memoria 2011 mar

MEMORIA 2011 MUSEO PROVINCIAL DO MAR Rede Museística Provincial Area de Cultura Excma. Deputación Provincincial de Lugo

REDE MUSEÍSTICA GAÑADORA DOS V PREMIOS SOLIDARIOS ONCE-GALICIA NA CATERGORÍA “ACCESIBILIDADE UNIVERSAL”

INDICE

1. LIMIAR ................................

2. ESTADÍSTICA ANUAL DE VISITANTES

3. MELLORAS DO EDIFICIO

4. PROGRAMA DIDÁCTICO

4.1. ACTIVIDADES ESCOLARES

4.2. OBRADOIROS DE VERÁN

4.3. OBRADOIROS DE NADAL

5. PROGRAMA DE ACCIÓN CULTURAL

5.1. PREMIOS E DISTINCIÓNS 2011

5.2. PROGRAMA INTERXERACIONAL

5.3. PROGRAMA DA TERCEIRA IDADE

5.4. SEMANA DOS MUSEOS

5.5. PROGRAMA MUSEOLOXÍA SOCIAL

5.6. PROGRAMA DE

5.7. REVISTA ORAL

5.8. SERVIZO DO MUSEO PARA OUTRAS ACTIVIDADES

5.9. PROGRAMA DE

5.10. TEATRO ................................

5.11. PROGRAMA DE RECURSOS EDUCATIVOS

5.12. PROGRAMA CULTURAIS ................................

6. PROGRAMA DE CONSERVACIÓN

7. PROGRAMA DE PERSONAL

8. PROGRAMA ECONÓMICO

9. PUBLICACIÓNS ................................

Museo

................................................................................................

2. ESTADÍSTICA ANUAL DE VISITANTES ...........................................................

. MELLORAS DO EDIFICIO ................................................................

DIDÁCTICO ................................................................

4.1. ACTIVIDADES ESCOLARES ...............................................................

4.2. OBRADOIROS DE VERÁN ................................................................

4.3. OBRADOIROS DE NADAL ................................................................

5. PROGRAMA DE ACCIÓN CULTURAL ............................................................

5.1. PREMIOS E DISTINCIÓNS 2011 ..........................................................

PROGRAMA INTERXERACIONAL ................................

. PROGRAMA DA TERCEIRA IDADE ................................

DOS MUSEOS ................................................................

MUSEOLOXÍA SOCIAL ................................

PROGRAMA DE EXPOSICIÓNS ..........................................................

REVISTA ORAL ................................................................

5.8. SERVIZO DO MUSEO PARA OUTRAS ACTIVIDADES

PROGRAMA DE CONFERENCIAS ................................

..............................................................................................

5.11. PROGRAMA DE RECURSOS EDUCATIVOS ................................

. PROGRAMA DE PRÁCTICAS DO MASTER DE SERVIZOS...............................................................................................

6. PROGRAMA DE CONSERVACIÓN ...............................................................

7. PROGRAMA DE PERSONAL ................................................................

8. PROGRAMA ECONÓMICO ................................................................

.............................................................................................

Museo Provincial do Mar

1

................................................ 3

........................... 4

................................................. 9

................................................ 11

............................... 11

................................... 33

................................... 40

............................ 44

.......................... 44

...................................................... 45

.................................................... 45

...................................... 47

.................................................. 52

.......................... 70

.................................................... 85

5.8. SERVIZO DO MUSEO PARA OUTRAS ACTIVIDADES ...................... 94

...................................................... 96

.............................. 97

.................................. 100

SERVIZOS ............................... 101

............................... 215

........................................ 215

............................................ 215

............................. 215

1. LIMIAR

San Cibrao está situado na costa lucense, pobo mariñeiro por tradición,

industrial polo asentamento dunha

esquece o mar, posto que a natureza

no azul do mar Cantábrico como se fose un navío de area e granito en sinal.

San Cibrao ten historia, ten pasado

ten futuro. Un deses moitos futuros está no Museo do Mar.

Por iso fálase de Rons

temos sobre o papel a desempeñar polo Museo do Mar dependente da Área de

Cultura da Deputación Provincial

Por un lado temos a

dos vestixios do pasado q

xeracións de veciños.

Por outro lado queremos ser unha institución asentada no presente

mirando ao futuro, non debemos deixar de lado a proxección social, temos que ter

en conta o noso traballo cara

mesmo legado que nos tra

Para representar o pasado e ao mesmo tempo ter unha visión de futuro,

debemos ser capaces de abrir as portas ao Museo e facer del un lugar

participación, onde se vexan as inquietudes do conxunto da sociedade e que

ofreza alternativas culturais e que ao mesmo tempo recolla as propostas dos

sectores culturais máis dinámicos.

A cultura é unha experiencia interactiva

seu novo proxecto museolóxico e museográfico. Por todo iso intentaremos que

sexa un Museo didáctico, un museo adaptado, un museo interactivo e dinámico, e

un museo de futuro.

Museo


industrial polo asentamento dunha factoría de produción de aluminio. Pero non

o mar, posto que a natureza dálle unha situación privilexiada, entrando


San Cibrao ten historia, ten pasado, construído día a día, pedra a pedra, y

ten futuro. Un deses moitos futuros está no Museo do Mar.

Por iso fálase de Ronsel de futuro, isto sérvenos para definir a idea que

mos sobre o papel a desempeñar polo Museo do Mar dependente da Área de

Cultura da Deputación Provincial

Por un lado temos a obrigación de garantir a conservación e a exposición

dos vestixios do pasado que se foron reunindo co esforzo e a aportación de vari



en conta o noso traballo cara a sociedade. Temos que devolver á sociedade o

mesmo legado que nos transmitiu e poñelo nese lugar visible.


debemos ser capaces de abrir as portas ao Museo e facer del un lugar

ipación, onde se vexan as inquietudes do conxunto da sociedade e que


sectores culturais máis dinámicos.

A cultura é unha experiencia interactiva, e o museo do Mar fai cultura no

novo proxecto museolóxico e museográfico. Por todo iso intentaremos que



2


de aluminio. Pero non

privilexiada, entrando


día a día, pedra a pedra, y

el de futuro, isto sérvenos para definir a idea que

mos sobre o papel a desempeñar polo Museo do Mar dependente da Área de

de garantir a conservación e a exposición

ue se foron reunindo co esforzo e a aportación de varias



a sociedade. Temos que devolver á sociedade o


debemos ser capaces de abrir as portas ao Museo e facer del un lugar de

ipación, onde se vexan as inquietudes do conxunto da sociedade e que


o museo do Mar fai cultura no

novo proxecto museolóxico e museográfico. Por todo iso intentaremos que


2. ESTADÍSTICA ANUAL DE VISITANTES.

Xaneiro Nº total de visitantes

2 grupos adultos

Visitas individuais

Febreiro Nº total de visitantes

3 grupos escolares

Visitas individuais

Marzo Nº total de visitantes

6 grupos adultos

Visitas individuais

Abril Nº total de visitantes

3 grupos esc

10 grupos adultos

Visitas individuais

Maio Nº total de visitantes

11 grupos escolares

6 grupo adultos

Visitas individuais

Xuño Nº total de visitantes

14 grupos escolares

3 grupos adultos

Visitas individuais

Museo

. ESTADÍSTICA ANUAL DE VISITANTES.

Nº total de visitantes 602

grupos adultos 80

Visitas individuais 522


3 grupos escolares 69



6 grupos adultos 131








6 grupo adultos 152





individuais 775


3

Xullo Nº total de visitantes

6 Obradoiros

11 grupos adultos

Visitas individuais

Agosto Nº total de visitantes

3 Obradoiros

2 grupo adultos

Visitas individuais

Setembro Nº total de visitantes

16 grupos adultos

Visitas individuais

Outubro Nº total de visitantes

10 grupos adultos

Visitas individuais

Novembro Nº total de visitantes

6 grupos adultos

Visitas individuais

Decembro Nº total de visitantes

Grupos adultos

Visitas individuais

Total visitantes anuais

Museo


6 Obradoiros 112




3 Obradoiros 56

2 grupo adultos 84



grupos adultos 344









adultos 52


14317


4

Gráfica comparativa dos anos 2010

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500 MUSEO PROVINCIAL DO MAR

Museo

Gráfica comparativa dos anos 2010 -2011

MUSEO PROVINCIAL DO MAR

* O Mes de Outubro e parte de


5

A…A…

O Mes de Outubro e parte de

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

602 550765

Por número de visitantes

43%

18%

Museo

765

1130967

1299

2303

2862

12691126

Por número de visitantes

9%

7%

4%

5%

14%

18%

Por idades


6

1126

829617

0-10

11-14

15-18

19-25

26-40

41-65

66

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

1051

6460

2044

LUGO CIDADEANDALUCIABALEARESCATALUÑAEUSKADIMURCIAVALENCIA

0

0 500 1000

Museo

2044

20759

1198

18 15114179

742

12734753

1143

90 99 6 90 277

Por Procedencias

LUGO PROVINCIA GALICIAARAGON ASTURIASCANARIAS CANTABRIACASTILLA-LEON CASTILLA-LA MANCHAEXTREMADURA MADRIDNAVARRA LA RIOJAESTRANXEIROS

2377

2066

2255

2440

3147

2034

1500 2000 2500 3000 3500

Por días da semana


7

CANTABRIALA MANCHA

3500

DOMINGO

SABADO

VENRES

XOVES

MERCORES

MARTES

LUNS

Museo Museo Provincial do Mar

8

3. PROGRAMA ARQUITECTÓNICO

Construción de baño adaptado a

Porta baño (FEBREIRO)

Construción de paso ata chegar a rampa de madeira para acceso de persoas con

mobilidade reducida (MARZO

Reposición de árbores novos diante do Museo, e

(MARZO)

Museo

PROGRAMA ARQUITECTÓNICO

de baño adaptado a persoas con mobilidade reducida

)


MARZO)

Reposición de árbores novos diante do Museo, e detrás os que estaban diante


9

con mobilidade reducida (FEBREIRO)


os que estaban diante

Conservación de infraestruturas

Reposición do sistema de iluminación, por parte do persoal do Museo (DURANTE

TODO O ANO SEGUNDO HAI AS INCIDENCIAS)

Cable ordenador Nadal (XANEIRO)

Amaño do disco duro do ordenador de mesa (ABRIL)

Wifi gratuíta ao servizo dos visitantes

Conector 8 vías para cable RJ45, UTP CAT5E (AGOSTO)

Reposición da pechadura da porta (AGOSTO)

Cable ordenador portátil

Museo

infraestruturas


TODO O ANO SEGUNDO HAI AS INCIDENCIAS)

(XANEIRO)

do disco duro do ordenador de mesa (ABRIL)

Wifi gratuíta ao servizo dos visitantes (MAIO).

para cable RJ45, UTP CAT5E (AGOSTO)

Reposición da pechadura da porta (AGOSTO)

(OUTUBRO)


10


4. PROGRAMA DIDÁCTICO

4.1. Actividades escolares

Ao longo do curso ofrécese a posibilidade de solicitar dous

guiada e con actividade. Para realizar estas visitas é necesario a concertación

previa das mesmas, concertando con departamento de didáctica.

Visita de ini ciación:

Comprende un recorrido por todo o castelo, recomendase para os grupos

que visitan o centro por primeira vez, independentemente do seu nivel educativo.

Duración aproximada de 60 minutos.

Para un mellor aproveitamento do Museo Provincial do Mar, xa que existe

unha variedade e riqueza de contidos, e na procura dun novo concepto d

máis participativa, como alternativa as tradicionais visitas guiadas e que implique

a colaboración directa de profesores e alumnos, ofrecemos no 2010 un programa

de itinerarios os distintos niveis de ensino:

Tea mariñeira

¿As baleas comen ou engu

Arriba a bandeira

Descubre a balea

Mergúllate

Nada coa balea

Pinta mariñeiro

Sae a navegar

Sopa de aleta

Museo

DIDÁCTICO

4.1. Actividades escolares

Ao longo do curso ofrécese a posibilidade de solicitar dous



ciación:


visitan o centro por primeira vez, independentemente do seu nivel educativo.

Duración aproximada de 60 minutos.


unha variedade e riqueza de contidos, e na procura dun novo concepto d



de itinerarios os distintos niveis de ensino:

Tea mariñeira

¿As baleas comen ou engulan?

Arriba a bandeira

Descubre a balea

Nada coa balea

Pinta mariñeiro

Sae a navegar

Sopa de aleta


11

Ao longo do curso ofrécese a posibilidade de solicitar dous tipos de visitas:




visitan o centro por primeira vez, independentemente do seu nivel educativo.


unha variedade e riqueza de contidos, e na procura dun novo concepto de visita



Vento mareiro

Visita de iniciación

Nivel: Todos os ciclos

Data: Curso escolar

Obxectivo: Comprender o oficio do mar e como as sociedades actuais están

condicionadas polo seu pasado histórico. Recoñecer as ferramentas mariñeiras e

analizar a súa evolución e continuidade, así como a necesidade de conservalas

para outras xeracións.

Tea mariñeira

Nivel: 3º e 4º da ESO e BAC

Data: Curso escolar

Obxectivo: Fomentar o interese polas materias vinculadas coa navegación.

Asentar conceptos vistos anteriormente na visita guiada.

Metodoloxía: Actividade que consiste en unir con frechas.

de obxectos da Sala de Navegación coas definicións que teñen noutra columna

Museo

Vento mareiro

Comprender o oficio do mar e como as sociedades actuais están



3º e 4º da ESO e BAC

Fomentar o interese polas materias vinculadas coa navegación.

Asentar conceptos vistos anteriormente na visita guiada.

Actividade que consiste en unir con frechas. Relacionaranse fotos

de obxectos da Sala de Navegación coas definicións que teñen noutra columna


12

Comprender o oficio do mar e como as sociedades actuais están



Fomentar o interese polas materias vinculadas coa navegación.

Relacionaranse fotos

de obxectos da Sala de Navegación coas definicións que teñen noutra columna.

UNE CON FRECHAS E NOMEA CADA OBXECTO

Museo

Aparato que permite ó capitán comunicar as ordes ó que está na sala de máquinas.

Serve para gobernar o barco, facéndolle cambiar o rumbo. Pode ser de caña ou de roda.

Caixa cilíndrica fixa na cuberta que leva no seu interior o compás ou búsola.

Fiestra redonda que se abre e que está situada en distintas alturas nos costados buque. Serve para que entre a luz e se ventilen os camarotes da tripulación.

Elemento do equipo propulsor dun barco movido mediante unha máquina ou motor e que permite o movemento cara adiante ou atrás do barco.

Instrumento para coñecer a situación. Consiste en medir a altura do sol ouestrelas con respecto do horizonte. latitude.

Antigamente facíanas os carpinteiros de ribeira antes de construír o barco .

Servía para ver as formas que ía ter o barco.



13

Aparato que permite ó capitán comunicar as ordes ó que está na sala de máquinas.

Serve para gobernar o barco, facéndolle cambiar o rumbo. Pode ser de caña ou de

Caixa cilíndrica fixa na cuberta que leva no seu interior o compás ou búsola.

Fiestra redonda que se abre e que está situada en distintas alturas nos costados do buque. Serve para que entre a luz e se ventilen os camarotes da tripulación.

Elemento do equipo propulsor dun barco movido mediante unha máquina ou motor e que rmite o movemento cara adiante ou atrás

Instrumento para coñecer a situación. Consiste en medir a altura do sol ou das estrelas con respecto do horizonte. Mide a

Antigamente facíanas os carpinteiros de ribeira antes de construír o barco .

que ía ter o barco.



Nivel: 5º e 6º de Primaria

Data: Curso escolar

Obxectivo: Achegar o alumnado ós museos e á cultura dun modo atractivo.

Potenciar o traballo e a participación en equipo. Inculcar a protección

conservacionista do medio ambiente mariño.

Metodoloxía: Na Sala das Baleas, os nenos en grupos estarán sentados no

chan, onde escoitarán unha pequena explicación sobre se as baleas mastigan ou

non. De seguido responderán verdadeiro ou falso a unhas frases e terán unha

folla de consulta ante as posibles dúbidas.

Museo


5º e 6º de Primaria

Achegar o alumnado ós museos e á cultura dun modo atractivo.


conservacionista do medio ambiente mariño.

Na Sala das Baleas, os nenos en grupos estarán sentados no

onde escoitarán unha pequena explicación sobre se as baleas mastigan ou


folla de consulta ante as posibles dúbidas.


14

Achegar o alumnado ós museos e á cultura dun modo atractivo.


Na Sala das Baleas, os nenos en grupos estarán sentados no

onde escoitarán unha pequena explicación sobre se as baleas mastigan ou



15


16

Arriba a bandeira


Data: Curso escolar

Obxectivo: Dar a coñecer como se transmite información codificada entre barcos

próximos. Aínda que agora, se utilizan algunhas bandeiras,

tecnoloxías as deixaron en desuso.

Metodoloxía: Sentados diante

escoitarán o significado e utilidade deste. Como un grupo de bandeiras

representan o abecedario, cada neno debuxará nunha cartolina branca, tamaño

folio, a bandeira que lle corresponda coa súa inicial.

informativo de consulta. Despois pegarán un pau a un extremo da mesma. Os

nenos agruparanse polas súas iniciais e realizarán un xogo como se fosen barcos

comunicándose en alta mar.

Museo


Dar a coñecer como se transmite información codificada entre barcos

próximos. Aínda que agora, se utilizan algunhas bandeiras,

tecnoloxías as deixaron en desuso.

Sentados diante das bandeiras que forman o Código de Sinais



folio, a bandeira que lle corresponda coa súa inicial. Para iso



comunicándose en alta mar.


17

Dar a coñecer como se transmite información codificada entre barcos

próximos. Aínda que agora, se utilizan algunhas bandeiras, que as novas

das bandeiras que forman o Código de Sinais



Para iso terán un panel




18

Descubre a balea


Data: Curso escolar

Obxectivo: Achegar o alumnado ós museos e ó mundo do mar dunha maneira

amena e atractiva. Fomentar a expresión oral e artística.

cetoloxía.

Metodoloxía: Na Sala das Baleas repartiranse fol

animada con números. Os rapaces terán que coloreala según as cores que levan

asociadas os números. Así cando rematen descubrirán a balea.

Museo


Achegar o alumnado ós museos e ó mundo do mar dunha maneira

Fomentar a expresión oral e artística. Potenciar o interese pola

Na Sala das Baleas repartiranse follas co debuxo dunha balea


asociadas os números. Así cando rematen descubrirán a balea.


19

Achegar o alumnado ós museos e ó mundo do mar dunha maneira

Potenciar o interese pola

las co debuxo dunha balea



20

Mergúllate

Nivel: 1º e 2º da ESO

Data: Curso escolar

Obxectivo: Fomentar a

xogo atractivo. Achegar os rapaces á cultura dunha forma práctica e divertida.

Metodoloxía: En parellas, cubrirán o pasatempo coas palabras que adiviñen.

Sempre axudados polo persoal do museo.

HORIZONTAL:

1- Instrumento de medición da latitude no que o seu arco é a sexta parte dun círculo.

2- Principal método para calcular a velocidade no mar. Mide nós ou millas.

3- Instrumento que serve para saber a situación do barco, neste caso,

Tamén se pode chamar compás.

4- Sosterse na superficie da auga.

5- Parte principal dun barco, que pode ser de madeira ou doutro material. Calquera

embarcación pode flotar e

6- Lazo que se fai con cabos. Utilízase n

Museo

Fomentar a capacidade de asimilar novos conceptos mediante un

Achegar os rapaces á cultura dunha forma práctica e divertida.

En parellas, cubrirán o pasatempo coas palabras que adiviñen.

Sempre axudados polo persoal do museo.

MERGÚLLATE

Instrumento de medición da latitude no que o seu arco é a sexta parte dun círculo.

Principal método para calcular a velocidade no mar. Mide nós ou millas.

Instrumento que serve para saber a situación do barco, neste caso, en todo momento.

Tamén se pode chamar compás.

Sosterse na superficie da auga.

Parte principal dun barco, que pode ser de madeira ou doutro material. Calquera

embarcación pode flotar e desprazarse grazas a el.

Lazo que se fai con cabos. Utilízase nas actividades cotiás dun barco.


21

capacidade de asimilar novos conceptos mediante un

Achegar os rapaces á cultura dunha forma práctica e divertida.

En parellas, cubrirán o pasatempo coas palabras que adiviñen.

Instrumento de medición da latitude no que o seu arco é a sexta parte dun círculo.

Principal método para calcular a velocidade no mar. Mide nós ou millas.

en todo momento.

Parte principal dun barco, que pode ser de madeira ou doutro material. Calquera

as actividades cotiás dun barco.

VERTICAL:

1- Instrumento que servía para a comunicación dentro do barco. Había dous: un na ponte e

outro na sala de máquinas.

2- Serve para gobernar ou orientar o barco, facéndolle cambiar o rumbo ou a dirección.

Pode ser de cana ou de roda.

3- Instrumento de ferro forxado con figura dun arpón ou dun anzol que está suxeito a

unha cadea e se arrebola ó fondo do mar para fondear o barco.

4- Peza de tea ou doutro material que, unha vez despregada, recibe do vento o impulso

necesario para navegar.

5- Parte posterior dun barco.

6- Parte de diante dun barco.

Museo

Instrumento que servía para a comunicación dentro do barco. Había dous: un na ponte e

outro na sala de máquinas.

Serve para gobernar ou orientar o barco, facéndolle cambiar o rumbo ou a dirección.

de cana ou de roda.

Instrumento de ferro forxado con figura dun arpón ou dun anzol que está suxeito a

unha cadea e se arrebola ó fondo do mar para fondear o barco.

Peza de tea ou doutro material que, unha vez despregada, recibe do vento o impulso

Parte posterior dun barco.

Parte de diante dun barco.


22

Instrumento que servía para a comunicación dentro do barco. Había dous: un na ponte e

Serve para gobernar ou orientar o barco, facéndolle cambiar o rumbo ou a dirección.

Instrumento de ferro forxado con figura dun arpón ou dun anzol que está suxeito a

Peza de tea ou doutro material que, unha vez despregada, recibe do vento o impulso

Nada coa balea

Nivel: Ed. Infantil

Data: Curso escolar

Obxectivo: Potenciar o desenvolvemento educativo achegando os rapaces ós

museos. Fomentar a participación en grupo

plástica.

Metodoloxía: Na Sala das Baleas haberá un panel onde está debuxada unha

balea. Os nenos formarán grupos collendo cada un seis pezas revoltas do

quebracabezas. Terán que colocalas ordenadamente ata completar a imaxe que

teñen diante.

Museo

Potenciar o desenvolvemento educativo achegando os rapaces ós

Fomentar a participación en grupo. Familiarizarse coa representación

Na Sala das Baleas haberá un panel onde está debuxada unha




23

Potenciar o desenvolvemento educativo achegando os rapaces ós

Familiarizarse coa representación

Na Sala das Baleas haberá un panel onde está debuxada unha




24


25

Pinta mariñeiro


Data: Curso escolar

Obxectivo: Achegar ós rapaces ó mundo da navegación dunha maneira amena

e sinxela. Fomentar tanto as aptitudes creativas como a expresión oral.

interese polo mundo náutico.

Metodoloxía: Os nenos, sentados no chan, na Sala de Navegación pintarán un

debuxo dun veleiro en alta mar. Colorearán este coas cores que eles queiran,

para fomentar o desenvolvemento artístico. Cando rematen, os mariñeiros

responderán unhas sinxelas preg

porque se move no auga.

Museo


Achegar ós rapaces ó mundo da navegación dunha maneira amena

Fomentar tanto as aptitudes creativas como a expresión oral.

interese polo mundo náutico.

Os nenos, sentados no chan, na Sala de Navegación pintarán un



responderán unhas sinxelas preguntas referidas ao barco: ás súas partes e

porque se move no auga.


26

Achegar ós rapaces ó mundo da navegación dunha maneira amena

Fomentar tanto as aptitudes creativas como a expresión oral. Espertar o

Os nenos, sentados no chan, na Sala de Navegación pintarán un



untas referidas ao barco: ás súas partes e


27

Sae a navegar

Nivel: Ed. Infantil

Data: Curso escolar

Obxectivo: Potenciar o interese creativo e construtivo.

distintos elementos que

áncora, … Familiarizar os nenos coas formas dun barco montando as pezas do

quebracabezas.

Metodoloxía: Na sala de navegación haberá un panel grande cun debuxo dun

barco. Os nenos formarán pequenos grup

que colocarán ordenadamente ata formar a imaxe que teñen diante.

Museo

Potenciar o interese creativo e construtivo. Coñecemento dos

distintos elementos que constitúen un barco: casco, ponte de mando, portillos,

Familiarizar os nenos coas formas dun barco montando as pezas do

Na sala de navegación haberá un panel grande cun debuxo dun

barco. Os nenos formarán pequenos grupos. Cada un terá seis pezas revoltas



28

Coñecemento dos

constitúen un barco: casco, ponte de mando, portillos,

Familiarizar os nenos coas formas dun barco montando as pezas do

Na sala de navegación haberá un panel grande cun debuxo dun

os. Cada un terá seis pezas revoltas



29

Sopa de aleta


Data: Curso escolar

Obxectivo: Achegar o alumnado ós museos e a cultura mariña. Engadir

coñecementos elementais da bioloxía mariña. Fomentar o aprendizaxe mediante

un xogo didáctico.

Metodoloxía: Na Sala das Baleas repartiranse follas coa sopa de letras onde

terán que atopar partes da anatomía externa e interna da balea. Na outra sopa de

aleta encóntranse agochados os familiares das baleas como son: o arroaz,

rorcual, candorca, cachalote, golfiño e balea vasca.

Museo


Achegar o alumnado ós museos e a cultura mariña. Engadir

elementais da bioloxía mariña. Fomentar o aprendizaxe mediante

Na Sala das Baleas repartiranse follas coa sopa de letras onde


agochados os familiares das baleas como son: o arroaz,

rorcual, candorca, cachalote, golfiño e balea vasca.


30

Achegar o alumnado ós museos e a cultura mariña. Engadir

elementais da bioloxía mariña. Fomentar o aprendizaxe mediante

Na Sala das Baleas repartiranse follas coa sopa de letras onde


agochados os familiares das baleas como son: o arroaz,

Vento mareiro


Data: Curso escolar

Obxectivo: Recoñecer as partes principias dun barco. Potenciar o

mundo do mar. Coñecer o deseño dunha embarcación tradicional galega. Valorar

a historia, cultura e tradicións galegas.

Metodoloxía: Entregarase unha folla cun debuxo con números dunha Traiñeira a

cada alumno. Debaixo desta haberá unha listaxe

dunha embarcación. Os rapaces teñen que relacionar os números da imaxe cos

nomes.

Museo


Recoñecer as partes principias dun barco. Potenciar o


a historia, cultura e tradicións galegas.

Entregarase unha folla cun debuxo con números dunha Traiñeira a

cada alumno. Debaixo desta haberá unha listaxe con nomes referidos ás partes



31

Recoñecer as partes principias dun barco. Potenciar o interese polo


Entregarase unha folla cun debuxo con números dunha Traiñeira a

con nomes referidos ás partes



32

4.5 Obradoiros de verán

Museo

4.5 Obradoiros de verán


33

“Enrédate con nós” é o lema desta proposta deste programa de actividades

que pretende enredar, enlear, envolver, engaiolar, enganchar, comprometer…,

pór en rede a todos e todas os que amades os museos e a cultura en xeral.

Propoñemos obradoiros, concertos

conversas, debates, tertulias, xornadas e mesas redondas, iniciativas para todos

os públicos, desde mozos ata maiores que queiran, que se deixen enredar polos

museos da Rede Museística da Deputación de Lugo. Prop

agardamos propostas de todos e todas, suxestións, ideas ou maneiras de

entender o patrimonio como ben de todos, como herdanza común a coñecer e

conservar. Un patrimonio común, unha causa común.

Se nos visita tamén agardamos contribuír a

cada vez que se achegue a este ou aos outros museos da Rede poida percibir

esa sensación de satisfacción que sentimos cando sentimos o de todos como

noso.

Emisores activos ou receptores pasivos?

Mestres: Persoal dos departamen

Obxectivos: Nun mundo tan cambiante, as redes sociais constitúen canles

imprescindibles para a comunicación. Velaí o movemento 15M, creado e

organizado a través destes espazos accesibles para todos; para nós tamén

Museo




Propoñemos obradoiros, concertos, visitas guiadas, viaxes, representacións,



museos da Rede Museística da Deputación de Lugo. Propoñemos pero tamén



conservar. Un patrimonio común, unha causa común.

Se nos visita tamén agardamos contribuír ao seu lecer, e de paso, a que



Emisores activos ou receptores pasivos?

Mestres: Persoal dos departamentos de didáctica





34




, visitas guiadas, viaxes, representacións,



oñemos pero tamén



o seu lecer, e de paso, a que






Museo


35

ROTEIRO IRMANDIÑO

Reunímonos cos outros viaxeiros do Paz

Paio de Narla, para poñer en práctica as nosas capacidade e habilidades en

recrear as Guerras Irmandiñas.

A REVOLTA DOS IRMANDIÑOS E OS

SEUS ALIADOS DE SAN CIPRIÁN E

MONFORTE DE LEMOS

Museo

cos outros viaxeiros do Pazo de Tor, no Museo


recrear as Guerras Irmandiñas.

A REVOLTA DOS IRMANDIÑOS E OS

SEUS ALIADOS DE SAN CIPRIÁN E

MONFORTE DE LEMOS


36

o de Tor, no Museo-Fortaleza San


Museo


37

I XORNADAS: MUSEOS, AS REDES SOCIAIS COMO XENERADOR AS DE

CAMBIOS

Xornada teórico-práctica: Educación, Estratexias, medición e avaliación para ámbitos de natureza cualitativa con impacto a medio e longo prazo, por Pilar Gonzalo

Museo


práctica: Educación, cultura e acción social nos social media. Estratexias, medición e avaliación para ámbitos de natureza cualitativa con impacto a medio e longo prazo, por Pilar Gonzalo.


38


cultura e acción social nos social media. Estratexias, medición e avaliación para ámbitos de natureza cualitativa con impacto a


39

4.3 Obradoiros de Nadal

Museo

4.3 Obradoiros de Nadal


40


41

Museo


42

Entrega xoguetes solidarios

Museo

Entrega xoguetes solidarios


43


5.1. Premios e distincións 2011

A Rede Museística gañadora dos V Premios Solidarios

categoría “Accesibilidade Universal”.

Os presidentes da Xunta

xaneiro.

Padre Rubinos, Manuel Aguilar

de Museos Provincial de Lugo

A Institución benéfica

Novacaixagalicia, Manuel Aguilar

Accesible da Mancomunidade de Municipios de

Igualdade de la Radio Galega

Premios Solidarios ONCE-Galicia. A unha reportaxe publicada no Suplemento dominical

do Diario de Pontevedra foille outorgada unha mención especi

O Xurado dos V Premios Solidarios ONCE

festividade de Santa Lucía

as iniciativas e as accións de persoas, institucións e entidades que máis se

polos seus esforzos a favor da igualdade, a integración social e a accesibilidade

universal das persoas cegas ou con outras minusvalideces e dos máis desfavorecidos

Na categoría de Accesibilidade universal o Xurado concedeu senllos galardóns

Rede Museística Provincial de

Mancomunidade de Arousa Norte

inclusivo Pelexamos polo posible, loitamos polo visible, que desenvolve dende 2008 a

Rede Museística Provincial de

(San Cibrao), de Tor (Monforte

A xuízo do Xurado, o labor desenvolvido pola Rede de Museos Provinciais de

Lugo denota unha importante sensibilización e e

integral de actuacións de accesibilidade universal en lugares emblemáticos, como son

os edificios que albergan os museos, ao tempo que normalizou eficazmente a

participación do colectivo de persoas con minusvalidez en todas

programadas.

O Xurado estivo formado por Dores

de ONCE-Galicia; Coro Piñeiro

Museo


5.1. Premios e distincións 2011

useística gañadora dos V Premios Solidarios ONCE

categoría “Accesibilidade Universal”.

Xunta e da ONCE entregarán os galardóns o próximo mes de

Manuel Aguilar, Convivir en Igualdade, de Radio Galega

Lugo e Turismo Accesible de Arousa Norte son os galardoados

A Institución benéfica Padre Rubinos da Coruña, o director da Obra Social de

Manuel Aguilar; a Rede Provincial de Museos de

Accesible da Mancomunidade de Municipios de Arousa Norte e o programa

Igualdade de la Radio Galega, recibirán os galardóns correspondentes á V edición dos

Galicia. A unha reportaxe publicada no Suplemento dominical

foille outorgada unha mención especial do Xurado.

O Xurado dos V Premios Solidarios ONCE-Galicia fallou estes galardóns onte,

Lucía, no Hotel NH Atlántico da Coruña, recoñecendo así o labor,

as iniciativas e as accións de persoas, institucións e entidades que máis se


universal das persoas cegas ou con outras minusvalideces e dos máis desfavorecidos

Na categoría de Accesibilidade universal o Xurado concedeu senllos galardóns

Rede Museística Provincial de Lugo e á iniciativa de Turismo Accesible da

Arousa Norte. O Xurado destacou o programa institucional

polo posible, loitamos polo visible, que desenvolve dende 2008 a

ncial de Lugo, que engloba os Museos Provincial (

Monforte) e Fortaleza San Paio de Narla (Friol).


denota unha importante sensibilización e esforzo ao desenvolver un paquete



participación do colectivo de persoas con minusvalidez en todas

O Xurado estivo formado por Dores Venancio, presidenta do Consello Territorial

Piñeiro, Secretario Xeral de Política Social de la Xunta


44

ONCE- GALICIA na

e da ONCE entregarán os galardóns o próximo mes de

Radio Galega, a Rede

son os galardoados

, o director da Obra Social de

; a Rede Provincial de Museos de Lugo; Turismo

e o programa Convivir en

, recibirán os galardóns correspondentes á V edición dos

Galicia. A unha reportaxe publicada no Suplemento dominical

al do Xurado.

Galicia fallou estes galardóns onte,

, recoñecendo así o labor,

as iniciativas e as accións de persoas, institucións e entidades que máis se distinguiron


universal das persoas cegas ou con outras minusvalideces e dos máis desfavorecidos.

Na categoría de Accesibilidade universal o Xurado concedeu senllos galardóns á

e á iniciativa de Turismo Accesible da

. O Xurado destacou o programa institucional

polo posible, loitamos polo visible, que desenvolve dende 2008 a

, que engloba os Museos Provincial (Lugo), do Mar

).


sforzo ao desenvolver un paquete



participación do colectivo de persoas con minusvalidez en todas as actividades

, presidenta do Consello Territorial

Xeral de Política Social de la Xunta de

Galicia; Manuel Martínez Pan

Presidente do Cermi-Galicia

Santiago, Pablo Portabales

Os galardóns entregaranse a finais do próximo mes de xaneiro na

nunha Gala presidida polos presidentes da

5.2. Programa interxener

A través deste programa o que pretendemos é o coñecemento duns

medios artesáns que forman parte da nosa cultura e que tende a desaparecer

ante os novos procesos i

5.3. Programa da terceira idade

Ninguén como as persoas maiores de San Cibrao, isto é a terceira idade,

pode valorar o patrimonio inmaterial que tiña a transmisión oral da súa época, xa

que era o seu medio de comunicación, e nós os traballadores de museo somos os

encomendados de traspasar o noso legado a outros conecllos, iso é o que imos a

facer cos nosos visitantes da terceira idade

Museo

Manuel Martínez Pan, Delegado Territorial de ONCE-Galicia

Galicia; o presentador de TV Paco Lodeiro e os xornalistas Tino

Pablo Portabales, Antón Luaces e Ernesto Sánchez Pombo.

Os galardóns entregaranse a finais do próximo mes de xaneiro na

nunha Gala presidida polos presidentes da Xunta e da ONCE.

5.2. Programa interxener acional



ante os novos procesos industrial e tecnolóxicos.

Programa da terceira idade



comunicación, e nós os traballadores de museo somos os


facer cos nosos visitantes da terceira idade


45

Galicia; Anxo Queiruga,

e os xornalistas Tino

.

Os galardóns entregaranse a finais do próximo mes de xaneiro na Coruña,





comunicación, e nós os traballadores de museo somos os


.

Museo


46

5.4. Semana dos museos

ç

Museo

Semana dos museos


47

O sábado, 14 de maio, celebramos a

maio, o Días das Letras Galegas

conmemoramos, coma se vén facendo desde 1977, o

Museos en todos os museos xestionados pola Rede Mu

Área de Cultura da Deputación de Lugo.

O Comité Consultivo do ICOM, Consello Internacional de Museos,

asociado á UNESCO, propón cada ano un tema que os museos poden utilizar

para valorizar a súa posición no seo da sociedade, esco

lema Museo e Memoria.

Cos obxectos que conservan, os museos recadan historias e transmiten a

memoria das comunidades nas cales vivimos. Estes obxectos son expresións do

noso patrimonio natural e cultural. Moitos deles son fráxiles

atópanse en situación de perigo, e necesitan ser conservados con moito coidado.

O Día Internacional dos Museos

descubrir e redescubrir a súa memoria individual e colectiva.

Baixo o mesmo lema do

europeos teñen na noite do día 14 de maio a Noite dos Museos, unha celebración

que este ano patrocina por primeira vez o ICOM, e que propón prestar atención a

temas como o coidado e acceso ás coleccións e documentos, a

museo, a memoria esquecida e a relación entre a memoria, a comunidade e a

identidade, incluíndo a identidade familiar. A actividade central deste celebración

é o programa multimedia “A Piece of the Story” (Un pedazo de historia) para

compartir unha historia fascinante ou extraordinaria sobre unha obra concreta de

calquera museo.

En cada un dos museos da Rede Museística pretend

que lle fixemos para conmemorar estas dúas datas, animalos a achegarse ao

máis próximo, ao que sinta como seu, que tire proveito das actividades e, ao

tempo, que percibe que a súa memoria, a persoal e a colectiva, a cultural, a

artística e a histórica, non d

Museo

O sábado, 14 de maio, celebramos a Noite dos Museos

Días das Letras Galegas, e o mércores, 18 de maio de 2011

conmemoramos, coma se vén facendo desde 1977, o Día Internacional dos

en todos os museos xestionados pola Rede Museística que depende da

Área de Cultura da Deputación de Lugo.



para valorizar a súa posición no seo da sociedade, escollendo para este 2011 o

.



noso patrimonio natural e cultural. Moitos deles son fráxiles


Día Internacional dos Museos dará a oportunidade aos seus visitantes de

descubrir e redescubrir a súa memoria individual e colectiva.

Baixo o mesmo lema do Día Internacional dos Museos



oidado e acceso ás coleccións e documentos, a




unha historia fascinante ou extraordinaria sobre unha obra concreta de

En cada un dos museos da Rede Museística pretendimos, coas propostas

mos para conmemorar estas dúas datas, animalos a achegarse ao

sinta como seu, que tire proveito das actividades e, ao


artística e a histórica, non deixarían pegada se non existísemos os museos.


48

, o martes, 17 de

, e o mércores, 18 de maio de 2011

Día Internacional dos

seística que depende da



llendo para este 2011 o



noso patrimonio natural e cultural. Moitos deles son fráxiles ou, ás veces,


dará a oportunidade aos seus visitantes de

a Internacional dos Museos os museos



oidado e acceso ás coleccións e documentos, a historia dos




unha historia fascinante ou extraordinaria sobre unha obra concreta de

mos, coas propostas

mos para conmemorar estas dúas datas, animalos a achegarse ao

sinta como seu, que tire proveito das actividades e, ao


os museos.

VISITA ILUMINADA . Convidámo

seguindo unha inciativa dos museos europeos que chama a atención sobre os

obxectos exposto e a memoria, e sobre a experimentación de diferentes

sensacións á hora de achegarse a un museo

Os obxectos da memoria / A memoria dos

Todos os días, desde o 14 ao 21 de maio (ambos

Os museos conservan obxectos que foron usados na vida cotiá doutras

épocas e que nos permiten saber cómo se vivía no pasado.

Propuxemos aos visitantes que escoll

normal e regular na súa vida, que teña algun


épocas que cumpriron a mesma función para os nosos devanceiros. Cos

obxectos que apareceron

ollos o museo.

Obradoiro Atlas da memoria dos museos

Rodríguez

Atesouramos memoria a través das diferentes percepcións que nos

achegan os sentidos: a vista, o tacto, o olfacto e o oído. Propoñemos unha

actividade, un xogo, no que valéndonos de diferentes pezas representativas do

museo (Sala de carpintería

e interrogantes que nos provoquen, elaborar un atlas do museo que, ao tempo,

mapa a mapa, palmo a palmo, reconstrúa tamén a memoria de todos nosoutros.

Museo

. Convidámos a participar nesta visita guiada nocturna,



sensacións á hora de achegarse a un museo.

Os obxectos da memoria / A memoria dos obxectos

Todos os días, desde o 14 ao 21 de maio (ambos incluídos)


épocas e que nos permiten saber cómo se vivía no pasado.

mos aos visitantes que escolleran algún obxecto actual, d

normal e regular na súa vida, que teña algunha relación coas coleccións do

Provincial do Mar para buscar entre os obxectos expostos aqueles doutras


ceron tivemos unha magnífica desculpa para ver con outros

Atlas da memoria dos museos por Adriana López e Mara




carpintería de ribeira), e a través das percepcións, dos estímulos




49

sta visita guiada nocturna,




an algún obxecto actual, de uso

a relación coas coleccións do

para buscar entre os obxectos expostos aqueles doutras


para ver con outros

por Adriana López e Mara




, e a través das percepcións, dos estímulos



Obradoiro Tendal das letras

Durante toda a xornada realizarase unha exposición que remora a historia

do Día das Letras Galegas

deste 2011 para honrar a Lois Pereiro. O

pendurar a memoria, onde enxugar os perigos que ameazan a nosa lingua.

Percor rido polas nosas letras e homenaxe a Lois Pereiro, c

con proxección arredor da historia e dos

letras galegas desde 1963 ata 2011

Museo

Tendal das letras a cargo de Silvia Aldariz Quintela


Día das Letras Galegas desde o dedicado a Rosalía de Castro en 1963 ata o

deste 2011 para honrar a Lois Pereiro. O Tendal das letras é un arame físico onde

r a memoria, onde enxugar os perigos que ameazan a nosa lingua.

rido polas nosas letras e homenaxe a Lois Pereiro, c

con proxección arredor da historia e dos persoeiros homenaxeados no Día das

letras galegas desde 1963 ata 2011


50

Aldariz Quintela


desde o dedicado a Rosalía de Castro en 1963 ata o

é un arame físico onde

r a memoria, onde enxugar os perigos que ameazan a nosa lingua.

rido polas nosas letras e homenaxe a Lois Pereiro, conferencia

homenaxeados no Día das

Memorias de mulleres de aquí e de acolá

Vídeo-proxección e mesa de debate con Joselyn Ruíz

Cunqueiradas, por Candido Pazó

Monólogo cómico no que o excelente narrador oral recrea historias do

grande fabulador mindoniense Álvaro Cunqueiro.

Museo

Memorias de mulleres de aquí e de acolá

proxección e mesa de debate con Joselyn Ruíz

Candido Pazó


grande fabulador mindoniense Álvaro Cunqueiro.


51


5.5. Museoloxía social

Día Mudial do Alzheimer

A Vicepresidencia primeira da Deputación de Lugo, Áreas de Cultura e

Turismo e Benestar Social, a través das museos integrados na Rede

Museística e en colaboración con AFALU (Centro de Día de

outras Demencias Neurodexenerativas), súmanse aos actos conmemorativos

do Día Internacional do Alzheimer 2011 cunha programación específica coa

que se pretende a sensibilización social arredor desta doenza que ten na

memoria, no deterioro da me

motora as principais consecuencias. Os museos son, precisamente, espazos

de acordanza, lugares onde se custodia a memoria do noso pasado,

institucións onde se pode estimular, e de feito así é, a recuperación dunha

facultade tan fundamental para a nosa vida como é traer ao presente os

obxectos dun tempo xa vivido.

Proxección a cargo de AFALU (Centro de Día de Alzheimer e outras

Demencias Neurodexenerativas), da película: Bicicleta, Cuchara, Manzana,

guión e dirección de Carles Bosch.

Sinopse.-No outono de 2007 a Pasqual Maragall diagnostícaselle

Alzheimer. Superado o golpe inicial, el e a súa familia inician unha cruzada

contra a enfermidade e, desde o primeiro paso, esta película convértese en

testemuño de excepción. Con intelixencia, sinceridade e bo humor, Maragall

déixase retratar xunto á súa familia e os médicos para deixar constancia do

día a día da súa loita persoal. Dous anos de seguimento a un paciente

excepcional disposto a que os científicos atopen

cifra de 26 millóns de enfermos no mundo se multiplique por dez. Unha

película dura pero optimista a pesar de todo.

Museo

Día Mudial do Alzheimer



Museística e en colaboración con AFALU (Centro de Día de




memoria, no deterioro da memoria e das función cognitiva, condutora e





obxectos dun tempo xa vivido.



dirección de Carles Bosch.

No outono de 2007 a Pasqual Maragall diagnostícaselle



xcepción. Con intelixencia, sinceridade e bo humor, Maragall



excepcional disposto a que os científicos atopen curación antes de que a


película dura pero optimista a pesar de todo.


52



Museística e en colaboración con AFALU (Centro de Día de Alzheimer e




moria e das función cognitiva, condutora e







No outono de 2007 a Pasqual Maragall diagnostícaselle



xcepción. Con intelixencia, sinceridade e bo humor, Maragall



curación antes de que a


Museo


53


54


55

Día Internacional da Loita contra a violencia de xé nero

O 25 de novembro fué declarado día

muller no 1º Encontro Feminista de Latinoamérica e do Caribe celebrado en

Bogotá en xullo de 1981.

Neste encontro as mulleres denunciaron a violencia de xénero a nivel

doméstico e a violación e o acoso sexual a nivel

os abusos sufridos por prisioneiras políticas.

Elixiuse o 25 de novembro para conmemorar o violento asasinato das

irmás Mirabal (Patria, Minerva e Maria Teresa), tres activistas políticas asasinadas

o 25 de novembro de 196

República Dominicana.

Os seus cadáveres esnaquizados apareceron no fondo dun precipio. Para

o movemento popular e feminista de República Dominicana historicamente estas

mulleres simbolizaron a loita e a

ACTIVIDADES

Visita guiada: Itinerario en feminino

en horario de apertura.

Entrega aso visitantes da Unidade Didáctica:

museo da Rede Museística. Durante toda a xorn

horario de apertura. Actividade ba

San Paio de Narla), un relato da tradición oral onde aparece explícita a violencia

Museo

Día Internacional da Loita contra a violencia de xé nero

O 25 de novembro fué declarado día Internacional contra a Violencia cara á


Bogotá en xullo de 1981.


doméstico e a violación e o acoso sexual a nivel de estados incluíndo a tortura e

os abusos sufridos por prisioneiras políticas.



o 25 de novembro de 1960 pola policía secreta do ditador Rafael Trujillo na



mulleres simbolizaron a loita e a resistencia.

Visita guiada: Itinerario en feminino. Durante toda a xornada do 25 de novembro,

Entrega aso visitantes da Unidade Didáctica: Contra a violencia de xénero nos

museo da Rede Museística. Durante toda a xornada do 25 de novembro, en

horario de apertura. Actividade baseada na Lenda da dona da Torre

, un relato da tradición oral onde aparece explícita a violencia


56

Internacional contra a Violencia cara á



de estados incluíndo a tortura e



0 pola policía secreta do ditador Rafael Trujillo na



. Durante toda a xornada do 25 de novembro,

Contra a violencia de xénero nos

ada do 25 de novembro, en

Lenda da dona da Torre (Fortaleza

, un relato da tradición oral onde aparece explícita a violencia

física e moral nun tempo afastado que en moitos aspectos, coma este da

violencia de xénero) semella ser actual.

VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx

ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt

áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö

ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx

twâÄàxÜ|É x? ö twâÄàxÜ|É x? ö twâÄàxÜ|É x? ö twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç? ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b y|Ç? ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b y|Ç? ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b y|Ç? ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b

Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ? Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ? Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ? Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ?

àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá

wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx

àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t

átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá

àtÑÉÇtÜt vÉÇ xàtÑÉÇtÜt vÉÇ xàtÑÉÇtÜt vÉÇ xàtÑÉÇtÜt vÉÇ xáááá

wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt

wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx

atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá

ÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄA

Museo


violencia de xénero) semella ser actual.

T WÉÇt wt T WÉÇt wt T WÉÇt wt T WÉÇt wt

gÉÜÜxgÉÜÜxgÉÜÜxgÉÜÜx

VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx

ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt

áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö

ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx

y|Ç? ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b y|Ç? ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b y|Ç? ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b y|Ç? ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b

Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ? Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ? Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ? Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ?

àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá

wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx

àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t

átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá

ááááàÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ WâÖâx àÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ WâÖâx àÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ WâÖâx àÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ WâÖâx

wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt

wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx

atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá

ÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄA


57


T WÉÇt wt T WÉÇt wt T WÉÇt wt T WÉÇt wt

Día da muller traballadora

O oito de marzo serviu para visibilizar as loitas e demandas que

significaron avances na vida de millóns de mulleres creando novas formas de

pensamento. Dende a Área de Cultura da Deputación de Lugo, a

Museística, decidimos organizar unha pr

compartindo sempre un obxectivo en común: o desexo de superar a violencia e a

pobreza e construír o mundo que queremos. Baseado na paz, xustiza , liberdade,

igualdade e solidariedade.

Por segundo ano consecutivo tres

San Paio de Narla, Museo Pazo de Tor , Museo Provincial do Mar) seguindo a

programación estratéxica presentada pola Xerencia en xullo do 2007 na

Deputación Provincial de Lugo. E tendo en conta o sinalado na Lei Orgánica

3/2007, que establece no seu artigo 26.2 que os distintos organismos , entes e

demais estruturas das administracións públicas que, de modo directo ou indirecto,

configuran o sistema de xestión cultural desenvolverán as seguintes actuacións:

1.- Adoptar iniciativas destinadas a favorecer a promoción específica das mulleres

na cultura e combater

2.- Políticas activas de axuda á creación e produción artística e intelectual de

autoría feminina.

Para levar a cabo os

para o mes de marzo, que xirará en torno as perspectivas de xénero sobre

patrimonio cultural e museos.

ITINERARIO FEMININO POLA REDE: PEZAS E LENDAS DE MULLERES

Visitas guiadas nun percorrido en feminino p

Museo

Día da muller traballadora



pensamento. Dende a Área de Cultura da Deputación de Lugo, a

Museística, decidimos organizar unha programación con distintas experiencias,


o mundo que queremos. Baseado na paz, xustiza , liberdade,

igualdade e solidariedade.

Por segundo ano consecutivo tres dos Museos da Rede Museística (Museo







iciativas destinadas a favorecer a promoción específica das mulleres

combater a súa discriminación estrutural

Políticas activas de axuda á creación e produción artística e intelectual de

Para levar a cabo os seguintes obxectivos, preparamos un amplo programa


patrimonio cultural e museos.


Visitas guiadas nun percorrido en feminino polas coleccións do museo.


58



pensamento. Dende a Área de Cultura da Deputación de Lugo, a través da Rede

ogramación con distintas experiencias,


o mundo que queremos. Baseado na paz, xustiza , liberdade,

dos Museos da Rede Museística (Museo







iciativas destinadas a favorecer a promoción específica das mulleres

estrutural e/ou difusa.

Políticas activas de axuda á creación e produción artística e intelectual de

seguintes obxectivos, preparamos un amplo programa



olas coleccións do museo.

Museo


59

06 de Marzo de 2011

Visitas guiadas gratuítas ao museo provincial do Mar con motivo do Día da Muller 2011

motivo do Día da Muller 2011. Os percorridos teñen como lema “Pezas e lendas de mulleres”, e en cada un dos museos farase un percorrido evocador dos usos de diferentes obxectos e obras expostas, historia das mulleres. os visitantes recibirán como agasallo a textos literarios e lendarios nos que diferentes mulleres vinculadas a cada un dos museos son protagonistas.

Esta actividade forma parte do Programa de Actividades programadas pola xerencia da Rede Museística arredor do Día da Muller 2011:-Visitas guiadas: -Xornadas sobre muller e igualdade.-Mesas de discusión sobre mumulleres e historia. -Exposicións, conferencias, proxeccións…

Crónica3.com a mariña

Museo

06 de Marzo de 2011


Pezas e lendas de mulleres (Visitas guiadas Rede Museística)

O Museo Provincial do Mar (San Cibrao, Cervo), Museo Etnográfico de San Paio de Narla (Friol) e o Pazo de Tor (Monforte de Lemos)programan para hoxe día 5 e os días 8, 12, 19 e 26 de marzo de 2011, ás 12:00 h. visitas guiadas

motivo do Día da Muller 2011. Os percorridos teñen como lema “Pezas e lendas de mulleres”, e en cada un dos museos farase un percorrido evocador dos usos de diferentes obxectos e obras expostas, sempre en relación coa

os visitantes recibirán como agasallo a reproducióntextos literarios e lendarios nos que diferentes mulleres vinculadas a cada un dos museos son protagonistas.

Esta actividade forma parte do Programa de Actividades programadas pola Museística arredor do Día da Muller 2011:

Xornadas sobre muller e igualdade. Mesas de discusión sobre mulleres e mundo rural, mulleres e mundo do mar,

Exposicións, conferencias, proxeccións…

.com a mariña


60

06 de Marzo de 2011


Pezas e lendas de mulleres (Visitas guiadas aos Museos da Rede Museística)

O Museo Provincial do Mar (San Cibrao, Cervo), Museo Etnográfico de San Paio de Narla (Friol) e o Pazo de Tor

Lemos)programan para hoxe 8, 12, 19 e 26 de

marzo de 2011, ás 12:00 h. gratuítas con

motivo do Día da Muller 2011. Os percorridos teñen como lema “Pezas e lendas de mulleres”, e en cada un dos museos farase un percorrido evocador

en relación coa reprodución de

textos literarios e lendarios nos que diferentes mulleres vinculadas a cada un

Esta actividade forma parte do Programa de Actividades programadas pola

mulleres e mundo do mar,

ENFOQUES DA MULLER CO

MAR: (Reunión de mulleres para falar da memoria da muller no mundo do mar)

EXPOSICIÓN DE OBRA DE CARLOS VALCÁRCEL REFERENTE A MULLER E

O SEU ENTORNO.

Museo

ENFOQUES DA MULLER CO PATRIMONIO CULTURAL E UN MUSEO DO




61

PATRIMONIO CULTURAL E UN MUSEO DO



Día internacional das persoas co discapacidade

Museo

Día internacional das persoas co discapacidade


62


63

Obradoiros Arte e parte:

Obradoiro de sensibilización para todo tipo de públicos.

Imparten a psicóloga e especialista en Arte

directora de Aulaideas, e

Concepto:

Se algo caracteriza á arte é a súa capacidade de anular barreiras e fronteiras do

tipo que sexan. A creatividade e a sensibilidade teñen carácter universal e

converten á arte en vía de comunicación e socialización máis aló de calquera

diferenza.

Con este obradoiro pretendemos crear un espazo no que se contemple a

posibilidade de integrar plenamente a diversidade en todos os seus ámbitos.

Porque a creatividade é unha capacidade inherente a todo individuo.

Estas xornadas tamén teñen un carácter reivindicati

sobre as capacidades e posibilidades creativas das persoas con diversidade

funcional.

“Dáseme ben contar o que vexo e escoito. Pinto moi mal cos pinceis, pero pintar

con palabras dáseme mellor”

Saltamontes”. Residente no Centro de Atención a Persoas Discapacitadas

(CAMF) de Leganés.

Todos expresámonos a diario sen pensar se somos ou non capaces de facelo,

pois faremos desta capacidade universal un momento para a distensión e a

experimentación propondo diferentes desafíos onde cada individuo poderá

achegar a súa propia capacidade creativa nun obradoiro para ver, sentir, escoitar,

expresar e compartir.

Metodoloxía:

O obradoiro concíbese de forma multivectorial, xerando diferentes estímulos de

participación.

Museo

Arte e parte: O desafío de voar coas propias ás :

Obradoiro de sensibilización para todo tipo de públicos.

Imparten a psicóloga e especialista en Arte-Terapia, Adriana Pazos Ottón

, e Encarna Lago, xerente da Rede Museística




obradoiro pretendemos crear un espazo no que se contemple a



Estas xornadas tamén teñen un carácter reivindicativo. Preténdese concienciar



con palabras dáseme mellor” Carmen Soria: escritora, autora do



capacidade universal un momento para a distensión e a





64

Adriana Pazos Ottón,

Museística




obradoiro pretendemos crear un espazo no que se contemple a



vo. Preténdese concienciar



Carmen Soria: escritora, autora do libro “Manifiesto



capacidade universal un momento para a distensión e a




1. Presentación : Daremos comezo á actividade cunha presentación na que se

incide e invita a descubrir de qué forma cada un dos seres humanos son creativos

nalgún modo. Na actualidade recoñécese que a creatividade non está restrinxida

unicamente a seres excepcionais, e atópase como un potencial en cada persoa

sen excepción.

2. Nunha segunda instancia exponse dúas dinámicas paralelas:

• Monotipia: Unha experiencia plástica utilizando a técnica da Monotipia:

variedade de impresión única; só sae unha boa reprodución de cada

lámina. O artista debuxa sobre calquera superficie lisa, utilizando óleo,

acuarela, ou tinta. Créase a imaxe pintándoa sinxelamen

superficie da lámina. A continuación aplícase o papel sobre a lámina e a

imaxe quedará transferida, fregando o dorso do papel. A técnica dános un

resultado de “mancha libre” susceptible de ser interpretada. Cada un dos

participantes creará unha

• Imaxes, palabra e emoción

multimedia en relación co tema da diversidade funcional e a capacidade

artística. Os vídeos presentados servirán de movilizador de emocións e

vehículo dunha dinámica n

verbalizadas e escritas, en relación ás impresións que nos causan as

imaxes e o traballo dos compañeiros artistas que realizan a parte plástica.

3. Conclusión: A experiencia compartida dará como resultado unha ruta de v

a expresión do noso voo individual, un transcurso de tempo vivenciado na arte,

que quedará plasmado na suma cualitativa de cada unha das obras plásticas e

emocións, escritas, impresas e ganduxadas nunha única traxectoria de voo:

creatividade comparti da dunha arte sen barreiras.

Museo

: Daremos comezo á actividade cunha presentación na que se


modo. Na actualidade recoñécese que a creatividade non está restrinxida


2. Nunha segunda instancia exponse dúas dinámicas paralelas:

Unha experiencia plástica utilizando a técnica da Monotipia:



acuarela, ou tinta. Créase a imaxe pintándoa sinxelamen




participantes creará unha impresión plástica.

Imaxes, palabra e emoción : Visionado dunha presentación de contidos



vehículo dunha dinámica na que pretendemos xérense palabras,



A experiencia compartida dará como resultado unha ruta de v



emocións, escritas, impresas e ganduxadas nunha única traxectoria de voo:

da dunha arte sen barreiras.


65

: Daremos comezo á actividade cunha presentación na que se


modo. Na actualidade recoñécese que a creatividade non está restrinxida


Unha experiencia plástica utilizando a técnica da Monotipia:



acuarela, ou tinta. Créase a imaxe pintándoa sinxelamente sobre a




: Visionado dunha presentación de contidos



a que pretendemos xérense palabras,



A experiencia compartida dará como resultado unha ruta de voo,



emocións, escritas, impresas e ganduxadas nunha única traxectoria de voo: A

Grupo ONCE

Participou Dolores Venancio Vilaboi, presidenta do Consello Territorial da

O.N.C.E. en Galicia, co fin de comentar e mostrar ao público en xeral as

adaptacións e axudas técnicas cas que

discapacitados visuais no acontecer da súa vida diaria. Ao longo da mañá tamén

explicaronse as adaptacións realizadas no Museo do Mar por parte de xerente da

Rede Museística Encarna Lago e da guía Ángeles Miguélez.

Museo



adaptacións e axudas técnicas cas que conta o colectivo de cegos e



Rede Museística Encarna Lago e da guía Ángeles Miguélez.


66



conta o colectivo de cegos e



Museo


67

Actividade grupo da ONCE

Actividade Grupo COGAMI

Museo

grupo da ONCE

Actividade Grupo COGAMI


68

Museo


69

5.6. Exposicións

“A ARTE DE SER MULLER NUN MUNDO POR COMPARTIR”

Museo

“A ARTE DE SER MULLER NUN MUNDO POR COMPARTIR”


70

Este proxecto nace

críticas da arte e responsables de varios museos de toda Galicia e decidiron crear

algunhas iniciativas destinadas a saltar as barreiras da desigualdade de xénero e

loitar por facer máis visibles ás mul

A exposición levouse a cabo nos tres museo da Rede, expoñendo cada

semana dúas artistas, así dende o mes de agosto ata o mes de novembro. As

artista participantes foron:

1 ao 9 de agosto

9 ao 18 de agosto

19 ao 27 de agosto

28 de agosto ao 5 de setembro

6 ao 14 de setembro

14 ao 22 de setembro

23 de setembro ao 1 de outubro

2 ao 10 de

Museo

Este proxecto nace no Museo Pazo de Tor, onde se reuniron unha serie de



facer máis visibles ás mulleres en todos os ámbitos.


artistas, así dende o mes de agosto ata o mes de novembro. As

artista participantes foron:

ARTISTAS SALA DE COLOCACIÓN

Tor San Paio

Sabela Arias U

Montse Rego I

9 ao 18 de agosto Julia Ares U

Yolanda Dorda I

Mª José Santiso U

Ana Costas I

28 de agosto ao 5 Cristina Fernández U

Dolores Guerrero I

Paula Cabaleiro I

Renata Otero U

Carmen Llonín I

Rebeca López U

Estefanía Novo U

Ruth Núñez I

Xedes Peón U


71

no Museo Pazo de Tor, onde se reuniron unha serie de




artistas, así dende o mes de agosto ata o mes de novembro. As

SALA DE COLOCACIÓN

San Paio Mar

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

outubro

11 ao 19 de outubro

20 ao 28 de outubro

29 de outubro ao 6 de novembro

7 ao 15 de novembro

16 ao 24 de novembro

Os criterios que rexen este proxecto son os seguintes:

� Cada proxecto expositivo levase a cabo nos tres museos da

Paio de Narla, Museo Provincial do Mar e Pazo de Tor simultaneamente no

tempo.

� O cuarto do Señor e da Sra en San Paio, o cuarto de convidados en Tor

(empregado por Uxío Novoneyra nas súas visitas) e a sala de exposicións

do Museo Provincial do Ma

� A duración será de unha semana en cada un dos espazos postos a

disposición das artistas; rotando entre os tres museos

Algunhas das obras das artistas participantes no proxecto:

Museo

Elena Pendás I

Marta Prieto U

Magdalena Seijas I

Paula Salinas I

Noa Persán U

29 de outubro ao

Mª Jesús P. Carballo I

Blanca Besteiro U

María José Vila U

Laura Pernas

Mercedes Cabada U

Silvia Rodriguez I

Os criterios que rexen este proxecto son os seguintes:

Cada proxecto expositivo levase a cabo nos tres museos da


O cuarto do Señor e da Sra en San Paio, o cuarto de convidados en Tor


do Museo Provincial do Mar van ser os espazos a empregar.

A duración será de unha semana en cada un dos espazos postos a

disposición das artistas; rotando entre os tres museos.



72

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

Cada proxecto expositivo levase a cabo nos tres museos da Rede; San


O cuarto do Señor e da Sra en San Paio, o cuarto de convidados en Tor


r van ser os espazos a empregar.

A duración será de unha semana en cada un dos espazos postos a


Museo


73

Museo


74

Museo


75

Documentos con memoria

Mostra bibliográfica, fotográfica e documental producida polo Museo

Provincial de Lugo sobre o convento de San Francisco de Lugo con motivo do 80º

aniversario da súa declaración como BIC.

A exposición, coordinada pola responsable da biblioteca, Mercedes

Salvador, forma parte da programación conmemorativa do 80º aniversario da

Declaración como B.I.C. deste edificio. Amosa planos dos arquitectos Miguel

Durán-Loriga, Manuel Gómez Román e Arace

Museo

Documentos con memoria


sobre o convento de San Francisco de Lugo con motivo do 80º

aniversario da súa declaración como BIC.




Loriga, Manuel Gómez Román e Araceli Novo Celeiro, debuxos,


76


sobre o convento de San Francisco de Lugo con motivo do 80º




li Novo Celeiro, debuxos,

documentos, fotos e un vídeo

grande interese.

Esta mostra é un acto máis entre os programados polo Museo Provincial

para conmemorar o 80 aniversario deste nomeamento coa que preten

dunha, dar unha visión da evolución das dependencias do convento dende que

fora Casa de Beneficencia ata a actualidade a través dos planos que arquitectos

tan relevantes como Miguel Durán

para transformalo no actual museo. E doutra, e a través dunha pequena selección

bibliográfica, amosar a repercusión que tivo o convento dende comezos do século

pasado ata hoxe non só nos libros de historia e de arte, senón tamén noutro tipo

de publicacións.

UN POUCO DE HISTORIA

O 3 de xuño de 1931 o convento de San Francisco de Lugo foi declarado

Tesouro Artístico Nacional, segundo a denominación da época que na actualidade

recibe o nome de Ben de Interese Cultural (BIC).

O convento de San Francisco, nos seus cinco séculos de hi

por moitos cambios de utilidade que fixeron variar considerablemente as súas

dependencias: foi convento, aloxamento de tropas, establecemento de

beneficencia e na actualidade museo. Incluso, en 1638, sufriu un incendio que o

devastou case por completo, quedando en pé soamente a igrexa do século XIV e

o claustro rematado no século XV, por ser estes elementos as obras máis sólidas.

No século XVIII reconstruirase de novo quedando como testemuño desta época o

refectorio e a cociña.

Coa desamortización de Mendizábal os frades foron expulsados do seu

interior e de acordo coa Real Orde de Facenda de 1842 foi entregado en usufruto

ao concello de Lugo. Utilizouse como acuartelamento de tropas e logo como Casa

de Beneficencia e, en 1895, por unha Lei de

Ministros, concédese ao concello de Lugo o pleno dominio do convento. Continúa

nel a Beneficencia ata que o 11 de xullo de 1949 o concello e a deputación asinan

un concerto para a transmisión por 99 anos do edificio que logo se d

museo.

Museo

documentos, fotos e un vídeo-montaxe cunha selección bibliográfica e imaxes de


para conmemorar o 80 aniversario deste nomeamento coa que preten



tan relevantes como Miguel Durán-Loriga e Manuel Gómez Román realizaron

ctual museo. E doutra, e a través dunha pequena selección



UN POUCO DE HISTORIA



recibe o nome de Ben de Interese Cultural (BIC).

O convento de San Francisco, nos seus cinco séculos de hi




completo, quedando en pé soamente a igrexa do século XIV e



ción de Mendizábal os frades foron expulsados do seu



de Beneficencia e, en 1895, por unha Lei de Presidencia do Consello de



un concerto para a transmisión por 99 anos do edificio que logo se d


77

montaxe cunha selección bibliográfica e imaxes de


para conmemorar o 80 aniversario deste nomeamento coa que pretendemos,



Loriga e Manuel Gómez Román realizaron

ctual museo. E doutra, e a través dunha pequena selección





O convento de San Francisco, nos seus cinco séculos de historia, pasou




completo, quedando en pé soamente a igrexa do século XIV e



ción de Mendizábal os frades foron expulsados do seu



Presidencia do Consello de



un concerto para a transmisión por 99 anos do edificio que logo se destinaría a

A EXPOSICIÓN: PLANOS E OUTROS DOCUMENTOS

En xaneiro de 1950 Miguel Durán Loriga, levanta un plano da planta baixa

no que reflicte o aspecto que tiña o cenobio antes da obra.

Tanto no plano como nas fotografías, obsérvase un segundo claus

patio cuberto, hoxe desaparecido, que estaría situado na zona na que está

exposto o mosaico de Armañá. Segundo podemos observar nas fotografías,

estaba cuberto por arcadas de medio punto feitas de cachotería que segundo a

arquitecta Araceli Novo Cel

principios do XVIII.

O 16 de setembro de 1949 o Boletín Oficial da Provincia de Lugo publica:

«Bases para un concurso público, entre arquitectos, para formalización del

proyecto de reforma de la llamada Cas

Convento de San Francisco, para adaptarlo a su nuevo destino de Museo

provincial de Bellas Artes».

Nos días posteriores á súa publicación, D. Manuel Vázquez Seijas remite

dito boletín e unha carta na que invita a parti

profesionais e a varios arquitectos de recoñecido prestixio como Miguel Durán

Loriga, Manuel Gómez Román e Francisco Pons Sorolla, entre outros.

Tempo máis tarde, a Deputación deixa sen efecto dito concurso quedando en

liberdade para a elección de arquitecto. Tras a morte de Miguel Durán

25 de maio de 1950, a Corporación Provincial na sesión ordinaria do 17 de xullo

de 1950 acorda aprobar o proxecto que presentara este arquitecto, declarar de

urxencia as obras e facultar ó Sr. Presidente para a execución das mesmas por

administración directa. Con posterioridade encargarán a Manuel Gómez Román

ultimar o proxecto redactado por Durán

O 18 de xaneiro de 1951 sae publicada no BOP a aprobación do proxecto

rectificado e orzamento das obras de construción do Museo Provincial presentado

por Manuel Gómez Román, que fora asinado na Deputación Provincial o día 15

de xaneiro polo seu presidente, Antonio Rosón Pérez e polo secretario, Enrique

Costas Sánchez.

Museo

A EXPOSICIÓN: PLANOS E OUTROS DOCUMENTOS


no que reflicte o aspecto que tiña o cenobio antes da obra.

Tanto no plano como nas fotografías, obsérvase un segundo claus




arquitecta Araceli Novo Celeiro, poderían ser de finais do século XVII ou de



proyecto de reforma de la llamada Casa municipal de Beneficencia o antiguo


provincial de Bellas Artes».


dito boletín e unha carta na que invita a participar no concurso, aos colexios de

profesionais e a varios arquitectos de recoñecido prestixio como Miguel Durán



berdade para a elección de arquitecto. Tras a morte de Miguel Durán



facultar ó Sr. Presidente para a execución das mesmas por


ultimar o proxecto redactado por Durán-Loriga.


icado e orzamento das obras de construción do Museo Provincial presentado




78


Tanto no plano como nas fotografías, obsérvase un segundo claustro ou




eiro, poderían ser de finais do século XVII ou de



a municipal de Beneficencia o antiguo



cipar no concurso, aos colexios de

profesionais e a varios arquitectos de recoñecido prestixio como Miguel Durán-



berdade para a elección de arquitecto. Tras a morte de Miguel Durán-Loriga, o



facultar ó Sr. Presidente para a execución das mesmas por



icado e orzamento das obras de construción do Museo Provincial presentado



Gómez Román

minimamente o proxecto interno, sen embargo cambiou radicalmente a

concepción das dúas fachadas.

O MÁIS RECENTE

Recreación hipotética realizada pola arquitecta Araceli Novo Celeiro na

que, nun extraordinario t

podemos observar como sería a evolución dos planos do convento e do claustro

de San Francisco, dende a Idade Media ao século XVIII.

EXPOSICIÓN: Entre Marbella e Torremolinos [imaxes

fotografías de Xosé Reigosa

A mostra coincide co peche definitivo do Hospital Psiquiátrico San Rafael

de Castro Riberias de Lea, en Castro de Rei (Lugo) inaugurado en 1953 e

construído seguindo o modelo do labirinto panóptico (a cadea

único edificio deseñado e construído en Galicia coa finalidade de atender a

doentes con enfermidades psiquiátricas. “Marbella” fai alusión ao pavillón

das mulleres e “Torremolinos” ao pavillón

Museo

Gómez Román respectou o traballo de seu colega modificando


concepción das dúas fachadas.

O MÁIS RECENTE


que, nun extraordinario traballo de investigación en Arquitectura Histórica,


de San Francisco, dende a Idade Media ao século XVIII.

EXPOSICIÓN: Entre Marbella e Torremolinos [imaxes de manicomio],

fotografías de Xosé Reigosa



construído seguindo o modelo do labirinto panóptico (a cadea perfecta), sendo o


doentes con enfermidades psiquiátricas. “Marbella” fai alusión ao pavillón

das mulleres e “Torremolinos” ao pavillón-solaina dos homes.


79

respectou o traballo de seu colega modificando



raballo de investigación en Arquitectura Histórica,


de manicomio],



perfecta), sendo o


doentes con enfermidades psiquiátricas. “Marbella” fai alusión ao pavillón-solaina

Xunto coa mostra

duración, vídeo que se vai poder visualizar tamén en todos os museos

dependentes da área de Cultura e Turismo da Deputación de Lugo

Museo

Xunto coa mostra fotográfica proxéctase un documental de 30 minutos de




80

fotográfica proxéctase un documental de 30 minutos de




81


82


83

Museo


84

5.7. Revista oral

Revista oral: A voz dos Carraos

Museo

Revista oral: A voz dos Carraos Nº10


85


86

2011

Presentan un novo número da revista oral “A voz dos carraos” no MuseoMar en San CibraoA voz dos carraos, nº 10

O sábado, 26 DE MARZO de 2011, ás 19:00 horas, no Museo Provincial do Mar, San Cibrao (Cervo), novo número da revista oral, desta volta coa presentación do proxecto Queres que cho conte? de Palimoco Teatro. Unha oportunidade única para ver a

Crónica3Crónica3Crónica3Crónica3

a mariña

Museo

Presentan un novo número da revista oral “A voz dos carraos” no MuseoMar en San Cibrao A voz dos carraos, nº 10


Crónica3Crónica3Crónica3Crónica3.com a mariña


87

26 de Marzo

Presentan un novo número da revista oral “A voz dos carraos” no Museo do


representación drámaticocontos da tradición oral recollidos na provincia de Lugo.

Portada musical: Carlos Díaz (3’)Presentación: Presentación do proxecto Queres que cho conte?, por Paloma Lugilde e Antonio Reigosa (10’)

Queres que cho conte?: Coordinación do Proxecto Queres que cho conte?: Palimoco Teatro. Dramaturxia e dirección: Paloma Lugilde. Ilustracións: Sabela M. Eiriz, Mar Eiriz. Música: Carlos Díaz. Voces: Bruno Martínez, Paula Buján, Sabela Eiriz, Carlos Díaz, Paloma Lugilde, Alicia García, Arturo Centeno, Hugo Centeno. Voz convidada: Avelino González. Guitarra: Carlos Díaz. Pandeireta: Arturo Vaquero. Piano: Francisco Martínez. Gaita e zanfona: Suso Vaamonde. Gravación: Estudos Abrigueiro.Interveñen: Paula Buján, SabDíaz e Paloma LugildeOpinión: Intervención do público.Epílogo: por Encarna Lago, xerente da Rede Museística da Deputación de Lugo (3’)Contraportada O aistentes poden pedir que se repita o tema musical da representación que máis lles gustase para cantalo xuntos, público e actores.


Museo

drámatico-musical deste proxecto que recrea de nove contos da tradición oral recollidos na provincia de Lugo.

Portada musical: Carlos Díaz (3’) Presentación: Presentación do proxecto Queres que cho conte?, por Paloma Lugilde e Antonio Reigosa (10’)

que cho conte?: Coordinación do Proxecto Queres que cho conte?: Palimoco Teatro. Dramaturxia e dirección: Paloma Lugilde. Ilustracións: Sabela M. Eiriz, Mar Eiriz. Música: Carlos Díaz. Voces: Bruno Martínez, Paula Buján, Sabela Eiriz, Carlos Díaz,

Lugilde, Alicia García, Arturo Centeno, Hugo Centeno. Voz convidada: Avelino González. Guitarra: Carlos Díaz. Pandeireta: Arturo Vaquero. Piano: Francisco Martínez. Gaita e zanfona: Suso Vaamonde. Gravación: Estudos Abrigueiro. Interveñen: Paula Buján, Sabela M. Eiriz, Bruno Martínez, Carlos Díaz e Paloma Lugilde Opinión: Intervención do público. Epílogo: por Encarna Lago, xerente da Rede Museística da Deputación de Lugo (3’)

O aistentes poden pedir que se repita o tema musical da ón que máis lles gustase para cantalo xuntos, público e



88

musical deste proxecto que recrea de nove contos da tradición oral recollidos na provincia de Lugo.

Presentación: Presentación do proxecto Queres que cho conte?, por

que cho conte?: Coordinación do Proxecto Queres que cho conte?: Palimoco Teatro. Dramaturxia e dirección: Paloma Lugilde. Ilustracións: Sabela M. Eiriz, Mar Eiriz. Música: Carlos Díaz. Voces: Bruno Martínez, Paula Buján, Sabela Eiriz, Carlos Díaz,

Lugilde, Alicia García, Arturo Centeno, Hugo Centeno. Voz convidada: Avelino González. Guitarra: Carlos Díaz. Pandeireta: Arturo Vaquero. Piano: Francisco Martínez. Gaita e zanfona: Suso

ela M. Eiriz, Bruno Martínez, Carlos

Epílogo: por Encarna Lago, xerente da Rede Museística da

O aistentes poden pedir que se repita o tema musical da ón que máis lles gustase para cantalo xuntos, público e


89


90

Museo


91

Domingo 25 de septiembre del 2011

A Mariña EL PULSO DE LA COSTA

Mujeres artistas del mundo 3.0

eva montenegro 25/9/2011

el título A arte de ser muller nun mundo por compartir 3.0coordinado por Encarna Lago. En la sesión de ayer estaba prevista la intervención de las artistas Noa Persán, Renata Otero, Rebeca López y Paula Cabaleiro, que presentaron sus propuestas creativas.

Rederas y música

en el Museo do Mar

En el apartado Enredando o marse incluyó ayer una entrevista a las rederas María Jesús Alonso y Chus Basanta, a cargo de la periodista Nuria Polo. El programa de la jornada incluía la proyección de un vídeo y una demostración del trabajo que llevan a cabo las rederas. Tampoco faltó la música en este nuevo número de profesora e intérprete de violín Natalia Bilenko, de origen ucraniano.

Museo

Domingo 25 de septiembre del 2011

EL PULSO DE LA COSTA


eva montenegro

1La revista oral Carraos escribió un nuevo capítulo, ayer en el Museo do Mar, en San Cibrao. El número 11 de esta singular publicación giró en torno al proyecto que está desarrollando la Rede Museística provincial, bajo

A arte de ser muller nun mundo por compartir 3.0coordinado por Encarna Lago. En la sesión de ayer estaba prevista la intervención de las artistas Noa Persán, Renata Otero, Rebeca López y Paula Cabaleiro, que presentaron sus propuestas creativas.

en el Museo do Mar

Enredando o mar de la revista oral A voz dos Carraosse incluyó ayer una entrevista a las rederas María Jesús Alonso y Chus Basanta, a cargo de la periodista Nuria Polo. El programa de la jornada incluía la proyección de un vídeo y una demostración del

bajo que llevan a cabo las rederas. Tampoco faltó la música en este nuevo número de A voz dos Carraos, que corrió a cargo de la profesora e intérprete de violín Natalia Bilenko, de origen ucraniano.


92


1La revista oral A voz dos escribió un nuevo

capítulo, ayer en el Museo do Mar, en San Cibrao. El número 11 de esta singular publicación giró en torno al proyecto que está desarrollando la Rede Museística provincial, bajo

A arte de ser muller nun mundo por compartir 3.0, coordinado por Encarna Lago. En la sesión de ayer estaba prevista la intervención de las artistas Noa Persán, Renata Otero, Rebeca López y Paula Cabaleiro, que presentaron sus propuestas creativas.

A voz dos Carraos se incluyó ayer una entrevista a las rederas María Jesús Alonso y Chus Basanta, a cargo de la periodista Nuria Polo. El programa de la jornada incluía la proyección de un vídeo y una demostración del

bajo que llevan a cabo las rederas. Tampoco faltó la música en , que corrió a cargo de la

profesora e intérprete de violín Natalia Bilenko, de origen ucraniano.

setembro 2011

O museo do Mar de San Cibrao acolle o nº 11 da revista oral A voz dos carraos Revista oral: A voz dos carraos, nº 11

San Cibrao o nº 11 da revista oral A voz dos carraos.

Neste número, dedicado íntegramente á reflexión de mulleres sobremulleres, intervirán as artistas Noa Persán, Paula Cabaleiro, Rebeca López e Renata Otero que nos presentaran cadansúa proposta creativa no marco do proxecto que se vén desenvolvendo nos museos da Rede da Deputación de Lugo baixo o nome “A arte de ser muller nun mundo por compartir”, coordinado por Encarna Lago.

A xornalista do Vicedo Nuria Polo achegáronos ao mundo das mulleres do mar cunha proxección breve e cunha entrevista ás redeiras Mª Jesús Alonso e Chus Basanta. Ao tempo, escenificarase o ambiente de traballo das redeiras.

E na parte musical a ucraína Natalia Bilenko, profesora e intérprete de violín.

Crónica3Crónica3Crónica3Crónica3

a mariña

Museo

O museo do Mar de San Cibrao acolle o nº 11 da revista oral A voz dos

Revista oral: A voz dos carraos, nº 11

Museo Provincial do Mar, San Cibrao (Cervo)

Sábado, 24 de de 2011, ás 19:00 horas

Mañá, sábado, 24 de setembro, a partir das 19.00 horas, vaise desenvolver no Museo Provincial do Mar de

San Cibrao o nº 11 da revista oral A voz dos carraos.

Neste número, dedicado íntegramente á reflexión de mulleres sobremulleres, intervirán as artistas Noa Persán, Paula Cabaleiro, Rebeca López e Renata Otero que nos presentaran cadansúa proposta creativa no marco do proxecto que se vén desenvolvendo nos museos da Rede da Deputación de Lugo baixo o nome “A arte de

ler nun mundo por compartir”, coordinado por Encarna

A xornalista do Vicedo Nuria Polo achegáronos ao mundo das mulleres do mar cunha proxección breve e cunha entrevista ás redeiras Mª Jesús Alonso e Chus Basanta. Ao tempo, escenificarase

de traballo das redeiras.

E na parte musical a ucraína Natalia Bilenko, profesora e intérprete

Crónica3Crónica3Crónica3Crónica3.com a mariña


93

26 de

O museo do Mar de San Cibrao acolle o nº 11 da revista oral A voz dos

Museo Provincial do Mar, San Cibrao

Sábado, 24 de setembro de 2011, ás 19:00 horas

Mañá, sábado, 24 de setembro, a partir das 19.00 horas, vaise desenvolver no Museo Provincial do Mar de

Neste número, dedicado íntegramente á reflexión de mulleres sobre mulleres, intervirán as artistas Noa Persán, Paula Cabaleiro, Rebeca López e Renata Otero que nos presentaran cadansúa proposta creativa no marco do proxecto que se vén desenvolvendo nos museos da Rede da Deputación de Lugo baixo o nome “A arte de

ler nun mundo por compartir”, coordinado por Encarna

A xornalista do Vicedo Nuria Polo achegáronos ao mundo das mulleres do mar cunha proxección breve e cunha entrevista ás redeiras Mª Jesús Alonso e Chus Basanta. Ao tempo, escenificarase

E na parte musical a ucraína Natalia Bilenko, profesora e intérprete

5.8. Servizo do museo para outras actividades

Sorteo Reis Acia

Museo

. Servizo do museo para outras actividades


94

ANTONIO VEIGA RECIBIU AO PENTATLETA CRISTÓBAL RODRÍGUEZ NO MUSEO DO MAR DE

O delegado de Deportes da Deputación de Lugo felicitou ao viveirense por un ano cheo de triunfos, onde se fixo co campionato de España absoluto e júnior de Péntatlon

SAN CIBRAO, 4 de xaneiro de 2011. Esta mañá o delegado de Cultura e Deputación de Lugo, o nacionalista Antonio Veiga, recibiu no Museo do Mar de San Cibrao ao pentatleta de Viveiro, Cristóbal Rodríguez, para facerlle un recoñecemento público por todos os éxitos que colleitou ao longo de 2010, e que incluíron o

orgullosos do seu fillo deportista por este novo recoñecemento. Veiga destacou que os mariñaos e lucenses deben estar moi orgullosos porque se trata dun exemplo de superación deportiva desde unha idade moi temperá, xa que Cristóbalanos, e é de xustiza recoñecer todo o traballo que ten detrás lograr os éxitos que acadou, polo que se abriu para iso o Museo do Mar tamén como punto de encontro que é de moitas persoas da mariña.

Pola súa banda, tanto Cristóbalde Deportes da Deputación de Lugo, a través do seu delegado Antonio Veiga, para facer esta pequena distinción e recoñecemento. Das mans de Antonio Veiga recibiron un pequeno agasallo e fixeron unha Mar de San Cibrao.

Cristóbal Rodríguez foi 17 veces Internacional até agora e é membro do equipo español desde 2006, sendo convocado 26 veces para concentracións internacionais co equipo español. Membselección galega de Péntatlon Moderno, foi o primeiro galego con licenza e ficha con Galiza en conquistar un Campionato de España absoluto e o primeiro galego e español en obter unha medalla continental en Dúo Mixto. Ademais, representou a España en 5 Campionatos de Europa, 2 Campionatos do Mundo e 1 Copa do Mundo absoluta. Obtivo tres veces o galardón a Mellor Pentatleta Galego Absoluto e é o actual campión de España absoluto e júnior de Péntatlon Moderno .

Museo


SAN CIBRAO


Moderno.

SAN CIBRAO, 4 de xaneiro de 2011. Esta mañá o delegado de Cultura e Deputación de Lugo, o nacionalista Antonio Veiga, recibiu no Museo do Mar de San Cibrao ao pentatleta de Viveiro, Cristóbal Rodríguez, para facerlle un recoñecemento público por todos os éxitos que colleitou ao longo de 2010, e que incluíron o

absoluto de España de Péntatlon Moderno nas categorías absoluta e júnior.

Antonio Veiga quixo felicitar polos seus éxitos, froitos dun intenso e duro traballo deportivo, a Cristóbal Rodríguez, quen acudiu á recepción acompañado dos seus pais, que se amosaron igualmente

orgullosos do seu fillo deportista por este novo recoñecemento. Veiga destacou que os mariñaos e lucenses deben estar moi orgullosos porque se trata dun exemplo de superación deportiva desde unha idade moi temperá, xa que Cristóbal aínda cumpre en 2011 vinte anos, e é de xustiza recoñecer todo o traballo que ten detrás lograr os éxitos que acadou, polo que se abriu para iso o Museo do Mar tamén como punto de encontro que é de moitas

Pola súa banda, tanto Cristóbal Rodríguez como a súa familia agradeceron o xesto da Área de Deportes da Deputación de Lugo, a través do seu delegado Antonio Veiga, para facer esta pequena distinción e recoñecemento. Das mans de Antonio Veiga recibiron un pequeno agasallo e fixeron unha fotografía para o recordo nas dependencias do Museo do

Cristóbal Rodríguez foi 17 veces Internacional até agora e é membro do equipo español desde 2006, sendo convocado 26 veces para concentracións internacionais co equipo español. Membro da selección galega de Péntatlon Moderno, foi o primeiro galego con licenza e ficha con Galiza en conquistar un Campionato de España absoluto e o primeiro galego e español en obter unha medalla continental en Dúo Mixto. Ademais, representou a

5 Campionatos de Europa, 2 Campionatos do Mundo e 1 Copa do Mundo absoluta. Obtivo tres veces o galardón a Mellor Pentatleta Galego Absoluto e é o actual campión de España absoluto e júnior de


95



SAN CIBRAO, 4 de xaneiro de 2011. Esta mañá o delegado de Cultura e Deportes da Deputación de Lugo, o nacionalista Antonio Veiga, recibiu no Museo do Mar de San Cibrao ao pentatleta de Viveiro, Cristóbal Rodríguez, para facerlle un recoñecemento público por todos os éxitos que colleitou ao longo de 2010, e que incluíron o campionato

absoluto de España de Péntatlon Moderno nas categorías absoluta e

Antonio Veiga quixo felicitar polos seus éxitos, froitos dun intenso e duro traballo deportivo, a Cristóbal Rodríguez, quen acudiu á recepción acompañado dos seus

e se amosaron igualmente orgullosos do seu fillo deportista por este novo recoñecemento. Veiga destacou que os mariñaos e lucenses deben estar moi orgullosos porque se trata dun exemplo de superación

aínda cumpre en 2011 vinte anos, e é de xustiza recoñecer todo o traballo que ten detrás lograr os éxitos que acadou, polo que se abriu para iso o Museo do Mar tamén como punto de encontro que é de moitas

Rodríguez como a súa familia agradeceron o xesto da Área de Deportes da Deputación de Lugo, a través do seu delegado Antonio Veiga, para facer esta pequena distinción e recoñecemento. Das mans de Antonio Veiga recibiron un

fotografía para o recordo nas dependencias do Museo do

Campionatos do Mundo e 1 Copa do Mundo absoluta. Obtivo tres veces o galardón a Mellor Pentatleta Galego Absoluto e é o actual campión de España absoluto e júnior de

Presentacion do Libro

Xulio Villarino presentou no Museo do Mar de San Cibrao o libro de fotografías sobre a comarca ‘A Mariña 43 grados Norte’. Na publicación pódese encontrar unha visión diferente e moi persoal do autor plasmada en fotos aéreas que reflexan a paisaxe da Mariñ

Ao acto asistiu o prologuista do libro, o valadourense Manuel Lourenzo e o vicepresidente da Deputación de Lugo, Antonio Veiga.

5.9. Programa de Conferencias

Os petróglifos. Gravuras rupestres ao aire libre, p or Antonio de la

Peña Santos. Promove: MariñaPatrimonio.

Antonio de la Peña é un dos máis recoñecidos expertos en gravuras

rupestres. Impartiu unha conferencia sobre os petróglifos en Galiza. A conferencia

terá lugar aquí no Museo do Mar de San Cibrao.

Sen dúbida, esta é unha boa oport

manifestación artística máis xenuína da prehistoria galega.

Museo

Presentacion do Libro A Mariña 43º NORTE

Xulio Villarino presentou no Museo do Mar de San Cibrao o libro de fotografías sobre a comarca ‘A Mariña 43 grados Norte’. Na publicación pódese encontrar unha visión diferente e moi persoal do autor plasmada en fotos aéreas que reflexan a paisaxe da Mariña.

Ao acto asistiu o prologuista do libro, o valadourense Manuel Lourenzo e o vicepresidente da Deputación de Lugo, Antonio Veiga.

Conferencias


Promove: MariñaPatrimonio.



terá lugar aquí no Museo do Mar de San Cibrao.

Sen dúbida, esta é unha boa oportunidade para coñecer máis e mellor a

manifestación artística máis xenuína da prehistoria galega.


96

Xulio Villarino presentou no Museo do Mar de San Cibrao o libro de fotografías sobre a comarca ‘A Mariña 43 grados Norte’. Na publicación pódese encontrar unha visión diferente e moi persoal do autor plasmada en fotos aéreas

Ao acto asistiu o prologuista do libro, o valadourense Manuel Lourenzo e o




unidade para coñecer máis e mellor a

Os petróglifos abundan especialmente nas Rías Baixas, aínda que tamén

se atopan noutros lugares de Galiza. Dos primeiros que apareceron na Mariña

lucense, tívose noticia a través de Mariñapatrimonio, trátase dos petróglifos do

castro da Atalaia (San Cibrao

ao Servizo de Patrimonio Cultural da Xunta de Galiza a existencia doutros na

Mariña, como os do castro do Coí

os do castro de Rueta en Cervo. Este último é un petróglifo con temática

xeométrica, catro círculos unidos por un trazo, e constitúe o único destas

características na Mariña.

Os catro petróglifos mencionados

Cultural de Galiza , considerados como Bens de Interese Cultural (BIP), polo que

gozan da máxima protección que contempla a lei.

Mariñapatrimonio informou tamén a Patrimonio sobre un posible petróglifo

en Ribadeo, que aínda non foi estudado por Cultura.

Estes achádegos abren a posibilidade de que, cun estudo sistemático

nesta zona, aparezan outros que aporten novos datos para o estudo desta

interesante manifestación cultural.

Conferencia

Xornadas de Reflexión novembro, 13 e 14 de decembro

“Museo na crisis unha visión crítica dende a Rede Museística, museos sostibles”por Encarna Lago

5.10. Teatro

Teatro Ardora presenta: Residencial Paradiso, no Mu seo Provincial

SINOPSE

3399999día pola maioría dos noso anciáns incapaces de comprender a

Museo



se noticia a través de Mariñapatrimonio, trátase dos petróglifos do

castro da Atalaia (San Cibrao- Cervo). Posteriormente esta asociación informou


Mariña, como os do castro do Coído en Cervo, os do castro de Burela en Burela e



características na Mariña.

Os catro petróglifos mencionados atópanse xa no inventario do Patrimonio


gozan da máxima protección que contempla a lei.


que aínda non foi estudado por Cultura.



interesante manifestación cultural.

Xornadas de Reflexión Ante a Crisis: os museos teñen a palabra. 29 de novembro, 13 e 14 de decembro

“Museo na crisis unha visión crítica dende a Rede Museística, museos sostibles”

Teatro Ardora presenta: Residencial Paradiso, no Mu seo Provincial

día pola maioría dos noso anciáns incapaces de comprender a


97



se noticia a través de Mariñapatrimonio, trátase dos petróglifos do

Cervo). Posteriormente esta asociación informou


do en Cervo, os do castro de Burela en Burela e



atópanse xa no inventario do Patrimonio





Ante a Crisis: os museos teñen a palabra. 29 de

“Museo na crisis unha visión crítica dende a Rede Museística, museos sostibles”

Teatro Ardora presenta: Residencial Paradiso, no Mu seo Provincial do Mar

día pola maioría dos noso anciáns incapaces de comprender a

incongruencia de que se chame mundo avanzado a aquel no que se reclúe aos

proxenitores.

Na dicotomía entre amor filial e amor de parella, os protagonistas avivan o seu

pensamente na procura dunha alternativa ás residencias ou asilos ata decatarse

de que os vellos tamén poden namorarse como terapia imprescindible para ser

autosuficientes.

Museo






98





Presentación do novo circuito de Buxiganda

Museo

Presentación do novo circuito de Buxiganda


99

O delegado de Cultura da Deputación de Lugo presentou esta tarde no Museo do

e consultivo en materias culturais). Ao acto tamén asistiu o actor Paco Piñeiro, que realizou unha pequena representación no transcurso do acto, mailo seu grupo de teatro O Bordelo, que tamén representou un fragmento dunha obra ao remate do mesmo.

5.11. Programa d e recurso educativos

Día de Rosalía nos Museos da Rede Museística

Con motivo do aniversario de Rosalía de Castro, o 24 de Febreiro,o Museo

Rosalía de Castro e a Rede Museística de Lugo, presentaron unha proxección

sobre a experiencia pedagóxica “Follas Nov

certame da Fundación Rosalía de Castro e repartiron material didáctico da

proposta aos grupos escolares que durante o día se acheguegaron aos Museos

da Rede (San Paio, Museo do Mar e Pazo de Tor) e ao Museo da Fundación

Rosalía de Castro en Padrón.

Museo

Cultura da Deputación de Lugo presentou esta tarde no Museo do

tivo en materias culturais). Ao acto tamén asistiu o actor Paco Piñeiro, que realizou unha pequena representación no transcurso do acto, mailo seu grupo de teatro O Bordelo, que tamén representou un fragmento dunha obra ao remate

e recurso educativos

Día de Rosalía nos Museos da Rede Museística



sobre a experiencia pedagóxica “Follas Novas, Novas Follas” gañadora do último




Rosalía de Castro en Padrón.


100

Cultura da Deputación de Lugo presentou esta tarde no Museo do Mar de San Cibrao (Cervo) a nova fase de circuítos de Buxiganga acompañado por Paloma Lugilde, como representante do grupo de teatro do Consello da Cultura da Deputación (órgano asesor

tivo en materias culturais). Ao acto tamén asistiu o actor Paco Piñeiro, que realizou unha pequena representación no transcurso do acto, mailo seu grupo de teatro O Bordelo, que tamén representou un fragmento dunha obra ao remate



as, Novas Follas” gañadora do último




5.12. Programa de prácticas d

MEMORIA DE MEMORIA DE MEMORIA DE MEMORIA DE

PRÁCTICAS NA REDE PRÁCTICAS NA REDE PRÁCTICAS NA REDE PRÁCTICAS NA REDE

MUSEÍSTICA MUSEÍSTICA MUSEÍSTICA MUSEÍSTICA

PROVINCIAL DE LUGOPROVINCIAL DE LUGOPROVINCIAL DE LUGOPROVINCIAL DE LUGO

Museo

. Programa de prácticas d o Máster de Servizos culturais





Máter en Servizos CulturaisMáter en Servizos CulturaisMáter en Servizos CulturaisMáter en Servizos Culturais

Silvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz Quintela


101





Máter en Servizos CulturaisMáter en Servizos CulturaisMáter en Servizos CulturaisMáter en Servizos Culturais

Silvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz Quintela

1. Introdución:…………………………………………………………………Páx.3

2. Rede Museística Provincial de Lugo:…………………………………….....Páx.4

3. Calendario de prácticas:…………………………………………………..…Páx.6

4. Reunión ca Xerente da Rede Museística Provincial de Lugo:……………...Páx.7

5. Visita ao Museo Provincial do

6. Visita ao Museo Etnográfico de San Paio de Narla:…………………….….Páx.9

7. Visita ao Pazo de Tor:……………………………………………………..Páx.10

8. Posta en práctica do proxecto no Museo Provincial do Mar:……………...Páx.11

9. Posta en práctica do proxecto no Museo

Narla:………………………………………………………………………Páx.12

10. Posta en práctica do proxecto no Pazo de Tor:…………………………….Páx.13

11. Conclusión:………………………………………………………………...Páx.14

12. Proxecto:…………………………………………………………………..Páx. 15

13. Bibliografía:……………………………………………………………

Museo

ÍNDICE

Introdución:…………………………………………………………………Páx.3

Rede Museística Provincial de Lugo:…………………………………….....Páx.4

Calendario de prácticas:…………………………………………………..…Páx.6

Reunión ca Xerente da Rede Museística Provincial de Lugo:……………...Páx.7

Visita ao Museo Provincial do Mar:………………………………………...Páx.8

Visita ao Museo Etnográfico de San Paio de Narla:…………………….….Páx.9

Visita ao Pazo de Tor:……………………………………………………..Páx.10

Posta en práctica do proxecto no Museo Provincial do Mar:……………...Páx.11

Posta en práctica do proxecto no Museo Etnográfico de San Paio de

Narla:………………………………………………………………………Páx.12

Posta en práctica do proxecto no Pazo de Tor:…………………………….Páx.13

Conclusión:………………………………………………………………...Páx.14

Proxecto:…………………………………………………………………..Páx. 15

Bibliografía:……………………………………………………………….Páx. 81


102

Introdución:…………………………………………………………………Páx.3

Rede Museística Provincial de Lugo:…………………………………….....Páx.4

Calendario de prácticas:…………………………………………………..…Páx.6

Reunión ca Xerente da Rede Museística Provincial de Lugo:……………...Páx.7

Mar:………………………………………...Páx.8

Visita ao Museo Etnográfico de San Paio de Narla:…………………….….Páx.9

Visita ao Pazo de Tor:……………………………………………………..Páx.10

Posta en práctica do proxecto no Museo Provincial do Mar:……………...Páx.11

Etnográfico de San Paio de

Narla:………………………………………………………………………Páx.12

Posta en práctica do proxecto no Pazo de Tor:…………………………….Páx.13

Conclusión:………………………………………………………………...Páx.14

Proxecto:…………………………………………………………………..Páx. 15

….Páx. 81

1. INTRODUCIÓN

As prácticas do Máster en Servizos Culturais foron realizadas na Rede Museística

Provincial de Lugo, concretamente no Museo Provincial do Mar, o Pazo de Tor e o Museo

Etnográfico de San Paio de Narla e coordinadas pola Xerente da

Encarna Lago.

Ditas prácticas baseáronse na xestión cultural dos tres pequenos museos

pertencentes á Rede Museística Provincial de Lugo, unha labor nada doada xa que se trata

dun conxunto de museos que dispón de poucos recursos pero qu

importante labor social, achegando un amplo abanico de actividades culturais á poboación

local.

Neste sentido, a coordinadora da Rede Museística Provincial de Lugo propúxonos

coñecer o funcionamento e labor social de cada museo pa

proxecto individual e levalo a cabo. Deste modo, enfrontámonos dunha forma totalmente

realista e única á xestión cultural.

2. REDE MUSEÍSTICA PROVINCIAL DE LUGO

A Rede Museística Provincial de Lugo constitúese no ano 2006,

catro museos que nese momento dependían da Deputación Provincial de Lugo: Museo

Provincial de Lugo, Museo Fortaleza San Paio de Narla, Pazo de Tor e Museo Provincial

do Mar.

Museo



Etnográfico de San Paio de Narla e coordinadas pola Xerente da Rede Museística Dona



dun conxunto de museos que dispón de poucos recursos pero que se embargo realiza unha



coñecer o funcionamento e labor social de cada museo para posteriormente elaborar un


realista e única á xestión cultural.

REDE MUSEÍSTICA PROVINCIAL DE LUGO

A Rede Museística Provincial de Lugo constitúese no ano 2006,




103



Rede Museística Dona



e se embargo realiza unha



ra posteriormente elaborar un


A Rede Museística Provincial de Lugo constitúese no ano 2006, agrupando aos



O Museo Provincial de Lugo foi creado no ano 1932 pola Deputación d

motivo de reunir e protexer o patrimonio cultural lucense. Pero será no ano 1957 cando se

traslade ao antigo convento de San Francisco, situado na praza da Soidade da cidade

amurallada. Na actualidade este museo conta con un total de dúas plantas

diferentes salas dedicadas a arqueoloxía, arte sacro, etnografía, cerámica e vidro, pintura e

escultura, abanicos e reloxos, numismática, etc.; así como unha ampla sección de Arte

Galego que inclúe mostras de pintura, escultura e cerámica de

A Fortaleza de San Paio de Narla, situada no concello de Friol, pasou a mans da

Deputación de Lugo no ano 1939 pero non será ata 1983 cando se constitúa como museo.

O Museo Etnográfico de San Paio de Narla acolle na planta baixa

aparellos relacionados ca agricultura e cos oficios tradicionais ademais das cortes dos

cabalos. Na primeira planta sitúase a cociña, o salón, a sala do tear, o escritorio e un

dormitorio; mentres que na Torre da Homenaxe sitúanse

O Museo Provincial do Mar, situado na localidade de San Cibrao, nace no ano 1969

grazas a Don Francisco Rivera Casás, mestre da zona que mostraba un gran interese cara

os obxectos mariños. Posteriormente, no ano 1994 será a

Venta a que se faga cargo da xestión do museo ata que no 2004 é relevada pola Deputación

Provincial de Lugo. Este museo consta de catro salas nas que se mostra unha importante

instrumentación de navegación, documentación gráfica, fo

de barcos e de naufraxios da zona e unha ampla colección malacolóxica.

O Pazo de Tor atópase no concello de Monforte de Lemos, na parroquia de San

Xoán de Tor. Este pazo, construído no século XVIII, tivo como derradeira

Dona María de la Paz Taboada de Andrés y Zúñiga, quen, tras a súa morte, o doou á

Deputación Provincial de Lugo. Pero non será ata o ano 2006, dez anos despois da doazón,

Museo

O Museo Provincial de Lugo foi creado no ano 1932 pola Deputación d



amurallada. Na actualidade este museo conta con un total de dúas plantas



Galego que inclúe mostras de pintura, escultura e cerámica de Sargadelos, entre outros.



O Museo Etnográfico de San Paio de Narla acolle na planta baixa diferentes coleccións de



dormitorio; mentres que na Torre da Homenaxe sitúanse as coleccións de armas.



os obxectos mariños. Posteriormente, no ano 1994 será a Asociación de Veciños Cruz da

a que se faga cargo da xestión do museo ata que no 2004 é relevada pola Deputación


instrumentación de navegación, documentación gráfica, fotografía das diferentes tipoloxías



Xoán de Tor. Este pazo, construído no século XVIII, tivo como derradeira




104

O Museo Provincial de Lugo foi creado no ano 1932 pola Deputación de Lugo co



amurallada. Na actualidade este museo conta con un total de dúas plantas que albergan



Sargadelos, entre outros.



diferentes coleccións de



as coleccións de armas.



ión de Veciños Cruz da

a que se faga cargo da xestión do museo ata que no 2004 é relevada pola Deputación


tografía das diferentes tipoloxías



Xoán de Tor. Este pazo, construído no século XVIII, tivo como derradeira propietaria a



cando a Deputación de Lugo realice a musealización do pazo e abra as s

visitantes.

Unha vez conformada a Rede Museística Provincial de Lugo a súa xerente, Dona

Encarna Lago, comprendeu a necesidade de acercar a cultura dos museos á xente e levar a

cabo unha importante labor social dende a súa xestión. Por

anual da Rede Museística Provincial de Lugo inclúe unha gran cantidade de actividades

didácticas, obradoiros, talleres, coloquios, congresos, exposicións, conferencias, ciclos de

cinema e concertos que se converten non só nunha i

senón tamén nunha oportunidade para achegar a cultura ao pobo.

Por outro lado, cabe destacar tamén a importante labor que dende a xestión da Rede

Museística Provincial de Lugo se realizou para acadar unha rede de museos

non presentaran ningún tipo de barreiras que limitaran o acceso aos discapacitados de

calquera índole. Deste modo, no ano 2008 creouse o Departamento de Accesibilidade e

Capacidades Diferentes, ademais de levarse a cabo importantes reformas

facilitaran o acceso.

3. CALENDARIO DE PRÁCTICAS

REUNIÓNS CA COORDINADORA DA REDE MUSEÍSTICA E VISIT A

Museo

cando a Deputación de Lugo realice a musealización do pazo e abra as s



cabo unha importante labor social dende a súa xestión. Por esta razón, a programación



cinema e concertos que se converten non só nunha importante chamada para a sociedade

senón tamén nunha oportunidade para achegar a cultura ao pobo.


Museística Provincial de Lugo se realizou para acadar unha rede de museos



Capacidades Diferentes, ademais de levarse a cabo importantes reformas

CALENDARIO DE PRÁCTICAS


AOS MUSEOS


105

cando a Deputación de Lugo realice a musealización do pazo e abra as súas portas para os



esta razón, a programación



mportante chamada para a sociedade


Museística Provincial de Lugo se realizou para acadar unha rede de museos accesibles que



Capacidades Diferentes, ademais de levarse a cabo importantes reformas nos edificios que


12/ 01/ 2011

1ª Reunión ca

Coordinadora

da Rede

Museística

Provincial de

Lugo

POSTA EN PRACTICA DO PROXECTO

17/ 05/ 2011


4. 1ª REUNIÓN CA COORDINADORA DA REDE MUSEÍSTICA PROVINCIAL DE

A primeira reunión ca coordinadora da Rede Museística Provincial de Lugo tivo

lugar no despacho da mesma, situado no Museo Provincial de Lugo, onde se presentou

tamén a coordinadora do Máster en Servizos C

reunión, ademais das presentacións correspondentes, dona Encarna Lago explicounos o

procedemento a seguir no período de prácticas e a forma de funcionar e traballar dende a

xestión da Rede Museística Provincial de Lugo.

a coordinadora intentou transmitir no só os puntos clave dunha boa xestión cultural senón

tamén o puntos máis importantes que se deben de ter en conta para traballar en equipo e

lograr os obxectivos fixados.

5. VISITA AO MUSEO PROVINCIAL DO MAR

Museo

22/ 01/ 2011 10/ 02/ 2011 19/ 03/ 2011

Visita Museo

Provincial do

Mar

Visita Museo

Etnográfico

San Paio de

Narla

Visita Pazo de

Tor


18/ 05/ 2011 21/ 05/ 2011

Museo Provincial do Mar Museo Etnográfico de San Paio de Narla

Pazo de Tor

COORDINADORA DA REDE MUSEÍSTICA PROVINCIAL DE

LUGO



tamén a coordinadora do Máster en Servizos Culturais Dona Jodee Anderson. Nesta



xestión da Rede Museística Provincial de Lugo. Deste xeito, e xa dende o primeiro minuto,



lograr os obxectivos fixados.

VISITA AO MUSEO PROVINCIAL DO MAR


106

19/ 03/ 2011

Visita Pazo de

Tor


21/ 05/ 2011

Pazo de Tor

COORDINADORA DA REDE MUSEÍSTICA PROVINCIAL DE



ulturais Dona Jodee Anderson. Nesta



Deste xeito, e xa dende o primeiro minuto,



O día que realizamos a visita ao Museo Provincial do Mar tivemos a sorte non só

de facer unha visita guiada polo museo e de compartir anécdotas con rapaces próximos ás

actividades do museo, senón que tamén asistimos á repr

Residencial Paradiso, obra cómico

por un pequeno número de mulleres afincadas en San Cibrao.

6. VISITA AO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO DE NARLA

Museo



actividades do museo, senón que tamén asistimos á representación teatral da obra

, obra cómico-filosófica, a cargo do grupo de teatro Ardora composto

por un pequeno número de mulleres afincadas en San Cibrao.

VISITA AO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO DE NARLA


107



esentación teatral da obra

filosófica, a cargo do grupo de teatro Ardora composto

VISITA AO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO DE NARLA

A visita ao Museo

febreiro de 2011 e dirixida pola guía Dona Francisca Abuín. Aínda que nesta ocasión non

había ningunha actividade programada, esta visita resultou moi interesante e especialmente

emotiva xa que a nosa guía era neta dos antigos guardeses da fortaleza e explicaba con

todo detalle non só a presenza e utilidade de todos os obxectos e as actividades realizadas

cos nenos da zona, senón tamén todos aqueles recordos de cando ela era unha nena que

deambulaba e xogaba pola fortaleza.

7. VISITA AO PAZO DE TOR

Museo

A visita ao Museo Etnográfico de San Paio de Narla foi realizada o día 10 de



osa guía era neta dos antigos guardeses da fortaleza e explicaba con



e xogaba pola fortaleza.

VISITA AO PAZO DE TOR


108

Etnográfico de San Paio de Narla foi realizada o día 10 de



osa guía era neta dos antigos guardeses da fortaleza e explicaba con



A nosa visita ao Pazo de Tor coincidiu co inicio dun novo proxecto da Rede

Museística Provincial de Lugo,

poñer en contacto a diferentes mulleres artistas para destacar a súa presenza dentro do

mundo da arte. Este día tivo lugar un apaixonante diálogo entre diferentes artistas, xestoras

e comisarias de diferentes nacionalidades que analiza

8. PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO PROVINCIAL DO MAR

Museo


Museística Provincial de Lugo, Presenza versus ausencia da muller na



e comisarias de diferentes nacionalidades que analizaron o papel da muller na arte.

PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO PROVINCIAL DO MAR


109


Presenza versus ausencia da muller na arte, que pretende



ron o papel da muller na arte.

PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO PROVINCIAL DO MAR

Para levar a cabo a presentación do meu proxecto no Museo Provincial do Mar

achegámonos a San Cibrao a primeira hora da mañá para colocar o

Anexos). Posteriormente, preto das doce do mediodía comezou a miña exposición sobre a

Historia da Lingua Galega e sobre Lois Periro. A maior parte do público resultaron ser

rapaces adolescentes, de xeito que me vin na necesidade de improvisar e modificar

discurso de xeito que resultara máis entretido para nenos desas idades.

Ambas actividades desenvolvéronse sen incidentes e tal como estaban previstas,

aínda que a ameaza de chuvia e forte vento limitou a presenza de visitantes e non foi

posible repetir a conferencia pola tarde.

Museo


achegámonos a San Cibrao a primeira hora da mañá para colocar o Tendal das letras



rapaces adolescentes, de xeito que me vin na necesidade de improvisar e modificar

discurso de xeito que resultara máis entretido para nenos desas idades.



tir a conferencia pola tarde.


110


Tendal das letras (Vid.



rapaces adolescentes, de xeito que me vin na necesidade de improvisar e modificar o meu



9. PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO

DE NARLA

A posta en marcha do meu proxecto no Museo Etnográfico de San Paio de Narla

coincidiu ca representación dunha obra teatral escolar e a maior parte

novo, rapaces con idades comprendidas entre os 12 e 14 anos, ademais de algúns pais,

familiares e profesores.

Neste caso, a conferencia desenvolveuse segundo estaba prevista sen

acontecementos relevantes, ademais moitos dos rapaces mos

escola estaban a ver temas relacionados cos tratados no proxecto.

Museo

PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO


coincidiu ca representación dunha obra teatral escolar e a maior parte do público foron, de



acontecementos relevantes, ademais moitos dos rapaces mostráronse interesados xa que na

escola estaban a ver temas relacionados cos tratados no proxecto.


111

PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO


do público foron, de



tráronse interesados xa que na

10. PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO PAZO DE TOR

A presentación do proxecto no Pazo de Tor conincidiu ca xornada de convivencia

no pazo ca Asociación Raiola, integrada por pais e nais de persoas con autismos e

trastornos xeneralizados do desenvolvemento. A presenza da Asociación Raiola, e

especialmente a presenza de rapaces con trastornos xeneralizados do desenvolvemento,

requeriu facer un forte xiro no

Tendal das Letras.

Posteriormente realizáronse diferentes xogos e unha viaxe ao Parnaso do Pazo de

Tor, onde non só disfrutaron os rapaces senón tamén todos os adultos que tivemos a sorte

de compartir todo un día con eles.

Museo

PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO PAZO DE TOR


Raiola, integrada por pais e nais de persoas con autismos e



requeriu facer un forte xiro no meu proxecto e centrarme especialmente na actividade



odo un día con eles.


112


Raiola, integrada por pais e nais de persoas con autismos e



meu proxecto e centrarme especialmente na actividade



11. CONCLUSIÓNS

A miña experiencia durante o período de prácticas na Rede Museística Provincial

de Lugo foi realmente gratificante e reconfortante, no só polo que aprendín en relación á

xestión cultural senón por todos os

inculcar. Neste sentido, aprendín a valorar a importante labor social que realizan estes

museos que contan con un presuposto moi reducido, tamén o importante papel que o

esforzo e o empeño xogan na xest

que impiden aos discapacitados o acceso á cultura.

Por esta razón quero agradecer dende aquí a, Paquita, Amelia, Mercedes e Ángeles,

entre moitos outros traballadores, o apoio, cariño e interese que

todo o período de prácticas, conseguindo que nos sentíramos como un máis. Finalmente

quero agradecer especialmente a Encarna Lago a gran confianza que depositou en min, xa

que en todo momento tiven a total liberdade para decidir

relacionadas co proxecto e a súa posta en práctica, de xeito que me permitiu coñecer e

comprobar as miñas capacidades, ideas e oportunidades no ámbito da xestión cultural.

Museo



xestión cultural senón por todos os valores que a coordinadora das prácticas nos intentou



esforzo e o empeño xogan na xestión cultural e a gran necesidade de eliminar as barreiras

que impiden aos discapacitados o acceso á cultura.


entre moitos outros traballadores, o apoio, cariño e interese que mostraron con nós durante



que en todo momento tiven a total liberdade para decidir sobre todas as cuestións




113



valores que a coordinadora das prácticas nos intentou



ión cultural e a gran necesidade de eliminar as barreiras


mostraron con nós durante



sobre todas as cuestións



12. PROXECTO

PERCORRIDO POLAS

NOSAS LETRAS E

HOMENAXE A

Museo

PERCORRIDO POLAS

NOSAS LETRAS E

HOMENAXE A LOIS

PEREIRO

SILVIA ALDARIZ QUINTELA


114

PERCORRIDO POLAS

NOSAS LETRAS E

LOIS

SILVIA ALDARIZ QUINTELA

1. Introdución:……………………………………………………………… Páx. 17

2. Obxectivos:……………………………………………………………......Páx. 17

3. Exposición:…………………………………………………………...…...Páx. 18

3.1. Historia da lingua galega:……………………………………………Páx. 18

3.1.1. Orixe da lingua galega:…………………………………………Páx. 18

3.1.2. A época de esplendor do galego:…………………………...…..Páx. 19

3.1.3. Os séculos escuros:……………………………………………..Páx. 19

3.1.4. Dos Precursores ao Rexurdimento:…………………...……….Páx. 20

3.1.5. O galego na época franquista:…………………………………Páx. 22

3.1.6. O galego na actualidade:………………………………………Páx. 23

3.2. Historia do Día das Letras Galegas:………………….

3.3. Lois Pereiro:…………………………………………………….....…Páx. 24

4. Instrumentación necesaria:…………………………………. ……..……….Páx. 26

5. Temporalización:………………….…………………………………...…...Páx. 27

6. O Tendal das Letras………………………………………………………...Páx. 28

Museo

ÍNDICE

Introdución:……………………………………………………………… Páx. 17

Obxectivos:……………………………………………………………......Páx. 17

Exposición:…………………………………………………………...…...Páx. 18





cursores ao Rexurdimento:…………………...……….Páx. 20



3.2. Historia do Día das Letras Galegas:…………………...…………..…Páx. 23

3.3. Lois Pereiro:…………………………………………………….....…Páx. 24





115

Introdución:……………………………………………………………… Páx. 17

Obxectivos:……………………………………………………………......Páx. 17

Exposición:…………………………………………………………...…...Páx. 18





cursores ao Rexurdimento:…………………...……….Páx. 20



..…………..…Páx. 23

3.3. Lois Pereiro:…………………………………………………….....…Páx. 24




1. INTRODUCIÓN

O presente proxecto pretende ser un percorrido pola historia da lingua galega, así

como unha conmemoración especial ao Día das Letras Galegas, facendo un percorrido por

todos os escritores aos que lles foi dedicado este día e, en especial, ao

2011: Lois Pereiro.

2. OBXECTIVOS:

• Dar a coñecer de forma resumida a historia da lingua galega.

• Dar a coñecer a historia da conmemoración do Día das Letras Galegas.

• Realizar un breve percorrido polos escritos dos autores homenaxeados no D

Galegas dende o ano 1963.

• Coñecer aqueles aspectos biográficos de Lois Pereiro que marcaron a súa obra literaria.

• Coñecer a traxectoria e importancia literaria de Lois Pereiro.

• Recitar pequenos fragmentos da poesía de Lois Pereiro.

3. EXPOSICIÓN

3.1. HISTORIA DA LINGUA GALEGA

Museo



todos os escritores aos que lles foi dedicado este día e, en especial, ao homenaxeado no ano

Dar a coñecer de forma resumida a historia da lingua galega.

Dar a coñecer a historia da conmemoración do Día das Letras Galegas.

Realizar un breve percorrido polos escritos dos autores homenaxeados no D

Coñecer aqueles aspectos biográficos de Lois Pereiro que marcaron a súa obra literaria.

Coñecer a traxectoria e importancia literaria de Lois Pereiro.

Recitar pequenos fragmentos da poesía de Lois Pereiro.

3.1. HISTORIA DA LINGUA GALEGA


116



homenaxeado no ano

Realizar un breve percorrido polos escritos dos autores homenaxeados no Día das Letras

Coñecer aqueles aspectos biográficos de Lois Pereiro que marcaron a súa obra literaria.

3.1.1. Orixe da lingua galega

A lingua galega é unha lingua romance, produto da evolución do latín implantado

polos romanos no noroeste da Península Ibérica, pero por este territorio pasan tamén outros

pobos que farán tamén as súas contribución á lingua galega; como é o caso de xermanos ou

os árabes.

O documento literario máis antigo en lingua galega, dos coñecidos na actualidade, é

a cantiga satírica "Ora faz ost'o senhor de Navarra" de Joam Soares de Pavia, escrita

o ano 1200.

pois en Proenç’est’elnon lh’an medo de pico nen de marrra

mais, se Deus traj’o senhor de ben mi cuid’eu que a cunca lhis varra.

Quand’el

guardaque o non filhe a luz en terra

Museo

3.1.1. Orixe da lingua galega



n tamén as súas contribución á lingua galega; como é o caso de xermanos ou


a cantiga satírica "Ora faz ost'o senhor de Navarra" de Joam Soares de Pavia, escrita

Ora faz ost’o senhor de Navarra, pois en Proenç’est’el-Rei d’Aragon;

non lh’an medo de pico nen de marrra Tarraçona, pero vezinhos son; nen an medo de lhis poer boçon

e riir-s’an muit’Endurra e Darra; mais, se Deus traj’o senhor de Monçon ben mi cuid’eu que a cunca lhis varra.

Se lh’o bon Rei varrê-la escudela que de Pamplona oístes nomear, mal ficará aquest’outr’en Todela, que al non á a que olhos alçar: ca verrá i o bon Rei sejornar e destruir atá burgo d’Estela: e veredes Navarros lazerar

e o senhor que os todos caudela.

Quand’el-Rei sal de Todela, estrëa ele sa ost’e todo seu poder;

ben sofren i de trabalh’e de pëa, ca van a furt’e tornan-s’en correr;

guarda-s’el-Rei, comde de bon saber, que o non filhe a luz en terra alhëa,


117



n tamén as súas contribución á lingua galega; como é o caso de xermanos ou


a cantiga satírica "Ora faz ost'o senhor de Navarra" de Joam Soares de Pavia, escrita contra

Mesmo desta época, comezos de século XIII, atópanse outros documentos non

literarios como a Noticia de Torto(1211) e o Testamento de Alfonso II de Portugal (1214).

3.1.2. A época de esplendor do galego.

Ata este momento, a lingua galega quedaba relegada ao uso oral, mentres que o

latín era a lingua de prestixio utilizada na escrita. Sen embargo, o amplo uso do galego no

ámbito oral comeza a facer presión no ámbito escrito e a lingua galega c

lingua de prestixio da lírica e todos os poetas comezan a escribir en galego

século XIV. Destaca, de este modo, unha abundante produción lírica en galego

as cantigas de amigo, as cantigas de amor e as cantigas de e

de Santa María do rei de Castela Alfonso X O Sabio. Este esplendor da lírica galego

portuguesa esténdese ata o fin da Idade Media.

3.1.3. Os Séculos Escuros

Trala Idade Media comeza unha época de decadencia para a lingua ga

alonga ata o século XVIII, coñecida como Séculos Escuros. Esta época ven marcada pola

presenza dunha nobreza estranxeira que utiliza o castelán, pola ausencia dunha burguesía

galega que loite pola súa nación, pola perda de autonomía da Igrexa g

concepto de Estado Nacional que reivindica a necesidade de normalización lingüística

como un factor de cohesión da nova estrutura política.

Durante este período, que abrangue tres séculos, a lingua galega mantense

totalmente allea á produción escrita e as súas letras non coñecen movementos tan

importantes como o Renacemento ou o Barroco. De tal forma que esta época escura na

Museo

e onde sal, i s’ar torn’a jazer ao jantar ou se on aa cëa.



or do galego.



ámbito oral comeza a facer presión no ámbito escrito e a lingua galega c

lingua de prestixio da lírica e todos os poetas comezan a escribir en galego

século XIV. Destaca, de este modo, unha abundante produción lírica en galego

as cantigas de amigo, as cantigas de amor e as cantigas de escarnio e maldicir e as cantigas

de Santa María do rei de Castela Alfonso X O Sabio. Este esplendor da lírica galego

portuguesa esténdese ata o fin da Idade Media.

Trala Idade Media comeza unha época de decadencia para a lingua ga



galega que loite pola súa nación, pola perda de autonomía da Igrexa g


como un factor de cohesión da nova estrutura política.





118





ámbito oral comeza a facer presión no ámbito escrito e a lingua galega convértese así na

lingua de prestixio da lírica e todos os poetas comezan a escribir en galego- portugués no

século XIV. Destaca, de este modo, unha abundante produción lírica en galego-portugués:

scarnio e maldicir e as cantigas

de Santa María do rei de Castela Alfonso X O Sabio. Este esplendor da lírica galego-

Trala Idade Media comeza unha época de decadencia para a lingua galega que se



galega que loite pola súa nación, pola perda de autonomía da Igrexa galega e polo novo





literatura galega contrasta cos famosos

ao longo deste Séculos Escuros sobrevive a lírica popular (cantigas de berce, adiviñanzas,

lendas, contos, etc.) que se transmitía oralmente e que chegou ata os nosos días.

3.1.4. Dos Precursores ao Rexurdimento

No século XVIII destacan as figuras do Padre Frei Martín Sarmiento, que defende

o uso do galego no Ensino, na Igrexa e na Administración, o Padre Feijoo que comeza

unha labor lexicográfica en lingua galega e o Padre Sobreira que m

Feijoo.

Estes son os inicios do chamado Rexurdimento que ten lugar no século XIX e que

fai referencia a un movemento que impulsou o renacemento da nosa cultura e da nosa

lingua.

Na primeira metade do século aparecen xa os primeiros

que serán escritos propagandísticos pero o punto de inflexión será o ano 1846, no que se

produce unha revolta contra o poder central, coñecido como o levantamento de Solís, que

tivo como consecuencias o fusilamento de un grupo de

Os Mártires de Carral e a partir deste intre esperta xa unha conciencia lingüística.

Posteriormente no ano 1853 publícase

constitúe o primeiro libro da literatura galega contempo

primeiros Xogos Frorais de Galicia onde só unha das composición premiadas estaba en

galego A Galicia de Francisco Añón.

No ano 1863 publícase

integramente en galego por Rosalía de Castro e con ela inaugúrase o Rexurdimento pleno e

Museo

contrasta cos famosos Siglos de Oro da literatura española. Sen embargo,



cursores ao Rexurdimento



unha labor lexicográfica en lingua galega e o Padre Sobreira que manterá a labor do Padre



Na primeira metade do século aparecen xa os primeiros escritos en lingua galega



tivo como consecuencias o fusilamento de un grupo de rebeldes que serán coñecidos como


Posteriormente no ano 1853 publícase A gaita gallega de Xoán Manuel Pintos que

constitúe o primeiro libro da literatura galega contemporánea. En 1861 celébranse os


de Francisco Añón.

No ano 1863 publícase Cantares Gallegos que é a primeira obra escrita



119

da literatura española. Sen embargo,





anterá a labor do Padre



escritos en lingua galega



rebeldes que serán coñecidos como


de Xoán Manuel Pintos que

ránea. En 1861 celébranse os


que é a primeira obra escrita


a partir deste momento publícanse moitas obras en lingua galega e aparecen xornais tamén

en galego e xa deica finais do século comezan a

galega e en 1905 fúndase a Real Academia Galega.

Xa na segunda década do século XX, aparecen as Irmandades da Fala, creadas para

a defensa, dignificación e cultivo da lingua galega, que promoveron a elaboración d

dicionarios, gramáticas e outros estudos, ademais de reivindicar a presenza do galego na

Administración e no Ensino.

Neste momento aparece a revista Nós, da man de Vicente Risco, Otero Pedrayo e

Florentino Cuevillas, que conforman o coñecido "Grupo Nós".

cunha ampla formación intelectual, pretenden eliminar o lastre folclorista da cultura galega

mediante a súa actualización, normalización e universalización, poñéndose en contacto e

colaborando con autores estranxeiros. Deste xeito, a

correntes europeas e ten lugar unha importante produción artística en tódolos xéneros, con

figuras como Manuel Antonio, Amado Carballo e o sempre recordado Castelao.

En 1931 créase o Partido Galeguista, que consegu

Autonomía de Galicia, no que a lingua galega adquire por vez primeira o recoñecemento

de "idioma oficial de Galicia". Sen embargo este logro non chegou a ter aplicación na

práctica por mor do estoupido da Guerra Civil, que sup

para as linguas minoritarias do Estado español.

3.1.5. O galego na época franquista

O franquismo provocou a desaparición do galego da escena pública, do ensino e de

todas as actividades socioeconómicas. Moitos escritores galegos

Museo


en galego e xa deica finais do século comezan a aparecer as primeiras gramáticas de lingua

galega e en 1905 fúndase a Real Academia Galega.


a defensa, dignificación e cultivo da lingua galega, que promoveron a elaboración d


Administración e no Ensino.


Florentino Cuevillas, que conforman o coñecido "Grupo Nós". Os membros de "Nós",



colaborando con autores estranxeiros. Deste xeito, a literatura galega entra en contacto cas



En 1931 créase o Partido Galeguista, que consegue a aprobación do Estatuto de



práctica por mor do estoupido da Guerra Civil, que supuxo o principio da máis crúa etapa

para as linguas minoritarias do Estado español.

O galego na época franquista


todas as actividades socioeconómicas. Moitos escritores galegos, que ata aquel momento


120


aparecer as primeiras gramáticas de lingua


a defensa, dignificación e cultivo da lingua galega, que promoveron a elaboración de



Os membros de "Nós",



literatura galega entra en contacto cas



e a aprobación do Estatuto de



uxo o principio da máis crúa etapa


, que ata aquel momento

foran os encargados de manter viva a lingua e a cultura galegas, víronse obrigados ao

exilio e a produción galega emigrou con eles.

Pouco a pouco, no ámbito cultural o galego comezou a manifestarse de novo e a

creación da editorial Galaxia no ano 1950, promovida por Otero Pedrayo e Ramón Piñeiro,

entre outros, será clave na recuperación do uso escrito da nosa lingua; xa que esta editorial

publicará diferentes revistas como a de Economía de Galicia, Atlántida ou Grial.

A partir dos anos 60 prodúcese un cambio económico e social e a censura

modérase, de forma que xa se permiten certas publicacións, amplíase o mundo editorial,

conmemórase o Días das Letras Galegas, a Universidade crea a Cátedra de Lingua e

Literatura Galegas e incluso se

O Gaio, a Asociación Cultural de Vigo…

Nesta época destacan autores como Carballo Calero, Álvaro Cunqueiro, Anxel

Fole, Blanco Amor, Méndez Ferrín ou Carlos Casares.

3.1.7. O galego na actualidade

Ca instauración da democracia, Galicia convértese en Comunidade Autónoma,

tendo como linguas oficiais o galego e o castelán. De xeito paralelo instáurase tamén unha

lexislación reguladora dos usos do idioma. O Instituto da Lingua Galega e a Real

Academia Galega propoñen en 1982 as Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma

galego, que acadan así o carácter de oficiais coa promulgación da Lei de Normalización

Lingüística no ano 1983.

Museo


exilio e a produción galega emigrou con eles.


Galaxia no ano 1950, promovida por Otero Pedrayo e Ramón Piñeiro,



os 60 prodúcese un cambio económico e social e a censura



Literatura Galegas e incluso se crean asociacións culturais en defensa do galego: O Facho,

O Gaio, a Asociación Cultural de Vigo…


Fole, Blanco Amor, Méndez Ferrín ou Carlos Casares.

stauración da democracia, Galicia convértese en Comunidade Autónoma,



propoñen en 1982 as Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma



121



Galaxia no ano 1950, promovida por Otero Pedrayo e Ramón Piñeiro,



os 60 prodúcese un cambio económico e social e a censura



crean asociacións culturais en defensa do galego: O Facho,


stauración da democracia, Galicia convértese en Comunidade Autónoma,



propoñen en 1982 as Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma


A literatura galega contemporánea volve a brillar, tras anos de represión e a

de moitos autores galegos son traducidas a varios idiomas, como é o caso de Manuel Rivas

ou Suso de Toro.

3.2. HISTORIA DO DÍA DAS LETRAS GALEGAS

Cada 17 de maio, dende 1963, celébrase o Día das Letras Galegas, día no que

Galicia honra á súa lingua, ao

conmemoración do Día das Letras Galegas nace de tres académicos: Manuel Gómez

Román, Xesús Ferro Couselo e Francisco Fernández del Hierro, que o día 20 de marzo de

1963 propuxeron na Real Academia Galega

Letras Galegas para “recolle

de se celebrar o centenario da publicación dos Cantares Gallegos de Rosalía de Castro xa

que estimaban que o libro de R

literatura galega contemporánea e un fito decisivo na historia da renacencia cultural de

Galicia”. Os académicos propuxeron ese día porque, non coñecendo o día exacto da

publicación da obra de Rosalía, es

Caballero.

3.3. LOIS PEREIRO

Lois Pereiro, homenaxeado deste ano, nace en Monforte de Lemos en 1958, aínda

que con tan só 17 anos marcha a Madrid para cursar estudos de Ciencias Políticas e

Socioloxía, aínda que posteriormente, tras un breve período no que volve a Galicia para

traballar na empresa familiar, regresa a Madrid para centrase no aprendizaxe de idiomas.

Museo

A literatura galega contemporánea volve a brillar, tras anos de represión e a


HISTORIA DO DÍA DAS LETRAS GALEGAS


Galicia honra á súa lingua, aos seus escritores e ás súas letras. A iniciativa da



1963 propuxeron na Real Academia Galega declarar o 17 de maio de cada ano o Día das

“recolle-lo latexo material da actividade intelectual galega co motivo


que estimaban que o libro de Rosalía foi a primeira obra maestra coa que contou a


Os académicos propuxeron ese día porque, non coñecendo o día exacto da

publicación da obra de Rosalía, escolleron a data na que a autora llo dedicou a Fernán



que posteriormente, tras un breve período no que volve a Galicia para



122

A literatura galega contemporánea volve a brillar, tras anos de represión e as obras



s seus escritores e ás súas letras. A iniciativa da



declarar o 17 de maio de cada ano o Día das

lo latexo material da actividade intelectual galega co motivo


osalía foi a primeira obra maestra coa que contou a


Os académicos propuxeron ese día porque, non coñecendo o día exacto da

colleron a data na que a autora llo dedicou a Fernán



que posteriormente, tras un breve período no que volve a Galicia para


Será precisamente na capital de España onde comece a súa traxectoria literaria, na

revista experimental Loia, na que colabora xunto a outros galegos universitarios como

Antón Patiño, Manuel Rivas e seu propio irmán Xosé Manuel Pereiro.

De regreso a Galicia, arredor dos anos 80, instálase na Coruña e comeza a colaborar

na revista La Naval, Trilateral

forma parte do Grupo de Amor e Desamor, con outros escritores como Pilar Pallarés,

Manuel Rivas, Francisco Salinas, Fermín Bouza, etc.; que publicaron dúas antoloxías

colectivas co mesmo nome:

Posteriormente, no ano 1987, tamén foi incluído noutra antoloxía

modernidad, na que aparecían Pedro Casariego, Felipe Benítez ou Luis Alberto de Cuenca.

Finalmente, tras colaborar en diferentes

1992 cando publique a primeira das súas dúas únicas obras publicadas en vida:

1981/1991. Tres anos máis tarde publica

Xa no ano 1996, o día 24 de maio, Lois

a causa dunha insuficiencia hepática por un envelenamento de aceite de colza

desnaturalizado. Sen embargo, a súa poesía seguirá dando de que falar e en 1997 publícase

a obra póstuma Poemas para unha Loia

monfortino, moitos deles publicados na revista Loia, e o ensaio “Modesta proposición para

renunciar a facer xirar a rida hidráulica dunha cíclica historia universal da infamia”, dado a

coñecer na revista Luzes de Galicia,

inconclusa Náufragos do Paradiso

Durante moitos anos, reivindicouse a dedicación do Día das Letras Galegas a este

poeta monfortino e foi finalmente o 26 de xuño de 2010 cando a Real Academia Galega

Museo


imental Loia, na que colabora xunto a outros galegos universitarios como

Antón Patiño, Manuel Rivas e seu propio irmán Xosé Manuel Pereiro.


Trilateral e Luzes de Galicia con outros contemporáneos e tamén



colectivas co mesmo nome: De amor e desamor I (1984) e De amor e desamor II

Posteriormente, no ano 1987, tamén foi incluído noutra antoloxía

, na que aparecían Pedro Casariego, Felipe Benítez ou Luis Alberto de Cuenca.

Finalmente, tras colaborar en diferentes revistas e en antoloxías colectivas, será en

1992 cando publique a primeira das súas dúas únicas obras publicadas en vida:

. Tres anos máis tarde publica Poesía última de amor e enfermidade

Xa no ano 1996, o día 24 de maio, Lois Pereiro, enfermo de sida, falece na Coruña



Poemas para unha Loia que recolle os primeiros poemas do escritor



coñecer na revista Luzes de Galicia, onde tamén se publicaron oito capítulos da súa novela

Náufragos do Paradiso.




123


imental Loia, na que colabora xunto a outros galegos universitarios como


con outros contemporáneos e tamén



De amor e desamor II (1985).

Posteriormente, no ano 1987, tamén foi incluído noutra antoloxía Después de la

, na que aparecían Pedro Casariego, Felipe Benítez ou Luis Alberto de Cuenca.

revistas e en antoloxías colectivas, será en

1992 cando publique a primeira das súas dúas únicas obras publicadas en vida: Poemas

Poesía última de amor e enfermidade (1995).

Pereiro, enfermo de sida, falece na Coruña



le os primeiros poemas do escritor



onde tamén se publicaron oito capítulos da súa novela



publicou a súa decisión de homenaxealo no ano 2011. A Academia apreciou na obra de

Lois Pereiro: “evidentes pegadas expresionistas, referencias á literatura xermánica e certas

influencias da contracultura (…) unha imaxe e unha estética que fixeron del un au

culto. Cartografiou como ninguén o labirinto do mundo contemporáneo conciliando para

tal fin o individualismo escéptico ca tradición demoledora do expresionismo europeo.”

O seu amigo, Manuel Rivas, e membro da Real Academia Galega recoñeceu que:

“dedicarlle a Lois Pereiro o Día das Letras Galegas 2011 foi unha decisión valente da

Academia, porque é un autor de culto, pero en canto se difunda a súa obra será un autor

moi popular” “é un mito contemporáneo. A súa obra é vangardista, universal e tamén

dramática, pero con moito alento. Lois Pereiro invoca aos bos espíritos, as marabillas, a

rebeldía e a xenerosidade”.

Finalmente, como exemplo da súa crúa poesía, mostrase un parágrafo dun dos seus

poemas que se atopa como epitafio gravado en pedra na súa

Viso: “Cuspídeme enriba cando pasedes por diante do lugar onde eu repouse, enviándome

unha húmida mensaxe de vida e de furia necesaria”

INSTRUMENTACIÓN NECESARIA

Museo

ublicou a súa decisión de homenaxealo no ano 2011. A Academia apreciou na obra de


influencias da contracultura (…) unha imaxe e unha estética que fixeron del un au




edicarlle a Lois Pereiro o Día das Letras Galegas 2011 foi unha decisión valente da


“é un mito contemporáneo. A súa obra é vangardista, universal e tamén



poemas que se atopa como epitafio gravado en pedra na súa tumba de Santa Cristina do

“Cuspídeme enriba cando pasedes por diante do lugar onde eu repouse, enviándome

unha húmida mensaxe de vida e de furia necesaria”

INSTRUMENTACIÓN NECESARIA


124

ublicou a súa decisión de homenaxealo no ano 2011. A Academia apreciou na obra de


influencias da contracultura (…) unha imaxe e unha estética que fixeron del un autor de




edicarlle a Lois Pereiro o Día das Letras Galegas 2011 foi unha decisión valente da


“é un mito contemporáneo. A súa obra é vangardista, universal e tamén



tumba de Santa Cristina do

“Cuspídeme enriba cando pasedes por diante do lugar onde eu repouse, enviándome

Para levar a cabo este proxecto será necesario un instrumental

describe a continuación:

• Impresión e plastificación das fichas presentes nos anexos con motivo da súa exposición ao

público.

• 20 metro de cordel e 50 pinzas para colocar as fichas presentes nos anexos.

• Ordenador con proxector e pantalla para

4. TEMPORALIZACIÓN

O presente proxecto levarase a cabo na Rede Museística Provincial de Lugo nas

seguintes datas:

• Día 15 de maio de 2011 no Museo Provincial do Mar (San Cibrao).

• Día 17 de maio de 2011 no Muse

• Día 21 de maio de 2011 no Pazo de Tor (Monforte de Lemos).

A duración aproximada para a exposición oral do proxecto, acompañada da

proxección do documento en Power Point, será de 30 minutos. Sen embargo contémplase

propoñer outros 30 minutos para a lectura de poemas de Lois Pereiro e para a quenda de

preguntas e debate sobre o tema. Finalmente tamén se propón a contemplación das fichas

de cada un dos escritores que foron homenaxeados no Día das Letras Galegas.

Museo

Para levar a cabo este proxecto será necesario un instrumental

Impresión e plastificación das fichas presentes nos anexos con motivo da súa exposición ao

20 metro de cordel e 50 pinzas para colocar as fichas presentes nos anexos.

Ordenador con proxector e pantalla para reproducir o Power Point que se atopa nos anexos.


Día 15 de maio de 2011 no Museo Provincial do Mar (San Cibrao).

Día 17 de maio de 2011 no Museo Etnográfico San Paio de Narla (Friol).

Día 21 de maio de 2011 no Pazo de Tor (Monforte de Lemos).







125

Para levar a cabo este proxecto será necesario un instrumental mínimo que se

Impresión e plastificación das fichas presentes nos anexos con motivo da súa exposición ao

20 metro de cordel e 50 pinzas para colocar as fichas presentes nos anexos.

reproducir o Power Point que se atopa nos anexos.


o Etnográfico San Paio de Narla (Friol).






O TENDAL

LETRAS

Museo

TENDAL

DAS

LETRAS


126

TENDAL

LETRAS

Lois Pereiro Homenaxeado Ano 2011

(Monforte de Lemos, 1958

Museo


(Monforte de Lemos, 1958 -A Coruña, 1996)

Acróstico

Somentes

Intentaba conseguir

Deixar na terra

Algo de min que me sobrevivise

Sabendo que debería ter sabido

Impedirme a min mesmo

Descubrir que só fun un interludio

Atroz entre dous muros de silencio

Só puiden evitar vivindo á sombra

Inocularlle para sempre a quen amaba

Doses letais do amor que envelenaba

A súa alma cunha dor eterna

Sustituíndo o desexo polo exilio

Iniciei a viaxe sen retorno

Deixándome levar sen resistencia

ó fondo dunha interna

Aniquilación chea de nostalxia.


127


Uxío Novoneyra Homenaxeado Ano 2010

(Parada do Courel, 1930

Penas de Marco de Meio Mundo en ringuileira do

Alto da Lucenza Formigueiros Montouto Pía

Ardidos de tristura mouros de queimados!

fragas agros soutos e devesas! Labregos e pastoras

Medindo o tempo quedo que se para na cor e

Contra un ven cravarse no sitio onde máis se sinte!

Museo


(Parada do Courel, 1930 – Santiago de Compostela, 1999)

Terras outas e soias!

Serras longas mouras!

Eu son esta coor de soedá

Ancares soñados co lonxe!

Penas de Marco de Meio Mundo en ringuileira do

Candedo ás Moás!

Alto da Lucenza Formigueiros Montouto Pía-Páxaro

Tesos cumes do Courel! Pobos probes

Ardidos de tristura mouros de queimados!

Lor ruxindo polo val pecho!

Ucedo e ucedo!

Fontiñas outas

penedos

carrozos escuros

fragas agros soutos e devesas! Labregos e pastoras

que soio vistes

istes tesos e máis estes vales!

Aturula a curuxa e canta o cuco

Medindo o tempo quedo que se para na cor e tornándose

Contra un ven cravarse no sitio onde máis se sinte!

Serra aberta (Os eidos 2)


128


Santiago de Compostela, 1999)

tornándose

Ramón Piñeiro López Homenaxeado Ano 2009

Meu querido amigo:

Xa te podes imaxinar canta ledicia me produxo o fal lo do “concurso de novela gallega”. Foi

unha doble ledicia: polo trunfo persoal do amigo e po

podemos chamar- das letras galegas; despois do resoante trunfo acad émico de Oter

trunfo literario veu a ser como un podente aturuxo que pregoa o rexurdir das letras

galegas. E así foi como o entenden as xentes, pois moitos que non te conocen

persoalmente mostrábanse moi satisfeitos do resulta do do concurso “por ser a única das

presentadas que estaba escrrita en galego”. Entre os que te conocen foi unánime a alegría,

mesmamente como se foras d

Museo


(Armeá - Láncara (Lugo), 1915-1990)


lo trunfo persoal do amigo e po -lo trunfo comun

das letras galegas; despois do resoante trunfo acad émico de Oter




resentadas que estaba escrrita en galego”. Entre os que te conocen foi unánime a alegría,

mesmamente como se foras d -eiquí e viviras eiquí decote.

Cartas de Ramón Piñeiro a Ricardo Carballo Calero


129


Lugo, 24-4-1950


lo trunfo comun - que así lle

das letras galegas; despois do resoante trunfo acad émico de Oter o teu




resentadas que estaba escrrita en galego”. Entre os que te conocen foi unánime a alegría,

Cartas de Ramón Piñeiro a Ricardo Carballo Calero

Xosé María Álvarez Blázquez Homenaxeado Ano

-¡Non, home, non¡

Museo

Xosé María Álvarez Blázquez Homenaxeado Ano 2008

(Tui, 1915- Vigo,1985)

Ise neno da rúa

Non é certo que os nenos teñan fame

Non pode ser.

Ben o sabedes todo

os que andades no mundo atafegados

á percura do pan dos vosos fillos

Ises outros que vedes pola rúa

pedindo esmola,

non teñen fame, non, porque daquela

vos teríades morto de vergonza.

E ben vos vexo andar nos vosos coches

ou nos tranvías, a berrar de cousas

estranas, -¡viva, beba, baba, buba¡-

sen reparar naquil esfarrapado

que coa moura mauciña está petando

na porta de ferro.

Por iso penso que non é verdade

o que algún caviloso di dos nenos

que andan así petando pola vida

¡Non, home, non¡- lle dixen a un de aqueles-

A xente pasa leda......¡Fora boa

que andivesen a rirse dos seus crimes¡


130

Xosé María Álvarez Blázquez Homenaxeado Ano

María Mariño Homenaxeada Ano 2007

Museo


(Noia, 1918 – Courel, 1967)

María Mariño

De forte ollar, amiga,

de frío que non se quenta,

Amiga, que eres de todos

e por ninguén esquencida.

Soia co teu silencio

na forza do teu poder,

un por un de cada ser

levas do fin ó comenzo,

descansar a túa fonte.

................................................

E logo d'alí cansiños,

amigo, dinos pra onde?

Deixa, amiga, ós nosos pes,

fríos polo teu ver,

algo do noso sentir,

do són que tí fas fuxir

amiga, por aquil nacer...


131


Manuel Lugrís Homenaxeado Ano 2006

Era Rosiña a rapaza máis feiticeira das Mariñas; digo a máis feiticeira, e penso que este

verbe non esprica dabondo a bonitura de tal meniña. Bástevos con que diga que era roxiña como

o ouro, de dente brancos cal xogas dun regato, ollos azús e cheos da melanconía máis

arroubadora, e labres tan coorados cama a grana do seu refaixo. O seu peito era resio e

levantado, e si ben se incrinaba un pouquiño ó andar, dáballe máis gracia que outra cousa. Era, en

fin, unha desas rapazas que basta velas unha soa vez pra que inspire

leven tras si tódolos sentimentos dun corazón namorado. Preto do seu rueiro vivía Manuel, o

afillado de Xuana, rapaz que ó rivés de Rosiña, era trigueño, de ollos mouros e gachos.

Museo


(Sada,1863 – 1940)

rapaza máis feiticeira das Mariñas; digo a máis feiticeira, e penso que este





fin, unha desas rapazas que basta velas unha soa vez pra que inspiren un amor tenro, pra que



O Penedo do Crime


132


rapaza máis feiticeira das Mariñas; digo a máis feiticeira, e penso que este





n un amor tenro, pra que



O Penedo do Crime (frag.)

Xesús Lorenzo Varel

(Fillo de emigrantes, nace en 1916 a bordo do barco “La Navarre” á entrada do porto da

Habana (Cuba). Morre en Madrid en 1978)

Museo

Xesús Lorenzo Varela Vázquez Homenaxeado Ano 2005


Habana (Cuba). Morre en Madrid en 1978)

LUGO

Na fonte de ferro,

no coiro dos bois

no espello do vento,

da navalla e da frol.

No recén da herba,

no lobo e no can,

nos ollos da meiga,

na pedra do lar.

No refaixo dela,

na ponte do alén

no andar das ovellas.

no ar do mencer.

No cabalo quente,

no viño millor

no que non se perde

no meu corazón.

Na noite senlleira,

no liño tecido,

na madeira tenra

dos vellos castiros.

Na vida, na morte, no amor e no ren,

loubareite, Lugo de aceiro e de mel.


133

a Vázquez Homenaxeado Ano


Xaquín Lorenzo Fernández "Xocas" Homenaxeado

A malla

«(…) Hoxe desapareceu completamente por estas terras o antigo sistema

centeo por medio dos mallos, que foron substituídos por trilladoras mecánicas, o que fixo trocar o

procedemento de aproveitamento do gran, suprimindo algunhas angueiras agora innecesarias;

unha de elas, precisamente a derradeira, é a que dá m

Polo mes de Santiago está xa a més en sazón e entón procédese á seitura. Unha vez

segado o centeo é atado en feixes e tense amoreado a carón da eira até o intre da malla.

É este un dos traballos de tipo comunitario que aínda se conserv

sgue na súa forma tradicional, pese á mecanización desta tarefa”.

En “No esprito da més en Lobeira (Ourense)”. Cuadernos de Estudios Gallegos. 1973

Museo

Xaquín Lorenzo Fernández "Xocas" Homenaxeado Ano 2004

(Ourense, 1907 – 1989)

«(…) Hoxe desapareceu completamente por estas terras o antigo sistema



unha de elas, precisamente a derradeira, é a que dá motivo a estas notas.



É este un dos traballos de tipo comunitario que aínda se conservan no noso campo, pois

sgue na súa forma tradicional, pese á mecanización desta tarefa”.



134

Xaquín Lorenzo Fernández "Xocas" Homenaxeado

«(…) Hoxe desapareceu completamente por estas terras o antigo sistema de degrañar o





an no noso campo, pois


Antón Avilés de Taramancos Homenaxeado Ano 2003

(Taramancos (Noia),

Museo


(Taramancos (Noia), 1935 -A Coruña, 1992)

OBRA

VIII

Aquela chambra fina con bordados

de delicada man! ¡Que ar tan xoven

cinguía no teu peito! ¡Que nobreza

campesiña e galana oferecía!

Camiñabas na tarde paseniño,

eras columna ergueita e soleada

e o meu amor un cabirtiño novo

que brincaba e que ria tolamente.

Miña noiva de abril, rapaza nova

recendo de fiuncho e ruda fresca

decátaste da dor que me asolaga?

Tiña o tou corazón como unha sella

preferida, como un vello xardín

onde deixaba a mais pequena risa

a mais fonda Saudade e a mais alta

grandeza do querer.

E dime agora:

¿qué ramo de loureiro nesta fronte

para cantar a tua chambra clara?


135


Frei Martín Sarmiento Homenaxeado Ano 2002

Museo


(Vilafranca do Bierzo, 1695 – 1772)

Coloquio de 24 Gallegos Rústicos

No chan que en Morrazo

chaman os galegos

tamen San Cybran

que chega hasta o ceo,

que está no camiño

que vay ao Ribeyro

dendes Pontevedra

a vila do reyno,

a hum-ha legoiña,

camiño dereyto,

fay conta que sigues

o rumbo surlesto

se sube en relanzo

por todo o vieyro

sen muita fadiga

nem muito tormento,


136


Eladio Rodríguez González Homenaxeado Ano 2001

(San Clodio (Leiro), 1864

máis grandes e máis donos de nós mesmos,

Museo


(San Clodio (Leiro), 1864 – A Coruña, 1949)

ORACIÓS CAMPESIÑAS

Quixera que os meus versos

cheirasen á terra húmida,

………………………………………….

sonasen sempre a cántigas barudas;

………………………………………

tivesen oraciós de atardeceres

………………………………………

chegasen as concencias máis escuras

e despertasen n’elas

as voluntades murchas,

e prendesen nas almas

as arelas patrióticas máis xurdias,

e rezasen á eito

a pregaria eucarística e litúrxica

do santo amor á todo canto é noso

i-á todo canto en nós vive e perdura,

pra que así nos sentísemos

nas xornadas futuras

máis grandes e máis donos de nós mesmos,

..............................................


137


Manuel Murguía Homenaxeado Ano 2000

(Frexel

DISCURSO NOS XOGOS FRORAIS DE TUI

¡O noso idioma! O que falaron nosos pais e vamos esquecendo, o que falan os aldeáns e

nos achamos a ponto de n’entendelo; aquel en que cantaron reis e trovadores; o que, fillo maor da

pátrea gallega, nola conservóu e conserva coma un don da providencia; o que aínda ten nos

nosos labres as dozuras eternas e acentos que van ó corazón; o que agora oídes coma si fose un

himno relixioso; o hermoso, o nobre idioma que do outro lado dese río é

máis de vinte millóns de homes e ten unha literatura representada polos nomes gloriosos de

Camoens e Vieira, de Garret e de Herculano; o gallego, en fin, que é o que nos dá dereito á

enteira posesión da terra en que fomos nados,

debemos selo; que nos pormete o porvir que procuramos, e nos dá a certeza de que ha de ser

fecundo en bens para nós todos. Nel, coma en vaso sagrado en que se axuntan todos os

prefumes, achanse os principaes el

máis, escarnecida. Doulle o celta a súa dozura e a maor parte do seu vocabulario; o romano

afirmóuno; ten do suevo as inflesións; do noso corazón, o acento afalagador; e os brandos sonos,

e os sentimentos das razas célticas. Un tanto femeninos, é certo, pro que se tempran no valor

heroico dos seus fillos. Léngoa distinta

Digámolo nós tamén, se nos compre, con maor firmeza aínda, e poñamos de nós o

para que sea para sempre esta léngoa en consonancia co noso esprito, e feita coma ningunha

outra para a espresión dunha literatura tan oposta ó xenio da de Castilla como é esta que nós

temos.

Museo


(Frexel (Arteixo), 1833 – A Coruña, 1923)

DISCURSO NOS XOGOS FRORAIS DE TUI





himno relixioso; o hermoso, o nobre idioma que do outro lado dese río é léngoa oficial que serve a



enteira posesión da terra en que fomos nados, que nos de que, pois somos un pobo distinto,



prefumes, achanse os principaes elementos da nosa nacionalidade, de novo negada, e, aínda



ntos das razas célticas. Un tanto femeninos, é certo, pro que se tempran no valor

heroico dos seus fillos. Léngoa distinta –di o aforismo político- acusa distinta nacionalidade.

Digámolo nós tamén, se nos compre, con maor firmeza aínda, e poñamos de nós o




138






léngoa oficial que serve a



que nos de que, pois somos un pobo distinto,



ementos da nosa nacionalidade, de novo negada, e, aínda



ntos das razas célticas. Un tanto femeninos, é certo, pro que se tempran no valor

acusa distinta nacionalidade.

Digámolo nós tamén, se nos compre, con maor firmeza aínda, e poñamos de nós o que faga falla,



Roberto Blanco Torres Homenaxeado Ano 1999

(Santa María dos Baños, 1891

DIANTE DA NATUREZA Pra Bernardino Varel Pra Manoel Cabanillas O monte está sereo, os penedos vixían; a gándara está virxe

d’a profanazón ainda Soilo as cibdás imbéciles

Iñoran a cousina. Na rasa Natureza

todo rechouta e brilla: de cote ten o encanto d’a meiga poesía. Soilo os salóns imbéciles fan normas da mentira. Xunt’ô paisaxe ledo, a fonte deita a linia na qu’o sedento afoga n-alcohol vil s’esnaquizan.

Museo


anta María dos Baños, 1891 – Madrid, 1936)

Soilo os viles imbéciles

Pra Manoel Cabanillas as mágoas d’a fatiga

O monte está sereo, N-as leiras que dan froito,

sóbor chan que xermina,

o traballo fecundo

d’a profanazón ainda impón a lei da vida.

Soilo as cibdás imbéciles

co pitismo dan grima.

O agro, o agro, é a musa

todo rechouta e brilla: d’ardente melonía

de cote ten o encanto en onde a frol d’a loita

d’a meiga poesía. chea d’arume e limpa,

Soilo os salóns imbéciles ergue seus cores roxos

fan normas da mentira. ô cume que aloumiña,

Xunt’ô paisaxe ledo, falando ôs peitos nobres

a fonte deita a linia d’a redentora obriga.

Soilo as cibdás imbéciles traicionan a consina…


139


Soilo os viles imbéciles

as mágoas d’a fatiga

as leiras que dan froito,

sóbor chan que xermina,

o traballo fecundo

impón a lei da vida.

Soilo as cibdás imbéciles

co pitismo dan grima.

O agro, o agro, é a musa

d’ardente melonía

en onde a frol d’a loita

chea d’arume e limpa,

ergue seus cores roxos

ue aloumiña,

falando ôs peitos nobres

d’a redentora obriga.

Soilo as cibdás imbéciles traicionan a consina…

Meendinho, Homenaxeado Ano 1998

e cercaronmi as ondas que grandes son.

E cercaronmi as ondas, que grandes son;

Museo


MEENDINHO

Seiam’ eu na ermida de San Simón,

e cercaronmi as ondas que grandes son.

Eu atendendo meu amig’! E ver[r]a?

Estando na ermida ant’ o altar

cercaronmi as ondas grandes do mar.

Eu atendendo o meu amig’! E ver[r]a?

E cercaronmi as ondas, que grandes son;

nen ei [i]barqueiro nen remador.


E cercaronmi [as]ondas do alto mar;

non ei [i]barqueiro nen sei remar.


Non ei i barqueiro nen remador:

morrerei [eu]fremosa no mar maior.


Nen ei [i]barqueiro nen sei remar,

Morrerei eu fremosa no alto mar.



140


Martín Codax, Homenaxeado Ano 1998

Museo


Ondas do mar de Vigo,

se vistes meu amigo,

e, ai Deus, se verra cedo!

Ondas do mar levado,

se vistes meu amado,


Se vistes meu amigo,

o por que eu sospiro,


Se vistes meu amado,

o por que ei gran coidado,



141


Johan de Cangas, Homenaxeado Ano 1998

Museo


En San Momed’, u sabedes

que viste-lo meu amigo,

oj’ ouver’ a seer migo;

mia madre, fe que devedes,

leixedesmio ir veer.

O que vistes esse día

andar por mi mui coitado

chegoum’ ora seu mandado;

madre, por Santa Maria,


Pois el foi d’ atal ventura

que sofreu tan muito mal

por mi, e ren non lhi val;

mia madre, e por mesura,


Eu serei por el coitada

pois el é por mi coitado

se de Deus ajades grado,

madre ben aventurada,



142


Ánxel Fole Homenaxeado Ano 1997

Sempre soñaba isto o recaudador de contribución de alá de Pastoriza. Pastoriza ten sona

de ter moi bo gando. Sempre o

Benedicto, que era tamén un bon zapateiro. Unha vez contóunos a don Cándido e máis a min que

sempre soñaba que un ladrón entraba na súa casa cunha ganzúa.

Máis ise ladrón soñado era tamén un ases

moitas veces asesinos tamén. Van dispostos a matar a quen sea, porque non se lles descubra o

roubo.

Don Casto era un home pequenote il, dus cincoenta anos e moi rebusto. Máis tiña unha

voz de neno que facía rir a moitos mal insinados.

- Sempre soño con un ladrón que entra na miña casa pola noite. Sempre se me achega ó

leito. E sempre me bota as maos á gorxa para me afogar. Eu berro i a miña muller esperta.

Esto me contóu unha vez en Vián, ceando na casa d

despóis de San Froilán, e ceáramos perdices que o mesmo cura don Cándido cazara coa súa

escopeta do dazaseis.

Era noite de lúa chea i eu collín o camiño de volta para Pacios. E fun pensando que a voz

de neno de don Casto facía tempo que era un pouco rouca, coma si tivera un catarro á gorxa.

Pasaron algúns anos i eu atopéime de casual en Santiago, cuns vellos amigos a quenes

non vira en vinte anos. Andabamos de vagar po

do xantar.

O Venancio, que sabía moitas historias disas que chaman do outro mundo, falaba das

premonicións.

-Hai moitos casos en que se aduviña o porvir dunha maneira que chamaremos instintiva.

Museo


UN LADRÓN ANDABA POLA CASA

Historia de Misterio


de ter moi bo gando. Sempre o decía o don Casto Méndez, cando iba botar un vaso á tasca do


sempre soñaba que un ladrón entraba na súa casa cunha ganzúa.

Máis ise ladrón soñado era tamén un asesino. Xa se sabe que os ladrós que andan de noite son



cía rir a moitos mal insinados.

Sempre soño con un ladrón que entra na miña casa pola noite. Sempre se me achega ó


Esto me contóu unha vez en Vián, ceando na casa do cura don Cándido. Era po



to facía tempo que era un pouco rouca, coma si tivera un catarro á gorxa.


non vira en vinte anos. Andabamos de vagar po-la rúa da Calderería. Sería coma unha hora antes


Hai moitos casos en que se aduviña o porvir dunha maneira que chamaremos instintiva.


143



decía o don Casto Méndez, cando iba botar un vaso á tasca do


ino. Xa se sabe que os ladrós que andan de noite son



Sempre soño con un ladrón que entra na miña casa pola noite. Sempre se me achega ó


o cura don Cándido. Era po-lo outono,



to facía tempo que era un pouco rouca, coma si tivera un catarro á gorxa.


la rúa da Calderería. Sería coma unha hora antes


Hai moitos casos en que se aduviña o porvir dunha maneira que chamaremos instintiva.

-Ista conversa era millor prá noite, coma cando paseabamos po

contabamos disas historias de medo, ás que era tan afeizoado o gran clínico don Roberto Nóvoa

Santos.

- Penso recordar que me dixeron que don Roberto cría que os cás oubeaban cando

sentían a morte dunha persoa, poucas horas antes de morrer.

Pasamos por diante dunha casa estreitiña. No portal había unha mesa mortuoria. Non sei

cómo, acheguéime a vé-la esquela. “Don Casto Méndez, ex recaudador de contribuciones...” Era o

de Pastoriza.

-Non sei o que daría –

Naquil intre saía un cabaleiro do portal, cunha carteira debaixo do brazo.

- Si tanto che interesa…

O Venancio estivo inda un bon ratiño falando co cabaleiro da carteira. Despedíronse con

moita cerimonia

- Ise don Casto morréu dun cán

Fai tres días, aínda andaba de pé. Apenas se lle entendía xa o que falaba dende algún tempo.

A frase de obriga é eiquí que “me quedei dunha peza”.

(Ánxel Fole, Contos Da Neboa, Edicións Castrelos,

Xesús Ferro Couselo Homenaxeado Ano 1996

Museo

Ista conversa era millor prá noite, coma cando paseabamos po


Penso recordar que me dixeron que don Roberto cría que os cás oubeaban cando

sentían a morte dunha persoa, poucas horas antes de morrer.

samos por diante dunha casa estreitiña. No portal había unha mesa mortuoria. Non sei

la esquela. “Don Casto Méndez, ex recaudador de contribuciones...” Era o

–dixen- por saber de que morréu ise don Casto, que eu coñecía.

Naquil intre saía un cabaleiro do portal, cunha carteira debaixo do brazo.

Si tanto che interesa…


Ise don Casto morréu dun cáncer na gorxa. Mesmamente se valeiróu dunha hemorraxia.


A frase de obriga é eiquí que “me quedei dunha peza”.

(Ánxel Fole, Contos Da Neboa, Edicións Castrelos, 1973)


(Louro (Valga), 1906- Ourense, 1975)


144

Ista conversa era millor prá noite, coma cando paseabamos po-la Ferradura e


Penso recordar que me dixeron que don Roberto cría que os cás oubeaban cando

samos por diante dunha casa estreitiña. No portal había unha mesa mortuoria. Non sei

la esquela. “Don Casto Méndez, ex recaudador de contribuciones...” Era o

asto, que eu coñecía.


cer na gorxa. Mesmamente se valeiróu dunha hemorraxia.


1973)


COMO E POR QUÉ OS ESCRIBANOS DEIXARON DE EMPREGAR O GALEGO

O galego entón é a fala dos vasalos e dos señores, dos cregos e dos labregos, e óucese o mesmo

nos concellos que nas eirexas, misturado co latín nas prédicas e cerimonias. “E esto así dito e

outorgado ergueuse o dito chantre e tomou por las maos aos ditos Afonso Ougea e Tereixa

Alvares e en suas maos feceron logo palavras de casamento ambos e dous, segu

a nosa Santa Madre Iglesia, dizendo o dito Afoso Ougea que recebía a dita Tereixa Alvares por

sua muller boaa e leal e a dita Tereixa Alvares dizendo que reçebía ao dito Afonso Ougea por seu

marido boo e leal…” Ansí se fixo un casamento, nos

Estebo Pérez, chanceller do Cabidoo da Catedral de Ourense.

Inda que o rei de Castela non se alcuña xa Emperador, como noutrora o imperante en León, ténse

por tal de feito e de dereito e leva a honra mandar en rei

seu famoso discurso pola primacía de asento no Concilio de Basileia o daián de Santiago don

Alonso de Cartagena, conselleiro do rei don Xohán II e logo bispo de Buros, antre as probas da

preeminencia do Rei de Castela

diversas língoas. Vemos por iso como endexamais recusa que lle falen os vasalos cada un na sua

fala.

Namentras gobernan os endiantados, a conciencia de Reino de seu mantense viva. Pro a

anarquía feudal –que en Galicia houbo feudalismo como en ningures

vellas institucións xurídicas.

De contado, cos Trastámaras, de fora veñen arreo bispos, alcaldes maores, correxidores, daiáns

de Caidoos e hastra cregos, coengos e

(Do libro Homenaxe a Otero Pedrayo. VV.AA. Ed. Gala xia. Vigo, 1958 )

Rafael Dieste Homenaxeado Ano 1995

(Rianxo, 1899

Museo



concellos que nas eirexas, misturado co latín nas prédicas e cerimonias. “E esto así dito e


Alvares e en suas maos feceron logo palavras de casamento ambos e dous, segu



marido boo e leal…” Ansí se fixo un casamento, nos comenzos do catrocentos, según as Notas de

Estebo Pérez, chanceller do Cabidoo da Catedral de Ourense.


por tal de feito e de dereito e leva a honra mandar en reinos de costumes e falares diversos. No



preeminencia do Rei de Castela sobor do da Ingalaterra, apón a de que aquil era rei de reinos con



que en Galicia houbo feudalismo como en ningures- trouxo o debilitamento das


de Caidoos e hastra cregos, coengos e abades…



(Rianxo, 1899 - Santiago de Compostela, 1981)

O GRANDOR DO MUNDO


145



concellos que nas eirexas, misturado co latín nas prédicas e cerimonias. “E esto así dito e


Alvares e en suas maos feceron logo palavras de casamento ambos e dous, segundo que manda



comenzos do catrocentos, según as Notas de


nos de costumes e falares diversos. No



sobor do da Ingalaterra, apón a de que aquil era rei de reinos con



trouxo o debilitamento das




Tanto ouvira falar de Bôs

andadas, da prata relocinte e xenerosa con que alá premian o traballo, dos boletíns de moitas

llanas e da xente sabida que os lé, dos longos trens que bruan pol

cousas ledas, lanzales e rumosas, tanto ouvira falar, a

levián da vila- percorría as fazulas dos seus parroquianos de sempre, e tanto no seu maxín

escarabellou o falado, que un día topouse de súpito co

alá, e voltaría rico de pecunia e lembranzas.

Unha mañanciña saeu da vila cun baul pequerrecho.

Cando chegou ao porto

n’aquel reducio de escintilos e romores novos, e a rentes andivo de voltar. E hai quen di que dixo

moi ademirado, moi anguriado e moi pol

Dez anos alá e voltou rico de pecunia e lembranzas.

Chegou en tempo de invernía, cando andan os gatos a se pasearen pol

desacougados, e as galiñas fan ringolas na sombra do alpen

novena fan o serán esguío, espiritado.

E cando estivo na casa e pasou o ledo barullo do recibimento, púxose a asubiar algo que

escomenzou en tango e rematou en vella cantiga, mentras os vidros da fiestra choromicaban

diante dos seus ollos, estragoando a rua homilde.

Algo moi vello e moi novo foi sortindo solermiñamente de non sabía que esquencidas veas

do seu intro. E sinteuse asolagado ate a gorxa de dôce e rara anguria de morto reviviscido. E

cando pasaron uns picariños co

- na miña non chove”) marmulou co

- ¡Qué grande é o mundo!.

(A Fiestra Valdeira, Rafael Dieste, IGAEM, 1994)

Luis Seoane Homenaxeado Ano 1994

Museo

Tanto ouvira falar de Bôs-Aires, das ruas longas e direitas que non se dan


llanas e da xente sabida que os lé, dos longos trens que bruan pol-a pampa infinda e de mil

cousas ledas, lanzales e rumosas, tanto ouvira falar, antrementres co-a navalla barbeira

percorría as fazulas dos seus parroquianos de sempre, e tanto no seu maxín

escarabellou o falado, que un día topouse de súpito co-a circia vôntá d’ir a Bôs

cunia e lembranzas.

Unha mañanciña saeu da vila cun baul pequerrecho.

Cando chegou ao porto –endexamais vira unha cidade- sinteuse atordoado e pequecho


demirado, moi anguriado e moi pol-o baixo: -¡Qué grande é o mundo!

Dez anos alá e voltou rico de pecunia e lembranzas.

Chegou en tempo de invernía, cando andan os gatos a se pasearen pol

desacougados, e as galiñas fan ringolas na sombra do alpendre, e as badaladas que chaman â

novena fan o serán esguío, espiritado.



dos seus ollos, estragoando a rua homilde.



cando pasaron uns picariños correndo e salmodiando aquelo, (“Chove – chove

na miña non chove”) marmulou co-a voce esnaquizada:

(A Fiestra Valdeira, Rafael Dieste, IGAEM, 1994)


(Buenos Aires , 1910- a Coruña, 1979)

A FONTE (frag.)


146

Aires, das ruas longas e direitas que non se dan ademiradas nin


a pampa infinda e de mil

a navalla barbeira –a mais

percorría as fazulas dos seus parroquianos de sempre, e tanto no seu maxín

a circia vôntá d’ir a Bôs-Aires. Dez anos

sinteuse atordoado e pequecho


Chegou en tempo de invernía, cando andan os gatos a se pasearen pol-a casa moi

dre, e as badaladas que chaman â





chove - na casa do probe,


aquel vello que semellaba un vagamund

Eduardo Blanco

Museo

Semellaba o vello un vagamundo,

unha braga ao meio da coxa

máis curta a outra e de difrente coor,

desguedellado e arrodeado de moscas,

ollando cara a fonte.

Un burato cun picho no muro,

A fonte da rúa do Franco,

con unha auga mellor que outras,

que roidosa enchía as sellas

cantando a auga e brincando.

Ao agochárese as mozas

amostraban as pernas, as coxas

frescas como a auga da fonte.

Eso é todo o que agardaba,

encostado, desdenoso, no muro,

aquel vello que semellaba un vagamundo.

Eduardo Blanco-Amor Homenaxeado Ano 1993

(Ourense, 1897- Vigo, 1979)

A PESCA (frag.)

Agarimantes cóxegas, moxenas


147

Amor Homenaxeado Ano 1993

dempois, nota e puñal, fendeu as augas,

Fermín Bouza

(Ponteareas, 1901

Museo

no teimoso cristal bulinte espello

dos vimios confidentes pola beira.

Sobro de nós, dondo silenzo, o ceio.

O peixe foi, seu pulo e bris de prata,

un istante no tempo de ar e rede;

dempois, nota e puñal, fendeu as augas,

arrepío de luz na linfa verde.

Como ispido na forza do seu arco,

lanzal teu corpo, sen ferir a area,

sortíuse con lediza de venablo

para o cachón das augos balbordeiras.

Eu témero de ti, cos teus alentos

na aperta da fondura entebrecidos,

funte buscar nos arcos medoñentos

onde amolece o sol en mornos limos.

Tremantes de tolicie, prata e riso

o peixe e ti, nos verdes solagados,

xa as guirlandas da morte en rodopío,

foron a dar nas redes dos meus brazos.

Fermín Bouza-Brey Homenaxeado Ano 1992

(Ponteareas, 1901- Santiago de Compostela, 1973)

RETORNO (frag.)


148

Brey Homenaxeado Ano 1992

Santiago de Compostela, 1973)

Álvaro Cunqueiro Mora Homenaxeado Ano 1991

SOEDADES DA MIÑA BRANCA SEÑOR (frag.)

Escóitasme tí, miña señor amada, cando do peito

Ouh doce o peso do teu corpo no meu maxín deitado

Museo

"Mol rabanda do Mundo, sabrosa terra nai,

que ventura manxarte como un lírico pan

e chantarche a dentamia dos ollos na códea vidal,

madura, recendente, vizosa, a latexar!…

Somentes ti me sacias a fame perennal

Regusto de alonxarme para logo voltar,

e adormir no teu colo abranguendo o teu van, como un Miño quencido

polo peito dos vals, coas augas quedas, quedas,

sen presa polo mar. Salcóchate de estrelas, que é o teu doado sal,

ollece de liñares a máis non verdexar. Afúmate de brétemas no caínzo do serán,

que os sentidos precisan de ti, fogaza albar; de ti, suprema bica

e propia caroal; de ti, en sazón e chea,

ouh Galiza maná!


(Mondoñedo, 1911- Vigo, 1981)

SOEDADES DA MIÑA BRANCA SEÑOR (frag.)

Escóitasme tí, miña señor amada, cando do peito

meu o trobo arde

ou atrás de ti a sombra do meu soño

loucamente a túa apreixa e bica ?

Ouh doce o peso do teu corpo no meu maxín deitado

Neste río do meu vagar sin fin


149


qué incendiado navío non navegas na noite?

por qué inda son eu de tanta verba a boca?

este

Amante, no meu vaso aínda canta a sede.

medra coa noite sober das cumes dos meus ollos.

Deixa que rose,

nas illas dos teus ollos a i

Adormece ao meu carón, namentras quebra o día

baixo un teito de aluadas, tímidas cantadoras.

e pouco a pouco amósase ao meu rostro !

ou unha aza mortal e fría para brincar fora desta

Luis Pimentel Homenaxeado Ano 1990

Museo

qué incendiado navío non navegas na noite?

-Por qué este corazón tanta frol murcha,

por qué inda son eu de tanta verba a boca?

Miña branca señor, corpo delgado:

este bosque é do tempo da máis recente lúa,

i ese malvís que tanto áer enfrauta

cada día que amence renasce e asubía.

Amante, no meu vaso aínda canta a sede.

Esa lúa nevada, amor, que do teu corpo

medra coa noite sober das cumes dos meus ollos.

Deixa que rose, ao arrimo das cerdeiras,

nas illas dos teus ollos a i-alba rumorosa

Adormece ao meu carón, namentras quebra o día

baixo un teito de aluadas, tímidas cantadoras.

-Ese sono que por dentro escorre

e pouco a pouco amósase ao meu rostro !

fai falla, quezáis, un cabalo roxo

ou unha aza mortal e fría para brincar fora desta

língua de lume?


(Lugo, 1895-1958)

SOLPORES DA MIÑA VILA

Solpores da miña vila,

longos, case eternos.

(Os anos pasan rápidos;

os días, lentos).

a luz esbara polo meu piano lustroso

¿Qué música lle poñeremos?


150


Celso Emilio Ferreiro Homenaxeado Ano 1989

(Celanova

Museo

As maos, soñan.

Solpor de prata

sobor do ébano.

Penso nos poetas mortos.

Calma, calma...

Tarde inmóvil, eterna.

Quédase dulcemente

¿en que soedade, lonxe?

Ceo, ceo, máis ben luz.

Equilibrio diste gris

tan tenro.

No, non hai paisaxe

nin carne nin sangue.

Solpores da miña vila,

longos, lentos, música.

As maos, soñan.

SOMBRA DO AIRE NA TERRA


(Celanova -Ourense, 1912- Vigo,1979)

LONGA NOITE DE PEDRA (frag.)

O teito é de pedra.

De pedra son os muros

i as tebras.

De pedra o chan


151


Ramón Otero Pedrayo Homenaxeado Ano 1988

Museo

i as reixas.

As portas,

as cadeas,

o aire,

as fenestras,

as olladas,

son de pedra.

Os corazóns dos homes

que ao lonxe espreitan,

feitos están

tamén

de pedra.

I eu, morrendo

nesta longa noite

de pedra.


(Ourense, 1888 – 1976)

A CASA SOIA Nas queixumosas táboas

Brosladas finalmente polo verme analista de insomnios e fantasmas repousou o mou pai no cadoleito,

e inda a piedade de unha bágoa de ólio garda a lembranza gosalleira e triste

pra o fillo sempre na querida coimbra, neno xiado de augural pavura

pola friaxe glacial de aquela man quentor de Deus, forteza e recompensa.

Sofren meus probes libres


152


Francisca Herrero Garrido Homenaxeado Ano 1987

"Querendo un gran poema cantar, dúbidas teño; que se falo galego non me entenden; e a cantar

castillán nan me comprendo. Así mesmo pregúntome, se en prosa hei de escribir ou ben en verso;

e ríome soíña deste meu dubidar; que é un aletexo igual ó dun poliño

atrapado no poleiro por un espanta

de le-lo meu escrito nin naide ha de folla

Museo

proba de soedade, noite e poeira, apreixan requintados pensadores os seus cristalográficos esquemas en procura da chama dos poetas aínda nos ermos bailadora lapa.

E encentándome o peito os dentes do remorso, non sosteñen

os ollos o reproche amargurado das páxinas sin ordre folleadas, onde se sinte o delorido pranto das escumas e torres das ideas

batendo en xordas praias e roquedos de indiferente tempo acugulado.

… Arestora un irónico paxaro

peteira na gaiola do meu peito, non quero pescudar o cemiterio

dos quebrados ensaios dos meus egos, os imprefeitos testos de cerámica

deste meu barro, ás veces Kaolín puro dina lampada do locir eterno,

outras trollo calcado polos casos dos armentíos mouros do pecado,

ou tristeiros refrexos de outros ceus apreixados na lama. De este barro,

feito e desfeito deica a man da Morte, a suprema escultura das facianas.


(A Coruña, 1869-1950)

NÉVEDA (Introducción).



e ríome soíña deste meu dubidar; que é un aletexo igual ó dun poliño que se debote, coidándose

atrapado no poleiro por un espanta-paxaros de trapo movido polos ímpetus do vento. Ninguén ha

lo meu escrito nin naide ha de folla-lo meu pensamento... abonda con deixar corre


153




que se debote, coidándose

paxaros de trapo movido polos ímpetus do vento. Ninguén ha

lo meu pensamento... abonda con deixar corre-la pruma;

abasta con cumpri-lo meu desexo. ¡Lec

pequecho!... Deixade, pois, que escriba como canto: deixádeme que fale cos galegos, que son

irmáns da alma os que me escoitan, e non ha de asolagar nos meus defectos. E aqueles que non

entenden os meus falacios, e se sintan no propio Iar alleos, relembren que nasceron en Galicia;

que eiquí atallecerán fillos e netos; que dormen nesta terra, aloumiñadas, as cinzas brancuxadas

dos seus deudos”

Aquilino Iglesia Alvariño Homenaxeado Ano 1986

(Aba

HOMENAXE A RAMÓN CABANILLAS (frag.)

Viñeran anos de carnada e alas de corvo,sombras desabogosas, chegaran as rulas,o vento cantaba nas lanzas e nas almeas,

cansos de andar arrastro polas viñas e pumaregas,viran chegar os señores da terra sobre os seus cabalos,

cos seus corazóns máis tristes que a noite

E soñaron entón en terras

Museo

lo meu desexo. ¡Lectores... quen os vira, mulpocado! couberan nun puñiño ben



eus falacios, e se sintan no propio Iar alleos, relembren que nasceron en Galicia;



(Abadín, 1909- Santiago de Compostela, 1961)

HOMENAXE A RAMÓN CABANILLAS (frag.)

Viñeran anos de carnada e alas de corvo, sombras desabogosas, chegaran as rulas, o vento cantaba nas lanzas e nas almeas,

esa canción de ferro tan sabida. Os que irían ás rilleiras do olvido,

cansos de andar arrastro polas viñas e pumaregas, viran chegar os señores da terra sobre os seus cabalos,

e fixeron homenaxe ós poderosos cos seus corazóns máis tristes que a noite

á sombra das súas fillas. E soñaron entón en terras anchas coma mares


154

tores... quen os vira, mulpocado! couberan nun puñiño ben



eus falacios, e se sintan no propio Iar alleos, relembren que nasceron en Galicia;



onde pousar o mel do seu corazón sin medida,e botaron negras naus á mar dos deuses,

e sobre mares ledas de ribeiras sin conto,puxéronse de xonllos cos ollos entrabertos ós lonxes.E nunha doce fu

unha polvareda de terra morta íbaas pouquiño a pouco soterrandoSoñaran entón outra vez en erguer a cidá de arriba abaixo

esperar neles aínda o mercador de panos e coiros finos de cerroe o de copas de aramio e lámparas de corno,

e o que trae un corvo que fala e herbas de amor,e o que libra do medo o corazón servo e cativo.

Doce deserto de sonos de area, que o vento leva e trae,Ciudades de ouro rebrilando no aire morno do serán.

Doces ciudades asolagadas en sons que despertan ó mencer

Corazóns desfeitos como mares sin sosegonavegan tristes cara ás terras de xentes de outra fala

e xa pensan morrere sen ver o doce fume dos eidos nativos.Pero aquí está o poeta das

Na ribeira onde se fon os barcos ledos dos sonos que non morreno seu canto arbora claras bandeiras no mencer.

Antón Losada Diéguez Homenaxeado Ano 1985

(Boborás

Museo

onde pousar o mel do seu corazón sin medida, e botaron negras naus á mar dos deuses, e sobre mares de cinza de orxos tristes,

e sobre mares ledas de ribeiras sin conto, puxéronse de xonllos cos ollos entrabertos ós lonxes. E nunha doce fumareda viran esborrallarse as torres;

unha polvareda de terra morta íbaas pouquiño a pouco soterrandoSoñaran entón outra vez en erguer a cidá de arriba abaixo

e abrir os camiños ás canciós, esperar neles aínda o mercador de panos e coiros finos de cerro

o de copas de aramio e lámparas de corno, e o que trae un corvo que fala e herbas de amor, e o que libra do medo o corazón servo e cativo.

Doce deserto de sonos de area, que o vento leva e trae, Ciudades de ouro rebrilando no aire morno do serán.

udades asolagadas en sons que despertan ó menceros labancos pelengrinos.

Corazóns desfeitos como mares sin sosego navegan tristes cara ás terras de xentes de outra fala

e xa pensan morrere sen ver o doce fume dos eidos nativos.Pero aquí está o poeta das aradas leves do sono,

noso irmán o poeta das boas novas. Na ribeira onde se fon os barcos ledos dos sonos que non morren

o seu canto arbora claras bandeiras no mencer.


(Boborás -Ourense, 1884 – Pontevedra, 1929)

Nós, Nº 71 (frag.)

Probos rosas, saundosas

esperando amañecer;

loumiñadas, degaradas

por medrar i arrencender.

Tristes rosas amorosas,

todo chega, i o fin chega


155

unha polvareda de terra morta íbaas pouquiño a pouco soterrando Soñaran entón outra vez en erguer a cidá de arriba abaixo

esperar neles aínda o mercador de panos e coiros finos de cerro

udades asolagadas en sons que despertan ó mencer

e xa pensan morrere sen ver o doce fume dos eidos nativos.

Na ribeira onde se fon os barcos ledos dos sonos que non morren


Armando Cotarelo Valledor Homenaxeado Ano 1984

“¿Relembras?... Foi na doce Aquitaña. A raiosa primaveira enguirlandaba a campía e a serán

deitaba tranquil coma un misteiro frolido. Despeado e polvorente cheguei ó teu sarego. Proscritos

da terra nosa, decote perseguidos cal bestas montesías, chamamos onde vós. E aquela

porta de túa nai, a úneca para nós aberta, foi para min a porta dos ceos. No atrio estabas ti, abeiro

da “triquilla” arrodeada de pombas como Vénus, belida como Flora, graciosa como Aglae, como

Hera sorrinte... ¡Ai! terrible como o amor. Teur oll

pelerino de quen todos fuxían... ¡Gracias, ouh Prócula, aínda gracias, sempre gracias!

Museo

cando a póla se dobrega

e nan vos pode soster.

Craros soños, frolecidos

cobizando un ideal;

aniñados, enchoiados

nunha roseira lanzal.

Tristes soños noitecidos,

todo chega i o fin chega

se dos soños soilo queda

o imposibre no rosal.


(Veiga, 1879 – Madrid, 1956)

HOSTIA (frag.)

Foi na doce Aquitaña. A raiosa primaveira enguirlandaba a campía e a serán


da terra nosa, decote perseguidos cal bestas montesías, chamamos onde vós. E aquela



Hera sorrinte... ¡Ai! terrible como o amor. Teur ollos feiticeiros miraron garimosos o estrano



156


Foi na doce Aquitaña. A raiosa primaveira enguirlandaba a campía e a serán


da terra nosa, decote perseguidos cal bestas montesías, chamamos onde vós. E aquela porta, a



os feiticeiros miraron garimosos o estrano


Manuel Leiras Pulpeiro Homenaxeado Ano 1983

OBRAS COMPLETAS. POESÍAS (frag.)

¿Por qué a iauga, hastra no ollo da fonte,

Museo


(Mondoñedo, 1854 – 1912)

OBRAS COMPLETAS. POESÍAS (frag.)

¿Por qué o ceo máis limpo ao galego

lle párce afumado?

¿Por qué a terra frolida que manda

lle cheira a escamallo?

¿Por qué a iauga, hastra no ollo da fonte,

pra el ten sempre tasto?

¿Por qué sinte que a sangue sorenta

figura aburalo?

¿Por qué trema, dormente, e dacondo

somella ter rautos?

Porque está cos comenzos da febre

que aos probos deixados

fai perder a cabeza, i erguila,

dar fungueirazos,

cando pintan que poden gandilos

os corvos que, a bandos,

nunca faltan onde eles, famentos

seu coiro buscando…

¡Ogallá que nin un se lles lisque,

nin gordo, nin fraco!...


157


Luis Amado Carballo Homenaxeado Ano 1982

Museo


(Pontevedra, 1901 – 1927)

PROEL (frag.)

O xesto monacal da pedra

benzoa o acougo da aldea…

Axiónllanse os camiños

abrazados ao cruceiro,

nunha azul eternidade

de pedra e ceo.

A agonía do solpor

conmove o planto da terra,

e a paisaxe presígnase

con santas cruces de pedra.

A campaíña de prata

do día,

latexa un ángelus

de epifanía.

E o sol agoniante

ven a encravarse na cruz,

abrindo os marelos brazos

como o salvador Xesús.


158


Vicente Martínez Risco Homenaxeado Ano 1981

“Nas camiñatas longas polas vereas enlamadas do val, antre as muradellas dos eidos e á sombra

dos carballos, polos vieiros abertos da serra, batidas do

polas estradas poeirentas baixo un sol de xusticia; nas pousas na porta de chouza e na portalada

do pazo, ao pé do cruceiro ou debaixo dun cabaceiro, ao acollido da chuvia, xantando nos mesós,

sentados nos longos bancos onde se sentan osarrieiros e os camiñantes; durmindo nas pousadas

da aldea, baixo o faiado de rexas trabes de castiñeiro; falando cos rapaces, cos vellos, coas

mulleriñas, cos homes que andan no traballo; ollando os longos horizontes cinguidos de serras

azúes, sorbendo o ár fresco da mañá e o luar da noite, vai ún comungando coa terra, deixándoa

entrar máis adentro na ialma, sintinto a suprema mística identidade coa gran Nai silenzosa, ao

tempo que a súa vida imensa nos inunda e adonámonos dun pouco da fo

todas as cousas. A forza inmorredoira que ha dar forma fatura á ialma segreda e diviña de

Galicia."

Museo


(Ourense, 1884 – 1963)

LERIA (frag.)


dos carballos, polos vieiros abertos da serra, batidas do vento, antre as uces e as carqueixas,



s onde se sentan osarrieiros e os camiñantes; durmindo nas pousadas





tempo que a súa vida imensa nos inunda e adonámonos dun pouco da forza plástica criadora de



159



vento, antre as uces e as carqueixas,



s onde se sentan osarrieiros e os camiñantes; durmindo nas pousadas





rza plástica criadora de


Alfonso X "O Sabio" Homenaxeado Ano 1980

ena ssa eigreja'n Lugo, grand'e piadoso.

Que ámbalas súas mâos assí s'encolleran

que ben por cabo dos ombros todas se meteran.

Museo


Rei de Castela

(Toledo, 1221 – Sevilla, 1284)

CANTIGAS DE SANTA MARÍA (frag.)

Da que Deus mamou leite do seu peito

non é maravilla de sâar contreito.

Desto fez Santa María miragre fremoso

ena ssa eigreja'n Lugo, grand'e piadoso.

por hûa moller que avía tolleito

o máis do seu corp'e de mal encolleito:


non é maravilla de sâar contreito.

Que ámbalas súas mâos assí s'encolleran

que ben por cabo dos ombros todas se meteran.

e os calcannares ben en seu dereito

se meteron todos no corpo maltreito.


nan é maravilla de sâar contreito.


160


Manuel Antonio Pérez Homenaxeado Ano 1979

Museo


(Rianxo, 1900 – 1930)

DE CATRO A CATRO (frag.)

Fomos ficando sós o Mar o barco e máis nos.

Roubáronnos o Sol.

O paquebote esmultado que cosía con liñas de fume

áxiles cadros sin marco.

Ronbáronnos o vento. Aquel veleiro que se evadéu pola corda floxa do horizonte.

Este océano desatracóu das costas

e os ventos da Roseta ourentáronse ao esquenzo.

As nosas soedades veñen de tan lonxe .

como as horas do reloxe. Pero tamén sabemos a maniobra

dos novíos que fondean a sotavento dunha singladura.

No cuadrante estantío das estrelas

ficóu parada esta hora: O cadavre do Mar

fixo do barco un cadaleito.

Fume da pipa Saudade Noite Silenzo Frío. E ficamos nós sós

sin o Mar e sin o barco nós.


161


Antonio López Ferreiro Homenaxeado Ano 1978

(Santiago de Compostela, 1837

"A Sobrado algo xa o conocemos; agora paréceme posto en razón que tamén

enxerguemos algunhas palabras acerca do Vilar de Mella. Xa dixe

Vasco Fernández estaba situada onde se xuntan dous rigueiros que van ao Iso, antre as

parroquias de Mella e Sendelle. Compúñase dunha torre cadrada de tres pisos cas súas

correspondentes almeas e con dous corpos de casa a ela pega

polo do Solano.

Este estaba en tres grandes salóns a continuación un do outro e o último entestaba ca

torre. O outro corpo de casa soilo tiña un salón, que tamén comunicaba como os outros co

segundo piso da torre. Todo ao

estaban as caballerizas, o graneiro, a leñeira, a palleira e outras dependencias da casa. Dous

cubos redondos defendían a porta da muralla que estaba encontra a torre, e ademáis axudaban a

ter man do aparello e arteficio da ponte levadiza. Os dous regos, de que falamos, pasaban ao pe

da muralla e ao mesmo tempo que servían de foso, facían máis vistoso e animado o paisaxe.

O moblaxe da casa consistía en grandes catres cerrados con cortinas, xa

lan, esparcidos por tódolas habitacións; en huchas non pequenas entalladas por tres dos

costados; en tal cal almario, en mesas de pes moi repinicados cos seus correspondentes bancos e

taboletes, e en caixóns, baules, canapés e outras cousas

Museo


(Santiago de Compostela, 1837 – Vedra, 1910)

O CASTELO DE PAMBRE (frag.)


enxerguemos algunhas palabras acerca do Vilar de Mella. Xa dixemos que esta fortaleza de



correspondentes almeas e con dous corpos de casa a ela pegados, un polo lado do Norte e outro



segundo piso da torre. Todo ao redor había unha forte muralla tamén almeada, e arrimadas a ela



r man do aparello e arteficio da ponte levadiza. Os dous regos, de que falamos, pasaban ao pe


O moblaxe da casa consistía en grandes catres cerrados con cortinas, xa



taboletes, e en caixóns, baules, canapés e outras cousas polo estilo”


162



mos que esta fortaleza de



dos, un polo lado do Norte e outro



redor había unha forte muralla tamén almeada, e arrimadas a ela



r man do aparello e arteficio da ponte levadiza. Os dous regos, de que falamos, pasaban ao pe


O moblaxe da casa consistía en grandes catres cerrados con cortinas, xa de seda, xa de



Antón Vilar Ponte Homenaxeado Ano 1977

PENSAMENTO E SEMENTEIRA (frag.)

"Eu xa fai tempo que ando a dicir que axiña non haberá na Galiza máis que unha só

aristocracia - aristocracia de pensamento, non de

parece millor, a do galeguismo; a que leva por bandeira e por escudo o "orgullo orixinal"

simbolizado no emprego da lingua materna, que é o supremo froito de diferenciación da lingua

materna, que é o supremo fr

que hoxe se esprese en galego, por ese só feito demostra levar na ialma un nidio sentimento de

libertade; un nobre afán de asolagar a súa intelixencia nas augas vivas do traballo enxebre co

de lles dar o tempero perciso para que poidan fecundar mortas terras, cheias de lixos de

escravitude, trocándoas en viveiros de vizosa democracia.

A medida que o galeguismo vai encentando concencias novas e póndoas a xeito coas

relidades da terra, é doado decatarse de que outras moitas cousas que parecían grandes cousas

camiñan cara ó deserto por ocas i estériles, inda que fagan tanto ruído coma o tambor valeiro da

parábola de Tolstoi.

Eu penso que as únicas saetas que van sempre rectas a furar o branco

aquelas que se lanzan valéndose do arco da nosa lingua, xa ,que só entón mostrámonos

orixinaes".

Museo


(Viveiro, 1881- A Coruña 1936)

PENSAMENTO E SEMENTEIRA (frag.)


aristocracia de pensamento, non de sangue -, aristocracia ou aristarquía, si vos



materna, que é o supremo froito de diferenciación da raza á que perteñecemos. O galego culto


libertade; un nobre afán de asolagar a súa intelixencia nas augas vivas do traballo enxebre co


escravitude, trocándoas en viveiros de vizosa democracia.


ado decatarse de que outras moitas cousas que parecían grandes cousas


Eu penso que as únicas saetas que van sempre rectas a furar o branco



163



, aristocracia ou aristarquía, si vos



oito de diferenciación da raza á que perteñecemos. O galego culto


libertade; un nobre afán de asolagar a súa intelixencia nas augas vivas do traballo enxebre co fin



ado decatarse de que outras moitas cousas que parecían grandes cousas


Eu penso que as únicas saetas que van sempre rectas a furar o branco do futuro son


Ramón Cabanillas Enríquez Homenaxeado Ano 1976

e ondas galgantes, en cramor, chegadas

Museo


(Fefiñáns-Cambados, 1876 – 1959)

NA MORTE DE CASTELAO

¡Irmán Daniel! Na praia de Rianxo

caían como bágoas as estrelas, espallaban teus aies derradeiros

bruantes ventos das andinas serras, e ondas galgantes, en cramor, chegadas

da pratense ribeira, contaban no areeiro que te foras da sereidade pola plan vereda... o camiño que nunca se desanda,

o vieiro sin fin... Na noite pecha

entréi pinal adiante, medoñento, a ialma dun feitizo prisioneira.

Fungaban os ramallos un responso, brilaba a frouma verdecente acesa, en velorio de honra ó teu relembro. Ergueitas cara ó ceo as ponlas, era

cada pino un cruceiro, labra xenial da túa man maiestra,

e aquel forte e lanzal, que tempos idos escoitou a túa prácida conversa

co sabidor e xurdio Profundador de voces milagreiras, inquiréu delorido, en desespero:

¿De qué morte morréu a nosa prenda? Atravesóume o peito

un dór punxente e esguío de saieta e díxenlle a verdade crú, tinguindo

cunha pinga de sangue cada verba: ¡ Morreu do mul dos bós

e xenerosos ! ¡Morréu de amor á Terra!


164


Xoan Manuel Pintos Villar

Homenaxeado Ano 1975

A GAITA GALEGA TOCADA POLO GAITEIRO (frag.)

Museo

Xoan Manuel Pintos Villar

Homenaxeado Ano 1975

(Pontevedra, 1811- Vigo, 1876)

GAITA GALEGA TOCADA POLO GAITEIRO (frag.)

Ou Galicia, Galicia boi de palla

canta lástima ten de tí o Gaiteiro!

O aguillón que che meten é de aceiro

e con él muita forza te asoballa.

No lombo teu zorrega, bate e malla

fasta o máis nomicreque ferrancheiro

e calesquer podenco forasteiro

te vafa de vergonza sin migalla!

Agarima alleeira eses ingratos

ou víboras que postas ao teu peito

co ferrete che rompen mil buratos!

Si o sangre teu refugas do teu leito

malas novas madrasta de insensatos

dos fillos teus ao amor nan tés direito.


165

Xoan Vicente Viqueira Cortón Homenaxeado Ano

(Madrid, 1886

Museo

Xoan Vicente Viqueira Cortón Homenaxeado Ano 1974

(Madrid, 1886 - Bergondo (A Coruña), 1924)

DA GÁNDARA ERMA E TRISTE

¿Da gándara erma e triste,

piñeiro bravo,

non ouces do mar o mar molto

tan solitario?

¿Non sintes te chamar á vida

pra un vivir sempre máis alto?

Piñeiro antigo,

vello e engruñado,

ergue as sempre verdecentes ponlas

que ao vento traman cal tramaron

as daqués que, rexos e amorosos,

aquí cantaron.

Eu son como un carballo solitario,

rexo e podente,

que ten reminiscencias milenarias,

alta a cabeleira verdecente.

E cando cheguen os ventos da invernía

ou as brisas do vran,

as cordas da miña arpa cal as ponlas,

á vida cantarán.

ENSAYOS Y POESÍAS


166

Xoan Vicente Viqueira Cortón Homenaxeado Ano

Manuel Lago González Homenaxeado Ano 1973

(Tui, 1865, Santiago

HOMAXE O ARCEBISPO MANOEL LAGO GONZÁLEZ (frag.)

Museo


Tui, 1865, Santiago de Compostela, 1925)


Aquí dentro da cárcere vives

sereno e tranquilo

como viven os páxaros ceibos

nas prumas do niño.

Polas reixas de ferro contempras

o ceo infinito

onde brilan as luces do día

tecendo sorrisos.

Ves os montes cubertos de nubes

y-os campos froridos,

y-o pasar arredor da cadea

parentes y-amigos.

E non sintes o peito magoado

y-o rostro alcendido;

que te miras no fondo da y-alma

y-atópaste limpo.

Anque teñas o corpo aquí preso

non tés meu amigo

con cadeas atada esa y-alma

que é filla de Cristo.

Libertade do corpo non vale

que o corpo é cativo.

Cántos hay que son libres do corpo

e presos do esprito!


167



Valentín Lamas Carvajal Homenaxeado Ano 1972

No medio

coas chouzas de seixos telladas de colmo,

Alí como os corpos, o espritu esmorece,

os mortos as bruxas, os seus dioses penates, seus númenes son.

que están nas aldeas rabeando de bós...

Museo


(Ourense, 1849 – 1906)

A ALDEA (frag.)

No medio dun souto, ao pé dunha serra, na cume dun monte, no fondo dun val,

coas chouzas de seixos telladas de colmo, están as aldeas, o mundo rural.

. . . Alí como os corpos, o espritu esmorece,

sin outros alentos que a superstición; os mortos as bruxas, os trasnos, as meigas,

seus dioses penates, seus númenes son. Fanáticos, chámanlle á cencia herexía ao xenio loucura, grandeza ao poder,

valor á osadía, ao medo pacencia, á usura comercio, vergonza ao non ter.

. . . Alí, os caciques engordan e chegan a ricos sin teren nin rentas nin bés,

namentras o triste maestro de escola, un ánema en pena de fraco parés.

. . . Alí non pensedes hachar agarimo si apóstoles sodes de algún ideal,

a inmovre rutina secóu os celebros, i a cega iñorancia xunguíunos ao mal.

. . . ¡Ai míseros, probes, coitados labregos

que están nas aldeas rabeando de bós... escravos que levan o nome de libres,

que viven no inferno rezándolle a Dios!


168


Gonzalo López Abente Homenaxeado Ano 1971

Anceios meus de lles ronbare aos mares

Nas mouras furnas nos rochedos bravos.

Museo


(Muxía, 1878 – 1963)

CENTILEOS NAS ONDAS (frag.)

Lostregueante choviscar de estrelas

No escuro seo dunha noite en calma;

Labarada de auceiros e de arelas

A arder na seca gándara da ialma.

Anceios meus de lles ronbare aos mares

Rondas de escuma, pérolas nacradas,

Rebrilos de ronseles estelares

Nos albos colos das mariñas fadas.

Ladrón, a vixiar nas penedías,

Nas pardas lombas dos adustos cabos,

No fervente balbor das ardentías,

Nas mouras furnas nos rochedos bravos.

No brancore dos seixos dos coídos,

No morno abrigo das arnelas fondas...

Só puiden apañar estes louridos

Centileos nas ondas.


169


Marcial Valladares Núñez Homenaxeado Ano 1970

(Vilancosta

MAXINA OU A FILLA ESPÚREA (frag.)

"Corría o ano mil oitocentos sesenta e seis: era unha mañán de maio; empezaba a

esclarecer, e ladrando os cans nas eiras, daban a xente que pasaba polas congostras; cantaban

xa o millangarrido, a bubela e o cuco nas carballeiras, o merlo e o reiseñor nos salgueirales, o

paspallás entre os centeos, e os xílgaros e carrinciños, os chinc

eidos mirando cada un pra o seu amor, que alí os oviños no níxaro empolaba, e adozando todos

en concerto vario, traballos preludio de maternidá. Era o día vintesete, día da romería no Pico

Sagro, e subindo a aquela altura de

onde, según lendas e tradicións do País, habitaron antigos mouros, e dis que algún habita aínda;

onde en novecentos catorce fundóu o bispo don Sisnando menesterio de Benitos;onde en mil

oitocentos trinta e un o arzobispo compostelano Frei Rafa el Veles mandóu poñer, e en primeiro

de novembre daquel ano púxose no curuto mismo unha gran crus de pau pra que os pasaxeiros a

adoraran, feita astelas por un raio o sábado de Ramos de mil oitocentos tri

aquel monte de carronchiñas frolidas, queiroas e recentes tomelos, acudían de moitos lados, por

diferentes carreiros, devotos que iban a visitar o Santo San Sebastián, algúns asta con ofrendas;

todos a rezarlle, a oirlle misas na sú

unha pombiña blanca ó pé da cresta".

Museo


(Vilancosta -Berres (A Estrada), 1821 - 1903)

MAXINA OU A FILLA ESPÚREA (frag.)




paspallás entre os centeos, e os xílgaros e carrinciños, os chincheiros e siríns desfacíanse nos



Sagro, e subindo a aquela altura de dous mil cento trinta e oi-to pes sobre o nivel do mar, altura



ntos trinta e un o arzobispo compostelano Frei Rafa el Veles mandóu poñer, e en primeiro


adoraran, feita astelas por un raio o sábado de Ramos de mil oitocentos trinta e seis; rubindo por



todos a rezarlle, a oirlle misas na súa solitaria ermita, único que hoxe se ve alí, pausado como

unha pombiña blanca ó pé da cresta".


170





heiros e siríns desfacíanse nos



to pes sobre o nivel do mar, altura



ntos trinta e un o arzobispo compostelano Frei Rafa el Veles mandóu poñer, e en primeiro


nta e seis; rubindo por



a solitaria ermita, único que hoxe se ve alí, pausado como

Antonio Noriega Varela Homenaxeado Ano 1969

(Mondoñedo, 1869

d'os bravos toxales, ¡d'as devocións miñas!...

Museo


(Mondoñedo, 1869 - Chavín de Viveiro, 1947)

D´O ERMO (frag.)

iNin rosiñas brancas, nin claveles roxos!

Eu venero as froliñas d'os toxos.

D'os toxales as ténues froliñas,

que sorríen, a medo, entr'espiñas.

Entr'espiñas que o Ceyo agasalla

con diamante-las noites qu'orballa.

¡Oh d'o yerm'o preciado tesouro!

as froliñas d'os toxos son d'ouro.

D'ouro vello son, mai, as froliñas

d'os bravos toxales, ¡d'as devocións miñas!...


171


Florentino López Cuevillas Homenaxeado Ano 1968

"¡Probiños os ríos! Os máis pequenos morreron xa. As fervenzas dos outros calaron ca

súa leda cantiga, e os muiñeiros esqueceron as noites afrodíticas dos muíños. De vagar, de vagar,

soio escoan por entre as pedras das presas fíos de auga, tan miudos, tan febles, que semellan as

bagoas dun neno. ¿Onde foi, ouh ríos, a vosa forza de viaxeiros a

vosa iauga encora nas chás e fede por que, falla de azos pra camiñar, morreu ca soedade do alén.

E aínda os grandes ríos da nosa terra: O Miño, O Sil, o Ulla, qué debecidos, qué probes!

De cada día, o voso leito afúndese mái

E tí, gabacha fonte do lugar, amiga das mozas e dos parrafeos, e tí, fontiña homildosa da

gándara, consolo de pogoreiros, casa frorida da moura encantada, ¿ Qué sentides ao ollar

estiñadas as vosas augas? ¿Qué vai ser da moura encantada, cando a fontiña da gándara sexa

soio unha cotra regañada?"

Museo


(Ourense, 1886 – 1958)

PROSAS GALEGAS (frag.)


leda cantiga, e os muiñeiros esqueceron as noites afrodíticas dos muíños. De vagar, de vagar,


bagoas dun neno. ¿Onde foi, ouh ríos, a vosa forza de viaxeiros arriscados? Tristeiros, mudos, a



De cada día, o voso leito afúndese máis, como si andivérades a abrir a vosa propia sepultura.



augas? ¿Qué vai ser da moura encantada, cando a fontiña da gándara sexa


172



leda cantiga, e os muiñeiros esqueceron as noites afrodíticas dos muíños. De vagar, de vagar,


rriscados? Tristeiros, mudos, a



s, como si andivérades a abrir a vosa propia sepultura.



augas? ¿Qué vai ser da moura encantada, cando a fontiña da gándara sexa

Manuel Curros Enríquez Homenaxeado Ano 1967

(Celanova (Ourense), 1851

Museo


(Celanova (Ourense), 1851 - La Habana, 1908)

AIRES DA MIÑA TERRA (frag.)

Como a miniña tola que sai por ves primeira con dengue e muradana

prá festa do lugar; así, xentil i aposta,

vai vindo a Primaveira, grinaldas de craveles vertendo ó seu pasar.

Os álbores espidos De fruto e de ramaxe, cubertos xa de folla comenzan a dar fror;

i á sombra agachapado do prácido follaxe,

mentras que o gando garda, fai chifros o pastor.

Xa de amarelo e branco se pintan os outeiros, xa nacen nas silveiras as froles de San Xoan; xa crecen nos valados

as hedras i os loureiros; xa ten carroucho o millo, xa as vides gromos dan.

Ai, estación florida, gallarda primaveira,

quén pra botarche copras tivera o que non ten!…

Co corazón ferido, sin lira garruleira,

¿Quén te cantóu, hermosa? ¿ Quén te cantóu ?... ¡Ninguén!.


173


Francisco Añón Paz Homenaxeado Ano 1966

Museo


(Boel (Outes), 1812 – Madrid, 1878)

¡Ai!, esperta, adorada Galicia dese sono en que estás debruzada;

do teu rico porvir a alborada polo ceo enxergándose vai.

Xa cantando os teus fillos te chaman, e cos brazos en cruz se espreguizan…

¡Malpocados! o que eles cobizan é un bico dos labios da nai.

Dese chan venturoso arrincado pola man do meu negro destino, astra mesmo soñando maxino eses campos risoños cruzar.

E correr polas hortas e prados onde leda pasou miña infancia, respirando a suave fragancia de xazmín, caravel, azahar. Coido ver esa rías serenas,

escumando, con barcos veleiros, e cantares oir feiticeiros,

que en ningures tan dóces oín. Inda creo senti-las lavercas,

que peneiran nos aires cantando, cando o sol vai as nubes pintando

de amarelo, de lume e carmín. . . .

Eu soñei ver no cume do Pindo, adornados de mirto e loureiros, escritores, poetas, guerreiros, que sorrindo se daban a man. Eran eses os fillos mais caros

que da pátria aumentaron a gloria; os seus nomes nos fastos da historia

con diamantes grabados serán.


174


Eduardo Pondal Homenaxeado Ano 1965

¿Qué din os rumorosos

na costa verdecente,

ó raio transparente

do plácido luar?

¿Qué din as altas copas

de escuro arume arpado

co seu ben compasado

monótono fungar?

-"Do teu verdor cinguido

e de benignos astros

confín dos verdes castros

e valeroso chan

non des a esquecemento

da inxuria o rudo encono;

esperta do teu sono,

Fogar de Breogán.

Os bos e xenerosos

Museo


(Ponteceso, 1835 – A Coruña, 1917)

HIMNO GALEGO

¿Qué din os rumorosos

na costa verdecente,

ó raio transparente

do plácido luar?

¿Qué din as altas copas

de escuro arume arpado

co seu ben compasado

monótono fungar?

"Do teu verdor cinguido

e de benignos astros

confín dos verdes castros

e valeroso chan

non des a esquecemento

da inxuria o rudo encono;

esperta do teu sono,

Fogar de Breogán.

Os bos e xenerosos

a nosa voz entenden,

e con arroubo atenden

O noso rouco son,

mais só os ignorantes,

e féridos e duros,

imbéciles e escuros

non nos entenden, non.

Os tempos son chegados

dos bardos das idades,

que as vosas vaguedades

cumprido fin terán;

pois onde quer xigante

a nosa voz pregoa

a redención da boa

nación de Breogán.

QUEIXUMES DOS PINOS


175


a nosa voz entenden,

e con arroubo atenden

O noso rouco son,

mais só os ignorantes,

e féridos e duros,

imbéciles e escuros

non nos entenden, non.

Os tempos son chegados

dos bardos das idades,

que as vosas vaguedades

cumprido fin terán;

pois onde quer xigante

a nosa voz pregoa

a redención da boa

nación de Breogán.

QUEIXUMES DOS PINOS

Castelao Homenaxeado Ano 1964

"Galicia é a mellor esquina do solar hispánico, cabo do mundo antigo e avanzada de

Europa nomar inmenso da libertade. A arquitectura

granítica, está sempre coberta por un manto de zugoso verdor. Os montes son redondos como

peitos de muller e as serras son como lombos de boi cebado. Os vales son ledos e farturentos. O

mar tolea de carraxe cando nono

no leito das rías. Galiza é unha unidade territorial armónica, de formas e coor, perfeitamente

diferenciada do resto da Hespaña. A patria é a Terra. A Terra que nos dou o ser e que nos

recollerá na morte como semente de novas criaturas. A Terra que cria frores nos campos onde

atopamos sombra fresca no vran e quentura garimosa no inverno; onde sofremos as inquedanzas

das sementeiras e gozamos a ledicia das colleitas; onde o vendaval brúa nas pon

e funga nas cordas dos barcos; onde esboufan as ondas do mar nos cons da ribeira e ruxen nos

areaes; onde por primeira vez ollamos a choiva, a brétema, o sol, o luar, o "arco da vella" e a noite

estrelecida.

¡Como lle queremos á Terra! Eu

voarmáis ala das estrelas visibles, para ir a un ceo tan lonxano da Terra, que nunca máis podera

vela,de boa gana renunciaría á inmortalidade para rematar a miña vida debaixo dunha laxe e

convertirme en herbas ventureiras.

Certo que a Terra que amomos tanto aínda é un "val de bágoas"; pero nós, os galegos,

superaremos a predicción relixiosa e trocarémola en paradiso ".

Museo

Castelao Homenaxeado Ano 1964

(Rianxo, 1886 - Buenos Aires, 1950)

SEMPRE EN GALIZA (frag.)


Europa nomar inmenso da libertade. A arquitectura barroca do noso chan, labrada en pedra



mar tolea de carraxe cando nono deixan penetrar na terra; pero cando entra, quédase adormecido



rá na morte como semente de novas criaturas. A Terra que cria frores nos campos onde


das sementeiras e gozamos a ledicia das colleitas; onde o vendaval brúa nas pon



¡Como lle queremos á Terra! Eu de min sei decirvos que si dispóis de morto tivese que



en herbas ventureiras.


superaremos a predicción relixiosa e trocarémola en paradiso ".


176


barroca do noso chan, labrada en pedra



deixan penetrar na terra; pero cando entra, quédase adormecido



rá na morte como semente de novas criaturas. A Terra que cria frores nos campos onde


das sementeiras e gozamos a ledicia das colleitas; onde o vendaval brúa nas ponlas dos carballos



de min sei decirvos que si dispóis de morto tivese que




Rosalía de Castro Homenaxeado Ano 1963

(Santiago de Compostela, 1837

i eu non me acordo xa si era aquel cravo

Este barro mortal que envolve o esprito,

Museo


(Santiago de Compostela, 1837 - Padrón, 1885)

UNHA VEZ TIVEN UN CRAVO

Unha vez tiven un cravo

cravado no corazón

i eu non me acordo xa si era aquel cravo

de ouro, de ferro ou de amor.

Sóio sei que me fixo un mul tan fondo,

que tanto me atormentou,

que eu día e noite sin cesar choraba

cal choróu Madalena na Pasión.

Señor, que todo o podedes

-pedinlle unha vez a Dios-,

daime valor para arrincar dun golpe

cravo de tal condición.

E deumo Dios, e arrinqueimo,

Mais…¿Quen pensara?… Despóis

xa non sentín máis tormentos

nin soupen qué era delor;

soupen só que non sei qué me faltaba

en donde o cravo faltóu

e seica…seica tiven soidades

de aquela pena…¡Bon Dios!

Este barro mortal que envolve o esprito,

¡quén o entendera, Señor…!


177


13. BIBLIOGRAFÍA

• Calveiro, Marcos; (2011):

Xerais; Vigo.

• Domínguez Cuña, Abraham; (2011):

• Sánchez Puga, Xosé; (2005):

Galegas, 1963-2005.

WEBGRAFÍA

• http://www.museolugo.org/

• http://encarnalagogonzalez.blogspot.com/

• http://www.diadasletrasgalegas.com/

• http://loispereiro.blogaliza.org/

Museo

FOLLAS NOVAS

Calveiro, Marcos; (2011): Lois Pereiro, náufrago do paraíso: biografía e antoloxía

Domínguez Cuña, Abraham; (2011): Lois Pereiro: Letras galegas 2011.

Sánchez Puga, Xosé; (2005): De Rosalía a Lorenzo Varela: escolma do Día das Letras

http://www.museolugo.org/

http://encarnalagogonzalez.blogspot.com/

http://www.diadasletrasgalegas.com/

http://loispereiro.blogaliza.org/


178

paraíso: biografía e antoloxía; Ed.

Lois Pereiro: Letras galegas 2011.

De Rosalía a Lorenzo Varela: escolma do Día das Letras


179

ÍNDICE -INTRODUCCIÓN..................................................................................................... 3 -O ATLAS DA MEMORIA DOS -VALORACIÓN PERSOAL ..................................................................................... 15 -ANEXO FOTOGRÁFICO....................................................................................... 16 -BIBLIOGRAFÍA....................................................................................................... 22

Museo

INTRODUCCIÓN..................................................................................................... 3

O ATLAS DA MEMORIA DOS MUSEOS.............................................................. 5

VALORACIÓN PERSOAL ..................................................................................... 15

FOTOGRÁFICO....................................................................................... 16

BIBLIOGRAFÍA....................................................................................................... 22


180

INTRODUCCIÓN..................................................................................................... 3

MUSEOS.............................................................. 5

VALORACIÓN PERSOAL ..................................................................................... 15

FOTOGRÁFICO....................................................................................... 16

BIBLIOGRAFÍA....................................................................................................... 22

1. INTRODUCCIÓN A Rede Museística Provincial de Lugo é o lugar onde realicei o meu período de prácticas, o primeiro que me gustaría resaltar desta experiencia foi a oportunidade de poder realizar un tipo deprácticas diferentes, onde se nos deu a oportunidade de entrar en contacto con uinstitucións públicas que por norma xeral en moitas ocasións non tes a posibilidade de coñecerdunha forma tan directa, como é poder ver un modo de xestión cultural que traballa en prol daaccesibilidade e inclusión das persoas. A través das pertencentes a Rede, asi como poder escoitar e comprobar o que nos ensinou Encarna Lago e porúltimo poder ser parte da engranaxe deste modelo de xestión o planificar unha actividade coa miñacompañeira Adriana Prieto e podela levar a cabo, xa que foi unhas das experiencias máis gratificantes do meu período de prácticas. A nosa tutora, Encarna Lago planificounos as nosasprácticas en dous bloques, un teórico no que se nos explicaba o funcionamento da Rede MusProvincial por medio de visitas os diferentes museos que a forman, e un segundo bloque prácticoonde a nosa función consistía en planificar, diseñar e poñer en práctica unha actividade que serealizase nos tres museos da rede, e que en outro apartadetalladamente. A continuación gustaríame falar da Rede Museística Provincial, para que constecon maior claridade cada un dos museos que tiven a oportunidade de visitar,A rede Museística Provincial, foi constituída oficialmentos catro Museos actualmente dependentes da Deputación Provincial de Lugo: o Museo Provincialde Lugo, o Museo-Fortaleza de San Paio de Narla, o MuseoA Rede Museística Provincial pretenoptimizar os recursos, mellorar a comunicación e, de acordo coa definición do ICOM (ComitéInternacional de Museos), adicarse á conservación, restauración e catalogación. A creación destetipo de Rede responde á necesidade de mellorar a coordinación dos catro museos e potenciar oaproveitamento dos recursos técnicos e humanos. Búscase xestionar unitariamente o conxunto daRede para que cada un dos museos integrados cumpra adecuadamente as súas fpresentar de cara ás respectivas comarcas e conxunto da provincia, unha completa e variada oferta cultural. A nosa experiencia centrouse no MuseoMuseo do Mar. A primeira visita que reprimeiro contacto non puido ser mellor, tivemos a oportunidade de ver en persoa todo o que aXerente da Rede nos explicara con anterioridade, o factor humano como elemento clave do funcionamento do museo. Asistindo a unha obra de teatro, que exemplificou ante nos como menospode ser máis. O nosa experiencia continuaría no Museode Febreiro, onde a través dunha visita guiada se nos foi mostrando cada parte do museo, asas actividades que realizan, por último o 19 de Marzo a parte teórica remataba no MuseoTor, o broche para este bloque veu marcado por unha reunión de mulleres artistas onde se deucomezo a unha serie de reunións que a partir de ese día se iescoitando a cada unha das protagonistas que nos contaba a súa experiencia; a intención destareunión era reunilas e pasarlles o relevo para que se seguirán dando no tempo non so con palabrassenón tamén con actividades plantinstitución pública como soporte e foro das persoas, neste caso concreto de mulleres artistas, evidentemente o mesmo tempo ese día tamén puidemos realizar a visita o Pazocada unhas das súas dependencias e pezas. A partir de aquí deu comezo a parte práctica, pensar, diseñar e planificar a nosa actividade, na que traballei coa miña compañeira Adriana Prieto Fernández e que leva por nome “O Atlas da Memoria dos Museos”, para men cada un destes lugares, no seguinte apartado expoño en que consistiu.

Museo

ca Provincial de Lugo é o lugar onde realicei o meu período de prácticas, o primeiro que me gustaría resaltar desta experiencia foi a oportunidade de poder realizar un tipo deprácticas diferentes, onde se nos deu a oportunidade de entrar en contacto con uinstitucións públicas que por norma xeral en moitas ocasións non tes a posibilidade de coñecerdunha forma tan directa, como é poder ver un modo de xestión cultural que traballa en prol daaccesibilidade e inclusión das persoas. A través das diferentes visitas que realizamos os tres museospertencentes a Rede, asi como poder escoitar e comprobar o que nos ensinou Encarna Lago e porúltimo poder ser parte da engranaxe deste modelo de xestión o planificar unha actividade coa miña

ana Prieto e podela levar a cabo, xa que foi unhas das experiencias máis gratificantes do meu período de prácticas. A nosa tutora, Encarna Lago planificounos as nosasprácticas en dous bloques, un teórico no que se nos explicaba o funcionamento da Rede MusProvincial por medio de visitas os diferentes museos que a forman, e un segundo bloque prácticoonde a nosa función consistía en planificar, diseñar e poñer en práctica unha actividade que serealizase nos tres museos da rede, e que en outro apartado das memorias expoño máis detalladamente. A continuación gustaríame falar da Rede Museística Provincial, para que constecon maior claridade cada un dos museos que tiven a oportunidade de visitar, A rede Museística Provincial, foi constituída oficialmente no mes de xuño do ano 2006, e aglutinaos catro Museos actualmente dependentes da Deputación Provincial de Lugo: o Museo Provincial

Fortaleza de San Paio de Narla, o Museo-Pazo de Tor e o Museo do Mar.A Rede Museística Provincial pretende unificar criterios e obxectivos, incentivar a colaboración,optimizar os recursos, mellorar a comunicación e, de acordo coa definición do ICOM (ComitéInternacional de Museos), adicarse á conservación, restauración e catalogación. A creación deste

de Rede responde á necesidade de mellorar a coordinación dos catro museos e potenciar oaproveitamento dos recursos técnicos e humanos. Búscase xestionar unitariamente o conxunto daRede para que cada un dos museos integrados cumpra adecuadamente as súas fpresentar de cara ás respectivas comarcas e conxunto da provincia, unha completa e variada oferta

A nosa experiencia centrouse no Museo-Fortaleza de San Paio de Narla, o MuseoMuseo do Mar. A primeira visita que realizamos foi a do Museo do Mar o 29 de Xaneiro, o primeiro contacto non puido ser mellor, tivemos a oportunidade de ver en persoa todo o que aXerente da Rede nos explicara con anterioridade, o factor humano como elemento clave do

sistindo a unha obra de teatro, que exemplificou ante nos como menospode ser máis. O nosa experiencia continuaría no Museo-Fortaleza de San Paio de Narla, o día 11de Febreiro, onde a través dunha visita guiada se nos foi mostrando cada parte do museo, asas actividades que realizan, por último o 19 de Marzo a parte teórica remataba no MuseoTor, o broche para este bloque veu marcado por unha reunión de mulleres artistas onde se deucomezo a unha serie de reunións que a partir de ese día se iniciou, participamos nese foro escoitando a cada unha das protagonistas que nos contaba a súa experiencia; a intención destareunión era reunilas e pasarlles o relevo para que se seguirán dando no tempo non so con palabrassenón tamén con actividades plantexalas por elas, neste día asistimos a intención de convertir unha institución pública como soporte e foro das persoas, neste caso concreto de mulleres artistas, evidentemente o mesmo tempo ese día tamén puidemos realizar a visita o Pazoada unhas das súas dependencias e pezas. A partir de aquí deu comezo a parte práctica, pensar,

diseñar e planificar a nosa actividade, na que traballei coa miña compañeira Adriana Prieto Fernández e que leva por nome “O Atlas da Memoria dos Museos”, para máis tarde levala a cabo, en cada un destes lugares, no seguinte apartado expoño en que consistiu.


181

ca Provincial de Lugo é o lugar onde realicei o meu período de prácticas, o primeiro que me gustaría resaltar desta experiencia foi a oportunidade de poder realizar un tipo de prácticas diferentes, onde se nos deu a oportunidade de entrar en contacto con unha parte das institucións públicas que por norma xeral en moitas ocasións non tes a posibilidade de coñecer dunha forma tan directa, como é poder ver un modo de xestión cultural que traballa en prol da

diferentes visitas que realizamos os tres museos pertencentes a Rede, asi como poder escoitar e comprobar o que nos ensinou Encarna Lago e por último poder ser parte da engranaxe deste modelo de xestión o planificar unha actividade coa miña

ana Prieto e podela levar a cabo, xa que foi unhas das experiencias máis gratificantes do meu período de prácticas. A nosa tutora, Encarna Lago planificounos as nosas prácticas en dous bloques, un teórico no que se nos explicaba o funcionamento da Rede Museística Provincial por medio de visitas os diferentes museos que a forman, e un segundo bloque práctico onde a nosa función consistía en planificar, diseñar e poñer en práctica unha actividade que se

do das memorias expoño máis detalladamente. A continuación gustaríame falar da Rede Museística Provincial, para que conste

e no mes de xuño do ano 2006, e aglutina os catro Museos actualmente dependentes da Deputación Provincial de Lugo: o Museo Provincial

Pazo de Tor e o Museo do Mar. de unificar criterios e obxectivos, incentivar a colaboración,

optimizar os recursos, mellorar a comunicación e, de acordo coa definición do ICOM (Comité Internacional de Museos), adicarse á conservación, restauración e catalogación. A creación deste

de Rede responde á necesidade de mellorar a coordinación dos catro museos e potenciar o aproveitamento dos recursos técnicos e humanos. Búscase xestionar unitariamente o conxunto da Rede para que cada un dos museos integrados cumpra adecuadamente as súas funcións e poida presentar de cara ás respectivas comarcas e conxunto da provincia, unha completa e variada oferta

Fortaleza de San Paio de Narla, o Museo-Pazo de Tor e o alizamos foi a do Museo do Mar o 29 de Xaneiro, o

primeiro contacto non puido ser mellor, tivemos a oportunidade de ver en persoa todo o que a Xerente da Rede nos explicara con anterioridade, o factor humano como elemento clave do

sistindo a unha obra de teatro, que exemplificou ante nos como menos Fortaleza de San Paio de Narla, o día 11

de Febreiro, onde a través dunha visita guiada se nos foi mostrando cada parte do museo, asi como as actividades que realizan, por último o 19 de Marzo a parte teórica remataba no Museo-Pazo de Tor, o broche para este bloque veu marcado por unha reunión de mulleres artistas onde se deu

niciou, participamos nese foro escoitando a cada unha das protagonistas que nos contaba a súa experiencia; a intención desta reunión era reunilas e pasarlles o relevo para que se seguirán dando no tempo non so con palabras

exalas por elas, neste día asistimos a intención de convertir unha institución pública como soporte e foro das persoas, neste caso concreto de mulleres artistas, evidentemente o mesmo tempo ese día tamén puidemos realizar a visita o Pazo-Museo así como a ada unhas das súas dependencias e pezas. A partir de aquí deu comezo a parte práctica, pensar,

diseñar e planificar a nosa actividade, na que traballei coa miña compañeira Adriana Prieto áis tarde levala a cabo,

2. ATLAS DA MEMORIA DOS MUSEOS

2.1.INTRODUCIÓN O museo é unha institución ó servizo da sociedade, que selecciona, adquire, conserva, comunica e, sobre todo expón, con fins de acrecentamento do saber, de salvagarda e de desenvolvemento do patrimonio. Así o especifica o Consello Internacional de Museos (ICOM),un organismo profesional e independente, considerado como a tribuna máxima da profesión museística, para definir e normativizar os museos do mundo.Dende 1977, a proposta do ICOM, o 18 de maio celébrase en todo o mundo o Día Internacional do Museo. O evento confórmase como unha xornada de portas abertas, na que é habitual a organización concertos, talleres e outras actividades que serven para renovar os votos que unen aos museos coa sociedade. Cada ano o ICOM propón un lema, xeralmente inspirado polas tendencias de actualidade, que sirve de argumento motolema é “Museos e memoria”. 2.2 ¿QUE É A MEMORIA?

A memoria descríbese como a capacidade ou o poder mental que permite reter e recordar, mediante procesos asociativos inconscientes, sensacións, experimentados, así como toda a información que se aprendeu conscientemente. A memoria no seu sentido de facultade de reprodución dos xestos aprendidos é un dos pilares da existencia humana, remítenos paralela ou simultaneamente á capacidade de recordar, ao conxunto de recordos e ó lugar ou os lugares onde estes quedan asentados.

A memoria e a importancia da conservación son temas que deben centrar as nosas investigación e proxectos. Un pobo sen memoria está condenado ao esquecemento, entendido como a falta de todo, xa que sen ela non sería factible a conservación de coñecementos pAo non poder facelo non teríamos identidade e non poderiamos recoñecernos como parte de un

Museo

2. ATLAS DA MEMORIA DOS MUSEOS

O museo é unha institución ó servizo da sociedade, que selecciona, adquire, conserva, comunica e, do expón, con fins de acrecentamento do saber, de salvagarda e de desenvolvemento do

patrimonio. Así o especifica o Consello Internacional de Museos (ICOM),un organismo profesional e independente, considerado como a tribuna máxima da profesión museística, para definir e normativizar os museos do mundo.Dende 1977, a proposta do ICOM, o 18 de maio celébrase en todo o mundo o Día Internacional do Museo. O evento confórmase como unha xornada de portas abertas, na que é habitual a organización de visitas guiadas, conferencias, concertos, talleres e outras actividades que serven para renovar os votos que unen aos museos coa sociedade. Cada ano o ICOM propón un lema, xeralmente inspirado polas tendencias de actualidade, que sirve de argumento motor da celebración en todo o mundo. No presente ano o

2.2 ¿QUE É A MEMORIA?

A memoria descríbese como a capacidade ou o poder mental que permite reter e recordar, mediante procesos asociativos inconscientes, sensacións, impresións, ideas e conceptos previamente experimentados, así como toda a información que se aprendeu conscientemente. A memoria no seu sentido de facultade de reprodución dos xestos aprendidos é un dos pilares da existencia humana,

imultaneamente á capacidade de recordar, ao conxunto de recordos e ó lugar ou os lugares onde estes quedan asentados.

A memoria e a importancia da conservación son temas que deben centrar as nosas investigación e proxectos. Un pobo sen memoria está condenado ao esquecemento, entendido como a falta de todo, xa que sen ela non sería factible a conservación de coñecementos para transmitir formas de cultura. Ao non poder facelo non teríamos identidade e non poderiamos recoñecernos como parte de un


182

O museo é unha institución ó servizo da sociedade, que selecciona, adquire, conserva, comunica e, do expón, con fins de acrecentamento do saber, de salvagarda e de desenvolvemento do

patrimonio. Así o especifica o Consello Internacional de Museos (ICOM),un organismo profesional e independente, considerado como a tribuna máxima da profesión museística, que deu as pautas para definir e normativizar os museos do mundo.Dende 1977, a proposta do ICOM, o 18 de maio celébrase en todo o mundo o Día Internacional do Museo. O evento confórmase como unha

de visitas guiadas, conferencias, concertos, talleres e outras actividades que serven para renovar os votos que unen aos museos coa sociedade. Cada ano o ICOM propón un lema, xeralmente inspirado polas tendencias de

r da celebración en todo o mundo. No presente ano o

A memoria descríbese como a capacidade ou o poder mental que permite reter e recordar, mediante impresións, ideas e conceptos previamente

experimentados, así como toda a información que se aprendeu conscientemente. A memoria no seu sentido de facultade de reprodución dos xestos aprendidos é un dos pilares da existencia humana,

imultaneamente á capacidade de recordar, ao conxunto de recordos e ó lugar

A memoria e a importancia da conservación son temas que deben centrar as nosas investigación e proxectos. Un pobo sen memoria está condenado ao esquecemento, entendido como a falta de todo,

ara transmitir formas de cultura. Ao non poder facelo non teríamos identidade e non poderiamos recoñecernos como parte de un

todo e, finalmente, non poderiamos relacionarnos co mundo que nos rodea. A memoria colectiva é tan decisiva para a vida social comofráxil, inestable e insegura pero é a facultade humana que constitúe o maior tesouro do home epermite establecer pontes co pasado e seguir nutrindo a nosa vida, estamos ante unha calidade que todos exercitamos. O coñecemento e a valoración da memoria e do patrimonio cultural permiten polo tanto coñecer o noso pasado, as nosas raíces e facernos partícipes de un desenvolvemento común. A conservación, recuperación, fortalecemento e difusión da memoriacultural posibilitan estender e ampliar as nosas fronteiras ata beneficios comúns, manter aberto a canle de comunicación entre o noso pasado e o noso futuro.O patrimonio transmite sensacións teñamos ou non unha formación previa en relacióunhas sensacións que se van almacenando pouco a pouco na nosa memoria, e a elas recorremos cando se nos fala dun elemento concreto. Un modo moi eficaz de exercitar a memoria consiste en traballar cos diferentes estímulos (visual, auditivo, olfarecordar, que consiste en traer á memoria algunha cousa; será a través de eses recordos polos cales crearase unha imaxe dos museos nova, a memoria que cada un dos participantes das actividades ten deles e que deste xeito aflorará dun xeito menos habitual ó que estamos acostumados ó traballar individualmente cada sentido para o fin conformar o Atlas da memoria de cada museo. Os museos ofrecen posibilidades excepcionais dende o prisma da educación e da comunicaciónactividade permitirá que os participantes asuman o verdadeiro papel que teñen en relación ó museo, é dicir, o de protagonistas e receptores da propia memoria do museo.É fácil imaxinar ós museos como unha gran piscina de información accesible a tointeresada no coñecemento ou a investigación, así como esperar que poidamos atopar obxectos e información que nos aporten profundidade, significado e relevancia para a comprensión de unha sociedade, pero un obxecto unicamente é significativo candmás ampla que el mesmo. O museo concentra múltiples experiencias por descubrir, e, para percibilas só hai que estar alerta, ter o espírito sensible, o corazón aberto e a mente clara

Museo

todo e, finalmente, non poderiamos relacionarnos co mundo que nos rodea. A memoria colectiva é tan decisiva para a vida social como o é a memoria individual para cada un de nós. A memoria é fráxil, inestable e insegura pero é a facultade humana que constitúe o maior tesouro do home epermite establecer pontes co pasado e seguir nutrindo a nosa vida, estamos ante unha calidade que

s exercitamos. O coñecemento e a valoración da memoria e do patrimonio cultural permiten polo tanto coñecer o noso pasado, as nosas raíces e facernos partícipes de un desenvolvemento común. A conservación, recuperación, fortalecemento e difusión da memoriacultural posibilitan estender e ampliar as nosas fronteiras ata beneficios comúns, manter aberto a canle de comunicación entre o noso pasado e o noso futuro. O patrimonio transmite sensacións teñamos ou non unha formación previa en relacióunhas sensacións que se van almacenando pouco a pouco na nosa memoria, e a elas recorremos cando se nos fala dun elemento concreto. Un modo moi eficaz de exercitar a memoria consiste en traballar cos diferentes estímulos (visual, auditivo, olfativo...) para potenciala, o obxectivo é o de recordar, que consiste en traer á memoria algunha cousa; será a través de eses recordos polos cales crearase unha imaxe dos museos nova, a memoria que cada un dos participantes das actividades ten

ste xeito aflorará dun xeito menos habitual ó que estamos acostumados ó traballar individualmente cada sentido para o fin conformar o Atlas da memoria de cada museo. Os museos ofrecen posibilidades excepcionais dende o prisma da educación e da comunicaciónactividade permitirá que os participantes asuman o verdadeiro papel que teñen en relación ó museo, é dicir, o de protagonistas e receptores da propia memoria do museo. É fácil imaxinar ós museos como unha gran piscina de información accesible a tointeresada no coñecemento ou a investigación, así como esperar que poidamos atopar obxectos e información que nos aporten profundidade, significado e relevancia para a comprensión de unha sociedade, pero un obxecto unicamente é significativo cando pertence a unha rede de significados más ampla que el mesmo. O museo concentra múltiples experiencias por descubrir, e, para percibilas só hai que estar alerta, ter o espírito sensible, o corazón aberto e a mente clara


183

todo e, finalmente, non poderiamos relacionarnos co mundo que nos rodea. A memoria colectiva é o é a memoria individual para cada un de nós. A memoria é

fráxil, inestable e insegura pero é a facultade humana que constitúe o maior tesouro do home e permite establecer pontes co pasado e seguir nutrindo a nosa vida, estamos ante unha calidade que

s exercitamos. O coñecemento e a valoración da memoria e do patrimonio cultural permiten polo tanto coñecer o noso pasado, as nosas raíces e facernos partícipes de un desenvolvemento común. A conservación, recuperación, fortalecemento e difusión da memoria e do patrimonio cultural posibilitan estender e ampliar as nosas fronteiras ata beneficios comúns, manter aberto a

O patrimonio transmite sensacións teñamos ou non unha formación previa en relación ao mesmo, unhas sensacións que se van almacenando pouco a pouco na nosa memoria, e a elas recorremos cando se nos fala dun elemento concreto. Un modo moi eficaz de exercitar a memoria consiste en

tivo...) para potenciala, o obxectivo é o de recordar, que consiste en traer á memoria algunha cousa; será a través de eses recordos polos cales crearase unha imaxe dos museos nova, a memoria que cada un dos participantes das actividades ten

ste xeito aflorará dun xeito menos habitual ó que estamos acostumados ó traballar individualmente cada sentido para o fin conformar o Atlas da memoria de cada museo. Os museos ofrecen posibilidades excepcionais dende o prisma da educación e da comunicación, e esta actividade permitirá que os participantes asuman o verdadeiro papel que teñen en relación ó museo,

É fácil imaxinar ós museos como unha gran piscina de información accesible a toda persoa interesada no coñecemento ou a investigación, así como esperar que poidamos atopar obxectos e información que nos aporten profundidade, significado e relevancia para a comprensión de unha

o pertence a unha rede de significados más ampla que el mesmo. O museo concentra múltiples experiencias por descubrir, e, para percibilas só hai que estar alerta, ter o espírito sensible, o corazón aberto e a mente clara


184

2.3 O ATLAS DA MEM ORIA DOS MUSEOS Para conmemorar o ano de Museos y Memoria, pensamos nun total de cinco actividades que baixo o título de O Atlas da Memoria dos Museos, axudaran a crear unha atmosfera de achega dos rapaces ó mundo dos museos. As visitas aos museos dende oenfocarse unicamente como reforzo dos coñecementos curriculares senón, tamén, coma un espazo onde disfrutar cunha práctica cultural colectiva, tratando de compartir impresións e reflexións; así, mediante a potenciación dos seus sentidos, buscamos que entre todos os participantes poida levarse a cabo a recollida dunha serie de informacións, que formarán a memoria de cada museo. 2.4. OBXECTIVOS XERAIS - Demostrar que os bens culturais de contido material, son á súa vez coinmateriais. Esta é a característica que lles da a súa esencia e os diferenza de calquera outra categoría de bens. -Explicar que o ser humano é a suma de todos os seus momentos, o produto de todas as súas experiencias, polo que é neces-Acadar que os participantes interioriceaprendizaxes significativas a partires do descubrimento persoal. -Difundir a visión humanista do museo a través de actividades interactivas.-Potenciar o poder evocador, xerador de sentimentos e de recordos individuais e colectivos dos participantes nos tres museos.-Promover a conservación do patrimonio cultural.-Axudar á interrelación persoal entre os participantes das actividades.-Proporcionar unha nova mirada en remuseo? - Conseguir que os participantes disfruten coas actividades realizadas.

Museo

ORIA DOS MUSEOS

Para conmemorar o ano de Museos y Memoria, pensamos nun total de cinco actividades que baixo o título de O Atlas da Memoria dos Museos, axudaran a crear unha atmosfera de achega dos rapaces ó mundo dos museos. As visitas aos museos dende o punto de vista educativo non deben enfocarse unicamente como reforzo dos coñecementos curriculares senón, tamén, coma un espazo onde disfrutar cunha práctica cultural colectiva, tratando de compartir impresións e reflexións; así,

os seus sentidos, buscamos que entre todos os participantes poida levarse a cabo a recollida dunha serie de informacións, que formarán a memoria de cada museo.

2.4. OBXECTIVOS XERAIS

Demostrar que os bens culturais de contido material, son á súa vez coinmateriais. Esta é a característica que lles da a súa esencia e os diferenza de calquera outra

Explicar que o ser humano é a suma de todos os seus momentos, o produto de todas as súas experiencias, polo que é necesario pararse a reflexionar sobre esta cuestión. Acadar que os participantes interioriceaprendizaxes significativas a partires do descubrimento

Difundir a visión humanista do museo a través de actividades interactivas. , xerador de sentimentos e de recordos individuais e colectivos dos

participantes nos tres museos. Promover a conservación do patrimonio cultural. Axudar á interrelación persoal entre os participantes das actividades. Proporcionar unha nova mirada en relación ao museo e responder á pregunta: ¿Qué nos di o

Conseguir que os participantes disfruten coas actividades realizadas.


185

Para conmemorar o ano de Museos y Memoria, pensamos nun total de cinco actividades que baixo o título de O Atlas da Memoria dos Museos, axudaran a crear unha atmosfera de achega dos

punto de vista educativo non deben enfocarse unicamente como reforzo dos coñecementos curriculares senón, tamén, coma un espazo onde disfrutar cunha práctica cultural colectiva, tratando de compartir impresións e reflexións; así,

os seus sentidos, buscamos que entre todos os participantes poida levarse a cabo a recollida dunha serie de informacións, que formarán a memoria de cada museo.

Demostrar que os bens culturais de contido material, son á súa vez continentes de valores inmateriais. Esta é a característica que lles da a súa esencia e os diferenza de calquera outra

Explicar que o ser humano é a suma de todos os seus momentos, o produto de todas as súas

Acadar que os participantes interioriceaprendizaxes significativas a partires do descubrimento

, xerador de sentimentos e de recordos individuais e colectivos dos

lación ao museo e responder á pregunta: ¿Qué nos di o

2.5. CRONOGRAMA

2.6. ACTIVIDADES

1. MEMORIA VISUAL

través de cores, debuxos ou palabras, deste xeito eles terán a responsabilidade de completar esa imaxe que nós lles facilitamos mediante as sensacións que a propia imaxe e o contexto lles suxire.OBXECTIVO ESPECÍFICO: Con esta actividade pretendemos obter novas lecturas da memoria do museo a partir das imaxes e da extracción dos seus significados

Museo

Nesta actividade traballaremos a partir de imaxes de obxectos representativos de cada un dos tres museos. A presenza de un obxecto cargado de valor simbólico (que representa recordos persoais ou colectivos para unha persoa ou unha determinada cultura) realza o coñecemento dende a memoria e a historia.Os participantes terán que reinterpretar unha parte da imaxe a

través de cores, debuxos ou palabras, deste xeito eles terán a responsabilidade de completar esa imaxe que nós lles facilitamos mediante as sensacións que a propia imaxe e o contexto lles suxire.

PECÍFICO: Con esta actividade pretendemos obter novas lecturas da memoria do museo a partir das imaxes e da extracción dos seus significados


186

Nesta actividade traballaremos a partir de imaxes de obxectos representativos de cada un dos tres museos. A presenza de un obxecto cargado de valor simbólico (que representa recordos persoais ou colectivos para unha persoa ou unha determinada cultura) realza o coñecemento dende a memoria e a historia.

s terán que reinterpretar unha parte da imaxe a través de cores, debuxos ou palabras, deste xeito eles terán a responsabilidade de completar esa imaxe que nós lles facilitamos mediante as sensacións que a propia imaxe e o contexto lles suxire.

PECÍFICO: Con esta actividade pretendemos obter novas lecturas da memoria do

2. MEMORIA DO TACTO Nesta actividade empregaremos diversos obxectos representativos de cadamuseo.Polo común, ocasións isto fainos sentir “paralizados” debido á necesidade intrínseca decerciorarnos de que é verdade aquilo que pensamos ou sabemos, e polo tanto desexamos constatar que certo obxecto existe, qestamos a tocar .Os participantes analizarán a través deste sentido as diferentes calidades que os obxectos posúen: rugosidade, suavidade, aspereza, dureza,

temperatura…todas a as sensacións que a través do tacto se poidan obter. Esta apretende ser un achegamento diferente ás pezas, senón tamén obter unha análise diferente das mesmas. Os participantes terán que ter os ollos vendados, non saberán que pezas van a tocar. Nunha primeira parte da actividade, soamente deberán transmite o obxecto a partires do tacto.Na segunda parte da actividade, xogaremos ó “Obxecto cego”, todos os participantes salvo un quitaranse as vendas e mediante unha palabra cada un irán definindo un só obparticipante cos ollos vendados terá que adiviñar.OBXECTIVO ESPECÍFICO: Explotar as posibilidades que proporciona o emprego do tacto como medio de aprendizaxe. 3. MEMORIA AUDITIVA

Nesta actividade serán diferentes sons os que leven ós particonfigurar diferentes relatos comúns en relación a cada museo.A idea é que a partir dunha gravación sonora diferente en cada museo, que nos levará a un contexto diferente, as monitoras pautarán a historia a partiresdunha primeira frase que eleOBXECTIVO ESPECÍFICO: Potenciar a memoria de cada un mediante o poder evocador dos sons, para deste xeito crear a través del e da imaxinación, relatos de novas realidades dentro do propio museo situando a este como un

elemento capaz de espertar a imaxinación dos rapaces/zas. 4. MEMORIA OLFATIVA

Nesta actividade a idea principal é a de percibir diferentes clase de olores epoder clasificalos como agradables ou desagradables, familiares ou estraños, evocadores ou indiferentes… xa que aimportante no desenvolvemento de determinados sentimentos e reaccións físicas.

Museo

Nesta actividade empregaremos diversos obxectos representativos de cadamuseo. Polo común, nos museos non podemos tocar as pezas en exhibición, e enocasións isto fainos sentir “paralizados” debido á necesidade intrínseca decerciorarnos de que é verdade aquilo que pensamos ou sabemos, e polo tanto desexamos constatar que certo obxecto existe, qestamos a tocar . Os participantes analizarán a través deste sentido as diferentes calidades que os obxectos posúen: rugosidade, suavidade, aspereza, dureza,

temperatura…todas a as sensacións que a través do tacto se poidan obter. Esta apretende ser un achegamento diferente ás pezas, senón tamén obter unha análise diferente das

Os participantes terán que ter os ollos vendados, non saberán que pezas van a tocar. Nunha primeira parte da actividade, soamente deberán cunha soa palabra explicar o primeiro que lles transmite o obxecto a partires do tacto. Na segunda parte da actividade, xogaremos ó “Obxecto cego”, todos os participantes salvo un quitaranse as vendas e mediante unha palabra cada un irán definindo un só obparticipante cos ollos vendados terá que adiviñar. OBXECTIVO ESPECÍFICO: Explotar as posibilidades que proporciona o emprego do tacto como

Nesta actividade serán diferentes sons os que leven ós particonfigurar diferentes relatos comúns en relación a cada museo.A idea é que a partir dunha gravación sonora diferente en cada museo, que nos levará a un contexto diferente, as monitoras pautarán a historia a partiresdunha primeira frase que eles deberán continuar. OBXECTIVO ESPECÍFICO: Potenciar a memoria de cada un mediante o poder evocador dos sons, para deste xeito crear a través del e da imaxinación, relatos de novas realidades dentro do propio museo situando a este como un

espertar a imaxinación dos rapaces/zas.

Nesta actividade a idea principal é a de percibir diferentes clase de olores epoder clasificalos como agradables ou desagradables, familiares ou estraños, evocadores ou indiferentes… xa que as mensaxes olfativas inflúen de forma importante no desenvolvemento de determinados sentimentos e reaccións


187

Nesta actividade empregaremos diversos obxectos representativos de cada

nos museos non podemos tocar as pezas en exhibición, e en ocasións isto fainos sentir “paralizados” debido á necesidade intrínseca de cerciorarnos de que é verdade aquilo que pensamos ou sabemos, e polo tanto desexamos constatar que certo obxecto existe, que é real porque o

Os participantes analizarán a través deste sentido as diferentes calidades que os obxectos posúen: rugosidade, suavidade, aspereza, dureza,

temperatura…todas a as sensacións que a través do tacto se poidan obter. Esta actividade non só pretende ser un achegamento diferente ás pezas, senón tamén obter unha análise diferente das

Os participantes terán que ter os ollos vendados, non saberán que pezas van a tocar. Nunha cunha soa palabra explicar o primeiro que lles

Na segunda parte da actividade, xogaremos ó “Obxecto cego”, todos os participantes salvo un quitaranse as vendas e mediante unha palabra cada un irán definindo un só obxecto que o

OBXECTIVO ESPECÍFICO: Explotar as posibilidades que proporciona o emprego do tacto como

Nesta actividade serán diferentes sons os que leven ós participantes a configurar diferentes relatos comúns en relación a cada museo. A idea é que a partir dunha gravación sonora diferente en cada museo, que nos levará a un contexto diferente, as monitoras pautarán a historia a partires

OBXECTIVO ESPECÍFICO: Potenciar a memoria de cada un mediante o poder evocador dos sons, para deste xeito crear a través del e da imaxinación, relatos de novas realidades dentro do propio museo situando a este como un

Nesta actividade a idea principal é a de percibir diferentes clase de olores e poder clasificalos como agradables ou desagradables, familiares ou estraños,

s mensaxes olfativas inflúen de forma importante no desenvolvemento de determinados sentimentos e reaccións

No Museo do Mar, mediante a previa selección de elementos relacionados con mundo do mar (area, auga, conchas…) estudaremos as diferentesanálise que faremos tamén en San Paio de Narla e no Pazo de Tor modificando a metodoloxía dependendo da realidade do propio museo.OBXECTIVO ESPECÍFICO: Empregar a potencialidade que ten o sentido do olfato 5. O XOGO DA MEMORIA Como actividade final, plantexamos a realización dun xogo de mesa que será diferente en cada museo. Consistirá na elaboración dun taboleiro que recolla vinte pezas representativas da sala do museo onde se vaian a realizar as activiunha nova relación dos rapaces coas pezas para que sexan postas en valor e axudar ó seu “redescubrimento”, xa que os xogos suxerirán unha serie de preguntas en relación a diferentes pezas. OBXECTIVO ESPECÍFICO: Finalizar as actividades dun xeito lúdico mediante un xogo de mesa que recolle imaxes representativas da sala onde se realizaron as actividades previas. 2.7. SUXEITOS DESTINATARIOS Cando deseñamos a nosa proposta, nun primeiro momento dirixírapaces e rapazas cunha idade comprendida entre os oito e os quince anos. A continuación detallaremos a idade do público que en cada un dos museos participou nas actividades:Museo do Mar: Contamos coa participación dun grupocomprendida entre os nove e dezaseis anos.Museo- Fortaleza de San Paio de Narla: Nesta ocasión puidemos contar coa participación dun grupo de rapazas cunha idade comprendida entre os trece e quince anos.Museo- Pazo de Tor: Nesta ocasión contamos coa presenza de nenos comprendidos entre os sete e os quince anos, algúns deles procedían da de persoas con autismos e trastornos xeneralizados do desenvolvemento.

2.8. CONTEXTO DE ACTUACIÓN A nosa programación didáctica está inserta na programación preparada pola Rede Museística Provincial de Lugo en relación ó Día Internacional dos Museos e o seu lema “ Museos e Memoria”. En relación a esta festividade cada un dodías. O noso Atlas da Memoria realizouse os días 17os diferentes días e horarios en cada un dos museos: Museo do Mar: Realizamos a actividade o día 17 ás 17.00 h. Ese día conmemorábase o Día das Letras Galegas, polo que durante toda a xornada, no Museo do Mar houbo unha exposición “O Tendal das Letras” que honraba a todos os escritores homenaxeados dende 1963 ata a actualidade. Ás 12:00 h. deu comezo unhaproxección en relación á figura do homenaxeado este ano, Lois Pereiro realizada por Silvia Aldariz, e ás 13:00 h. realizouse unha videogalega e venezolana, da man de Joxelyn Ruiz a nosa actividade o día 18 (Día Internacional dos Museos), ás 11:00 h. Ese día tamén houbo durante todo o día a exposición “O Tendal das Letras” e a conferencia sobre a figura de Lois

Museo

No Museo do Mar, mediante a previa selección de elementos relacionados con mundo do mar (area, auga, conchas…) estudaremos as diferentes reaccións dos rapaces ante os diferentes olores, análise que faremos tamén en San Paio de Narla e no Pazo de Tor modificando a metodoloxía dependendo da realidade do propio museo. OBXECTIVO ESPECÍFICO: Empregar a potencialidade que ten o sentido do olfato

Como actividade final, plantexamos a realización dun xogo de mesa que será diferente en cada museo. Consistirá na elaboración dun taboleiro que recolla vinte pezas representativas da sala do museo onde se vaian a realizar as actividades, deste xeito queremos a través do lecer estimular unha nova relación dos rapaces coas pezas para que sexan postas en valor e axudar ó seu “redescubrimento”, xa que os xogos suxerirán unha serie de preguntas en relación a diferentes

SPECÍFICO: Finalizar as actividades dun xeito lúdico mediante un xogo de mesa que recolle imaxes representativas da sala onde se realizaron as actividades previas.

2.7. SUXEITOS DESTINATARIOS

Cando deseñamos a nosa proposta, nun primeiro momento dirixímola cara un público concreto, rapaces e rapazas cunha idade comprendida entre os oito e os quince anos. A continuación detallaremos a idade do público que en cada un dos museos participou nas actividades:Museo do Mar: Contamos coa participación dun grupo de uns oito rapaces e rapazas cunha idadecomprendida entre os nove e dezaseis anos.

Fortaleza de San Paio de Narla: Nesta ocasión puidemos contar coa participación dun grupo de rapazas cunha idade comprendida entre os trece e quince anos.

azo de Tor: Nesta ocasión contamos coa presenza de nenos comprendidos entre os sete e os quince anos, algúns deles procedían da Asociación Raiolas, asociación integrada por pais e nais de persoas con autismos e trastornos xeneralizados do desenvolvemento.

2.8. CONTEXTO DE ACTUACIÓN

A nosa programación didáctica está inserta na programación preparada pola Rede Museística Provincial de Lugo en relación ó Día Internacional dos Museos e o seu lema “ Museos e Memoria”. En relación a esta festividade cada un dos museos preparou unha serie de actividades en diferentes días. O noso Atlas da Memoria realizouse os días 17-18 e 21 de Maio, a continuación detallaremos os diferentes días e horarios en cada un dos museos: Museo do Mar: Realizamos a actividade o día

s 17.00 h. Ese día conmemorábase o Día das Letras Galegas, polo que durante toda a xornada, no Museo do Mar houbo unha exposición “O Tendal das Letras” que honraba a todos os escritores homenaxeados dende 1963 ata a actualidade. Ás 12:00 h. deu comezo unhaproxección en relación á figura do homenaxeado este ano, Lois Pereiro realizada por Silvia Aldariz, e ás 13:00 h. realizouse unha video-proxección e mesa de debate en relación ó tema da emigración galega e venezolana, da man de Joxelyn Ruiz Museo- Fortaleza de San Paio de Narla: Realizamos a nosa actividade o día 18 (Día Internacional dos Museos), ás 11:00 h. Ese día tamén houbo durante todo o día a exposición “O Tendal das Letras” e a conferencia sobre a figura de Lois


188

No Museo do Mar, mediante a previa selección de elementos relacionados con mundo do mar reaccións dos rapaces ante os diferentes olores,

análise que faremos tamén en San Paio de Narla e no Pazo de Tor modificando a metodoloxía

OBXECTIVO ESPECÍFICO: Empregar a potencialidade que ten o sentido do olfato.

Como actividade final, plantexamos a realización dun xogo de mesa que será diferente en cada museo. Consistirá na elaboración dun taboleiro que recolla vinte pezas representativas da sala do

dades, deste xeito queremos a través do lecer estimular unha nova relación dos rapaces coas pezas para que sexan postas en valor e axudar ó seu “redescubrimento”, xa que os xogos suxerirán unha serie de preguntas en relación a diferentes

SPECÍFICO: Finalizar as actividades dun xeito lúdico mediante un xogo de mesa que recolle imaxes representativas da sala onde se realizaron as actividades previas.

mola cara un público concreto, rapaces e rapazas cunha idade comprendida entre os oito e os quince anos. A continuación detallaremos a idade do público que en cada un dos museos participou nas actividades:

de uns oito rapaces e rapazas cunha idade

Fortaleza de San Paio de Narla: Nesta ocasión puidemos contar coa participación dun

azo de Tor: Nesta ocasión contamos coa presenza de nenos comprendidos entre os sete e , asociación integrada por pais e nais

A nosa programación didáctica está inserta na programación preparada pola Rede Museística Provincial de Lugo en relación ó Día Internacional dos Museos e o seu lema “ Museos e Memoria”.

s museos preparou unha serie de actividades en diferentes 18 e 21 de Maio, a continuación detallaremos

os diferentes días e horarios en cada un dos museos: Museo do Mar: Realizamos a actividade o día s 17.00 h. Ese día conmemorábase o Día das Letras Galegas, polo que durante toda a xornada,

no Museo do Mar houbo unha exposición “O Tendal das Letras” que honraba a todos os escritores homenaxeados dende 1963 ata a actualidade. Ás 12:00 h. deu comezo unha conferencia e proxección en relación á figura do homenaxeado este ano, Lois Pereiro realizada por Silvia Aldariz,

proxección e mesa de debate en relación ó tema da emigración Fortaleza de San Paio de Narla: Realizamos

a nosa actividade o día 18 (Día Internacional dos Museos), ás 11:00 h. Ese día tamén houbo durante todo o día a exposición “O Tendal das Letras” e a conferencia sobre a figura de Lois

Pereiro ás 13:00 h., do mesmo xeito, volveuse a realizar a videoproxección e mesa de debate en relación ó tema da emigración galega e venezolana ás 17:00 h. Ese mesmo día, ás 20:00 h. tivo lugar unha Conferencia-exposición “Memoria da formación da estrutura militar, destrución,transformacións e rehabilitación do edificio do Museo de San Paio de Narla”, por José Ramón Soraluce Blond e José Ángel Santos Ferro.Museo-Pazo de Tor: A nosa actividade foi levada a cabo no Pazo ás 17:00 h; ademais, ese día, durante toda a xornada, tamén estivo exposto “O Tendal das Letras” e a conferencia sobre a figura de Lois Pereiro produciuse ás 13:00 h. As 16:30h chegaron os nenos da Asociación Raiolas queestiveron toda a tarde no museo, e ás 18:00 levouse a cabo a videorelación o tema: Memorias de mulleres de aquí e de acolá. 2.9. RECURSOS DISPOÑIBLES Para levar a cabo a realización da nosa proposta didáctica foron necesarios os seguintes recursos:-MEMORIA VISUAL: para a realización desta sección, empregamos representativas de cada un dos museos, faltábanlles a metade, espazo destinado para que o completaran os participantes; polo que fixeron falta ademais cores, rotuladores…-MEMORIA DO TACTO: para levar a cabo esta parte, empregamos diferentemuseo, por exemplo, no Museo do Mar empregamos unha bitácora, un oído de balea, unha ostra, un farol de barco..en San Paio de Narla, unha cunca, unha xerra, unha prancha antiga, unha galiña de xoguete; e no Pazo de Tor, uns colares antigvendas para poder tapar os ollos dos participantes e poñelos en situación.-MEMORIA AUDITIVA: para esta actividade empregamos como soporte técnico un ordenadorque nos permitiu poñer de fondo os diferentes sonadecuada para poder crear as diferentes historias.-MEMORIA OLFATIVA: nesta parte, empregamos diversas caixiñas que gardaban no seu interior diversos elementos, diferentes en cada museo, por exemplo, no Museo do Mamar, area, diversas conchas…en San Paio de Narla, millo, terra, herbas diferentes; e no Pazo de Tor, contiñan madeira, café, un pano con perfume de muller…-O XOGO DA MEMORIA: como remate das actividades, preparamos tres taboleiros, quecorresponden con cada un dos museos. Na súa elaboración foi necesario contar con imaxes depezas relacionadas con cada unha das salas onde se ía a realizar as actividades, e para levalo acabo, precisamos de fichas de cores e un dado xigante. Para levar a cabo o conxunto das actividades, previamente, colocamos en cada museo unha mesa e diversas cadeiras para os rapaces e rapazas. Antes de comezar, tiñamos unhas pegatinas, para que cada un deles escribise o seu nome e así puidésemos coñecer mellor ós paDo mesmo xeito, tamén foi necesario contar cunha cámara dixital para poder documentar todoo proceso. De seguido detallamos o lugar onde levamos a cabo as actividades en cada museo: Odía 17, no Museo do Mar, dispuxemos da Sala de Carpintería actividades. O día 18, no MuseoO día 21, no Museo-Pazo de Tor, o emprazamento do Atlas da Memoria dos Museosfoi no Salón do Mediodía. 2.10. CUSTO ECONÓMICO DO PROGRAMANeste apartado temos que subliñar en primeiro lugar que a Rede Museística Provincial de Lugo xa

Museo

o mesmo xeito, volveuse a realizar a videoproxección e mesa de debate en relación ó tema da emigración galega e venezolana ás 17:00 h. Ese mesmo día, ás 20:00 h. tivo

exposición “Memoria da formación da estrutura militar, destrución,transformacións e rehabilitación do edificio do Museo de San Paio de Narla”, por José Ramón Soraluce Blond e José Ángel Santos Ferro.

Pazo de Tor: A nosa actividade foi levada a cabo no Pazo ás 17:00 h; ademais, ese día, n estivo exposto “O Tendal das Letras” e a conferencia sobre a figura

de Lois Pereiro produciuse ás 13:00 h. As 16:30h chegaron os nenos da Asociación Raiolas queestiveron toda a tarde no museo, e ás 18:00 levouse a cabo a video-proxección e mesa de debat

Memorias de mulleres de aquí e de acolá.

2.9. RECURSOS DISPOÑIBLES

Para levar a cabo a realización da nosa proposta didáctica foron necesarios os seguintes recursos:MEMORIA VISUAL: para a realización desta sección, empregamos

representativas de cada un dos museos, faltábanlles a metade, espazo destinado para que o completaran os participantes; polo que fixeron falta ademais cores, rotuladores…MEMORIA DO TACTO: para levar a cabo esta parte, empregamos diferente

museo, por exemplo, no Museo do Mar empregamos unha bitácora, un oído de balea, unha ostra, un farol de barco..en San Paio de Narla, unha cunca, unha xerra, unha prancha antiga, unha galiña de xoguete; e no Pazo de Tor, uns colares antigos, un abanico, un xoieiro…tamén precisamos de vendas para poder tapar os ollos dos participantes e poñelos en situación. MEMORIA AUDITIVA: para esta actividade empregamos como soporte técnico un ordenador

que nos permitiu poñer de fondo os diferentes sons en formato mp3, que creaban a atmosferaadecuada para poder crear as diferentes historias. MEMORIA OLFATIVA: nesta parte, empregamos diversas caixiñas que gardaban no seu interior

diversos elementos, diferentes en cada museo, por exemplo, no Museo do Mamar, area, diversas conchas…en San Paio de Narla, millo, terra, herbas diferentes; e no Pazo de Tor, contiñan madeira, café, un pano con perfume de muller… O XOGO DA MEMORIA: como remate das actividades, preparamos tres taboleiros, que

corresponden con cada un dos museos. Na súa elaboración foi necesario contar con imaxes depezas relacionadas con cada unha das salas onde se ía a realizar as actividades, e para levalo acabo, precisamos de fichas de cores e un dado xigante.

ar a cabo o conxunto das actividades, previamente, colocamos en cada museo unha mesa e diversas cadeiras para os rapaces e rapazas. Antes de comezar, tiñamos unhas pegatinas, para que cada un deles escribise o seu nome e así puidésemos coñecer mellor ós participantes.Do mesmo xeito, tamén foi necesario contar cunha cámara dixital para poder documentar todoo proceso. De seguido detallamos o lugar onde levamos a cabo as actividades en cada museo: Odía 17, no Museo do Mar, dispuxemos da Sala de Carpintería de Ribeira para levar a cabo as actividades. O día 18, no Museo-Fortaleza de San Paio de Narla, fixemos as actividades na Cociña.

Pazo de Tor, o emprazamento do Atlas da Memoria dos Museos

O DO PROGRAMA Neste apartado temos que subliñar en primeiro lugar que a Rede Museística Provincial de Lugo xa


189

o mesmo xeito, volveuse a realizar a videoproxección e mesa de debate en relación ó tema da emigración galega e venezolana ás 17:00 h. Ese mesmo día, ás 20:00 h. tivo

exposición “Memoria da formación da estrutura militar, destrución, transformacións e rehabilitación do edificio do Museo de San Paio de Narla”, por José Ramón

Pazo de Tor: A nosa actividade foi levada a cabo no Pazo ás 17:00 h; ademais, ese día, n estivo exposto “O Tendal das Letras” e a conferencia sobre a figura

de Lois Pereiro produciuse ás 13:00 h. As 16:30h chegaron os nenos da Asociación Raiolas que proxección e mesa de debate en

Para levar a cabo a realización da nosa proposta didáctica foron necesarios os seguintes recursos: MEMORIA VISUAL: para a realización desta sección, empregamos imaxes de pezas

representativas de cada un dos museos, faltábanlles a metade, espazo destinado para que o completaran os participantes; polo que fixeron falta ademais cores, rotuladores… MEMORIA DO TACTO: para levar a cabo esta parte, empregamos diferentes obxectos en cada

museo, por exemplo, no Museo do Mar empregamos unha bitácora, un oído de balea, unha ostra, un farol de barco..en San Paio de Narla, unha cunca, unha xerra, unha prancha antiga, unha galiña

os, un abanico, un xoieiro…tamén precisamos de

MEMORIA AUDITIVA: para esta actividade empregamos como soporte técnico un ordenador s en formato mp3, que creaban a atmosfera

MEMORIA OLFATIVA: nesta parte, empregamos diversas caixiñas que gardaban no seu interior diversos elementos, diferentes en cada museo, por exemplo, no Museo do Mar, contiñan auga do mar, area, diversas conchas…en San Paio de Narla, millo, terra, herbas diferentes; e no Pazo de

O XOGO DA MEMORIA: como remate das actividades, preparamos tres taboleiros, que se corresponden con cada un dos museos. Na súa elaboración foi necesario contar con imaxes de pezas relacionadas con cada unha das salas onde se ía a realizar as actividades, e para levalo a

ar a cabo o conxunto das actividades, previamente, colocamos en cada museo unha mesa e diversas cadeiras para os rapaces e rapazas. Antes de comezar, tiñamos unhas pegatinas, para que

rticipantes. Do mesmo xeito, tamén foi necesario contar cunha cámara dixital para poder documentar todo o proceso. De seguido detallamos o lugar onde levamos a cabo as actividades en cada museo: O

de Ribeira para levar a cabo as Fortaleza de San Paio de Narla, fixemos as actividades na Cociña.

Pazo de Tor, o emprazamento do Atlas da Memoria dos Museos

Neste apartado temos que subliñar en primeiro lugar que a Rede Museística Provincial de Lugo xa

contaba cunha serie de recursos que abarataron o custe da nosa actividade, detallamos a continuación cales foron os elementos cos que xa contaba o-fotos representativas dos fondos dos tres museos-ceras, rotuladores e bolígrafos-vendas negras -ordenador -cámara de fotos -dado xigante e fichas de cores

-mesa e cadeiras -pegatinas O único gasto necesario foi o relacionado cos tres taboleiros para o Xogo da Memoria, imprimilos a cor nun formato din-A3 e logo plastificalos, o custo total disto alcanzou os 12, 95 precisamos a impresión das fichas destinadas á actividade da Mem4, 20 €. 2.11. AVALIACIÓN DA ACTIVIDADE DIDÁCTICA “O ATLAS D A MEMORIA DOS MUSEOS” A nosa experiencia durante a realización do Atlas da Memoria dos Museos, deunos a posibilidade, unha vez rematada a actividade, de poder facuestións que é necesario abordar é a que trata sobre a planificación, neste sentido, temos que dicir, que tan importante é a calidade da actividade como o coñecemento que se debe de ter acerca do lugar onde se vai a levar a cabo, en relación con isto, diremos que foi moi importante haber tidoxa un contacto previo coa realidade de cada un dos tres museos, este dato, foi fundamental paracoñecer o público ó que nos iamos a enfrontar, xa que un dos primlabor con institutos, rapaces da zona, diversas fundacións, etc. que levaban a cabo dende a RedeMuseística. Unha vez coñecido o público, o seguinte paso foi o de familiarizarnos cos fondos dos que dispoñía cada museo e a súdas actividades; o mesmo tempo, hai que sumar á cuestión da planificación o factor da adaptación ás diferentes circunstancias, xa que o contexto é moi diferente comparado cunha institución nun ámbito urbano, como pode ser o caso do Museo Provincial de Lugo. Por iso, sabiamos dende un primeiro momento que un aspecto clave que tiña que definir a nosa proposta era a de ser algo vivo e aberto, que dependería do público que se acercara, pdesenvolvemento das actividades do Museo do Mar, onde traballamos con rapaces de nove anos e de dezaseis, polo que o noso obxectivo foi en todo momento crear unhas actividades adaptables, versátiles…sen que por ese motivo fosÉ preciso subliñar que as nosas prácticas na Rede Museística, non seguiron a típica dinámica detraballar nunha entidade por un pequeno período de tempo, xa que mediante o traballo de elaboración e posta en práctica da nosa actividade traballar senón que tamén aprendemos a ter en conta o factor humano que é parte de cada unha das institucións, e o mesmo tempo coñecer as nosas propias capacidades.Como conclusión resaltamos a boa acollida, así como e rapazas que foron parte do Atlas da Memoria dos Museos. Do mesmo xeito temos que facerunha mención especial á axuda e á implicación que o persoal de cada un dos tres museos nos prestou para levar adiante e facer realidade esta actividade.

Museo

contaba cunha serie de recursos que abarataron o custe da nosa actividade, detallamos a continuación cales foron os elementos cos que xa contaba o museo: fotos representativas dos fondos dos tres museos ceras, rotuladores e bolígrafos

dado xigante e fichas de cores

O único gasto necesario foi o relacionado cos tres taboleiros para o Xogo da Memoria, imprimilos A3 e logo plastificalos, o custo total disto alcanzou os 12, 95

precisamos a impresión das fichas destinadas á actividade da Memoria do Tacto, sendo o custo de

2.11. AVALIACIÓN DA ACTIVIDADE DIDÁCTICA “O ATLAS D A MEMORIA DOS

A nosa experiencia durante a realización do Atlas da Memoria dos Museos, deunos a posibilidade, unha vez rematada a actividade, de poder facer balance dos acertos e dos erros. Unha das primeiras cuestións que é necesario abordar é a que trata sobre a planificación, neste sentido, temos que dicir, que tan importante é a calidade da actividade como o coñecemento que se debe de ter acerca do

ar onde se vai a levar a cabo, en relación con isto, diremos que foi moi importante haber tidoxa un contacto previo coa realidade de cada un dos tres museos, este dato, foi fundamental paracoñecer o público ó que nos iamos a enfrontar, xa que un dos primeiros datos que posuíamos era alabor con institutos, rapaces da zona, diversas fundacións, etc. que levaban a cabo dende a RedeMuseística. Unha vez coñecido o público, o seguinte paso foi o de familiarizarnos cos fondos dos que dispoñía cada museo e a súa realidade específica para partir deles e comezar a configuración das actividades; o mesmo tempo, hai que sumar á cuestión da planificación o factor da adaptación ás diferentes circunstancias, xa que o contexto é moi diferente comparado cunha institución nun ámbito urbano, como pode ser o caso do Museo Provincial de Lugo. Por iso, sabiamos dende un primeiro momento que un aspecto clave que tiña que definir a nosa proposta era a de ser algo vivo e aberto, que dependería do público que se acercara, por poñer un exemplo, o caso do desenvolvemento das actividades do Museo do Mar, onde traballamos con rapaces de nove anos e de dezaseis, polo que o noso obxectivo foi en todo momento crear unhas actividades adaptables, versátiles…sen que por ese motivo fosen menos atractivas. É preciso subliñar que as nosas prácticas na Rede Museística, non seguiron a típica dinámica detraballar nunha entidade por un pequeno período de tempo, xa que mediante o traballo de elaboración e posta en práctica da nosa actividade didáctica non so aprendemos sobre como traballar senón que tamén aprendemos a ter en conta o factor humano que é parte de cada unha das institucións, e o mesmo tempo coñecer as nosas propias capacidades. Como conclusión resaltamos a boa acollida, así como a participación activa que tiveron os rapaces e rapazas que foron parte do Atlas da Memoria dos Museos. Do mesmo xeito temos que facerunha mención especial á axuda e á implicación que o persoal de cada un dos tres museos nos

acer realidade esta actividade.


190

contaba cunha serie de recursos que abarataron o custe da nosa actividade, detallamos a

O único gasto necesario foi o relacionado cos tres taboleiros para o Xogo da Memoria, imprimilos A3 e logo plastificalos, o custo total disto alcanzou os 12, 95 €, tamén

oria do Tacto, sendo o custo de

2.11. AVALIACIÓN DA ACTIVIDADE DIDÁCTICA “O ATLAS D A MEMORIA DOS

A nosa experiencia durante a realización do Atlas da Memoria dos Museos, deunos a posibilidade, cer balance dos acertos e dos erros. Unha das primeiras

cuestións que é necesario abordar é a que trata sobre a planificación, neste sentido, temos que dicir, que tan importante é a calidade da actividade como o coñecemento que se debe de ter acerca do

ar onde se vai a levar a cabo, en relación con isto, diremos que foi moi importante haber tido xa un contacto previo coa realidade de cada un dos tres museos, este dato, foi fundamental para

eiros datos que posuíamos era a labor con institutos, rapaces da zona, diversas fundacións, etc. que levaban a cabo dende a Rede Museística. Unha vez coñecido o público, o seguinte paso foi o de familiarizarnos cos fondos dos

a realidade específica para partir deles e comezar a configuración das actividades; o mesmo tempo, hai que sumar á cuestión da planificación o factor da adaptación ás diferentes circunstancias, xa que o contexto é moi diferente comparado cunha institución situada nun ámbito urbano, como pode ser o caso do Museo Provincial de Lugo. Por iso, sabiamos dende un primeiro momento que un aspecto clave que tiña que definir a nosa proposta era a de ser algo

or poñer un exemplo, o caso do desenvolvemento das actividades do Museo do Mar, onde traballamos con rapaces de nove anos e de dezaseis, polo que o noso obxectivo foi en todo momento crear unhas actividades adaptables,

É preciso subliñar que as nosas prácticas na Rede Museística, non seguiron a típica dinámica de traballar nunha entidade por un pequeno período de tempo, xa que mediante o traballo de

didáctica non so aprendemos sobre como traballar senón que tamén aprendemos a ter en conta o factor humano que é parte de cada unha das

a participación activa que tiveron os rapaces e rapazas que foron parte do Atlas da Memoria dos Museos. Do mesmo xeito temos que facer unha mención especial á axuda e á implicación que o persoal de cada un dos tres museos nos

3. VALORACIÓN PERSOAL A miña experiencia nas prácticas deume a oportunidade como xa dixen na introducción de poder vivir unhas prácticas diferentes ás que coñecía. Unhas prácticas onde se me ensinou a importancia do factor humano como motor da cultura e da xestión de calqueira institución.Como a máxima de que menos é máis e certa, onde traballar en prol dun modelo cultural que abogue pola inclusión social e a accesibilidade é posible. Ademáis de todo isto, déronme a posibilidade de poder formar parte desta engranaxe, desta rede o darme a oportunidade de levar a práctica unha actividade diseñada coa miña compañeira Adriana Prieto. Nesta valoración non podo esquecerme da aprendizaxe adquerida onde conceptos como flexibilidadeindispensables, todo o aprendido o longo deste tempo lévame a conclusión do factor humano como peza indispensable a hora de plantexar calquer proxecto cultural, así como a importancia do traballo en equipo como outro dos aspectos máis imO modelo de traballo en rede que plantexa estes tres museos, así como todo o traballo que eneles se leva a cabo, fixeron que aprendera cousas de min que non sabía que as tiña, o dicir istoestoume referindo, a que durante os anos da facultade mpensei que podería traballar nun campo como a didáctica, pero despois destas prácticas non soamente sei que podo, senón que ademais podo dicir que me gustou e que disfrutei. Ainda que nun primeiro momento me angusticapaz, por medo tamén a que non se me ocorrera nada, o resultado final non soamente mostroume que son capaz, senón que tamén mostroume un campo laboral no que xamáis había pensado.Como conclusión teño que dicir que realizar as prácticas na Rede Museística Provincial foi unha experiencia moi gratificante, onde non soamente aprendín cousas, senón que tamén coñecín modelos novos de xestión, e unha xente maravillosa da que me levo moitas cousas qaxudaran a hora de traballar nun futuro. Non podo terminar a miña valoración sen agradecer a Encarna Lago todo o aprendido, así como a todo o persoal de cada un dos tres museos que coñecín, e que me axudaron en todo o que precisaba en cada mo

Museo

3. VALORACIÓN PERSOAL

A miña experiencia nas prácticas deume a oportunidade como xa dixen na introducción de poder vivir unhas prácticas diferentes ás que coñecía. Unhas prácticas onde se me ensinou a importancia

humano como motor da cultura e da xestión de calqueira institución. Como a máxima de que menos é máis e certa, onde traballar en prol dun modelo cultural que abogue pola inclusión social e a accesibilidade é posible. Ademáis de todo isto, déronme a

lidade de poder formar parte desta engranaxe, desta rede o darme a oportunidade de levar a práctica unha actividade diseñada coa miña compañeira Adriana Prieto. Nesta valoración non podo esquecerme da aprendizaxe adquerida onde conceptos como flexibilidadeindispensables, todo o aprendido o longo deste tempo lévame a conclusión do factor humano como peza indispensable a hora de plantexar calquer proxecto cultural, así como a importancia do traballo en equipo como outro dos aspectos máis importantes. O modelo de traballo en rede que plantexa estes tres museos, así como todo o traballo que eneles se leva a cabo, fixeron que aprendera cousas de min que non sabía que as tiña, o dicir istoestoume referindo, a que durante os anos da facultade mentres estudiaba Historia do Arte, nunca pensei que podería traballar nun campo como a didáctica, pero despois destas prácticas non soamente sei que podo, senón que ademais podo dicir que me gustou e que disfrutei. Ainda que nun primeiro momento me angustiara a idea de ter que pensar unha actividade, por medo a non ser capaz, por medo tamén a que non se me ocorrera nada, o resultado final non soamente mostroume que son capaz, senón que tamén mostroume un campo laboral no que xamáis había pensado.

usión teño que dicir que realizar as prácticas na Rede Museística Provincial foi unha experiencia moi gratificante, onde non soamente aprendín cousas, senón que tamén coñecín modelos novos de xestión, e unha xente maravillosa da que me levo moitas cousas qaxudaran a hora de traballar nun futuro. Non podo terminar a miña valoración sen agradecer a Encarna Lago todo o aprendido, así como a todo o persoal de cada un dos tres museos que coñecín, e que me axudaron en todo o que precisaba en cada momento.


191

A miña experiencia nas prácticas deume a oportunidade como xa dixen na introducción de poder vivir unhas prácticas diferentes ás que coñecía. Unhas prácticas onde se me ensinou a importancia

Como a máxima de que menos é máis e certa, onde traballar en prol dun modelo cultural que abogue pola inclusión social e a accesibilidade é posible. Ademáis de todo isto, déronme a

lidade de poder formar parte desta engranaxe, desta rede o darme a oportunidade de levar a práctica unha actividade diseñada coa miña compañeira Adriana Prieto. Nesta valoración non podo esquecerme da aprendizaxe adquerida onde conceptos como flexibilidade ou adaptación son indispensables, todo o aprendido o longo deste tempo lévame a conclusión do factor humano como peza indispensable a hora de plantexar calquer proxecto cultural, así como a importancia do

O modelo de traballo en rede que plantexa estes tres museos, así como todo o traballo que en eles se leva a cabo, fixeron que aprendera cousas de min que non sabía que as tiña, o dicir isto

entres estudiaba Historia do Arte, nunca pensei que podería traballar nun campo como a didáctica, pero despois destas prácticas non soamente sei que podo, senón que ademais podo dicir que me gustou e que disfrutei. Ainda que nun

ara a idea de ter que pensar unha actividade, por medo a non ser capaz, por medo tamén a que non se me ocorrera nada, o resultado final non soamente mostroume que son capaz, senón que tamén mostroume un campo laboral no que xamáis había pensado.

usión teño que dicir que realizar as prácticas na Rede Museística Provincial foi unha experiencia moi gratificante, onde non soamente aprendín cousas, senón que tamén coñecín modelos novos de xestión, e unha xente maravillosa da que me levo moitas cousas que sei que me axudaran a hora de traballar nun futuro. Non podo terminar a miña valoración sen agradecer a Encarna Lago todo o aprendido, así como a todo o persoal de cada un dos tres museos que coñecín,


192


193


194


195


196


197

BIBLIOGRAFÍA -Area, Manuel y Parcerisa, Arthur.

Comunitarios. Ed. Graó. Barcelona, 2010

-De los Reyes Leoz, José Luis.

Didácticas Específicas. Universidad Autónoma de Madrid (Revista Tarbiya)

-Montenegro Valenzuela, Jacinto.

en las visitas a museos. Facultad de Educación. Universidad de Zaragoza (Revista Tarbiya)

-Moral Ledesma, Beatriz. Reflexiones sobre la Capacidad Didáctica de los Museos y los

Objetos. Farapi, S.L. , Consultora de Antropología Aplicada. San Sebastián

-Morgado Bernal, Ignacio. Psicobiología del aprendizaje y la memoria

Información y Comunicación) 2005, 10

www.encarnalagogonzalez.blogspot.com

www.histodidactica.es

www.museolugo.org

www.museodomar.blogspot.com

www.museosanpaio.blogspot.com

www.pazodetor.blogspot.com

Museo

Area, Manuel y Parcerisa, Arthur. Materiales y Recursos Didácticos en Contextos

. Ed. Graó. Barcelona, 2010

De los Reyes Leoz, José Luis. Del Patrimonio Cultural al Museo Infantil. Departamento

Didácticas Específicas. Universidad Autónoma de Madrid (Revista Tarbiya)

Montenegro Valenzuela, Jacinto. Material Didáctico para un adecuado aprovechamiento

. Facultad de Educación. Universidad de Zaragoza (Revista Tarbiya)

Reflexiones sobre la Capacidad Didáctica de los Museos y los

. Farapi, S.L. , Consultora de Antropología Aplicada. San Sebastián

Psicobiología del aprendizaje y la memoria. CIC (Cuadernos de

ción y Comunicación) 2005, 10

www.encarnalagogonzalez.blogspot.com

www.museodomar.blogspot.com

www.museosanpaio.blogspot.com

www.pazodetor.blogspot.com


198

Materiales y Recursos Didácticos en Contextos

. Departamento de

Material Didáctico para un adecuado aprovechamiento

. Facultad de Educación. Universidad de Zaragoza (Revista Tarbiya)

Reflexiones sobre la Capacidad Didáctica de los Museos y los

. CIC (Cuadernos de


199


200

El Máster en Servicios culturales tiene la intención de preparar al profesional para

el análisis y gestión de diferentes actividades y programas culturales, por lo cual la oportunidad de realizar las prácticas en la Rede Museística de Lugo fuejercer los conocimientos previamente adquiridos en el Máster.

Las prácticas realizadas en la Rede Museística Provincial de Lugo se desarrollaron en los museos que conforman dicha Rede Museística: Museo Etnográfico San Paio de Narla, Pazo de Tor y Museo Provincial del Mar. La gerente de la Rede Museística, Doña Encarna Lago, fue la persona encargada de coordinar las prácticas, quien ofreció una inducción teórica y una inducción práctica. Posterior a la inducción práctica se designó la planificación de una actividad cultural para ser llevada a cabo en los tres museos ya conocidos.

El hacer factible la ejecución de una actividad cultural de mi propia invención me dio la oportunidad de experimentar un trabajo realista y funcional, del mismo mpude enriquecerme de las vivencias y de las personas con sus conocimientos y experiencias


La gestión de la Rede Museística Provincial de Lugo fue constituida oficialmente en Junio del 2006, la cual interrelacde Lugo: Museo Provincial de Lugo, Museo Etnográficode Tor y Museo Provincial del Mar. La Diputación es la que tiene personalidad jurídica, por lo tanto gestiona y admicoordina actualmente desde el Museo Provincial de Lugo, ubicado en el casco histórico de Lugo.

Los objetivos de la Rede Museística son: Unificar criterios, incentivar la colaboración y participación, ocomunicación, incrementar el ámbito geográfico de actuación, poner en marcha las actividades conjuntas y hacer posible el lema “Museo para todos, entre todos”, el cual pretende lograr la inclusión de c

En cuanto a este último objetivo se ha llevado a cabo un intensivo programa de inclusión a personas con alguna discapacidad. La Rede Museística tiene más de 10 años trabajando para hacer accesible sus museos a perde los avances globales de la museología y los avances tecnológicos, estas personas han quedado olvidadas. De este modo en el año 2008 se crea finalmente el Departamento de Capacidades Diferentes y Discapacidades, se inician las obras de reestructuración en los museos de acuerdo alos criterios de accesibilidad.

Museo

INTRODUCCIÓN

El Máster en Servicios culturales tiene la intención de preparar al profesional para el análisis y gestión de diferentes actividades y programas culturales, por lo cual la oportunidad de realizar las prácticas en la Rede Museística de Lugo fuejercer los conocimientos previamente adquiridos en el Máster.

Las prácticas realizadas en la Rede Museística Provincial de Lugo se desarrollaron en los museos que conforman dicha Rede Museística: Museo Etnográfico San Paio de

de Tor y Museo Provincial del Mar. La gerente de la Rede Museística, Doña Encarna Lago, fue la persona encargada de coordinar las prácticas, quien ofreció una inducción teórica y una inducción práctica. Posterior a la inducción práctica se designó la

ificación de una actividad cultural para ser llevada a cabo en los tres museos ya

El hacer factible la ejecución de una actividad cultural de mi propia invención me dio la oportunidad de experimentar un trabajo realista y funcional, del mismo mpude enriquecerme de las vivencias y de las personas con sus conocimientos y experiencias


La gestión de la Rede Museística Provincial de Lugo fue constituida oficialmente en Junio del 2006, la cual interrelaciona los cuatro museos dependientes de la Diputación de Lugo: Museo Provincial de Lugo, Museo Etnográfico-Fortaleza San Paio de Narla, Pazo de Tor y Museo Provincial del Mar. La Diputación es la que tiene personalidad jurídica, por lo tanto gestiona y administra directamente los museos. La Rede Museística se coordina actualmente desde el Museo Provincial de Lugo, ubicado en el casco histórico de

Los objetivos de la Rede Museística son: Unificar criterios, incentivar la colaboración y participación, optimizar los recursos humanos y económicos, mejorar la comunicación, incrementar el ámbito geográfico de actuación, poner en marcha las actividades conjuntas y hacer posible el lema “Museo para todos, entre todos”, el cual pretende lograr la inclusión de colectivos con riesgo de exclusión social.

En cuanto a este último objetivo se ha llevado a cabo un intensivo programa de inclusión a personas con alguna discapacidad. La Rede Museística tiene más de 10 años trabajando para hacer accesible sus museos a personas con capacidad limitada, que a pesar de los avances globales de la museología y los avances tecnológicos, estas personas han quedado olvidadas. De este modo en el año 2008 se crea finalmente el Departamento de Capacidades Diferentes y Discapacidades, adscrito a la gerencia de la Red. Ese mismo año se inician las obras de reestructuración en los museos de acuerdo alos criterios de


201

El Máster en Servicios culturales tiene la intención de preparar al profesional para el análisis y gestión de diferentes actividades y programas culturales, por lo cual la oportunidad de realizar las prácticas en la Rede Museística de Lugo fue la idónea para

Las prácticas realizadas en la Rede Museística Provincial de Lugo se desarrollaron en los museos que conforman dicha Rede Museística: Museo Etnográfico San Paio de

de Tor y Museo Provincial del Mar. La gerente de la Rede Museística, Doña Encarna Lago, fue la persona encargada de coordinar las prácticas, quien ofreció una inducción teórica y una inducción práctica. Posterior a la inducción práctica se designó la

ificación de una actividad cultural para ser llevada a cabo en los tres museos ya

El hacer factible la ejecución de una actividad cultural de mi propia invención me dio la oportunidad de experimentar un trabajo realista y funcional, del mismo modo en que pude enriquecerme de las vivencias y de las personas con sus conocimientos y experiencias

La gestión de la Rede Museística Provincial de Lugo fue constituida oficialmente iona los cuatro museos dependientes de la Diputación

Fortaleza San Paio de Narla, Pazo de Tor y Museo Provincial del Mar. La Diputación es la que tiene personalidad jurídica,

nistra directamente los museos. La Rede Museística se coordina actualmente desde el Museo Provincial de Lugo, ubicado en el casco histórico de

Los objetivos de la Rede Museística son: Unificar criterios, incentivar la ptimizar los recursos humanos y económicos, mejorar la

comunicación, incrementar el ámbito geográfico de actuación, poner en marcha las actividades conjuntas y hacer posible el lema “Museo para todos, entre todos”, el cual

olectivos con riesgo de exclusión social.

En cuanto a este último objetivo se ha llevado a cabo un intensivo programa de inclusión a personas con alguna discapacidad. La Rede Museística tiene más de 10 años

sonas con capacidad limitada, que a pesar de los avances globales de la museología y los avances tecnológicos, estas personas han quedado olvidadas. De este modo en el año 2008 se crea finalmente el Departamento de

adscrito a la gerencia de la Red. Ese mismo año se inician las obras de reestructuración en los museos de acuerdo alos criterios de

En 1932 se crea el Museo Provincial de acuerdo a la Diputación de Lugo. En 1957

el museo se traslada al antiguo convento de San Francisco siendo reestructurado pero conservando algunas áreas originales, en 1962 el Museo Provincial de Lugo fue declarado bien de interés cultural. El Museo Provincial de Lugo es el único museo de la red que posee conservación, restauración y catalogación.

El Museo Etnográfico San Paio de Narla es una fortaleza ubicada a 28 km al Oeste

de Lugo que data del siglo XIV, que sirvió de castronela al asentamiento de San Paio. La Fortaleza fue adquirida por la Diputación en 1939, tras scuya intención era demolerla y aprovechar la piedra. A comienzo de los años 80 se hace una renovación de pisos y techos, instalación eléctrica y otras mejoras para hacer de la fortaleza un museo. En 1983 se trasladan materiLugo a la Fortaleza San Paio de Narla el cual abre sus puertas ese mismo año como Museo Etnográfico y de Historia.

El Pazo de Tor está ubicado en el valle de Lemos, en la parroquia San Juan de Tor, que pertenece al concello de Monforte de Lemos. Es un hermoso edificio construido a finales del siglo XVIII. A pesar de las reparaciones realizadas tras quedar afectada por el incendio de las tropas napoleónicas, conserva con mucha sobriedad su estilo neoclásico. Cuando la Diputación Provincial de Lugo recibe al Pazo como una donación, realiza una serie de mejoras para su posterior musealización en Julio del 2006.

El Museo del Mar nace en 1969 gracias a Francisco Rivera Casás, quien era maestro de la Escuela Nacional y Ciprian. Don Francisco coleccionaba objetos marinos, y junto con sus 34 alumnos nace la iniciativa de crear un museo en el aula de la Escuela Nacional, tomando como base la colección marina del maestrcrea el Museo del Mar. De 1994 al 2004 el museo es gestionado por la asociación de vecinos “Cruz dá venda de San Ciprián”. En ese período abre todos los días al público, contando con cuatro salas de exposición. Finalmente en el 2004 pasa a formar parte de la Rede de Museos de la Diputación de Lugo como Museo Provincial del Mar. Hay que destacar que el Museo del Mar de San Ciprián es el más antiguo de toda Galicia y el único museo gallego que nace por iniciativa de un grupo de alumnos y su maestro, y en el que han participado activamente en su funcionamiento los vecinos de la zona. Actualmente cuenta con varios programas de actividades para niños, jóvenes y familias con talleres, jornadas temáticas y actividades lúdicocreatividad, la experimentación y el trabajo cooperativo en grupo.

Otros programas contemplados en el Museo del Mar son: Actividades escolares, programa investiga, de conservación, de publcine, de conciertos, de teatro, de rede de diálogos, de efemérides, proyecto internacionales, entre otros.

Museo

En 1932 se crea el Museo Provincial de acuerdo a la Diputación de Lugo. En 1957 antiguo convento de San Francisco siendo reestructurado pero

conservando algunas áreas originales, en 1962 el Museo Provincial de Lugo fue declarado bien de interés cultural. El Museo Provincial de Lugo es el único museo de la red que

estauración y catalogación.

El Museo Etnográfico San Paio de Narla es una fortaleza ubicada a 28 km al Oeste de Lugo que data del siglo XIV, que sirvió de castronela al asentamiento de San Paio. La Fortaleza fue adquirida por la Diputación en 1939, tras salvarla de su último propietario cuya intención era demolerla y aprovechar la piedra. A comienzo de los años 80 se hace una renovación de pisos y techos, instalación eléctrica y otras mejoras para hacer de la fortaleza un museo. En 1983 se trasladan materiales de etnografía del Museo Provincial de Lugo a la Fortaleza San Paio de Narla el cual abre sus puertas ese mismo año como Museo

El Pazo de Tor está ubicado en el valle de Lemos, en la parroquia San Juan de Tor, al concello de Monforte de Lemos. Es un hermoso edificio construido a

finales del siglo XVIII. A pesar de las reparaciones realizadas tras quedar afectada por el incendio de las tropas napoleónicas, conserva con mucha sobriedad su estilo neoclásico.

la Diputación Provincial de Lugo recibe al Pazo como una donación, realiza una serie de mejoras para su posterior musealización en Julio del 2006.

El Museo del Mar nace en 1969 gracias a Francisco Rivera Casás, quien era maestro de la Escuela Nacional y de la Escuela de Orientación Marítima y Pesquera de San Ciprian. Don Francisco coleccionaba objetos marinos, y junto con sus 34 alumnos nace la iniciativa de crear un museo en el aula de la Escuela Nacional, tomando como base la colección marina del maestro. Es así como en el año 69 la Diputación Provincial de Lugo crea el Museo del Mar. De 1994 al 2004 el museo es gestionado por la asociación de vecinos “Cruz dá venda de San Ciprián”. En ese período abre todos los días al público,

de exposición. Finalmente en el 2004 pasa a formar parte de la Rede de Museos de la Diputación de Lugo como Museo Provincial del Mar. Hay que destacar que el Museo del Mar de San Ciprián es el más antiguo de toda Galicia y el único

por iniciativa de un grupo de alumnos y su maestro, y en el que han participado activamente en su funcionamiento los vecinos de la zona. Actualmente cuenta con varios programas de actividades para niños, jóvenes y familias con talleres,

y actividades lúdico-recreacionales con el fin de de incentivar la creatividad, la experimentación y el trabajo cooperativo en grupo.

Otros programas contemplados en el Museo del Mar son: Actividades escolares, programa investiga, de conservación, de publicaciones, de creadores, de cooperación, de cine, de conciertos, de teatro, de rede de diálogos, de efemérides, proyecto internacionales,


202

En 1932 se crea el Museo Provincial de acuerdo a la Diputación de Lugo. En 1957 antiguo convento de San Francisco siendo reestructurado pero

conservando algunas áreas originales, en 1962 el Museo Provincial de Lugo fue declarado bien de interés cultural. El Museo Provincial de Lugo es el único museo de la red que

El Museo Etnográfico San Paio de Narla es una fortaleza ubicada a 28 km al Oeste de Lugo que data del siglo XIV, que sirvió de castronela al asentamiento de San Paio. La

alvarla de su último propietario cuya intención era demolerla y aprovechar la piedra. A comienzo de los años 80 se hace una renovación de pisos y techos, instalación eléctrica y otras mejoras para hacer de la

ales de etnografía del Museo Provincial de Lugo a la Fortaleza San Paio de Narla el cual abre sus puertas ese mismo año como Museo

El Pazo de Tor está ubicado en el valle de Lemos, en la parroquia San Juan de Tor, al concello de Monforte de Lemos. Es un hermoso edificio construido a

finales del siglo XVIII. A pesar de las reparaciones realizadas tras quedar afectada por el incendio de las tropas napoleónicas, conserva con mucha sobriedad su estilo neoclásico.

la Diputación Provincial de Lugo recibe al Pazo como una donación, realiza una

El Museo del Mar nace en 1969 gracias a Francisco Rivera Casás, quien era de la Escuela de Orientación Marítima y Pesquera de San

Ciprian. Don Francisco coleccionaba objetos marinos, y junto con sus 34 alumnos nace la iniciativa de crear un museo en el aula de la Escuela Nacional, tomando como base la

o. Es así como en el año 69 la Diputación Provincial de Lugo crea el Museo del Mar. De 1994 al 2004 el museo es gestionado por la asociación de vecinos “Cruz dá venda de San Ciprián”. En ese período abre todos los días al público,

de exposición. Finalmente en el 2004 pasa a formar parte de la Rede de Museos de la Diputación de Lugo como Museo Provincial del Mar. Hay que destacar que el Museo del Mar de San Ciprián es el más antiguo de toda Galicia y el único

por iniciativa de un grupo de alumnos y su maestro, y en el que han participado activamente en su funcionamiento los vecinos de la zona. Actualmente cuenta con varios programas de actividades para niños, jóvenes y familias con talleres,

recreacionales con el fin de de incentivar la

Otros programas contemplados en el Museo del Mar son: Actividades escolares, icaciones, de creadores, de cooperación, de

cine, de conciertos, de teatro, de rede de diálogos, de efemérides, proyecto internacionales,

VISITAS A LOS MUSEOS DE LA REDE MUSEÍSTICAPROVINCIAL DE LUGO

Museo

VISITAS A LOS MUSEOS DE LA REDE MUSEÍSTICAPROVINCIAL DE LUGO


203

VISITAS A LOS MUSEOS DE LA REDE MUSEÍSTICA

Visita guiada al Museo Etnográfic

El viernes 4 de febrero nos encontramos en el Museo Provincial de Lugo, en la oficina de coordinación de la Rede Museística, en donde Doña Encarna realizó una inducción teórica y nos dio material de lectura para conocer con y programas que se han llevado a cabo en la Rede, así como la nueva perspectiva del nuevo concepto de musealización.

Posteriormente nos dirigimos a la Fortaleza San Paio de Narla, en donde nos recibió Doña Paquita, quien nos hizademás de ser una doña muy amena, siente una conexión muy especial con este museo, ya que desde su infancia conocía de este legado histórico gracias a su padre que ha cuidado por muchos años esta fortaleza. En cada espacio de la fortaleza se exponen diferentes objetos que recrean la vida de los gallegos desde el siglo XV, tanto de los plebeyos como de los nobles.

Cada objeto, cada detalle tiene una historia que al conocerla queda grabada en la memoria para siempre. Aprendí que la piedra está allí, se puede ver y tocar, pero ésta sólo recobra valor cuando conocemos su pasado, sus relatos, cuando recreamos hace cientos de años atrás la grandiosa historia de la cual el único vestigio que tenemos es preciesos elementos que podemos ver y tocar, y que esposible gracias a la sensibilidad de conservación.

Visita al Pazo de Tor: Encuentro de mujeres artistas gallegas:

El Pazo de Tor es un sitio hermoso, desde sus grandes jardines y la prodigiosa vistapanorámica de sus balcones, hasta sus grandes salones que te evocan a la opulenta vida de los propietarios del Pazo en su época.

En la entrada del Pazo se desplegó la exposición de ilustraciones “Mis ojos y tus manos” a través de la ONG llamada género y la pobreza de la mujer en la India, que plasma la cooperación de las voluntarias de Implicadas por manos de las ilustradoras. El evento comenzó con un performance de la artista alemana Petra Hofmniños a través de su actuación burlesca. Posteriormente entramos a conocer el palacio, anonadados por la grandeza de sus salas y sus pasillos, llegamos hasta el salón donde se realizaría el encuentro de mujeres artistas gallegas. La reunión fue amenizada por Doña Encarna, haciendo que los debates tomaran curso. Numerosas mujeres gallegas y de otras partes del mundo involucradas o relacionadas en el mundo del arte participaron, debatieron y opinaron acerca del papel de la mujer en el arte a través de la historia. Fue muy interesante conocer las diferentes posiciones y perspectivas de mujeres de diferentes edades y estilos, quienes argumentaban con firmeza sus puntos de vista. Los encuentros

Museo

Visita guiada al Museo Etnográfico-Fortaleza San Paio de Narla:

El viernes 4 de febrero nos encontramos en el Museo Provincial de Lugo, en la oficina de coordinación de la Rede Museística, en donde Doña Encarna realizó una inducción teórica y nos dio material de lectura para conocer con más detalles los proyectos y programas que se han llevado a cabo en la Rede, así como la nueva perspectiva del nuevo concepto de musealización.

Posteriormente nos dirigimos a la Fortaleza San Paio de Narla, en donde nos recibió Doña Paquita, quien nos hizo de guía en esta fortaleza, y quien mejor que ella, que además de ser una doña muy amena, siente una conexión muy especial con este museo, ya que desde su infancia conocía de este legado histórico gracias a su padre que ha cuidado

taleza. En cada espacio de la fortaleza se exponen diferentes objetos que recrean la vida de los gallegos desde el siglo XV, tanto de los plebeyos como

Cada objeto, cada detalle tiene una historia que al conocerla queda grabada en la a para siempre. Aprendí que la piedra está allí, se puede ver y tocar, pero ésta sólo

recobra valor cuando conocemos su pasado, sus relatos, cuando recreamos hace cientos de años atrás la grandiosa historia de la cual el único vestigio que tenemos es preciesos elementos que podemos ver y tocar, y que esposible gracias a la sensibilidad de


El Pazo de Tor es un sitio hermoso, desde sus grandes jardines y la prodigiosa vistapanorámica de sus balcones, hasta sus grandes salones que te evocan a la opulenta vida de los propietarios del Pazo en su época.

En la entrada del Pazo se desplegó la exposición de ilustraciones “Mis ojos y tus manos” a través de la ONG llamada Implicadas no desenvolvemento. Las temática era del género y la pobreza de la mujer en la India, que plasma la cooperación de las voluntarias de Implicadas por manos de las ilustradoras. El evento comenzó con un performance de la artista alemana Petra Hofmann, quien quería demostrar ciertas teorías de aprendizaje en niños a través de su actuación burlesca. Posteriormente entramos a conocer el palacio, anonadados por la grandeza de sus salas y sus pasillos, llegamos hasta el salón donde se

entro de mujeres artistas gallegas. La reunión fue amenizada por Doña Encarna, haciendo que los debates tomaran curso. Numerosas mujeres gallegas y de otras partes del mundo involucradas o relacionadas en el mundo del arte participaron, debatieron

on acerca del papel de la mujer en el arte a través de la historia. Fue muy interesante conocer las diferentes posiciones y perspectivas de mujeres de diferentes edades y estilos, quienes argumentaban con firmeza sus puntos de vista. Los encuentros


204

Fortaleza San Paio de Narla:

El viernes 4 de febrero nos encontramos en el Museo Provincial de Lugo, en la oficina de coordinación de la Rede Museística, en donde Doña Encarna realizó una

más detalles los proyectos y programas que se han llevado a cabo en la Rede, así como la nueva perspectiva del nuevo

Posteriormente nos dirigimos a la Fortaleza San Paio de Narla, en donde nos o de guía en esta fortaleza, y quien mejor que ella, que

además de ser una doña muy amena, siente una conexión muy especial con este museo, ya que desde su infancia conocía de este legado histórico gracias a su padre que ha cuidado

taleza. En cada espacio de la fortaleza se exponen diferentes objetos que recrean la vida de los gallegos desde el siglo XV, tanto de los plebeyos como

Cada objeto, cada detalle tiene una historia que al conocerla queda grabada en la a para siempre. Aprendí que la piedra está allí, se puede ver y tocar, pero ésta sólo

recobra valor cuando conocemos su pasado, sus relatos, cuando recreamos hace cientos de años atrás la grandiosa historia de la cual el único vestigio que tenemos es precisamente esos elementos que podemos ver y tocar, y que esposible gracias a la sensibilidad de


El Pazo de Tor es un sitio hermoso, desde sus grandes jardines y la prodigiosa vista panorámica de sus balcones, hasta sus grandes salones que te evocan a la opulenta vida de

En la entrada del Pazo se desplegó la exposición de ilustraciones “Mis ojos y tus Las temática era del

género y la pobreza de la mujer en la India, que plasma la cooperación de las voluntarias de Implicadas por manos de las ilustradoras. El evento comenzó con un performance de la

ann, quien quería demostrar ciertas teorías de aprendizaje en niños a través de su actuación burlesca. Posteriormente entramos a conocer el palacio, anonadados por la grandeza de sus salas y sus pasillos, llegamos hasta el salón donde se

entro de mujeres artistas gallegas. La reunión fue amenizada por Doña Encarna, haciendo que los debates tomaran curso. Numerosas mujeres gallegas y de otras partes del mundo involucradas o relacionadas en el mundo del arte participaron, debatieron

on acerca del papel de la mujer en el arte a través de la historia. Fue muy interesante conocer las diferentes posiciones y perspectivas de mujeres de diferentes edades y estilos, quienes argumentaban con firmeza sus puntos de vista. Los encuentros

sociales de esta naturaleza son muy importantes ya que nos permite tener espacios de diálogo e interacción que hace posible la inclusión de todas las personas en la sociedad desde diferentes ámbitos.

Visita al Museo Provincial del Mar:

La visita al Museo Provinmujer en el patrimonio cultural, el cual consistió en una reunión de mujeres para hablar de la memoria de la mujer en el mundo del mar. En el grupo dominaba en número por mujeres de la tercera edad, quienes compartieron anécdotas y experiencias de vida en su juventud como noviazgos, matrimonio, familia, esposos que se ausentaban por meses para trabajar en mar adentro, trabajos que realizaban como mujeres, vida social, etc.

Posteriormente se llevó a cabo edades: La revista oral A voz dos carraosperiodicidad trimestral. En esta oportunidad los cuenta cuentos nos deleitaron con una historia llamada Nanas de lade una hora y media de la historia entre voces personificadas, música, imágenes, vestuarios, canciones e interactividad con los niños.

Museo

s de esta naturaleza son muy importantes ya que nos permite tener espacios de diálogo e interacción que hace posible la inclusión de todas las personas en la sociedad

Visita al Museo Provincial del Mar:

La visita al Museo Provincial del Mar se hizo con el motivo del enfoque de la mujer en el patrimonio cultural, el cual consistió en una reunión de mujeres para hablar de la memoria de la mujer en el mundo del mar. En el grupo dominaba en número por mujeres

nes compartieron anécdotas y experiencias de vida en su juventud como noviazgos, matrimonio, familia, esposos que se ausentaban por meses para trabajar en mar adentro, trabajos que realizaban como mujeres, vida social, etc.

Posteriormente se llevó a cabo un evento para niños, pero disfrutable para todas las A voz dos carraos, editada por el Museo Provincial del Mar con

periodicidad trimestral. En esta oportunidad los cuenta cuentos nos deleitaron con una Nanas de la cebolla, un poema de Miguel Hernández. El público disfrutó

de una hora y media de la historia entre voces personificadas, música, imágenes, vestuarios, canciones e interactividad con los niños.


205

s de esta naturaleza son muy importantes ya que nos permite tener espacios de diálogo e interacción que hace posible la inclusión de todas las personas en la sociedad

cial del Mar se hizo con el motivo del enfoque de la mujer en el patrimonio cultural, el cual consistió en una reunión de mujeres para hablar de la memoria de la mujer en el mundo del mar. En el grupo dominaba en número por mujeres

nes compartieron anécdotas y experiencias de vida en su juventud como noviazgos, matrimonio, familia, esposos que se ausentaban por meses para trabajar

un evento para niños, pero disfrutable para todas las , editada por el Museo Provincial del Mar con

periodicidad trimestral. En esta oportunidad los cuenta cuentos nos deleitaron con una un poema de Miguel Hernández. El público disfrutó

de una hora y media de la historia entre voces personificadas, música, imágenes,

DESARROLLO DE LA PROPUESTA

PROGRAMA:

El programa consiste en una muestra fotográfica de mujeres de Galicia y mujeres de Venezuela en el contexto social y laboral, y algunas en el ámbito de inmigrante, en el periodo de siglo XX. Se exponen 70 fotografías originales en blanco y negro en formato digital, a través de una herramienta audiovisual proyectada desde el ordenador. La exposición fotográfica se acompaña, posteriormente, con unas actividades de interacción.

Museo


consiste en una muestra fotográfica de mujeres de Galicia y mujeres de Venezuela en el contexto social y laboral, y algunas en el ámbito de inmigrante, en el periodo de siglo XX. Se exponen 70 fotografías originales en blanco y negro en formato

través de una herramienta audiovisual proyectada desde el ordenador. La exposición fotográfica se acompaña, posteriormente, con unas actividades de interacción.


206


consiste en una muestra fotográfica de mujeres de Galicia y mujeres de Venezuela en el contexto social y laboral, y algunas en el ámbito de inmigrante, en el periodo de siglo XX. Se exponen 70 fotografías originales en blanco y negro en formato

través de una herramienta audiovisual proyectada desde el ordenador. La exposición fotográfica se acompaña, posteriormente, con unas actividades de interacción.

Para llevar a cabo este trabajo realicé una previa investigación bibliográfica fundamentada en la materia “Procesos migratorios e identidad sociocultural” impartida en el Máster de Servicios Culturales. Consulté material fotográfico e histórico en el de Emigración Gallega, perteneciente al Consello de la Cultura Gallega ciudad de Santiago de Compostela. Al mismo tiempo, gracias a la colaboración del fotógrafo lucense Carlos Valcárcel, se recopiló algunas fotos de su preciada colección fotográfica alusivas a la mujer. Así mismo tuve acceso a las fotografías dmujer venezolana en el siglo XX a través del centro de artes “CELARG”, en Caracas, el cual cuenta con una exposición fotográfica del mismo tema, material proporcionado y resguardado en el Archivo Histórico de Miraflores, en Caracas.

Destinatarios:

La exposición fotográfica y la actividad didáctica se llevaron a cabo en los museos de la Red Museística de Lugo, y está dirigido a las familias, en especial a las abuelas y abuelos, las nietas y nietos, hijas e hijos en conjunto, con la través de las imágenes expuestas. La integración de varias generaciones, como lo son abuelas, hijas y nietas harán una experiencia subjetiva y cercana de lo que ha sido y es la mujer en la sociedad a través de las diferenyuxtapuesto, dentro del contexto histórico y cultural.

Difusión de la programación:

La invitación a esta muestra fotográfica se realizó a través de las redes sociales, como el Blog de Encarna Lago, y la págintrípticos y material impreso que se colocó en los mismos museos. La exposición se publicita como parte de las actividades programáticas de la Red Museística.

Museo

Para llevar a cabo este trabajo realicé una previa investigación bibliográfica undamentada en la materia “Procesos migratorios e identidad sociocultural” impartida en

el Máster de Servicios Culturales. Consulté material fotográfico e histórico en el , perteneciente al Consello de la Cultura Gallega

ciudad de Santiago de Compostela. Al mismo tiempo, gracias a la colaboración del fotógrafo lucense Carlos Valcárcel, se recopiló algunas fotos de su preciada colección fotográfica alusivas a la mujer. Así mismo tuve acceso a las fotografías dmujer venezolana en el siglo XX a través del centro de artes “CELARG”, en Caracas, el cual cuenta con una exposición fotográfica del mismo tema, material proporcionado y resguardado en el Archivo Histórico de Miraflores, en Caracas.

La exposición fotográfica y la actividad didáctica se llevaron a cabo en los museos de la Red Museística de Lugo, y está dirigido a las familias, en especial a las abuelas y abuelos, las nietas y nietos, hijas e hijos en conjunto, con la finalidad de revivir la historia a través de las imágenes expuestas. La integración de varias generaciones, como lo son abuelas, hijas y nietas harán una experiencia subjetiva y cercana de lo que ha sido y es la mujer en la sociedad a través de las diferentes épocas, colocando las vivencias en modo yuxtapuesto, dentro del contexto histórico y cultural.

Difusión de la programación:

La invitación a esta muestra fotográfica se realizó a través de las redes sociales, como el Blog de Encarna Lago, y la página web de la Red Museística. También se utilizó trípticos y material impreso que se colocó en los mismos museos. La exposición se publicita como parte de las actividades programáticas de la Red Museística.


207

Para llevar a cabo este trabajo realicé una previa investigación bibliográfica undamentada en la materia “Procesos migratorios e identidad sociocultural” impartida en

el Máster de Servicios Culturales. Consulté material fotográfico e histórico en el Archivo , perteneciente al Consello de la Cultura Gallega ubicado en la

ciudad de Santiago de Compostela. Al mismo tiempo, gracias a la colaboración del fotógrafo lucense Carlos Valcárcel, se recopiló algunas fotos de su preciada colección fotográfica alusivas a la mujer. Así mismo tuve acceso a las fotografías digitalizadas de la mujer venezolana en el siglo XX a través del centro de artes “CELARG”, en Caracas, el cual cuenta con una exposición fotográfica del mismo tema, material proporcionado y

La exposición fotográfica y la actividad didáctica se llevaron a cabo en los museos de la Red Museística de Lugo, y está dirigido a las familias, en especial a las abuelas y

finalidad de revivir la historia a través de las imágenes expuestas. La integración de varias generaciones, como lo son abuelas, hijas y nietas harán una experiencia subjetiva y cercana de lo que ha sido y es la

tes épocas, colocando las vivencias en modo

La invitación a esta muestra fotográfica se realizó a través de las redes sociales, a web de la Red Museística. También se utilizó

trípticos y material impreso que se colocó en los mismos museos. La exposición se publicita como parte de las actividades programáticas de la Red Museística.

Por el día internaciona

General del ICOMOS, el lema de este año es “Museo y memorias”. Por consiguiente surgió la motivación de realizar una exposición de memorias, en las que hago referencia directamente a la fotografía.

Los museos conservan colecciones de objetos que son fundamentales para la

memoria de una sociedad. La fotografía es ese elemento del pasado, esa memoria plasmada en un papel, ese momento capturado en segundos que nos recrea toda una vivencia.

Tales objetos son a su vez patrimonio cultural. La fotografía antigua, por ser tangible, es frágil y necesita un cuidado y una conservación especial. Eso hace que la convierta en un material de valor especial, ya que, aunque gracias a la digitalización, las fotografías puedes eternizarse, el material tangible y original recobra un valor inmenso.

El Día Internacional de los Museos 2011 será la ocasión de descubrir y redescubrir

la memoria individual y colectiva, y que mejor manera de hacerlo que con una hermosa exposición fotográfica alusiva a la mujer en la historia.

OBJETIVO DEL PROGRAMA:

• Analizar a la mujer de Galicia y de Venezuela a través de la fotografía antigua.

OBJETIVOS ESPECÍFICOS:

• Reflexionar y debatir sobre el rol de la mujer dentro de la sociedad del y la sociedad actual. • Resaltar las semejanzas ante las diferencias entre las mujeres, omitiendonacionalidad y condición. • Reflexionar y debatir sobre las mujeres en situación de inmigrante/emigrante através de la historia. • Plasmar los sentimientos y emociones que transmite una determinada fotografía. • Comprender el significado histórico, artístico y etnográfico de la fotografía. • Descifrar una situación, contexto, historia o suceso a través de una imagen.

Museo

JUSTIFICACION

Por el día internacional del museo 2011, según la resolución de la Asamblea General del ICOMOS, el lema de este año es “Museo y memorias”. Por consiguiente surgió la motivación de realizar una exposición de memorias, en las que hago referencia directamente a la fotografía.

museos conservan colecciones de objetos que son fundamentales para la memoria de una sociedad. La fotografía es ese elemento del pasado, esa memoria plasmada en un papel, ese momento capturado en segundos que nos recrea toda una vivencia.

n a su vez patrimonio cultural. La fotografía antigua, por ser tangible, es frágil y necesita un cuidado y una conservación especial. Eso hace que la convierta en un material de valor especial, ya que, aunque gracias a la digitalización, las

edes eternizarse, el material tangible y original recobra un valor inmenso.

El Día Internacional de los Museos 2011 será la ocasión de descubrir y redescubrir la memoria individual y colectiva, y que mejor manera de hacerlo que con una hermosa

fotográfica alusiva a la mujer en la historia.

OBJETIVO DEL PROGRAMA:

Analizar a la mujer de Galicia y de Venezuela a través de la fotografía antigua.

OBJETIVOS ESPECÍFICOS:

Reflexionar y debatir sobre el rol de la mujer dentro de la sociedad del

Resaltar las semejanzas ante las diferencias entre las mujeres, omitiendo

Reflexionar y debatir sobre las mujeres en situación de inmigrante/emigrante a

sentimientos y emociones que transmite una determinada fotografía.

Comprender el significado histórico, artístico y etnográfico de la fotografía.

Descifrar una situación, contexto, historia o suceso a través de una imagen.


208

l del museo 2011, según la resolución de la Asamblea General del ICOMOS, el lema de este año es “Museo y memorias”. Por consiguiente surgió la motivación de realizar una exposición de memorias, en las que hago referencia

museos conservan colecciones de objetos que son fundamentales para la memoria de una sociedad. La fotografía es ese elemento del pasado, esa memoria plasmada en un papel, ese momento capturado en segundos que nos recrea toda una vivencia.

n a su vez patrimonio cultural. La fotografía antigua, por ser tangible, es frágil y necesita un cuidado y una conservación especial. Eso hace que la convierta en un material de valor especial, ya que, aunque gracias a la digitalización, las

edes eternizarse, el material tangible y original recobra un valor inmenso.

El Día Internacional de los Museos 2011 será la ocasión de descubrir y redescubrir la memoria individual y colectiva, y que mejor manera de hacerlo que con una hermosa

Analizar a la mujer de Galicia y de Venezuela a través de la fotografía antigua.

Reflexionar y debatir sobre el rol de la mujer dentro de la sociedad del siglo XX

Resaltar las semejanzas ante las diferencias entre las mujeres, omitiendo

Reflexionar y debatir sobre las mujeres en situación de inmigrante/emigrante a

sentimientos y emociones que transmite una determinada fotografía.

Comprender el significado histórico, artístico y etnográfico de la fotografía.

Descifrar una situación, contexto, historia o suceso a través de una imagen.

PRESENTACIÓN DEL PROGRA La mujer gallega en el siglo XX:

La mujer gallega que emigraba vivía en lo rural, trabajaba en campo y la casa, así como la gallega de los pueblos de la costa, trabajaba el tejido de redes y la venta de pescado. Una vez en el exterior, no sólo asumícuanto a la familia, si no también tuvo que afrontar la nueva sociedad en la que vivía. En el siglo XX se esperaba que la mujer se quedara en casa trabajando en el hogar, cuidando de los hijos, que fueran decentes, tradición en la lengua, las comidas, las vestimentas, etc., en el seno del hogar, así como la comunicación entre mujeres de su misma procedencia.

Museo

PRESENTACIÓN DEL PROGRAMA:

La mujer gallega en el siglo XX:

La mujer gallega que emigraba vivía en lo rural, trabajaba en campo y la casa, así como la gallega de los pueblos de la costa, trabajaba el tejido de redes y la venta de pescado. Una vez en el exterior, no sólo asumía las tradicionales responsabilidades en cuanto a la familia, si no también tuvo que afrontar la nueva sociedad en la que vivía. En el siglo XX se esperaba que la mujer se quedara en casa trabajando en el hogar, cuidando de los hijos, que fueran decentes, que obedecieran al marido y al padre, que mantuvieran la tradición en la lengua, las comidas, las vestimentas, etc., en el seno del hogar, así como la comunicación entre mujeres de su misma procedencia.


209

MA:

La mujer gallega que emigraba vivía en lo rural, trabajaba en campo y la casa, así como la gallega de los pueblos de la costa, trabajaba el tejido de redes y la venta de

a las tradicionales responsabilidades en cuanto a la familia, si no también tuvo que afrontar la nueva sociedad en la que vivía. En el siglo XX se esperaba que la mujer se quedara en casa trabajando en el hogar, cuidando de

que obedecieran al marido y al padre, que mantuvieran la tradición en la lengua, las comidas, las vestimentas, etc., en el seno del hogar, así como la

La mujer venezolana en el siglo XX:

La mujer de Venezuela se ha caracterizado por su afabilidad e ímpetu de lucha. La búsqueda de una ciudadanía por parte de éstas mujeres se remonta en los años de independencia del país, dónde las mujeres luchaban entre ideales a la par de los hombres.

Durante todo el siglo XX la mujer venezolana no solo luchó por la igualdad y la democracia, si no que fue construyendo espacios e instituciones desde las cuales hicieron escuchar su voz en defensa de sus derechos y manifestó solidaridad hacia otras mujeres y hacia la humanidad en general.

Museo

La mujer venezolana en el siglo XX:

mujer de Venezuela se ha caracterizado por su afabilidad e ímpetu de lucha. La búsqueda de una ciudadanía por parte de éstas mujeres se remonta en los años de independencia del país, dónde las mujeres luchaban entre ideales a la par de los hombres.

e todo el siglo XX la mujer venezolana no solo luchó por la igualdad y la democracia, si no que fue construyendo espacios e instituciones desde las cuales hicieron escuchar su voz en defensa de sus derechos y manifestó solidaridad hacia otras mujeres y

ia la humanidad en general.


210

mujer de Venezuela se ha caracterizado por su afabilidad e ímpetu de lucha. La búsqueda de una ciudadanía por parte de éstas mujeres se remonta en los años de independencia del país, dónde las mujeres luchaban entre ideales a la par de los hombres.

e todo el siglo XX la mujer venezolana no solo luchó por la igualdad y la democracia, si no que fue construyendo espacios e instituciones desde las cuales hicieron escuchar su voz en defensa de sus derechos y manifestó solidaridad hacia otras mujeres y

ACTIVIDAD PRÁCTICA: “MEMORIA DE MUJERES DEAQUÍ Y DE ALLÁ” EN LA REDE MUSEÍSTICA

Actividad 1:

Esta actividad didáctica consiste en repartir a los visitantes tarjetones de dos colores diferentes. Se pide que en mujer gallega, y en el de otro color que se describa a la mujer venezolana.

Finalmente se juntarán todos los tarjetones de un color, y aparte los tarjetones del otro color. De esta manera ansentimientos en base a la exposición de fotografías, para así dar una conclusión final de lo que engloba la palabra “mujer”. Para esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:¿Qué roles desempeñan la mujer en la actualidad?¿Cómo era la mujer emigrante en el siglo XX?¿Cómo es la mujer emigrante en la actualidad?¿A qué retos sociales se enfrenta la mujer emigrante?¿Qué imagen tiene la mujer venezolana en la sociedad gallega?¿Qué diferencias vemos entre las mujeres del campo, del mar y de laciudad?¿A qué retos sociales se enfrenta la mujer hoy día?

Con estas actividades será más visible la analogía entre mujeres de estas dosnaciones, pretendiendo resaltar las similitudes como

Actividad 2:

Otra actividad que complementa la anterior consiste en repartir una de las fotografías de la exposición, impresa, a cada persona y pedirles que describan en un folio los sentimientos que se transmiten en la fotografílas actividades que están realizando. Para esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:¿Qué sentimientos te transmite la fotografía?¿Cómo se muestran las mujeres?¿Qué emociones expresan?¿Qué trabajos realizan? ¿Cómo eran las familias?

Museo

ACTIVIDAD PRÁCTICA: “MEMORIA DE MUJERES DEAQUÍ Y DE ALLÁ” EN LA REDE MUSEÍSTICA

Esta actividad didáctica consiste en repartir a los visitantes tarjetones de dos colores el tarjetón de un color se describa con una o dos palabras a la

mujer gallega, y en el de otro color que se describa a la mujer venezolana.

Finalmente se juntarán todos los tarjetones de un color, y aparte los tarjetones del otro color. De esta manera analizaremos percepciones, opiniones, sensaciones y sentimientos en base a la exposición de fotografías, para así dar una conclusión final de lo que engloba la palabra “mujer”.

Para esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:roles desempeñan la mujer en la actualidad?

¿Cómo era la mujer emigrante en el siglo XX? ¿Cómo es la mujer emigrante en la actualidad? ¿A qué retos sociales se enfrenta la mujer emigrante? ¿Qué imagen tiene la mujer venezolana en la sociedad gallega?

diferencias vemos entre las mujeres del campo, del mar y de laciudad?¿A qué retos sociales se enfrenta la mujer hoy día?

Con estas actividades será más visible la analogía entre mujeres de estas dosnaciones, pretendiendo resaltar las similitudes como ser humano y como mujer.

Otra actividad que complementa la anterior consiste en repartir una de las fotografías de la exposición, impresa, a cada persona y pedirles que describan en un folio los sentimientos que se transmiten en la fotografía, así como en contexto, los personajes y las actividades que están realizando.

Para esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:¿Qué sentimientos te transmite la fotografía? ¿Cómo se muestran las mujeres?

?


211

ACTIVIDAD PRÁCTICA: “MEMORIA DE MUJERES DE AQUÍ Y DE ALLÁ” EN LA REDE MUSEÍSTICA

Esta actividad didáctica consiste en repartir a los visitantes tarjetones de dos colores el tarjetón de un color se describa con una o dos palabras a la

mujer gallega, y en el de otro color que se describa a la mujer venezolana.

Finalmente se juntarán todos los tarjetones de un color, y aparte los tarjetones del alizaremos percepciones, opiniones, sensaciones y

sentimientos en base a la exposición de fotografías, para así dar una conclusión final de lo

Para esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:

diferencias vemos entre las mujeres del campo, del mar y de laciudad?

Con estas actividades será más visible la analogía entre mujeres de estas dos ser humano y como mujer.

Otra actividad que complementa la anterior consiste en repartir una de las fotografías de la exposición, impresa, a cada persona y pedirles que describan en un folio

a, así como en contexto, los personajes y

Para esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:

ACTIVIDAD PRÁCTICA EN EL MUSEO PROVINCIAL DEL MAR

El día 17 de Mayo asistieron un grupo de niñas asiduas al Museo del mar, gracias a

la publicidad suministrada por Doña Encarna. Aprovechando la grupo, se realizaron primeramente las actividades de mis compañeras de prácticas, ya que se enfocaban más hacia el público infantil. Posteriormente, ya reunido un publico de diferentes edades, se llevó a cabo la muestra fotográfica. proyector conectado al ordenador. El público se mostró cautivado por cada fotografía expuesta. Al finalizar la exposición, se explicaron las ideas relacionadas a la memoria y la fotografía para la comprensión de los objetivos de escabo las actividades interactivas programadas relacionadas a esta actividad.

ACTIVIDAD PRÁCTICA EN EL MUSEO ETNOGRÁFICOFORTALEZA SAN PAIO DE NARLA

Museo


El día 17 de Mayo asistieron un grupo de niñas asiduas al Museo del mar, gracias a la publicidad suministrada por Doña Encarna. Aprovechando la visita de este agitado grupo, se realizaron primeramente las actividades de mis compañeras de prácticas, ya que se enfocaban más hacia el público infantil. Posteriormente, ya reunido un publico de diferentes edades, se llevó a cabo la muestra fotográfica. Se expuso a través de un proyector conectado al ordenador. El público se mostró cautivado por cada fotografía expuesta. Al finalizar la exposición, se explicaron las ideas relacionadas a la memoria y la fotografía para la comprensión de los objetivos de este trabajo. Luego fueron llevadas a cabo las actividades interactivas programadas relacionadas a esta actividad.

ACTIVIDAD PRÁCTICA EN EL MUSEO ETNOGRÁFICOFORTALEZA SAN PAIO DE NARLA


212


El día 17 de Mayo asistieron un grupo de niñas asiduas al Museo del mar, gracias a visita de este agitado

grupo, se realizaron primeramente las actividades de mis compañeras de prácticas, ya que se enfocaban más hacia el público infantil. Posteriormente, ya reunido un publico de

Se expuso a través de un proyector conectado al ordenador. El público se mostró cautivado por cada fotografía expuesta. Al finalizar la exposición, se explicaron las ideas relacionadas a la memoria y la

te trabajo. Luego fueron llevadas a cabo las actividades interactivas programadas relacionadas a esta actividad.

ACTIVIDAD PRÁCTICA EN EL MUSEO ETNOGRÁFICO FORTALEZA SAN PAIO DE NARLA

El día 18 de Mayo en San Paio de Narla se hallaban los chicos de unvisitaba al museo por un espectáculo teatral de niñas que se presentaba en la mañana. Así, aprovechamos su presencia para llevar a cabo las diferentes actividades. Las fotografías expuestas fueron del agrado de todos los presentes, pero caut

Las actividades programadas se llevaron a cabo. La actividad que más gustó fue la

número 2, la cual consiste en describir por escrito los sentimientos y emociones que transmite una foto. Los niños se animaron, aunque se les dio más plasmar sus impresiones personales con respecto a la fotografía, y los adultos presentes lo hicieron esmeradamente. Todos los que realizaron la actividad tomaron su tiempo para inspirarse y pensar un rato. Finalmente, cada persona leyó finalidad de que compartieran sus expresiones y reflexiones. Fue una actividad emotiva, donde se evidenciaron sentimientos y expresiones.

La exposición fotográfica en digital ha resultado práctica, y económica, en

comparación con la impresión en papel. Sin embargo, la finalidad de este programa es que se lleve a cabo en un futuro como una exposición temporal en los museos. Que las fotografías sean impresas en un tamaño aproximado de 30 x 15 cm y expuestas en una sala, para que el público pueda apreciarlas y disfrutarlas por un tiempo determinado. A mi gusto personal, las exposiciones fotográficas me encantan, y reconozco que llegan mucho al público. Por lo tanto afirmo que esta exposición fotográfica ha llegado a cada espectadorse han cumplido los objetivos.

A través de este trabajo práctico y de investigación se amplía mi perspectiva como profesional del ámbito cultural, así como a nivel personal y humano. Ser mujer nos da la gracia de ser un humano versátil y

Efectivamente las actividades llevadas a cabo demostraron que la fotografía se

convierte en memoria histórica, y que podemos recordar, evocar o recrear una historia que existió. La fotografía se convierte en esa evidencpermanecen en nuestra mente por mucho tiempo; por eso a través de una imagen podemos memorizar y recordar nuestro pasado.

Las prácticas de Máster fueron particulares e interesantes. Debido al poco tiempo

disponible para las prácticas profesionales, el tiempo que se empleó en la gerencia de la Rede Museística fue limitado, sin embargo pudimos apreciar el desarrollo de varias actividades prácticas que se llevaron a cabo en los Museos. Esto nos permitió tener una idea de cómo realizar nuestra propia actividad.

Museo

El día 18 de Mayo en San Paio de Narla se hallaban los chicos de unvisitaba al museo por un espectáculo teatral de niñas que se presentaba en la mañana. Así, aprovechamos su presencia para llevar a cabo las diferentes actividades. Las fotografías expuestas fueron del agrado de todos los presentes, pero cautivó más a los adultos.

Las actividades programadas se llevaron a cabo. La actividad que más gustó fue la número 2, la cual consiste en describir por escrito los sentimientos y emociones que transmite una foto. Los niños se animaron, aunque se les dio más orientación de cómo plasmar sus impresiones personales con respecto a la fotografía, y los adultos presentes lo hicieron esmeradamente. Todos los que realizaron la actividad tomaron su tiempo para inspirarse y pensar un rato. Finalmente, cada persona leyó lo que había escrito, con la finalidad de que compartieran sus expresiones y reflexiones. Fue una actividad emotiva, donde se evidenciaron sentimientos y expresiones.

La exposición fotográfica en digital ha resultado práctica, y económica, en con la impresión en papel. Sin embargo, la finalidad de este programa es que

se lleve a cabo en un futuro como una exposición temporal en los museos. Que las fotografías sean impresas en un tamaño aproximado de 30 x 15 cm y expuestas en una sala,

el público pueda apreciarlas y disfrutarlas por un tiempo determinado. A mi gusto personal, las exposiciones fotográficas me encantan, y reconozco que llegan mucho al público. Por lo tanto afirmo que esta exposición fotográfica ha llegado a cada espectadorse han cumplido los objetivos.

CONCLUSIONES

A través de este trabajo práctico y de investigación se amplía mi perspectiva como profesional del ámbito cultural, así como a nivel personal y humano. Ser mujer nos da la gracia de ser un humano versátil y fuerte ante los hechos de la vida.

Efectivamente las actividades llevadas a cabo demostraron que la fotografía se convierte en memoria histórica, y que podemos recordar, evocar o recrear una historia que existió. La fotografía se convierte en esa evidencia real de un pasado. Las imágenes permanecen en nuestra mente por mucho tiempo; por eso a través de una imagen podemos memorizar y recordar nuestro pasado.

Las prácticas de Máster fueron particulares e interesantes. Debido al poco tiempo las prácticas profesionales, el tiempo que se empleó en la gerencia de la

Rede Museística fue limitado, sin embargo pudimos apreciar el desarrollo de varias actividades prácticas que se llevaron a cabo en los Museos. Esto nos permitió tener una

o realizar nuestra propia actividad.


213

El día 18 de Mayo en San Paio de Narla se hallaban los chicos de un instituto que visitaba al museo por un espectáculo teatral de niñas que se presentaba en la mañana. Así, aprovechamos su presencia para llevar a cabo las diferentes actividades. Las fotografías

ivó más a los adultos.

Las actividades programadas se llevaron a cabo. La actividad que más gustó fue la número 2, la cual consiste en describir por escrito los sentimientos y emociones que

orientación de cómo plasmar sus impresiones personales con respecto a la fotografía, y los adultos presentes lo hicieron esmeradamente. Todos los que realizaron la actividad tomaron su tiempo para

lo que había escrito, con la finalidad de que compartieran sus expresiones y reflexiones. Fue una actividad emotiva,

La exposición fotográfica en digital ha resultado práctica, y económica, en con la impresión en papel. Sin embargo, la finalidad de este programa es que

se lleve a cabo en un futuro como una exposición temporal en los museos. Que las fotografías sean impresas en un tamaño aproximado de 30 x 15 cm y expuestas en una sala,

el público pueda apreciarlas y disfrutarlas por un tiempo determinado. A mi gusto personal, las exposiciones fotográficas me encantan, y reconozco que llegan mucho al público. Por lo tanto afirmo que esta exposición fotográfica ha llegado a cada espectador, y

A través de este trabajo práctico y de investigación se amplía mi perspectiva como profesional del ámbito cultural, así como a nivel personal y humano. Ser mujer nos da la

Efectivamente las actividades llevadas a cabo demostraron que la fotografía se convierte en memoria histórica, y que podemos recordar, evocar o recrear una historia que

ia real de un pasado. Las imágenes permanecen en nuestra mente por mucho tiempo; por eso a través de una imagen podemos

Las prácticas de Máster fueron particulares e interesantes. Debido al poco tiempo las prácticas profesionales, el tiempo que se empleó en la gerencia de la

Rede Museística fue limitado, sin embargo pudimos apreciar el desarrollo de varias actividades prácticas que se llevaron a cabo en los Museos. Esto nos permitió tener una

Si bien cada experiencia como estudiante de Máster es personal, los profesores y profesoras, compañeros y compañeras, y demás personas que conocí a través de la Universidad también forman parte de esa experiencia de vque cada experiencia personal también dependerá de uno mismo, pues en cualquier circunstancia nuestra actitud ante los acontecimientos será fundamental.

MONTERO, Pilar. (2009): “Mulleres, fotografía e emigración” en Revista gallega de análisis de las migraciones, vol. 2, n.2.VARELA, Luisa. (2006): “La lucha de las mujeres en Venezuela: Movimiento social o feminismo emergente”. MinistGénero, Caracas. RECURSOS ELECTRÓNICOShttp://www.museolugo.org/http://www.wix.com/redemuseistica/memoria2010http://esomi.es/ www.ugt.es/Revista_Union/numero210http://av.celarg.org.ve/LaMujer/PortalLaMujer.htmhttp://conhisremi.iuttol.edu.ve

Museo

Si bien cada experiencia como estudiante de Máster es personal, los profesores y profesoras, compañeros y compañeras, y demás personas que conocí a través de la Universidad también forman parte de esa experiencia de vida. Aún así creo firmemente de que cada experiencia personal también dependerá de uno mismo, pues en cualquier circunstancia nuestra actitud ante los acontecimientos será fundamental.

BIBLIOGRAFÍA

MONTERO, Pilar. (2009): “Mulleres, fotografía e emigración” en Estudios migratorios: Revista gallega de análisis de las migraciones, vol. 2, n.2. VARELA, Luisa. (2006): “La lucha de las mujeres en Venezuela: Movimiento social o feminismo emergente”. Ministerio del Poder Popular para la Mujer y la igualdad de

RECURSOS ELECTRÓNICOS http://www.museolugo.org/ http://www.wix.com/redemuseistica/memoria2010

www.ugt.es/Revista_Union/numero210. http://av.celarg.org.ve/LaMujer/PortalLaMujer.htm http://conhisremi.iuttol.edu.ve.


214

Si bien cada experiencia como estudiante de Máster es personal, los profesores y profesoras, compañeros y compañeras, y demás personas que conocí a través de la

ida. Aún así creo firmemente de que cada experiencia personal también dependerá de uno mismo, pues en cualquier circunstancia nuestra actitud ante los acontecimientos será fundamental.

Estudios migratorios:

VARELA, Luisa. (2006): “La lucha de las mujeres en Venezuela: Movimiento social o erio del Poder Popular para la Mujer y la igualdad de

6. PROGRAMA DE CONSERVACIÓN

Restauración do pupitre de escola antigo

7. PROGRAMA DE PERSOAL

Xerencia: Encarna Lago González

Comunicación e Xestión Cultural da Rede

Carreiras

Vixiancia: Amelia Pernas

Servizo de limpeza: María José López

Seguridade : José Ángel López

8. PROGRAMA ECÓNOMICO

9. PUBLICACIÓNS

• Publicación na Revista Dixital ICOM CE DIGITAL 02 do artigo:

Museo de Lugo:

Provincial, “Peleamos por lo posible, luchamos por lo invisible”

http://issuu.com/icom-

• Publicación nas Actas 16 Jornadas DEAC no apartado de Compartir en

intranet. Proyectos de redes sociales o artigo:

“FOLLAS NOVAS, NOVAS FOLLAS” Construyendo una Red Museística

inclusiva. Experiencia didáctica en redes

http://www.ivam.es/catalogopdf/0578/

• Publicación no programa de Festas do Carmen do 12 ao 17 de xullo San

Ciprián 2011 do artigo:

O Museo do mar : un museo de todos e entre todos

Museo

PROGRAMA DE CONSERVACIÓN

do pupitre de escola antigo

DE PERSOAL

Encarna Lago González

Comunicación e Xestión Cultural da Rede Museística :

Amelia Pernas García

María José López

: José Ángel López

ECÓNOMICO

Publicación na Revista Dixital ICOM CE DIGITAL 02 do artigo:

Museo de Lugo: Programa Institucional Inclusivo de la Red Museística


-ce_librovirtual/docs/icomcedigital02

Publicación nas Actas 16 Jornadas DEAC no apartado de Compartir en

intranet. Proyectos de redes sociales o artigo:


inclusiva. Experiencia didáctica en redes.

http://www.ivam.es/catalogopdf/0578/

Publicación no programa de Festas do Carmen do 12 ao 17 de xullo San

Ciprián 2011 do artigo:

O Museo do mar : un museo de todos e entre todos.


215

: Antonio Reigosa

Publicación na Revista Dixital ICOM CE DIGITAL 02 do artigo:

Programa Institucional Inclusivo de la Red Museística


Publicación nas Actas 16 Jornadas DEAC no apartado de Compartir en


Publicación no programa de Festas do Carmen do 12 ao 17 de xullo San


216


217


218

memoria 2011 mar

Documents