GIZA GORPUTZA

DIGESTIO - APARATUA

Unai.D, Ruben eta Marina.O

FUNTZIOA

Digestio-aparatuak, elikagaiak konposatu sinplegotan eraldatzea du herburu. Elikagaien bidea, digestio urinen nahasketa, elikagaien xurgapena eta bukatzeko iraizketa da.

ORGANOAKHauek dira digestio aparatuko organoak:-Ahoa -Gibela-Faringea -Pankrea -Heste Meharra-Urdaila -Heste Lodia

Ahoa Elikagaien sarrera da, elikagaiak murtxikatueta listu guruinakin nahasten ditu.

FaringeaAhotik urdailera, elikagaiak bideratzen ditu.

Urdaila Elikagaiak urdail - urinekin nahastu egiten ditu.

PANKREAUrdailaren atzekaldean dago, eta urina eta hormonak isuri egiten ditu.

GIBELA Gai desberdinen biltegia da eta bertan

lipidoak,proteinak,bitaminak eta burdina pilatzen dira.

HESTE MEHARRA

Elikagaiak xurgatzen ditu eta gero gorputzara bidaltzen ditu.

HESTE LODIAGorputzak nahi ez dituen elikagaiak, pilatu egiten ditu, eta gero ipurditik kanporatzen ditu.

DIGESTIO APARATUAREN PROZESUA Elikagaiak, ahoan murtxikatu, listu guruinekin

nahastu egiten ditu, eta elikadura boloa sortzen du.Mihiak elikadura-boloa bultzatzen du, ahotik urdailerantz faringean eta esofagoan zehar.

Mihiak elikadura-boloa bultzatzen du, ahotik urdailerantz faringean eta esofagoan zehar.Irenstea deritzo prozesu horri.

Elikadura-boloa urdailera iristen denean, urdaileko digestioa hasten da. Urdailak urin gastrikoa jariatzen du, oso substantzia korrosiboa. Urdailaren mugimenduei esker, urin horiek elikadura-boloarekin nahasten dira, eta xehe-xehe egiten dute. Horrela, elikadura-boloa kimo bihurtzen da.

Kimoa heste meharrera igarotzen da eta han hesteeko digestioa egiten da, areak, gibela eta heste meharrak berak jariatzen dituzten urinei esker. Ondorioz, kimoa kilo bihurtzen da.Heste meharraren paretek kiloko mantenugaiak xurgatzen dituzte. Mantenugai horiek odolera igarotzen dira. Odolak mantenugaiak gorputz osora eramaten ditu.

Digeritu gabeko elikagai-hondarrak heste lodira pasatzen dira. Heste lodiko paretek hondar horietan dagoen ura xurgatzen dute, eta ura odolera pasatzen da, eta odoletik zeluletara.Azken elikagai-hondarrak trinkotuta, gorozkiak eratzen dira, eta uzkitik kanporatzen ditu.

GaixotasunakDigestio aparatuarekin erlazionatutako

gaixotasunak elikadurarekin duten erlazioa.Patologiak:-Urdaileko ultzera. -Dibertikuloa.-Kariesak. -Idorreria. -Gaisotasun zeliakoa.-Laktosari intolerantzia. -Kron gaisotasuna. -Kolitisa.-Bulimia. -Anoreksia.

Urdaileko ultzera

Urdaileko mukosan irekitako zauri bat da.Urin gastriko gehiegi sortzerakoan urdailean zauri bat irekitzen da.

Txantxarra

Janarien hondarrek, azido laktikoa sortzen duten bakterioen hazkuntza errazten dute eta azido horrek hortz-plakaren desmineralizazioa eragiten du.Hortza beltzatu edo usteldu dezake.

Laktosari intolerantzia

Esnerik ezin da hartu.Eta intolerantzia daukan persona batek esne hartzen badu oso gaisorik jarri daiteke eta ingresatuta egon.

Bulimia.

Bulimia da pertsona bat gizena dagoena eta gehiegi jaten duena. Pertsona horrek gizenegia ikusten da eta jan ondoren behatzak ahoan sartzen ditu, jan duena botatzeko edo kanporatzeko.

DibertikuloaHesteen barnealdean sortzen den konkor txiki bat da eta berarekin ultzera bat sortzen da.

Gaixotasun zeliakoa

Gaixotasun hau daukaten pertsonek ez dute toleratzen glutena.Glutena proteina bat da, zenbait elikagaietak aurkitzen dena.

Idorreria

Kaka egiteko zailtasuna.Idorreria sortu daiteke eguraldiaren aldaketagatik, dietaren aldaketagatik, bidaiengatik, zenbait medikamentuengatik,...

KolitisaDiarrea eta sabeleko mina dira kolitisaren ezaugarri nagusienak. Kakarekin batera odola eta mukiak isuri ohi dira.Bi kolitis-mota nagusi daude: bakterioek sortutakoa eta protozooek sortutakoa.

Kron gaixotasuna

Hesteetako inflamazioa bat da eta berarekin ultzera bat sortzen da.

Anorexia

Nahiz eta argala egon beraiek bere gorputza, gizena ikusten dute eta jateari uzten diote. Horrek gaixotasun larriak dakartza.

Ohiturak osasungarriakDietak osasuntsua eta orekatua izan behar du. Osasuntsua izango da, jaten ditugun elikagaiek gorputzak behar dituen mantenugai guztiak eta behar ditugun kantitateak ematen badizkigute.

Orekatua izango da talde guztietako elikagaiez eratuta badago, eta kontuan hartzen badira pertsona bakoitzaren adina, garaiera eta jarduera fisikoa.

Gazte nerabe batek, esaterako, adineko pertsona batek baino elikagai energetiko eta eraikitzaile gehiago hartu behar ditu egunero. Nerabearen jarduera fisikoa askoz ere handiagoa da eta haren gorputza garatzen ari da.