jan osasuntsu eta hobetu zure aldartea · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu...
TRANSCRIPT
![Page 1: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/1.jpg)
JAN OSASUNTSU ETA JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEAHOBETU ZURE ALDARTEA
““ASKOTARIKO DIETA ETA NEURRIZKO ASKOTARIKO DIETA ETA NEURRIZKO
KOPURUA"KOPURUA"
Zarautz, 2015eko urtarrilaren 19a
![Page 2: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/2.jpg)
1. JAN OSASUNTSU
2. HIDRATATU
3. EGIN ARIKETA
4. KENDU ESTRESA
HOBETU ZURE OSASUNA ETA ALDARTEA
![Page 3: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/3.jpg)
ELIKADURA OSASUNTSUA
![Page 4: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/4.jpg)
Askotarikoa eta sasoiko elikagai freskoetan oinarritua, bitamina (C bitamina eta A probitamina), mineral, antioxidatzaile, zuntz eta ur ugari dituelako.
BARAZKIA, PLATER GUZTIEN
FUNTSEZKO OSAGAIA
GUTXIENEZ ANOA GORDIN BAT EGUNEAN
Neguko barazkiak: tipula, baratxuria, zerbak, ziazerbak, orburuak, alberjinia, brokolia, kuia, kuiatxoa, zainzuriak, azenarioak, piperrak, endibiak, uraza, porrua, errefauak, buru-aza…
![Page 5: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/5.jpg)
5 ANOA EGUNEAN
OgiaArrozaPastaKuskusaZereal-malutak
Osoko zerealak: E BITAMINA, SELENIOA, ZINKA, KOBREA, MAGNESIOA, ZUNTZA
ZEREALEK ENERGIA EMAN ETA ALDARTEA HOBETZEN DIGUTE
B BITAMINAKARBONO HIDRATOAKPROTEINAK
![Page 6: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/6.jpg)
OLIBA OLIO BIRJINA ESTRA
EGUNEAN 4 KOILARAKADA OLIBA OLIO BIRJINA ESTRAK
BIZITZARAKO FUNTSEZKO GANTZAK EMATEN DIZKIGUTE,
BAITA GURE OSASUNA BABESTU ETA DEFENTSAK
INDARTZEKO ANTIOXIDATZAILEAK ERE
![Page 7: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/7.jpg)
ASKOTARIKOA, SASOIKOA ETA AZALAREKIN
FRUTAK: 3 EGUNEAN
AZUKREA: FRUKTOSA
C BITAMINA, A PROBITAMINA, ANTIOXIDATZAILEAK, MINERALAK, ZUNTZA, URA
![Page 8: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/8.jpg)
ESNEA:4 ANOA EGUNEAN
PROTEINAKKALTZIOAA, D, B BITAMINAKLAKTOSAGANTZAKMINERALAK: FOSFOROA, MAGNESIOA
![Page 9: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/9.jpg)
Animalia-proteinak: haragia: 3 aldiz astean arraina: 4 aldiz astean arrautzak: 4 aldiz astean
HARAGIA EDO ARRAINA EGUNEAN BEHIN JATEA NAHIKOA DA PROTEINA BEHARRAK ASETZEKO, ESNEKIEN KONTSUMOA EGOKIA BADA.
HARAGIA, ARRAINA ETA ARRAUTZAK: ASTERO KONTSUMITU BEHARREKOAK
PROTEINA ITURRIRIK ONENABURDINAB12 BITAMINA
Gure dietako proteinen % 50 animalia-jatorrikoa eta beste % 50 landare-jatorrikoa izan behar du.
![Page 10: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/11.jpg)
BITAMINA DEFIZITA ERAGITEN DUTE FAKTOREAK:
- Zereal eta olio finduak.- Tabakoa.- Kutsadura, estresa, antisorgailuak.- Gehiegizko azukre edo alkohol kontsumoa.- Egosteko modu zakarregiak.
BITAMINA BEHARRAK
![Page 12: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/12.jpg)
BITAMINEN KONTSERBAZIOA
- Babestu barazkiak airetik eta argitik.
- Erabili ahalik eta ur gutxien egosteko.
- Sukaldatu presio-eltzean edo lurrunetan.
- Ez birberotu.
- Bota gatza eta ozpin pixka bat egosteko urari barazkiak murgildu baino lehen.
- Gisatu bati eransten zaizkion barazkiak gainerako osagaiekin egosten dira, ez bereizirik.
BARAZKIEN ZATI BERDEA ETA FRUTA AZAL ETA GUZTI ETA ONDO GARBITUTA KONTSUMITU BEHAR DIRA, BITAMINAK ALDE HORIETAN BAITAUDE
![Page 13: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/13.jpg)
10 g idi-gibelek 10 egunerako A bitamina ematen dute
BETAKAROTENOA (ez da galtzen egostean): barazki eta fruta berde biziak, gorriak edo laranja kolorekoak:
• Hosto berdedun barazkiak, azenarioa, kuia, tomatea, piperra.
• Abrikota, baiak eta fruitu gorriak, hala nola ahabiak, andere-mahatsa, masusta, mugurdia…
AZENARIO BAKAR BATEKIN EGUNEKO A BITAMINAREN BEHARRAK ASE DITZAKEGU
A BITAMINA: ANTIOXIDATZAILEA
ANIMALIA GANTZAK: gibela, esne osoa, arrautza-gorringoa, gazta koipetsuak…
![Page 14: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/14.jpg)
B BITAMINA
Organismoak gaizki biltzen du, beraz, egunero barneratu behar dugu geure organismoan.
Horren beharra handitu egiten da honako hauek kontsumituta:
- Zereal finduak.- Azukre eta fekula asko.- Alkohol asko.
B BITAMINA LORTZEKO:
Garagar-legamia, gari-hozia, soja-saltsa, sukaldean esnea edo gazta erabiltzea, fruitu lehorrak entsaladetan eta postreetan.
B bitaminaren gabezia adierazten duten sintomak: nekea, min neuritikoak, ahulezia, depresioa, estomatitisa, glositisa eta alterazio gastrointestinalak.
![Page 15: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/15.jpg)
-Globulu gorriak sortzen esku hartzen du.-Proteina eta azido nukleikoen sintesian parte hartzen du. -Nerbio-sistemaren funtzionamendu egokiaren arduraduna da.
B12 BITAMINAANIMALIA JATORRIKO PRODUKTUETAN SOILIK
FOLATOAK EDO B9 BITAMINA
AZIDO FOLIKOA OSO SENTIKORRA DA BEROAREKIKO. AZIDO FOLIKOAREN ITURRIRIK ONENAK HOSTO BERDEDUN BARAZKI GORDINAK ETA GIBELA DIRA.
![Page 16: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/16.jpg)
C BITAMINA LORTZEKO:
- Bota perrexil xehatua platerak ontzeko.
- Erabili limoi-zukua ongarri gisa.
- Erantsi berroak edo perrexila potajeari edo barazkiei.
- Busti postreak fruta gorrien zukuarekin.
- Ez egosi gordinik jan daitezkeen frutak eta barazkiak.
FRUTA ETA BARAZKIEN ZATI KOLOREDUNETAN
EGUNEAN ENTSALADA GORDIN BATEK ETA FRUTA BATEK C BITAMINAREN BEHARRAK ASETZEN DIZKIGUTE
C BITAMINA
AntioxidatzaileaAntianemikoaEhunak suspertzen ditu
BARAZKI IZOZTUEK BITAMINA GEHIAGO DITUZTE FRESKOEK BAINO
![Page 17: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/17.jpg)
D BITAMINA
Kaltzioaren asimilazioa errazten du
• Sukaldatu esne osoarekin, erdigaingabetuarekin edo gurinarekin.
• Arrautza gorringoak ere zopa, pure eta esnezko postreen osagaia izan daiteke.
• Askaldu kontserbako sardina-ogitartekoak noizean behin.
EGUNEAN 15 MINUTU EGUZKITAN.
D BITAMINA ASKO DITUZTEN ELIKAGAIAK (animalia-gantzak):
GIBELA, ARRAIN URDINA, ESNE OSOA ETA ARRAUTZA GORRINGOA.
![Page 18: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/18.jpg)
E BITAMINAANTIOXIDATZAILEA: LONGEBITATEAREN BITAMINADEFENTSAK HOBETZEN DITUANTIANEMIKOAZIRKULAZIOA ERRAZTEN DU
GANTZETAN: LANDARE OLIOAK GARI HOZIA OSOKO ZEREALAK
FRUITU LEHORRAK
C BITAMINA LORTZEKO:
Zereal-hozia, olioak, fruitu oliotsuak eta, batez ere, hurrak.
![Page 19: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/19.jpg)
DEFENTSAK
JAN OSASUNTSU, BIZI OSASUNTSU
PROTEINAK
“C” BITAMINA”
ALDARTEA“B” BITAMINA
MINERALAK
KARBONO HIDRATOAK
BURDINA
LITIOA
MAGNESIOA
“A” BITAMINA
![Page 20: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/20.jpg)
INDARTU DEFENTSAK MODU NATURALEAN
LARANJA ZUKUA
KOILARAKADA BAT GARI HOZI
KOILARAKADA BAT EZTI
AZENARIO ETA FRUTA LIKIDOTUAK
KOILARAKADA BAT GARI HOZI
ERANTSI KOILARAKADA BAT GARAGAR LEGAMI PUREEI, KREMEI…
![Page 21: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/21.jpg)
PRESTATU MENU OREKATUA: EGUNEKO 5 OTORDUAK
GOSARIA
GOIZ ERDIKO INDARGARRIA
•Ondo elikatuta egotea.•Ez loditzea.•Errendimendu intelektuala eta fisikoa hobetzea.
![Page 22: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/22.jpg)
BAZKARIA
Ahalik eta askotarikoena, sasoiko produktu freskoez osatua.
• Entsalada edo barazkiak.
• Arroza, pastak, patatak edo lekaleak.
• Haragia, arraina edo arrautza, txandaka.
•Ogia.
•Fruta edo esnekia.
•-Ura.
![Page 23: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/23.jpg)
ASKARIA: KALORIA GUZTIEN % 15-20
1) Esnea edo esnekiak.
2) Zerealak edo ogia.
3) Fruta edo fruta- eta
barazki-zukua edo fruitu lehorrak.
![Page 24: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/24.jpg)
Bazkarian kontsumitu ez ditugun piramideko elikagaiak kontsumitu behar dira.
• Entsalada eta/edo barazki egosiak.• Arroza, osoko pastak, patatak edo lekaleak: kopuru txikietan,
flatulentzia eragin dezaketelako.
• Arraina, arrautzak, hegaztiak edo haragi-zati txikiak.• Ogia: zuria edo osokoa.
• Frutak: osoak, arraspatuak, gordinak edo egosiak. • Esnekiak: esnea, jogurt freskoa, gazta.
AFARIA
Erabili askotariko prozedurak prestatzeko: egosiak, irakinak, lurrunetan, labean eta gantz gehiegi gabe, digestioa erraztu eta ondo lo egiteko.
![Page 25: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/25.jpg)
HIDRATATU
• Egunean 1,5 edo 2 litro ur galtzen ditugu (txiza, kaka, izerdia…) eta ur hori berreskuratu egin behar dugu.
• Gorputzaren tenperatura erregulatzen du.• Funtsezkoa da erreakzio metabolikoak bideratzeko.• Substantziak garraiatzen ditu organismoan zehar.• Egiturazkoa: gure gorputz-masaren % 50 baino gehiago ura da.
HIDRATATZEKO MODUAK:• Ura, saldak, infusioak, zuku naturalak
eta esnea edatea.• Frutak eta barazkiak jatea.
![Page 26: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/26.jpg)
• Zahartze-prozesua geldiarazten du.• Lasaitu eta aldartea hobetu egiten du.• Osasuntsu eta pisu egokian mantentzen gaitu.• Endorfinak askatzea: estresa kentzea.
EGIN ARIKETA
![Page 27: JAN OSASUNTSU ETA HOBETU ZURE ALDARTEA · 1. jan osasuntsu 2. hidratatu 3. egin ariketa 4. kendu estresa hobetu zure osasuna eta aldartea](https://reader034.vdocumento.com/reader034/viewer/2022051509/5ad1b0707f8b9abd6c8bf0f1/html5/thumbnails/27.jpg)
KENDU ESTRESA
• Estresak honako hauek ekartzen dizkigu:
• Obesitatea eta gehiegizko pisua.• Ilea galtzea.• Depresioa.• Aknea.• Ultzerak.• Insomnioa.• Ugalkortasuna jaistea.• Gaixotasun kardiakoak.