eta-ri elkarrizketa [2011-11-11]

8/3/2019 ETA-ri elkarrizketa [2011-11-11]

1/10

XIII. urtea | 4.633. zenbakia

1,40 euro

112011ko azaroaOSTIRALA

www.gara.net

Tres semanas despus de la his-trica declaracin de cese defi-nitivo de su actividad armada,

GARA ha entrevistado en pro-fundidad y en exclusiva a dosportavoces de ETA. Afirman que

tienen un gran sentimiento de

responsabilidad por la deci-sin tomada, a la vez que con-vencimiento e ilusin sobre el

nuevo tiempo abierto en EuskalHerria. Si bien la declaracinresponda a una de las peticio-

nes de la Conferencia Interna-

cional de Donostia, ETA conside-ra que tiene una dimensin es-tratgica y responde al ciclo que

se ha abierto en el proceso de li-beracin.Los miembros de la organiza-

cin vasca no rehuyen ningn

tema; repasan el proceso de de-bate que les ha llevado a tomaresa decisin, que incluye una au-

tocrtica, y expresan los senti-mientos que les genera la mis-ma. Responden a quienes consi-

deran que es consecuencia de la

derrota y aseguran que el relatodel conflicto habr que hacerloal encauzar la resolucin. Afir-

man que el desarme est en laagenda y que, tambin en esteterreno, ETA est dispuesta a

adoptar compromisos. >2-15

Euskadi Ta Askatasuna nuncaser una amenaza para elproceso de resolucin polticaLa organizacin vasca recalca que

el pueblo debe ser el protagonis-

ta y la nica garanta del proceso.

afirma que no ha habido reunin

con el Gobierno, pero s conoci-

miento mutuo, e incluye al PP.

asume que la confrontacin ar-

mada ha causado mucho sufri-

miento, no somos insensibles.

EDITORIALA >17

Tender puenteshacia un consensoreparador

ENTREVISTAAETA

Mugarria jarri nahi duAmaiurrek Arabandiputatua lortuta

Gasteizko Europa kiroldegia bete zuen atzo Amaiurrek, Arabanegindako ekitaldi nagusian. Madrilgo Kongresurako diputatua lortu

nahi du herrialde horretan. Hala balitz, Arabako aurreneko diputatuabertzalea litzateke eta mugarria jarriko luke. Nabarmendu zuenez,Araba dagoeneko ez da gotorleku unionista. Horixe erakutsi zu-

ten maiatzeko hauteskundeek, Bildu hirugarren indar aterata. >22

Este fin de semana GARA publicar una encuesta sobre las elecciones del 20N


2/10

EG1EGUNEKO GAIAK

ETA-RI ELKARRIZKETA

Iaki SOTO

ETAren adierazpena une histori-

ko baten azken berria izan da

eta, aldi berean eta ezinbestez,

berri gehiagoren iturburu. ETAbera da une honen protagonista

nagusietako bat, aktore politiko

garrantzitsua. Nazioarteko Kon-

ferentziaren iradokizunei jarrai-

tuz, espainiar eta frantziar go-

bernuei gatazkaren ondorioak

gainditzeko elkarrizketak abia-

tzeko deia egin die. Horregatik

guztiagatik, erakunde iraultzai-

learen hitza eta iritzia bereziki

interesgarriak dira uneotan.

Euskal jendarteak pozez hartu

du bere jarduera armatuaren

etetea azaltzen zuen adierazpe-

na, zalantzarik gabe, baina au-

rrera begira zabaltzen den ager-

tokia ziurtasun ezak markatuta

dator. Alegia, gehiengo batekitxaropenez ikusten du etorki-

zuna, baina etorriko denari bu-

ruzko kezka logikoa da. ETAk

une hau zergatik den histori-

koa azaldu nahi du. Aldi bere-

an, euskal gizartearen sektore

handi batentzat erreferentzia

den heinean, une honetan dau-

den bizipen eta sentimenduei

buruz ere hausnartu nahi du.

Euskadi Ta Askatasuna Euskal

Herriko historia garaikidearen

ardatzetako bat da. Era batean

edo bestean, bere adierazpenak

aro baten amaiera dakar. Baina

zein zentzutan irekitzen da aro

berria? Zein norabide hartuko

du orain euskal gatazkak? Une

historikoa abiapuntutzat hartu-

ta, atzera nahiz aurrera begira-

tzeko une aproposa da euskal

eragile guztientzat. Baita ETA-

rentzat ere, jakina. Bere iritziak

garrantzi berezia du.

ETAren adierazpena historikoa

izan da. 50 urte eta gero, nola

iritsi da erakundea erabaki hau

hartzera?

Erabakia askapen prozesuaren

une historikoarekin dago lotuta.Eta orain gauzatu den arren,

hausnarketaren abiapuntua gu-

txienez hamarkada bat atzerago

koka daiteke, Euskal Herrian al-

daketa gauzatzeko baldintzak

zeudela hausnartzen hasi gine-

nean. Ordutik begiratuta, hala

ere, ez da prozesu egituratu eta

lineala izan. Gogoeta sakon ba-

ten ontze prozesua izan dela

esan genezake.

Hausnarketa horren erdigune-

an galdera bat agertzen zen: asi-

milazio saioa indargabetu baldin

badugu eta aldaketarako baldin-

tzak baldin badaude, zer egin be-

har dugu baldintza horiek aldake-

tarako aldagai erabakigarria izandaitezen?

Horrekin batera errealitate

berri bat agertu zitzaigun. Liza-

rra-Garaziko esperientziak era-

kutsi zuen ahalmenak Estatuan

alarma guztiak piztu zituen eta

bere estrategian urrats kualitati-

bo bat ematea erabaki zuen: le-

gez kanporatzearen bidez ezker

abertzalea agertoki politikotik

kanpo uztea. Azken helburua,

oinarri sozialik gabe, erreferen-

te politiko eta instituzionalik

gabe, eraikuntza nazionalean

sakontzeko aukerak indargabe-

tuta, ezker abertzalearen ekime-

na borroka armatu hutsera mu-

rriztea zen, errepresio polizialak

hala edo nola neutralizatuko

zuela sinetsita.

Honek guztiak askapen proze-

suan geldiune bat ekarri zuen,

blokeoa. Eta kaltegarriagoa ze-

na, sortutako baldintzak galtze-

ko arrisku bizian jarri zituen. Ez-

ker abertzaleak iniziatiba hartu

behar zuen, zepo horretatik ate-

ratzeko eta aldaketa gauzatzea

helburu zuen ziklo politiko be-

rriaren oinarriak jartzeko. Hori,gainera, ezin zen edozein mo-

duan egin. Ibilbideari sinesga-

rritasuna eman behar zitzaion

eta zikloa bere osotasunean za-

baltzeko bultzada erabakigarria

behar zen. Ziklo bat itxi behar

zen berria guztiz zabaltzeko. Eta

horrek borroka armatuari bete-

betean eragiten zion.

Orduan, askapen prozesuaren

une historikoaz gain, borroka

armatuaren inguruko eztabai-

da zehatza ere egin behar zen...

Bai, halaxe da. Eta ez da eztabai-

da erraza izan. Baina kezka na-

gusia zera zen: Euskal Herriak

oraindik zapalduta eta bere es-kubideek ukatuta jarraitzen ba-

dute, nola egingo dugu estatuek

eraiki duten harresia erauzteko?

Gure ustez, 50 urte hauetan bo-

rroka armatuak gauden unera

iristeko eta dauden baldintzak

sortzeko ekarpena egin du. Ekar-

pen handia.

Baina hemendik aurrera pro-

zesua azkartzeko eta baldintza

hobeak eskuratzeko agortze zan-

tzuak ere erakutsi ditu. Gauden

unean, gure proiektuarekiko

atxikimendu gehiago biltzea, es-

tatuekiko konfrontazioa herri gi-

sa burutzeko indarrak metatzea

eta aldaketaren alde dagoen

gehiengo sozial horren aktiba-

zioa izango dira harresia erauz-

teko gakoak. Horregatik hartu

du ETAk bere erabaki historikoa.

Urte hauetako borrokak utzi

duen uzta jaso eta estrategia ho-

rren mesedetan jartzeko.

Agintari espainiarrek, ordea,

erabakia porrotaren ondorio

dela diote. Zer erantzungo ze-

niekete?

Porrotaren diskurtsoa estatuen

estrategiaren parte da, ezkerabertzalean etsipena sortzeko

eta erabakiak une politiko hone-

tan zabaltzen dituen aukerak in-

dargabetzeko asmoarekin. Bai-

na errealitatea bestelakoa da eta

urduritasun handia dago orain

arteko egoerarekin eroso zeude-

nen artean.

Aipatu dugun bezala, espai-

niar Estatuak ezker abertzalea

akabatzeko zepoa pres tatu

zuen, baina alde egin diegu eta

konfrontazioa agertoki berri ba-

tera eraman dugu, estatuen

kontroletik kanpo.

Ezker abertzaleak, gainera, ez

ditu bere helburu politikoak al-

datu, ezker abertzaleak ez dioborrokatzeari utzi. Aldiz, babesa

eta helburu horiek berak erdies-

teko aukerak handitu egin dira,

eta ibilbidearen sinesgarritasu-

nak gora egin du. Independen-

tismoa sendo egituratuta eta

baliabide berriz hornituta dago.

Euskal Herriaren eta erabakitze-

ko eskubidearen aitortza euskal

jendartearen gehiengoaren es-

kakizuna da. Estatuen zapalkun-

tza eta jarrera itxia geroz eta hi-

gatuago dago Euskal Herrian.

Gatazka agerian dago eta kon-

ponbidearen beharra eztabaida

politikoaren erdigunean koka-

tuta dago. Eta Espainiak eta

Frantziak badakite geroz eta

zailtasun gehiago izango dutela

eztabaida saihesteko. Oraindik

bide puska luzea dugu askatasu-

na eskuratu arte eta ez da erraza

izango, baina horretara goaz.

Erabakitasun osoz.

Soilik herriak berma dezake

prozesuaren garapena, bereada protagonismoa

ESTRATEGIKOA

Nazioarteko

Konferentziak

marraztu duen

ibilbide orrian

kokatzen den arren,

erabakiak ikuspegiestrategikoa du eta

askapen prozesuan

zabaldu den zikloari

erantzuten dio

ARDURA

Ardura

sentimendu handia

dago []

Konbentzimendua

eta ilusioa, askapen

borrokari zabaldu

zaion agertoki

berriarengatik

2011 11 11 ostirala GARA2


3/10

EG1GARA 2011 11 11 ostirala 3

Badakit ez dela zuen ohiko

erregistroa, baina, zer sentitzen

duzue erabakia hartu ondoren?

Ez da erraza barruan duguna

azaltzea. Sentimendu asko pila-

tzen dira. Horrelako erabaki his-toriko batek erakunde honen

parte diren eta izan diren burki-

de guztiak ekartzen dizkizu go-

gora. Borrokak betiko eraman

dizkigun kideak. Oraindik preso

daudenak. Euskal Herriko lu-

rralde osoan ETA lagundu duten

herritarrak. Ezker abertzaleko

kideak. Gogora ekartzen dizkigu

borrokaren une latzak, une zai-

lak, sufrimendua. Eta baita kide-

ekin bizi izandako une ederrak

ere. Borrokak eman dizkigun

pozak eta sortu dizkigun etsipe-

nak.

Ardura sentimendu handia

dago. Kide horiengatik, Euskal

Herriagatik, askapen borrokaga-tik. Baita poza eta harrotasuna

ere, erakunde honek bere txiki-

tasunetik orain arte egin duen

guztiarengatik. Konbentzimen-

dua eta ilusioa, askapen borro-

kari zabaldu zaion agertoki be-

rriarengatik. Gure seme-alabei

askatasunezko etorkizuna eskai-

ni ahal izateko itxaropena.

Eta zergatik ukatu, bada zer-

bait galdu dugun sentimendua,

Euskal Herrian jende askok izan

duen berdina. ETA ez delako soi-

lik ETA osatzen dugun kideok.

ETA, batez ere, herriarena da.

Orain arteko bideak gu guztion

bizitza markatu du. Izaera bat

eman digu, nortasun bat. EuskalHerriari eman dio. Eta askapen

borrokari bultzada emateko era-

bakia dela jakin arren, zaila da

pilatutako sentimenduen barne

korapilo hori ekiditea.

Nola baloratzen dituzue adie-

razpenaren ondoren izan diren

erreakzioak?

Kasu gehienetan, adierazpena-

ren ondoren izandako erreak-

zioek aurretik idatzitako gidoia-

ri erantzuten diotela es an

daiteke. Hala ere, azpimarratu

behar da den-denak erabaki his-

torikoaren garrantziaz ohartu

direla. Denek dakite ziklo berri

bat zabaldu dela, eta ziklo horri

begira posizioa finkatu nahi

izan dute.

Bestela, oro har, euskal jen-

dartean eta euskal eragileen ar-

tean erantzun positibo asko jaso

ditu. Erabakiak konponbide oso-

JARDUERA ARMATUA ETETEKO ERABAKIAREN AZALPENA

Ziklo bat itxi behar zen berria guztiz

zabaltzeko, bultzada erabakigarria

behar zen. Eta horrek borroka armatuari

bete-betean eragiten zion

Askapen borrokari bultzada emateko

erabakia dela jakin arren, zaila da

pilatutako sentimenduen barne

korapilo hori ekiditea

Gakoak atxikimendu gehiago biltzea,

konfrontazioa burutzeko indarrak

metatzea eta aldaketaren alde dagoen

gehiengoaren aktibazioa izango dira


4/10

aren aldeko aldarria indartu du,

eta Madrili eta Parisi urrats ze-

hatzak eskatzen zaizkie. Bi go-

bernuok ez dute neurria eman.

Nola plantea daiteke ez dela

ezer egin behar euskal jendarte-ak eta nazioarteko eragile ga-

rrantzitsuek zuzenean estatuak

interpelatzen dituztenean? Gas-

teizko Gobernua ere galdu an-

tzera ibili da, Euskal Herriko

errealitatetik urrun. Ongi dago

eragileekin elkarrizketa erronda

bat zabaltzea. Baina nahiko lo-

tsagarria da urgentziaz abiatu-

tako errondak urgentziarik ez

dagoela esatea helburu izatea.

Dena den, oraingo erreakzio-

ak baino, etorkizunari begira ba-

koitzak hartuko duen jarrera da

garrantzitsua. Eta ez soilik Fran-

tzia eta Espainiako gobernuen

aldetik. Euskal Herrian batzuk

ETAren jarduera armatua jarridute aitzakiatzat. Hori amaitu

da. Eta orain zer? Zer egingo du

ELAk? Zer egingo du PNVk Eus-

kal Herriaren alde? Zer erabaki-

tzeko eskubidea eskuratzeko?

Zer egingo dute PSOEk, PPk eta

UPNk eus kal jendartearen

gehiengoaren eskakizunen au-

rrean?

Zenbaitek Rajoyren zuhurta-suna azpimarratu du. Ados alzaudete?Egia da erreakzioak orain arteko

diskurtso ezkor, erasokor eta

zentzugabearekin apurtzen due-

la. Une historiko honen aurrean,

Espainiako presidente izatekoaukera handiak dituenak gu-

txieneko arduraz jokatu behar

du, eta pentsatzekoa da Rajoyk

horrela ulertu duela.

Adierazpena Nazioarteko Kon-ferentziari eman diozuen eran-tzuna da, baina urrunago doa,ezta?Bai. Nazioarteko Konferentziak

marraztu duen ibilbide orrian

kokatzen den arren, erabakiak

ikuspegi estrategikoa du eta as-

kapen prozesuan zabaldu den

zikloari erantzuten dio.

Hala ere, Konferentzia muga-rria izan da. Nazioarteko eragi-leekin harremanik (zuzeneanedo zeharka) izan al du ETAk?Bai. Irailaren bukaerako agirian

aipatu genuen bezala, denbora

luzea daramagu konponbide

prozesua sustatzeko lanean eta

horretarako nazioarteko komu-

nitatearen parte hartzea areago-

tzea garrantzitsua zen oso. Ho-

rregatik, harremanak izateaz

gain, nazioarteko komunitatea-

ren aurrean konpromisoak ere

hartu ditugu.

Eta Gobernu espainiarrarekin?

ETA eta Espainiako Gobernua-ren arteko zuzeneko bilkurarik

ez da egin. Hala ere, azken hila-

beteotan elkarren berri izan du-

gula esan daiteke eta, guk daki-

gula, PP jakinaren gainean dago.

Konferentziaren ekarpenetakobat Gobernu frantsesari ere zu-zentzea izan da. Nola erantzun

beharko luke?Erantzun positiboa eman behar-

ko luke. Frantzia gatazkaren par-

te da eta konponbidean parte

hartze zuzena izan behar du.

Gainera, Frantzian bertan geroz

eta ahots gehiago altxatzen ari

da Gobernuari urratsak eskatuz.

Ezin du bere erantzukizuna

gehiago saihestu, Espainiaren

arazo hutsa izango bailitzan.

Izan al da inolako gutxieneko

akordiorik, oinarri adosturik

edo dena delakorik?

Lehenik argitu behar da oraingo

prozesua ezberdina dela orain

arte ezagutu ditugunekin alde-

ratuta. Estatuen itxikeriaren au-

rrean ezker abertzaleak proze-

sua bere iniziatibatik abiatzeko

erabakia hartu zuen, estatuen

borondatearen esperoan gelditu

gabe. Horregatik, bere ekimena

eta konpromisoak Euskal He-rriari eta nazioarteari zuzendu

dizkie, gatazkaren konponbide

justu eta demokratikoaren alde

geroz eta indar gehiago aktiba-

tzeko, pixkanaka estatuen estra-

tegia pitzatu arte.

Erabaki ausarta izan zen eta

emankorra izaten ari dela deri-

tzogu. Estatuek bereari eutsi

diote baina geroz eta zailtasun

gehiagorekin, geroz eta higadu-

ra sakonagoarekin.

Zure galderara bueltatuz, ga-

tazkaren konponbidea ekarriko

lukeen akordio zehatzik edo

akordio erresolutiborik ez dago.

Baina konponbideak jarraitu be-

har dituen urratsen sekuentzia

marrazten ari da, nolabaiteko

ibilbide orri bat osatuz.

Alde anitzek eman behar di-

tuzten urratsak finkatuta daude

eta horietan aurrera egin beha-

rra dago.

Estatu espainoleko hauteskun-de nagusiak hortxe dira, eta se-gurutzat jotzen da Gobernua al-datuko dela. Zer ondorio izandezake horrek, PPk oso jarrera

bortitzak izan dituela kontuanhartuta?Gure ustez Espainiako Gober-

nua zein alderdik kudeatzen

duen ez da aldagai erabakiga-rria. Gainera, PPren posizioare-

kin alderatuz, ezin daiteke esan

PSOEko Gobernuak gatazkaren

konponbide demokratikoari

heltzeko aparteko borondaterik

erakutsi duenik.

Azaroaren 20tik aurrera osa-

tuko den Espainiako Gobernuak

edozein kolore duela ere, Euskal

Herriarekin duen gatazka izan-

go du mahai gainean. Eta Nazio-

arteko Konferentziak eta ETAk

berak egin dioten dei zehatza.

Baita ere euskal preso politiko-

en eskubideak errespetatzeko,

ilegalizazioaren estrategia amai-

tzeko edota Euskal Herriaren es-

kubideak aitortzeko euskal jen-

dartearen s ektore zabalen

aldarrikapenak. Gure ustez, es-

pekulazioetan sartzea baino, al-

darrikapen horien inguruan he-

rritar gehiago atxikitzea eta

presioa areagotzea da gakoa.

AITZAKIA

Euskal Herrian

batzuk ETAren

jarduera armatua

jarri dute

aitzakiatzat. Hori

amaitu da. Eta

orain zer? Zer

egingo du ELAk? Zer

egingo du PNVk

Euskal Herriarenalde? Zer

erabakitzeko

eskubidea

eskuratzeko?

GOBERNUA

ETA eta Espainiako

Gobernuaren arteko

zuzeneko bilkurarik

ez da egin. Hala ere,

azken hilabeteotan

elkarren berri izan

dugula esan daiteke

eta, guk dakigula,

PP jakinaren

gainean dago

NAZIOARTEA

Harremanak

izateaz gain,

nazioarteko

komunitatearen

aurrean

konpromisoak ere

hartu ditugu

ETA-ri ELKARRIZKETA 2011 11 11 ostirala GARA4


5/10

Oso erabaki garrantzitsua da,

une historikotzat hitz egin dai-

teke. Atzetik aurrera begiratu-

ta, zein izan dira ETAren histo-

rian oraingoarekin alderadaitezkeen uneak? Beste une

historikoren batekin konpara

daiteke?

Bost hamarkada luze hauetako

igarobide politikoan unean une-

ko erabaki garrantzitsu asko

egon dira. Baina hiru dira ETAk

bere historian hartu dituen era-

baki garrantzitsuenak, Euskal

Herriaren historia hurbila mar-

katu eta markatuko dutenak. Le-

hena, frankismoaren erdialde-

an, Espainiako Estatuari aurre

egiteko eta Euskal Herria aska-

tzeko ETA eratu zenekoa. Biga-

rrena, erreforma espainiarrak

Euskal Herriaren eskabideei

erantzun ez zienean eta indar

abertzaleen baitan zatiketa

eman zenean, ETAk borroka ar-

matuarekin jarraitzeko hautua

egin zuenekoa. Eta hirugarrena,

oraingo hau, borroka armatua-

ren amaieraren iragarpena.

Nolanahi ere, argi utzi behar

da ETA ez dela sekula izan izaera

politikoa duen talde armatu

huts bat, baizik eta une histori-

ko batean borroka armatua era-biltzea hautatu zuen erakunde

politikoa.

Hala ere, EAJk dio ETA jaiotze-

tik dela akatsa, edo gutxienez

orain hartu dena duela 30-35

urte hartu beharreko erabakia

zela. Frankismoaren errefor-

man bertan egin zenutela huts

dio, bai ETAk, bai ezker abertza-

leak, oro har.

Euskal Herrian inork gutxik

ikusten du akatsik ETAren jaio-

tzan. Nola zegoen Euskal He-

rria? Eta zer eskaintzen zuen

PNVk horren aurrean? ETAren

sorrerak ordura arteko egoera

errotik aldatu eta ondorio sako-

nak utzi ditu luzera. Zapalkun-

tza itogarriak eragiten zuen etsi-

penaren aurrean askatasunaren

aldeko borroka-eskaintza heda-

tu zuen. Eta horrekin batera

Euskal Herriaren suspertze poli-

tiko, sozial eta kulturalari bul-

tzada handia eman zion.

Egia da duela 34 urte borroka

armatuaren amaieraren aukera

mahai gainean egon zela. Xiber-tan izan zen hura eta PNVren

hautuak zapuztu zuen, Espai-

niak inposatutako marko zatika-

tzailea onartu eta horren kudea-

ketan murgiltzea hobetsi

zuenean.

Hautu horren ondorioz PNVk

botere eremuak irabazi zituen,

Espainiaren aldeko indarrekin

batera independentismoa neu-

tralizatzeko saiakeran bete-bete-

an aritzearen truke. Zein da

hautu horren balantzea Euskal

Herriaren etorkizunari dagokio-

nez? Urte luzez indar hegemoni-

koa izanik eta instituzio nagu-

siak kudeaturik, zer egin du

PNVk Euskal Herriaren erabaki-

tzeko eskubidea aitortua izan

zedin? Zeintzuk dira egungo

markoak Euskal Herriaren aska-

tasunari eskaintzen dizkion au-

kerak? PNVren estrategiak egin

du huts. Eta ez du ETAk soilik

esaten, euskal jendartearen ge-

roz eta sektore zabalagoek bai-

zik. Horregatik darabil PNVk

hain diskurtso erasokorra ezker

abertzalearen aurka.

Ezker abertzaleak ez zuenamua irentsi eta erreformaren

ondorengo aldian ere Euskal

Herriaren eskubideen defentsa-

ri ekin zion, euskal nazioa erai-

kitzeko lanean buru-belarri jar-

duteaz batera. Garai hartan,

Euskal Herriaren desagertzea bi-

latzen zuen amaraun juridiko-

politikoaren aurrean ETAk era-

baki garrantzitsua hartu zuen:

borroka armatuarekin jarrai-

tzea. Eta borroka armatuaren bi-

dez, besteren artean, erreforma-

ren zapalkuntza ereduak ez du

inoiz errotzerik izan Euskal He-

rrian. Borroka armatuaren bi-

dez, besteren artean, heldu da

Euskal Herria askatasunarenateak zabalik izatera.

Nazio eraikuntza haiek egin du-

tela esaten dute

Zorionez, euskal nazioa eraiki-

tzeko zereginean jende ugari ari-

tu da. Baita PNVko zenbait mili-

tante ere. Nazio eraikuntza

herriak egin du. Euskalgintzan,

kulturan, irakaskuntzan, amalu-

rraren defentsan, langileen esku-

bideen aldeko borrokan...

Auzolanak ordezkatu du insti-

tuzioen konpromiso eza. Eta ez

hori bakarrik. Herritarren kon-

promisoak PNVk kudeatzen zi-

tuen instituzioetatik bideratuta-

ko erasoei aurre egin behar izandie. Beraiek sostengatu duten

eredu neoliberalak herritarrei

egin dien kaltea ikusi besterik

ez dago. Euskal Herriak herrita-

rren eta herri mugimenduaren

bultzadaz egin du aurrera eta

horrela izango da etorkizunean

ere.

Historia ez da, ordea, biribil-bi-

ribila. Urte horietan guztietan

egindakoaz autokritikarentzat

ba al da lekurik?

Guk ez dugu gure historiaren

irakurketa linealik egiten. Bada-

kigu akatsak egin ditugula, ez

dugula beti asmatu. Akats ho-

rietatik ikasten eta ahal den

neurrian zuzentzen ahalegin-

tzen gara. Erakunde iraultzaile

gisa, autokritika iraunkorrean

aritzen gara eta horren ondorio

ere badira estrategia aldaketak

eta estrategia egokipenak.


ATZERAKO BEGIRADA


6/10


ALDAKETA ESTRATEGIKOA

Ezker abertzaleak bere hausnarketan bete-betean asmatu zuen.Urteetako borrokak sortu dituen baldintzen gainean, askapen

prozesuaren geldiunea gainditzeko eta fase erabakigarrian

sartzeko estrategia eraginkorra finkatu zuen

Hala ere, ezker abertzaleak ba-

du, beste indarrekin konparatu-

ta, sinesgarritasun gehiago ema-

ten dion ezaugarri bat: Euskal

Herriaren interesak beste eze-

ren gainetik jarri dituela beti etahorien defentsan ausart eta es-

kuzabal jokatu duela.

Xiberta, Aljer, Lizarra-Garazi

eta azken negoziazio prozesua

porrotak izan al ziren?

Inolaz ere ez. Une historiko ho-

riek ez gaituzte guztiz asetzen,

burura eramateko aukerarik

egon ez zen neurrian. Baina den-

denek utzi dituzte gauza positi-

boak, den-denek utzi dituzte ira-

kaspenak.

Xiberta da agian etsigarriena.

Euskal Herriaren ukazioari herri

gisa erantzuteko lehenengo

saioa izan zen eta ez zuen aurre-

ra egiterik izan. Haustura sako-na izan zen, hiru hamarkada lu-

ze igarota ere oraindik itxi ez

den zauria. Eta Xibertako zauri-

tik ere elikatu da gatazka. Alje-

rren, Estatua negoziazio ma-

haian eserraraztea lortu genuen.

Hori gatazkaren onarpena eta

askatasunaren alde borrokatzen

zuen erakundearen aitortza ze-

hatza izan zen, eta egindako

hautuari sinesgarritasuna eman

zion. Lizarra-Garazik agertoki

politikoa errotik eta iraunkorki

aldatu zuen. Ajuria Eneko itu-

nak, ezker abertzalea isolatzeko

asmoz, bortxazale eta demokra-

ten arteko jendartearen sailka-

pena asmatu bazuen, aurreran-tzean, alde batean Eus kal

Herriaren erabakitzeko eskubi-

dea gatazkaren konponketaren

giltzarria zela zioten abertzale,

ezkertiar eta demokratak jarri

ziren; eta bestean, Espainiako

Konstituzioaren aldekoak. Egun

sarritan aipatzen ditugun bal-

dintzak orduko haziak erein zi-

tuen. Eta azken prozesuan ga-

tazka konpontzeko metodoa eta

edukiaren gakoak ezarrita geldi-

tu ziren.

Askapen prozesua dinamikoa

da eta esperientzia ezberdinen

metaketatik eraikitzen da. Ho-

rregatik, seguruenik fase horie-

tatik igaro beharra zegoen gau-

den unera iristeko. Esan daiteke,

egun, horien guztien garapene-

an gaudela, indarrak bilduz eta

negoziazio prozesu berri bat egi-

turatuz. Eta orduko haietan ika-

sitakoaren esperientzia dugu.

Hala ere, sortutako aukerak ez zi-

ren nahikoa sakondu. Zergatik?Une historiko bakoitzak irakur-

keta espezifikoa eskatuko luke

eta seguruenik ez litzateke azal-

pen bakar eta biribilik egongo.Horrelakoetan, alde bakoitzak

egin zezakeen guztia egin ote

zuen galdetu beharko lioke bere

buruari.

Honek ez du esan nahi alde

guztiek erantzukizun bera dute-

nik. Ezker abertzalea prozesu ba-

koitzean bururaino eramateko

asmoarekin abiatu da, erantzu-

kizunez, konponbide justu eta

demokratikoa eskuratzeko hel-

buruarekin. ETAk akordio guz-

tiak bete ditu eta prozesuak for-

malki hautsi direnean ere ildo

berari eutsi dio. Espainiako Esta-

tuak, aldiz, jokabide maltzurra

izan du. Ez zuen bakea eta kon-

ponbidea bilatzen, askapen bo-rroka indargabetzea baizik. Pro-

zesua hasi eta berehala beronen

haustura bilatzen zuen, haustu-

raren kaltea ezker abertzaleak

ordainduko zuelakoan. PNVren

jokabidea ere aipatu beharra da-

go. Alderdi interesei begira aritu

da, prozesuan aurrera egiteak

sor zezakeen egoera berriaren

beldur. Aljerren, bere jarrera

erabakigarria izan zen prozesua-

ren hausturan eta azken proze-

suan Estatuarekin lerrokatu zen.

Lizarra-Garazin ere, prozesuak

independentziarainoko bidea

egiteko zuen potentzialitatea

ikusi zuenean balazta jarri zuen.

Alde bakoitzaren jarrerazgain, ezker abertzaleak prozesu

guztien balantzeetan ondorio

komun bat atera du: ez genuela

herriaren aktibazioan behar bes-

te sakondu. Herriak izan behar

du protagonismoa. Soilik he-

rriak berma dezake prozesuaren

garapena.

Eta zergatik izango da oraingoaezberdina ?Ez dago jakiterik oraingoa nola-

koa izango den. Amaiera idatzi

gabe dago. Euskal herritarrek,

eta ezker abertzaleko kideek be-

reziki, oso presente izan behar

dute. Dena lotuta dagoela pen-

tsatzeko joera egon daiteke, ez

dakigu zein mahaitan konpon-

duko den. Ez. Herritarrek egin

behar dute prozesua eta ezker

abertzaleko militanteek eran-

tzukizun handia dute. Inork ez

digu ezer emango, guk irabazi

behar dugu, eguneroko lan eta

borrokarekin.

Ezker abertzalea erabakitasu-

narekin sartu da. ETAk hartu

duen erabakiak, gainera, eraba-

kitasun hori indartzen du. Geroprozesua denboran luza daiteke,

estatuen jarreraren eta indar

politikoen heldutasunaren ara-

bera. Baina ez dago prozesua ez

den beste aukerarik. Herriak eli-

katu behar du prozesua bururai-

no eraman arte.

Bistan da une historiko honetarairisteko zer ikusi handia izandutela orain dela bizpahiru urte

ezker abertzaleak egindakohausnarketak, eztabaidak etaerabakiek. 2010eko hasieranonartu zen Zutik Euskal Herria

ebazpena. Gaurtik ikusita, zer ba-lorazio egiten du ETAk prozesu

hartaz guztiaz?Lehenik aipamen bat egin nahidugu. Askotan lotzen da une

hau duela bizpahiru urteko ez-

tabaidarekin. Eta badu garran-

tzia, estrategia aldaketaren ezta-

baida burutu zen neurrian.

Baina, gure ustez, nolabait esa-

teko, ez gaude apustu politikoa-

ren bigarren edo hirugarren ur-

tean, 52. urtean baizik. Atzerago

ere joan gintezkeen seguruenik.

Ikuspegi hau funtsezkoa da ez-

ker abertzalearen hausnarketan,

nondik gatozen eta nora goazen

oroitarazteko.

Edonola ere, ezker abertzaleak

bere hausnarketan bete-betean

asmatu zuen. Askapen proze-suaren une historikoaren eta es-

tatuen estrategiaren irakurketa

egokia egin zuen. Urteetako bo-

rrokak sortu dituen baldintzen

gainean, askapen prozesuaren

geldiunea gainditzeko eta fase

erabakigarrian sartzeko estrate-

gia eraginkorra finkatu zuen. Es-

trategiaren egokitasuna luzera

neurtu beharko den arren, duela

bi urteko egoerarekin alderatu-

ta, non geunden eta non gauden

ikusita, bere hutsune guztiekin,

irekitako bidearen emankorta-

suna eta prozesuaren bideraga-

rritasuna erakutsi du orain arte-

ko ibilbideak.

Nolanahi ere, prozesu honetan

une politikoari buruzko irakur-ketan erabateko adostasunik ezdela izan nabarmena da, edo

behintzat irudi hori islatu da.Bai, egia da. Irakurketa ezberdi-

nak egon ziren eta horrek estra-

tegiaren atal guztien eztabaidari

eragin zion: prozesua zabaltze-

ko uneari, prozesuaren ezauga-

rritzeari edota borroka armatua-

ren beraren funtzioari. Bestebatzuetan, estrategiarekin bat

egin arren desadostasunak ze-

haztapenetan egon ziren. Eta

irakurketaz haratago ere beste

arazo batzuk egon ziren, ezta-

baida prozesua zabaltzeko eta

garatzeko moduaren inguruan

batez ere. Eztabaida emankorra

izan arren, zauriak eta kezkak

utzi zituen. ETAk, bere ardurari

dagokionez, autokritika egin du,

une horretan ezker abertzaleari

begira zegokion funtzioa ez zue-

lako behar bezala bete.

Egoera horretan Espainiako

Estatuak ahalegin handia egin

zuen ezker abertzalearen zatike-

ta bultzatzeko. Baina ez zuenlortu, ezker abertzaleak helduta-

sun eta ardura handia erakutsi

duelako.

Kontraesanak kudeatzeko eta

ikuspegiak bateratzeko bitarte-

koak jarri ziren. Onartuta, beti

ere, ikuspegi ezberdinak egon

daitezkeela eta zilegi dela. Eta

egun harrotasunez esan dezake-

gu barne kohesio handia dagoe-

la ezker abertzalean, beste indar

askotan ez bezala.

Zenbait arduradun eta ordezkari

politikok gatazkaren kontaki-zunari sekulako garrantziaeman dio. ETA dela arazoaren

iturburu nagusia argi geratu be-har omen du. Zer diozue?Gatazkaren errelatoa gatazka be-

raren konponbidea bideratzean

egin beharko da. Guk Euskal He-

rriak bakea eta askatasuna esku-

ratu zitueneko kontakizuna iza-

tea nahi dugu, noizbait ikasiko

den euskal estatuaren sorrera-

ren historia izan dadin. Eta zere-

gin kolektiboa izatea nahiko ge-

nuke, bakoitzak dagokion atala

idatzita. Errelatoa orain idatzi

nahi dutenek, ordea, Euskal He-

rria egungo inposizio egoeran

utzi nahi dute betiko. Horrega-

tik kokatu nahi dute ETA arazoa-

ren iturburu, logika guztien

kontra. Gatazka ez zen hasi ETA-

ren sorrerarekin eta gatazka ez

da bukatu ETAk bere jarduera ar-

matuaren amaiera iragarrita,

euskal jendartearen konponbi-

dearen aldeko aldarriak aski argi

azaltzen duenez.

ERAKUNDEA

ETA ez da sekula

izan izaera

politikoa duen talde

armatu huts bat,

baizik eta une

historiko batean

borroka armatua

erabiltzea hautatu

zuen erakunde

politikoa

EZTABAIDA

Kontraesanak

kudeatzeko eta

ikuspegiak

bateratzeko

bitartekoak jarri

ziren. Onartuta, beti

ere, ikuspegi

ezberdinak egon

daitezkeela eta

zilegi dela. Eta egun

harrotasunez esan

dezakegu barne

kohesio handia

dagoela ezker

abertzalean


7/10



8/10

Gatazkaren ondorioei heltzekoeta horiei aterabidea emateko

mahai baten inguruan aritzeko

prest zaudete. Gai nagusietako

bat presoena da. ETAren aburuz,

nola, zer terminotan, erantzun

behar zaio gaiari? Non dago gu-

txienekoa gai honetan?

Lehenik, gaiari termino politiko

eta orokorretan erantzun behar

zaio. Ziklo bat ixteaz ari garela-

rik, konponbideak kolektiboa

behar du izan. Bigarrenik, pro-

zesuak euskal preso guztien

etxeratzea ekarri behar du. Gai-

nerako aukerak mendeku asmo-

tik plantea daitezke edota inte-

res politiko zehatzengatik, baina

ez konponbide sendo eta iraun-korra eraiki nahi bada. Inork

irudika lezake bakea Espainia

eta Frantziako espetxeak euskal

preso politikoz beteta daudene-

an? Beste kontu bat da, garran-

tzitsua hau ere, hori nola gauza-

tzen den. Hori da elkarrizketa

mahaian hitz egin eta adostu

behar dena.

Denborak ere badu garrantzia.

Ikuspegi politikotik eta huma-

notik, ahalik eta azkarren kon-

pondu beharko litzateke. Horrek

sendotasun eta sinesgarritasun

handia emango liokeelako pro-

zesuari.

Eta iheslariak? Egoera arras ez-berdinak egon daitezke kolekti-

bo horretan.

Egoera ezberdinak daude, bai,

eta horietako batzuen konpon-

bidea ez litzateke gehiegi luzatu

beharko. Aurretik ere Iheslarien

Kolektiboak berak hartu izan du

iniziatiba, ekimen politiko mo-

duan. Bestela, preso politikoei

buruz esandakoak balio du. Eus-

kal iheslari guztiak etxean egon

behar dira.

ETAk horiek guztiak ordezkatze-

ko asmoa al du, edo kolektibo

horiek ahots propioa izan behar

dutela uste duzue?

Kolektibo horiek ahots propioa

dute eta izan behar dute, zalan-

tzarik gabe. Eragile politiko di-

ren neurrian, prozesuan parte

hartzeko eskubidea dute. Bake

eta askatasun agertoki bat erai-

kitzeko Euskal Herriak duen ak-

tibo nagusienetakoa da, eta pro-zesua bultzatu eta sendotzeko

funtzio garrantzitsua dagokiela

uste dugu.

Negoziazio esparruan, gataz-

karen ondorioak bere osotasu-

nean gainditu behar direnez,

ETAk bere gain hartzen du ere-

mu horien kudeaketa. Ez luke

egingo bi kolektiboen baimena

izango ez balu. Gainera, nego-

ziazioei begira konpromiso ze-

hatza hartu du ETAk: ez du eus-

kal preso eta iheslariei eragiten

dien erabakirik hartuko beraien

oniritzirik gabe.

Biktimen gaiak sortuko du ja-

kin-mina eta, beharbada, baitazalaparta ere. Zein izango da ETA-

ren posizioa?

Gai honetan erabilpen politiko

eta desitxuratze itzela dago. Ga-

tazkaren biktima nagusia Eus-

kal Herria da, desagerrarazi

nahi izan den eta etengabe era-

sotua izan den herria. Bere etor-

kizuna askatasunez egiterik

izan ez duen herria. Biktima na-

gusiak euskal gizon eta emaku-

meak dira. Ez dago bakea eta as-

katasuna ezagutu duen

belaunaldirik. Nork neurtzen du

horrek eragin duen kaltea, ho-

rrek eragin duen sufrimendua?

Azken 43 urteetako sufrimen-

dua aipatzen da, baina nork jar-tzen du muga? Atzerago ere jo-

an gintezkeen. Aipa genitzakeen

azken mendean Euskal Herriak

pairatu dituen sarraskiak. Edo

ez al da egungo konfrontazio ar-

matua Gernikako bonbardake-

tak utzi zituen txingarretatik

piztu?

Azken hamarkadetako kon-

frontazio armatuak sufrimendu

ugari eragin du, zalantzarik ga-

be. Baita ETAren ekintzek ere.

Gu ez gara insensibleak.

Sufrimendua gure larruan

ezagutu dugu. Badakigu ongi

zer den burkideak galtzea, zer

den mina, zer den maite ditugu-

nak ondoan ez izatea. Baina ezin

dugu bat egin gatazkaren gako-

ak ahaztu nahi dituen irakurke-

tarekin. Ezin dugu bat egin aska-

tasunaren aldeko borroka

gaitzestea bilatzen duten asmo-

ekin. Ezin dugu bat egin aurkez-

tu nahi zaigun errealitate baka-

rrarekin, ez eta azken urteotan

Espainian elikatzen ari den jo-

kabide faxista eta mendeku go-

searekin ere.

ETAk erabateko konpromisoa

du konponbide prozesuarekin.

Gatazka behin betiko konpondu

behar da, bere osotasunean, in-

darkeria oro gaindituz eta gataz-

karen erroei helduz. Hori da

egiazko bake egoera iraunkorrasortzeko eta gatazkak sufrimen-

du gehiago eragingo ez duela

bermatzeko bide bakarra.

Horrekin batera, memoria

historikoa landu beharra dago.

Sarritan hitz egiten da sufri-

menduaren eta biktimen aitor-

tzaz. Garrantzitsua da. Eta esta-

tuen indarkeriak eragindako

biktima eta sufrimendu ugari

aitortu gabe dago: estatu terro-

rismoa, tortura, ETAko militan-

teen erailtzeak, indar polizialek

eragindakoa... Gehienetan gerta-

tu denik ere ukatu egiten da.

Euskal Herria indar polizialez

beteta dago. Prozesu honek ino-

lako ondoriorik izan behar du

egoera horretan?

Zalantzarik gabe, Euskal Herria-

ren desmilitarizazioa ekarri be-

har du prozesuak. Ezin da ulertu

konfrontazio armatuaren

amaiera Euskal Herria indar ar-

matuz beteta baldin badago.

Zein helburu lukete horiek eus-

kal herritarren borondatea bor-

txatzeko mehatxu egitea ez bal-

din bada? Zein zeregin lukete

independentismoaren jarduera

politikoaren jazarpena ez bada?

Konponbidea demokratikoa

izango bada, ezin da indar ar-

matuen mehatxupean egon.

Gainera, gatazkak utzi dituenzauriak sendatzeko ere ezinbes-

teko urratsa da. Indar armatu

ezberdinek kalte handia eragin

diote herri honi. Aipatu errelato

horren orrialderik beltzenak

Guardia Zibilak idatzi ditu. Eus-

kal herritarren sentipen kolekti-

boan garrantzia handiko urratsa

litzateke.

Armak desegiteaz hitz egiteko

prest al zaudete? Horretaz hitz

egin al duzue, adibidez, Egiazta-

tze Batzordearekin?

Armen auzia ETA eta estatuen

arteko negoziazio agendan da-

goen gaietako bat da eta prest

gaude horretaz hitz egiteko eta

konpromisoak hartzeko, gataz-

karen ondorio guztien konpon-

bidearen logikan.

Bigarren galderari dagokio-

nez, ez, ez dugu Egiaztatze Ba-

tzordearekin horretaz hitz egin.


PRESOAK

Lehenik, presoen

gaiari termino

politiko eta

orokorretan

erantzun behar

zaio. Ziklo bat ixteaz

ari garelarik,

konponbideak

kolektiboa behar du

izan. Bigarrenik,

prozesuak euskal

preso guztienetxeratzea ekarri

behar du

BIKTIMAK

Azken

hamarkadetako

konfrontazio

armatuak

sufrimendu ugari

eragin du,

zalantzarik gabe.

Baita ETAren

ekintzek ere. Gu ez

gara insensibleak

ETA-GOBERNUA NEGOZIAZIO EREMUA


9/10

Gatazka politikoak konponbidepolitikoa behar duela uste zabal-

dua da Euskal Herrian. Azkenal-

dian, gainera, egitura juridiko-

politiko berri baten aldeko

ahotsak ugaritu egin dira. Eraba-

kitzeko eskubidea ere erreferen-

tzia da. Nola ikusten du ETAk

konponbide politikoaren ere-

muaren garapena?

Konponbide politikoak gatazka-

ren gakoei erantzun behar die

Euskal Herrian egiazko egoera

demokratikoa ezartzeko. Lehe-

nengo urratsa euskal eragile po-

litiko eta sozialen artean garatu

behar den elkarrizketa prozesua

da. Noski, prozesu hau inolako

indarkeriarik gabe eta inolakoesku-hartzerik gabe gauzatu be-

harko litzateke. Negoziazioen

helburua Euskal Herriaren eta

erabakitzeko eskubidearen ai-

tortzaren formulazio adostua

jasoko lukeen akordio demokra-

tikoa eskuratzea litzateke. Ho-

rrela, proiektu politiko guztiak

ahalezkoak izango lirateke, in-

dependentzia barne.

Akordio demokratikoak eus-

kal herritarren babesaren zilegi-

tasuna jaso beharko luke, herri

kontsultan berretsita. Hortik au-

rrera, estatuen eta Euskal Herri-

ko eragile politiko eta sozialen

ordezkaritzaren artean negozia-

zio prozesua zabaldu beharko li-tzateke. Ez akordioaren edukia-

ren inguruan, hori soilik euskal

eragileei eta euskal herritarrei

dagokielako; negoziazio hauen

helburua akordio demokratikoa

ezartzea litzateke.

Zuen iritzi horien atzean kon-

ponbide politikoa tutelatzeko

gogoa egon al daiteke? Horixe da

beti ETAri egin zaion akusazioe-

tako bat.

ETA ez da inoiz prozesu horreki-

ko mehatxu izango, dagoeneko

aski argi gelditu denez. Inoiz ez

da izan. ETAk bere iritzia du eta

bere hausnarketak egiten ditu.

Horiek dira mahairatzen ari ga-

renak. Baina ETA ez da konpon-

bide politikoaren mahaian ese-

rita egongo. Ezker abertzalearen

erreferentzia politiko nagusia

den herritar batasunak ordezka-

tuko du ezker abertzale osoa

mahai horretan. Espainia etaFrantziaren aldeko indarrek

Euskal Herrian dituzten ordez-

karien bidez parte hartu behar-

ko lukete. Beharrezkoa da. Baina

hortik haratago, prozesuak ezin

du inolako kanpo mehatxu eta

esku-hartzerik izan. Ez estatue-

na, ez beste inorena. Euskal he-

rritarren borondate eta nahia-

ren araberako prozesua izan

behar da. Euskal herritarren hi-

tza eta erabakiaren araberakoa.

Herritarren borondatea dela oi-

narria eta erreferentzia esan du-

zue beste batzuetan ere, baina

hori gauzatu ahal izateko nahi-

koa aurreratu dela uste al duzue?Aurreratu da euskal herritarren

kontzientziari eta heldutasun

politikoari dagokionez. Euskal

herritarrek hitza hartu nahi du-

te, bai prozesu demokratikoan

bai eguneroko bizitza politiko

eta sozialean.

Espainia eta Frantziaren alde-

ko indarrek, aldiz, ariketa demo-

kratikoa egiteke dute oraindik.

Indar politiko hauei ez zaie he-

rritarren nahia axola euren

proiektua indarrez inposatzerik

badute. Gasteizko Gobernuaren

harrokeria ikusi besterik ez da-

go, inolako zilegitasun demo-

kratikorik ez duela jakinda. De-

na dela, ez dute erraza izangoherritarren eskaerei bizkarra

ematea.

Gatazkaren muinari erantzungo

liokeen akordio politikoa erdies-

teko behar besteko heldutasunik

izango al dute indar politikoek?

Euskal jendarteak ez luke beste-

rik onartuko. Tamalez, sektore

batzuetan oraindik ez da heldu-

tasun nahikorik antzematen.

Euskal Herriaren zatiketak eta

inposizioak eman dien posizio

pribilegiatua galtzeko beldur

dira. Horregatik, prozesua me-

hatxutzat hartzen dute, guz-

tiontzako aukera beharko lukee-

nean.

Gure ustez oker dabiltza, Eus-

kal Herriak inposizioan oinarri-

tzen den eskaintza politikorik ez

duelako gehiago onartzen. Be-

raiek ere hausnarketa hori egi-

ten ari dira. Indar horiek badaki-

Seguru aski funtzio bat bete

ahalko luke, baina urratsez

urrats joan behar da.

Nolako eredu negoziatzaile au-

rreikusten duzue? Non, nola,

nork, noren aurrean?

Negoziazio eredu sendo eta era-

ginkorra egituratu behar da. Ho-

rretarako, ETAren eta Frantzia

eta Espainiako estatuen arteko

aurrez aurreko elkarrizketakabiatu behar dira, prozesua la-

gunduko duen nazioarteko era-

gileren baten dinamizazioare-

kin. Nazioarteko behatzaileen

parte hartzeari ere funtsezkoa

deritzogu, eskuratuko diren

akordioen garapenaren jarraipe-

na egiteko eta, beraz, akordioak

betetzeko berme gisa.

Negoziazio agendari dagokio-

nez, gure ustez hiru gai nagusi

daude: euskal preso eta iheslari

politiko guztien etxeratzea,

ETAren armen desegitea eta

Euskal Herriaren desmilitariza-

zioa. Horiek gauzatzeko formu-

lak adostu behar dira negoziazio

mahaian eta aholkularien la-

guntzaren beharra aurreikus

daiteke.

Eredua aurreko prozesuen es-

perientziatik nahiko finkatuta

dago. Eta ETA prest dago. Beraz,

elkarrizketa prozesua bihar ber-

tan has daiteke gobernuek

erantzun positiboa ematen ba-

dute.

Eta estatuek urrats esangura-

tsurik egin nahi ez badute?

Gerta daiteke horretan ahale-

gintzea, errail hau blokeatuta

prozesu politikoa geldiaraziko

dutelakoan. Edo, besterik gabe,

inolako konponbiderik ez du-

telako nahi. Aurreko esperien-tziak ikusita, ez dago estatuen

borondatean konfiantzarik iza-

teko arrazoirik.

Horrek egoera zaila sortuko

luke, prozesuak estatuen parte

hartzea behar duen neurrian.

Nola aurre egin dakiokeen?

Erronkari eutsiz. Pazientziare-

kin jokatu behar da, etsi gabe,

eguneroko borroka eta lanare-

kin jarraituz, indar berriak bil-

duz, ditugun indarrak eragin-

korrago bilakatuz...

Prozesua ez da soilik nego-

ziazio mahaian emango. Herri

aldarrikapenak eta herri pre-

sioak funtzio erabakigarria

daukate. Gainera, ETAren era-

bakiak herritar guztiei, eta ez-

ker abertzalearen oinarri sozia-

lari batez ere, erantzukizun

erantsia eman die. Konpromi-

so garaia da. Eta funtsezkoa da

horretaz jabetzea.


KONPONBIDE POLITIKOA

HERRITAR

BATASUNA

ETA ez da

konponbide

politikoaren

mahaian eserita

egongo. Ezker

abertzalearen

erreferentzia

politiko nagusia

den herritar

batasunak

ordezkatuko du

ezker abertzale osoa

mahai horretan


10/10


FASEAK

Faseen ikuspegitik,

prozesu luze eta

mailakatua

aurreikusten dugu,

independentziarako

jauzia emateko

beharrezko

baldintzak sortu

bitartean

BLOKEOA

Estatua ez da inoiz

solaskide fidagarria

izan, baina are

gutxiago orain.

Horren ondorioz,

gerta daiteke

prozesua

blokeatzea. Eta

aldebakarreko

ekimenekin

erantzun beharko

da, aldebakarreko

burujabetza

aldarrikapenekin

Euskal Herrian ireki den proze-suaren lehen helmuga zein izan

daiteke? Historikoki, ezker

abertzaleak marko demokrati-

korako proposamen zehatzak

egin ditu. Maila horretara iritsi

al daiteke? Prozesu honek ez du

aldez aurretik halakorik ber-

matzen, ezta?

Gatazkaren ondorioak gaindi-

tzearekin batera, gatazka poli-

tikoa konponbidean jarriko

duen akordio demokratikoa

behar da. Akordio horrek lur-

soro demokratikoa ezarriko

du. Hori izango da prozesua-

ren lehen helmuga: Euskal He-

rriaren eta erabakitzeko esku-

bidearen aitortza. Mugarri horifinkatuta, indar politiko bakoi-

tzak bere proposamen zehatza

aurkezteko aukera zabalduko

da. Une horretan ezker aber-

tzaleak berea aurkeztu beharko

du. Zuk diozun bezala, ez dago

aurrera aterako den bermerik.

Proposamen bakoitzak biltzen

duen atxikimenduaren arabe-

rakoa izango da.

Euskal Estatu independientea

izan duzue, beti, azken helburu-

tzat. Egin duzuen urrats histori-

ko hau eta gero, nola ikusten

duzue helburu horretaraino

egin beharreko bidea?

Independentziarainoko bideaegiten ari gara. Independentis-

moa egituratzen ari gara, Eus-

kal Herriko bizitza politikoan

izan behar duen erreferentzia

eta protagonismoa har dezan.

Urrats garrantzitsuak eman di-

tugu eta herritar askoren babe-

sa jaso dugu. Baina zabaldu du-

gun ziklo honetan ezker

abertzalea bidea bururaino

ibiltzeko prestatu behar da.

Ikusmira luzearekin, aliantzak

sendotzeko eta herritarren

gehiengoaren atxikimendua

biltzeko helburuarekin. Eta ez

hori bakarrik: estatua izatera

iristeko tresnak sortu behar di-

tugu. Herritarren zerbitzura

egongo den eta justizia soziala

bermatuko duen estatua.

Nazio eraikuntza estrategia

independentistaren oinarrizko

zutabea izan behar da. Eta ho-

rrek antolakuntzan jauzi han-

dia ematea eskatzen du, inde-pendentista eta sozialista izan-

go den ezker abertzalearen

erreferentzia politiko nagusia

indartzea.

Prozesu honek aurrera egin

ahala, gainera, estrategia inde-

pendentistarako energia be-

rriak askatu beharko dira,

orain arte gatazkari lotutako

beste zereginetan egon dire-

nak. Erronka handia du ezker

abertzaleak, erronka zail be-

zain ederra.

Faseen ikuspegitik, prozesu

luze eta mailakatua aurreikus-

ten dugu, independentziarako

jauzia emateko beharrezko bal-

dintzak sortu bitartean. Lehe-nengo bataila nagusia Euskal

Herriaren eta erabakitzeko es-

kubidearen aitortza eskuratzea

izango da. Ondoren, autodeter-

minazio eskubidea aitortzen

denetik aplikatzen den arte,

trantsizio fase bat zabalduko

dela aurreikus daiteke. Trantsi-

zio fase horretarako ezker

abertzaleak bere proposamen

taktikoa egin beharko du, lu-

rralde batasuna eskuratzeko

eta nazio eraikuntzan sakon-

tzeko baliabide berriak izate-

ko helburuarekin. Fase hori

zenbat luzatuko den ez dago

jakiterik. Sortuko ditugun bal-

dintzen eta egitasmo indepen-dentistak jasotzen duen atxiki-

menduaren arabera egongo da.

Krisi ekonomikoak eredu osoa

jarri du zalantzan. Ezker aber-

tzaleak, aldaketa politikoaz

gain, aldaketa soziala ere behar

dela aldarrikatzen du. Prozesu

honek zerbait ekar al dezake

alor honetan?

Ekarri behar du, zalantzarik ga-

be. Prozesua integrala da eta

aldagai asko ukitzen ditu. Tar-

tean eredu sozial eta ekono-

mikoarena. Euskal Herriak

egungo egoerari erantzuteko

tresnak behar ditu, euskal he-

rritarren beharrak asetzeko bi-

tartekoak. Eta hori oso lotuta

dago Euskal Herriaren eta era-

bakitzeko eskubidearen aitor-

tzarekin. Are gehiago ikuspegi

ekonomikotik Espainia eta

Frantziarekiko menpekotasu-

na zama bilakatzen ari den ho-netan.

Estatuek ba al dute eskaintza

politikorik euskal herritarren-

tzat? Adibidez, Estatu espaino-

lak oso krisi sakona bizi du. Zer

ekar dezake horrek guztiak?

Estatuek ez dute Euskal Herria-

rentzako eskaintza politikorik.

Inposatzen duten ereduak ez

ditu euskal herritarren nahiak

asetzen. Eta ez du erantzunik

Euskal Herriaren eskakizunen-

tzako.

Espainiako Estatuaren krisia

aipatu duzu, eta halaxe da. Kri-

si ekonomikoaz gain, krisi poli-

tiko eta instituzional sakonabizi du. Erreforma politikoare-

kin eratu zuten eredu autono-

mikoa kolokan dago. Eta estatu

botereen arteko liskarrak eten-

gabeak dira. Horri gehitu be-

har zaio alderdien arteko lehia

modu erasokorrean eta neurri-

rik gabe gauzatzeko Espainian

garatu den kultura politikoa.

Emaitza, egiturazko ezegon-

kortasuna da.

Eskaintza politikorik gabe

eta bizi duen egiturazko krisia-

rekin, Espainiak badaki Euskal

Herriko prozesuari begira

ahultasun estrategikoa duela

eta egoera horretan prozesua

konponbide demokratikotikharatago doala eta dimentsio

estrategikoa hartzen duela.

Prozesuan ez da soilik Euskal

Herriaren eskubideen aitortza

ebazten, hurrengo urratsetan

etor daitezkeen agertokiak bai-

zik. Proiektuen arteko kon-

frontazioa da.

Horregatik, Espainiako Esta-

tuak, bere ahultasun estrategi-

koaz jabeturik, prozesu politi-

koa zangotrabatzeko eta

lokazteko ahalegin guztiak

egingo dituela aurreikus daite-

ke. Estatua ez da solaskide fida-

garria izango. Ez da inoiz izan,

baina are gutxiago orain. Ho-

rren ondorioz, gerta daiteke

prozesua blokeatzea. Eta alde-

bakarreko ekimenekin eran-

tzun beharko da, aldebakarre-

ko burujabetza aldarrikape-

nekin. Inoiz baino gehiago

etorkizuna herriarena da.

te Euskal Herrian zabaldu den

egoeran euren posizioa egokitu

beharko dutela euskal jendarte-

tik gehiegi urrundu nahi ez ba-

dute. Hausnarketa horren emai-

tzak prozesu demokratikoanmurgiltzera eramango ote di-

tuen, aldiz, ikusteko dago. Ho-

rregatik, giltza euskal jendarte-

ak dauka. Herriaren exijentzitik

eta aktibaziotik azkartuko da

prozesua.

Lurraldetasunaren auzia nola

konpondu, horrek ere zalantza

franko sortzen ditu.

Lurraldetasunaren auzia proze-

suaren gakoetako bat da. Espai-

niak eta Frantziak lurralde zati-

ketan eraiki dute euren

lehenengo lubakia. Eta urtetan

zehar inposaturiko egoeran zulo

sakona aitzurtu dute. Baina ga-

tazka politikoaren konponbide-ak Euskal Herri osoari eragin be-

har dio. Euskal eragile politiko

eta sozialen arteko elkarrizkete-

tan Euskal Herriko errealitate

nazionalaren aitortzari formu-

lazio zehatza bilatu beharko

zaio, egungo errealitate institu-

zionala kontuan hartuz, baina

zuloaren sakonera arazo gain-

diezina bilakatu gabe.

Erritmo ezberdinak izango direla

argi dago. Ipar Euskal Herrian

ere aldaketa esanguratsuak iza-

teko aukerarik ikusten al duzue?

Argi dago bi estatuekiko kon-

frontazioak bilakaera ezberdina

izan duela eta jendartearen per-tzepzioa eta abertzaletasunaren

garapena ere ez dela berdina.

Hori kontuan hartu behar da,

eta erritmoetan eta moldeetan

eragin dezake.

Edukietan, aldiz, gatazka poli-

tiko bera izanik, gakoak ere ber-

tsuak dira: aitortza eta erabaki-

tzeko eskubidea. Lapurdin, Baxe

Nafarroan eta Zuberoan kon-

tzientzia handia dago horren in-

guruan, eta oso sektore zabale-

tatik Euskal Herriaren aitortza

jasoko duen eta Euskal Herria-

ren beharrei erantzuteko beha-

rrezko baliabidez hornituko

duen instituzio propioa aldarri-

katzen da.

Prozesu hori egituratzea da

erronka, akordio demokratikoa

eskuratzeko helburuarekin. Eta

prozesu osoaren garapenak eta

Nazioarteko Konferentziak bul-

tzada eman diezaiokete.

EGITASMO POLITIKOA

eta-ri elkarrizketa [2011-11-11]

Documents