A E S P A ÑA DE F E R NA NDO V I I (1 8 1 4 - 1 8 3 3 )

El reinado de Fernando VII (1814-1833)Etapas

1. El Sexenio Absolutista (1814-1820)

2. O Trienio Constitucional (1820-1823)

3. A Década Ominosa (1823-1833)

Conflicto entre Absolutismo y Liberalismo

Absolutistas

Antigos grupos privilexiados: Nobreza e Clero

Rey y parte de las clases populares

Liberais ou constitucionalistas

Soberanía nacional e división de poderes

Igualdade ante a lei e impostos

Dereitos do cidadán: Libertade, igualdade e propiedade

R E S T A UR A CI ÓN DO A B S OL UT I S M O

Fernando VII había sido recoñecido como Rei pero apenas puido reinar un mes xa que se viu obrigado a abdicar xunto co seu pai, Carlos IV, en Baiona. En 1814 comezará o seu reinado efectivo . É recibido con gran entusiasmo, "o dexeado", en marzo dese ano.

F I N DA GUE R R A E CHE GA DA DE F E R NA NDO V I I , “O DE S E XA DO”

Dúas realidades: A situación de España trala guerra da Independencia, e O ambiente europeo.

PANORAMA XERAL

SITUACIÓN DE ESPAÑA

España, trala GUERRA, atópase desfeita económica e humanamente (descenso demográfico e económico) tras unha guerra tan destructora polos seus plantexamentos estratéxicos.

Por outro lado nestes anos comeza a REVOLUCIÓN LIBERAL BURGUESA das Cortes de Cádiz

Esperase a posta en marcha do país polo monarca «Desexado» Fernando VII, enormemente popular.

As Cortes ordinarias esperan a chlegada do rei para que, xurada a Constitución, inicie coa súa monarquía constitucional a transformación liberal da nación.

, e o longo da guerra a diversificación ideolóxica faise clara. (Liberais e os absolutistas colaboran na vida política durante a guerra, pero un abismo ideolóxico separaos.)

REVOLUCIÓN LIBERAL BURGUESA das Cortes de Cádiz, plasmada en leis, apenas se inicioi a súa aplicación á realidade, dado que os franceses ocuparon durante os últimos anos a maior parte do territorio.

SITUACIÓN DE ESPAÑA

AMBIENTE REACCIONARIO EUROPEO

Á caída de Napoleón as forzas conservadoras de Europa restauran o Antigo Réxime. É un intento de aniquilar a ideoloxía e realizacións revolucionarias, unha volta á tradición.

Para mantener o A.R utilizanse novos postulados de goberno:

no interior

INTERNACIONAL para extinguir calquera intento revolucionario.

Formase unha alianza de monarcas cristianos absolutistas a Santa Alianza e

un mecanismo internacional – “o sistema de Congresos”- que pode intervir con expedicións armadas nas nacions nas que xurdan brotes revolucionarios.

Neste ambiente reaccionario e contrarrevolucionario europeo encadrase a reacción española dirixida por Fernando VII.

E T A P A S DO R E I NA DO DE F E R NA NDO V I I

SEXENIO ABSOLUTISTA 1814-1820 (reacción absolutista)

TRIENIO LIBERAL 1820-1823 (Constitucionalismo)

OMINOSA DÉCADA (década absolutista). 1823-1833

TRATADO DE VALENCAY

Acordo mediante o cal o emperador Napoleón I ofrecía a paz e recoñecía a Fernando VII como rei de España, como consecuencia das derrotas sufridas na Guerra da Independencia. Fernando VII é restituido na coroa española e a súa volta preparada polo Consello de Rexencia, cun itinerario que o Rei non cumpriu.

  S E XE NI O A B S OL UT I S T A 1 8 1 4 - 1 8 2 0(A r e a c c ió n a b s o l u t is t a );

O seu regreso é esperado por todos os grupos sociais, aínda que non cos mesmos intereses xa que os liberais esperan un rei constitucional e os absolutistas un soberano absoluto.

Coñecedor da ignorancia do pobo español sobre o funcionamento das Cortes de Cádiz e aproveitando ese entusiasmo co que lle reciben, pretende gobernar como sempre, apoyado por:

"manifiesto dos persas" golpe de Estado do xeneral Elio

Manifesto dos persas

O chamado Manifiesto dos Persas foi un documento suscrito o 12 de abril de 1814 por 69 deputados a cuxa cabeza se atopaba Bernardo Mozo de Rosales polo que se solicitaba a Fernando VII o retorno ao A. R e a abolición da lexislación das Cortes de Cádiz, xusto cando o rei regresa do exilio e atópase en Valencia.O manifiesto toma o nome dunha cita que o mesmo conten na que fai referencia á costume dos antigos persas de ter 5 días de anarquía trala morte do Rei. Os firmantes identifican esa anarquía co periodo de liberalismo imperante. O documento equipara a Constitución de 1812 coa obra da Revolución francesa e pide a restauración dos estamentos tradicionais do A. R.O documento sirviu de base ao Rei para decretar o 4 de maio o restablecemento do absolutismo.

DEROGA A OBRA REALIZADA EN CADIZ

Se instaura así el Réxime anterior a 1808 e arrestanse os dirixentes liberais, iniciando unha forte represión contra eles, que terán que exiliarse (Inglaterra. Argüelles, Martínez de la Rosa) ou entrar na clandestinidade.

Os absolutistas suscribirán un manifiesto "MANIFIESTO DOS PERSAS" no que pedirán ao Rei a restauración do A. R

apoio

Exército do xeneral Elio da un GOLPE DE ESTADO para suprimir a Constitución e a obra das Cortes de Cádiz

Fernando anunciao o país por REAL DECRETO DE 4 DE MAIO DE 1814

DECRETO DE 4 DE MAIO DE 1814

No decreto do 4 de maio de 1814 expón o seu programa de goberno:

Aborrecía o despotismo

Partidario de convocar unhas Cortes

Promete libertades (imprenta)

Declara nulos todos os acuerdos das Cortes de Cádiz.

Impon a pena de muerte para quen defienda las Cortes de Cádiz.

a) Aspectos positivos: b) Aspectos negativos:

RESTAURACIÓN DO ABSOLUTISMO

Disolución das Cortes.

Persecución dos liberais executando os seus principais líderes.

Supresión das deputacións e concellos constitucionais.

Restauración dos privilexios de nobreza e clero

Fin da Reforma Fiscal

Restableciu os consellos e a Inquisición.

Devolviu os bens desamortizados

Restablecemento da Santa Inquisición ó clero.

Con estas medidas podemos afirmar que coa chegada do Rei, chamado polo pobo o «Desexado», había fracasado o 1º intento de modernización política de España, reglamentado pola Constitución de 1812.

:

CRISE ECONÓMICAO período caracterizase por unha serie de problemas sen solución que influirán o longo de todo o século:

Os sucesivos gobernos de Fernando pretenden manter intacto o orde establecido do A.R dentro dun marco social tradicional que será un freno para a industrialización e para as reformas fiscais que España necesitaba

Decadencia na agricultura (a guerra había creado desórdenes no medio rural).

Caos económico e financieiro (elevada deuda exterior)

Problemas derivados da restauración de privilexios

Emancipación americana

vida política na España de Fernando VII

A VIDA POLÍTICA SEGUE ESTAS DÚAS IDEAS:

O periodo caracterizase por un xiro contrarrevolucionario que supon o regreso do rei, coa inmediata derogación da Constitución de 1812, a anulación das disposicións das Cortes de Cádiz, e a vlta o absolutismo.

2.-Os dous grupos políticos sofren unha escisión interna.

tema central da política española é o enfrontamento ideolóxico e a loita polo poder entre absolutistas e liberais.

Trátase dúas posturas tan opostas, tan radicais e tan excluintes, que o enfrontamento é total. , no que o triunfo dun grupo supon a destrucción do opoñente, que, perseguido, se exilia ou se lanza á acción clandestina conspiratoria = Pronunciamentos

ESCISIÓN INTERNA DOS GRUPOS POLÍTICOS.

dos liberais producese durante o trienio constitucional, xurdiendo dúas tendencias:

escisión dos absolutistas é posterior, durante a década final do reinado, adoptando tamén dúas posturas:

LIBERAIS

ABSOLUTISTAS

INTRANSIXENTES OU APOSTÓLICOS, descontentos ante a nova orientación política de Fernando VII, agrupanse en torno o herdeiro do trono, don Carlos, irmá do rei antes de que nazca Isabel II e plantee a cuestión sucesoria.

Os ABSOLUTISTAS moderados

os RADICAIS OU EXALTADOS

teñen unha concepción máis avanzada da revolución.

os MODERADOSdominan o goberno r son os antigos Doceañistas» das Cortes de Cádiz

FRACASO DOS SEUS GOBERNOS

O rei Fernando VII e o seu goberno tiveron que facer frente, sen embargo, a un obxetivo imposible: refacer un país destrozado pola guerra, coa agricultura desfeita, o comercio paralizado, as finanzas en bancarrota e todas as colonias en pe de guerra pola súa independencia, e eso cos vellos métodos do A. R...

OPOSICIÓN

foi a única resposta do goberno. (Mina, Lacy, Porlier, Vida!...), algaradas nas cidades e amotinamientos campesiños, aínda que fracasaron entre 1814 e 1820, evidenciaron o descontento e a quiebra do modelo da monarquía absoluta.

A burguesía liberal e as clases medias urbanas reclamaban a vollta ao réxime constitucional.

Unha parte do campesiñado negabase a voltar a pagar rendas e tributos e oponíanse a restauración do réxime señorial.

Por último, no exército, a integración de parte dos xefes da guerrilla deu lugar á creación dun sector liberal, partidario de reformas.

As Sociedades secretasO movemento liberal persistiu nas cidades, donde comerciantes, industriais e profesionais actuaban contra o réxime absolutista desde a clandestinidade, formando SOCIEDADES SECRETAS (Francmasones, carbonarios, comuneiros etc.) que conspiraban para derribarlo,

: en 1820 eran entre cinco ou seis mil afiliados calificados. Os liberais exaltados eran os controladores da Loxia masónica. A súa intención era cambiar o orden político, social e relixioso.

‑ Anilleros: eran fundamentalmente liberales moderados. Postulaban una reforma de la Constitución.

: eran máis coñecidos e numerosos (60.000) Participaban en numerosos actos públicos e o seu nivel social era menor que o dos masons.

: de origen italiano y tipo republicano. Con ellos militó Napoleón III, sobrino de Bonaparte. Eran monárquicos constitucionales.

As Sociedades patrióticas

Actuaban con claridade públicamente e adoptaban a formula de tertulias nos Cafés.

A Prensa e os folletosRepresentaban os diversos grupos políticos. A Prensa ten xa un carácter ideolóxico/partidista.

Exaltados:

"El Patriota"

"El Vigilante Nacional"

Moderados:

"El Imparcial"

"El Censor"

PRONUNCIAMENTOS

A represión foi menor no exército desde onde os liberais iniciarán unha loita activa por medio dos PRONUNCIAMENTOS (golpes de audacia) que fracasaron na súa maioría, executándose os seus líderes.

COMANDANTE RIEGO que se sublevou en Cádiz, secundado, máis tarde, por outros pronunciamientos liberais na Coruña, Zaragoza, Barcelona, etc..

Ante a gravidade da situación, Fernando VII decidiu xurar a Constitución de 1812. no que se incluía a frase que se fixo célebre: «Marchemos francamente por la senda constitucional y yo el primero...»

Fernando VII xura

T R I E NI O L I B E R A L (Co n s t it u c io n a l is mo );O 1 de xaneiro de 1820, o coronel Rafael de Riego, ao frente dunha compañía de soldados acantonados en Cabezas de San Juan (Sevilla), en espera de marchar cara a guerra nas colonias americanas, sublevouse e percorreu Andalucía proclamando a Constitución de 1812.

A pasividade do exército, a actuación da oposición liberal nas principais cidades e a neutralidade dos campesiños obligaron o Rei, finalmente, a aceptar, o 10 de marzo, convertirse en monarca constitucional. Fernando VII nomeou un novo goberno que proclamou unha amnistía e convocou elecciones. As Cortes formarondr cunha maioría de deputados liberais e iniciaron rápidamente unha importante obra lexislativa

Supuxo o primeiro ensaio de goberno constitucional.

Os liberais practicaron unha política moderada, pactando coas forzas dominantes do Antigo Réxime.

Se enfrentarom co sector máis radical dos absolutistas, “os realistas”. Estos, dirixidos polo clero rural e algúns nobres, habían formado grupos armados (“partidas”) en Navarra e parte de Cataluña.

O GOBERNO LIBERAL

Restableciu a situación anterior a 1814, continuando a obra emprendida polas Cortes de Cádiz:

Supresión dos señoríos xurisdiccionais, dos mayorazgos, dos gremios e das aduanas interiores.

libertade de creación de industrias

Abolición da Inquisición.

Restablecemento das libertades políticas e dos concellos constitucionais.

diminución do diezmo, a venta de terras dos mosterios,

reforma do sistema fiscal, do código penal e do funcionamento do exército.

sistema de CO-XESTIÓN monárquico parlamentario, pero Fernando utilizo os recursos constitucionais (Dereito de Veto) para frenarlas Reformas

PRETENDÍA: , convertindo a terra nunha mercadoría máis, susceptible de ser comprada e vendida, e introducir relacións de tipo capitalista entre propietarios da terra e campesiños arrendatarios.

, eliminar as trabas á libre circulación de mercadorías e permitir o desarrollo da burguesía comercial e industrial.

do país, baixo os principios da racionalidade e a igualdade legal.

, un corpo armado de voluntarios, formado polas clases medias, esencialmente urbanas, co fin de garantir o orden e defender as reformas constitucionais

DIFICULTADES

resistencia do propio Rei que conspiraba secretamente con sectores da nobreza e a Igrexa.

oposición dos Estados absolutistas de Europa

Excision dos liberais

incomprensión por parte do pobo, en especial do campesiñado, etc.

As reformas suscitaron rápidamente a oposición e o réxime constitucional tivo que enfrentarse con grandes dificultades:

OPOSICIÓN

as potencias absolutistas europeas da Santa Alianza

Fernando VII había aceptado o novo réxime só forzado polas circunstancias. Paralizou todas as leis que puido, recurrindo o dereito de veto que lle outorgaba a Constitución.Conspirou en secreta contra o goberno e buscou a alianza coas potencias europeas absolutistas para que éstas invadisen o país e restaurasen o absolutismo.

As leis do Trienio non recoñecían ningunha das aspiracións campesiñas, como o reparto da terra e a rebaixa dos impostos. Os antigos señores eran agora os novos propietarios, e os campesiños convertíanse en arrendatarios A monetarización das rentas tradicionais señoriais diezmos eclesiásticos, antes pagados con productos agrarios, obrigaba os campesiños a conseguir diñeiro coa venda dos seus productos.Os campesiños sentironse máis pobres e máis indefensos coa nova lexislación capitalista e alzaronse contra os liberais.

, perxudicada pola supresión do diezmo e a venta de bens monacais, animaron a revolta contra os gobernantes do Trienio. Rexencia de Urgel: Intentou atraerse o apoio de todos os realistas lanzando un manifiesto á nación

EXCISIÓN EN DÚAS FACCIÓNS

Habían contribuido na elaboración da Constitución de 1812.

promotores da sublevación de 1820,

pretenden levar a cabo reformas pausadas, prudentes (apoio da burguesía e parte da nobleza).

Partidarios da monarquía.

Modificación da Constitución de 1812 ( moi radical para o momento).

Tendencia elitista (deseaban a LIBERTADE por encima da igualdade).

pretenden acelerar as reformas inmediatamente para acabar co Antigo Réxime.

Partidarios da monarquía pero que recoñecera a soberanía nacional.

Defenden a Constitución de 1812.

Podeselles calificar de demagogos porque insistían na IGUALDADE.

1. ‑ Moderados ou doceañistas,

2. ‑ Exaltados o veinteañistas,

REXENCIA DE URGEL

En 1822 producense unhas guerrillas realistas (partidas absolutistas) en Cataluña, Navarra, Galicia e o Maestrazgo, que chegaron a dominar grandes zonas de territorio, que defenden a recuperación por parte do Rei do seu poder soberano. Defendían a monarquía absolutista, pero non eran absolutistas.

As guerrillas veñen promovidas polo golpe de Estado de xullo de 1822, no que os liberais exaltados fanse co poder, creando en agosto de 1822 a Rexencia absolutista de Urgel, composta por:

queren unhas Cortes representativas. Eran tradicionalistas reformistas‑ .

SANTA ALIANZA A Santa Alianza era o acordo entre as grandes potencias europeas, co obxetivo de defender o Orden Lexislativo dos monarcas, o Orden Territorial tralo Congreso de Viena, etc.

Gran Bretaña procurou apartarse porque quería controlar o comercio con América.

Os membros da Santa Alianza eran: Rusia, Prusia, Austria e Francia.

decide enviar un exército para restituir no seu cargo a Fernando VII: Invasión dos Cen mil fiLLos de San Luis.

CEN MIL FIllOS DE SAN LUIS

O fin do réxime liberal chegou co apoio que as potencias absolutistas de Europa (Francia, Austria e Prusia) dun exército de case cen mil homes, os «Cen mil fillos de San Luis», invadiu o territorio español o mando do Duque de Angulema.

Sen encontrar apenas resistencia, atravesaron a Península e chegaron ata Cádiz, onde se había retirado o goberno.

Desta maneira, Fernando VII puido restaurar o absolutismo, en 1823, posteriormente seguiu unha dura represión co axusticiamento, cárcere ou o exilio dos dirixentes liberais.

OM I NOS A DÉ CA DA(A d é c a d a a b s o l u t is t a ).

Contracción do gasto público

GOBERNO CALOMARDE

Depurouse a Administración e o exército

A VOLTA O ABSOLUTISMO foi seguida, como en 1814, dunha feroz represión contra os liberais e de novo gran parte deles marchou cara o exilio.

1823-1825 REPRESIÓN ANTILIBERAL:

Creanse comisións de vixiancia e control, e un verdadeiro terror extendiuse polo país contra todo posible partidario das ideas liberais.

Represión e vixiancia dos liberais para evitar pronunciamientos.

Fusilamento de Torrijos: Gisbert. foi encargado durante a rexencia da reina María Cristina polo goberno de Sagasta 1886. O tema elexido, o fusilamento de José María Torrijos (1791-1831) e os seus compañeiros, constituiría un manifesto político, un alegato a favor das libertades e contra o autoritarismo.

1825-30 POLÍTICA TEMPERADA:

• Se inician algunhas reformas: intento de “modernización”.

• Racionalización do sistema fiscal (só reforma de presupostos).

• Se incorporaron o goberno algúns ministros ilustrados que intentaron facer tímidas reformas administrativas.

Estas medidas conseguiron que o réxime de Fernando VII fora contestado non só polos liberais, senón tamén polos sectores máis intransixentes do absolutismo.

GOBERNO CEA BERMÚDEZ

1830-33 TRANSICIÓN CARA O LIBERALISMO

PROBLEMA SUCESORIO:

En 1830 publicase a “PRAGMÁTICA SANCIÓN” para abolir a “LEI SÁLICA” de Felipe V pola que non podían gobernar as mulleres. Esta Pragmática había sido abolida en 1789 polas Cortes no reinado de Carlos IV, pero publicase agora en previsión do nacemento dunha nena (como así foi)

ORÍXES DO MOEMENTO CARLISTA

Os sectores máis intransixentes do absolutismo encontraron un líder na persoa do irmá do Rei, Carlos Mª Isidro, heredeiro o trono, ata que o Rei cambiou a lei sucesoria en favor da súa filla Isabel, o derogar a «Lei Sálica».

INDEPENDENCIA DAS COLONIAS

O xeneral SAN MARTÍN logrou a independencia de ARXENTINA e CHILE.

xa se producira un movemento independentista en 1810, pero non se logrou a separación de España ata 1821 no que se proclamou o Imperio Mexicano con JOSÉ ITURBIDE.

SIMÓN BOLÍVAR, o «Libertador», formou a GRAN COLOMBIA e iniciou a guerra pola emancipación do PERÚ, que terminou o seu compañero SUCRE trala victoria de Ayacucho.

En 1824, España só retiña do seu antigo Imperio colonial

Algúns archipélagos no Pacifico:As MarianasAs Carolinas.

Cuba

Puerto Rico

Filipinas

Bien públicos y notorios fueron a todos mis vasallos los escandalosos sucesos que precedieron, acompañaron y siguieron el establecimiento de la democrática constitución de Cádiz en el mes de marzo de 1820, la más criminal traición, la más vergonzosa cobardía, el desacato más horrendo a mi real Persona, y la violencia más inevitable, fueron los elementos empleados para variar esencialmente el Gobierno paternal de mis reinos en un código democrático, origen fecundo de desastres y desgracias.... La Europa entera, conociendo profundamente mi cautiverio... determinaron poner fin a un estado de cosas, que era el escándalo universal, que caminaba a trastornar todo los tronos y todas las instituciones antiguas, cambiándolas en la irreligión y la inmoralidad...He venido a decretar lo siguiente: son nulos y de ningún valor todos los actos del Gobierno llamado constitucional... que ha dominado a mis pueblos desde el 7 de marzo de 1820 hasta hoy 1 de octubre de 1823.

Manifiesto Regio, 1 de octubre de 18231.- Contextualiza este texto 2.- ¿Cómo define Fernando VII el pronunciamiento del general Riego en Cabezas de San Juan?3.- Cita la frase literal en la que se refiere al envío por la Santa Alianza de los cien mil hijos de San Luis. 4.- Fernando VII habla que todas las medidas legislativas del trienio liberal se declaran nulas; sin embargo hay una que persistió ¿cuál?5.- Compara este texto con el otro manifiesto regio ¿cuáles son las diferencias? ¿en cuál de ellos es Fernando VII más sincero?6.- ¿Se relaciona este texto con alguna idea fundamental del tema?7.- ¿Cómo se sucedieron los acontecimientos posteriores, relaciónalos con el texto?

“Quiere decir, en suma, que al terminarse el año 21, segundo del periodo constitucional,la situación del país no podía ser más aflictiva. Los partidos extremos, exaltados y absolutistas, desplegaban al viento sus banderas; el monarca, en abierta pugna con el Gobierno, y este desprestigiado y vencido también en la opinión; las Cortes, moderadas y prudentes, cediendo el paso a las nuevamente elegidas, en que dominaba el elemento ‘exaltado’, sin que los diputados y honrados patriotas que compusieron las primeras pudieran ser reelegidos, según la Constitución; las sociedades secretas, omnipotentes hasta entonces, divididas y debilitadas por sus contrarias tendencias; la prensa periódicadesatenta y sin freno, contribuyendo a crear una atmósfera mefítica de extravío revolucionario; y para que nada faltase a este sombrío cuadro, la fiebre amarilla paseando nuestros pueblos de la costa desde Cádiz a Barcelona; y colocado, en fin, en la frontera del Pirineo, bajo el título de ‘cordón sanitario’, un ejército, que amenazaba transformarse en ejército ‘de observación’, y más tarde en el ‘de ocupación’, encargado de realizar los acuerdos sucesivos de Tropeau, de Laiback y de Verona”.

MESONERO ROMANOS, R.

A partir del siguiente texto explica cuáles fueron los problemas que sufrió el Trienio liberal

1- Describe las fuentes utilizadas2- Indica a qué grupo social pertenece el autor del texto. Justifica tú respuesta 3-Explica el significado de la frase subrayada4-¿Quíenes serían los legítimos propietarios del país?5- ¿Cuál es la visión que tiene de España?6- ¿A qué fase de la independencia de América correspondería?

El lazo que la unía a Estaña (a América) está cortado (…). Más grande es el odio que nos inspira la Península que el mar que nos separa de ella (…) El hábito de la obediencia, un comercio de intereses, de luces, de religión; una tierna solicitud por la cuna y por la gloria de nuestros padres; en fin, todo lo que formaba nuestra esperanza nos venía de España (…) Actualmente sucede todo lo contrario. Todo lo sufrimos de esa desnaturalizada madrastra (…)

Somos un pequeño género humano; poseemos un mundo aparte, cercado por dilatados mares, nuevo en casi todas las artes y ciencias, aunque, en cierto modo, viejo en los usos de la sociedad civil (…) no somos indios ni europeos, sino una especie media entre los legítimos propietarios del país y los usurpadores españoles: en suma, siendo nosotros americanos, por nacimiento y nuestros derechos los de Europa, tenemos que disputar éstos a los del país y mantenernos en él contra la invasión de los invasores.

Bolívar. S: Carta de Jamaica 1815

1- Describe el tipo de fuente utilizado

2- Cita los nuevos países surgidos con el proceso de independencia

3- Explica los problemas con los que debieron enfrentarse los nuevos Estados.