DO ÁTOMO AO SER DO ÁTOMO AO SER HUMANOHUMANO

BIOLOXÍABIOLOXÍA

INTRODUCIÓNINTRODUCIÓN

A. L. Lehninger afirmou que “Somos po de estrelas”.A. L. Lehninger afirmou que “Somos po de estrelas”. O Carbono, Hidróxeno, Osíxeno e Nitróxeno forman O Carbono, Hidróxeno, Osíxeno e Nitróxeno forman

parte de toda a materia viva. parte de toda a materia viva. Todos os seres vivos están formados por células cunha Todos os seres vivos están formados por células cunha

estructura básica semellante.estructura básica semellante. Existe unha inmensa variedade de seres vivos Existe unha inmensa variedade de seres vivos

“Biodiversidade”.“Biodiversidade”.

DO ÁTOMO AO SER HUMANODO ÁTOMO AO SER HUMANO

NIVEIS DE ORGANIZACIÓNNIVEIS DE ORGANIZACIÓN BIOELEMENTOS E BIOMOLÉCULASBIOELEMENTOS E BIOMOLÉCULAS A UNIDADE DE VIDA: A CÉLULAA UNIDADE DE VIDA: A CÉLULA TECIDOS HUMANOSTECIDOS HUMANOS ÓRGANOS, APARELLOS E SISTEMASÓRGANOS, APARELLOS E SISTEMAS A HOMEOSTASEA HOMEOSTASE O MICROSCOPIOO MICROSCOPIO

NIVEIS DE ORGANIZACIÓNNIVEIS DE ORGANIZACIÓN NIVEIS ABIÓTICOSNIVEIS ABIÓTICOS: :

Nivel atómicoNivel atómico:: átomos de elementos químicos (C, H, N, O…)átomos de elementos químicos (C, H, N, O…) Nivel molecularNivel molecular: : unións de átomos (aminoácidos)unións de átomos (aminoácidos) Nivel macromolecularNivel macromolecular: : unión de moléculas (proteínas)unión de moléculas (proteínas) Orgánulos celularesOrgánulos celulares: : asociación de macromoléculas (membranas, mitocondrias…)asociación de macromoléculas (membranas, mitocondrias…)

NIVEIS BIÓTICOSNIVEIS BIÓTICOS::

Nivel CelularNivel Celular: : Unidade de vida formada por orgánulos con distintas funcións.Unidade de vida formada por orgánulos con distintas funcións. TecidosTecidos: : asociacións de células coa mesma función e morfoloxía (muscular, asociacións de células coa mesma función e morfoloxía (muscular,

epitelial…)epitelial…) ÓrganosÓrganos:: estructuras especializadas nunha función formados por tecidos (corazón, estructuras especializadas nunha función formados por tecidos (corazón,

fígado…)fígado…) AparellosAparellos: : Asociación de órganos diferentes que traballan de forma coordinada Asociación de órganos diferentes que traballan de forma coordinada

(dixestivo, excretor…)(dixestivo, excretor…) SistemasSistemas: asociaión de órganos nos que predomina un tecido (esquelético, : asociaión de órganos nos que predomina un tecido (esquelético,

nervioso…)nervioso…) OrganismoOrganismo: formado por unha integración de aparellos e sistemas (plantas, : formado por unha integración de aparellos e sistemas (plantas,

animais…)animais…)

ÁTOMOSÁTOMOS

MOLÉCULAS/MACROMOLÉCULASMOLÉCULAS/MACROMOLÉCULAS

ORGÁNULOS CELULARESORGÁNULOS CELULARES

CÉLULASCÉLULAS

TECIDOSTECIDOS

ÓRGANOS, APARELLOS E SISTEMASÓRGANOS, APARELLOS E SISTEMAS

ORGANISMOSORGANISMOS

BIOELEMENTOSBIOELEMENTOS

PRIMARIOS (MAIORITARIOS):PRIMARIOS (MAIORITARIOS): 99% dos seres vivos. 99% dos seres vivos.

C, H, O, N, S, P.C, H, O, N, S, P.

SECUNDARIOS:SECUNDARIOS: 0,91% dos seres vivos. 0,91% dos seres vivos.

Na, K, Ca, Mg, Cl.Na, K, Ca, Mg, Cl.

OLIGOELEMENTOS: Menos do 0,1% dos seres vivos.: Menos do 0,1% dos seres vivos.

Fe, Li, I, F, Zn, Co, Si, Al, Cr.Fe, Li, I, F, Zn, Co, Si, Al, Cr.

BIOMOLÉCULASBIOMOLÉCULAS

INORGÁNICAINORGÁNICAS: Non son exclusivas dos S: Non son exclusivas dos seres vivos, como auga ou sales minerais. seres vivos, como auga ou sales minerais. Aparecen tamén na materia mineral.Aparecen tamén na materia mineral.

ORGÁNICASORGÁNICAS: Exclusivas dos seres : Exclusivas dos seres vivos: glícidos, lípidos, proteínas, ácidos vivos: glícidos, lípidos, proteínas, ácidos nucleicos.nucleicos.

BIOMOLÉCULAS INORGÁNICASBIOMOLÉCULAS INORGÁNICAS

AUGAAUGA: 65% do ser humano. Funcións:: 65% do ser humano. Funcións: Medio onde teñen lugar as reaccións químicasMedio onde teñen lugar as reaccións químicas Disolución, transporte e distribución dos alimentos e residuos.Disolución, transporte e distribución dos alimentos e residuos. Amortecedor térmicoAmortecedor térmico

SALES MINERAISSALES MINERAIS: Carbonatos, cloruros, fosfatos, etc, : Carbonatos, cloruros, fosfatos, etc, que soen estar disoltos na auga (ex saliva), ou sólidos que soen estar disoltos na auga (ex saliva), ou sólidos (ex ósos). Funcións:(ex ósos). Funcións: Interveñen en procesos vitais; impulso nervioso, coagulación do Interveñen en procesos vitais; impulso nervioso, coagulación do

sangue, contracción muscular, transporte de gases sangue, contracción muscular, transporte de gases respiratorios.respiratorios.

BIOMOLÉCULAS ORGÁNICASBIOMOLÉCULAS ORGÁNICAS GLÍCIDOSGLÍCIDOS

LÍPIDOSLÍPIDOS

PROTEÍNASPROTEÍNAS

ÁCIDOS NUCLEICOSÁCIDOS NUCLEICOS

Glícidos (Hidratos de Carbono)Glícidos (Hidratos de Carbono)

Formados por C, H, O.Formados por C, H, O. Algúns con sabor doce: azucresAlgúns con sabor doce: azucres Funcións:Funcións:

Nutriente enerxéticoNutriente enerxético: glicosa (consumo directo); : glicosa (consumo directo); glicóxeno (almacenamento enerxético no fígado)glicóxeno (almacenamento enerxético no fígado)

EstructuralEstructural: Forma parte da membrana das células e : Forma parte da membrana das células e da matriz extracelular de moitos tecidos.da matriz extracelular de moitos tecidos.

Lípidos (Graxas)Lípidos (Graxas)

Formados por C, H, O, e algúns P e N.Formados por C, H, O, e algúns P e N. Solubles en acetona, benceno ou éter pero non en Solubles en acetona, benceno ou éter pero non en

auga.auga. Untuosos ao tacto e brillo propio.Untuosos ao tacto e brillo propio. Funcións:Funcións:

EnerxéticaEnerxética EstructuralEstructural (colesterol na membrana das células) (colesterol na membrana das células) Hormonas:Hormonas: substancias que envían sinais aos órganos. substancias que envían sinais aos órganos. VitaminasVitaminas..

ProteínasProteínas

Formadas por C, H, O, N e S, que constitúen os 20 aminoácidos Formadas por C, H, O, N e S, que constitúen os 20 aminoácidos que se combinan para formar proteínas..que se combinan para formar proteínas..

Posúen Posúen especificidadeespecificidade: realizan funcións determinadas e teñen : realizan funcións determinadas e teñen unha estructura tridimensional especial.unha estructura tridimensional especial.

Funcións:Funcións: EstructuralEstructural: o coláxeno forma a pel, a queratina o pelo e as uñas.: o coláxeno forma a pel, a queratina o pelo e as uñas. HormonalHormonal: A insulina regula a glicosa no sangue.: A insulina regula a glicosa no sangue. TransporteTransporte: a hemoglobina transporta osíxeno.: a hemoglobina transporta osíxeno. DefensaDefensa: as inmunoglobulinas participan na resposta inmune.: as inmunoglobulinas participan na resposta inmune. ContráctilContráctil: actina e miosina no músculo.: actina e miosina no músculo. EnzimasEnzimas: participan nas reaccións químicas do organismo.: participan nas reaccións químicas do organismo.

Ácidos nucleicosÁcidos nucleicos

Formados por C, H, O e P, que forman nucleótidos Formados por C, H, O e P, que forman nucleótidos (adenina, timina, citosina, guanina e uracilo)(adenina, timina, citosina, guanina e uracilo)

ADN (ácido desoxirribonucleico) e ARN (ácido ADN (ácido desoxirribonucleico) e ARN (ácido ribonucleico)ribonucleico)

Funcións:Funcións: Conteñen as instrucións necesarias para que o organismo Conteñen as instrucións necesarias para que o organismo

realice as funcións vitais.realice as funcións vitais. ADN: Contén a información xenética (necesaria para a síntese ADN: Contén a información xenética (necesaria para a síntese

de proteínas), que se transmite á descendencia.de proteínas), que se transmite á descendencia. ARN: Le e traduce a información do ADN para sintetizar ARN: Le e traduce a información do ADN para sintetizar

proteínas.proteínas.

BIOMOLÉCULAS ORGÁNICASBIOMOLÉCULAS ORGÁNICAS

A CÉLULAA CÉLULAUnidade anatómica e funcional de todos Unidade anatómica e funcional de todos

os seres vivos.os seres vivos.Posúen:Posúen:

Membrana plasmática: límite da célula e Membrana plasmática: límite da célula e intercambio de materia co medio.intercambio de materia co medio.

Citoplasma: líquido interior da célula.Citoplasma: líquido interior da célula.Orgánulos: desmpeñan funcións.Orgánulos: desmpeñan funcións.

TIPOS CELULARESTIPOS CELULARES

PROCARIOTASPROCARIOTASPrimitiva e sinxelaPrimitiva e sinxela

Sen núcleo (material Sen núcleo (material xenético no citoplasma)xenético no citoplasma)

Parede celularParede celular

Con ribosomasCon ribosomas

EUCARIOTASEvolucionada e complexa

Con núcleo (cromosomas protexidos por membrana)

Animal e Vexetal

CÉLULAS EUCARIOTASCÉLULAS EUCARIOTAS

ANIMALANIMALSen cloroplastosSen cloroplastos

Sen paredeSen parede

Con centrosomaCon centrosoma

VEXETALVEXETALCon cloroplastosCon cloroplastos

Con paredeCon parede

Sen centrosomaSen centrosoma

Vacuolas de gran tamañoVacuolas de gran tamaño

Función dos OrgánulosFunción dos Orgánulos

TECIDOS HUMANOSTECIDOS HUMANOS

Conxunto de células do mesmo tipo que Conxunto de células do mesmo tipo que desenvolven de forma coordinada unha desenvolven de forma coordinada unha función concreta para o correcto función concreta para o correcto funcionamento do organismo.funcionamento do organismo.

Formados por células de formas e Formados por células de formas e tamaños distintos según a súa función.tamaños distintos según a súa función.

TECIDO EPITELIALTECIDO EPITELIAL

Recobre as superficies Recobre as superficies do corpo.do corpo.

Tipos:Tipos: RevestimentoRevestimento: recobren o : recobren o

exterior e as cavidades do exterior e as cavidades do corpo.corpo.

GlandularesGlandulares: Segregan : Segregan substancias ao interior do substancias ao interior do corpo (endocrinas) ou ao corpo (endocrinas) ou ao exterior (exocrinas)exterior (exocrinas)

TECIDO MUSCULARTECIDO MUSCULAR

Formado por fibras musculares Formado por fibras musculares contráctiles.contráctiles.

Tipos:Tipos: Liso: células con forma de fuso e Liso: células con forma de fuso e

un núcleo. Movemento un núcleo. Movemento involuntario. No tubo dixestivo, involuntario. No tubo dixestivo, vasos sanguíneos.vasos sanguíneos.

Estriado esquelético: células Estriado esquelético: células cilíndricas con varios núcleos. cilíndricas con varios núcleos. Movementos voluntarios.Movementos voluntarios.

Estriado cardíaco: células Estriado cardíaco: células cilíndricas con máis dun cilíndricas con máis dun núcleo.No corazón.núcleo.No corazón.

TECIDO NERVIOSOTECIDO NERVIOSO

Formado por neuronas, que transmiten o Formado por neuronas, que transmiten o impulso nervioso e células gliais, que impulso nervioso e células gliais, que nutren, illan e protexen as neuronas.nutren, illan e protexen as neuronas.

TECIDO CONECTIVOTECIDO CONECTIVO

Unen, soportan e protexen os outros Unen, soportan e protexen os outros tecidos.tecidos.

Células separadas por unha matriz Células separadas por unha matriz intercelular.intercelular.

Tipos:Tipos:ConxuntivoConxuntivoAdiposoAdiposoCartilaxinosoCartilaxinosoÓseoÓseoSanguíneoSanguíneo

TECIDO CONECTIVO: CONXUNTIVOTECIDO CONECTIVO: CONXUNTIVO

Relaciona os órganos.Relaciona os órganos.Con substancia intercelular semellante a Con substancia intercelular semellante a

un xel.un xel.Soporta o tecido epitelial.Soporta o tecido epitelial.

Formado por adipocitos, que acumulan Formado por adipocitos, que acumulan graxa.graxa.

Escasa matriz intercelular.Escasa matriz intercelular.Forma unha capa debaixo da pel.Forma unha capa debaixo da pel.Almacena lípidos e amortece s golpes.Almacena lípidos e amortece s golpes.

TECIDO CONECTIVO: ADIPOSOTECIDO CONECTIVO: ADIPOSO

Formado por condrocitos.Formado por condrocitos.Matriz intercelular sólida e elástica.Matriz intercelular sólida e elástica.Función de Sostén.Función de Sostén.Forma tendóns, cartilaxes e discos Forma tendóns, cartilaxes e discos

intervertebrais.intervertebrais.

TECIDO CONECTIVO: CARTILAXINOSOTECIDO CONECTIVO: CARTILAXINOSO

Matriz intercelular con fosfato de calcio.Matriz intercelular con fosfato de calcio.Duro e ríxido.Duro e ríxido.Función de sostén e protección.Función de sostén e protección.Formado por osteocitos situados nas Formado por osteocitos situados nas

lagoas da matriz.lagoas da matriz.

TECIDO CONECTIVO: ÓSEOTECIDO CONECTIVO: ÓSEO

Formado por:Formado por: Plasma: substancia líquida intercelular.Plasma: substancia líquida intercelular. Células: glóbulos vermellos e glóbulos blancosCélulas: glóbulos vermellos e glóbulos blancos Fragmentos de células: plaquetasFragmentos de células: plaquetas

Transporta os elementos necesarios para o Transporta os elementos necesarios para o funcionamento do organismo.funcionamento do organismo.

Recolle os refugallos.Recolle os refugallos. Transporta hormonas.Transporta hormonas. Defensa do organismo.Defensa do organismo.

TECIDO CONECTIVO: SANGUÍNEOTECIDO CONECTIVO: SANGUÍNEO

ÓRGANOSÓRGANOS

Estructura complexa constituída Estructura complexa constituída por varios tecidos que funcionan por varios tecidos que funcionan de forma coordinada para unha de forma coordinada para unha actividade concreta.actividade concreta.

Protexidos por tecido epitelial.Protexidos por tecido epitelial. Sostidos por tecido conxuntivo.Sostidos por tecido conxuntivo. Coordinados polo tecido nervioso.Coordinados polo tecido nervioso. Con tecido muscular.Con tecido muscular. Irrigados polo sangue.Irrigados polo sangue.

SISTEMASSISTEMAS

Conxunto de órganos Conxunto de órganos semellentes nos que semellentes nos que predomina un tecido.predomina un tecido.

Sistema nervioso, Sistema nervioso, muscular, óseo, endocrino.muscular, óseo, endocrino.

APARELLOSAPARELLOS

Asociacións de varios órganos distintos Asociacións de varios órganos distintos que levan a cabo unha función.que levan a cabo unha función.

Aparello dixestivo, respiratorio, excretor, Aparello dixestivo, respiratorio, excretor, reprodutor, locomotor.reprodutor, locomotor.

MEDIO INTERNOMEDIO INTERNO

Líquido que baña as células do corpo, cunha Líquido que baña as células do corpo, cunha composición semellante á auga de mar.composición semellante á auga de mar.

Formado por:Formado por: Líquido intersticial: baña as células dos tecidos.Líquido intersticial: baña as células dos tecidos. Líquido circulante: sangue e linfa.Líquido circulante: sangue e linfa.

HOMEOSTASEHOMEOSTASEPara o correcto funcionamento do organismo precisamos Para o correcto funcionamento do organismo precisamos

que a composición do medio interno permaneza que a composición do medio interno permaneza constante, dentro duns valores compatibles coa vida das constante, dentro duns valores compatibles coa vida das células. A células. A homeostasehomeostase é o mecanismo que se encarga é o mecanismo que se encarga desta labor.desta labor.

MICROSCOPIOMICROSCOPIO

ÓPTICOÓPTICOELECTRÓNICO