AS ARAÑAS NA LITERATURA

Arañas, esa clase de artrópodos de pequeno esqueleto invertebrado, estendido en articulados apéndices. Aínda que nos atopamos fóra da súa cadea alimenticia, espertan en nós o instinto de fuxir, de poñernos a salvo das súas glándulas inoculadoras de veleno. Sabemos que tamén utilizan o seu veleno para defenderse; e, moitas veces, as súas picaduras poden causar a morte.Énchenos de espanto, si, pero tamén nos atraen.Os movementos delicados e perfectos das súas patas, dos seus palpos; a súa técnica de caza, capturando e envolvendo á súa vítima. Onde remata o instinto de supervivencia, onde comeza o goce —si é que existe— pola morte lenta da súa presa?Non sempre se deixan ver, pero sabemos que están aí, cerca, axexando.

Do mesmo xeito taciturno que se desprazan pola nosa casa, fóronse introducindo na literatura. Así, furgando nos seus confíns, atopamos que as historias de arañas remóntanse ao antigo Exipto, á deusa Neith, unha fiadora que tecía destinos, máis coñecida como deusa da guerra, da que os faraóns se autoproclamaron fillos. Neith era adorada tamén como patroa da familia, da arte téxtil -representábana cunha lanza de tecer na man- e pola súa misión de velar os refugallos mortuorios, tras fusionarse con Isis.

Ovidio -poeta romano, 43 a.C.-17 d.C.- narra, na súa obra AS METAMORFOSES, a historia da princesa Aracné.

Érase unha vez, unha princesa chamada Aracne, que tiña unha gran habilidade para o tecido e o bordado. A nova doncela era moi admirada e a súa fama chegou a todas partes, tanto que ata as ninfas do bosque acudiron para encomiar as súas creacións. Aracne, consciente do seu talento e, quizais, pecando de presunción, afirmou que a súa mestría en tecer era superior á da mismísima Atenea, deusa da sabedoría, da guerra e da artesanía. Isto definitivamente captou a atención dos deuses, que non estaban dispostos a permitir que unha arrogancia semellante quedase impune, especialmente vindo dun simple mortal. Atenea baixou á terra, visitou a Aracné baixo a forma dunha anciá tecedora. A descarada rapariga non só non retirou as súas palabras senón que retou a Atenea a unha competición para ver quen das dúas tecía o mellor tapiz. -Fixéchelos ti? -Preguntou Atenea.-Por suposto -respondeu a moza con gran altanería- Ninguén máis en Lida sería capaz de tecer semellante tea. Eu son, sen dúbida, a mellor fiandeira.-Oh, sorpréndeme -continuou falando a velliña-. Eu cría que semellantes teas soamente poderían saír de mans da deusa Atenea.-Por Deus, eu tezo infinitamente mellor que a deusa.-Pero, rapaza, como se che ocorre dicir iso? Non sabes que os deuses castigan severamente a quen os despreza?-Eu non desprezo -cotinúo dicindo Aracne- limítome a dicir a verdade. Atenea ao meu lado é unha mera aprendiz!-Ai nena, nena! non enfades a Atenea, que o seu enfado pode traerche consecuencias terribles!-Que se enfade! Que se ofenda! É máis, se eu tivese diante a Atenea retaríaa, agora mesmo, a unha competición.

Aquelas palabras xa foron demasiado. De súpeto as engurras do rostro da anciá desapareceron, o seu pelo volveuse escuro e os seus ollos recobraron o brillo da mocidade. Ante os ollos de Aracne estaba unha fermosísima muller da que axiña adiviñou a identidade.-Es Atenea, verdade?-Por suposto que son Atenea. E agora que sabes a miña verdadeira identidade, segues tendo a coraxe e a ousadía de proclamarte a mellor tecedora de Lida?-Non te equivoques, non teño medo, Atenea -advertiulle Aracne-. Sigo pensando o mesmo e xa que estás aquí, por que non competimos? Estou segura que a miña tea será moito mellor que a túa.

A competición converteuse en todo un acontecemento ao que acudiron decenas de persoas para poder presenciar o desafío. Tanto Aracne como Atenea comezaron a mover as súas mans cunha habilidade e rapidez asombrosa e ambas realizaron traballos marabillosos. Atenea teceu un tapiz no que enxalzaba o poder dos deuses. Pola contra a desafiante Aracne decidiu bordar pasaxes onde os deuses non saían moi ben parados, recalcando con iso a idea de que os deuses non sempre tiñan porque ser superiores aos homes.

Cando os lenzos estiveron acabados, ambos foron comparados. E para sorpresa de Atenea non estaba tan claro que o seu fose mellor. Iso, unido á maneira irrespetuosa coa que Aracne tratara aos deuses, fixo que a deusa Atenea montase en cólera.

Tintoretto, Atenea e Aracne, (1543)

Peter Paul Rubens, Minerva golpeando a Aracne (1636)

Tocou a fronte de Aracné, obrigándoa a sentirse humilde e culpable. Aracné aforcouse e

Atenea tróuxoa de novo á vida como araña, para que puidese tecer eternamente. -A túa falta foi moi grave. Mereces un castigo. A partir deste momento vivirás ti e os teus descendentes colgados dun fío, iso si, facendo o que mellor sabes facer: tecer.

Entón Atenea asperxeuna cos zumes de Hécate e así caeron os seus cabelos, nariz e boca. A súa cabeza reduciuse e tamén o seu corpo. Adheríronselle dedos aos costados e todo o demais converteuse en ventre. De aí sacaba o fío e, xa convertida en araña, dedicouse a tecer as súas teas.Así foi como a bela e presuntuosa rapaza se converteu nunha araña. A partir dese día Aracne pasou o resto da súa vida tecendo finísimas redes por todos os recunchos de Lida, unha arte que pasou aos seus descendentes que tiveron que pagar o seu erro por ousar crerse ela mellor que os deuses.

Esta historia atopámola no sexto libro das Metamorfoses, a obra máis famosa do poeta romano Ovidio (43 a.C. -17 d.C.). Metamorfose, do grego “transformacións”, é un poema composto por quince libros que narra a historia do mundo desde o Caos (o estado primixenio do cosmos infinito de onde xurdiron os deuses) ata a morte de Xulio César, centrándose propiamente no fenómeno da metamorfose. Considerada unha obra mestra da Idade de Ouro da literatura latina, foi unha dos libros clásicos máis lidos na Idade Media e no Renacemento. De feito, o fenómeno da metamorfose interesou a múltiples artistas (pintores, escultores, poetas e outros); en particular, moitos se centraron no mito de Aracne, cuxos orixes se remontan ao Antigo Exipto, onde a araña estaba relacionada coa deusa Neith, fiadora e tecedora de destinos.

Sen afastarnos da península italiana, a lenda da nova doncela convertida en araña aparece tamén noutra imprescindible obra mestra da literatura: A Divina Comedia de Dante Alighieri (1265-1321). O mito atópase no Canto XII do Purgatorio, como exemplo da arrogancia humana castigada polos deuses.

Carlos Terrés

As arañas forman parte do mundo literario do escritor británico J. R. R. TOLKIEN, que cando comezaba a andar, foi picado por unha tarántula no xardín da súa casa en Bloemfontein (Sudáfrica), un evento que algúns aseguran ten paralelos nas súas historias,10 a pesar de que Tolkien admitiu non ter ningún recordo do accidente nin medo ás arañas de adulto.

Sen unha identidade marcada, Tolkien xa utiliza as arañas na novela O hobbit. Nela, unhas arañas xigantes infestan un gran bosque chamado o Bosque Negro e atacan aos principais personaxes da historia, capturando a varios deles. Na novela O Señor dos Aneis, Elaraña é un dos antagonistas; posteriormente na súa obra póstuma O Silmarillion deu a coñecer a orixe da liñaxe das arañas xigantes con Ungoliant como a primeira destas criaturas.

Non se afastaran máis que uns pasos cando desde atrás lles chegou un son, terrible e arrepiante no tenso silencio: un ruído burbulleante, gorgolexante e un longo asubío velenoso. Deron media volta, pero non podían ver ren. Permaneceron quietos coma pedras, coa mirada fixa, agardando non sabían o que... O asubío burbullante aproximouse, e oíuse un estalo como dalgunha cousa grande e articulada que se movese na escuridade con lenta determinación. Precedíaa un horrible fedor...

Lentamente a súa man foi ata o peito, e levantou lentamente o Frasco de Galadriel... A escuridade retrocedeu ao seu redor... Frodo sentiu que unha gran maldade se abatía sobre el, e que uns ollos mortais o contemplaban. Non moi lonxe de alí advertiu uns ollos cada vez máis visibles... Eran uns ollos monstruosos e abominables, bestiais e, aínda así cheos de determinación e detestable deleite, recreándose ao contemplar a súa presa, acurralada e sen posibilidade de escapar.Frodo e Sam, horrorizados, comezaron a recuar lentamente, hipnotizados pola pavorosa mirada daqueles sinistros ollos; pero conforme recuaban, os ollos avanzaban... de súpeto os dous deron a volta e fuxiron xuntos... Frodo mirou para atrás e viu aterrado que os ollos tamén botaran a correr e ían dando saltos detrás deles...

Chegou entón ao seu encontro unha corrente de aire, frío e lixeiro. Tiñan por fin diante deles a abertura do extremo do túnel. Bafexando, desexosos de verse libres daquel teito, precipitáronse para diante; e logo, abraiados, cambalearon e caeron para atrás. A saída estaba bloqueada por algunha barreira, pero non de pedra; parecía branda e lixeiramente flexible, e aínda así era forte e impenetrable; o aire filtrábase por ela, pero nin sequera entraba un raio de luz. Cargaron unha vez máis e foron repelidos... Unha vasta tea ocupaba toda a sección do túnel, coma se fose a arañeira dunha enorme araña, pero máis mesta e moito meirande, e cada fío era groso como un adival.

Sam riu sarcasticamente.-Unha arañeira! –dixo- Non é nada máis ca iso? Unha arañeira! Pero vaia araña! Vamos a por ela!Botouse a ela furiosamente coa súa espada, pero o fío que golpeou non partiu. Cedeu un pouco e logo volveu ao sitio como unha corda de arco tensa, desviando a folla e lanzando para arriba a espada e o brazo...Vivía alí desde tempos inmemoriais unha malvada criatura con forma de araña, a mesma que antano habitara na Terra dos Elfos... Ningunha lenda conta como chegou Elaraña alí, fuxindo da ruína, pois poucas son as lendas dos Anos Escuros que chegaron a nós. Pero aínda estaba alí... e non servía a ninguén máis que a si mesma, bebendo sangue élfico e humano, gorda e inchada co interminable rumiar dos seus festíns, tecendo teas de sombra, pois todas as criaturas viventes servíanlle de alimento, e o seu vómito era a escuridade. A súa descendencia, bastardos dos miserables machos da súa propia proxenie, que ela mesma mataba, espalláronse de val en val, desde as Ephel Dúath ata os outeiros do leste, ata Dol Guldur e as fortalezas do Bosque Escuro. Pero ningunha podía rivalizar con ela, Elaraña a Grande, a derradeira filla de Ungoliant, para tormento do desgraciado mundo.Un pouco máis adiante e á súa esquerda viu de súpeto, xurdindo dun negro burato de sombras ao pé do risco, a forma máis horrenda que nunca vira, máis horrible có horror do peor pesadelo. Parecíase sobre todo a unha araña, pero era máis enorme cós grandes animais depredadores, e tamén máis terrible ca eles polos malignos propósitos que se lían nos seus ollos sen remorsos. Eses mesmos ollos que el crera vencidos e derrotados estaban alí de novo, acesos cunha luz perversa, agrupados na súa cabeza estirada. Tiña grandes cornos, e detrás do seu pescozo curto e peduncular aparecía o corpo enorme e inchado, un vasto saco inflamado que lle colgaba e lle abaneaba entre as patas; era unha grande mole negra, salpicada de manchas lívidas, pero por debaixo do ventre era pálido e luminoso e exhalaba un cheiro repulsivo. Tiña as patas curvadas, con grandes articulacións nodosas, moi

por riba do lombo, e pelos hisurtos como espiñas de aceiro, e cada pata acababa nunha gadoupa.Así que deu pasado pola saída superior do seu tobo, comprimindo o seu corpo fofo e as patas dobradas, moveuse con terrible velocidade, ora correndo con aquelas patas renxentes, ora choutando repentinamente... Corría veloz pero Elaraña era máis veloz; nuns poucos saltos alcanzaríao.Frodo xacía no chan coa cara para arriba, e o monstro estaba inclinado sobre el... envolto en cordas desde os tornecelos ata os ombreiros, o monstro intentaba levalo coas súas grandes patas dianteiras, erguéndoo por un lado e arrastrándoo o outro... Como se o pequeno berro de Sam a interrompese no seu delicioso soño, Elaraña volveu lentamente a terrible maldade da súa mirada sobre el. Pero antes de que se decatase... a brillante espada golpeouna nunha pata e arrincoulle a gadoupa. Sam soltou para o interior dos arcos das súas patas, e levantando rapidamente a outra man atacoulle os ollos agrupados na cabeza inclinada. Un dos enormes ollos apagouse.Agora aquela miserable criatura estaba xusto debaixo dela, polo momento fóra do alcance do seu aguillón e das súas gadoupas. O seu enorme ventre cubríao coa súa luz pútrida, e o seu fedor case fixo que se desmaiase. A furia de Sam aínda lle permitiu descargar un golpe máis, e antes de que ela se deixase caer enriba del, asfixiándoo a el e ao seu pequeno arrebato de coraxe, cravoulle a brillante folla élfica con desesperada forza.Pero Elaraña non era como os dragóns, e non tiña máis puntos débiles que os ollos. Tiña o seu secular pelello cheo de protuberancias e esburacado pola podremia, pero o interior estaba protexido por varias capas de horrendas excrecencias. A folla abriulle unha terrible tallada, pero aqueles inmundos pegamentos non podían ser atravesados pola forza de ningún home... Cedeu tralo golpe, e logo levantou o gran saco do seu ventre por riba da cabeza de Sam. Da ferida abrollaba veleno escumexante. Entón separou as patas e deixou caer de novo a súa enorme mole sobre el. Pero demasiado axiña pois Sam aínda estaba de pé, e soltando a súa

propia espada colleu coas dúas mans a folla élfica coa punta para arriba e dirixiuna a aquel espantoso teito; e así Elaraña, coa tremenda forza da súa propia e cruel vontade, cun impulso maior có da man de calquera guerreiro, lanzouse ela mesma sobre a aguda punta, que se cravaba máis e máis... Elaraña nunca coñecera , nin soñara coñecer, unha dor semellante en toda a súa longa existencia de maldades... Percorreuna un estremecemento. Levantouse de novo, afastándose da dor, e meteu as patas trémulas debaixo do corpo para dar un convulso salto para atrás... caíalle da boca un fío de veleno, e un líquido verde supuráballe por debaixo do ollo ferido. Alí estaba aniñada, co ventre latexante esboroado polo chan, os grandes arcos das súas patas a tremer, mentres se preparaba para dar outro salto...esta vez para esmagar e cravar o ferrete ata a morte. Agora non ía dar unha pequena picadura para acalmar a loita da súa cea; esta vez ía matar e esnaquizar. Mentres o propio Sam estaba aniñado ollándoa, vendo a súa morte nos ollos dela, ocorréuselle unha idea. Como se llo dixese algunha voz remota, apalpou o peito coa man esquerda e atopou o que buscaba...o Frasco de Galadriel...Como se o indómito espírito de Sam reforzase o seu poder, o vidro brillou de súpeto como un facho branco na súa man. Lampexou como unha estrela que saltando desde o firmamento racha o aire escuro cunha luz ofuscadora. Ningún terror semellante saído do ceo ardera diante da cara de Elaraña antes. Os seus raios penetraron na súa cabeza ferida causándolle unha dor insoportable, e unha terrible infección de luz estendeuse de ollo a ollo. Caeu para atrás estrapuxando coas patas dianteiras, coa vista anulada por uns relampos interiores, coa mente en agonía. Logo, virando a cabeza mutilada, rodou para un lado e comezou a arrastrarse, gadoupa tras gadoupa, cara á abertura do escuro risco. Sam avanzou. Abaneaba coma se estivese bébedo, pero seguía avanzando. E Elaraña, finalmente domada, humillada pola derrota, tremía e estarrecía mentre tentaba fuxir del. Chegou ao burato e, encolléndose, meteuse dentro deixando un rastro de lama verde-amarelada xusto cando Sam lle asestaba o último golpe nas patas que se arrastraban.

O señor dos aneis II. As dúas torres. J.R.R.Tolkien. Ed. Xerais. Colección Fóra de Xogo.

atopamos arañas no relato de H.G. Wells O VAL DAS ARAÑAS

Agarrou con forza as rendas do seu cabalo que se empinaba e buscou entre a herba. Un fío longo e pegañento cruzou a súa cara, unha cinta gris enrolóuselle sobre o brazo que suxeitaba a brida e algo pesado, activo, con moitas patas empezou a baixarlle pola caluga. Esperaba descubrir unha daquelas masas grises, ancoradas como estaban encima del con aqueles fíos e cintas axitando as súas extremidades como se axita unha vela cando un barco dá un bordo; pero sen ningún ruído.Tivo a impresión de ver moitos ollos, unha densa multitude de corpos repoludos e longas extremidades con moitas articulacións, que se arrastraban coas súas cordas de amarre para levar aquela cousa debaixo del.Durante un intre estivo a mirar atentamente e controlando o seu empinado cabalo co instinto que dan os moitos anos de manexar cabalos. Entón a folla dunha espada golpeou de plano sobre as súas costas e un aceiro relampou sobre a súa cabeza atravesando a folla de arañeira que avanzaba; a masa elevouse suavemente e continuou serena cara adiante.-Arañas! -gritou a voz do home delgado-. Esas cousas están repletas de arañas enormes! Mire, meu amo!

Fragmento de O val das arañas, H.G.Wells

Tamén atopamos arácnidos alieníxenas en TUMITHAK DOS CORREDORES, de Charles R. Tanner

Tumithak retrocedeu precipitadamente; logo, cando a súa curiosidade puido máis que a súa cautela, atreveuse a mirar de novo cara á rotonda. Por primeira vez en máis de cen anos, un home de Loor vía un shelk! A súa alzada era como dun metro vinte, e en efecto parecían arácnidos, como relataba a tradición. Vistos de preto, con todo, advertíase que o parecido era só superficial. Aqueles seres non eran peludos, e tiñan dez patas en lugar das oito que posúe un verdadeiro arácnido. As patas eran longas, con tres articulacións, e ao extremo de cada unha víase unha garra curta e rudimentaria, moi semellante a unha uña. Ditas patas distribuíanse cinco a cada lado, e uníanse co corpo entre a cabeza e o abdome. Este era moi parecido ao dunha avespa e aproximadamente do mesmo tamaño que a cabeza, que, por certo, era o máis sorprendente daqueles seres. En efecto, era unha cabeza humana: os mesmos ollos, a mesma fronte ancha, unha boca de beizos apertados e delgados, e o queixo daban á cabeza dos shelks unha sorprendente expresión humana. Só faltaban o nariz e o cabelo para que o rostro fose enteiramente o dun home.

ABISMO NO CEO, de Vernor Vinge

Cara ao ano 10.000, a civilización humana escindiuse en dous grandes grupos: a cultura nómade dos innovadores comerciantes Qeng Ho, enfrontada á ruda civilización dos Emerxentes, unha tiránica sociedade baseada na tecnoloxía da escravitude das mentes. O enfrontamento terá lugar ante a misteriosa estrela OnOff fronte á perspectiva de grandes riquezas que promete o futuro comercio coa primeira civilización alieníxena atopada polos seres humanos: as Arañas, que sobreviven nun planeta cuxo sol se apaga e volve acenderse con rigorosa periodicidade.

Así mesmo, un relato de Graham Joyce leva por título MORDEDURAS DE ARAÑA.

Título: Mordeduras de arañaTítulo original: SpiderbiteAutor: Graham JoyceEditorial: Ediciones SM

A acción ten lugar no futuro. Todo o mundo sabe que atopar unha araña na Rede quere dicir que estás a piques de entrar en lugares prohibidos, é un punto de aviso de que un se achega onde non debería.

Estas arañas asustan, ou mesmo poden morder levemente. Pero o que xa non é normal é que o seu mordedura cause unha grave enfermidade, como en Mordeduras de araña, de Graham Joyce. Os TecnoRatas, coa axuda de Ariadna, unha sagaz redpoli, descubrirán o porqué deste estraño suceso.

Outra variante do tópico, tamén bastante frecuente, é a correspondente ás arañas mecánicas, ou artificiais, como contrapartida aos robots antropomorfos; curiosamente, moitos dos robots reais que se deseñan hoxe en día teñen forma insectoide, ou aracnoide, dado que esta lle permite un mellor desprazamento por terreos escabrosos que aos seus homólogos bípedos ou provistos de rodas.

Dentro deste apartado, poderíase citar a novela de Charles Sheffield A ARAÑEIRA ENTRE OS MUNDOS, onde os diferentes planetas están unidos entre si por unha tupida rede de conducións tecidas por uns xigantescos robots aracnoides..

Dentro xa da ciencia ficción española, convén lembrar ás tarántulas robot descritas por Pascual Enguídanos na súa SAGA DOS AZNAR, onde son utilizadas como armas de guerra.

Outros autores tamén utilizaron posteriormente as arañas como personaxes, como na novela para nenos Charlotte' s Web (A arañeira de Carlota, 1952), de E. B. White

e o libro Harry Potter e a Cámara dos Segredos, de J. K. Rowling, no que aparece a araña Aragog e os seus fillos na Fraga Prohibida.

Na novela de terror de Stephen King, It, levada recentemente ao cine, o personaxe principal (un monstro alieníxena que cambia de forma chamado Pennywise), transfórmase nunha xigantesca araña case ao final do libro.

Teresa Moure

Teresa Moure é Professora de Linguística Geral na Universidade de Santiago de Compostela. Ocupa parte do seu tempo no ativismo em diferentes contornos políticos. Na sua obra literária cultiva todos os géneros: poesia, narrativa, teatro, ensaio e artigo jornalístico e tem sido traduzida a diferentes línguas. Ganhou o Premio Lueiro Rey 2004 e o Premio Arcebispo San Clemente com A xeira das árbores (Sotelo Blanco, 2004), o Premio Ramón Piñeiro de Ensaio duas vezes, em 2004 con Outro idioma é posible (Galaxia, 2005) e no 2011 com Queer-emos un mundo novo (Galaxia, 2012), o Premio Xerais de novela 2005 e Premio Aelg 2006 de Narrativa por Herba moura (Xerais, 2005), o Premio Rafael Dieste 2007 e o Premio María Casares 2009 com Unha primavera para Aldara. No ano 2013 anúncia num artigo jornalísitico a sua intenção de continuar a escrever a sua obra na norma ortográfica aceite internacionalmente para os países lusófonos, o Acordo Ortográfico. As suas últimas publicações nessa norma são em poesia Eu violei o lobo feroz (Através, 2013), o ensaio Politicamente incorreta (Através, 2014) e os romances Uma mãe tão punk (Chiado, 2014) e Ostrácia (Através, 2015).

1. Sobre nós as aranhas...As biografías de Espinoza insistem em que o filósofo gostava de observar, nas horas de descanso do seu trabalho de polidor de lentes, como se comportavam as aranhas. Atirava uma mosca para alguma aranheira num canto do seu quarto e estudava os movimentos da vítima e da depredadora…

A paixão que me aprisionara tanto tempo num desassossego inexplicável arriscava o futuro naquele jogo, como nas lutas entre moscas e aranhas…

Sou uma aranha que está a ser minuciosamente observada e, por isso mesmo, o ventre manda sobre o cérebro.... As aranhas são animais controladores, fechadas no seu próprio território, insociáveis, embora as aparências. O observador que se aplicar a estudá-las verá que tecem uma rede para unir tudo, como ativistas de corpúsculos marxistas. É inútil tentar com elas a tenra mensagem da democracia. Por muito que procurem apresentar-nos como seres repugnantes, como animais sanguinários que devoram moscas, somos formosas. Construímos obras de arte efémeras, as aranheiras, transparentes e delicadas. Somos artistas da transparência e da disciplina. Não nos concerne o discurso da horizontalidade tão em moda: as aranhas não assistimos a assembleias. Não acreditamos no ruído. Sabemos que ser aranha é um destino, um fado, que nos torna depredadoras ou depredadas. É por isso que nunca foram vistas três ou quatro aranhas a partilharem um espaço; nem saberíamos como agir num triângulo. Cada uma tem a sua própria missão: a revolução depende de que cada aranha no seu recanto faça uma rede perfeita. Não nos permitimos erros. De pura perfeição, quando amamos, entregamo-nos ao orgasmo múltiplo, tão intensas e exageradas.Como todas as revolucionarias, as aranhas não temos boa fama.

OSTRACIA, Teresa Moure

Esta obra de Xohan Casal reúne relatos de escasa complexidade estrutural, expresións de sentimentos ou sensacións case sempre opresivas cun final aberto. A maioría están focalizados desde a 3ª persoa e só tres desde a primeira, aínda que o uso que fai desa persoa é moi próximo ao interior dos personaxes. A anguria e o illamento a que se ven sometidos os personaxes dos relatos son asociados a unha serie de imaxes que configuran un universo simbólico que nos remite aos delirios do autor. Así en "A volta" é unha araña a que nunha descrición intensa e desacougante envolve coas súas patas o protagonista paralizado. Non podemos evitar relacionarmos este texto co relato de Kafka na Metamorfose ,aínda que, como afirma Reimundo Patiño, o noso autor nunca chegou a ler o checo.

A ARAÑA TECENOS MILLEIRAIS CON MOITA MAÑA, PUNTOS DE PRATA TECÍA A ARAÑA.

TEA DE PRATA CON NÓS MOI ROXOS... UNS, APERTADOS E OS OUTROS FROUXOS.

DE NOITE E DÍA CRECE A MARAÑA, UN LONGO ENCAIXE TECEU A ARAÑA. NOS MILLEIRAIS CON MOITA MAÑA, PUNTOS DE PRATA TECEU A ARAÑA.

Anisia Miranda “Cantarolas”

«Poemas birollos para ler cos ollos», de Fran Alonso (Xerais, 2016) é un libro de poesía infantil que parte dunha concepción lúdica, divertida e transgresora da poesía.

"Teia de aranha"Teci durante a noite a teia astuciosaDum poema.Armei o laço ao sol que há-de nascer.Rede frágil de versos,É nela que o meu sono se futuraEterno e natural,Embalado na própria sepultura.Vens ou não vens agora, astro real,Doirar os fios desta baba impura?

Miguel Torga

Foi então que farejando* o mundo que é comível, saiu de trás de um quadro uma aranha. Não uma aranha, mas me parecia "a" aranha. Andando pela sua teia invisível, parecia transladar-se maciamente * no ar. Ela queria a esperança. Mas nós também queríamos e, oh! Deus, queríamos menos que comê-la. Meu filho foi buscar a vassoura. Eu disse fracamente, confusa, sem saber se chegara infelizmente a hora certa de perder a esperança:- É que não se mata aranha, me disseram que traz sorte...- Mas ela vai esmigalhar a esperança! respondeu o menino com ferocidade.- Preciso falar com a empregada para limpar atrás dos quadros - falei sentindo a frase deslocada e ouvindo o certo cansaço que havia na minha voz. Depois devaneei um pouco de como eu seria sucinta e misteriosa com a empregada: eu lhe diria apenas: você faz o favor de facilitar o caminho da esperança.O menino, morta a aranha, fez um trocadilho, com o inseto e a nossa esperança. Meu outro filho, que estava vendo televisão, ouviu e riu de prazer. Não havia dúvida: a esperança pousara em casa, alma e corpo.Mas como é bonito o inseto: mais pousa que vive, é um esqueletinho verde, e tem uma forma tão delicada que isso explica por que eu, que gosto de pegar nas coisas, nunca tentei pegá-la.Uma vez, aliás, agora é que me lembro, uma esperança bem menor que esta, pousara no meu braço. Não senti nada, de tão leve que era, foi só visualmente que tomei consciência de sua presença. Encabulei com a delicadeza. Eu não mexia o braço e pensei: "e essa agora? que devo fazer?" Em verdade nada fiz. Fiquei extremamente quieta como se uma flor tivesse nascido em mim. Depois não me lembro mais o que aconteceu. E, acho que não aconteceu nada.

Clarice Lispector, “Uma Esperança”

farejar: osmar, cheirar rastrexandomaciamente: suavementedeslocada: descolocadatrocadilho: xogo de palabraspegá-la: collelaencabular: sentirse apoucada, encollida

Qualquer uma coisa vai acontecer! Era suspeita que ela bem sabia. Confirmou-se quando as duas, mulher e aranha, se olharam de frente. E se entregaram em fundo entendimento, trocando muda conversa de mães. A velha sentiu: o bicho pedia-lhe que ficasse quieta, tão quieta que qualquer coisa pudesse acontecer. Então ela se fez exacta, intranseunte. As moscas, no sobrevôo das feridas, estranharam nem serem sacudidas. ....Encontraram a velha em estado de

retrato, ao dispor da poeira. Em todo o seu redor, envolvente, uma espessa teia. Era como um cacimbo, a memória de uma fumaragem.

Mia Couto, “A velha e a aranha”

Feche os olhos. Respire fundo, lentamente, solte o ar… Produza mentalmente uma teia de aranha, cheia de gotinhas de orvalho, todas com o brilho da aurora, como pequeninos diamantes, na beira de uma bucólica estradinha rural, fechada de arbustos úmidos, presa precariamente – e sabiamente para os bichinhos voadores da noite de lua cheia, farto acepipe – entre a cerca de arame e um remoto e fino galhinho vegetal, numa manhã de pura neblina e fantasia; pedacinho de felicidade…

(Uma resposta a Excertos da “Poesia Completa” de Manoel de Barros )

Manoel Wenceslau Leite de Barros (Cuiabá, 19 de dezembro de 1916— Campo Grande, 13 de novembro de 2014) foi um poeta brasileiro do século XX, pertencente, cronologicamente à Geração de 45, mas formalmente ao pós-Modernismo brasileiro, se situando mais próximo das vanguardas europeias do início do século e da Poesia Pau-Brasil e da Antropofagia de Oswald de Andrade. Com 13 anos, ele se mudou para Campo Grande (MS), onde viveu pelo resto da sua vida. Recebeu vários prêmios literários, entre eles, dois Prêmios Jabutis e foi membro da Academia Sul-Mato-Grossense de Letras. É o mais aclamado poeta brasileiro da contemporaneidade nos meios literários. Enquanto ainda escrevia, Carlos Drummond de Andrade recusou o epíteto de maior poeta vivo do Brasil em favor de Manoel de Barros. Sua obra mais conhecida é o "Livro sobre Nada" de 1996.

“O dom de esculpir o orvalho só encontrei na aranha.”Manoel de Barros

Antônio Emílio Leite Couto, mais conhecido por Mia Couto, nasceu em 5 de Julho de 1955 na cidade da Beira em Moçambique. É filho de uma família de emigrantes

portugueses. Atualmente é o autor moçambicano mais traduzido e divulgado no exterior e um dos autores estrangeiros mais vendidos em Portugal. As suas obras

são traduzidas e publicadas em 24 países. Várias das suas obras têm sido adaptadas ao teatro e cinema. Tem recebido vários prêmios nacionais e

internacionais, por vários dos seus livros e pelo conjunto da sua obra literária.

"Que marabillosa ocupación cortarlle unha pata a unha araña, pola nun sobre, escribir Señor Ministro de Relacións Exteriores, agregar a dirección, baixar a saltos a escaleira, despachar a carta no correo da esquina". Julio CortázarÉ o principio de Marabillosas ocupacións, un dos textos máis célebres dun dos máis célebres libros de Julio Cortázar: Historias de cronopios e de famas, 1962.

Maravillosas ocupaciones Qué maravillosa ocupación cortarle la pata a una araña, ponerla en un sobre, escribir Señor Ministro de Relaciones Exteriores, agregar la dirección, bajar a saltos la escalera, despachar la carta en el correo de la esquina. Qué maravillosa ocupación ir andando por el bulevar Arago contando los árboles, y cada cinco castaños detenerse un momento sobre un solo pie y esperar que alguien mire, y entonces soltar un grito seco y breve, girar como una peonza, con los brazos bien abiertos, idéntico al ave cakuy que se duele en los árboles del norte argentino. Qué maravillosa ocupación entrar en un café y pedir azúcar, otra vez azúcar, tres o cuatro veces azúcar, e ir formando un montón en el centro de la mesa, mientras crece la ira en los mostradores y debajo de los delantales blancos, y exactamente en medio del montón de azúcar escupir suavemente, y seguir el descenso del pequeño glaciar de saliva, oír el ruido de piedras rotas que lo acompaña y que nace en las gargantas contraídas de cinco parroquianos y del patrón, hombre honesto a sus horas. Qué maravillosa ocupación tomar el ómnibus, bajarse delante del Ministerio, abrirse paso a golpes de sobres con sellos, dejar atrás al último secretario y entrar, firme y serio, en el gran despacho de espejos, exactamente en el momento en que un ujier vestido de azul entrega al Ministro una carta, y verlo abrir el sobre con una plegadera de origen histórico, meter dos dedos delicados y retirar la pata de araña, quedarse mirándola, y entonces imitar el zumbido de una mosca y ver cómo el Ministro palidece, quiere tirar la pata pero no puede, está atrapado por la pata, y darle la espalda y salir, silbando, anunciando en los pasillos la renuncia del Ministro, y saber que al día siguiente entrarán las tropas enemigas y todo se irá al diablo y será un jueves de un mes impar de un año bisiesto.

Julio Cortázar