foloyanaletaefesotovetumagana agaidiya1 foloyanaletaefesotovetumagana agaidiya folo loma deliya...

27
1 Folo yana leta EFESO tovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higa tovetumagana adi yoꞋo Efeso Filifai Kolosi agaidiya kadu saꞋeyana bana Filimoni againe. Hida miEfeso yadi leta giꞋetoladina be higa nagona miEfeso hinahawana tu muliya ekelesiya melala tulina tulina agaidiya leta ginanuwaliliuga. Efeso melala kikaiwabuna Esiya ana fafaliya. Moy- aꞋaidi lukimokimone againe hihawahege-moꞋedi, ada yadi viviluwa kwamayoku Atemisa, ana egana vel- ugana Daiyana, yadi manuwa-tafalolo lakahi-moꞋena gavavewaga Efeso againe gidauda. (Afositolo 19:27) Folo yana lumamala-waliliuga anavelu againe Efeso againe sabati saꞋeyana miYuda gilumamaledi. (Afositolo 18:18-21) Tu yana lumamala-waliliuga anaveto againe Efeso againe gimiyami givehavehawala malamala tohiye. (Afositolo 19) MiEfeso yoꞋo tulidiyao kalivai-dina tu kadu miYuda tufoidi medede againe himiyami. Ada hida leta ana nuwanuwa lakahina ma Keliso miYuda kadu yoꞋo tu- lidiyao giꞋivesaꞋeyadi, higa tova adamoya ide gaveyao Ke- liso buye kaveꞋatutamoꞋaida medema ada yoꞋo saꞋeyana. Folo ekelesiya gaitoma tohiye agaidiya giluvefosedi, higa ide Keliso wowona tu Bana uꞋuda, kadu ide yana manuwa- moꞋena tu Bana manuwai-nadi ana holiliꞋabi, kadu ide vaita vavinena amine tu Bana moganeda. Leta dobona hidede amine. Lusiule. 1:1-2

Upload: others

Post on 25-Mar-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

1

Folo yana leta EFESO tovetumaganaagaidiya

Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi,higa tovetumagana adi yoꞋo Efeso Filifai Kolosi agaidiyakadu saꞋeyana bana Filimoni againe. Hida miEfeso yadileta giꞋetoladina be higa nagona miEfeso hinahawanatu muliya ekelesiya melala tulina tulina agaidiya letaginanuwaliliuga.

Efeso melala kikaiwabuna Esiya ana fafaliya. Moy-aꞋaidi lukimokimone againe hihawahege-moꞋedi, adayadi viviluwa kwamayoku Atemisa, ana egana vel-ugana Daiyana, yadi manuwa-tafalolo lakahi-moꞋenagavavewaga Efeso againe gidauda. (Afositolo 19:27)

Folo yana lumamala-waliliuga anavelu againe Efesoagaine sabati saꞋeyana miYuda gilumamaledi. (Afositolo18:18-21) Tu yana lumamala-waliliuga anaveto againeEfeso againe gimiyami givehavehawala malamala tohiye.(Afositolo 19)

MiEfeso yoꞋo tulidiyao kalivai-dina tu kadu miYudatufoidi medede againe himiyami. Ada hida leta ananuwanuwa lakahina ma Keliso miYuda kadu yoꞋo tu-lidiyao giꞋivesaꞋeyadi, higa tova adamoya ide gaveyao Ke-liso buye kaveꞋatutamoꞋaida medema ada yoꞋo saꞋeyana.Folo ekelesiya gaitoma tohiye agaidiya giluvefosedi, higaide Keliso wowona tu Bana uꞋuda, kadu ide yanamanuwa-moꞋena tu Bana manuwai-nadi ana holiliꞋabi, kadu idevaita vavinena amine tu Bana moganeda. Leta dobonahidede amine.

Lusiule. 1:1-2

Page 2: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 1:1 2 EFESO 1:4-5Yaubada yana nuwadoga kadu Keliso be ana tovetuma-

gana yadi veꞋatutamoꞋaina faꞋina. 1:3-3:21Tovetumagana yadi nuwanuwa saꞋeyana hinamiyami.

4:1-16Dewa uyuꞋuyuyuna hinavenikohiyena. 4:17-5:20BonaꞋabi veꞋahawahawahega adi yoꞋo hinagediya gilu-

bodadi. Kaliva wavavinena 5:21-23 WeꞋoweꞋo 6:1-14Agetoga 6:5-10

Keliso yana faiwaleya Setani ahenao hinalugaviyadi.6:11-20

Lukafoi. 6:21-241 Yo siule tobohiyakweyao moyaꞋaimi Efeso againe.

Iya Folo Yaubada givegideku be Yesu Keliso yana kabugavaina, higa yana afositolo adi maka giveleku. OmiYaubada yana yoꞋo mahamahalimiyao Efeso againe yamileta gaꞋetoladina be wanaꞋitana. Omi higa Yaubadayana kaliva yana vevine mahamahalimiyao kadu YesuKeliso againe wahawahegemi be wamiyamiyaveꞋavina.2 Yaubada Tamada kadu Kaiwabu Yesu Kelisohinanuwadogemi kadu aseꞋasemi hinakiveniwalovina.

Yaubada yana vevai ide Keliso buye kaveꞋatutamoꞋaida-mafaꞋideya.

3 BanaꞋe yada Kaiwabu Yesu Keliso yana Yaubadakadu Tamana amanadi kanahawadavadavana. FaꞋinalobama ana lokolokofou moyaꞋaina aluꞋaluwada yanamiya hagihagina faꞋina gihawahegena be ide Keliso buyekaveꞋatutamoꞋaida-ma ginuwadogeda. Yaubada hidedeamine ginuwadogeda faꞋina kanadavadavana. 4-5 Boituwai-lokalokana aimo babi keke gidabubuni ana toveya,Yaubada ide gaveyao Keliso buye kaveꞋatutamoꞋaida-ma1:2: Af 18:19-21, 19:1-40, 20:17-38

Page 3: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 1:6 3 EFESO 1:10ahe giluwafada be higa mahamahalideyao kadu keke adawavita Bana matane kanamiyami. Ada nuwakabubufaꞋina tuwai-moꞋena givegide-vagahida be Yesu Kelisoyana ihagihagi againe ide Bana natuneyao amine gi-nafayayeda. Bana Tauna yana inuba hagihagina faꞋina,au hidede amine givegide-vagahida be higa ginahawave-natuneda. 6Mena yana nuwadoga lakahi-moꞋena againeide Bana NatuꞋaseꞋasena buye kaveꞋatutamoꞋaida-ma gin-uwadogeda be higa Bana ana egana kanakilakahina kana-gayo, “Ho Yaubada, ya nuwadoga keke kanawona!”

7-8 Tu ide Keliso buye kaveꞋatutamoꞋaida-ma adaaiyauga kanuhagana. Yada dewa koyona faꞋina yogoyo-gonideyao kamiyami tu Keliso dayagine gitutuvehobuda,higa yada koyona ana laufata Bana giseni tu Yaubada yadakoyonai-dina giyawelidi. Mena ada tutuvehobu ma yananuwadoga lakahina ana iyaꞋiyaya, ada au yana nuwadogaide agaideya givetalaiyena-ma gavatubuga! Hidede amineginuwadoge-moꞋeda be nuwahuya tulina tulina kaduYaubada ana halamana againe kawahivemavemauga.9 Boi tuwai-lokalokana Yaubada Tauna nuwahinageneginuwanuwa be givevai, ada mena yana nuwahinageboi sevasevauyana ma ide agaideya gihawavemogatal-ena. Bana Tauna yana inuba hagihagina againe KelisofaꞋina givevai. 10 Ada yana vevai hidede amine. Yanaaibubuna matatabuna tomiyalobama kadu tomiyababiginavagaꞋauhida-yo kanavesaꞋeya be uꞋuda saꞋeyana, higaKeliso. Ada gaitoma moyaꞋaina adi aituha hinaluyabunabe tova gilubodana-ma ginalakayemu amine, Yaubadagaitoma moyaꞋaina ana vesaꞋeya Keliso dibune faꞋinagavaimi givehimeya, mededemi ginafaisewa.

Yaubada AluꞋaluwa Mahalina againe gisetagoda.1:10: Yo 15:16, 2Te 2:13, Ef 5:27 Ef 2:7

Page 4: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 1:11 4 EFESO 1:14

11 KaduꞋe, Yaubada ime Keliso buye aveꞋatutamoꞋaima-ma yana lokolokofou higa yana yoꞋo faꞋina giluwafama. E,boi tuwai-moꞋena yana vevai amine ime yana lokolokofoufaꞋina givegide-vagahima. BanaꞋe gaitoma moyaꞋainagivehimeyedi, ada Tauna yana inuba kadu yana vevaiamine hilakayemu. 12 Ada au yana inuba kadu yanavevai amine givegide-vagahima be Yaubada yana kikai-wabu yama dewa hagihagina againe anayemaunena bekaliva hinaꞋitadavadavana, ime Yaubada yana TovegidaKeliso yana hobuꞋela faꞋina yama wavetumagana amadu-vebutu alulauboda kalivai-mana. 13 Kadu omiꞋiyao medaanafaiweya laumamala Yaubada yana nuwanuwa vele-moꞋena faꞋina, higa ami kibababala ana VenuwaꞋata Ya-mumuna wanogalini-yo Keliso wavetumaganena. Ke-liso againe wavetumagana be Yaubada AluꞋaluwa Ma-halina againe gikibwami higa AluꞋaluwana giꞋiveninisenabe givemagami, boi tuwaina giwonadabadaba vaita yanayoꞋogaga agaidiya ginahawahegena amine. 14 BanaAluꞋaluwa Mahalina ma vaita Yaubada yana kibwa ideagaideya amine, kadu kaliva kwamayoku gisetagonaamine Yaubada AluꞋaluwa Mahalina nuwahinagedeyagisena be gisetagoda, higa vaita gavaimi yana lokolokofoumoyaꞋaina ada duꞋu faꞋina giwonadabadaba, mededemiaimo ide agaideya ginasevefofona. AluꞋaluwa Mahalinaagaine gisetagoda be higa aimo ide Tauna yana yoꞋo-gaga ada tutuvehobu ginaluyabuni-yo ada aiyauga-vagatakanavai-Ꞌowona. Hidede amine Yaubada AluꞋaluwa Ma-halina againe gikibwada, kadu aimoada tutuvehobu faꞋinagisetagoda be higa yana kikaiwabu kaliva hinaꞋitadavada-vana.

Folo giveꞋoꞋola be Keliso yana kikaiwabu1:14: Ef 4:30 2Ko 1:22

Page 5: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 1:15-16 5 EFESO 1:21hinahalamane-hagihagiyena.

15-16 Tu mena Yaubada yana nuwadoga lakahina yanayoꞋogaga agaideya faꞋina, tova moyaꞋaina Yaubada againegavesiule omi faꞋimiya. Boi nagona yami vetumaganaKaiwabu Yesu againe kadu yami nuwanuwa hawahawa-hegana tovetumagana moyaꞋaidi faꞋidiya mena valeyamigamidinogalina againe, gavebutu omi faꞋimiya gavesive-siule kadu keke gadaꞋilova, au yaku veꞋoꞋola againe tovamoyaꞋaina ami egana gayakayakahina. 17 Tova moyaꞋainagaveꞋoveꞋoꞋola be yadaKaiwabuYesuKeliso yanaYaubada,higa Tamada Tokaiwabu-moꞋa, tagami ginakifolefolena.GaveꞋoveꞋoꞋola be AluꞋaluwa Mahalina againe tagami gi-nakifolefolena kadu nuwami ginakiyauna be Yaubada anahalamana agaimiya ginakabu-faꞋila. 18-19 Kadu gaveꞋoꞋolabe matami ginakivemahalina be higa Yaubada yananuwanuwa omi faꞋimiya wanahalamane-hagihagiyena.Yana nuwanuwa hidede amine. SaꞋeyana wanahala-manena ma Yaubada givegidemi be aimo omi faꞋimiyagavaimi yamuyamumu-Ꞌowogina ginaga-ma faꞋina walu-lauboda. Kadu saꞋeyana ma Yaubada gaveyao moy-aꞋaida yana kaliva mahamahalideyao, medema agaideyayana lokolokofou moyaꞋaina ada duꞋu faꞋina giwonad-abadaba, ada mena duꞋu-nadi ana kikaiwabu gavatubuga!Kadu Yaubada yana faiwala lakahina ide tovetumaganaagaideya keke tamo gavadi againe kanahawaluveluveni.Mena yana faiwala lakahi-moꞋena, Keliso yana mididi-havagi againe giyemaunena ana tubuga amine, meda idetovetumagana agaideya giyemayemaunena.

20E, Yaubada gifaiwala-moꞋa be Keliso alikeya gisivemi-didina, Tauna iꞋatagine lobameya givehiyotona. 21 Weselobama getane-moꞋane givetoga be gikaiwabu-moꞋa. E,tokikaiwabu kadu tovehimeya kadu tofaiwala kadu kau-

Page 6: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 1:22-23 6 EFESO 2:3veya tulina tulina gikaiwabuhege-moꞋedi. Kadu Bana anaegana lakahi-moꞋena, ada gaveyao moyaꞋaidi adi eganakaliva hikikilakahina, medema Yesu gikaiwabuhegedi,ada keke vaita hida tovagaga againe gidakaiwabuhegedi,au kadu aimo tova mulina buyeꞋi. 22-23 Kadu Yaubadagaitoma moyaꞋaina Keliso agevavane gisedi, ada Banagaitoma moyaꞋaina adi tovehimeya ma ide tovetumaganaada yoꞋo Bana anakaibe ada toꞋitaveꞋavina faꞋina gisena,higa ide tovetumagana vaita Keliso wowona amine adaBanaꞋe Tauna ma uꞋuda. Ada ide vaita wowona aminema uꞋuda Keliso kaluyabuna, tu BanaꞋe Tauna gaitomamoyaꞋaina givemagadi, au lobama be babi be ide buyegivemaga-moꞋeda be giluyabuda.

2Keliso buye kaveꞋatutamoꞋaida-yo wayawaida ivagunakamimiyami.

1 Tu omiꞋiyao ma tuwaina omi vaita toꞋalika amine.Yaubada yana vehimeya wadibutoyogena ada dewa koy-ona againe wahawahegemi faꞋina, aluꞋaluwami vaitaaliꞋalikana. 2 Mena dibutoyoga kadu dewa koyonaana eda againe tuwaina wanunudadana, hida babi ananuwanuwa koyona amine wadewadewa, kadu Setani badiyafune lobama hinafane hinunudadana-ma adi tove-himeya yana abavehimeya againe wamiyami. Tovaadamoya bana kalivai-nadi yana nuwanuwa koyonatodibutoyoga aseꞋasediya gifahafahana. 3 Boi tuwaina idemoyaꞋaida badi todibutoyoga adi yoꞋo kalivadi. Dibudakoyona ana ayafana amine kadewadewa, ada gavaimigavaimi wowoda o nuwada giludigadigaga, mededemi1:22-23: Kl 1:4-11 Hi 1:3,13 Kl 2:15, Fl 2:9-10 1:22-23: Kl 1:18

Page 7: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 2:4-5 7 EFESO 2:9taudeyao yada nuwanuwa koyona againe kahawahawa-hegeda. Todibutoyoga moyaꞋaidi yadi koyona faꞋinaYaubada yana ilaꞋa guwana hinanuhagana. Ada tuwainakadu ide dibuda koyona katubuga-ma kamiyami, ada vaitatodibutoyogamoyaꞋaidi amineYaubada yana ilaꞋa guwanakadanuhagana.

4-5 Atu Yaubada ma ana egana tohinekalikali. Yananuwakabubu ide agaideya keke kabiꞋona faꞋina, Ke-liso alikeya gisivemididina amine ide aluꞋaluwada al-iꞋalikana gikiveyawayawana be Keliso buye wayawaidaivaguna kamimiyami. E, yada dewa koyona faꞋinaaluꞋaluwada vaita aliꞋalikana amine kamiyami nono-gana Yaubada yawaida ivaguna giveleda. Yaubada yananuwadoga keke kanawona! WaꞋita, yana nuwadoga againekibababala wanuhagana. 6 Ada ide Yesu Keliso buyekaveꞋatutamoꞋaida-ma BanaꞋe buye gisivemididida, higayawaida ivaguna giveleda be Yesu Keliso buye lobameyagivehiyotoda. 7 Au hidede amine Yaubada ide Yesu Ke-liso buye gisivemididida ada givehiyotoda be higa aimomulina tova keke ginahavaini yana nuwadoga lakahi-moꞋena ana iyaꞋiyaya ide agaideya ginayemaunena. IdegiꞋitanuwakabubuyeda be Yesu Keliso faꞋideya gihawa-hegena faꞋina, yana nuwadoga gavatubuga! Au kekeadafaiweya kanalagani. 8 Wanogali! Yaubada Taunaginuwadogemi be omi wavetumaganeni-yo ami kibaba-bala wanuhagana. Tu keke taumiyao nuwamiya vetuma-gana gidayemu, au Yaubada yami vetumagana givelemi-yo wavetumaganena. 9 KaduꞋe keke taumiyao yamivediwe faꞋina ami kibababala wadanuhagani. Au Yaubadagivetumaganavelemi-yo ami kibababala wanuhagana bekeke tamo hakwadi afaiweya tauni a egana unakilakahiniunagayo, “Yaku vediwe faꞋina kibababala ganuhagana.”

Page 8: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 2:10 8 EFESO 2:13Keke amifaiweya hidede amine wanagahe. 10Atu ideꞋeyaoBana Yaubada nimana ana iyaꞋiyaya. Ide gavana anaga?Yaubada Yesu Keliso againe gibubuveꞋivaguda be higaigibagiba kanaseseyemaunedi. Mena igibagiba ma boituwai-lokalokana Yaubada givevaiye-vagahina be higaigibagiba amine kananauna.

MiYuda kadu yoꞋo tulidiyao Keliso againe hivesaꞋeya.11 Tu omi keke miYuda tu yoꞋo tulidiyao agaidiya

watubuyemu-ma yami miyami tuwaina wananuwa-nunauyena. MiYuda avewagami keke Yaubada yana yoꞋo,yana iyaꞋiyaya keke wowodiya hidatomogolohini-makalivai-dina tu taumeyao avewagama ide Yaubada yanaiyaꞋiyaya wowodeya katomogolohina-ma kalivai-dana,higa iyaꞋiyayai-nadi kaliva wowodiyagaga gidadauda.12 Yami miyami tuwaina keke nuwami ginaulu. Tuwainakeke Keliso againe wadamiyaveꞋavina, au wamiyavehaila.Kadu omi keke Yaubada yana yoꞋo miIsileli kalivai-dina, au omi tulimiyao. Boi tuwai-moꞋena Yaubadaime miIsileli yama yoꞋo givenuwadadanema be yanaveyao agaimeya giseusedi, higa ama kibababalafaꞋina giwonadabedabema. Tu omi tulimiyao faꞋina,Yaubada keke hidede amine gidaveyaoyemi ada au hideibabiya wamiyami koyona, aseꞋasemi ana abaluveꞋavinakeke, yami Yaubada keke. 13 Boi tuwai-moꞋena omitulimiyao vaita lauveya wadamiyavehaila amine. KekeYaubada wadahalamaneni o kaꞋi yana yoꞋo agaidiyawadamiyaveꞋavina. Atu tova adamoya Keliso dayaginagimadu faꞋina, Yaubada gitaimi be omi Bana liline kaduime Bana yana yoꞋo lilimeya wayemu-yo Yesu Keliso buyewaveꞋatutamoꞋaimi.2:10: Kl 2:13 Ef 6:12 Ta 3:3 Lo 6:8 Lo 2:4 2:10: Lo 3:24, 2Ti 1:9 Ta 3:5 Ta

2:14

Page 9: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 2:14-15 9 EFESO 2:19

14-15 Keliso dayagina gimadu faꞋina Bana Tauna adatokukuya, ada au ime miYuda kadu omi tulimiyaogiꞋivesaꞋeyada. Tuwaina omi tulimiyao ala hawahawatanawakwaune wamiyami, ada ama vehimeya ama hawataMosese ime miYuda givelema-ma keke wadaꞋitaveꞋavinifaꞋina kavenivenibaina. Au hidede amine kavenibainatu Keliso yana alika againe mena abavenibaina ana alagiyawelina. Banawowona gihawahegeni-yomenaMoseseyana vehimeya gisevehaileda-ma gidabana be higa imemiYuda kadu omi yoꞋo tulimiyao kanaveyoꞋo saꞋeyana.E, Keliso yana faisewa againe ide yoꞋo luhei ma yoꞋosaꞋeyana ivaguna katubuyemu, ada au hidede amine yadaveyao gifaisewana. 16 Tuwaina imeꞋeyao be omiꞋiyaoma Yaubada nibaineyao tu Keliso kelose againe giꞋalikabe higa ide vaita yoꞋo saꞋeyana amine giꞋivesaꞋeyada-yoYaubada buye kanaveyao. Ada au ana kelose againevenibaina matatabuna giluveꞋalikana. 17 KaduꞋe Ke-liso giꞋela be mena veyao gifaisewana-ma moyaꞋaideyaoagaideya gilumamalena. E, omi yoꞋo tulimiyao lau-veya keke Yaubada liline wadamiyami-ma agaimiya veyaogilumamalena, kadu imemiYuda Yaubada liline amiyami-ma agaimeya veyao gilumamalena. 18 Bana Kelisoyada eda gifaisewana be ada yoꞋo luhei adafaiweyaTamada matane kayemuyemu. ImeꞋeyao kadu omiꞋiyaoYaubada AluꞋaluwana saꞋeyanaga Tauna nuwahinagedeyagimimiyami-yo Tamada matane kayemuyemu. 19 Au hid-ede amine Keliso giꞋivesaꞋeyada faꞋina, omi keke tulimiyaovaita aimohawahawala amine. AuYaubada yana yoꞋogagaagaidiya waluku be omiꞋiyao kadu imeꞋeyao yana kalivamahamahalideyao buye kamimiyami.

Tovetumagana moyaꞋaida vaita Yaubada yana manuwa2:19: Lo 9:4, 1Te 4:13 Kl 1:20, 1Ko 12:13 2:19: Kl 1:20,22 Ef 3:12

Page 10: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 2:20 10 EFESO 3:3-4amine.

20 Ide Yaubada yana yoꞋo ma kadu vaita Yaubadayana manuwa amine. Bana Yesu Keliso Tauna manuwaana holiliꞋabi. Ime afositolo kadu Yaubada bonana anatoꞋawatalatalaina ma manuwai-nadi ana ogola. Adagaveyao moyaꞋaimi Yaubada yana yoꞋogaga kalivai-dina, medema yana manuwa ana huyavila againegiyogomi. 21 Kadu Yaubada Bana Keliso holiliꞋabi-nadi againe ide huyavila giveꞋetovefoseda be manuwagilakalaka gilakalaka tu ide gaveyao Kaiwabu buyekaveꞋatutamoꞋaida, medema vaita yana manuwa-tafalolo mahamahalina amine kayemu. 22 Ada kaduomi yoꞋo tulimiyao Kaiwabu buye waveꞋatutamoꞋaimi-ma Yaubada yana manuwa againe giveꞋetohavihavimibe ide moyaꞋaideyao vaita manuwa-moꞋena amineagaideya givemanuwa. E, Yaubada AluꞋaluwana Taunanuwahinagedeya gimimiyami faꞋina, Yaubada agaideyagivemanuwa.

3Yaubada yana vevai sevasevauyana Folo againegihawavemogatalena.

1 Tu omi tulimiyao kadu ime miYuda Yaubada yanamanuwa againe seꞋeyaine giveꞋetohavihavida faꞋina, iyaFolo Yaubada againe gaveꞋoꞋola. Omi yoꞋo tulimiyaofaꞋimiya gahawahegeku faꞋina, deliya hiseku be iya Kelisoyana kaliva yogoyogoniku gamimiyami. 2 KaꞋi valeyakusaꞋeyana ahe wanogalina, higa Yaubada ginuwadogeku-yo givegideku be aku vehimeya omi yoꞋo tulimiyao amikivetuvetunu faꞋina giveleku. 3-4 Yaubada yana vevai2:22: Md 16:18, 1Ko 3:11 1Ko 3:16, Kl 2:19 2Ko 6:16

Page 11: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 3:5 11 EFESO 3:8sevasevauyana keke tauku yaku nuwahuya againe gada-halamaneni, au Yaubada iya agaikuya gihawavemogatal-ena be gahalamanena, yami leta againe kabiꞋona ahegalukahihiyena amine. KaꞋi bonaku wanahawana amineo, yakunuwahuyamena vevai sevasevauyanaKeliso faꞋinawanahalamanena. 5 Yaubada mena yana vevai seva-sevauyana badi kaliva boi tuwai-moꞋena aituha tulinatulina agaidiya himiyami-ma keke gidavehawaledi, tutova adamoya ime yana afositolo kadu toꞋawatalatalainahiga yana kaliva mahamahalimeyao agaimeya gihawave-mogatalena. 6 Mena yana vevai sevasevauyana hidedeamine. Yesu Keliso kibababala ana VenuwaꞋata Yamu-muna giyemaunena faꞋina, keke ime miYuda gaganaama duꞋu Yaubada yana lokolokofou moyaꞋaina agaidiyaanavaini, au kadu omi yoꞋo tulimiyao ami duꞋu imeama duꞋu buye kanavaina. Kadu omiꞋiyao be imeꞋeyaoyada yoꞋo au saꞋeyana. Kadu gavaimi gavaimi hagi-hagina Yaubada giwonadabadaba, mededemi omiꞋiyaobe imeꞋeyao Yesu Keliso buye kaveꞋatutamoꞋaida-ma amiduꞋu ama duꞋu buye kananuhagana.

Folo ana vehimeya yoꞋo tulidiyao adi kivetuvetunu faꞋina.7Tu Yaubada givegideku be kibababala ana VenuwaꞋata

Yamumuna ana laumamala againe gavetofaisewa. E,Yaubada ginuwadogeku be gifaiwalaveleku faꞋina,mena vehimeyai-nadi gaꞋabiꞋabina. 8 IyaꞋeku ma iyavaita kwamana kabiso-moꞋeku amine Yaubada yanayoꞋo agaidiya. Iya kabiso-moꞋeku nonogana Yaubadaginuwadogeku-yo aku vehimeya giveleku be yanalokolokofou Keliso againe giyemaunena-ma omi kekemiYuda tu yoꞋo tulimiyao agaimiya ganalulumamalena.Mena lokolokofou inubane be gina analauyabu ide3:6: Ef 4:1, Fl 1:13 Ef 1:9, Kl 1:26 Ef 2:13,19

Page 12: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 3:9 12 EFESO 3:14-15keke adafaiweya kanahalamane-Ꞌowoni. 9 Yaubadaaku vehimeya giveleku be kadu tomiyababi moyaꞋaidinuwadi ganakivemahalina be Yaubada yana vevaisevasevauyana ana faisewa faꞋina gavaimi gavaimigivevai ma hinahalamanena. Tuwai-lokalokanaaituha a gavaiyehi kahegedi-ma agaidiya mena vevaisevasevauyana, Yaubada gaitoma moyaꞋaina adiToꞋaibubuna ma Tauna nuwahinagene giduvaꞋimaꞋima.10 Tuwai-moꞋena yana vevai sevasevauyana Yaubadanuwahinagene giduvaꞋimaꞋima be higa tova adamoyayana nuwahuya tulina tulina lobama ana tokikaiwabukadu ana tofaiwala agaidiya ginaꞋivemogatalina.HadeꞋagaine mena yana nuwahuya hinaꞋitahalamaneni?Ide tovetumagana ada yoꞋo agaideya hinaꞋitahalamanena.11 Ada yana nuwahuya ana ivemogatala au hidede aminegilakayemu be gavaimi givevai babi ana abavebutu aimokeke ana toveya, mededemi gigugai. Ada yana vevaiYesu Keliso yada Kaiwabu againe gilakayemu velemoꞋena.12 Yesu Keliso buye kaveꞋatutamoꞋaida kadu Bana againekavetumagana faꞋina, Yaubada matane yada waꞋasevatukadu yada wavetumagana adafaiweya kanayemuyemu.13 Au gaveꞋoꞋola agaimiya be omi faꞋimiya aulolo tagiyaganuhagana faꞋina, nuwami keke ginavita. Au mena yakuaseꞋuꞋaulolo faꞋina, omi kaiwabu wanuhagana.

Folo miEfeso faꞋidiya giveꞋoꞋola be Keliso yana nuwanuwahawahawahegana hinaꞋayaunena.

14-15 Tu Yaubada au hidede amine yana wanuwahuyagivevai-ma ganuwa-nunauyena againe, Tamadamatane gaꞋiboꞋula-moꞋa. BanaꞋe yana yoꞋo kalivai-dina gaveyao lobameya himimiyami kadu gaveyao3:8: 1Ko 15:9-10 3:9: Kl 1:29 3:12: Ef 2:18, Hi 4:16 3:13: 2Ti 2:10

Page 13: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 3:16-18 13 EFESO 3:21

babiya kamimiyami amanadi, au matatabuda BanaꞋeTamadai-nadi ana egana kawahina. 16-18 GaveꞋoveꞋoꞋolabe Bana Tokaiwabu-moꞋa nuwana nuwanuwadoganaamine nuwahinagemiya ginafaiwalavelemi. E, AluꞋaluwaMahalina nuwahinagemi ginakivetoyogina, kaduKeliso againe wanavetuvetumagana-yo aseꞋasemiyaginaveꞋabaga. Kadu gaveꞋoꞋola be ai walamina gavagiꞋetodona kadu ogola gava gihobu-moꞋa amine, ominuwanuwa hawahawahegana againe wanafaiwala be higaomi kadu Yaubada yana yoꞋo moyaꞋaidi buye Keliso yananuwanuwa hawahawahegana gavalalafa gavatunuga,e gavatubuga ma wanahalamane-hagihagiyena.19 E, gaveꞋoꞋola be mena Keliso yana nuwanuwahawahawahegana inubane be gina ana abalauyabu idekeke adafaiweya kanahalamane-Ꞌowoni-ma ana halamanaagaimiya ginatubuga, ada au hidedemi Yaubada yanadodobodaboda againe ginavemaga-moꞋemi.

20 Tu Yaubada ana egana kanakilakahina. Yana faiwalanuwahinagedeya gififaisewa faꞋina, gavaimi gavaimiBana againe kanaveꞋoꞋola o kaꞋi kananuwadadanawavemwamwalina, medema Bana anafaiweya ide faꞋideyaginagugaiyena, tu yana gugai yada veꞋoꞋola o kaꞋiyada nuwadadana wavemwamwalina gitubuhegena,gitubuhege-moꞋena. 21 KaduꞋe Yaubada ana eganakanakilakahina. Au hidede amine yana kikaiwabuginalakalaka. E, ide tovetumagana higa yana yoꞋoagaideya kadu Bana Yesu Keliso againe ginalakalakabe ginanunauwena tu ginaduva-vagata, tova inaga inagakeke ana abalauyabu. Ehe hidedemi.

3:21: Kl 2:7, Yo 14:23 Kl 1:29

Page 14: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 4:1 14 EFESO 4:84

AluꞋaluwa Mahalina ide Keliso wowona giꞋivesaꞋeyada.1 Tu omi Yaubada gikovami-ma ganagahevagadonemi.

Iya deliya hiseku be Kaiwabu faꞋina yogoyogonikugamimiyami-ma gagahegahevagadonemi be gavadewa Yaubada yana kaliva gilubodadi medede aminewanadewadewa. 2 Tova moyaꞋaina wananuwanuwahobube kadu kaliva umaumadiyao amine wanahuluhuluva.WanaꞋatuvefaꞋila, e yami wanuwakabubu tobohiyamiyaowanaꞋatuvefaꞋiledi. 3 WanaꞋitaveꞋavimi be AluꞋaluwaMahalina giꞋivesaꞋeyami amine, yami nuwanuwa saꞋeyanaagaine wanamiyami be niwalova ana ala hinagenewanamiyami. 4 Ide Kaiwabu wowona au saꞋeyanagakadu AluꞋaluwana saꞋeyanaga. Meda anafaiweyagavadi aimo omi faꞋimiya ginaga-ma faꞋina gikovamibe walulauboda, medema abalulauboda saꞋeyanaga.5 Kadu yada Kaiwabu saꞋeyanaga, yada abavetumaganasaꞋeyanaga, yada bafitaiso saꞋeyanaga. 6 Kadu moyaꞋaidayada Yaubada saꞋeyanaga ada Tamada saꞋeyanaga,BanaꞋe moyaꞋaida givehimeyeda, yana faiwala moyaꞋaidaagaideya gififaisewa, Tauna moyaꞋaida nuwahinagedeyagimimiyami.

Keliso yana abavetala gifolakena be ide wowona kanaveꞋa-sevatu.

7 MoyaꞋaida kavesaꞋeya tu Yaubada ide saꞋeyanasaꞋeyana ginuwadogeda-yo ada vehimeya tulina tulinagiveleda, ada medema Keliso yana abavetala Taunagifolakena amine. 8Meda Keliso yana folaka faꞋina VeyaoTuwaina ana buki gigahe gigayo,Wese getane-moꞋane gilaka ana toveyanibaineyao agaidiya wai ginagona4:6: Kl 1:10 Kl 3:12-13 Lo 12:16-18, 1Fi 3:8 1Ko 12:12-13

Page 15: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 4:9 15 EFESO 4:14be yogoyogonidiyao ginauwedi,ada yana hawahega yana kaliva agaidiya gifolakena.Hidede amine Yaubada buki-nadi againe gigahe. 9 Yanagahe saꞋeyana “gilaka” ma, gavaimi ana nuwanuwa?Ana nuwanuwa hidede amine. Nagona babi gava dibunegihobuꞋela. 10 Ada Bana gihobuꞋela Kalivai-nadi weselobama getane-moꞋane gilaka be higa lobama be babimatatabudi Tauna againe ginavemaga-Ꞌowodi. 11 Adayana abavetala yana yoꞋo agaidiya gifolakena-ma hidedeamine. Tufoidi adi vehimeya ma afositolo yadi faisewa,tufoidi Yaubada yana venuwaꞋata gitunevehabalutugidi-ma hinaꞋawatalatalainena, tufoidi kibababala anavenuwaꞋata hinalumamale-dadanena. Ada tufoidi adivehimeyamaYaubada yana sifi adi toꞋitaveꞋavina kadu aditovehawala. 12Keliso vehimeya medede amine gifolakenabe higa mena kalivai-dina yadi faisewa againe Yaubadayana yoꞋogaga hinaꞋihagihagiyeda-yo tovetumaganamoyaꞋaida Keliso yana faisewa againe kanaꞋidibumuhiga,ada au Keliso wowona ginatubutubuga. 13 Au hidedemiKeliso wowona ginatubutubuga tu ide yana kaliva yanavevine moyaꞋaida yada vetumagana againe kadu YaubadaNatuna ana halamana againe kananuwanuwa saꞋeyana bekanaveꞋasevatu. E, Bana Keliso nuwanuwa yamumunagaagaine gimaga-moꞋa be giveꞋasevatu amine, ide yananuwanuwa yamumunaga againe kanamaga-moꞋa bekanaveꞋasevatu.

14 KaꞋi mededemi kanaveꞋasevatu amine, aimo kekevaita weꞋoweꞋo yadi nuwanuwa tulina tulina aminekanamiyami. Lefo lakahina waka giluluvilavilanawaꞋamine waꞋamine o kaꞋi bolimana ai lukuminagitafitafivilavilana amine, keke vehawala tulinatulina waꞋamine waꞋamine kanamulimuliyeni bekaliva aikaunuwanuwadiyao yadi bonayafayafa againe

Page 16: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 4:15 16 EFESO 4:19hinanuwaꞋabiyeda be higa eda tunutunugina kanahegeni.15 Keke medede amine kanaꞋabinuwanuwa, au yadawanuwanuwa hawahawahegana nuwanuwa velemoꞋenakanagahegaheyeni-yo au yada dewa moyaꞋainaagaine Keliso ana itaꞋita amine kanalakalakata, higaBana uꞋuda. 16 Ada Bana uꞋuda faꞋina, ide saꞋeyanasaꞋeyana vaita waloga amine Keliso wowona againekaveꞋetohavihavida, ada ide waloga saꞋeyana saꞋeyanayada faiwala Keliso uꞋuda againe giꞋelaꞋela be moyaꞋaidabuye kaveꞋaveluveluga. Kadu kaꞋi saꞋeyana saꞋeyanayada faisewa tulina tulina kaꞋitaꞋitaveꞋavina amine,wowona matatabuna gitubutubuga gitubutubuga tu idewowonai-nadi buye kaveꞋahawahawahega-yo taudeyaokakivetubugida be kaveꞋasevatu.

Keke tomiya-kawokawowo amine wanahuluhuluva, au Ke-liso

yana kaliva mahamahalimiyao amine wanadewadewa.17-18 Tu omi Keliso wowona faꞋina, iya Kaiwabu

yana kaliva omi agaimiya Bana matane ganagahe.Badi Yaubada keke hidahalamaneni-ma amine omikeke wanahuluhuluva. Badi gaitoma-kawowo faꞋinatova moyaꞋaina hinuwanuwa, ada tagadi hiꞋivekulunafaꞋina Yaubada hifaniyeni-yo yawai-vagata Banagivetalaiyena-ma keke hidahalamaneni. Au tulidiyaohimiyamiyavehaila, ada nuwadi giꞋuyuyu-moꞋa.19 Nuwadi givewaba be wowomumu ana ayauna kekehidahalamaneni faꞋina, nuwanuwa ayaꞋayafanina againehivetalaiyedi be yamadada tulina tulina hihuluvidi, kekemaꞋita hidaꞋilova.4:16: Lo 12:3,6 Sam 68:18 1Ko 12:28 1Ko 14:12 4:16: Kl 1:28 1Ko 14:20 Ef

4:25 Kl 2:19

Page 17: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 4:20 17 EFESO 4:2920 Tu omiꞋiyao ma Keliso againe wasikulu tu ana

halamana keke mena dewai-nadi koyo-moꞋena aminewadavaini. 21 Omi velemodi Keliso waꞋitahalamanenaada Bana yana yoꞋo agaidiya waluku-yo vehawalanuwanuwa velemoꞋena Yesu giyemaunena-ma aminewanogalina. 22-24Ada vehawala hidede aminewanogalina.Tuwaina aimo keke Keliso againe wadavetumaganaana toveya, taumiyao nuwami ana nuwanuwa koyonadibune wamiyami. Yami nuwalauvadiga gilolomi bewanuwadigadigaga tu gikikivekoyomi. Atu kuvi tubunagiꞋafuwana be bavagu againe gina amine, omi tubumiwanahegena be nuwami ivaguna wanavelakavina. E,wanahawahegemi be Yaubada aseꞋasemi kadu nuwamimatatabuna ginakiveꞋivaguna. Ada mena nuwamiivaguna Yaubada Tauna ana itaꞋita yegayegana kadumahamahalina velemoꞋena amine gibubuna be Banaamine wanahuluhuluva.

25 Tu nuwami ivaguna Keliso amine wanahuluhuluvafaꞋina, veꞋalololo matatabuna wanavenikohiyena. Moy-aꞋaida yoꞋo saꞋeyana kalivai-dina faꞋina, omi saꞋeyanasaꞋeyana tobohiyamiyao agaidiya wanagahe velemoꞋena.26 Dewa koyona faꞋina wananuwakoyo tu keke wana-nunauweni be taumiyao wanakoyo. Yami nuwakoyo kekewananunauweni mala ginabogi, au ginamaduhavaina.27 FaꞋina keke taumiyao ami wanafali wanayauni be Se-tani ginaluku. 28 Hai kaliva gikikaiꞋafu, medema kaiꞋafuginaꞋilovena, au ginavebutu ginafifaisewa. E, tauna ni-mane ginafaisewahagihagina be higa badi koyokoyo tamogavadi againe anafaiweya ginanuwakabubuyedi.

29 Kadu wonakoyokoyo keke-moꞋa awamiya ginayemu.Au gahe yamumunaga wanayakayakahina, adagavadi gavadi tobohiyamiyao gilubodadi, medemawanagahegaheyena be wanakivetoyogidi kadu

Page 18: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 4:30 18 EFESO 5:3wanaꞋihagihagiyedi. 30 Ada keke Yaubada AluꞋaluwanaMahamahalina aseꞋuꞋaulolo wanaveleni. YaubadaAluꞋaluwa Mahalina againe gikibwami be higa aimotova mulina tutuvehobu ana toveya, ami aiyauga-vagatawanavai-Ꞌowona. 31 NuwakoyoveꞋine agodadaga ilaꞋawanavenikohiyena. Auwe veꞋafaifaina kadu veyaina.Tobohiyamiyao adi kivekoyo ana nuwanuwa matatabunawanavekwaulaugena. 32 Au buye wanaveꞋanuwakabubukadu buye wanaveꞋahinekalikali. Ada Yaubada KelisofaꞋine yami koyona givenuwauluyena amine, meda omitobohiyamiyao yadi koyona wanavenuwauluyena.

5Dewa uyuꞋuyuyuna wanavekwaulaugena be mahalina

againewanamiyami.

1 Tu Yaubada yami dewa koyona givenuwauluyenaamine omi BanaꞋe natuꞋaseꞋaseneyao faꞋina, au TamamiwanaveꞋuveꞋuꞋulena. 2 Bana Keliso yana nuwanuwa ideagaideya gisena be ide faꞋideya yawaina gihawahegenaamine, meda tova moyaꞋaina tobohiyamiyao faꞋidiyawanahawahawahegemi. Kevakeva hikabuna be maganayamumuna gilakalaka-yo Yaubada giyauna-ma amine,mena Keliso yana hawahega ide faꞋideya au abaveyaohagihagina Yaubada nuwana gikiveyamumuna amanadi.

3 Tu omiꞋiyao ma Yaubada yana kaliva mahamahal-imiyao faꞋina, udo tulina tulina o kaꞋi nuwanuwa bwaneb-wanenena o kaꞋi italuvadiga keke-moꞋa wanahuluveni,4:32: Kl 3:9-10, Lo 12:2 Ef 4:15 Af 20:35 4:32: Ef 5:4, Kl 4:6 Ef 1:13-14 Kl

3:8 Kl 3:12-13

Page 19: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 5:4 19 EFESO 5:13-14tu kadu keke maꞋita wanalukahihiyeni. Omi kaliva ma-hamahalimiyao faꞋina, dewai-dina keke-moꞋa gidalubo-dami. 4 Kadu keke luhabohabola o kaꞋi gahe kabakaba-leyana o kaꞋi wonakoyokoyo wanayakayakahini. Medematovetumagana keke gidalubodami. Au yami gahe maYaubada againe wanavesivesiule. 5 Gaitoma saꞋeyanawahalamane-hagihagiyena, higa hai kaliva toꞋudo o kaꞋiyamayamadadana o kaꞋi itaꞋitaluvadigana, amebanahide-vama italuvadiga vaita nuwanuwa tulina tulina Yaubadayana abaga aseꞋasemiya gidalemani. E, hai kaliva med-edemi gihuluhuluva, medema keke-moꞋa ana duꞋu Ke-liso be Yaubada yadi abavehimeya againe ginavaini.6 WanaꞋitaveꞋavimi be keke tamo hakwadi gahe-kawowoagaine ginabonayafeyafemi, higa vaita mena dewai-dinaau keke koyona. Mena dewai-dina faꞋina Yaubada yanavehimeya ana todibutoyoga yana ilaꞋa guwana hinanuha-gana. 7Hidema faꞋina keke badi todibutoyoga wanaveto-bohiyanedi.

8-9 Boi tuwaina omi uyuyu ana kaliva, tu tova adamoyaKaiwabu buye waveꞋatutamoꞋaimi faꞋina omi mahalinaana kaliva. Au mahalina ana kaliva amine wanade-wadewa. FaꞋina mahalina guwana au dewa hagihag-ina, huluva yegayegana, kadu nuwanuwa velemoꞋena.10 Ada au wanalele be gavadi gavadi yamumuna Kai-wabu matane ma wanahalamanena. 11 Uyuyu ana dewawanavenikohiyena. Mena dewai-dina guwana keke,au yami mahalina againe wanakivemogatalina be moy-aꞋaidi hinahalamanena mena dewai-dina adi ita koy-ona. 12Gavadi gavadi isevasevauya againe hidewedewenamedema koyo-moꞋena, ada kaꞋi tamo hakwadi gidalukahi-hiyena, au kadawowomumu lakahina. 13-14 Atu kaꞋiyadi dewa Kaiwabu yana mahalina againe wanakive-mogatalina amine o, mena dewai-dina au adi ita koyo-

Page 20: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 5:15 20 EFESO 5:20moꞋena ma kabuꞋavane ginayemu. FaꞋina kaꞋi Kaiwabuyana mahalina kaliva yada dewa ginatuvemahalina, audewa inubana kaꞋi koyona o yamumuna kabuꞋavane gi-nayemu. Medema faꞋina kweli saꞋeyana gigahe gigayo,O uꞋenonuwaulu-ma umidi,au alikeya unamididi-havagibe Keliso ginatuvemahali.

Mahalina ana kaliva hidemi hidemi wanadewadewa.15 Tu omi mahalina ana kaliva yami dewa wanaꞋi-

taveꞋavina, wanaꞋitaveꞋavi-moꞋena. Keke fanifanidiyaoamine wanadewadewa, au kaliva nuwanuwahuyamiyaoamine wanahuluhuluva. 16 Hida tova au tova koy-ona faꞋina, keke wanamiya-kawowo. Au gavadi gavadihagihagina amifaiweya wanagugaiyena, medema againewanahawahegemi. 17 FaꞋina keke wanavekwavakwava,au tova tova wanalele be gavaimi gavaimi Kaiwabunuwanuwana omi wanadewadewa, medemi wanadewa.18 Gufa laulaugina keke wanayu-faꞋila be uꞋumi gi-nakoyo, faꞋina mena gufa ana yu-faꞋila againe yami miyamatatabuna wanakivekoyona. Au AluꞋaluwa Mahalinawanayuyuyena be ginavemagami. 19 AluꞋaluwa Mahalinaginavemagami-yo yami veꞋagahegahe againe kweli tulinatulina wanayakayakahina, higa same Veyao Tuwaina anabukiya gidadauda amanadi, kadu kweli Yaubada anahawadavadava faꞋina kaliva hiꞋetoladina-ma, kadu kweliAluꞋaluwa Mahalina ginaꞋalavelevelemi-ma wanakwelik-weliyena be yami wavemwamwala aluꞋaluwamiya Kai-wabu wanakwelidavadavana. 20 Kadu gaitoma saꞋeyanasaꞋeyana faꞋina Yaubada Tamada againe yada Kaiwabu5:13-14: Ga 2:20 Ef 4:29 1Ko 6:9-10 Lo 1:18 5:13-14: Kl 1:13, 1Fi 2:9 Lo

12:2 Ef 2:1

Page 21: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 5:21 21 EFESO 5:28Yesu Keliso ana eganeya wanavesivesiule tova moyaꞋaina.

Kaliva vevine naginagidiyao adi vehimeya faꞋina.21 Tu Keliso waveꞋamohimohinena faꞋina, taumiyao

buye wanaveꞋabonaꞋabiꞋabi. 22 Omi vevine naginag-imiyao moganemiyao wanawowomumuyedi be bonadiwanaꞋabiꞋabina, higa vaita Kaiwabuwadawowomumuyenibe bonana wadaꞋabiꞋabini. 23 Ide tovetumagana yada yoꞋoau Keliso wowona ada BanaꞋe uꞋuda. Bana Keliso ideyana yoꞋo uꞋuda amine, bana kaliva vavinena uꞋudi. AtuKeliso kadu wowona ada tolugolagola. 24 Ada au ideKeliso yana yoꞋo BanaꞋe kawowomumuyena be bonanakaꞋabiꞋabina amine, omi vevine moganemiyao agaidiyawanawowomumu be gavaimi gavaimi hinavehimeyemi,medemi bonadi wanaꞋabiꞋabina.

25 Tu omi kaliva naginagimiyao ma vavinemiyaowanagidi be badi faꞋidiya wahawahegemi. Meda anafai-weya Bana Keliso yana yoꞋo ginagida be ide faꞋideyagihawahegena. Au Bana Keliso yana nuwanuwa yanayoꞋo agaideya gisena be yawaina faꞋideya gihawahe-gena amine, omi yami nuwanuwa vavinemiyao agaidiyawanaseusena be badi faꞋidiya wanahawahawahegemi.26 E, Keliso yana yoꞋo faꞋideya yawaina gihawahegena behiga bonana ana gufa againe aseꞋaseda ginakolani-yo gi-nakiveyeveyegada be mahamahalideyao Yaubada matanekanamiyami. 27 Kaliva nuwanuwana vavinena adi itayamumunaga keke tamo wowodi ana sili o ana atavatavao ana bwaya amine ginaluwafadi, meda anafaiweya Kelisonuwanuwana ide tovetumagana ada yoꞋo, higa vaita vavi-nena amine, ada ita mahamahalina kadu yamumunagaTauna faꞋine ginaluwafada. 28Meda anafaiweya omi kaliva5:20: Kl 4:5 Kl 1:9 Lo 13:13, 8:6 5:20: Kl 3:16 Kl 3:17, 1Te 5:18

Page 22: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 5:29-30 22 EFESO 5:33yami nuwanuwa hawahawahegana vavinemiyao agaidiyawanaseusena. Taumiyao wowomi wanuwenuwena bewaꞋitaꞋitaveꞋavina amine, vavinemiyao adi itaveꞋavinafaꞋina wananuwanuwa-hagihagi. Hai kaliva vavinena gin-uwenuwedi be giꞋitaꞋitaveꞋavidi, medema tauna wowonaginuwenuwena be giꞋitaꞋitaveꞋavina, faꞋina vavinena aubana wowona. 29-30 WaꞋita, keke tamo kaliva taunawowona gidavenikohiyeni. Au wowona giveꞋaveꞋanakadu giꞋitaꞋitaveꞋavina. Meda anafaiweya Keliso Taunawowona higa ide yana yoꞋo giveꞋaveꞋada kadu giꞋitaꞋi-taveꞋavida, faꞋina ide Bana wowona talaina tulina tulina.31Mena kaliva wowona higa vavinena adi itaveꞋavina ananuwanuwa faꞋina, Yaubada Veyao Tuwaina ana bukiyagigahe gigayo,Kwamayoku kaliva lulune gabubuna faꞋina,bana kaliva ma hinana tamana ginahegedi tuginavemanuwa-damana be vavinena againeginamiyaveꞋavina, ada hinavewowotamoꞋai.Hidede amine Yaubada yana gahe. 32 Au nuwanuwalakahi-moꞋena mena gahe-nadi hinagene sevasevauyanagidadauda, hida iya ganuwanuwa vaita Bana Keliso kaduide tovetumagana yana yoꞋo yada vewowotamoꞋai anaabaluvefota. 33 Ada au omi kaliva moyaꞋaimi saꞋeyanasaꞋeyana tauni unuwenuwe be uꞋitaꞋitaveꞋavi amine, medavavine unanuwenuwedi be unaꞋitaꞋitaveꞋavidi. Kadu omivevine saꞋeyana saꞋeyana moganemi wanaveꞋamohimohi-nena.

6Natumeyao be tamameyao ada vehimeya.

5:33: 1Fi 3:1 1Ko 11:3 Kl 3:19 Hi 10:10, Yo 15:3 5:33: 2Ko 11:2 1Ko 12:27Aba 2:23-24

Page 23: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 6:1 23 EFESO 6:91 Omi weꞋoweꞋo Kaiwabu yana yoꞋo unumai-nadi,

tamamiyao hinamiyao bonadi wanaꞋabina, faꞋina menavehimeya gilubodami. 2-3Yaubada givehimeya gigayo,Tama be hina unaveꞋamohimohinedi,ada au unamiyami hagihaginakadu babiya unamiya yawaini tunugina.Au vehimeya teni agaidiya medema vehimeya nagonawaguwana.

4 Omi tamadiyao, keke natumiyao wanamiyagahedi beagodadaga againe aimo wanaꞋiveꞋagoꞋugadi. Au yadi miyahagihagina faꞋina yami wahinekalikali wanadakeyedi bewanakivetunudi Kaiwabu yana gahe amine.

Agetogamomo kadu tovehimeyamomo adi vehimeya.5Omi toveꞋagetoga, badi babi ana tovehimeya agaidiya

waveꞋagetoga-ma wanaꞋidibumuhigedi. Yami wamatautakadu yami waꞋasehawahega wanaveꞋamohimohinedi higavaita Keliso wadaꞋidibumuhigeni. 6WanaꞋidibumuhigedikeke vaita matadiyagaga be higa hinahawaveyamu-muyemi, au vaita Keliso ana veꞋagetoga amine tovamoyaꞋaina yami waꞋasehawahega wanafifaisewa, higavaita Yaubada yana nuwanuwa wadaꞋitaꞋitaveꞋavini.7 Yami wavemwamwala wanafifaisewa keke vaitakalivagaga faꞋidiya wadafifaisewa, au Tovehimeya getanebuyeꞋi faꞋina. 8 E, wananuwanuwa vaita Tovehimeyagetane faꞋine wadafifaisewa, faꞋina BanaꞋe kaliva saꞋeyanasaꞋeyana gavadi gavadi faisewa yamumuna gigana,medema fatana hagihagina ginavelena. KaꞋi agetogao kaꞋi keke agetoga, au laufata ginavaina.

9 Tu omi tovehimeya ma meda anafaiweya ami age-toga agaidiya wanaꞋihagihagi. Keke wanakivematauhidi,faꞋina adi Tovehimeya kadu ami Tovehimeya lobameya au6:4: Kl 3:20 Yem 20:12 Kl 3:21, Gah 22:6

Page 24: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 6:10 24 EFESO 6:17saꞋeyanaga, ada kaꞋi tovehimeya o kaꞋi agetoga digo amiihagihagi leleleya.

Setani yana yoꞋo buyeꞋi agaidiya kalulugaviya.10 Tu tobohiyakweyao, yaku gahe saꞋeya-moꞋena. Kai-

wabu buye waveꞋatutamoꞋaimi-yo Tauna yana faiwalalakahina againe wanafifaiwala. 11 Gaviya ana vaigaumatatabuna Yaubada givelemi-ma wanaꞋosena be higaSetani yana alaveyaveyafa amifaiweya wanamidihegena.12 FaꞋina keke tomiyababi agaidiya kadaveꞋalaliyaliya. AuSetani yana yoꞋo higa aluꞋaluwa bwanebwanenediyaotulidi tulidi lobama hinafane himimiyami-ma agaidiyakaveꞋalaliyaliya. E, uyuyu ana tokikaiwabu agaidiya kaduana tovehimeya ana tofaiwala agaidiya kaveꞋalaliyaliya,badi yafuyafunediyao hida babi uyuꞋuyuyuna againe him-imiyami unumai-dina. 13 Setani yana yoꞋo buye kalu-lugaviya faꞋina, gaviya ana vaigau matatabuna Yaubadagivelemi-ma wanaꞋosena be higa tova koyona ginayemu-yo au amifaiweya Setani wanaluveyewana, ada wana-munumununa wanamunumununa tu keke wanavihila, auwanamididi-moꞋa.

14 Au wanamididi-vagata. Nuwanuwa velemoꞋenavaita gaiyona amine dobomiya wanahifodonena.Dewa yegayegana medema vaita manawami anaabaseboda amine wanasebodami. 15 Kadu veyao anaVenuwaꞋata Yamumuna againe wanaꞋihagihagiyemivaita ami ageyafayafa wanaꞋoseni-yo agemi faꞋafaꞋanawanalulugaviya. 16 Mena vaigau moyaꞋaina wanaꞋosenakadu vetumagana vaita yami veve amine wanaꞋabina.Yami vetumagana ana veve againe giyo waꞋiꞋalaꞋalahinamoyaꞋaina kaliva koyona omi agaimiya ginatugagena-maamifaiweya wanaluvekweꞋuna. 17 Ami kibababala Keliso6:9: Kl 3:22-23, Ta 2:9 Kl 3:24-25 Kl 4:1

Page 25: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 6:18 25 EFESO 6:24givelemi-ma wanavaina be vaita gaviya ana kedukeduamine wanaꞋosena. Kadu AluꞋaluwa Mahalina yana fetohiga Yaubada bonana wanavaina. 18 AluꞋaluwa Mahalinayana faiwaleya tova moyaꞋaina wanaveꞋoveꞋoꞋola. E, yamiawalulauꞋu be tagivedadaga tulina tulina Yaubada againewanaseusena. Mena inuba faꞋina wanavanevanenegakadu wanaꞋatuꞋatuvefaꞋila be Yaubada yana yoꞋomoyaꞋaidi faꞋidiya wanaveꞋoveꞋoꞋola tova moyaꞋaina.

19 KaduꞋe, iya faꞋikuya wanaveꞋoꞋola be ganamidiganalulumamala ana toveya, Yaubada yana gaheginaveleku be yaku waꞋasevatu ganalukahihi,kibababala ana VenuwaꞋata Yamumuna ana nuwanuwasevasevauyana ganahawavemogatalena. 20 Yaubadaloseyanina iya giꞋiveniniseku be yana VenuwaꞋataYamumuna ganalulumamalena atu adamoyayogoyogoniku gamimiyami. FaꞋikuya wanaveꞋoꞋolabe gavaimi gilubodaku, mededemi yaku waꞋasevatuganahawavemogatalena.

Folo yana lukafoi.21 Kafoi tobohiyakweyao, nuwanuwaku valeyaku o

gavaimi aku ayauna wanahalamanena. TobohiyanuwakuTikiko aku valeya matatabuna ginavenuwaꞋatami. BanaꞋeKaiwabu yana faisewa againe kaliva dibudibumuhigina.22 Hidema ana inuba iya bana gaꞋiveninisena be gavaimiama valeya ginavenuwaꞋatami, kadu aseꞋasemi ginakive-vatuna.

23 Yaubada Tamada kadu Kaiwabu Yesu Keliso omitobohiyameyaomoyaꞋaimi aseꞋasemi ginakiveniwalovina,kadu yami vetumagana nuwakabubu buye ginavelemi.24 Gaveyao moyaꞋaidi Kaiwabu Yesu Keliso againe yadi6:20: Ye 4:7, 1Fi 5:8-9 2Ko 10:4 1Te 5:8 Ais 40:9 6:20: Hi 4:12 Lu 18:1 Kl

4:3-4

Page 26: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

EFESO 6:24 26 EFESO 6:24nuwanuwa hise-vagahina keke yawaidi hinaꞋani, medemaYaubada yana nuwadoga hinanuhagana.

(Iya Folo bonaku.)

6:24: Kl 4:7 1Fi 1:8

Page 27: FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya1 FoloyanaletaEFESOtovetumagana agaidiya Folo Loma deliya gimiyami tu leta fowa giꞋetoladidi, higatovetumaganaadiyoꞋoEfesoFilifaiKolosiagaidiya

27YAUBADA BONANA VEYAO IVAGUNA Bona Iduna

The New Testament in the Iduna Language of Papua New GuineaNupela Testamen long tokples Iduna long Niugini

copyright © 1983, 2003 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: IdunaTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2012-11-26PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 1 Apr 2020 from source files dated 31 Mar202073458371-ad55-5c77-8b6b-5eca8d58f667