado alcance da intromisión e da intervenciónson particularmente agudas. Reeves e Harper(1981) é un texto sobre a investigación nos orga-nismos no contexto da industria británica.

A necesidade dalgunha intrusión na intimida-de dos enquisados para recoller información quesó pode ser obtida con entrevistas individuais éreferida por Bryant e Hansen (1976).

4.2 Obtendo consentimento informado

Wax (1979 & 1982) argumenta a impropieda-de de requirir consentimento informado na inves-tigación etnográfica, mentres Cap ron (1982) de-fende tal requisito. O'Connor (1976) discute pro-blemas na interpretación do consentimento ou dacarencia del en marcos xerarquizados coma oscárceres. Bulmer (1982) presenta un amplo argu-mento contra a enquisa social encuberta. Singer(1978) e Jowell (1979) ofrecen probas empíricasdos diferentes efectos de buscar consentimentoinformado nos enquisados.

A importancia do principio do consentimentoinformado para as enquisas estatísticas é discuti-do criticamente por Dalenius (1983) e cuestiona-do por Hansen (1983).

4.3 Modificación do consentimento informado

Douglas (1979) argumenta contra os requisi-tos formais de obter consentimento. Geller(1982) fai suxestións sobre como evitar ter queengana-los suxeitos da investigación. Form

EDITORIAL 13

(1973) trata por completo as relacións entre (1980). Interim Code of Conduct - General Gui-cientificos e elementos controladores. defines. Amstat. News. 69, 20-2l.

ASA -American Statistical Association-(1983). Ethical Guidelines for statistical practi-

4.4 Protexendo os intereses dos suxeitos ce: historical perspective. Report of the ASA adhoc cornmittee on professional ethics; and Dis-

Baumrind (1972) é un alegato en prol da cussion. The American Statistician 37 (1), 1-19.prioridade dos intereses dos suxeitos da investi- APPELL, George Nathan (1978). Ethical di-gación. Klockars (1979) discute como tratar con lemmas in anthropological inquiry: a caseeses intereses cando parecen ser antisociais ou book..Wa1tham, Mass.; Crossroads Press.ilegais. Freidson (1978) razoa a favor da des- BAAS -Britist Association for the Advance-trucción sistemática de tódolos identificadores ment of Science- (1974). Does research threatendos individuos nos datos. Okely (1984) discute os privacy or does privacy threaten research? Re-riscos de publicar descubrimentos acerca dun port of a study group. London; BAAS. Publica-grupo social identificable en Gran Bretaña. Leo tion 74/l.(1982) dá o estudio dun caso de investigación di- BARNES, John Arundel (1980). Who shouldrixida a aumenta-lo benestar dunha comunidade know what? Social science, privacy and ethics.desfavorecida. O Consello Canadense (1983) Cambridge; Cambridge University Press.examina as consecuencias éticas particulares que BARNES, John Arundel (1984). Ethical andpoden aparecer nalgúns paísen en desenvolve- political compromises in social research. Wis-mento. consin sociologist 21, 100-111.

BARNETT, Steven (1983). Never mind thequality... will it give us the answers we want? So-

4.5, 4.6 Confidencialidade e revelación de identi- cial Research Association News, November, 1-2.dades BAUMRIND, Diana (1972). Reactions to the

May 1972 draft report of the ad hoc cornmitteeBoruch & Cecil (1979 & 1982) provén res- on ethical standards in psychological research.

postas técnicas. Hartley (1982) discute a relación American psychologist 27, 1083-1086.entre mostraxe e ocultación. BEAUCHAMP, Tom L. Pacten; RUTH, R;

Aspectos legais e técnicos da protección de W~LLACE, R Jay & WALTERS, LeRoy (1982).datos estatísticos dos individuos son presentados Edlt?rs. Ethical issues.in soc~al sc!ence research.por Dalenius (1979) e Durbin (1979) no contexto BaltImore; ~ohns Hopkins Umverslty Press.das leis e usos dos seus respectivos países: Suíza BOK, Slssela (1982). Secrets: on the ethics ofe Reino Unido. concealment and revelation. New York; Pantheon

books.BORUCH, Robert Francis & CECIL, Joe

Shelby (1979). Assuring the confidentiality of so-. dal research data. Philade1phia, University of

ReferencIas Pennsylvania Press.

BORUCH, Robert Francis & CECIL, Joe. . She1by (1982). Statistical strategies for preser-

:ADER, ?e~ar~ (1977). Confidentlalzty. ~nd ving privacy in direct inquiry. In Sieber 1982b,business statzstlcs In the European Communztles. 207-232.

Eurostat; París. BORUCH, Robert Francis & CECIL, JoeAGAR, Michael H. (1980). The professional She1by (1983). Solutions to ethical and legal pro-

stranger: an informal introduction to etnography. blems in social research. New York; AcademicNew York; Academic Press. Press.

AIS -Association des Administrateurs de l'In- BOWER, Robert Turrel & DE GASPARIS,see- (1984). Code de déontologie statistique. Pa- Priscilla (1978). Ethics in social research: pro-rís; AIS. tecting the interest of human subjects. New York;

AKEROYD, Anne V. (1984). Ethics in rela- Praeger.tion to informants, the profession and govern- BRYANT, E.e. & HANSEN, M.H. (1976).ments. In Ellen, Roy F., ed., Etnographic rese- lnvasion of privacy and surveys, a growing di-arch: a guide to general conducto London; Aca- lemma. In: H.W. Sinaiko & LA. Broadling, eds.demic Press. Research methods in social anthro- Perspectives on attitude assesment; surveys andpology 1, 133-154. their alternatives. Champaign; Illinois Free

ASA -American Statistical Association- Press.

14

BULMER, Martin (1979). Editor. Censuses, dings of fue 44th Session of fue ISI Volume Lsuveys and privacy. London; Macmillan. Book 3,553.

BULMER, Martin (1982). Editor. Social rese- FLAHERTY, David H. (1979). Privacy andarch ethics: an examination of the merits of co- government data banks: an international pers-vert participant observation. London; Macmillan. pective. London; Mansel

BURGESS, Robert G. (1984). In thefield: an FLAHERTY, David H.; HANIS, Edward H.introduction to field research. London; Allen & & MITCHELL, S. Paula (1979). Privacy and ac-Unwin. Contemporary social research 8. cess to government data for research: an interna-

CANADA COUNCIL (1977). Consultative tional bibliography. London; Mansell.group on ethics. Ethics: report ofthe consultative FORM, William Humbert (1973). Field pro-group on ethics. Ottawa; Callada Council. blems in comparative research: the politics of

CAPRON, Alexander Morgan (1982). Is con- distrust. In Armer, Michael & Grimshaw, Allamsent always necessary in social science research? Day, eds., Comparative social research: metho-In Beauchamp et al. 1982,215-231. dology problems and strategies, 83-117 New

CARROL, James D. & KNEER, Charles R. York; Wiley.(1976). The APSA confidentiality in social scien- FRANKEL, L. (1976). Statistics and Peo-ce research project: a final reporto PS. 9, 416- pIes: the Statistician s Responsabilities. Joumal419. of fue American Statistical Association 70 (353),

CASSELL, Joan (1982a). Does risk-benefit 9-16.analysis apply to moral evaluation of social rese- FREIDSON, Eliot (1978). Comment on Step-arch? In Beauchamp et al. 1982, 144-162. henson, M. et al., articles on ethics. American so-

CASSELL, Joan (1982b). Harms, benefits, ciologist 13, 159-160.wrongs and rights in fieldwork. In Sieber 1982a, FREUND, Paul E. (1969). Editor. Ethical as-7-31. pects of experimentation with human subjects.

CHAKRAVARTY, S. (1985). Use of statistics Daedalus 98 (2), xiv, 219-597.for planning in the economic and related sectors GELLER, Daniel M. (1982). Alternatives towith emphasis on macro-level planning: review deception: why, what and how? In Sieber 1982b,of Indian experience. Paper presented at 45th 39-55.Session of ISI. Amsterdam. GONZALES, M.E.; OGUS, J.L.; SHAPIRO,

CRISPO, John Hervert Gillespie (1975). The G. & TEPPING, B.J. (1975). Standards for dis-public right to know: accountability in the secre- cussion and presentation of errors in surveys andtive society. Toronto; McGraw-Hill Ryerson. census data. Joumal of fue American Statistical

DALENIUS, T. (1979). Data protection le- Association 70 (351) 11, 5-23.gislation in Sweden: a statistician's perspective. GSS -Govemment Statistical Service- (1984).Joumal of fue Royal Statistical Society A, 142 Code oi practice on the handling of data obtai-(3), 285-298. ned from statistical inquiries. London; HMSO.

DALENIUS, T. (1983). Informed consent or HANSEN, M.H. (1983). Discussion on Dale-RSVP. In: W.G. Madow, H. Nisselsen & Y. 0lkin, nius, T. (1983), in W.G. Madow., H. Nisselson &eds., Incomplete data in sample surveys, Vol. 3, Y. 01kin eds. Incomplete data in sample surveys,85-106. New York; Academic Press. Vol. 3, 125-127. New York; Academic Press.

DEMING, W. Edwards (1965). Principies of HARTLEY, Shirley Foster (1982). Samplingprofessional statistical practice. The Annals of strategies and the threat to privacy. In SieberMathematical Statistics 36 (4), 1883-1900. 1982b, 186-189.

DEMING, W. Edwards (1982). Code of pro- JAHODA, Marie (1981). To pubblish or notfessional conduct: a personal view. Intemational to publish? Joumal of social issues 37, 208-220.statistical review 40, 214-219. JOHNSON, Carol Gaar (1982). Risks in the

DIENER, Edward & CRANDALL, Rick publication offleldwork. In Sieber 1982a, 71-91.(1978). Ethics in social and behavioural rese- JOWELL, Roger (1979). Informed consent inarch. Chicago; University of Chicago Press. survey research. Bulletin of the Intemational Sta-

DOUGLAS, Jack Daniel (1979). Living mo- tistical Institute, (Proceedings of the 42nd Ses-rality versus bureaucratic flato In Klockars & sion) 66, 273-276.O'Connor 1979, 13-33. JOWELL, Roger (1981). A professional code

DURBIN, J. (1979). Statistics and the Report for statisticians? Some ethical and technical con-of the Data Protection Committee. Joumal of the jlicts. Bulletin of fue Intemational Statistical Ins-Royal Statistical Society A, 142 (3), 299-316. titute, (Proceedings of the 43rd Session) 49 (1),

FlNNEY, D.J. (1984). Comment in Procee- 165-209.

EDITORIAL

EDITORIAL 15

KLAW, Spencer (1970). The Faustian bar-gain. In Brown, Martin, de. The social responsa-bility ofthe scientist. New York Free Press, 3-15.

KLOCKARS, Carl B. (1979). Dirty handsand deviant subjects. In Klockars & O'Connor1979,261-282.

KLOCKARS, Carl B. & O'CONNOR, FinbarW. (1979). Editors. Deviance and decency: theethics of research with human subjects. BeverlyHills, Sage. Sage annual review of studies in de-viance 3.

LEVINE, Robert J. (1978) The Tole of assess-ment of risk-benefit criteria in the determinationof the appropriateness of research involving hu-man subjects. In United States. National commi-sion for the protection of human subjects of bio-medical and behavioural research. Appendix. TheBelmont report: ethical principies and guidelinesfor the protection of human subjects of research.Washington, D.c.; U.S. government printing offi-ceo DHEW publication (OS) 78-0013.

LEVINE, Robert J. (1979). Clarifying theconcepts of research ethics. Hastings Centre re-port 9 (3), 21-26.

LOO, Chalsa M. (1982). Vulnerable popula-tions: case studies in crowding research. In Sie-ber 1982b, 105-126.

MICHAEL, James (1982). Privacy. In Wa-llington, Peter, ed. Civil liberties 1984. London;Martin Robertson, 131-150.

MIRVIS, Philip H. & SEASHORE, StanleyE. (1982). Creating ethical relationships in orga-nisational research. In Sieber 1982b, 79-104.

MUHSAM, Helmut (1985). On two humanrights involved in the ISI Declaration on Profes-sional Ethics. Contributed paper, Proceedings ofthe 45th Session.

NYITRAI, V. (1985). The socio-economicstatistical information system as a useful meansfor planning. Paper presented at 45th Session ofISI, Amsterdam.

O'CONNOR, Michael Edward (1976). Pri-son research: a methodological commentary onbeing a known observer. Australian and New Ze-land Journal of Crirninology 9, 227-234.

O'CONNOR, Michael Edward & BARNES,John Arundel (1983). Bulmer on pseudo-patientstudies: a critique. Sociological review n.s. 31,753- 758.

OKELEY, Judith (1984). Fieldwork in thehome counties. Royal Anthropological InstituteNews 61, 4-6.

POOL, Ithiel de Sola (1979). Protecting hu-man subjects oi research: an analysis on propo-sed amendments to HEW policy. PS 12,452-455.

POOL, Ithiel de Sola (1980). Response byPool. PS 13,203-204.

POWELL, John P. (1983). Professional ethicsin academia. Vestes 27 (2), 29-32.

REEVES, Tom Kynaston & HARPER, Do-nald George (lQ81). Surveys at work: a practitio-ner's guide. London; McGraw-Hill.

REYNOLDS, Paul Davidson (1975). Valuedilemmas in the professional conduct of socialscience. Intemational social science joumal 27,563-611.

REYNOLDS, Paul Davidson (1979). Ethicaldilemmas and social science research: an analy-sis of moral issues confronting investigators inresearch using human participants. San Francis-co; Jossey-Bass.

REYNOLDS, Paul Davidson (1982). Ethicsand social science research. Englewood Cliffs,N.J.; Prentice-Ha1L

RYNKIEWICH, Michael Allen & SPRAD-LEY, James Philip (1976). Editors. Ethics andanthropology: dilemmas in fieldwork. New York;Wiley.

RYTEN, Jacob (1983). Some general consi-derations as a result of a Ecuadorian case study.Bulletin of fue Intemational Statistical Institute(Proceedings of the 43rd Session) 49 (2), 639-665.

SCHULER, Heinz (1982). Ethical problemsin psychological research. New York; AcademicPress.

SCPR -Social and Community Planning Re-search Working Party- (1974). Survey researchand privacy: report of a working party. London;Social and Community Planning Research.

SHILS, Edward (1967). Privacy and power.In Pool, Ithiel de Sola, ed. Contemporary politi-cal science: toward empirical theory. New York;McGraw-Hill, 228-276.

SIEBER, Joan E. (1982a). Editor. The ethicsof social research: fieldwork, regulation and pu-blication. New York; Springer.

SIEBER, Joan E. (1982b). Editor. The ethicsof social research: surveys and experiments. NewYork; Springer.

SIMMEL, Georg (1908). Soziologie. Unter-suchungen über die Formen der Vergesellschaf-fungo Leipzig; Dunker & Humblot.

SIMMEL, Georg (1952). The sociology ofGeorg Simmel. Editor. Wolfe, Kurt Heinrich.Glencoe; Illinois Free Press.

SINGER, Eleanor (1978). Informed consent:consequences for res pon se rafe and responsequality for social surveys. American sociologicalreview 43, 144-162.

SJOBERG, Gideon (1967). Editor. Ethics,politics and social research. Cambridge, Mass.;Schenkman.

16 NaVAS DA SaCIEDADE

STOCKING, S. Holly & DUNWOODY, Sha-ron L. (1982). Social science in the mass media:images and evidence. In Sieber 1982a, 151-169.

SWISS ACADEMY OF SCIENCE. EthicalGuidelines for Animal Experimentation.

TEFFT, Stanton K. (1980). Editor. Secrecy: across-cultural perspective. New York; HumanSciences Press.

WARWICK, Donald P. (1983). The politicsand ethics of field research. In Bulmer, Martin &Warwick, Donal P., eds. Social research in deve-loping countries: surveys and censuses in theThird World. Chichester; Wiley, 315-330.

WAX, Murray L. (1980). Paradoxes of "con-sent" to the practice of fieldwork. Social pro-blems 27, 272-283.

WAX, Murray L. (1982). Research recipro-city rather than informed consent in fieldwork. InSieber 1982a, 33-48.

1 .e,'.", .,<, ' ."

J

RESUMO

Reunión do 11 de setembro de 1995

Dos temas tratados nesta reunión compredestacar o encargo á empresa de marketinTORNÉ ASOCIADOS do deseño da imaxe cor-porativa da SGPEIO: siglas, logotipo,... Acordou-se tamén nesta reunión solicitar ó Departamentode Estatística e Investigación Operativa da Uni-versidade de Santiago que se encargue da organi-zación do nI Congreso Galego de Estatística eInvestigación de Operacións.

WAX, Murray L. & CASSELL, Joan (1981).From regulation to reflection: ethics in social re-search. American sociologist 16, 224-229.

WEBB, Eugene John & others (1966). Unob-trusive measures: nonreactive research in the so-cial sciences. Chicago; Rand McNalIy.

WILLIAMS, H. (1985). Use of statistical in-formation for assessing social conditions andmonitoring and evaluation of development pro-grammes: experience of African countries. Paperpresented at 45th Session of ISI, Amsterdam.

WORLD MEDICAL ASSOCIATION DE-CLARATION OF HELSINKl (1964). Revised1975. Reprinted in Duncan, H.S.; Dunstan, G.R.& Welboum, R.B. eds. (1981 Dictionary of Medi-cal Ethics. Revised and enlarged version, Dar-ton, Longham and Todd, London).

DOS BREVES

Próximamente editaras e unha nova relaciónde membros da SGPEIO, na que se incluirán osnomes, enderezo s e actividades profesionais dossocios, polo que solicitamos a vosa colaboraciónpara remitimos antes do 20 de decembro as varia-cións que se teñan producido nos vosos datos(podédesnos remitir unha copia da solicitude deinscripción que se inclúe na última páxina destenúmero indicando ditas variacións).

Asimesmo, recórdase a aqueles membros daSGPEIO que ainda non teñan aboado a cota dopresente exercio 1995 a necesidade de que fagandito abono á millar brevidade posible.

NOVAS DOS MEMBROS DA SOCffiDADE

ALTAS NA SOCIEDADE

Desde Abril de 1995 admitiuse comobros individuais da SGPEIO a

D. Paulino Alegre Fidalgo

Dna. María del Mar Álvarez Paredes

D. Carlos Andión Hermida

Dna. María Auxiliadora Blanco Santás

Dna. Ramona Rita Brea Lago

Dna. Ana María Castro González

Dna. N atalia del Caño Pereira

Dna. María Teresa Díaz López

D. José Ramón Entenza Vidal

D. Rubén Femández Casal

D. Jesús Fontenla Martínez

D. José Ángel García García

D. Xenaro García Suárez

Dna. Yolanda Gómez Vázquez

Dna. Susana Guerrero Paz

Dna. Ana Belén Lavandeira Troitiño

Dna. Mónica Marta López Pérez

Dna. María Consuelo Otero Y áñez

Dna. Marina Pardal Varela

Dna. María do Carme Pardo Femández

Dna. Ana Pérez González

Dna. Begoña Peteira Carballo

Dna. Mónica Remiseiro González

D. Javier Roca Pardiñas

D. Andrés Rodríguez Froján

D. Cristóbal José Rojas Montoya

D. Alberto Saavedra Méndez

Dna. María Isabel Sánchez González

17

NOVAS DOTATÍSTICA

INSTITUTO GALEGO DE ES-

mem-

Publicacións do Instituto Galego de Estatística

Últimas publicacións:

Enquisa de Poboación Activa. 10 trimestre1995.Prezos e Índices de Prezos Agrarios. Leite.Xuño 1994.

.

.

Boletín de Series Estatísticas de Galicia. Indi-cadores socioeconómicos de conxuntura. 4°trimestre 1994 (pvp 1.000).Enquisa Mensual de Ocupación Hoteleira deGalicia. Xullo 1995.Nacementos. 1993.Cantas das Administracións Públicas Galegas.1991.Clasificación Nacional de Actividades Econó-micas. CNAE 93. Tomo 11 Notas explicativa(Traducción).Contabilidade Rexional de Galicia. 1991.Estatística de Comercio Exterior. 1993. Gali-cia (pvp 2.500).

.

.

.

.

.

.

.

Publicacións de próxima aparición:

Enquisa de Poboación Activa. 2° trimestre1995.

.

Enquisa Mensual de Ocupación Hoteleira deGalicia. Agosto 1995.Enquisa de Explotacións de Vacún 1992,1993.Galicia en cifras. Anuario 1994 (pvp 3.000).Estatísticas do Mercado de Traballo. Anuario1994 (pvp 3.000).Movementos migratorio s en Galicia 1993. Da-tos municipais e provinciais.Prezos e lndices de Prezos Agrarios. Leite.Agosto 1995.

.

.

.

.

.

.

18 VISITAS DE INVESTIGADORES, _.,"",~,~"~""",,-,,,""'" ,

Os que estedes interesados eÍí obter informa-ción mais detallada sobre os contidos das confe-rencias recollidas nesta sección, podedes solicita-la ós Departamentos correspondentes.

Visita do profesor Dov Samet

o Profesor Dov Samet, da Universidade deTel-Aviv (Israel), impartiu o día 23 de maio de1995 no Departamento de Estatística e Investiga-ción Operativa da Universidade de Santiago a

Belief affirming in learningconferencia tituladaprocesses.

Visita da profesora Irene Gijbels

o día 30 de millo de 1995 a profesora IreneGijbels, da Universidade Católica de Lovaina(Bélxica), impartiu no Departamento de Estatísti-ca e Investigación de Operación s da Universida-de de Santiago a conferencia titulada Estimationin generaIized partially linear singIe-index mo-deIs.

Visita do profesor Olaf Bunke

Invitado polo Departamento de Estatística eInvestigación de Operacións da Universidade deSantiago, o profesor Olaf Bunke, da Universida-de Hümbolt de Berlín (Alemania), impartiu o día30 de maio de 1995 a conferencia titulada Boots-trapping and moment estimates in heterocedasticregression models.

Seminario de inferencia non paramétrica decurvas

Os días 12 e 13 de xullo de 1995, organizadopolo Departamento de Matemáticas da Universi-dade da Coruña, tivo lugar na Pacultade de Infor-mática da Universidade da Coruña un seminariosobre inferencia non paramétrica de curvas, orga-nizado en catro sesión s dedicadas a distintos as-pectos deste campo de investigación e no que seimpartiron as seguintes conferencias:

Contrastes de bondade de axuste

Una visión general de los tests de bondad deajuste en modelos de regresión, polo profesorWenceslao González Manteiga (Universidade deSantiago).

Un contraste consistente de significación,polo profesor Miguel Delgado (UniversidadeCarlos nI de Madrid).

Contrastes bootstrap de bondad de ajuste conerrores dependientes, polo profesor Juan ManuelVilar Fernández (Universidade da Coruña).

Datos con censura e truncamento

Selección de la ventana en la estimación dela densidad con datos censurados y truncados,polo profesor César Sánchez Sellero (Universida-de de Santiago).

Una corrección para el estimador de la fun-ción de razón de fallo acumulada para datos cen-surados con covariables, pola profesora Maríadel Carmen Iglesias (Univérsidade de Vigo).

Modelos con dependencia e datos espaciais

Regresión polinómica local con datos depen-dientes, polo profesor Mario Francisco Femández(Universidade da Coruña).

Estimación de la moda y la moda condicionalcon datos dependientes, polo profesor AlejandroQuintela del Río (Universidade da Coruña).

Técnicas de remuestreo para datos espacia-les, pola profesora María del Pilar García Soidán(Universidade de Vigo).

Outros tópicos

El WARPing de la estimación de la funciónde densidad condicional, por D. Manuel ÁngelCarballeira Romero (Empresa Nacional Bazán).

Inferencia bootstrap en poblaciones finitas:una visión general, por Dna. María José Lombar-día Cortiña.

~

4th International Workshop on Artificial Inte-lligence in Economics and Management

Tel-Aviv (Israel), do 8 Ó 10 de xaneiro de

1996.

9th International Working Seminarduction Economics

Innsbruck (Austria), do 12 Ó 23 de xaneiro de1996.

18th International Biometric Confe-IBC'96:rence

Amsterdam (Holanda), do 1 Ó 5 de xullo de

1996.

Conference in Applied Statistics in Agricultu-re

Manhattan (Kansas. USA), do 28 Ó 30 de

28e Journées de Statistique de L' Associationpour la Statistique et ses Utilisations

Quebec City (Canadá), do 27 Ó 30 de millo de1996.

4th International Applied Statistics in In-dustry Conference

Dallas (Texas. USA), do 3 Ó 5 de xunio de1996.

3rd International Conference on Forensic Sta-tistics

Edimburgo (Reino Unido), do 1 Ó 3 de xullo

de 1996.

International Workshop on Game Theory andPolitics & Spanish Meeting on Game Theory

Santiago de Compostela, do 2 Ó 5 de xullo de1996.

CESA' 96. Computational Engineering in Sys-tems Applicationson Pro-

Lille (Francia), do 9 Ó 12 de xullo de 1996.

Round- Table IASE

Granada, do 23 Ó 26 de xullo de 1996.

International Conference on Applied Statisticsin Business and Economics

Moscova (Rusia), do 25 Ó 31 de agosto de

1996.

Environmental Statistics: Satellite Conferenceto the 4th World Congress of the Bernoulli

Society

Broo (República Checa), do 20 Ó 24 de agos-to de 1996.

COMPSTAT' 96. XII Symposium on Compu-tational Statistics

Barcelona, do 26 Ó 30 de agosto de 1996.

4th World Congress of the Bernoulli Society

Viena (Austria), do 26 Ó 31 de agosto de1996.

20th Conference on Regional and Urban Sta-tistics (SCORUS)

Madrid, do 14 Ó 17 de outubro de 1996.

Sociedade Galega para a Promoción daEstatÍstica e da Investigación deOperacións

Desexa pertencer'á SOCIEDADE GALEGA PARA A PROMOCIÓN DA ESTATÍSTICA E DA INVESTIGACIÓN DEOPERACIÓN S como membro individual, contribuindo coa cota anual correspondente (cota ordinaria 5.000 pesetas; cotaestudiantes 2.000 pesetas).

Indíquese a fonDa de pago:

D enviando por correo cheque a nome da Sociedade

D ingreso na c/c n° 387-304-67/8 da oficina do Campus Universitario de Caixa Galicia (Santiago de Compostela)

Ddomiciliando o pago (cúbrase e asínese a autorización de domiciliación adxunta).

. ... ... ... ......

AUTORIZACIÓN DE DOMICILIACIÓN

Estimados Sres.:

Rogo a vostedes que, a partir destadata e ata nava aviso, teñan a ben compensar atraverso da miña canta os recibos que ó meunome presente a Sociedade Galega para aPromoción da Estatística e da Investigaciónde Operacións,

Atentamente,

Data:

Departamento de Estatística e 1. O.Pacultade de MatemáticasCampus Universitario15771 Santiago de Compostela

~

~,ti

~

1

~~~~~