eusko legebiltzarrari txostena 1999-laburpena … · 2012. 1. 30. · intsektuak, karraskariak eta...

EUSKO LEGEBILTZARRARI TXOSTENA 1999-LABURPENA

Herritarrak hobeto defendatzeko

2000ko apirila

Egoitza eta bulego nagusi berriakArarteko erakundeak egoitza eta bulego nagusi berriak ditu Gasteizen

2000ko apirilaz geroztik. Prado kaleko 9. ean daude, Gasteiz erdi-erdian,Eusko Legebiltzarra handitzeko egin den eraikuntza berrian. Arartekoarenegoitzak, ordea, Prado kaletik propio egin den sarrera independientea du.

Harrera zuzeneko bulegoa, herritarrek euskal administrazio publikoenkontra dituzten kexak jasotzeko zerbitzua, behean dago, bertaratu nahidutenak kaletik zuzen-zuzenean sar daitezen.

Arartekoa InternetenUrte hasieratik aurrera nahi duten herritar guztiek erakunde honen

zeregin, lan egiteko era eta zerbitzuei buruzko informazioa jaso dezaketeInterneten, www.ararteko.net web orrian. Bertan agertzen denarenulermena errazteko pertsona gorrei egokitutako lengoaia erabili dainformazio atalik garrantzitsuenean. Laster, itsuentzako egokitzapenbat ere egingo da. Interneteko orri honen bidez kexadunak erreklamaziobat helaraz diezaioke Arartekoari une horretantxe eta aulkitik altxatubeharrik gabe. Web orrian dagoen formularioa bete besterik ez dago.

Arartekoaren egoitza berria Gasteizko Prado kalean Web orria: www.ararteko.net

ARARTEKOAREN JARDUERA ZENBAKITAN• Administrazioaren jarduera

irregularrak konpondu egiten dirakasuen %80an.

• 61 ofiziozko jarduketa burutu dira.Ia erdiak Gizarte Ongizatearenalorrekoak izan dira.

• 2.363 herritarrek bisitatu dituzteGasteizko, Bilboko eta Donostiakoharrera zuzeneko bulegoak.

• Erreklamatzaileek balorazio ona emandiote Arartekoaren eskuhartzeari etahorietatik %90,6ak, beti edo kasu jakinbatzuetan erakunde honetara jo dezatelagomendatuko lieke administraziorenbatekin arazoak dituztenei.

• 1999. urtean 1.283 kexa jaso zituen.Erreklamazio hauetatik 62k kexaberdin-berdineko multzoa osatzen dute.

• Ogasuna da erreklamazio gehien(%16,4) jasotzen dituen jardueraalorra, eta ondoren, Herri Lanak etaZerbitzuak (%12,6) eta Hirigintza etaEtxebizitzak (%12,2).

• Udalak dira kexa gehienak (%40,7)eragiten dituzten administrazioak.Jarraian Eusko Jaurlaritza (%36,1) etaforu aldundiak (%17,4).

1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 19991998

1 1.143k berdin-berdinak diren bi kexa-multzo osatzen dituzte.2 62k berdin-berdinak diren kexa-multzo bat osatzen dute.

ARARTEKOAK JASOTAKO KEXAKOPURUAREN BILAKAERA (1989-1999)

3.000

2.500

2.000

1.500

1.000

500

0

585

1.159

766 781 827 747

1.164

1.674

1.991

2.6601

1.2832

GIPUZKOA372

29,57%51,58%

18,83%BIZKAIA

649

ARABA237

KEXEN JATORRIZKO LURRALDEA 1999

2Arartekoaren jarduera zenbakitan

1999an erakundean aztertu diren etatramitazioa bukatu den kexen %33,22administrazioaren jardueran irregulartasunenbat egon den erreklamaziotzat jo da.Azpimarratu behar da kexa horien erdian bainogehiagotan, Arartekoaren eskuhartzearen fasedesberdinetan, gomendiorik egin behar izangabe lortu dela eragindako administrazioakkexa sortarazi zuen jarduketa aldaraztea.Gomendioa egin behar izan denean, erantzunaaldekoa izan da kasuen %60an.

1999an 1.283 kexa aurkeztu dira. Horieiguztiei tratamendu banakatua eman zaie, bainaberdin-berdinak diren kexa batzuk 63espediente pertsonal eragin zituzten. Bada,adierazi diren 1.283 kexa horietatik gehienakindibidualak dira, baina, hori gorabehera, 188taldeek aurkeztu dituzte, hala nola, auzotarrenelkarteek, erreibindikazioak egiten dituztenplataformek, sindikatuek, talde ekologistek,etab.

Erreklamazioak zerikusia duten gaikakoalorren arabera aztertzen baditugu, esan daiteke1999an Ogasun arloa izan dela kexarik gehieneragin duena, 147rekin; gero Herrilanak etaZerbitzuak alorra, 113rekin. Alor honek etaHezkuntza alorrak izan dute hazkuntzarikhandiena.

DATU OROKORRAK Kexa zein administrazioren aurka egin denaztertzen badugu, toki administrazioa (udalak)izan da erreklamazio gehien jaso duena (383),eta bigarren tokian Eusko Jaurlaritza dago(339). Foru aldundiak kopuru horietatik urrundaude, 164 kexarekin.

Kexa gehien jaso duten udalak ondokohauek izan dira: Bilbo (82); Donostia (44);Gasteiz (31); Portugalete (14); Barakaldo (13);Santurtzi (13); Basauri (11); Getxo (10) etaIrun (10).

Eusko Jaurlaritzari dagokionez, kexa gehienjaso duten sailak Hezkuntza eta Osasuna izandira, hurrenez hurren 103 eta 73rekin. Azkenik,foru aldundien kasuan, Bizkaikoak 99 kexajaso ditu, Gipuzkoakoak 36 eta Arabakoak 29.

ERREKLAMATZAILEAK ETA KEXAK AURKEZTEKO ERA

OFIZIOZKO JARDUKETAK

160

1

147

140

120

100

80

60

40

20

02 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

113 110

7679 73 71 7061 57

2215

3

GUZTIRA 897

ZUZENEAN BIDERATUTAKOKEXEN BANAKETA

JARDUKETA ALORREN ARABERA

1 Ogasuna 2 Herri Lanak eta Zerbitzuak 3 Hirigintza eta Etxebizitza 4 Funtzio Publikoa 5 Hezkuntza 6 Ingurugiroa 7 Gizarte Ongizatea

8 Herrizaingoa 9 Osasuna10 Justizia11 Nekazaritza, Industria,

Merkataritza eta Turismoa12 Kultura eta Elebitasuna13 Lana eta Gizarte Segurantza

Herritarrek aurkeztu dituzten eta aztertudiren kexa horiek ezezik, erakunde honek, bereekimenari jarraiki, gai jakin batzuei buruzkoikerketak hasi ditu euskal administrazioenustezko jarduketa irregularrak antzemandituelako edota lankidetzan aritzeko edo

zerbitzu berriak emateko aukera sortu delako.

Ofiziozko jarduketak 61 izan dira, etahorien artean, kopuruagatik, Gizarte Ongizatealorreko jarduketak azpimarra daitezke, ia erdiahoriei buruzkoak izan direlako. Administrazioakkontuan hartzen baditugu, ohartuko gara udalakizan direla ofiziozko jarduketa gehien eragindituztenak, %50etik gora.

BANAKETA ALORREZ ALOR 1999

5

30

1

25

20

15

10

5

02 3 4 5 6 7 8 9

28

11

GUZTIRA 61

10 11 12

43

21

2 21 1 1

JASOTAKO KEXENBANAKETAKEXAGILEEN EZAUGARRIENARABERA

GIZONAK590

45,99%

38,97%

14,65%

EMAKUMEAK500

TALDEAK188 0,39%

IZENIK GABEAK5

JASOTAKO KEXENBANAKETAERABILITAKOHIZKUNTZAREN ARABERA

GAZTELANIA1.1531,23%

4,42%

94,35%

ELE BIAK15EUSKARA

54

JASOTAKO KEXENBANAKETAAURKEZTEKOMODUAREN ARABERA

ZUZENEANBULEGOETAN

850

66,25%28,29%

5,38%

FAXEZ69POSTAZ

363

INTERNETBIDEZ

1

0,08%

1 Gizarte Ongizatea 2 Herrizaingoa 3 Osasuna 4 Justizia

5 Hezkuntza 6 Kultura eta Elebitasuna 7 Hirigintza eta Etxebizitza 8 Herri Defendatzaileak

9 Nekazaritza, Industria,Merkataritza eta Turismoa

10 Ingurugiroa11 Herri Lanak eta Zerbitzuak12 Ogasuna

ZUZENEAN BIDERATUTAKO KEXEN BANAKETAERAGINDAKO ADMINISTRAZIOEN ARABERA

FORUADMINISTRAZIOA

164

36,10% 40,79%

TOKIADMINISTRAZIOA

383

EUSKOJAURLARITZA

339

17,46%

5,65%

GAINONTZEKOADMINISTRAZIOAK

53

BIZKAIKOFORU ALDUNDIA

99

GIPUZKOAKOFORU ALDUNDIA

36

ARABAKOFORU ALDUNDIA

29

17,68%60,36%21,95%

Bizkaian bakarrik 120.000 baino gehiagoizan dira BilboGas eta Naturgas enpresen dirukopuru garrantzitsuak jaso dituzten etxeak.Erkidegoaren gainerako herrialdeetan ereerabiltzaileek 1999an jaso dituzte gasa hornitzenduten enpresen itzulketak. Munta horiek EuskoJaurlaritzako Industria Sailak gasarenhornikuntzaren zerbitzua ematen hastekolanetarako bidezkotzat jo zuen munta gaindituzalta eta ikuskapen zerbitzurako kobratu direngaindikinengatik dira.

GAS NATURALA HORNITZEN DUTEN ENPRESEKBATEZ BESTE 15.000 PEZETA ITZULI DIZKIETEERABILTZAILEEI

Arartekoak alta eta ikuskapenagatiko tasa aurkaratu zuen

Arartekoa kontzeptu horiengatik kobratuziren munta guztiak itzultzearen alde azalduzen, uste duelako ez zutela legezko euskarrinahikorik. Industria Sailak hartu duen erabakia,nahiz eta aholkua erabat ez bete, osogarrantzitsua da, eta asebeteta utzi gaitu.Erabiltzaileei itzuliko zaien munta, guztira,1.400 milioi pezetakoa da, eta ez bakarrikerreklamazioa egin dutenei, eta hori justiziaegintza da eta erabiltzaileen eskubideakaintzatesten ditu.

Herri lanak Bilbon

Administrazioek kalteordainak ordaindubehar dizkie herritarrei herri zerbitzuenjardueraren ondorioz haiei sortarazten dizkienkalteengatik. Arazoa herri zerbitzua, zeharka,enpresa pribatu batek egiten duenean sortzenda (obrak, garbiketak, zaborrak,...). Horrelakokasuetan administrazio batzuetan ohikoa izatenda, batez ere udalen kasuan, erreklamazioaaurkeztu ondoren administrazio horrek usteizatea kalte hori ezin zaiola berari egotzi etaherritarrak erreklamazioa jarri behar diolaenpresa horri; halaber, gehienetan enpresahorrek ez dio herritarrari jaramonik egiten.

Arartekoak uste du kalteordaina jasotzekoeskubidea berdin bete behar dela, herri zerbitzuaeman duena gorabehera, hau da, zerbitzuazuzenean zein zeharka eman den kontuan hartugabe. Administrazioak, zerbitzuaren titularra

ADMINISTRAZIOEK ERE BADUTE KONTRATATZENDITUZTEN ENPRESEK SORTARAZITAKO KALTEENERANTZUKIZUNA

denez, berariaz ebatzi behar du kaltea zerbitzuaksortu duen ala ez eta nori dagokion kalteaordaintzea. Oro har, erreklamazioa ezin duinoiz ebazteke utzi kaltea enpresarenjarduketagatik izan dela esanez, eta ezin dioherritarrari esan berak erreklamatu behar duelaenpresa kontratatuan. Aldi berean, bidezkomekanismoen bidez erantzukizunagatikokalteordainak ordainduko direla bermatu behardu, aseguruak barne eta, hala denean, sorospidezerantzun.

Arartekoak antzeman du udal batzuetan(eskuhartzerik ez delako egon erreklamazioakaurkeztu dira Bilbo, Gasteiz, Getxo edoGaldakaon) ez dela bide zuzenetik jo.Gomendioak egin ziren ondoren, Irunek,Bilbok, eta Gasteizek onartu dituzte.

El Limitado deritzon tokiak 565 hektareaditu eta Otxandio hiribildua eta Olaetalandagunearen artean dago (Aramaio), etahorren jurisdikzioak, XV. gizalditik eguneraarte, Aramaio eta Otxandio udalerrien artekolehia sortu du. 1457an Elvira de Leira andreak,bere semea zen Aramaioko jaunaren izenean,enklabe horren erabileraren lagapena emanzien, baina ez jabetza, Otxandioko herritarrei.Ordutik egunera makina bat izan dira bi udaleneta Araba eta Bizkaiko aldundien artekogatazkak El Limitado horren inguruan.

Arazoa konplikatua zela kontuan hartuta,Arartekoak bere burua aurkeztu zuen artekarilana egiteko eta adostasunean oinarritutairtenbidea aurkitzeko. Lau erakunde ukituekeskaintza eta hurbilketa bideratzeko baldintzakonartu zituzten. Urte bat baino gehiagotanbilerak egin ondoren alderdiei adostasunezkoproposamen zehatza aurkeztu zitzaien. hau da,El Limitadoko lurraldea bi erditan banatzeaAramaio eta Otxandioko udalen artean eta,ondorioz, Araba eta Bizkaiko Aldundien artean.Banaketaren taxuketa naturaren mugekin bategin da eta alde bakoitzak esleituta dituenerabilerak zaindu ditu. Une hauetan udal horiekproposamena aztertzen ari dira.

“EL LIMITADO”KOLURRALDE GATAZKA,ARAMAIO (ARABA) ETAOTXANDIOREN(BIZKAIA) ARTEAN

Arartekoaren artekaritza 5gizaldi baino gehiagotanarazoak egon ondoren

Udal askok ez dituzte betetzen

“El Limitado”

3 Arartekoaren jarduerak

(El Correoren argazkia)

Auzo horretan bizi diren pertsonek eskatuta,Asua ibaiak itxurarik txarrena duen inguruabisitatu zen eta pertsona horien kexakarrazoizkoak zirela frogatu zen.

Ibaiak, Asua auzoa dagoen tokia bainopixka bat gorago, Bizkaiko Txorierri haranosoko hondakin ur guztiak biltzen ditu; Bilbao-Bizkaia Uren Partzuergoak toki horretan biltzenditu urok, eta bertan isurtzen dira araztu gabe,gaiari buruzko araudi osoa hautsiz. Ur beltzenkiratsa jasan ezina da bertako jendearentzateta, halaber, ibaiaren ertzetan dauden arratoipilak pairatu behar dituzte. Hori gutxi balitz,ibaiaren hondoko lohietan iraganean inolako

ERANDIOKO ASUAKOBIZTANLEEK EZINDUTE GEHIAGO JASANIBAIAREN EGOERATXARRA

Zikinkeriak, usain txarrak,intsektuak, karraskariak etalohi toxikoak

Bakio aldeko kostaldean egin zenkarrakaketa eta hondar-ateraketaren sustatzaileaBizkaiko Aldundia izan zen eta helburuaGetxoko Arrigunagako hondartza lehengoratzeazen. Bakiotar askok kexa aurkeztu zuten etabertan adierazi zuten oso arduratuta zeudela,uste zutelako eragiketa horrek eragin handiaksor ditzakeela kostaldean, hondartzarenezaugarriak, barra eta olatuak, itsasokoespezieak eta abar aldaraziz. Berariaz protestatuzuten hondarra baimendutako tokitik kanpo arizirelako ateratzen.

Ikerketa karrakaketa lanak egiten ari zirenbitartean hasi zen eta horri esker frogatu zenia hilabete osoan Euskal Herriko KostenMugaketa erakundeak baimendutakoperimetrotik kanpo era irregularrean atera zutelahondarra. Halaber, aztertu zen ea ateraketahorrek Gaztelugatxeko San Joan itsasokobiotopo babestuan ondoriorik eragingo zuen.Zorionez, azterlan horrek ezetz frogatu zuen.

Arartekoak Bizkaiko Foru Aldundiari erairregularrean atera zen hondar hori berrizjartzeko aholkatu zion, hau da, okerrekoeragiketak egin ziren toki zehatz horietan.Halaber, eskabidea egin zion Aldundiari hondar-ateraketa horren ondorioz Bakioko hondartzanaldaketarik gertatu ote den ikusteko azterlanakegin ditzan urte bateko epean. Aholkua onartuegin zen.

GETXOKO HONDARTZABAT LEHENGORATZEKOBAKIOKO KOSTALDEANHONDARRAATERATZERAKOANGERTATU DIRENGORABEHERA BATZUK

Zierbenako Udalak zaborra biltzeagatikotasa kobratu nahi zion baserri baten jabeari,nahiz eta bilketa egiteko hurbilen zegoen gunea3 km-ra egon. Tasa hori arautu duen ordenantzairakurri ondoren esan daiteke udalak ez duelaarrazoirik, eta, gainera, epaitegi askotan adierazida kobrantza hori bidegabea dela zerbitzua ezbada era eraginkorrean ematen. Zehatzago,Gaztela-Mantxako Justizia Auzitegi Nagusiak

ZABOR BILKETA: ZERBITZURIK EZ BADAGO, EZINDA KOBRATU

kontrolik gabe egin ziren industri isurketenondoriozko metal toxikoak daude.

Erakundeek arazo hauei aurre egitekoeskaini dituzten epeak gehiegizkoak diraherritarren aburuz eta, kexa jaso ondoren,kudeaketak egin dira gai honetan zerikusiaduten erakunde guztietan. Arartekoak egintzazuzenak egiteko konpromisoak jaso ditu.

adierazi du ezin dela zaborrengatiko tasarikkobratu baldin eta edukinontzia erreklamazioaegin duen pertsonaren egoitzatik 300 metrobaino gehiagora badago.

Zierbenako Udalari horren guztiaren berrieman zitzaion; erakunde horrek aholkua onetsieta erreklamatzen zuen likidazioa indarrik gabeutzi zuen.

Arartekoa Asuan

Bakioko hondartza

4Arartekoaren jarduerak




Elgoibar

Elkarte naturalista batek Gurelesakohezegunea, Donostiako Igara auzoan dagoena,biotopo babestu izendatzea eskatu zuen, bertanbizi baita Euskadiko Autonomia Erkidegoandesagertzeko arriskuan dauden espezieenkatalogoan azaltzen den anfibio bakarra.Espezie hori hyla meridionalis-a da, hau da,hegoaldeko zuhaitz-igela.

Arartekoak informazioa eskatu zien alorhorretan eskumenak dituzten administrazioei,eta harremanetan jarri ziren erreklamazioa eginzuen elkartea eta beste erakunde batzuk. Bilerekizan zuten emaitzarik eta Gipuzkoako ForuAldundiaren Agindu baten bidez hegoaldekozuhaitz-igelaren (hyla meridionalis) kudeaketaplana onetsi zen eta hori babesteko arau osagarribatzuk eman ziren. Kudeaketa plan horrenhelburua igelaren kopurua egonkorra izatea da,eta espezie horrek berriz Mendizorrotzmendikatearen aldeko basoa atzematea, anfibiohorrek iraun dezan lortzeko. Halaber,hegoaldeko zuhaitz-igela zingira berrietansartzeko egitaraua egingo da.

HEGOALDEKO ZUHAITZ-IGELAREN BABESEAN

Behin eta berriz egiten dira kexakostalaritzako establezimenduek eragitendituzten eragozpenengatik, besteak bestetabernek, pubek, jatetxeek, txokoek edo elkartegastronomikoek eta abarrek. Halaber, asko izandira supermerkatuek egiten di tuztenzaratengatiko kexak, batez ere gauekoordutegian dihardutenean, bai kamerafrigorifikoetako konprentsoreen jardunagatiketa bai hosgabetzeke dauden esparruetan egitendituzten zama-lanengatik.

Jarduera horiek burutzeko beharrezkoa daudalaren lizentzia edukitzea, administrazioarenkontrol iraunkorrari lotuta daude, eta horienerantzukizuna udalena da. Udalei nahitaezgogorarazi behar zaie ikuskapenak egitekoahalmen hori betearaztea funtsezkoa dela, batezere instalazio horien jardueran gertatzen direnirregulartasunen ondorioz kaltetzen direnherritarrentzat. Horrela, udalaren manuzkolizentzian ezarri zaizkien neurri zuzentzaileakbetetzen ote dituzten egiaztatuko da eta, halaez bada, horiei egokitzeko aginduko zaie.

LOKALEK ERAGITENDITUZTEN ZARATAKETA ERAGOZPENAK

Udalek ikuskapenak eginbehar dituzte

Galdakaoko ospitalean kasu batean bainogehiagotan emakume seroposi t iboei ,haurdunaldiaren borondatezko etetea egiteko,baldintza moduan antzutzea ezartzen zitzaielasalatu zen. Horixe ulertu zuten emakume horiek.Eskakizun hori seropositiboak ez direnemakumeekiko bereizkeria da.

Kexaren aurrekariak aztertu ondoren,Osakidetzako zuzendaritzari adierazi zitzaionmediku batek uste izan dezakeela pazienteak,antzutzeari uko eginez, haurdunaldiaren

BERRIZ GERTATU BEHAR EZ DUEN PRAKTIKABEREIZTAILEA

Antzutzea, emakume seropositiboen kasuan haurdunaldiarenborondatezko etetea egiteko baldintza

borondatezko etetea antisorgailu bezalaerabiltzea esan nahi duela, baina horrek ezindu nahitaez antzutzea eragin. Baldin etamedikuak uste badu egokia dela emakumeseropositibo bat antzutzea, horrek ondoulertzeko eran azaldu behar dio, eta ez zeharka,emakumeak askatasunez erabaki dezan, inolakopresiorik gabe. Antzutzeari gaitziriztea ezin dahaurdunaldiaren borondatezko etetea egiteaukatzeko arrazoi izan. Aholkua onartu eginzen.

Galdakaoko ospitalea

Auzo elkarte batzuek Elgoibarko Udalarenaxolarik eza eta utzikeria salatu zuten, berenetxebizitzetan jasaten zituzten zarata etabibrazioengatik erreklamazioa egitean, hark ezzielako jaramonik egiten. Zaratak eta bibrazioakberen etxe ondoko eraikin bateko bigarrensolairuan zegoen industri jarduera batek sortzenzituen.

Udalaren axolarik ezak aurrera jarraituzuen Arartekoak informazioa eskatu zionean,eta azkenean erakunde honen ordezkari batekudalaren bulegoetara joan behar izan zueninformazio hori lortzeko. Orduan egiaztatu zenudalaren beharrezko lizentziarik ez zuen industrijarduera baten funtzionamendua ari zirelabaimentzen, eta auzoek zarata eta bibra-zioengatik aurkeztutako erreklamazioakbidezkoak zirela.

Udalari jarduera hori ixteko gomendatuzitzaion, harik eta legeztatu arte, eta horixeegin zuen.

INDUSTRI JARDUERA KLANDESTINOA ETAGOGAIKARRIA ELGOIBARREN

Udalak ez zuen ezer jakin nahi

Hegoaldeko zuhaitz-igela


(Diario Vascoren argazkia)



10 ur teko neska to ba tek ger r i -eskoliosiagatik erabili behar zuen kortseortopedikoa aldatu behar zuen, hazten ari zelakoeta txiki zuelako. Hori gorabehera, Osakidetzakukatu egin zion protesi berria, aurrekoaordaindu ziotenetik urtebete igaro ez zelako,eta “zerbitzugintza ortoprotesikoen katalogoan”berrikuntzari dagokionez hori delako ezarritadagoen gutxieneko epea.

Arartekoak uste du hazkuntza prozesunormala dela haurtzaroan eta, beraz, arestianadierazi den zerbitzugintzen katalogo horrekberezko hazkuntzaren ondorio diren egoerakaurreikusi behar dituela, hala kortseari nolabeste produktu batzuei dagokienez, etaberrikuntza beharrezkoa den unean egitekobidea eman. Osasun Sailak bat egiten du irizpidehorrekin eta iragarri du kontuan hartuko delaprestatzen ari den katalogo berrian.

PROTESIA TXIKI GERATU ZITZAION HAZTENARI ZELAKO

Osakidetzak ukatu egin zion aldaketa urtebete igaro ez zelako

Ospitaleetan, erditzeko aldeen barruan,esparru itxi bat egoten da, edoskitzeko tokia,eta horietan amek bularra edo biberoia ematendiete haurrei. Aita batek kexa azaldu zuenBilboko Basurtuko Ospitalean eragotzi egitenziotelako, salbuespenezko kasu batzuetan izanezik, toki horretan sartzea bere umeari biberoiaematera. Horretarako ematen zen arrazoia amabatzuen lotsa zen, ez zutelako bularrik emannahi gizonezkoren bat aurrean bazegoen.

Horrek esan nahi zuen aita eta amari tratudesberdina ematen zitzaiela, eta, beraz,informazioa eskatu zen eta Osakidetzari gaiariburuzko azalpenak eskatu zitzaizkion.Erantzunean argitu zen aparteko kasua zela etaospitaleetan edoskitzeko gela horren ondoanbeste lokal bat dagoela eta zilegi dela intimitateanahi duen amari hori bermatzea. Halaber,adierazi zen Basurtuko Ospitaleak kontuanhartuko duela egin den erreklamazioa proiektatuduten jaio berrien aldearen birmoldaketaobretan.

AITAK UMEARIOSPITALEAN BIBEROIAEMATEKO ESKUBIDEA DU

EAE-N DAUDEN ESPETXEETAN EZ DAGO UMEAKDITUZTEN AMA PRESOENTZAKO UNITATERIK


Espetxe horietan preso dauden emakumeek,baldin eta seme-alabekin bizi nahi badute,Euskaditik kanpo dauden beste espetxebatzuetara joan behar dute. Hemen ez dagoespetxeei buruzko arautegian aurreikusitadauden “amen unitaterik”, eta horrek tratudesberdina dagoela adierazten du, eta eraginnegatiboa duela familia erlazioak mantentzearidagokionez, batez ere emakume horrek gureerkidegoan bizi diren beste seme-alaba txikibatzuk dituenean. Azken hiru urte hauetan

zortzi izan dira espetxeetan jaio diren umeaketa bi izan dira beste zentru batzuetara joanbehar izan duten emakume presoak.

Ara r t ekoak a r azoa aza ldu z ionEspetxeetako Erakundeari eta horrenerantzunean adierazi du konpromisoa hartuduela Euskadin eraikitzea aurreikusi denespetxe berrian amen unitatea jartzeko, nahizeta toki eta eperik ez zehaztu.

Martuteneko kartzela


Langraitzeko kartzela(Diario Vascoren argazkia) (El Correoren argazkia)

1999ko maia tza ren 20an EuskoLegebiltzarreko Osoko Bilkurak “SanFrantzisko auzoan bizi den gatazka-egoerariburuzko” legez besteko proposamena onetsizuen; proposamen horretan, parlamentuakArartekoaren gomendioak jaso zituen etaerakundeen (Jaurlaritza, Aldundia, Udala)eskuhartze handiagoa eskatu zuen aldearenbirgaikuntza integralari ekiteko, eta Arartekoarieskabidea egin zion gomendio horiekbetearazteari buruzko jarraipena egiteko.

Azken urte honetan egin den ikuskapenarenondorioz, poliziaren datuak bilatu eta aztertudira (kalean egiten diren identifikazioak,atxiloketak, droga harrapaketak, egintzetanagenteak aldatzea, prestakuntza jarduerak etakontrola,...); halaber, erkatzeko bilerak egindira alde horretako elkarte eta taldeekin, kexaktramitatu dira, epaitegietako 5.173 epai berrikusidira, prentsan azaltzen diren berriak aztertu,...

Arartekoak egin duen kontrolerako txostenaotsailaren 29an eman zaio Legebiltzarrari, etabertan datu hauek islatu dira:

• alde horretan egin diren identifikazioak,azken bi urte hauetan: 13.264 (horietatik %34,2jatorriz atzerritarrak diren pertsonenak).

• atxiloketak: 2.830 (horietatik %340 taldehorretako pertsonenak).

• Er tzaintzak egin di tuen drogaharrapaketak: 751 (horietatik %17,5 jatorrizatzerritarrak diren pertsonei).

POLIZIAREN JARDUKETAK ATZERRITARREKINSAN FRANTZISKO AUZOAN (BILBO)

• komisarian egin duten denbora, batezbeste: 12 ordu atzerritarrak ez diren pertsonek,eta 21 ordu jatorriz atzerritarrak direnek.

Zenbateraino bete dira Arartekoarengomendioak?

Bada, gomendio edo proposamenarenarabera aldatzen da. Kasu batzuetan, erakundehonen aburuz, benetako urrats eraginkorrakegin dira; adibidez, aldeak birgaikuntzaintegrala behar duela onartzea eta horretanerakundeek bitartekoak jarri behar dituztela,edo, kasu jakin batzuetan, esaterako pertsoneiegiten zaizkien arakeketetan edo kalean egitenden salmentaren kontrolean poliziaren praktikakerregulatzeko eman diren aginduak,...

Beste proposamen batzuetan, ordea, gutxiaurreratu da, edo egin diren urratsak ez diranahikoak, ezta hurrik eman ere. Adibidez,bilguneak sustatzeko premia, poliziareneskuhartzeak ebaluatzeko adierazkarienerabilera, horien jarduketen benetako kontrolasendotzea, edo gizabanakoen eskubideekikobegirune gutxi erakusten duten jokaera jakinbatzuk kentzerakoan.

Pertsona guztien eskubideak babestukobadira, bereziki talde ahulenenak, hemendikaurrera ere San Frantzisko auzokoa bezalakoegoerei lehentasunezko arreta eman beharkozaie.

Zerga guztietan ezgaitasunen bat dutenpertsonei ematen zaien tratamendu bereziakargi adierazten du gizartearen sentsibilizazioagero eta handiagoa dela erkidego horrekiko.Baina, hori gorabehera, baieztatu daiteke euskalzergei buruzko arauetan ezgaitasunen bat dutenpertsonei ematen zaien tratamenduan Estatukogainerako tokietan aplikatzen diren xedapenetanbaino abantaila gutxiago daudela. Aldeak, batezere, PFEZri buruzko araudian daude.

Arartekoak, ezgaitasunen bat dutenpertsonentzat aukeren berdintasuna lortzekobideak oraindik luze joko duela ikusita, euskalerakunde batzuetara jo du araudi batzukaldarazteko aholkatuz. Aldarazpen proposamen

EZGAITASUNEN BATDUTENPERTSONENTZAKOZERGA POLITIKARIBURUZKO GOMENDIOOROKORRA

Oraindik asko dago egiteko

horiek zerga batzuk ukitzen dituzte, esaterakoondoko hauek: Sozietateen gaineko Zerga;BEZ; Trakzio Mekanikoko Ibilgailuen gainekoZerga eta abar, eta batez ere Pertsona FisikoenErrentaren gaineko Zerga.

Adibidez, proposatu da berriz erezergadunaren ezgaitasunean oinarritzen denkausagatiko gaixotasun guztien gastuak kentzea.

(Diario Vascoren argazkia) Udal batzuek ez zieten aplikatzen ezgaitueiTrakzio Mekanikoko Ibilgailuen gainekoZergaren (lehen Zirkulazioaren gaineko Zergazeritzanaren) salbuespena, baldin eta gidatzekobehar den egokitzapena, aldagailu-kutxaautomatikoa, seriekoa bazen.

Arartekoak, hainbat eskuhartzetan, jokaerahori aldatzeko gomendatu zien, izan ere, zerga-salbuespena egiteko eskubidea ematen zuenegokitzapenak berdin-berdin balio baitzuentailer mekanikoan nahiz jatorrizko fabrikanegina izan. Beraz, bi kasuetan zergarik ezkobratzea eskatzen zuen.

Orain, Euskal Herriko Justizia AuzitegiNagusiak eman duen epai batek bat egin duirizpide horiekin eta behin betiko argitu duarazoa ibilgailuak gidatzen dituzten ezgaituenonurarako.

EZGAITUEK EZ DUTEORDAINDU BEHARIBILGAILUENZIRKULAZIOARENGAINEKO ZERGA,NAHIZ ETA IBILGAILUHORIEK SERIEKOAKIZAN

EHJANren epaia, Arartekoarenirizpideekin bat datorrena


Bilboko San Frantzisko kalea (El Correoren argazkia)


Gasteizko Udalak egin zuen deialdi bateanesku hartu zuen hautagai batek kexa azalduzuen, ukatu egin baitzioten beste hautagai batekeskatzen zen beharkizunetako bat egiaztatzekoaurkeztu zuen ziurtagiriaren kopia, eta baitagainditu zuten hautagaien froga teoriko etapraktikoen kopia ere.

Arartekoak Udalari adierazi zion herritarrekadministrazioko espedienteetako agiriakikusteko eskubidea dutela, eta eskubide horinahitaezko beharkizuna dela eskubide zabalagobaterako, esaterako esku hartzekoa, etainformazioa jasotzeko eskubideari lotutadagoela. Halaber, adierazi zitzaion ZuzenbideEstatu baten administrazioaren jarduketenardatz nagusi izan behar duen gardentasunoinarriaren adierazpena dela.

Administrazioak, halaber, legezko etahorretan eskuhartzeagatik zuzeneko interesaegiaztatzen dutenei gainerakoen azterketa ikusiahal izateko bideak ezarri behar dizkie.

ESPEDIENTEAK IKUSIAHAL IZATEA HERRIENPLEGUAHAUTATZEKOPROZESUETAN

Bilboko biztanle batzuk kaleen egoeranegargarria eta narriatua salatu zuten, eta esatenzuten administrazioak ez duela ezer egiten horikonpontzeko. Udalera jotzen duteneneanerreklamatzeko, horrek horien mantenimenduaeta artapena Bizkaiko Aldundiaren ardura delaesaten diete. Eta aldundi horrek, berriz, udaladela kale horien titularra.

Bada, ardura falta horrek, ezer konpontzeaezezik, herritarren etsipena baino ez du lortzen;

BILBOKO KALEAK BERTAN BEHERA UTZITA ETAEGOERA NEGARGARRIAN

Udala eta Aldundia “batak besteari” errua bota nahian

Gasteizko pertsona batzuk arduratutazeuden oinezkoentzako aldeetan bizikletazzirkulatzen zelako eta beste batzuk patinez,monopatinez eta antzeko gailuez ibiltzenzirelako, abiadura ezegokietan. Arartekoakofiziozko jarduketari ekin zion.

Trafiko, Motoredun Ibilgailuen Zirkulazioeta Bide Segurtasunari buruzko Legeakadierazten eta agintzen du bizikletek ezin dutelaoinezkoentzako aldeetatik zirkulatu, horiengidariek “oinez” dihoazenean izan ezik.Halaber, patinak, monopatinak eta antzekogailuak erabiltzen dituztenek espaloietan etaoinezkoentzako aldeetan “pertsona baten

TRAFIKOARI BURUZKOLEGEAK DIO:OINEZKOENTZAKOALDEAKOINEZKOENTZAT DIRA

Txirrindulariek “oinez” joanbehar dute, eta irristalariek“oinez doan pertsona batenabiaduran”

abiaduran” baino ezin dute egin. Legezkoarauak dira oinezkoentzako aldeetan pertsonaeta adierazi diren ibilgailuen eta gainerakogailuen arteko bateraezintasuna ezartzendutenak eta, halaber, indarrik gabe uzten dituztehoriek hausten dituzten xedapenak.

Beraz, Gasteizko Udalari aholkua egin zaioTrafikoari buruzko Legeak debekatzen dituenerabilerak bideratzen dituen ordenantzakomanuak alda ditzan, jendearen arteanbaimenduta dauden erabileren berri eman etaokerreko erabilerak ekiditeko jardun dezan.

Txirrindularia Gasteizko oinezkoen alde batean

horregatik Arartekoak administrazioei Bilbokohiri lurzorua zeharkatzen duten foru errepideentarteak mugatzeko espedientea hastekoproposamena egin zien. Erantzuna aldekoa izanzen eta toki jakin batzuetan hiriko tarte batzukmugatzeko proposamena zehaztu zen, besteakbeste, Juan de Garai eta Sabino Arana kaleeneta A-8 autobidearen arteko bilgunea, BegoñakoAma zeharbidea, La Salbe zubia, etab. Prozesuaabian dago.

Bilbo: udaletxea eta La Salbe zubia (El Correoren argazkia)


Pertsona bat Ertzainetxe batera joan zensalaketa bat egitera, eta euskaraz hitz egin zuen;esan zioten hiri berean zegoen beste komisariabatera joan behar zuela. Beste pertsona batlarrialdi zerbitzuetara joan zen 81 urte dituenbere ama laguntzera, eta bigarren horrekgaztelaniaz hitz egiteko arazoak ditu; egoerahorretan euskara ezin erabiltzeagatikOsakidetzaren aurkako jarrera azaldu zuen.

Onartu behar da kexa horiek testuingurubaten barruan sartu behar direla, hau da, unehorretan eskura dauden bitartekoei lotutadaudela, baina ez dago inolako dudarik kexahoriek badutela funtsik, eta horrela adierazizitzaien eragindako administrazioei. Bi kasuhoriei dagokien esparruetan, Ertzaintza etaOsakidetza, atzeratu egin da bidezko euskal-duntze plana. Plan horiek onartu eta aplikatzeabaliagarria izango da ez bakarrik euskarak

EUSKARA ERABILTZEKO ESKUBIDEA ETA ESKURADAUDEN BITARTEKOAK

hizkuntza ofizial moduan izan behar duenaintzatespena lortzeko, baizik eta baita ere herrienplegu batzuetara aurkezten diren hautagaieieskatzen zaiena irizpide objektiboetanoinarritzeko.


Herri ikastetxeetako langileen talde batzuk,alde batetik, eta Euskal Herriko Unibertsitatekolangileek bestetik, bi kexa azaldu zituzten etahorietan kritikatu egin zuten Eusko Jaurlaritzaketa Euskal Herriko Unibertsitateak Kontseiluaerakundeak sustatu zuen bilketa-kanpainalaguntzeko artikulatu zuten prozedura, hau da,nominan kenketa egitea. Uste zuten funtsezkoaden intimitatearen eskubidea urratzen zuela.

Oinarrizko eskubide horien berme bezala,Arartekoak gomendatu zuen horrelako

EHU-KO ETA EUSKO JAURLARITZAKO LANGILEENPRIBAZITATEA “LAN ORDU BAT BAI EUSKARARIAKORDIOAREN ALDE” KANPAINAN

Leioako kanpusa

jarduketak egiten direnean, ahaleginak eginbehar direla lankidetza-sistema horiekdiseinatzean langileek beren pribazitatearilotutako gaiez duten borondatea adierazibeharrik ez izateko beren nagusi diren aparatuburokratiko edo administratiboaren organo edozerbitzuetan.

Bi administrazio horiek onartu egin dutegomendioa eta jakinarazi dute ez dela bide horigehiagotan erabiliko.

Hiru emakumek ustezko suizidio batenondorioz sortu zen jende pilaketa bat utzizutenean bi ertzainek gelditzeko esan zieten,pertsona susmagarritzat jo baitzituzten.Jabetzaren aurkako delituren batekin zerikusirikzuten jakin nahi zuten eta identifikatzeko eskatuondoren, ezkaratz baten barruan gorputzakarakatu zizkieten.

Agente batek emakumeei jertseak eranztekoeta frakak irekitzeko esan zien, eta gero soinekoarropen gainetik ukitu zituen; hori egin ondorenjoateko esan zieten. Lekuko batek Arartekorajo zuen.

Bildu diren datu horien arabera ez zenemakumeak geldiarazteko arrazoi nahikorikegon. Susmoak gehiegizkoak izan ziren, inorkez zuelako bertan adierazi ezer lapurtu ziotenik.Ertzain horien jokaerek hiritarren eskubideakeraso zituzten. Arakaketa ere neurriz kanpokoaizan zen, eta ez zen zentzuzkoa izan kasuhorretarako.

Herrizaingo Sailari ondorio horien berrieman zitzaion eta horrek ikerketa egingo zuelaagindu zuen.

BI ERTZAINEKNEURRIAK GAINDITUZITUZTEN HIRUEMAKUMEARAKATZERAKOAN

Herrizaingo Sailak ikerketahasi du Arartekoak eskatuta

Hezkuntza Saileko irakaskuntzako langilefuntzionarioen lan-hitzarmenak hobetu eginzuen amatasun baimena eta 18 astera luzatuzuen. Baina hobekuntza hori ez zitzaienaplikatzen erditzen zuten bitarteko irakasle ez-egonkorrei, baldin eta horien baimena karguauztearekin eta abuztuaren 31n gertatzen denizendapenarekin batera gertatzen bazen.

Irakasle baten erreklamazioari jaramoneginez, Sailari talde horretan ere haurdunaldieta erditzeagatiko lizentzia 18 astekoa izatekogomendatu zitzaion, eta onartu egin zengomendioa.

BERDINTASUNAAMATASUNBAIMENEAN

Bita r teko i rakas le ez -egonkorrrek ez zituztenabantaila berberak



Auzibidean dauden gaietan eskuhartzekoaukerarik ez izateak ez du esan nahi Arartekoakez dituela arazo horien sakoneko gatazkapertsonalak eta sozialak ezagutzen. Sarritanherritarrak haserre azaltzen dira, eta baitaharrituta ere, justizia administrazioa ez dutelakogauza ikusten gizarteak dituen arazoakebazteko. Horrela, auzitegien ebazpen etajarduketak motelegi gertatzen direlakoprotestatzen jarraitzen dute.

Berariaz garrantzitsua eta arduratzekoa denbeste gai bat hauxe da: justiziak ez duelabitarteko egokirik tratu txarrak jasaten dituztenemakumeen integritatea babesteko, hauenbizikide diren edo izan diren gizonezkoek tratutxarrak ematean. 1999an zigor legeetan aldaketabatzuk gertatu dira bitarteko horiekeragingarriagoak izan daitezen, baina emakumebatzuk Arartekora jo dute beraien ezkontideohiek egiten dizkieten mehatxu eta erasoenbeldur direla adierazteko, eta ezin direladefendatu esateko. Emakume horiek jakinbadakite poliziak ez duela bitartekorik zaintzairaunkorra egiteko, baina kexatu egiten diragertaera zehatzak salatzen dituztenean, horien

ondorioa, ia beti, faltengatiko epaiketak izatendirelako eta horietan ezartzen diren zigorrekez dutelako jokaera aldatzerik ekartzen, etabatzuetan erasotzailearen jokaera bortitzaareagotu baino ez dutelako egiten.

Erreklamazio mota hauetan beti azaltzenden baldintza salaketa egin duten pertsoneklaguntza juridikorik ez edukitzea da. Abokatubaten aholkularitza teknikorik ez edukitzeaksarritan karguaren froga behar bezala ez

prestatzea eragiten du eta, ondorioz, pertsonasalatuaren absoluzioa. Magistratu batzuekarazoa sentsibilitate handiagoz aztertzen duteeta doako laguntza juridikoa ezartzen dute.Dena dela, komeniko litzateke salaketa eginduen pertsonak bitarteko ekonomikorik ezduenean laguntza hori beti bermatzea, eta ustedugu eskumenak dituzten erakundeek,abokatuen elkargoek eta Eusko JaurlaritzakoJustizia Sailak helburu hori lortzeko bidezkoneurriak hartu behar dituztela.

JUSTIZIARENGABEZIAK TRATUTXARRAK PAIRATZENDITUZTEN EMAKUMEEIDAGOKIENEZ

Epaiketa

Urte askotan Gipuzkoako herri batean bizizen pertsona bat beste herri batera joan zenbizitzera, bere alabarekin eta familiarekin, bainaurte bat egin ondoren egoitza batean sartu zen,bere egoera fisikoak txarrera egin zuelako.Udalek erroldatuta bost urte egitea eskatzendute ematen dituzten laguntza ekonomikoakjasotzeko eta, ondorioz, bi udalek, jatorrizkoaketa destinokoak, ez zuten laguntza horrenerantzukizuna hartu nahi. Eskatzailea ez zenhasierako udalerriko biztanle eta bigarreneanez zuen bost urteko epea betetzen.

EGOITZAK: UDAL EKARPENA

Zein udalek ordaindu behar du, baldin eta adinekoa beste herribatera joan bada bizitzera?

Irungo Udalak ez zuen onartu herritar batektrafikoko zigorra monetak erabiliz ordaintzea.Gai hau arautzen duen aginduak ezarri du herrikutxetan legez erabiltzen diren monetak onartubehar direla, inolako mugarik gabe.

Arartekoak jakin badaki praktika honekeragozpenak sor ditzakeela, baina ez dagohedatuta, eta halaber, ezin du inoiz eraginlegearen aurka egiterik.

Gomendioa onartu egin zen eta herritarrakisuna nahi zuen era horretan ordaindu zuen,txanpon ugari erabiliz.

ISUNAK MONETAKERABILIZ ORDAINDAITEZKE

Gipuzkoako Foru Aldundiak horrelakokasuetan jarduteko arau batzuk ezarri zituen,EUDEL- Euskal Udalen Elkarteak onetsizituenak, eta zenbait negoziazio egin ondoren,gai honekin zerikusia zuten udalek aplikatzeaonartu zuten. Jatorrizkoak udalaren ekarpenosoa ordainduko du, harik eta eskatzaileak bosturte bete arte erroldatuta destinoko udalerrianeta, une horretatik aurrera, bigarren udalakhartuko du bere gain finantzaketa.





Donostiako Udalak isuna jarri zionminusbalia duen Errenteriako gidari batiminusba l iodunentzako p laza ba teanaparkatzeagatik, nahiz eta ezgaitasuna duenpertsona dela egiaztatzen duen EuskoJaurlaritzaren txartela ondo ikusteko modukotokian jarri zuen. Zigorra aparkatzea arautzenduen udalaren Ordenantzan oinarrituta jarrizitzaion, testu horretan esaten delako abantailahoriek erabiltzeko Donostiako minusbalioduneiematen zaien bidezko txartela eduki behar dela.

IBILGAILUETARAKO MINUSBALIODUNENTXARTELEK UDALERRI GUZTIETARAKO BALIODUTE

Donostiako herritar batzuk kexak azalduzituzten eta horregatik ordenantza araupetzaileaaztertu zen; atera den ondorioa argia da, hots,idatz-zati batzuetan legea hausten dela; beraz,ondokoa eskatu zitzaion Udalari:

• Ezabatu egin behar dira erreferentziabatzuk, hau da, egoiliar txartela edo parkimetroindib iduala eskura tzeko egoi l ia r rekzirkulazioaren gaineko zerga edo jardueraekonomikoen gaineko zerga ordainduta edukibehar dutela eta ez dutela Udalean trafikokoarau-hausteengatik zigorrik ordaintzeke edukibehar dioena. Beharkizun hori ezin dajustifikatu, Udalak bitarteko egokiak dituelakozor horiek kobratzeko.

• Egoitza egiaztatzeko eskatzen zirenbeharkizunak ezabatzea, udal erroldaninskribatuta egotea udalerriko egoiliar izateareneta bertan ohiko egoitza edukitzearen frogadelako.

• Aztertu egin behar duela ibilgailuarentitularra eta ohiko gidariaren bateragarrita-sunaren eskakizuna ezabatzea.

TAO ZONETAKOEGOILIARRENTXARTELAK

Eskakizun gehiegi

Jarduketa hori Eusko Jaurlaritzakodekretuan ezarri denaren aurka dago, dekretuanadierazten delako udalek emandako txartelakudalerri guztietan duela balioa eta udalbakoitzak ezarriko dituen onura zehatzakbideratzen dituela. Beraz, Donostiako Udalariisuna indarrik gabe uzteko eta ordenantza horialdatzeko eskatu zitzaion, eta bien bitarteanzio horregatik zigorrik ez jartzeko.


Minusbaliodunentzako aparkalekua

Zigor Kode berrian azaldu zirenberrikuntzetatik gehien espero eta eskatzenzena betiko espetxeko zigorraren zigoralternatiboen aplikazioarena izan da. Aldebatetik, asteburuetako atxiloketak dira, bainahorien aplikaziorako hamaika arazo daude, ezbaitago bitartekorik eta lokal egokirik, etabestetik, erkidegoaren onurarako lanak.Auzitegiak zigor hori ezar dezake asteburukoatxiloketaren edo isuna ez ordaintzeagatikoaskatasunik gabeko zigorraren ordez.

Ikerketa bat egin ondoren, Arartekoakadierazi du Euskadiko Autonomia Erkidegoanez dela erkidegoaren onurarako lanen bidezkozigorra aplikatzen, aparteko kasuren bateanizan ezik, eta, beraz, euskal herritarrek ez dutela

JUSTIZIA: BITARTEKOAK JARRI BEHAR DIRAERKIDEGOAREN ONURARAKO LANEN BIDEZKOZIGORRAK APLIKATZEKO

aukerarik espetxean ez sartzeko etaerkidegoaren zerbitzurako zerbait egiteko.

Nahiz eta zigor hori aplikatzeko baldintzaktaxutzearen funtsezko erantzukizunaespetxeetako administrazioarena izan, gainerakoherri botereek ere lagundu egin behar duteespetxeko zigorraren alternatiba den neurrihori hedatzen eta sustatzen.

Horregatik, Euskal Herriko herriadministrazioei gizartea sentsibilizatzenlaguntzeko aholkatu zaie eta, ahal dutenneurrian, adierazi den zigor hori betetzekoplazak eskaintzeko.


12Txosten bereziak

Txostenean Zadorra sistemakourtegien urek denboran zehar dutenkalitatea aztertzen da gertatzen direnaldaketak antzemateko, denboragatikjazotakoak, berezkoak eta gizakiakeragindakoak eta, horrela, etorkizunaribegira joerak ezagutzeko. Halaber,administrazioak urtegietako urababesteko eskura dituen bitartekoak eta

neurriak, egiten dituen jarduketak eta horieneragingarritasuna aztertu dira.

Urtegi horiek, Euskal Herriko biztanleenia erdiari ura hornitzeaz gain, bitarteko hidrikoordezkatu ezina dira, eta izugarri ahulak diradauden arriskuengatik: hiri eta industrietakoisurketak; merkatugai arriskutsuen garraioa,aisialdi eta kirol jarduerak, eta baita nekazaritza,abeltzaintza eta basogintzakoak ere. Horriguztiari beste ezaugarri bat batu behar zaio:eskumenak erakunde askoren ar teansakabanatuta daudela.

Txostenaren ondorio nagusia zera da,administrazioak irizpideak batu eta jarduketakkoordinatu behar dituela urtegien ingurua etahorien uren kalitatea babesteko, baldin eta gureondoko belaunaldiek oinarrizko elementuhorietaz gozatzen jarraitzea nahi badugu.Lurraldearen Antolamendurako ArlokakoLurralde Plana egitea proposatu da.

Baina beste ondorio garrantzitsu batzukere azaldu dira, gomendio gisa, esaterako,babesteko balioko duen ertzetako landaretzalehengoratzeko premia; Zadorra arrokobitarteko akuatikoa nekazaritzan erabiltzendiren nitratoengatiko kutsaduratik babestubeharra; eta hiri eta industrietako hondakinurak tratatzerakoan prozesu aurreratuagoaksartzea komeni dela.

URARENKALITATEAREN BABESAZADORRA SISTEMAKOURTEGIETAN

Txo

sten

ber

ezia

Oinarrizko Gizarte Zerbitzuak,udaletan garatzen direnak, gizartearenpremiei aurre egiteko lehen bidea diraeta herritarrengandik hurbilen daude.Ezaugarri horiek Arartekoak taldeahulenen egoera aztertzeko egin dituenlan guztietan azaldu dira: pertsonazaharrak, atxilotuak, presoak, babesikez duten adin txikikoak, gaixoak,...

Txosten honetan oinarrizko gizartezerbitzuei buruzko erreferentziako irizpideakeman dira, egungo egoera deskribatu da etazerbitzua hobetzeko jarduteko bideak etaaholkuak ematen ditu.

Eskubideak bermatzearen ikuspegitikberariaz azpimarratu behar dira txostenekoelementu batzuk: zerbitzu hauek oraindik erefuntzioak erabat sailkatu eta zehaztu gabedituztela, eta herritarrek horiei buruzkoinformazio gutxi dutela; lurralde, alde edoudalerrien arabera alde nabarmenak daudelabiztanleei eskaintzen zaien arretari dagokionez;

OINARRIZKOGIZARTE ZERBITZUENEGOERA

Txo

sten

ber

ezia

administrazioko lanaren gehiegizko zama eta,ondorioz, zerbitzuen arteko eta horien etagizarte-agenteen arteko lankidetza eskasa;ezkutuan dagoen arreta-eskea, erantzunikjasotzen ez duena.

• Legebiltzarrarentzako TxosteneanArartekoak aurreko urtean egin dituen jardueraguztiak biltzen dira.

• Uraren kalitatearen babesa Zadorrasistemako urtegietan gaiari buruzko txostenberezia.

• Oinarrizko Gizarte Zerbitzuen egoeraEuskadiko Autonomia Erkidegoan gaiariburuzko txosten berezia.

• Erkidegoaren eskuhartzea Euskadin.Bereizkeriari buruzko gizarte ekintzarahurbiltzea. Erakundearen beka baten emaitza.

• G i z a e s k u b i d e e nindarraldia eta etorkizuna 50.urteurrenean eta Eskubideek ezdute balioa galtzen adinakaurrera egin ahala. AdinekoenNazioarteko Urtea, Arartekoakantolatuta Euskal HerrikoUnibertsitateko Ikastaroetanhurrenez hurren 1998 eta 1999aneg in z i r en l ansa ioe t akoeskuhartzeen bildumak.

ARGITALPENAK

Erkidegoaren biztanleen erdiaurez hornitzen dute

Ulibarri-Ganboako urtegia

13 Bestelako ekintzak

Arartekoak Euskal Herriko Unibertsitatearen Udako Ikastaroetan antolatu zuen jardunaldia

ESKUBIDEEK EZ DUTE BALIOA GALTZEN ADINAK AURRERA EGIN AHALA:ADINEKOEN NAZIOARTEKO URTEA

Xabier Markiegiren mintzaldia. Berarekin, Ricardo Etxepare, EHUko Uda Ikastaroetako zuzendaria

Abenduaren 10ean ospatzen den GizaEskubideen Munduko Egunean, Arartekoakurtero kartel bat argitaratzen du. 1999an,Adineko Pertsonen Nazioarteko Urteaizateagatik, “Eskubideek urteekin ez dutebaliorik galtzen” lema zuen kartela egin da.

Kartel horiek Euskadiko AutonomiaErkidegoko ikastetxe guztietan hedatu diraondo ikusteko moduko tokietan jartzeko etaneska eta mutikoak giza eskubideen kulturanhazten laguntzeko.

Helburu horrekin, halaber, baina horiekinzuzenago lotuta dauden arazoetan,Arartekoak DBHko 1. eta 2. zikloko mutikoeta neskentzat 2000ko poltsikoko egutegiaargitaratu eta zabaldu zuen; egutegi horretan,labur bilduta eta hizkuntza ulerterrazean,10. urteurrena bete duen HaurrarenKonbentzioan ematen diren eskubideakazaltzen dira.

HELDUEN ETA HAURREN ESKUBIDEEIBURUZKO KARTELAK ETA EGUTEGIAK

Jardunaldi honetan Juan Luis Beltrán etaAngel Carrasco irakasleen bi txostenetanzaharren eskubideen babesa aztertu zen, biikuspegi zainduz, ikuspegi zibila etaadministratiboa. Txostenen izenburuak, “Herribotereek zaharrei jaramon egiteko eta horiekzaintzeko duten antolamendu juridikoa” eta“Adinekoen elikadura eta zaintza familiakozama bezala”.

Halaber, adinekoen arloan oso egunerokoakdiren gaiei buruzko beste jakinarazpeninteresgarri batzuk aurkeztu ziren, esaterakotutoretza, zorraren aintzatespena edo zaharrekegoitzetan dituzten eskubideak.

Lansaioa hasteko Arartekoak hitz egin zueneta adierazi zuen beharrezkoa dela gizartemailan zaharrak diren herritarren errealitatearieta azkar gertatzen ari diren aldaketei buruzkoeztabaidari ekitea.

Gizarteak eta herri botereek jardutekoirizpideak zehaztu behar dituzte, zertarako-etaadina per tsona zaharren eskubideakbetearazteko muga bihur ez dadin.

Otsailaren 28an, anitz gonbidaturekin etaEusko Jaurlaritzako Lehendakari Juan JoséIbarretxe buru zela, erakunde mailakoospakizuna egin zen; ekitaldi horretan, halaber,Eusko Legebiltzarreko lehendakaria, JuanMar ía Atu txa , Europako Her r i a renDefendatzailea, Jacob Söderman, Espainiakolehen Herriaren Defendatzailea izan zena,Joaquín Ruiz-Jiménez eta Arartekoa, XabierMarkiegi egon ziren.

Ararteko erakundea sortu eta arautu duenEusko Legebiltzarreko Legea 1985ekootsailaren 27an onetsi zen.

ERAKUNDE MAILAKOEGINTZA EUSKOLEGEBILTZARREANARARTEKOARIBURUZKO LEGEAONETSI ZENETIK XVURTE IGARO DIRELAOSPATZEKO

Arartekoari buruzko Legearen XV. urteurreneko ospakizun ekitaldia

14Bestelako ekintzak

Api r i l ean Ara r t ekoa e r re fux ia tukanpamentu baten simulazioa ikustera joanzen. Kanpamentu hori Bilboko Arenalean jarrizuen Mugarik Gabeko Medikuak erakundehumanitarioak, alegia, 1999 urtean BakearenNobel Saria jaso zuen GKEk. Ikustaldi horretan,talde horretako bolondresek zehatz-mehatzazaldu zioten horrelako kanpamentu batenjardunbidea, errefuxiatu asko bat-batean heltzendirenean izaten diren lehentasunak, bizirikirautea bermatzeko laguntza sanitarioaren eta

elikagaien antolakuntza, pertsonen aurkakominek eragiten dituzten heriotza eta mutilazioakaurrearretaz zaintzeko ahaleginak, etab.

Kanpamentua Bilbon egon zen egunetan askoizan ziren bisitatu zuten eskolako umeak etapertsonak.

Xabier Markiegi, Arartekoa, denda batetik irteten Errefuxiatu kanpamendu baten simulazioa Bilboko Arenalean

MUGARIK GABEKO MEDIKUEN ERREFUXIATUEN KANPAMENTURA BISITA

Maspalomaseko (Kanaria Handiko)Unibertsitateko Udako Ikastaroak: Arartekoak“Eraldaketa psikiatrikoak eta buruko gaixoareneskubideak” txostena aurkeztu zuen.

Arrasateko Eskola Politeknikoa: XabierMarkiegik giza eskubideei buruzko hitzaldiaeman zuen.

Santiago Konpostelako Unibertsitatea:Arartekoaren ondokoak, Mercedes Agúndezek,“Tolerantzia eta giza eskubideak” izenekohitzaldia eman zuen unibertsitate horrekantolatu zuen jardunaldian.

Hitzaldiak unibertsitateetan

15 Bestelako ekintzak

Azken urte hauetan asko izan diraArartekoaren bulego nagusiak bisitatudituzten Gasteizko ikastegietako DBHkoikasleak.

Hiriko Udalaren Hezkuntza Sailakantolatu duen hezkuntzako egitarauarenbar ruan , komunikab ide ba tzuek inlankidetzan, ikasleek Gasteiztxo informatiboaegiten dute idatzizko prentsa, irrati etatelebistarako modalitateetan.

Behar dituzten informazioak biltzeko,besteak beste, Arartekoarengana jotzen duteeta bertan erakundearen jardunbideari etagizarteari eskaintzen dizkion zerbitzuari buruzaurrez prestatu dituzten galderak egitendituzte.

ARARTEKOAGASTEIZKOIKASTETXEETAKONESKA-MUTILEKIN

Diocesanas-Arriaga ikastetxeko ikasle talde bat Arartekoarekin

Arartekoak Aragoin egin ziren HerriarenDefendatzaileen Koordinaziorako XV.Jardunaldietan esku hartu zuen, EspainiakoHerriaren Defendatzailearekin eta autonomiaerkidegoetako defendatzaileekin. Erakundeak“Adineko pertsonen eskubideen babesa”izenburuko txostena aurkeztu zuen.

Tegucigalpan (Hondurasen) egin zenO m b u d s m a n a r e n I b e r o a m e r i k a k oFederazioaren Urteko IV. Kongresuan“Estatuaren zeregina adinekoen eskubideenbabesean” izeneko lana aurkeztu zen.

F loren tz ian ( I t a l i an) eg in zenerregioetako Herriaren DefendatzaileenKonferentzian “Erregio mailako hiritarrendefentsa Europan eta Europako Herriarendefendatzailearekin duen lankidetza” arazoaaztertu zen.

Jardunaldiak eta kongresuakbeste herriaren defendatzailebatzuekin

GIZA ESKUBIDEEN ARLOKO KOORDINAZIO, HEDAKUNTZA ETAIKERKUNTZA JARDUERAK

1999an giza eskubideen arloei lotutadauden eta aurreko urteetan iragarri diren bibeka oso interesgarri garatu dira, ondoko gaihauei buruzkoak:

* Erkidegoaren eskuhartzea Euskadin.Bereizkeriari buruzko gizarte ekintzeihurbiltzea.

* Etxeko biolentziaren epaitegietakotratamendua.

1999an deitu zen ikerkuntzako beka,hautespen prozesua burutu ondoren adjudikatudena, atzerritarrek pairatzen dituzten arazoeiburuzkoa izango da.

Erakundeak, halaber, eskolan erabiltzekogiza eskubideen hezkuntzarako materialakegiteko bekak iragartzen ditu. 1999an bekarenadjudikazioduna izan zen taldea ikasgeletan

Ikerketak eta eskolakomaterialak egiteko bekak

esperimentatzen ari da horien erabileraneurtzeko. Beka honen azken deialdian 23proiektu aurkeztu dira.

¿ N

eces

itas d

efen

der t

us d

erec

hos ?

Para

que

inve

stig

ue s

i la

adm

inis

traci

ón p

úblic

a va

sca

ha c

omet

ido

cont

igo

algú

n ab

uso,

arbi

trarie

dad,

dis

crim

inac

ión,

err

or o

neg

ligen

cia.

Para

que

el A

yunt

amie

nto,

la D

iput

ació

n o

el G

obie

rno

Vasc

o so

luci

one

tu p

robl

ema

si h

aac

tuad

o in

corr

ecta

men

te.

Para

que

reco

mie

nde

mej

oras

en

bene

ficio

de

todo

s.

PUE

DE

S A

CU

DIR

AL

AR

AR

TE

KO

Es e

l Def

enso

r de

l Pue

blo

del P

aís V

asco

.Es

una

inst

ituci

ón in

depe

ndie

nte.

Es u

n se

rvic

io g

ratu

ito.¿

QU

É E

S E

L A

RA

RT

EK

O ?

Def

iend

e a

las

pers

onas

fren

te a

las

adm

inis

traci

ones

púb

licas

vas

cas.

Hac

e de

med

iado

r ent

re lo

s ci

udad

anos

y la

adm

inis

traci

ón.

Vig

ila y

act

úa p

ara

corr

egir

situ

acio

nes

irreg

ular

es.

Prop

one

solu

cion

es y

pro

mue

ve m

odifi

caci

ones

de

las

leye

s.In

form

a de

sus

act

uaci

ones

al P

arla

men

to V

asco

.

¿QU

É H

AC

E E

L A

RA

RT

EK

O ?

Cua

ndo

teng

as u

n pr

oble

ma

con

algu

na a

dmin

istra

ción

o se

rvic

io p

úblic

o de

pend

ient

e de

ella

.D

espu

és d

e ha

ber r

ecla

mad

o an

te la

adm

inis

traci

ón im

plic

ada

y no

hab

er o

bten

ido

resp

uest

ao

solu

ción

.Y

den

tro d

el p

lazo

de

un a

ño a

par

tir d

e es

e m

omen

to.

¿CU

ÁN

DO

AC

UD

IR A

L A

RA

RT

EK

O ?

Si e

l con

flict

o es

ent

re p

artic

ular

es.

Si e

l asu

nto

ha s

ido

plan

tead

o en

vía

judi

cial

.

¿CU

ÁN

DO

NO

AC

UD

IR A

L A

RA

RT

EK

O ?

Apo

rtand

o da

tos

pers

onal

es (n

ombr

e, a

pelli

dos,

dire

cció

n, te

léfo

no),

copi

as d

e do

cum

ento

sút

iles

y, c

uand

o se

a po

sibl

e, u

n es

crito

con

el m

otiv

o de

la q

ueja

.Po

r car

ta d

irigi

da a

l Ara

rteko

(Pra

do, 9

- 01

005

Vito

ria/G

aste

iz).

Por i

nter

net d

esde

la w

eb: w

ww

.ara

rteko

.net

O b

ien,

en

pers

ona,

en

cual

quie

ra d

e la

s tre

s of

icin

as.

¿CÓ

MO

PR

ESE

NTA

R L

AS

QU

EJA

S ?

Zure

esk

ubid

eak

defe

ndat

u be

harra

dauk

azu

?

Eusk

al a

dmin

istra

zio

publ

ikoa

k zu

reki

n ge

hieg

iker

iaz,

nah

iker

iaz,

ber

eizk

eria

z, o

ker e

doza

bark

eria

z jo

katu

due

n ik

ertz

eko.

Uda

lak,

Ald

undi

ak e

do E

usko

Jau

rlarit

zak

oker

joka

tu b

adu,

zur

e ar

azoa

kon

pon

deza

n.G

uztio

n on

erak

o ho

beku

ntza

k go

men

da d

itzan

.

AR

AR

TE

KO

RA

JO

DE

ZA

KE

ZU

Eusk

adik

o H

erri

Def

enda

tzai

lea

da.

Erak

unde

inde

pend

ient

ea d

a.D

ohai

n es

kain

tzen

den

zer

bitz

ua.

ZE

R D

A A

RA

RT

EK

OA

?

Perts

onak

bab

estu

eus

kal a

dmin

istra

zio

publ

ikoe

n ko

ntra

.H

errit

arre

n et

a ad

min

istra

zioa

ren

arte

ko b

itarte

kari

izan

.Le

gez

kont

rako

ego

erak

gal

eraz

teko

beg

iratu

eta

lan

egin

.K

onpo

nbid

eak

prop

osat

u et

a le

geak

ald

atze

ra b

ultz

atu.

Eusk

o Le

gebi

ltzar

rari

bere

lana

ren

berr

i em

an.

ZE

R E

GIT

EN

DU

AR

AR

TE

KO

AK

?

Adm

inis

trazi

o ba

teki

n ed

o ha

ren

men

peko

zer

bitz

u pu

blik

o ba

teki

n ar

azor

en b

at d

uzun

ean.

Zerik

usiri

k du

en a

dmin

istra

zioa

ren

aurr

ean

erre

klam

atu

ondo

ren,

era

ntzu

nik

edo

konp

onbi

derik

lortu

ez

duzu

nean

.M

omen

tu h

orre

tatik

has

ita, u

rtebe

teko

epe

aren

bar

ruan

.

NO

IZ J

O A

RA

RT

EK

OR

A ?

Perts

ona

parti

kula

rren

arte

ko a

uzia

den

ean.

Gai

a au

zita

ra e

ram

an d

enea

n.

NO

IZ E

Z J

O A

RA

RT

EK

OR

A ?

Nor

bera

ren

datu

ak (i

zen

abiz

enak

, hel

bide

a et

a te

lefo

no z

enba

kia)

, agi

ri ba

liaga

rrie

n ko

piak

eta,

aha

l den

ean,

kex

aren

arr

azoi

a az

altz

en d

uen

idaz

tia e

man

ez.

Ara

rteko

ari z

uzen

duta

ko g

utun

aren

bid

ez (P

rado

, 9 -

0100

5 V

itoria

/Gas

teiz

).In

tern

et b

idez

: ww

w.a

rarte

ko.n

etN

orbe

ra h

iru b

uleg

oeta

ko b

ater

a jo

anez

.

NO

LA

EG

IN K

EX

AK

?

¿DÓ

ND

E A

CU

DIR

?

Ofic

inas

de

aten

ción

dire

cta

En Á

lava

Prad

o, 9

• 0

1005

Vito

ria -

Gas

teiz

Tel.:

945

13

51 1

8 •

Fax

: 945

13

51 0

2

En B

izka

iaA

lam

eda

de M

azar

redo

, 15

- 5º A

• 4

8001

Bilb

aoTe

l.: 9

44 2

3 44

09

• F

ax: 9

44 2

4 18

44

En G

ipuz

koa

Prim

, 9 -

entlo

. izd

a. •

200

06 D

onos

tia -

San

Seba

stiá

nTe

l.: 9

43 4

2 08

88

• F

ax: 9

43 4

2 72

97

Si n

eces

itas m

ás in

form

ació

n, ll

áman

os

¿NO

RA

JO

AN

? Har

rera

zuz

enek

o bu

lego

ak

Ara

ban

Prad

o, 9

• 0

1005

Vito

ria -

Gas

teiz

Tel.:

945

13

51 1

8 •

Fax

a: 9

45 1

3 51

02

Bizk

aian

Maz

arre

do, 1

5 - 5

. A •

480

01 B

ilbao

Tel.:

944

23

44 0

9 •

Fax

a: 9

44 2

4 18

44

Gip

uzko

anPr

im, 9

- be

heg.

ezk

. •

2000

6 D

onos

tia -

San

Seba

stiá

nTe

l.: 9

43 4

2 08

88

• F

axa:

943

42

72 9

7

Dei

ieza

guzu

arg

ibid

e ge

hiag

o be

har b

aduz

u

eusko legebiltzarrari txostena 1999-laburpena … · 2012. 1. 30. · intsektuak, karraskariak eta...

Documents