HISTORIA

New Yorkeko inguruetan gutxi gorabehera 5000 amerindiar bizi ziren (lenapetarrak), gaur egungo hiriaren kokalekua Giovanni da Verrazzano italiarrak 1524an deskubritu zuenean. Verrazzano esploratzaile italiarra zen, Frantziako koroaren zerbitzuan ziharduena, eta tokiari "Nouvelle Angoulême" ("Angulema Berria") deitu zion.

Toki hori biztanle europarrez populatzen hasi zen herbeheretarrek 1614an larru-merkataritzarako gune bat fundatu zutenean Manhattanen hegoaldeko muturrean, "Nieuw Amsterdam" ("Amsterdam Berria") deitu zutena. 1626an Peter Minuitek, Herbehereetako kolonia haren zuzendariak, Manhattan uhartea lenapetarrei erosi zien, 60 florinen balioaren truke.

KULTURA

Tom Wolfe idazleak New Yorken «kultura airean dagoela ematen du, klimaren ezaugarri bat izango balitz» esan zuen. Hirian hainbat mugimendu kulturalek izan zuten bere jaioterria, tartean Harlemen berpizkundea. Musikan1940ko hamarkadan jazz, 1970eko hamarkadan hip hop eta 1980ko hamarkadan punk eta hardcore mugimenduen hiriburu bilakatu zen. Metropolitan Opera House eta Carnegie Hall opera aretoak izateaz gain, 1880ko hamarkadanBroadway eta 42. kaleko antzerkiek genero berria sortu zuten, musikala hain zuzen ere.

Askatasunaren estatua

Askatasunaren Estatua (jatorrizko izena, Mundua argitzen duen askatasuna) Frédéric-Auguste Bartholdieskultorearen lan bat da, Frantziak New York hiriari 1886an Ameriketako Estatu Batuen independentziaren 100. urteurrena zela-eta oparitutakoa. Urte horretan, desmuntaturik, Frantziatik AEBetarako bidaia Iseré deituriko barkuan egin zuen.

Munduan zehar badaude estatua honen kopia eta imitazio ugari.

Arkitektura

New York hiriko lotutako eraikin etxe orratz da. New York, 4.493 buruz, hala nola, eraikinak, munduko beste edozein hiri baino gehiago. Inguratua, batez ere, urak, hiriko egoitza-dentsitate eta lurrak balio handia eskualdeetan merkataritza bulego eraikin bildumarik handiena da, eta munduko egoitza dorreak agertzen.

Parkeak

Central Park, 3,41 km ² (laukizuzen 4 km x 800 m), Manhattanen kokatzen da. Estatu Batuetako parke bisitatuena da, gutxi gorabehera 25 milioi turista urtean, 52 eta film ugari eta telebista programak, ere bihurtu da hiri ospetsuena parke mundo.53 Park agertzen Central Park.

Ingurumena

New York-en garraio publikoaren erabilera Estatu Batuen altuena da, eta erregaiaren kontsumoa par bat da, Estatuko batez bestekoa izan zen 1920,36 New York biztanleria trinko eta baxua automobilaren menpekotasun hiria kokatzekoartean berotegi-efektuko gasa.