0 de 25

EMPRESAS GALEGAS

DE TRANSPORTES DE MERCADORÍAS POR ESTRADA

CONSCIENTES DA PREVENCIÓN DE RISCOS LABORAIS

1 de 25

0. PRESENTACIÓN DO ESTUDO..................................................................páx. 2 1. PANORÁMICA DO SECTOR DO TRANSPORTE

DE MERCADORÍAS POR CARRETERA EN MATERIA DE PREVENCIÓN DE RISCOS LABORAIES...........................................páx. 4

1.1. Tipoloxía das Empresas.....................................................................páx. 4 1.2. Procesos Xerais...................................................................................páx. 5 1.3. Accidentalidad do sector..................................................................páx. 6 1.4. Marco Normativo da Saúde Laboral...............................................páx. 7 1.5. A prevención nas empresas do sector

do transporte por estrada..............................................................páx. 12

2. BOAS PRÁCTICAS PARA AS EMPRESAS DE TRANSPORTE DE MERCADORÍAS POR ESTRADA.....................páx. 13

2.1. Condicións de traballo......................................................................páx. 13 2.2. Principais riscos laborais sectoriais e a súa prevención..........páx. 15

3. MODELO DE XESTIÓN DA PREVENCIÓN DE RISCOS LABORAIS...........................................páx. 17 3.1. Organización da prevención............................................................páx. 17 3.2. Recomendacións e boas prácticas na prevención.......................páx. 18 3.3. Coordinación das actividades empresariais................................páx. 22

4. SÍNTESE DAS BOAS PRÁCTICAS.........................................................páx. 25

2 de 25

0. PRESENTACIÓN DO ESTUDO Nos últimos anos, conscientes da importancia (tanto económica como de emprego) e da alta siniestralidade do sector do transporte, a través de distintas organizacións e administracións do sector, inverteuse moito esforzo en mellorar as condicións de seguridade do transporte. Recentemente realizáronse diversos estudos referentes ós riscos no transporte, enfocados especificamente ós riscos dos condutores. Sen embargo, existe un sector moi importante dentro do transporte por estrada que é o subsector de loxística e comercialización do transporte. Un colectivo moi numeroso de traballadores destas empresas realiza outras moitas tarefas e, pólo tanto, está sometido a outros moitos riscos, como son o manexo de equipos auxiliares de carga e descarga, manexo e manipulacións de cargas, almacenaxe, manexo de produtos químicos, ETs., que son os que ó noso entender merecen un estudo mais profundo e completo para a mellora das condicións de seguridade dos ditos traballadores. Así mesmo, a tendencia á subcontratación, o descoñecemento do contido que manexan e/ou transportan ou o transporte de mercadorías de disinta natureza no mesmo vehículo son factores que incrementan as situacións de riscos e que nos motivan a FEGATRANS a impulsar accións preventivas no sector de Transporte de Mercadorías por Estrada. Fontes competentes da Administración proporcionan datos esclarecedores da gravidade da situación e da necesidade de implantar medidas inmediatas, sobre noto nas pequenas empresas. Desde FEGATRANS detectou a necesidade de proporcionar intensamente a xestión orientada ó cumprimento da normativa e das actitudes e comportamentos necesarios para garantizar a saúde dos traballadores en todos os traballos e/ou procesos do sector, incidindo moi especialmente na situación dos traballos previos e posteriores ó propio transporte de estrada. Desta forma, pretendese impulsar fundamentalmente a mellora dos Sistemas de Xestión da Prevención, xa que se constatou a escasa implantación dunha cultura sólida e un débil desenrolo das accións preventivas necesarias. Baixo este plantexamente desenrolouse este estudo que se presente e que forma parte da nosa acción informativa.

3 de 25

O desenrolo deste estudo responde á necesidade de aportar ás empresas e traballadores do sector de Transporte de Mercadorías por Estrada unha ferramenta de información actualizada, contrastada cós resultados do estudo realizado e consensuado pólos axentes sociais que: - Mostre as pautas de xestión dos riscos laborais asociados ós procesos, actividades, produtos e servizos desenrolados pólas diferentes tipoloxías das empresas. - Sexa un documento de reflexión, consulta, sensibilización e formación, para os diferentes colectivos que integran o sector de Operadores de Transporte. - Teña un carácter modular e didáctico. - Sirva de apoio a posibles accións de Formación en materia de PRL que podan desenrolarse para o sector.

- Permita coñecer as deficiencias e interaccións medioambientais das diferentes actividades desenroladas por cada tipoloxía de taller, convirtíndose nun excelente punto de partida para o desenrolo e implantación a nivel sectorial de Sistemas de Xestión en PRL Normalizados. A estrutura dos contidos e desenrolo do presente estudo realizouse tomando como eixos de referencia os seguintes criterios: -O material incluído no estudo ten unha estrutura modular, pólo que cada un dos módulos terá entidade por si mesmo e a súa vez estará relacionado cons restantes. - Riscos Laborais Asociados - Boas practicas en PRL de Xestión que se deberan adoptar conforme a lexislación vixente. - Referencias da Lexislación Básica de aplicación - Finalmente ten un carácter autodidáctico pois podrase utilizar de forma autónoma. Finalmente debemos presentar as bases da orientación que este estudo pretende ser e o que non pretender ser: -Pretende ser un documento de reflexión, consulta e formación que poida servir de referencia ás diferentes empresas e traballadores. -Non pretende ser un Manuel de Uso exhaustivo que recolla todas as situacións que poidan darse, nin tampouco un instrumento limitador de posibles iniciativas correctas de xestión que poidan por en marcha as diferentes empresas en función da súa situación particular.

4 de 25

1. PANORÁMICA DO SECTOR DO TRANSPORTE DE MERCADORÍAS POR CARRETERA EN MATERIA DE PREVENCIÓN DE RISCOS LABORAIES 1.1. Tipoloxía das Empresas As principais actividades que comprende o transporte de mercadorías por estrada son:

1. Transportista (Transporte de Mercadorías) 2. Mudanzas 3. Transporte de mercadorías a granel 4. Transporte pesado 5. Transporte de animais 6. Transporte de automóbiles 7. Transporte de troncos 8. Aluguer de camións e furgonetas con condutor 9. Manipulación de mercadorías 10. Organización do transporte de mercadorías 11. Axencia de carga completa 12. Axencia de carga fraccionada 13. Transitorio 14. Almacenista/Distribuidor 15. Centro de transporte 16. Operador loxístico

Dimensión Empresarial

- As empresas teñen unha dimensión moi pequena, un 90 % posúen un o dous camións.

- Só un 35% das empresas teñen personalidade xurídica e mercantil. Situación Económico-Financiera

- Moi sensible á variación dos socios económicos. Recursos Humanos

- Só un 8 % dos ocupados é menor de 25 anos, o 68 % encontrase entre 25 y 49, e o 24% supera os 50 anos.

5 de 25

- Baixo nivel de instrución académica e escasa percepción da existencia

de necesidades de formación. Innovación Tecnolóxica

- A incorporación das novas tecnoloxías en función de dúas variables:

subsector da actividade e tamaño da empresa. 1.2. Procesos Xerais Cabe resumir os cambios que se están a producir o sector nos seguintes puntos:

- A atomización empresarial concentrase sobre todo no subsector do transporte de mercadorías por estrada, tendendo a existir un proceso de concentración maior na actividade de loxística.

- O predominio dunha xornada laboral extensiva por parte dos traballadores autónomos repercute negativamente nas condición laborais do conxunto do sector. Ás empresas resúltalles moito mais accesible e rentable economicamente contratar autónomos para realizar o transporte, que internalizalos costos que se derivan da incorporación de persoas ás empresas.

- Os principais cambios tecnolóxicos ocorridos no sector nos últimos tempos céntranse na renovación das flotas de camións e nas tecnoloxías de localización – GPS – que afectan sobre todo á area de produción.

- O proceso de externalización de actividades por parte das empresas, sobre todo das inducidas por cambios normativos e preferentemente na area de dirección e complementario ó aumento da polivalencia funcional dalgúns traballadores vinculados ó area de produción.

- A externalización de actividades constitúe un obstáculo para aumentala dimensión das empresas do sector, en tanto que o aumento das actividades desenroladas polos traballadores repercute no empeoramento das condicións laborais, afectando á seguridade dos mesmos.

6 de 25

1.3. Accidentalidad do sector Pola súa parte, o Ministerio de Fomento da unha cifra menor ca Dirección Xeral de Tráfico, ó contabilizar só condutores de mercadorías, que non engloba a condutores profesionais d outras actividades.

- Accidentes polo tipo de vía Canto maior é o vehículo, mais son os accidentes sufridos en autovía e en autopista. En concreto tanto os camións de mais de 3,5 Toneladas con remolque, como os vehículos articulados son os que mais se accidentan neste tipo de vías. Pola contra o 66 % dos accidentes das furgonetas tiveron lugar nas estradas convencionais. - Accidentes por idade

Os condutores mais xóvenes son os que mais accidentes sofren na condución de furgonetas, principalmente, aínda tamén dos camións de menos de 3,5 toneladas. Pola contra, as pautas de accidentalidad nos vehículos mais pesados seguen un patrón inverso. Tanto nos camións de mais de 3,5 TM. Con remolque, como en vehículos articulados, están mais representadas as franxas de idade mais altas.

- Accidentes por tipo de vehículo As furgonetas e os camións lixeiros ocupan unha tipoloxía da accidentalidades, marcada polas características destes vehículos, e polas condicións que desenrolan os traballos. En particular, son vehículos que tenden a sufrir moitas colisións, a falirse da calzada e a representar infraccións relacionadas cá velocidade, sobre todo nas estradas convencionais. Pola contra, os vehículos pesados e articulados ocupan o polo oposto, xa que a súa accidentalidade non se explica tanto pola velocidade e o “exceso” de axilidade do vehículo, senón polo seu difícil manexo, sobre todo en autovía e autopistas ; son os vehículos que mais envorcan e que mais chocan con obstáculos interpostos.

7 de 25

1.4. Marco Normativo na Saúde Laboral

- Conceptos básicos. Dereitos e deberes. Tanto o empresario como os traballadores teñen uns dereitos e obrigacións en materia preventiva que se regulan basicamente na Lei 31/1995, de Prevención de Riscos Laborais e a súa normativo de desenrolo. A protección dos traballadores fronte ós riscos derivados do traballo conleva a unhas actuacións especificas pola parte do empresario en materia de seguridade e saúde; polo tanto, o empresario debe garantizar dicha protección no marco das súas responsabilidades, integrando a actividade preventiva na empresa e adoptando cantas medidas sexan necesarias. A continuación se especifican as obrigacións e dereitos en materia de prevención de riscos laborais tanto por parte do empresario como dos traballadores.

- Obrigacións do empresario O empresario, para garatir a seguridade e saúde dos traballadores, ten unha serie de obrigacións que se regulan na normativa sobre prevención de riscos laborais que ha de cumprir e aplicar no seno da empresa. En concreto debe:

- Integrar a actividade preventiva na empresa elaborando e implantando un Plan de Prevención que debera incluír:

o A estrutura organizativa da empresa o As responsabilidade e as funcións en materia preventiva, o As prácticas, os procedementos, os procesos e o Os recursos necesarios para realizar a acción de prevención de

riscos na empresa.

- Aplicar os seguintes principios de acción preventiva, á hora de adoptar as medidas necesarias para garantir a seguridade e saúde no traballo:

o Evitalos riscos o Avalialos riscos que non se poden evitar o Combater os riscos no seu orixe

8 de 25

o Adaptar o traballo a persoa o Ter en conta a avaliación do técnico o Substituír o perigoso polo que entrañe pouco ou ningún perigo o Planificar a prevención o Adoptar medidas que antepoñan a protección colectiva á

individual y o Dar as debidas instrucións ós traballadores. o Realizar unha avaliación inicial dos riscos existentes na

empresa que será actualizada cando cambien as condicións do traballo

o Realizar unha planificación das actividades preventivas para eliminar ou reducir e controlalos riscos.

o Adoptar as medidas necesarias para que os equipos de traballo sexan adecuados ó traballo, de forma que garantisen a seguridade e a saúde dos traballadores a utilizalos.

o Proporcionar ós traballadores equipos de protección individual adecuados para o desempeño das súas funcións e velar polo uso efectivo dos mesmos.

o Adoptar as medidas adecuadas para que os traballadores reciban toda a información e formación necesaria en relación ós riscos, medidas preventivas e medidas de emerxencia.

o Consultar ós traballadores e permitir a súa participación en materia de prevención de riscos laborais, a través dos seus representantes.

o Analizar as posibles situacións de emerxencia e adoptar as medidas necesarias en materia de primeiros auxilios, loita contra os incendios e evacuación dos traballadores.

o Informar ós traballadores no caso de risco grave e inminente e das medidas de protección adoptadas.

o Garantir ós traballadores a vilixancia periódica da saúde en función do seu posto de traballo e os riscos ós que esta exposto.

o Elaborar e conservar a disposición da autoridade laboral toda a documentación relativa ás obrigacións da empresa en materia de prevención de riscos laborais.

o Aplicar os principios de coordinación de actividades empresariais, no caso de concorrencia de traballadores que

9 de 25

pertencen a diferentes empresas nun mesmo centro de traballo.

-Dereitos e obrigacións dos traballadores A protección do traballador fronte ós riscos leva implícitos uns dereitos por parte deste, cuxo fin non é outro que garantira dita protección. Por outro lado, os traballadores teñen uns obrigacións que deben cumprir para preservar a súa seguridade e saúde no traballo. - Obrigacións dos traballadores

o Velar pola súa propia seguridade e saúde no traballo, conforme a súa formación e as instrucións dadas polo empresario.

o Avisar ós compañeiros cando se detecte unha situación de perigo

o Usar adecuadamente, de acordo ca súa natureza e riscos previsibles, as maquinas, ferramentas, sustancias perigosas, aparatos, etc.

o Utilizar os medios e equipos de protección facilitados polo empresario, seguindo as instrucións recibidas deste.

o Empregar os dispositivos de seguridade existentes ou que se instalen no lugar do traballo, non deixándoos nunca fora de servizo ou inútiles.

o Informar de inmediato ós superiores, ós encargados das tarefas de prevención, ou no seu caso, ós servizos externos de prevención, acerca de calquera situación de risco.

o Contribuír mediante unha adecuada actitude a cumprilas normas de seguridade e saúde establecidas na empresa.

o Cooperar co empresario para que este poida garantir unhas condicións de traballo seguras e sen risco.

o Asistir e seguir a formación practica e adecuada en materia de seguridade e hixiene que facilite o empresario e realizar as practicas que se deseñen.

10 de 25

- Dereitos dos traballadores

o Dispor dunha protección eficaz en materia de seguridade e saúde no traballo

o Ter información de todos e cada un dos riscos inherentes o seu posto de traballo e a forma mais correcta de preveñilos

o Consultar e participar nos aspectos relacionados cá prevención no traballo.

o Recibir a formación teórico e practica suficiente e adecuada o seu posto de traballo en materia preventiva, tanto no momento da contratación como canso se produzan cambios nas funcións que desempeñe ou nos equipos de traballo que use.

o Coñecer as instrución concretas para poder interromper a súa actividade e/ou abandonar o centro de traballo si fose preciso, incluso na ausencia dun superior xerárquico, no caso de risco grave e inminente.

o Que a empresa garanta a vixilancia periodiza da súa saúde, respectando o dereito á intimidade.

o Coñecer os resultados dos recoñecementos que se realicen, sen que poidan ser utilizados con fins discriminatorios ni no prexuízo do traballador.

Os traballadores con contrato de duración determinada ou que foran sido contratados por unha empresa de traballo temporal, teñen os mesmos dereitos co resto de traballadores no referente a formación, información e vixilancia da saúde.

- Órganos de representación

DELEGADOS DE PREVENCIÓN A Lei de Prevención de Riscos Laborais propón a canalización de dita participación a través da figura do Delegado de Prevención, así como do Comité de Seguridade e Saúde. Os delegados de prevención como representantes dos traballadores en materia de prevención de riscos laborais teñen unhas obrigacións e dereitos.

11 de 25

Obrigacións o Colaborar cá dirección da empresa na mellora da acción

preventiva o Promover e fomentar a cooperación dos traballadores na

execución da normativa en prevención de riscos laborais o Exercer unha labor de vixilancia e control sobre o cumprimento

da normativa de prevención de riscos laborais o Asumir as competencias do Comité de Seguridade e Saúde, no

caso de non ser aplicable la constitución del mesmo.

Dereitos

o Visitar os lugares de traballo e comunicarse cos traballadores para vixiar e controlar as condicións de traballo, así como acompañar ós técnicos de prevención e ós Inspectores de Traballo nas súas visitas á empresa.

o Recibir a información e documentación que o empresario debe dispoñer obrigatoriamente. A Inspección de Traballo debe informar tamén das súas actuacións ós Delegados de Prevención.

o Acudir ós Servizos de Prevención para solicitar asistencia técnica.

o Ser consultados polo empresario, cá debida antelación, calquera acción que poida repercutir significativamente na saúde dos traballadores.

o Participar na constitución e xestión dos Servizos de Prevención o Formular propostas ó empresario e ó Comité de Seguridade e

Saúde recadando a adopción de medidas de prevención. o Convocar reunións conxuntas con outros Delegados de

Prevención e empresarios das empresas que concorren a un mesmo centro de traballo.

o No caso de risco grave e inminente, poden acordar a paralización de traballos, por maioría dos seus membros, cando non sexa posible reunir cá urxencia necesaria o órgano de representación do persoal.

12 de 25

COMITÉ DE SEGURIDADE E SAÚDE

Como órgano destinado á consulta regular e paritaria das actuacións na empresa en materia preventiva, tamén ten unha serie de obrigación e de dereitos

Obrigacións

o Participar na elaboración , desenrolo e avaliación dos plans e programas de prevención

o Discutir, antes da súa posta en práctica, os proxectos en materia de organización do traballo e introdución de novas tecnoloxía, no referente a súa incidencia na prevención de riscos.

o Promover iniciativas de prevención e mellora das condición de traballo.

o Visitar as instalación e postos de traballo para coñecer directamente a situación relativa a prevención de riscos laborais.

o Analizar os danos á saúde co fin de valorar a súas causa e propor medidas preventivas. Dereitos

o Coñecer a situación sobre a prevención. o Coñecer a documentación relativa ás condicións de traballo o Coñecer os danos producidos na saúde dos traballadores

(accidentes de traballo e enfermidades profesionais).

1.5. A Prevención nas empresas do sector do transporte por estrada A principal conclusión do estudio levado a cavo é a seguinte: Un dos problemas mais importantes orientase cara un maior recoñecemento das practicas empresarias que efectivamente estiveran conseguindo unha minoración, tanto da accidentalidad como das repercusión negativas sobre a saúde laboral.

13 de 25

Así pos o proceso cara o traballo conxunto pola prevención parece ser dobre. Por un lado, teriamos que fomentar a evolución da maior parte das empresas dende as posición tradicionais ata posición proactivas de anticipación e evitar os riscos. Por outro lado, fomentar un mutuo recoñecemento da labor efectivamente realizada pola prevención tanto de sindicatos como de empresarios. 2. BOAS PRÁCTICAS PARA EMPRESAS DE TRANSPORTE DE MERCADORÍAS POR ESTRADA 2.1 Condicións de Traballo: Centrándonos no colectivo mais numeroso, o dos condutores, derivase certa tipoloxía do traballador, en función das horas e condicións do traballo. Así por exemplo sempre son asalariados, os xóvenes e os traballadores dedicados aos transportes internacionais os que sinalan ter mais horas de condución ao dia os que pasan a noite mais noites fóra de casa ou os que traballan en festivos. Esta tipoloxía quedaría recollida na seguinte táboa: Posición vantaxosa Posición desvantaxosa Traballadores autónomos Traballadores asalariados Transporte nacional Transporte internacional Traballadores de mais de 40 anos Traballadores de menos de 40 anos

Mentres que a condución en estrada durante longas horas seria un traballo moi monótono, non obstante requirirá un alto grao de atención concentración e ritmo. Esta contradición nas características da condución podría perfectamente estar a debuxar un dos factores mais destacados do risco da profesión, a dificultade de manterse concentrado cun traballo moi monótono e repetitivo. Non obstante a ciscunstancias que figura en primeiro lugar como orixe de molestias para os condutores, en todos os estudos considerados son os tempos mortos de espera entre carga e descarga.

14 de 25

En resumo as diversas fontes consultadas indican que se ben a posición da condución de por se é fatigosa, as condicións dos vehículos tenden a minorar moi considerablemente estes efectos. PROXECTO:Empresas galegas de transporte de mercadorías por estrada. Froito da colaboración entre diferentes actores do sector transporte ten presentado o informe final de "Empresas galegas de transporte de mercadorías por estrada". Este proxecto foi financiado pola Consellería de Traballo e Benestar. No marco dunha estratexia global de clarificación e ordenación do sector e a xeito de conclusións, propóñense unhas medidas que a través se desprende do estudo son desexables e potencialmente viables. Se trataría en definitiva dunha proposta de boas practicas empresariais.

- Ordenamento e tipificación do sector para incrementar a súa profesionalidade e seguridade - Regulación da xornada laboral coa intervención do poder publico menos tempo de espera na carga e descarga - Información e formación nas tarefas de carga e descarga como parte das actividades básicas de coordinación preventiva. - Maior información puntual sobre riscos moi concretos - Vixilancia da saúde en horario laboral - Coordinación coa administración - Unificación dos mecanismos reguladores das tres T (transportes, trafico e traballo) - Consideración do perfil laboral heteroxéneo nas estratexias preventivas - Campañas divulgativas sobre prevención: sentar bases empíricas para argumentar a existencia de enfermidades profesionais.

A xeito de conclusións xerais do estudo faise un análises global e comparativo das coincidencias que se produciron. Enuméranse estes elementos coincidentes:

A fatiga Vixilancia da saúde Consulta e participación

15 de 25

Coordinación de actividade preventivas

Sobre estes catro aspectos clave afondásese a continuación. A prevención de riscos laborais nunha empresa é un proceso, no que o cumprimento por parte do empresario da lexislación vixente en materia preventiva ten como contrapartida a implicación de todos os traballadores de forma continua e constante. 2.2 Principais riscos laborais sectoriais e o seu prevención. Seguindo as indicacións da OIT cabe resumir do seguinte modo os riscos vinculados ao transporte de mercadorías por estrada:

- O persoal dedicado á carga e a descarga de mercadorías así como o almacenamento a colocación e a recuperación de materias corren o risco de padecer de lesións musculoesqueléticas, esvaróns e caídas debido á existencia de superficies de traballo inconsistentes, irregulares ou escorregadizas, así como de ser golpeados por cantidade obxectos. - O levantamento de paquetes por enriba da altura do ombro constitúe un risco ergonómico. - As persoas encargadas do funcionamento e o mantemento de vehículos e outro tipo de maquinaria non só son vulnerables ás devanditas lesións, senón tamén para os efectos tóxicos de combustibles, lubricantes e fumes de escape. - Os condutores vehículos de motor (os utilizados en almacéns e estradas) non só podrezan ser obxecto de trastornos musculoesqueléticos e fatiga indebida, senón que tamén serán propensos a sufrir contratempos que poden dar lugar a accidentes. - Posto que gran parte das actividades se levan a cabo no exterior, o persoal que presta os seus servizos nos sectores do transporte e o almacenamento vese exposto a condicións meteorolóxicas extremas de calor ou frío.

16 de 25

- Posiblemente o risco mais estendido neste sector é o estres profesional. Causas:

Adaptación aos horarios Accidentes Illamento Estanzas fóra de casa

En resumo centrándonos no principal colectivo do sector, os condutores: ás deficiencias ergonómicas os horarios de traballo excesivos e o ruído súmanse os factores de estres psicolóxico e fisiolóxico así como a fatiga mental, provocados polo trafico intenso, a deficiencia dos pavimentos, as condicións meteorolóxicas desfavorables, a condución nocturna, o medo aos asaltos e roubos, a preocupación polo mal estado do vehículo e a concentración intensa e sostida. Unha descrición mais detallada que a da OIT, incluíndo ademais os riscos vinculados con enfermidades profesionais, seria a realizamos na nosa “GUIA: OS RISCOS ESPECÍFICOS NO SECTOR DO TRANSPORTE DE MERCADORÍAS POR ESTRADA”, na que se desenrola pormenorizadamente os riscos de dito sector; facendo unha clasificación referente á frecuencia, clasificándoos en FRECUENTES, MENOS FRECUENTES E OCASIONAIS.

RISCOS FRECUENTES

FACTORES PSICOSOCIAIS OU ORGANIZACIONAIS CAÍDAS DE PERSOAS A DISTINTO NIVEL CAÍDAS DE PERSOAS AO MESMO NIVEL ATROPELOS OU ACCIDENTES POR VEHÍCULOS EXPOSICIÓNS A VIBRACIÓNS SEGURIDADE VIAL

RISCOS MENOS FRECUENTES

CAÍDAS DE OBXECTOS NA MANIPULACIÓN GOLPES POR OBXECTOS OU FERRAMENTAS APRISIONAMENTO OU APLASTAMIENTO POR ENVORCO

DE MÁQUINAS OU VEHÍCULO SOBREESFORZOS EXPOSICIÓN A CONTACTOS ELÉCTRICOS EXPOSICIÓN AO RUIDO

17 de 25

RISCOS OCASIONAIS

PROXECCIÓN DE LÍQUIDOS EXPOSICIÓNS A TEMPERATURAS AMBIENTAIS

EXTREMAS CHOQUES CONTRA OBXECTOS INMÓBILES APRISIONAMENTO POR OU ENTRE OBXECTOS EXPOSICIÓN A SUSTANCIAS NOCIVAS O TÓXICAS LUMES

3. MODELO DE XESTIÓN DA PREVENCIÓN DE RISCOS LABORAIS PARA AS EMPRESAS DE TRANSPORTE DE MERCADORÍAS POR ESTRADA 3.1. Organización da prevención Como primeiro paso para a xestión da prevención, a empresa debe decidir a modalidade de organización da prevención entre algunha das modalidades seguintes:

• Asunción polo empresario da actividade preventiva: Un empresario poderá desenrolar persoalmente a actividade de prevención, a excepción das actividades referentes á Vixilancia da Saúde dos traballadores, sempre que se cumpran as seguintes condición:

o O empresario ten a formación para desenrolar as funcións

preventivas. o O plantel da empresa sexa menor de 10 traballadores o A actividade da mesmo non estea considerada de risco, non aparece

no Anexo I do R. Dos Servizos de Prevención (R.D. 39/1997) o O empresario desenrola de forma habitual a súa actividade

profesional no centro de traballo.

• Designación de traballadores para a actividade preventiva: a empresa pode proceder á designación de traballadores para a realización da actividade preventiva, cando se trate dunha empresa que conte con mais de 10 traballadores e menos de 500, salvo que teñan entre 250 e 500 traballadores e desenrole algunha das actividades consideradas de risco (Anexo I do R.D. 39/1997).

18 de 25

Non é obrigatoria a designación de traballadores cando o empresario:

o Recorra a un Servizo de Prevención Alleo. o Asuma persoalmente a actividade preventiva. o Forme un Servizo de Prevención Propio

Para o desenrolo da actividade preventiva, os traballadores designados, deberán ter a capacidade e formación apropiada ás funcións a desempeñar. Polo tanto, deben ter unha titulación de nivel básico, medio ou superior en prevención de riscos, dependendo das funcións que desenrolen na empresa. • Servizo de Prevención Propio: o empresario deberá constituír un servizo

de prevención propio cando concorra algún dos seguintes supostos: o Cando se trate dunha empresa que teña mais de 500 traballadores. o Cando se trate dunha empresa non incluída nos apartados anteriores

e así o decida a Autoridade Laboral, salvo que se opte polo concerto dunha entidade especializada allea á empresa.

o Cando a empresa teña entre 250 e 500 traballadores, e desenrole algunha das actividades consideradas de risco, é dicir, que estea incluída dentro do Anexo I do R. Dos Servizos de Prevención (Real Decreto 39/1997).

O servizo de prevención propio é unha unidade organizativa específica na empresa e os seus integrantes se deben dedicar de forma exclusiva á actividade preventiva. Tamén debe contar cás instalación da empresa e os medios humanos e materiais para a realización das actividades preventivas que se desenroles na mesma. O servizo de prevención deberá contar, como mínimo, con dúas especialidades en materia preventiva: Medicina do Traballo, Seguridade no Traballo, Hixiene Industrial e Ergonomía e Psicosocioloxía Aplicada.

• Servizo de Prevención Mancomunado: se poderá constituír un servizo de prevención mancomunado:

o Cando as empresas desenroles simultaneamente actividades nun mesmo centro de traballo, edificio ou centro comercial, sempre que quede garantida a operatividade e eficacia do servizo. Non é necesario que pertenzan ó mesmo sector produtivo.

o Cando así se estableza na negociación colectiva ou mediante acordos entre as organización de traballadores e empresarios desta materia, (acordos interprofesionais) ou, no seu defecto, por decisión das empresas afectadas, no caso de empresas pertencentes a un mesmo sector produtivo ou grupo empresarial ou que desenroles a súas actividades nun polígono industrial ou área xeográfica limitada.

REQUISITOS o As empresas afectadas deberán consultar previamente ós

representantes dos traballadores.

19 de 25

o A súa actividade preventiva se limitara ás empresas participantes, o Estes servizos, terán a consideración de servizos propios das

empresas cos constitúan. o O servizo de prevención mancumanado deberá ter a disposición da

Autoridade Laboral, a información relativa ás empresas co constitúen e o grado de participación das mesmas.

• Servizo de Prevención Alleo: a empresa debe recorrer a un ou varios SPA

para todas aquelas actividades que non houbesen sido cubertas mediante algunha das modalidades expostas anteriormente. Por outra parte, o empresario poderá concertar cun SPA, a totalidade do desenrolo da acción preventiva na súa empresa. Estes servizos de prevención teñen as funcións de asesoramento e apoio quedando na empresa a responsabilidade da execución e implantación das medidas propostas. AUDITORÍAS As empresas que organicen a prevención baixo unha modalidade distinta ó servizo de prevención alleo, deberán someter o seu sistema de xestión da prevención ó control dunha auditoría ou avaliación externa por unha entidade acreditada como tal. Dita auditoría deberá ser repetida de forma periódica, ou cando así o requira a Autoridade Laboral.

3.2. Recomendacións e Boas Prácticas en Prevención

• Información, formación e consulta ós traballador

A información ten como finalidade dar a coñecer ós traballadores o seu medio de traballo e todas as circunstancias co rodeo, concretándoas nos posibles riscos existentes, súa gravidade e as medidas protección e prevención adoptadas. O empresario terá que adoptar as medidas adecuadas para que os traballadores reciban información referente a:

As medidas de protecci´n e de prevención en función dos riscos existentes.

As medidas a adoptar en situación de emerxencias.

20 de 25

O empresario debe ter un xustificante da información que recibiu cada traballador en materia de prevención de riscos laborais, firmado polo propio traballador. A formación é unha ferramenta imprescindible para implantar unha cultura de prevención entre os traballadores, hai que divulgar prácticas e hábitos seguros de traballo. Por conseguinte, o empresario debe garantir que cada traballador reciba unha formación teórica e práctica suficiente e adecuada en materia preventiva. Para elo, é conveniente que elabore un Plan de Formación para toda a empresa, facilitando os medios e tempo necesario para levalo a cabo. Conforme ó disposto na Lei 31/1995, os traballadores recibirán formación en materia preventiva.

Ó incorporarse á empresa. A consecuencia dun cambio de posto de traballo. Debido a cambios tecnolóxicos. Periodicamente.

O empresario debe ter un xustificante da formación que recibe o traballador en materia preventiva, tanto a impartida por empresas externas como polo propio persoal da empresa, firmado por cada traballador. Outro campo importante é a consulta ós traballadores e a súa participación en todo o que poida ter efectos substanciais sobre seguridade e saúde. Esta consulta pode organizarse directamente cos traballadores ou cos seus representantes. Os traballadores teñen dereito a efectuar propostas ó empresario, co obxectivo de mellorar os niveis de protección de seguridade e saúde. A consulta e participación dos traballadores realizase:

Se a empresa ten menos de 10 traballadores, a súa participación realizase directamente co empresario.

Se a empresa ten mais de 10 traballadores, a súa participación canalízase a través dos seus representantes. Estes son os Delegados de Prevención (elixidos por e entre os

21 de 25

delegados sindicais) y, nas empresas de mais de 50 traballadores, os Comités de Seguridade e Saúde.

O Comité de Seguridade e Saúde é o órgano paritario e colexiado de participación destinado á consulta regular e periódica das actuacións da empresa en materia de prevención. O Comité de Seguridade e Saúde reúnese trimestralmente e sempre que o solicite algunha das partes. O Comité adoptará as súas propias normas de funcionamento. O empresario debe dispor do acta de constitución do comité de seguridade e saúde así como das actas das reunións trimestrais. • Xestión da Vixilancia da Saúde.

O empresario está obrigado a garantila, e por elo a empresa ten que concertar a Vixilancia da Saúde cunha entidade acreditada, a no ser que dispoña dun servizo propio de prevención propio que a cubra. Ten que ser especifica e proporcional ós riscos que está sometido o traballador. Precisa o consentimento do traballador, salvo excepcións:

o Se os recoñecementos son indispensables para avaliar os efectos das condicións de traballo sobre a saúde dos traballadores..

o Se o estado da saúde do traballador poida constituír un perigo para el mesmo ou para terceiros.

o Se existe unha disposición legal en relación cá protección de riscos específicos e actividades de especial perigosidade que obrigue a recoñecementos.

Ten que preservar o dereito á intimidade e dignidade do traballador. O aceso á información médica derivada da Vixilancia da Saúde limítase a:

o O traballador. o O persoal médico. o As autoridades sanitarias competentes.

Os datos obtidos non poderán ser usados con fins discriminatorios, nin en prexuízo do traballador. Tense que conservar a documentación sobre os resultados e conclusións dos controis do estado de saúde dos traballadores. A información á que acede o empresario, sobre as conclusións dos recoñecementos médicos, é:

22 de 25

o APTO/NO APTO para o posto do traballo. o NECESIDADE/NON NECESIDADE de introducir medidas

preventivas. 3.3. Coordinación de actividades empresariais O traballo realizado polos condutores de vehículos de transportes por estrada, desenvólvese en locais de empresas de loxística, grandes superficies, zonas de carga, obras, etc. É a obriga dos transportes coñecer a normativa esixida nestes centros de traballo, tanto a relacionada coa Seguridade Social, como a lexislación a aplicar en aspectos concretos, tales como os relativos á manipulación manual de cargas nas tarefas de carga e descarga de mercadorías. A coincidencia de traballadores de empresas diferentes nun mesmo centro de traballo obriga a realizar unha COORDINACIÓN de actividades preventivas, recollida normativamente no Real Decreto 171/2004. Obxectivos da coordinación de actividades O procedimento de coordinación de actividades preventivas ten o obxectivo de cumprir coa normativa de Seguridade e Saúde que establece o artigo 24 da Lei 31/1995, sobre Prevención de Riscos Laborais, desenvolvido ampliamente a través do Real Decreto 171/2004 sobre Coordinación de Actividades Preventivas. Os obxectivos da coordinación de actividades, en calquera actividade e sector empresarial son:

• A aplicación coherente dos principios da acción preventiva (artigo 15 da LPRL) entre os que destacan:

o Evitar os riscos o Avaliar os riscos que non se poidan evitar. o Combater os riscos na súa orixe. o Ter en conta a evolución da técnica. o Dar as debidas instrucións ós traballadores. o Adoptar medidas que antepoñan a protección colectiva á individual.

• A aplicación coherente dos distintos métodos de traballo por parte das diferentes empresas concorrentes nun mesmo centro de traballo.

• O control das interaccións das distintas actividades desenvolvidas nun mesmo centro de traballo, especialmente en actividades que poidan carrexar un risco grave ou moi grave.

23 de 25

• A adecuación entre os riscos existentes no centro de traballo que poidan

afectar ós traballadores das empresas concorrentes e as medidas aplicadas para a súa prevención.

Están obrigados a realizar as accións encamiñadas para a consecución destes obxectivos:

• Empresarios concorrentes no centro de traballo. • Empresario titular/principal do centro de traballo. • Os traballadores autónomos.

Segundo a LPRL, o empresario está obrigado a garantir unha protección adecuada ós traballadores, levando a cabo unha serie de actuación:

• Planificación. • Avaliación inicial de riscos. • Medidas de acción preventiva. • Formación e información.

Todos estes mecanismos de actuación forman parte da “coordinación de actividades preventivas”. - Obrigas derivadas da coordinación de actividades As obrigas que se desenvolven no RD 171/2004, con respecto á coordinación de actividades preventivas, son as seguintes:

INFORMAR o Tanto ós propios traballadores da empresa como ós outros

empresarios.

DAR INSTRUCCIÓN o Tanto ós propios traballadores da empresa como ós outros

empresarios

ESTABLECER MEDIOS DE COORDINACIÓN o Para acadar un sistema de protección da seguridade e saúde dos

traballadores, que faga fronte ós riscos que poidan orixinarse ó coincidir traballadores de distintas empresas.

24 de 25

TER EN CONSIDERACIÓN, NAS ACTUACIÓNS PREVENTIVAS, A

INFORMACIÓN RECIBIDA DOS DEMAIS EMPRESARIOS o O empresario titular coñece os riscos propios do seu centro de

traballo e coñecerá os riscos específicos da concorrencia.

CONTROLAR QUE SE CUMPREN AS MEDIDAS PREVENTIVAS E QUE SE SEGUEN AS INSTRUCCIÓN

o O deber de vixilancia consiste en comprobar que as empresas contratistas e subcontratistas cumpren coas súas obrigas en materia preventiva, e non en vixiar especificamente aos traballadores das ditas empresas. A documentación imprescindible a esixir unha vixilancia adecuada será:

Avaliación de riscos laborais. Planificación preventiva. Formación. Información.

DOCUMENTAR TODAS ESTAS ACTUACIÓNS. A DOCUMENTACIÓN,

ADEMAIS DUNHA OBRIGA LEGAL QUE FAVORECE O CONTROL DAS OBRIGAS LEVADAS A CABO POR UNS E OUTROS, E IMPRESCINDIBLE MEDIO DE PROBA.

o A mera concorrencia nun mesmo centro de traballo de varias empresas xerará obrigas de COOPERACIÓN.

25 de 25

4. SINTESE DE BOAS PRÁCTICAS

Adoptar a modalidade de organización da prevención que mellor se axuste ás características e a empresa.

Fomentar políticas de concienciación e mellora dos niveis de seguridade e saúde na empresa.

Coñecer os riscos que existen na empresa e aplicar as medidas para eliminalos ou reducilos.

Implantar e aplicar un plan de prevención de riscos laborais.

Realizar a avaliación de riscos de tódolos centros de traballo.

Planificar a actividade preventiva segundo os resultados da avaliación de riscos.

Informar ós traballadores sobre os riscos existentes na empresa e formalos na forma de evitalos.

Realizar a vixilancia da saúde en función dos riscos específicos de cada traballador.

Facilitar a participación e consulta a través dos órganos establecidos pola Lei.

Facilitar os equipos de traballo e de protección adecuados ós traballadores.

Manter e actualizar a documentación que ha de ser posta a disposición da autoridade laboral competente (Inspección de Traballo).

Recordar que a Prevención é un compromiso de TODOS: empresarios e traballadores.