as vangardas en galicia
TRANSCRIPT
1
AS VANGARDAS EN
GALICIA
EN ESQUEMAS
2
1. As vangardas no primeiro terzo do s. XX. 2. As vangardas en Galicia. 2.1. Situación xeral. 2.2. Poesía: direccións renovadoras. 2.2.1. Vangarda matizada (as máis tradicionais) - Hilozoísmo: Luís Amado Carballo - Neotrobadorismo: Bouza Brey,Cunqueiro 2.2.2. Vangarda plena (a máis
rupturista) - Creacionismo: Manuel Antonio 2.3. Prosa. 2.4. Teatro.
31. AS VANGARDAS NO 1º TERZO DO S. XX
Renovación Europa
no 1º terzo do s. XX
Ruptura
radical coa
maneira de
concibir a arte Romper
co pasado, procura
do futuro,
reinventar
Novas formas
de expresió
n
Manifesto
Correntes/Movemento
s/ ismos
41. AS VANGARDAS NO 1º TERZO DO S. XX
ISMOS en Europa
Dadaísmo
Cubismo
Creacionismo
Futurismo
Surrealismo
Ultraísmo
5
Vangardas europeas que inflúen na vangarda galega
FUTURISMO
• Creado polo italiano Marineti, 1909.
• Tecnicismos e estranxeirismos, ruptura das normas ortográficas, destrución absoluta da sintaxe, supresión de adxectivos e adverbios e signos de puntuación.
CUBISMO
• Fundado polo español Pablo Picasso, 1907.
• Caligramas, formas xeográficas, ruptura da secuencia temporal lóxica.
DADAÍSMO
• Un dos fundadores foi Tristan Tzara, Zúrich, 1916.
• Colaxe, rebelión contra as normas establecidas, uso do mundo dos soños, primitiva expresividade infantil (Dá-Dá).
6
Vangardas europeas que inflúen na vangarda galega
CREACIONISMO
• Iniciado en París polo
chileno Vicente
Huidobro, 1916.
• O poema é un obxecto
autónomo, unha creación absoluta, non anécdota nin descripción,
ironía ou burla sobre os
excesos retóricos, versos sen rima, non
nexos temáticos nin
signos de puntuación e configuración caprichosa da
páxina
SURREALISMO• Fundado
en Francia por André Bretón, 1924.
• Escritura automática e das imaxes visionarias, humor negro, obxectos absurdos, mundo onírico, alucinacións.
IMAXINISMO• Liderado
por Ezra Pound, 1909
• Riqueza de imaxes, de colorido e ritmo; predominio da sensación sobe o concepto; poesía fría, plástica, de grande beleza e perfección formais.
7
¿Vangardas literarias en Galicia?
• Si, porque:▫ Manuel Antonio e Cunqueiro
rompen coa tradición poética galega e seguen o ronsel vangardista, de forma persoal.
▫ Publicación de Máis alá, 1922.
▫ Revistas galegas e textos periodísticos de apoio.
▫ As polémicas de Risco con Amado Carballo, Dieste… son sintomáticas do desencontro xeracional e da vontade rupturista dos máis novos.
▫ Quizais fose unha vangarda literaria galega “sui generis”.
▫ Vicente Risco foi (con cartas persoais e artigos) o grande divulgador dos novos movementos artísticos a comezos dos anos 20.
• DIFUSIÓN E ACOLLIDA:▫ Lenta, escasa e conflitiva.
• MOTIVOS:▫ Carácter periférico e non
normalizado da cultura e da literatura galega.
▫ As novidades chegaban tarde e a través doutras literaturas intermediarias que tamén se engancharan con atraso ó tren da modernidade.
▫ Romper cun pasado recente e contra autores emblemáticos aínda vivos (Pondal…).
▫ Literatura galega acabada de resucitar no XIX.
▫ Irmandades da F. e Nós xustificaban a cultura galega nesa literatura do XIX (malo renunciar a esas bases).
8
¿Que aporta cada ismo?
VANGARD
A GALEGA
Cubismo:Caligramas (disposició
n tipográfica
)
Futurismo:Vocabulario
“mecanizado”, supresión de
adxectivos e de signos de
puntuación…
Creacionismo:Xustaposición de imaxes,
o poeta é un Deus, versos sen rima, sen nexos temáticos nin
signos de puntuación, configuración
caprichosa da páxina.
Ultraísmo:Metáfora, imaxe,
innovacións tipográficas na disposición do
poema
Dadaísmo:
Creatividade
acudindo ó mundo onírico
2. AS VANGARDAS EN GALICIA. 2.1. SITUACIÓN XERAL
9
Características das vangardas galegas
Ruptura coatradición Inmediata.
Actualización
e
modernizació
n sen perder
a
singularidade
.Desde asunción plena das
vangardas/ reformulación medieval ou popular/ a
individualidades.
Revistas literarias.Tamén en publicación
s periódicas.
10
Nome
2. AS VANGARDAS EN GALICIA. 2.1. SITUACIÓN XERAL
Xeración de 1922
Xeración de
vangarda
Novecentistas Xeración do 22
11
Revistas
2. AS VANGARDAS EN GALICIA. 2.1. SITUACIÓN XERAL
Yunque
Papel de color
Ronsel
Cristal Alfar
Resol
Galiza
12
Manifesto “MÁIS ALÁ”Único manifesto dos anos 20 e 30
Breve folleto de oito páxinas
Publicado en 1922
Asinado polo poeta Manuel Antonio e o debuxante Álvaro Cebreiro
Dividido en catro partes
13
O manifesto “Máis alá”
1ª PARTE
as dúas
primeiras
son crítica
do pasado e
do presente
da cultura
galega.
Critica os
escritores
que
reproducen
os modelos
decimonónic
os, e tamén
os propios
precursores.
2ª PARTE:
Arremete
contra
Valle Inclán
e os seus
imitadores
que, a
pesar de
seren
galegos,
empregan o
castelán.
3ª PARTE:
Afirma conceptos
novos
(independencia
respecto dos
movementos
artísticos, defensa
da ruptura total
coa tradición e
aposta pola
absoluta
renovación de
temas e formas,
procura da
orixinalidade
desde o máis
radical
individualismo)
4ª PARTE:
Chamamento
ás novas
xeracións
intelectuais a
romperen co
pasado e
procuraren o
seu propio
camiño, indo
sempre “máis
alá”.
2. AS VANGARDAS EN GALICIA. 2.1. SITUACIÓN XERAL
14
Tendencias vangardistas da poesía en Galicia
Vangarda matizada
Hilozoísmo (imaxinismo):
Amado Carballo
Neotrobadorismo:
Fermín Bouza Brey
Álvaro Cunqueiro
Vangarda plena
Creacionismo: Manuel Antonio
2. AS VANGARDAS EN GALICIA. 2.1. SITUACIÓN XERAL
152. 1. Poesía: direccións renovadoras. 2.2.1. Vangarda matizada (as máis tradicionais) - Hilozoísmo. - Neotrobadorismo.
HILOZOÍSMO NEOTROBADORISMO
IMAXINISMO.
Tendencia máis exitosa.
Tema central: a paisaxe galega, a
terra.
Metáfora, prosopopea, cualificación
sensorial.
Luís Amado
Carballo:Proel
O galo
• A partir de 1926.
• Influxo que se difunde amplamente
coa publicación das cantigas de
amigo e amor da man de Joaquim
Nunes entre 1928 e 1933.
• Álvaro Cunqueiro:
Mar ao norde (cubismo)
Poemas do si e non (surrealismo)
Cantiga nova que se chama
Riveira, Dona do corpo delgado,
Herba aquí e acolá
(neotrobadorismo)
16
CREACIONISMO
Manuel ANTONIO
O máis innovador e avanzado da vangarda.
Nacionalista galego radical.
Monolingüismo en galego.
Modernización da literatura galega.
Asina “Máis alá”.
Obras: Con anacos do meu interior, Foulas, Sempre
e mais dispois, De catro a catro,
Viladomar.
2.2.Poesía: direccións renovadoras. 2.2.1. Vangarda matizada. 2.2.2. Vangarda plena(a máis rupturista) - creacionismo.
17
CREACIONISMO
DE CATRO A CATRO: Único libro publicado en vida.
Innovador, audaz, RUPTURISTA.
Innovadora disposición tipográfica, ausencia de ritmo e rima, non lóxica
gramatical, METÁFORAS inusuais, falta de espazo e tempo.
19 poemas escritos nunha viaxe do autor nun paquebote.
Poemas: “Intencións”, “Recalada”, “Navy Bar” e “Adeus”.
Estrutura circular: saída, navegación, recalada, regreso.
Liñas interpretativas:
Símbolos que provocan que a VIAXE marítima se convirta nunha viaxe
interior e os elementos naturais en reflexo do estado anímico da voz
poética (numerosos símbolos) ante o inexorable paso do tempo, de xeito
monótono e repetitivo.
Navío sen viaxe, inmóbil, sen orde cronolóxica nin lóxica, con ilusións
frustradas.
2.2.2. Vangarda matizada (as máis rupturista) - Creacionismo.
18
OS VANGARDISTAS GALEGOS
CUNQUEIRO
LUÍS AMADO
CARBALLO
FERMÍN BOUZA BREY
MANUEL ANTONIO
19
ÁLVARO CUNQUEIROMondoñedo 1911- 1981
Mar ao norde (1932): cubismoPoemas do si e non (1933): surrealismo
Cantiga nova que se chama Riveira (1933): neotrobadorismo
OS VANGARDISTAS GALEGOS
20
OS VANGARDISTAS GALEGOS
LUÍS AMADO CARBALLO
Pontevedra, 1901-1927
Hilozoísmo
Proel (1927)
O galo
21
OS VANGARDISTAS GALEGOS
FERMÍN BOUZA BREYPonteareas 1900 – Compostela 1973
NeotrobadorismoNao senlleira (1933)
22
OS VANGARDISTAS GALEGOS
MANUEL ANTONIO PÉREZ SÁNCHEZRianxo 1900 – 1930
Con anacos do meu interior (1920-1922)Foulas (1922-1925)
Sempre e mais dispois (1923-1924)De catro a catro (1928): única publicada en vida.
Creacionismo
23
Os escritores vangardistas despois das Vangardas
Unha xeración
malograda
• Varios morreron prematuramente moi novos (diversas doenzas, barbarie
fascista).• Algúns abandonan máis ou
menos voluntariamente as súas carreiras literarias.
• Outros cambian a castelán xa antes da guerra.
• Uns apoian a causa franquista.
• Varios seguen escribindo, pero deixando a poesía por
outros xéneros.• Uns poucos en galego e en
castelán.
242.3. Prosa
Situación xeral:
Aínda están en plena fase creativa os
narradores de Nós.
O principal prosista é
Dieste, pero hai outros:
Manuel Luís Acuña, Blanco
Amor, Luís Amado
Carballo, Filgueira Valverde,
Álvaro de las casas.
Rafael Dieste:
Dos arquivos do trasno,
1926. Libro de relatos onde expón a súa
teoría do conto: - Unidade
emotiva, entendida
como obsesión polo que ten
que acontecer.- O final, que pode ter ou
non ter relación co que
a accnión narrativa parecería
esixir.
Técnica narrativa de Os arquivos do
trasno:a) Brevidade intensidade, mestura culto /popular, técnica do relato oral (apelación ó lector, autoxustificación do narrador, digresións, historias encaixadas), adxectivación, comezo in media res, finais abertos.. b)Temas de misterio.
c)Orixe popular das historias.
25
2.4. Teatro.
Pouco cultivado por: - falta de compañías teatrais.-rexeitamento de moldes e temas do teatro galego precedente.-falta de difusión pola ditadura.Álvaro de las Casas, Luís Manteiga, Filgueira Valverde.Destacado: Dieste.
Características xerais
A fiestra valdeira, 1927.
- Nova e positiva orientación no teatro galego.- Tres lances, con estrutura: introdución, nó e desenlace.- Versión estilizada e depurada dun motivo popular.
Rafael Dieste
26
1. As vangardas no primeiro terzo do s. XX. 2. As vangardas en Galicia. 2.1. Situación xeral. 2.2. Direccións renovadoras. 2.2.1. Vangarda matizada (as máis tradicionais) - Hilozoísmo:Luís Amado Carballo - Neotrobadorismo:Bouza Brey, Cunqueiro 2.2.2. Vangarda plena (a máis
rupturista) - Creacionismo: Manuel Antonio 2.3. Prosa. 2.4. Teatro.