IGANDEKO BERRIA

2017ko martxoaren 5a 51Elkarrizketa

nahi dugu: non ibili, han zabaldumezu kristaua. Bilerak egiten di-tugu, heziketa, botoak... Antola-kuntza dugu. Espainian, Fran-tzian, Alemanian asko gaude.60 urterekin, jende gehiena

erretiroan pentsatzen ari da, eta

zuk Ekuadorrera misioetara joa-

tea erabaki zenuen?

Talde bat eskatu zuten hemendikEkuadorrera joateko: han bazelaeremu bat misioa behar zuena.Erizainak, laguntzaileak, irakas-leak... halakoak behar zituzten.Guayaquilgo Procura etxean bipertsona behar zituzten, herrieta-tik jaisten den jendeari zerbitzuaemateko: botikak, sendagilea...Bonbilla piztu zitzaidan orduan:zergatik ez nintzen, ba, neu joan-go? Han bost urte egiteko prestnengoela esan nien. Jendeak esa-ten zidan: «Baina nora zoaz? Hansekulako beroa egiten du». Etanik, Zaragozan [Espainia] biziizandakoa nintzela erantzun, etahan ere bero handia egiten duela.Ez nekien zertaz ari nintzen [ba-rre]. Hegazkinetik jaitsi nintzene-an, iruditu zitzaidan Guayaquilenmendiak gainera eroriko zitzaiz-kidala. Zomorro tartean egon nin-tzen han bost urtez.Han bete zenuen zure ametseta-

ko bat. Normalean jendeak ez

du kartzelara joan nahi izaten;

zuk zergatik bai?

Beti izan dut kartzelarako gogoa.Madrilen hiru urtez bizi nintzen,eta gure etxean bazegoen igande-ro kartzelara joaten zen emaku-me bat. «Josefa, kartzelara era-man behar nauzu», esaten nionbeti. Eta hark, eramango nindue-la. Baina ez ninduen inoiz era-man. Garbantzu hori geratu zi-tzaidan barruan. Kartzela zer zenbarrutik ezagutu nahi nuen.Nola lortu zenuen?

Quitora joan nintzen beste mojabatekin, eta, bisitan joan ginene-an, matxinada egin zuten emaku-me presoek. Urik gabe zeuden,eta leihoetatik baldeak botatzenhasi ziren, ura eskatuz. Jende ar-tean, tzast! kartzela barrura sartuginen. Gora joan ginen, eta hanegon ginen jendearekin. Zaindaribatek agindu zigun ateratzeko:«Zuek badakizue zer egin du-zuen?», esan zigun; «badakizuezelako arriskua izan duzuen?».Gu pozik, lortu genuelako.Euskal Herrira itzulita, Martute-

neko espetxean (Donostia) ja-

rraitu zenuen. Zer-nolako lana

egin zenuen?

Kartzela batzordean sartzeko es-katu nion espetxeko kapilauari.Astean hirutan joaten nintzen. Ileapaindegia jarri nuen espetxea-ren barruan, presoei erakusteko.Dena erreboluzionatu nuen.

«Ilea lehortzeko gailu baterakodirua behar dut», esan nion espe-txeko zuzendariari. Eta hark:«Zertarako?». Horrez gain, pre-soentzat mandatugile lanean ari-tu nintzen, eskatzen zizkidatengauzak eramaten. Baina zuzen-daritzak ez zidan utzi astean hiru-tan joaten jarraitzen, eta behinbakarrik joateko baimena emanzidaten. Ez zidaten esan zergatik.Baina politikariak ere bazeudenpreso orduan.Eta iaz utzi zenuen. Zergatik?

Igandero joaten nintzen. Mezakarrakasta handia zuen, neskaguztiek joan nahi izaten zuten,baina ez mezarengatik, baizik etamutilekin egoteko. Han maite-mintzen ziren batzuk, eta musu-ka hasten ziren beste batzuk. «Se-gi, segi», esaten nien nik, «ederkiegiten duzue». Baina aurrekoan,mezan mikrofonoa hartu eta esannien: «90 urte bete ditut...». Eta

preso guztiak: «Uuuuuuuuu!».Apur bat nekatuta sentitzen nin-tzela esan nien, eta espetxekoauztea erabaki nuela, jakin behardelako garaiz erretiratzen. Batzuknegarrez zeuden, eta, alaitzeko,mikrofonoa berriz hartu eta irrin-tzia bota nien... Zoragarri atera zi-tzaidan.Zer ikasi zenuen kartzelako ur-

teetan?

Oso ondo ezagutzen dut kartzele-tako arazoa. Ezagutu ditut gauzalarriengatik preso zeudenak, etabaita tontakeriengatik zeudenakere. Oraindik ere oso lotuta nagokartzelarekin. Hori ez dit inorkkenduko. Ez diezadala inork ezeresan presoen kontra...Asko ibili zara Euskal Herrian,

Espainian eta Ameriketan. Nola

eraman duzu euskaltzaletasuna

leku guztietara?

Beti izan naiz euskaltzalea. Horiodoletan daramat. Nola bestela:baserriko alaba izanda, hogei ur-tean erdaraz tutik ere ez nuenegin. Gasteizera joan nintzeneanmoja izateko prestatzeko, denekbarre egiten zidaten artikuluak

alderantziz esaten nituelako. Gra-zia egiten zien.Orain ere Mintzanet egitasmoan

parte hartzen duzu, Skypen bi-

dez euskaraz mintzapraktika

egin nahi duen jendeari lagun-

tzen. Hori ere apostolu lana da?

Orain ere, ezin gelditu. Laguntzaeskatu zuten, eta ni beti prest. Ur-tean behin bazkari handi bat egi-ten dugu. Aurten omenaldia egindidate parte hartzailerik heldue-na izateagatik. 36 bat urteko nes-ka gazte batekin aritu naiz. Geromutil bat izan nuen, eta, orain,Ermuko [Bizkaia] gizon bat. Gai-xo egon gara biok, eta ez gara el-kartu azken asteotan. Haren deia-ren zain nago. Bizitza osoa Eliza katolikoaren

bueltan ibili zara. Zer iruditu zai-

zu sexu abusuen afera?

Apaiza ez da aingerua. Grina du,gizon bezala. Indarra ez badu izanune batean horri eusteko, guztioi

gertatzen zaigu hori. Al-de batetik, gazte horiektrauma handia pasatzenari dira, eta ez dut onar-tzen egin dietena. Baina,bestetik, gehiegizko pro-paganda izan da. Gotzai-narengandik hasita: me-sede baino kalte handia-goa egin du; diskreziohandiagorekin eramanzezakeen hori. Asko dira,apaiz asko, goikoak erebai, horretan erori dire-nak; emakumezkoak ereerortzen dira. Botoak di-tugu, baina grina hor da-go. Okerrena, gotzaina.

Horrek sobera daki hemen ez da-goela onartua, eta gehienen kon-tra etorri dela. «A, bai? Oraintxeikusiko duzue!», esan du horrek.Erromara joan, honekin hitzegin... Gotzaina hotsandiz ibili da,eta ederki aprobetxatu du jauneta jabe jartzeko. Harrokeria horiezin dut eraman.Gutxi gorabehera, familian 50

bat iloba dituzu, 70 arrailoba

—iloben seme-alabak— eta ho-

rien 30 haur baino gehiago.

Zeuk erabaki zenuen zahar etxe-

ra bizitzera joatea. Zergatik, or-

dea?

Egoitzara bizitzera etortzea izanda adin honetan hartu dudan era-bakirik onena, zalantzarik gabe.Familiek euren martxa daukate.Horrenbeste urtez kanpoan ibili-ta, nola joango naiz ni —izeba za-har bat— inori zama ematera etatraba egitera? Denak maite ditut,eta askotan bisitatzen ditut. Bainaneuk neure bizitza egin behardut. Asko ateratzen naiz hemen-dik, eta hemen ere badut nori la-gundu. Noizbait lagunduko dida-te niri.

www.viajeseroski.eswww.escaparateviajes.es

ASTE SANTUKO

OPORRAK DITUZU

AMETS?

880€

OPORTO

Ibilaldiak eta ikustaldia upategira barne.

390€Zirkuitua busean

BENALMÁDENA 295€

BRETAINIA

Mont St. Micheleko ikustaldi gidatua barne.

460€Zirkuitua busean

Prezioa pertsonako birentzako ostatuan. Eskaintza eskatu den datan libre dauden lekuen araberakoa

da. Ez zaie beste promozio edo deskontuei eransten. Kontsultatu gainerako baldintzak VIAJES

EROSKI, S.A: CIE 618ren edozein agentziatan. Kudeaketa gastuak 8 €. 3/2017/ edizioa.

KARIBEBávaro hondartzaMaiatza, 9 egun, 7 gau Dena Barne aukeran.

Riu Naiboa 4* hotela. Tasak barne.

SALOU

145€Pazko astea 6 gau Villa Dorada 3* hotelean,

mantenu erdian

viajes.esate.escaparwwwwi.esviajeserosk.www

Ez nuen ezkontzeko gogorik,jarraitzaile batzuk izan arren.Nik beste ideia bat neukan:misioetara joatea»

«Oso ondo ezagutzen dutkartzeletako arazoa. Oraindikere oso lotuta nago harekin.Hori ez dit inork kenduko»

«Gotzaina hotsandiz ibili da,eta ederki aprobetxatu du jauneta jabe jartzeko. Harrokeriahori ezin dut eraman»

‘‘